erzurum İlİ turİzm sektÖrÜ raporu
TRANSCRIPT
T.C.
KUZEYDOĞU ANADOLU KALKINMA AJANSI
ERZURUM İLİ TURİZM
SEKTÖRÜ RAPORU
TRA1
2014
Her hakkı saklıdır.
2
Kısaltmalar
201xT 201x tahmini
ABD Amerika Birleşik Devletleri
Eurostat Avrupa Komisyonu İstatistik Ofisi
€ Avro
FISU Üniversitelerarası Sporlar Federasyonu
GSH Gayrı safi hasıla
GSYİH Gayrı safi yurt içi hasıla
ha Hektar
İGD İstanbul Gayrimenkul Değerleme ve Danışmanlık
IVO İç Verimlilik Oranı
KDV Katma Değer Vergisi
KUDAKA Kuzeydoğu Anadolu Kalkınma Ajansı
km Kilometre
km2 Kilometrekare
m Metre
MHRS Merkezi Hastane Randevu Sistemi
Örn Örneğin
T.C. Türkiye Cumhuriyeti
TL Türk Lirası
TURSAB Türkiye Seyahat Acenteleri Birliği
TÜİK Türkiye İstatistik Kurumu
TÜROFED Türkiye Otelciler Federasyonu
UNESCO Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü
UNIVERSIADE Dünya Üniversitelerarası Kış Oyunları
UNWTO Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü
WTTC World Travel & Tourism Council
YBBO Yıllık Bileşik Büyüme Oranı
3
1 YÖNETİCİ ÖZETİ
Kuzeydoğu Anadolu Kalkınma Ajansı tarafından hazırlanan bu çalışma ile TRA1 Düzey 2
Bölgesi kapsamında yer alan Erzurum ili turizm potansiyelinin tanıtılması hedeflenmektedir.
Çalışma kapsamında, ildeki turizm potansiyelini değerlendirmek amacıyla aşağıdaki ana
başlıklar altında incelemeler yapılmıştır:
► Dünya turizm sektörü ve yeni eğilimler
► Türkiye kış turizmi kapasitesi ve potansiyeli
► Erzurum turizm potansiyeli
2 DÜNYA TURİZM SEKTÖRÜ
Turizm sektörü dünya genelinde sağladığı istihdam ve ulaştığı hacim ile dünyadaki en aktif
sektörlerden biridir. 2013 yılında toplam 265 milyon kişiyle küresel istihdamın %8,9’u turizm
sektörü ile sağlanmıştır. 2014 yılında turizm sektörünün bir önceki yıla göre %2,5’lik artış
kaydederek yaklaşık 272 milyon kişiye istihdam sağlaması beklenmektedir. 2024 yılına kadar
turizm sektörünün küresel istihdamdaki payının %10,2’ye çıkarak, 347 milyon kişiye istihdam
sağlayacağı tahmin edilmektedir.
Sektör, 2013 yılında bir önceki yıla göre %2,8 büyüyerek dünya gayri safi hâsılasının %9,5’ine
karşılık gelen 7 trilyon ABD doları hacme ulaşmıştır. 2014 yılsonuna kadar turizm sektöründe
%4’’lük büyüme beklenmektedir ve toplamda 7,3 trilyon ABD doları hacme ulaşması
öngörülmüştür. 2024 yılına kadar, turizm sektörünün her yıl yaklaşık %4 büyüyerek 11 trilyon
ABD doları hacme ulaşması beklenmektedir.
Grafik 2-1: Dünya turizm sektöründe yaratılan istihdam ve hacim
Kaynak: WTTC, 2014 yılı istatistikleri.
230.000
250.000
270.000
290.000
310.000
- 1.000 2.000 3.000 4.000 5.000 6.000 7.000 8.000 9.000
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014T 2015T 2016T 2017T 2018T
Bin
kiş
i
Mm
ilyar
AB
D $
Turizm sektörünün GSH'ya (dolaylı) katkısı-bin ABD$ Turizm sektörünün GSH'ya (doğrudan) katkısı-bin ABD$
Turizm sektörünün istihdama katkısı-bin kişi
4
Orta ve uzun vadede turizm sektörünün küresel büyümeyi yönlendirmesi ve iş imkânları
yaratması bakımından öncü sektörlerden olması beklenmektedir. Gelişmekte olan ülkeler,
uluslararası seyahatlerin artmasıyla birlikte büyümedeki en önemli payı alırken, gelişmiş
ülkelerin uzun vadede sektöre yön vereceği öngörülmüştür. Kısa süreli seyahatlerin artması ve
müşterilerin sürekli yenilik arayışının, sektörde yeni ürünler ve pazarlar oluşturması
beklenmektedir.
Bu beklentiler ışığında turizm sektörünün 2014 yılı sonunda GSH’nın bir önceki yıla göre %4,3
büyüyerek 7,3 trilyon ABD dolarına ulaşması, yaratılan istihdamın da 2008 yılı seviyelerini
yakalaması beklenmektedir. Sektörün, 2024 yılına kadar %4’lük Büyüme Oranı ile büyüyerek
11 trilyon ABD dolarlık hacme ulaşması ve 346 milyon kişiye iş sağlaması öngörülmüştür. Bu
veriler, turizm sektörünün ilerleyen yıllarda dünyanın öncelikli sektörlerinden ve
işverenlerinden biri olacağını teyit etmektedir.
Ülke bazında incelendiğinde turizm sektörünün en önemli göstergeleri yurtdışından gelen turist
sayısı ve sağlanan gelirler olarak gösterilmektedir. Aşağıdaki tablolarda, ziyaret eden turist
sayısı ve sağladığı gelirler bakımından ilk 10 ülke listelenmiştir.
Tablo 2-1: Turist sayısı bakımından dünyada ilk 10 ülke
Sıra Ülkeler Milyon Değişim (%)
2010 2011 2012 2011/2010 2012/2011
1 Fransa 77,6 81,6 83 5,2% 1,7%
2 ABD 59,7 62,7 67 5,0% 6,9%
3 Çin 55,6 57,6 57,7 3,6% 0,2%
4 İspanya 52,6 56,2 57,7 6,8% 2,7%
5 İtalya 43,6 46,1 46,4 5,7% 0,7%
6 Türkiye 31,3 34,7 35,7 10,9% 2,9%
7 Almanya 28,8 28,4 30,4 -1,4% 7,0%
8 Birleşik Krallık 28,2 29,3 29,3 3,9% 0,0%
9 Rusya Federasyonu 22,2 22,7 25,7 2,3% 13,2%
10 Malezya 24,5 24,7 25,0 0,8% 1,2%
Toplam 424,1 444 457,9 4,7% 3,1%
Dünya Toplam 984,9 1.030,2 1.076,6 4,6% 4,5%
Kaynak: UNWTO; WB (2014).
5
Tablo 2-2: Turizmden sağ lanan gelir bakımından dünyada ilk 10 ülke
Sıra Ülkeler Milyar ABD $ Değişim (%)
2010 2011 2012 2011/2010 2012/2011
1 ABD 164,6 184,5 200,0 12,1% 8,4%
2 Fransa 56,1 65,9 63,5 17,5% -3,6%
3 İspanya 59 67,6 63,1 14,6% -6,7%
4 Çin 50,1 53,3 54,9 6,4% 3,0%
5 Almanya 49,1 53,3 51,5 8,6% -3,4%
6 Birleşik Krallık 40,7 45,9 45,9 12,8% 0,0%
7 Macao (Çin) 28,2 38,9 44,4 37,9% 14,1%
8 İtalya 40 45,3 43 13,3% -5,1%
9 Hong Kong (Çin) 27,2 33,1 38 21,7% 14,8%
10 Avustralya 32,3 34,2 34,1 5,9% -0,3%
Türkiye 26,3 30 32,2 14,1% 7,3%
Toplam 573,6 652,0 670,6 13,7% 2,9%
Dünya Toplam 1.112,0 1.254,0 1.297,0 12,8% 3,4%
Kaynak: WB (2014).
Gelirler bölgesel olarak incelendiğinde 2010-2012 yılları arasında, sektör ortalama %16,6
büyümüştür. En fazla büyüme gösteren 3 bölge ise; %28’lik oran ile Asya Psifik bölgesi, %25
oran ile Güney Asya ve %21’lik oran ile Sub Saharan Afrika’dır. Sonuç olarak; dünya genelinde
müşterilerin değişen tercihleri doğrultusunda gelişmekte olan ülkelerde daha fazla harcama
yaptıkları ortaya çıkmaktadır.
DÜNYA TURİZM SEKTÖRÜNDEKİ YENİ EĞİLİMLER
Tüm dünyada ağırlıklı olarak deniz ve kış turizmini kapsayan geleneksel kitle turizm pazarı
birçok bölgenin büyümesinde temel teşkil etmiştir. Tatil için karar verme sürecinde var olan
birçok farklı imkâna ek olarak, turistlerin tercihlerinin daha da karmaşık bir hal alması ve belirli
kişisel ihtiyaçlarının karşılanması arayışına girmeleri turistik bölgeler arasındaki rekabeti
arttırarak; işletmeleri bu ihtiyaçların ve tercihlerin karşılanmasına yönlendirmektedir. Bu
çerçevede dünya genelinde yatırımcılar geleneksel pazarlardan niş pazarlara doğru kaymakta
ve yatırımlarını yeni gelişmeleri göz önüne alarak gerçekleştirmektedir. İlerleyen yıllarda kamu
ve özel sektör yetkililerinin yapması gereken tercihin, geleneksel kitle turizm pazarına destek
ve yatırımlara devam etmek ile insanların değişen zevklerine ve tercihlerine göre şekillenmiş
yeni yerli turizm arzının oluşturulması ve geliştirilmesi arasında olacağı öngörülmektedir.
6
Şimdiye kadar geleneksel kitle turizmi, pazarın büyümesine odaklanmış, doğal kaynakları
sektörün bir girdisi olarak fiyatlayan ve çevre konusuna, sunulabilecek ürünler dışında, fazla
ilgi göstermeyen sektör kollarından biri olmuştur. Fakat değişen turizm talepleri artmakta olan
farklı ilgi alanlarını yansıtmakta ve Özel İlgi Turizmi’nin (Special Interest Tourism)
doğmasıyla birlikte tüketicilerin önemsediği yeni değerleri de ortaya çıkarmaktadır. Bu değerler
arasında açık hava aktivitelerinin öneminin artması, çevreyle ilgili problemlere karşı
bilinçlenme, eğitimsel gelişim, estetik düşünce ve bireysel gelişim yer almaktadır.
Aşağıdaki tabloda geleneksel turizm çeşitleri ve alışkanlıkları ile yeni turizm eğilimleri çeşitleri
sunulmuştur.
Tablo 2 3: Geleneksel turizm ve yeni turizm çeşitleri
UNESCO’nun 2002 yılında yayınladığı bir rapora göre turizmin çevresel etkileri hakkında bilgi
sahibi olduktan sonra çoğu turistin sağduyulu turizm olanaklarını içerdiğini düşündüğü
alternatif turizm çeşitlerini seçmeye yöneldiği görülmüştür.
Yaklaşım Geleneksel turizm Yeni turizm modelleri
Deniz turizmi Alternatif turizm modelleri
Kış turizmi Çiftlik turizmi
Ekoturizm
Kültürel
Doğa yürüyüşü
Doğa turizmi
Özel İlgi Turizmi
Konferans
İş seyahatleri
Denizaltı
Dini
Sağlık/Spa
Eğitim
Spor
Macera
Kitle turizmi Küçük turist grupları
Bireyler Bireyler
Sosyal turizm Sosyal turizm
İkinci ikamet
Duyarsızlık Sorumluluk
Aşırı tüketim Kaynakların kullanılması
(kaynakların azalması) (tüketilmemesi)
Sürdürülebilir olmayan turizm Yeşil turizm
Ekonomik olarak sürdürülebilir
turizmKaynak: Vagianni ve Spilanis
Turizm modelleri
Organizasyon şekli
Turist davranış tarzı
Turizm faaliyetlerinin
durumu
7
DÜNYA KIŞ TURİZMİ
Kış turizmi denildiğinde akla ilk gelen aktivitelerden olan kayak, kış turizminin gelişmesindeki
en önemli etkenlerden biridir. Dünya üzerinde, Avrupa başta olmak üzere çok sayıda kayak
bölgesi ve bu bölgelerde kurulu çeşitli konaklama merkezleri bulunmaktadır. Büyük kayak
tesisleri, Avrupa kıtasının çeşitli ülkelerinde (örn. Almanya, Andora, Avusturya, Bulgaristan,
Bosna-Hersek, Çek Cumhuriyeti, Fransa, İtalya, İspanya, İsveç, İsviçre, İzlanda, Norveç,
Polonya, Sırbistan, Slovenya), Amerika kıtasında Kanada ve Amerika Birleşik Devletleri
eyaletleri (örn. Colorado, Kaliforniya, Michigan, Montana, New Jersey, New York, Utah,
Vermont, Wyoming) ile Arjantin ve Şili, Asya’da öncelikli olarak Japonya ve Güney Kore’de
ve ayrıca Avustralya ve Yeni Zelanda’da bulunmaktadır.
Aşağıdaki haritada dünya üzerinde kayak merkezi bulunan tüm ülkeler gösterilmiştir.
Resim 2-1: Kayak merkezi bulunan ülkeler
Kaynak: UNWTO, Dünya Kayak Merkezleri İstatistikleri Raporu
Avrupa; sahip olduğu kayak merkezi sayısı, pist uzunluğu ve lift sayısı ile dünyada ilk sırada
yer almaktadır. Avrupa’daki başlıca kayak merkezlerinde bulunan toplam pist sayısı 2008 yılı
verilerine göre 4.300’ün üzerindedir. Bu kayak merkezlerindeki pistlerin toplam uzunluğu
9.625 kilometreyi, kros kayağına uygun pistlerinin uzunluğu ise 1.760 kilometreyi bulmaktadır.
Lift sayısı bakımından da zengin olan kayak merkezlerinde 2.600’den fazla lift bulunmaktadır.
Avrupa’daki kayak merkezlerinin ortalama lift ücreti yüksek sezonda 158 Avro, düşük sezonda
ise 134 Avro seviyelerindedir.
Kış sezonu; Kuzey Yarımküre’de Kasım ayında başlayıp, Ocak ve Şubat aylarında en yoğun
dönemini yaşayarak Nisan ayına kadar devam etmektedir. Aşağıdaki tabloda, bu dönem
8
aralığında Avrupa’daki önemli kayak merkezleri bulunan ülkelerin tesis doluluk oranları
gösterilmiştir. Bu oranlar ülkelerdeki sadece kayak tesislerinin değil tüm tesislerin doluluk
oranlarını göstermektedir. Önemli kayak merkezleri bulunduran Avusturya, Fransa ve İsviçre,
küresel krizin turizm sektörünü de etkilediği yıllarda Avrupa Birliği geneline oranla yüksek
doluluk oranları yakalamışlardır.
Tablo 2-3: Kış Turizmindeki Başlıca Ülkelerin Doluluk Oranları (%)
2011-2012 Kış Sezonu 2012-2013 Kış Sezonu
Kas Ara Oca Şub Mar Nis Kas Ara Oca Şub Mar Nis
Avusturya 25,5 38,0 54,7 63,5 47,1 33,2 26,1 39,6 51,0 64,0 51,3 25,0
Fransa 39,8 40,4 36,3 39,6 43,2 47,5 41,1 40,3 34,7 39,2 43,8 44,0
Italya 23,8 24,2 28,0 30,1 31,5 34,5 25,8 25,9 26,5 32,0 37,4 30,7
İsviçre 32,8 33,6 37,4 43,5 39,6 34,9 33,0 35,2 36,7 44,4 38,2 35,9
AB-28 31,5 28,0 28,5 31,0 33,1 36,7 32,0 29,2 28,0 32,0 34,8 35,0
Kaynak: Eurostat, 2013 İstatistikleri.
2.2.1 KIŞ VE KAYAK TURİZMİNDEKİ SAĞDUYULU YAKLAŞIM
Genel olarak dünya turizminde görülen müşterilerin tercih ve beklentilerindeki değişim süreci
kış ve kayak turizminde de görülmektedir. Kayak sporunun doğa ile iç içe olması her ne kadar
doğaya az zarar verdiği izlenimi yaratsa da gerekli tedbirlerin alınmaması durumunda doğal
çevreye etkileri yadsınamayacak seviyelerde gerçekleşmektedir. Bu noktada turistler ve tesisler
için sağduyulu turizm kavramı önem kazanmakta ve ilerleyen dönemlerde kış ve kayak
turizmine şekil vermesi beklenmektedir.
Kayak merkezlerinin ve tesislerinin doğal, sosyal ve ekonomik anlamda negatif etkilerini en
aza indirerek de sürdürülebilir bir seviyede faaliyetlerine devam etmesi mümkün olmaktadır.
Turistlerin, menfaat sahiplerinin ve doğal çevrenin ihtiyaçlarını dengelemek için
benimsenebilecek birçok işletme stratejisi bulunmaktadır. Kayak merkezlerinin işletilebilmesi
için önemli miktarda enerji harcandığı ve doğal çevrede değişiklikler yapıldığı yadsınamaz bir
gerçektir.
Ancak, enerji tüketimi konusunda en yüksek paya sahip olan lift olanaklarının yenilebilir enerji
ile çalıştırılması, daha sessiz ve daha verimli hale getirilmesi enerji tüketimini düşürürken;
görüntü kirliliği açısından da sökülebilir telesiyej kullanımı ve makine aksamının yeraltına
taşınması iyileştirici yöntemler arasında gösterilmektedir. Yapay kar düzeneklerinde de
9
yenilebilir enerji kullanılması ve karın sadece saf su ve hava ile üretilmesi ve bu üretim
sürecinde kullanılan su miktarının denetlenmesi doğal çevreye etkiyi en aza indirebilecek
yöntemlerdendir. Yapay kar sistemleri, doğal kar miktarı az olduğu dönemlerde kayakçıların
araziye verdiği zararı azaltmakta ve bitki türlerini sert kış şartlarından korumaktadır. Burada
dikkat edilmesi gereken nokta, yapay kar kullanımıyla birlikte su ve bitki besin miktarlarındaki
artışın bazı bitki türlerini etkileyecek olmasıdır. Bu nedenle yapay kar kullanımının kontrollü
bir şekilde yapılması gerekmektedir. Bunun dışında kayakçıları zorlayacak ve hazırlık
gerektirmeyen kayak rotaları belirlenerek pist ihtiyacı azaltılabilmekte, doğal çevreye etki en
aza indirilip aynı zamanda kayakçıların dikkatli yönetimi ile ormanlar ve vahşi yaşam
korunabilmektedir.
Kayak tesislerindeki kayak dışı alanlara bakıldığında, toplu taşımanın desteklenmesi ve talebin
bu yöne kaydırılması ile trafiğe kapalı alanların arttırılması yerel anlamda hava kirliliğinin
önemli ölçüde azalmasını sağlamaktadır.
Bugüne kadar sektörde daha kolay yapay kar üretebilmek için suya çeşitli kimyasallar atıldığı,
doğal kaynak sularının yataklarının değiştirildiği ve yeni pistler yaratmak için ağaçların
kesildiği gözlemlenmiştir. Ayrıca kış döneminde oluşan trafik hava kirliliğini arttırmış ve kayak
bölgesinin aşırı gelişimi nedeniyle yerel emlak fiyatlarında da ciddi yükselişler kaydedilmiştir.
Buna rağmen, birçok kayakçı ve sektör çalışanı, kayak sporunun çevreye olumsuz etkilerinden
habersiz olmakla birlikte bu sporun doğal çevre ile iç içe olduğundan dolayı doğaya herhangi
bir zararı olduğunu da düşünmemektedir.
Kış turizminden ve özellikle kayak turizminden faydalanmak isteyen turistler için, gitmeyi
planladıkları tesislerin yukarıda belirtilen iyileştirmelere önem vermesi ve sağduyulu turizmi
teşvik etmesi ilerleyen dönemlerde bir tercih sebebi olacağı öngörülmektedir. Aşağıdaki
grafikte turistlerin kayak merkezlerini tercih ederken önem verdiği seçenekler yüzdesel olarak
sıralanmıştır. (Örn: Yeteneğe göre pist imkânlarının oluşu, turistlerin %96’sı için tercih sebebi
olarak gösterilmiştir.)
Grafik 2-2: Turistlerin kayak merkezi tercihlerindeki önemli faktörler
10
Hâlihazırda turistlerin tercih sürecindeki ağırlıklı faktörler yeteneğe göre pist imkânı ve toplam
pist uzunluğu gibi kayak ile ilgili olanlar olurken, manzara ve tesisin görünüşü, geleneksel
ortam atmosferi ve tesisin saygınlığı gibi etkenler de ön planda tutulmaktadır. Tesislerin
yürüttüğü çevresel faaliyetler kayakçılar tarafından tercih sürecinde fazla önem arz etmezken,
bu konuda bilinçlendirilmeleri durumunda ilerleyen dönemlerde bu faktörü de göz önünde
tutacakları öngörülmüştür.
3 TÜRKİYE’DE TURİZM SEKTÖRÜ
2013 yılı gayrı safi yurt içi hâsılası 820 milyar ABD Doları olan Türkiye’de turizm gelirlerinin
toplam büyüklüğü 32 milyar ABD Dolarıdır. Turizm gelirlerinin GSYİH ve ihracat içindeki
payı aşağıdaki tabloda sunulmaktadır.
Tablo 3 1: Turizmin GSYİH ve İhracattaki payı
Türkiye Otelciler Federasyonu’nun
yayınlamış olduğu turizm raporuna göre,
Akdeniz pazarında İspanya ve Yunanistan
uzun yıllar boyunca, Türkiye’ye göre
oldukça fazla sayıda yabancı ziyaretçi
çekmekteydi. Çekilen yabancı ziyaretçi
açısından 1970 yılında İspanya;
Türkiye’nin 21 katı hacme ulaşmıştı. Yine
aynı dönemde Yunanistan ise, Türkiye’nin
2 katı ziyaretçi hacmine sahipti.
Kaynak: Veronica Tong, "Merkez Seçimlerinde Kayak Turistlerinin Sorumlu Turizm Konuları Hakkında Bilgi Seviyesi Araştırması", 2007
96
89 87 8580 79 79
60
53
42
29 28
21
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Yeteneğe göre pistlerin
imkanı
Manzara ve tesisin
görünüşü
Aktarım süresi
Tesisin saygınlığı
Fiyat Pist uzunluğu
Geleneksel ortam
Suni kar kapsama
alanı
Çocuklar için sunulan
hizmetler
Kayak yapmayanlar
için
aktiviteler
Tesisin yürüttüğü çevresel
faaliyetler
Pist dışı kayak imkanı
Trafiğe kapalı alan
%
29,3%
27,0% 27,7%
21,7%
19,5% 19,2%
24,5%
21,9%20,8%
19,0%
21,3%
4,5% 4,4% 4,2%3,5% 3,2% 3,4% 4,1% 3,4% 3,6% 3,7%3,9%
0,0%
5,0%
10,0%
15,0%
20,0%
25,0%
30,0%
35,0%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Turizm gelirlerinin ihracat içindeki payı Turizm gelirlerinin GSYH içinde payı
11
Bir zamanlar 21 kat olan İspanya ile Türkiye arasındaki bu fark, 2012 yılında 1,6 kata gerilemiştir. Bir
zamanlar, Türkiye’nin 2 katı kadar ziyaretçi alan Yunanistan, aynı yılda, Türkiye’nin yarısına
gerilemiştir.
Türkiye’nin öne çıktığı turizm türleri arasında deniz turizmi öne çıkarken, bunun yanı sıra
kültür ve tarih, doğa, spor, termal ve kongre turizmleri de gün geçtikçe önem kazanmaktadır.
2013 yılında ülkeye gelen yabancı turist sayısı 33,8 milyona ulaşmıştır. 2015 yılı sonunda
Türkiye’ye giriş yapan yabancı turist sayısının %8 YBBO ile 41,8 milyona ulaşması
beklenmektedir. Türkiye İstatistik Kurumu’nun verilerine göre 2013 yılında turizm sektörü
gelirleri, geçen yıla göre % 11 artarak 32,3 milyar ABD Doları olarak gerçekleşmiştir. Toplam
turizm gelirlerinin % 79’’u yabancı ziyaretçilerden, % 21’i ise yurt dışında ikamet eden
vatandaş ziyaretçilerden elde edilmiştir. Yıllar itibariyle Türkiye’ye giriş yapan yabancı turist
sayıları aşağıdaki tabloda sunulmaktadır.
Grafik 3 1: Yıllar itibariyle Türkiye’ye giriş yapan yabancı turist sayısı
Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2013.
Kültür ve Turizm Bakanlığı 2013 verilerine göre, Türkiye’yi ziyaret eden yabancı ülke
vatandaşları arasında Almanya %16’lik payı ile birinci sırada yer alırken, Rusya %11 ile ikinci
sırada, İngiltere ise %8 ile üçüncü sırada yer almaktadır.
13.701
17.202
20.522 19.275
23.017
26.431 27.347 28.510
31.324 31.342
33.827
-
5.000
10.000
15.000
20.000
25.000
30.000
35.000
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Milyo
n K
işi
Yabancı Turist Sayısı
12
Grafik 3 2: Turistlerin milliyet dağılımı
Türkiye’ye gelen yabancı turistlerin milliyetlere göre dağılımı ve tercih ettikleri ilk 5 bölge
aşağıda sunulmuştur. Bu bölgeler arasında en fazla tercih edilen bölge ise, özellikle deniz
turizminin önemli merkezi olan Antalya’nın Alanya ilçesidir.
Grafik 3-1: Türkiye’de tercih edilen beş bölge
Yabancı turistlerin Türkiye’ye geliş nedenleri aşağıdaki tabloda gösterilmektedir. Geliş
nedenleri arasında gezi ve eğlence amaçlı gelişlerin oranı %48’dir. İkinci sırada ise, yakınları
ya da arkadaşları ziyaret amacıyla gelişler yer almaktadır. Önümüzdeki yıllarda Türkiye’deki
kongre turizmi ve spor turizminin Türkiye’de gerçekleşecek uluslararası organizasyonlar
doğrultusunda turizm sektöründeki payının artması ve bu sebeple Türkiye’yi ziyaret eden
yabancı turist sayısının da artması beklenmektedir.
16%
11%
8%
5%4%
52%
Almanya Rusya İngiltere
Bulgaristan Gürcistan Diğer
19%
16%
14%13%
13%
25%
Alanya Kemer Manavgat/Side İstanbul (Merkez) Bodrum Diğer
13
Tablo 3 2: Yabancı turistlerin Türkiye’ye gelme sebepleri
2014 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın yayınlamış olduğu verilere göre, 2003-2013
dönemi arasında yerli ve yabancı turistlerin dağılımı aşağıdaki sunulmuştur.
Tablo 3-1: Yerli ve Yabancı Turist Sayısındaki Gelişim
Yıl Yabancı
Turist Sayısı Değişim
(%) Yerli Turist
Sayısı Değişim
(%)
2003 16.302.053 - 2.600.634 - 2004 20.262.640 24% 3.059.644 18% 2005 24.124.501 19% 3.601.880 18% 2006 23.148.669 -4% 3.872.721 8% 2007 27.214.988 18% 4.197.907 8% 2008 30.979.979 14% 4.548.855 8% 2009 32.006.149 3% 4.658.172 2% 2010 33.027.943 3% 4.517.091 -3% 2011 36.151.328 9% 4.826.800 7% 2012 36.463.921 1% 5.121.457 6% 2013 39.226.226 8% 5.398.752 5%
Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2014.
TÜRKİYE TURİZM TÜRLERİ
3.1.1 KIŞ TURİZMİ
Türkiye’de kış turizminin önemli noktaları Bursa Uludağ, Erzurum Palandöken, Bolu
Kartalkaya, Kars Sarıkamış ve Kayseri Erciyes kayak merkezleridir. 1933’te ilk oteli ve
muntazam şose yolu yapılan Uludağ’ın ardından, bu önemli merkezlerden sırasıyla 1989’da
Erciyes, 1991’de Sarıkamış, 1993’te Palandöken ve 1997’de Kartalkaya kayak merkezi ilan
edilmiştir.
Kış turizmine yönelik kaynakların iç ve dış turizm adına değerlendirilmesi amacıyla Bakanlar
Kurulu, Turizm Teşvik Kanunu’na dayanarak 12 adet kış sporları yapılabilecek bölgeyi “Kış
Sporları Turizm Merkezi” olarak ilan etmiştir.
Yabancı Turistlerin Türkiye'ye Gelme Sebepleri (%)
Gezi, Eğlence 48,1
Ziyaret 5,3
Dini 4,0
Toplantı,Konferans, Kurs, Seminer 3,9
Transit 3,5
Görev 2,4
Sportif İlişkiler 2,2
Kültür 1,2
Sağlık 0,9
Eğitim 0,6
Alışveriş 0,6
Ticari İlişkiler, Fuar 0,4
Diğer 9,1
Kay nak: TÜİK
14
Resim 3 1: Türkiye’de kayak merkezleri
Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından turizmi çeşitlendirme hedefi doğrultusunda
gerçekleştirilen alt yapı, çevre, tanıtım ve yatırım faaliyetleri özellikle Orta ve Doğu
Anadolu’da Palandöken (Erzurum), Erciyes (Kayseri), Sarıkamış (Kars) gibi kış ve dağ turizmi
merkezlerinde yoğunluk kazanmaktadır. Bu merkezler kış sezonunda yerli ve yabancı turistleri
ağırlamaktadır. Yabancı turistler, özellikle Rusya, Ukrayna, Azerbaycan, İran, Gürcistan ve
Hollanda’dan gelmektedir.
Bu çalışmalar sonucunda Palandöken kış turizmi alanında geleneksel kayak merkezi olan
Uludağ’ın en büyük rakibi durumuna gelmiştir. Erciyes’teki konaklama tesislerinin doluluk
oranları da sezonda %100’e yaklaşmıştır. Sekiz ay süren sezonu ve kayak için ideal doğal
özellikleriyle Palandöken ve Erciyes’e yatırımlar artarken, Sarıkamış da geleceğin önemli
kayak merkezlerinden biri olma potansiyeline sahiptir.
Son zamanlarda Türkiye’de Uludağ’ın ardından en önemli ikinci eğlence ve kayak merkezi
durumuna gelen Palandöken’e gelen turist sayısı giderek artarken, bölge yatırımcıların da ilgi
odağı haline gelmiştir. Kayak için en uygun olan kristal karın 6 ay süreyle yerde kaldığı
Sarıkamış ise, çam ormanları içindeki kayak pistiyle Türkiye’deki kış turizminin önemli bir
merkez olmaya hazırlanmaktadır.
Türkiye’deki kayak merkezlerinde bulunan otellerde ve konaklama tesislerinde bulunan çeşitli
aktiviteler ve imkânlar (disko-bar, oyun salonları, yüzme havuzları ve spa hizmetleri vs.)
turistlerin daha keyifli zaman geçirmesine olanak tanımaktadır. Örneğin Palandöken kayak
1
Bitlis
Bolkar
BozdağBudi
Elmadağ
ErciyesHazarbaba
Ilgaz
Kartalkaya
Kartepe
Palandöken
Sakaltutan
Saklıkent
Sarıkamış
Sivrice
Uludağ
Zigana
Bingöl
Kop Dağı
HasandağDavraz
ArtvinLadik
15
merkezinin en önemli özelliklerinden biri, ışıklandırma yapıldığı için gece müzik eşliğinde
kayak yapılabilmesidir.
Bugün Türkiye’de bulunan yaklaşık 7.500 kış turizmi yatak kapasitesinin artırılarak 25.000
düzeyine çıkarılması ve kayak turizminin bu yörelere kaydırılması planlanmaktadır. Turizmde
aşama yapmış Fransa ve İtalya gibi Akdeniz ülkeleri ile Avusturya örnek alındığında dağ ve kış
turizmine hizmet veren yatak sayısı toplamının genel yatak sayısı içinde 1/2 ile 1/4 oranında
yer tuttuğu görülmektedir. Türkiye için ise bu oranın önümüzdeki 5 yıllık dönemde 1/10
düzeyinde olması planlanmaktadır.
3.1.2 KÜLTÜR VE TARİH TURİZMİ
Kültür ve tarih turizmi, doğal ve tarihsel kültür varlıklarını, kültürel etkinlikleri ve güncel sanat
eserlerinin yanı sıra, bazı sosyo-ekonomik olguları turistik bir formda ziyaretçilerin hizmetine
sunan bir turizm türüdür. Bu sebeple sadece tarihsel olan olguları değil, aynı zamanda güncel
değerleri de içeren bir turizm türüdür.
Uluslararası seviyede önem arz eden ve korunmaya değer doğal oluşumlar, anıtlar ve sit alanlar
“Dünya Mirası” olarak değerlendirilmektedir. Tüm insanlığın ortak mirası olarak kabul edilen
değerleri ortak bir geçmiş olarak benimsemek, tanıtmak ve gelecek nesillere bu mirası aktarmak
için UNESCO 1972 yılında Paris'te toplanan 16. Genel Konferansında "Dünya Kültürel ve
Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşme"yi kabul etmiştir. Türkiye, bu sözleşmeyi 23
Mayıs 1982 tarihinde onaylamıştır. Günümüz itibariyle UNESCO tarafından tanımlanmış 981
adet Dünya Mirası bulunmaktadır.
UNESCO Dünya Mirası geçici listesinde Türkiye’den çok sayıda önemli yer bulunmakta olup,
bunlar arasında Efes, Karain Mağarası, Sümela Meryem Ana Manastırı, Alahan Manastırı, Aya
Nikola Kilisesi, Harran ve Şanlıurfa, Ahlat Mezartaşları, Van Urartu ve Osmanlı Kaleleri,
Diyarbakır Kalesi ve Surları, Selçuklu Kervansarayları, Konya Selçuklu Uygarlığı başkenti,
Alanya Kalesi ve Tersanesi, Mardin Kültürel Peyzaj, Bursa ve Cumalıkızık, Aziz Pavlos
Kilisesi, İshak Paşa Sarayı, Kekova, Güllük Dağı, Afrodisyas Arkeolojik Ören Yeri,
Çatalhöyük Neolotik Ören Yeri, Perge Arkeolojik Ören Yeri, Beyşehir, Hatay St. Pierre
Kilisesi, Bergama, Göbeklitaş Arkeolojik Alan, Ani Tarihi Kenti, Aizanoi Antik Kenti, Beçin
Ortaçağ Kenti, Birgi Tarihi Kenti, Gordion, Hacı Bektaş Veli Türbesi, Hekatomnos Anıt Mezarı
Ve Kutsal Alanı, Niğde'nin Tarihi Anıtları, Mamure Kalesi, Odunpazarı Tarihi Kent Merkezi,
Yesemek Taşocağı Ve Heykel Atölyesi, Zeugma Arkeolojik Sit Alanı bulunmaktadır.
Tarih ve Kültür turizmi kapsamında Türkiye’de en çok ziyaret edilen müzeler ve ören yerleri
ile ziyaretçi sayıları aşağıdaki tablolarda verilmiştir:
16
Tablo 3 4: Türkiye’de turizm geliri elde edilen ören yerleri ve müzeler listesi
3.1.3 DENİZ TURİZMİ
Dört ayrı denize kıyısı olan Türkiye, gerek kıyı turizmi gerekse yat turizmi açısından büyük bir
potansiyele sahiptir.
Tablo 3 5: Mavi Bayraklı plaj listesi
Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü, 2013.
Deniz turizminin yoğun olduğu dönemler, mevsimsel özellikleri sebebiyle Nisan-Ekim
aylarıdır. Ege’de İzmir, Çeşme, Ayvalık, Kuşadası, Bodrum, Datça, Bozburun, Marmaris,
Göcek, Fethiye ile Akdeniz’de Kalkan, Kaş, Finike, Kemer, Antalya ve Mersin gibi yöreler,
Türkiye deniz turizminde öne çıkan yerlerdendir. 2013 yılı itibariyle Türkiye’de 383 adet mavi
bayraklı plaj ve 21 adet mavi bayraklı marina bulunmaktadır.
3.1.4 DOĞA TURİZMİ
Türkiye, sahip olduğu zengin doğal değerler ile doğa turizmine yönelik büyük bir potansiyeli
de bünyesinde barındırmaktadır. Doğa turizmi üç ana başlık altında incelenebilir:
Yayla Turizmi
Botanik Turizmi
Mağara Turizmi
İ l İ smi Mavi Bayraklı
Plaj Sayısı Antalya 197
Muğla 84
Aydın 25
İzmir 36
Balıkesir 19
Çanakkale 6
Mersin 9
Tekirdağ 1
Düzce 1
İstanbul 3
Kocaeli 2
Müze Adı İl İsmi Ziyaretçi Sayısı (2010)
Topkapı Müzesi İstanbul 2.995.000
Ayasofya Müzesi İstanbul 2.760.000
Mevlana Müzesi Konya 1.670.000
Noel Baba Müzesi Antalya 445.000
Kariye Müzesi İstanbul 370.000
Arkeoloji Müzesi İstanbul 370.000
Anadolu Medeniyetleri Müzesi Ankara 345.000
Hacı Bektaş Müzesi Nevşehir 270.000
Sualtı Arkeoloji Müzesi Muğla 265.000
Efes Müzesi İzmir 245.000
Kay nak: Kültür v e Turizm Bakanlığı
Ören Yeri İ l İsmi Ziyaretçi Sayısı (2010)
Efes İzmir 1.845.000
Hierapolis Denizli 1.450.000
Göreme Nevşehir 780.000
Kaymaklı Nevşehir 430.000
Myra Antalya 425.000
Aspendos Antalya 400.000
Troya Çanakkale 385.000
Alanya Kalesi Antalya 335.000
Bergama İzmir 265.000
St. Jean İzmir 260.000
Kay nak: Kültür v e Turizm Bakanlığı
17
Sahip olduğu uygun iklimsel özellikler, peyzaj değerleri ve kırsal öğelerin ağırlık kazandığı
geleneksel yaşam biçimi, yayla turizmi açısından ülkeyi elverişli hale getirmektedir. Turizm
Bakanlığı tarafından, Türkiye’nin yayla turizminde ziyaretçilerin kalış sürelerinin uzatılması ve
bu turizm türünün desteklenmesi amaçlı olarak Yayla Turizmi Gelişme/Eylem Bölgeleri’nin
belirlendiği bir Turizm Stratejisi oluşturulmuştur. Türkiye’deki yayla turizm merkezleri
yandaki tabloda özetlenmektedir.
Tablo 3-2: Yayla turizm merkezleri
İ l İ smi Yayla Turizm
Merkezi
Sayısı Ordu 6
Trabzon 5
Giresun 3
Sinop 3
Antalya 1
Düzce 1
Rize 4
Gaziantep 1
Tokat 1
Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü, 2013.
Botanik turizmi ise, birbirinden farklı bitki çeşitlerini ve coğrafi özellikleri incelemek üzere
oluşmuş olan bir turizm şeklidir. Değişik coğrafi özellikleri, coğrafi farklılığın getirdiği iklim
çeşitliliği, üç kıta arasında doğal bir köprü olması gibi sebeplerle Anadolu Yarımadası, dünyada
benzerine az rastlanan bir bitki çeşitliliğine sahiptir.
Avrupa’nın tamamında var olan bitki türlerinin sayısı yaklaşık olarak 12.000 adet iken bu sayı
Türkiye’de 9.000 civarındadır. Bu durum ülkede botanik turizminin sahip olduğu büyüme
potansiyelini göstermektedir.
Doğa turizminin diğer bir alt başlığı olan mağara turizmi ile ilgili olarak, Türkiye’deki
mağaralar, ülke turizmi açısından büyük önem arz etmektedir. Türkiye’nin %40’ı, mağara
oluşumları açısından önemli bir nitelik olan karstlaşmaya uygun kayalardan oluşmaktadır.
Erimeye uygun kayaların kapladığı alan ve bu alanlarda tespit edilen mağara sayısının oranına
göre Türkiye’de 20.000’den fazla mağaranın bulunabileceği öngörülmektedir.
Sayısal olarak, Türkiye’de toplam 21 ayrı ilde 31 adet Kültür ve Turizm Bakanlığı onaylı
mağara bulunmaktadır. Bunların 12’si direkt ziyaretçi girişine, 12’si donanımla ve rehber
eşliğinde girişlere ve 7’si ise donanımla ve profesyonel ziyaretçi girişlerine uygundur.
18
3.1.5 SPOR TURİZMİ
Son yıllarda turizmle ile ilişkisi gittikçe artan sportif aktivitelerin, Türkiye turizm sektörüne
önemli ölçüde katkıda bulunması beklenmektedir. Türkiye İstatistik Kurumu’nun 2009 yılında
gerçekleştirdiği çalışmaya göre ‘Sportif aktiviteler/ilişkiler’ amacı ile Türkiye’yi ziyaret eden
yabancı turist sayısı yaklaşık 325.000 kişi olarak tespit edilmiştir. Bu rakam Türkiye’ye 2008
yılında gelen toplam yabancıların % 1,2’sini oluşturmaktadır. Turizme katkıda bulunan bazı
ana spor dalları golf, kayak, dağcılık, rafting, hava sporları ve su altı dalıştır.
3.1.6 TERMAL TURİZMİ
Türkiye jeotermal kaynak zenginliği ve potansiyeli açısından dünyada ilk yedi ülke arasında
yer almakta olup, Avrupa’da ise ilk sıradadır. Termal turizmi, 12 ay turizm yapma imkânı,
tesislerde yüksek doluluk oranına ulaşılması, yüksek istihdam oluşturulması ve diğer alternatif
turizm türleri ile kolay uyum sağlayarak bölgesel turizmin gelişmesinin sağlanması açısından
önemli bir potansiyele sahiptir.
2010 yılı verilerine göre Türkiye’de 46 ilde 200 civarında kaplıca tesisi bulunmaktadır. Kültür
ve Turizm Bakanlığı’ndan termal turizm amacına yönelik olarak Turizm Yatırım Belgesi almış
10 tesisin toplam yatak sayısı 2.461, Turizm İşletme Belgesi almış 30 tesisin yatak sayısı ise
8.562’dir. Yaklaşık olarak 16.000 yatak kapasiteli 156 tesis ise yerel idare tarafından
belgelendirilmiştir.
Tablo 3-3: Türkiye’deki Termal Tesisler
İ l İsmi Turizm Bakanlığı Onaylı Termal Tesisler
Afyon 2 adet 5 yıldızlı otel
Amasya 1 adet 2 yıldızlı otel
Ankara1 adet 5 yıldızlı, 3 adet 3 yıldızlı ve 1 adet 2
yıldızlı otel
Aydın 1 adet 3 yıldızlı otel
Balıkesir2 adet 5 yıldızlı, 2 adet 4 yıldızlı ve 1 adet 3
yıldızlı otel
Bolu 1 adet 4 yıldızlı otel
Bursa 1 adet 5 yıldızlı otel, 1 adet 4 yıldızlı otel
Çorum 1 adet 4 yıldızlı otel
Denizli 2 adet 5 yıldızlı otel, 3 adet 4 yıldızlı otel
Hatay 1 adet 5 yıldızlı otel
İzmir 2 adet 5 yıldızlı otel
Kırşehir 1 adet 3 yıldızlı otel
Manisa 1 adet 4 yıldızlı otel
Nevşehir1 adet 5 yıldızlı ve 2 adet 4 yıldızlı, 1 adet 3
yıldızlı ve 1 adet 2 yıldızlı otel
Samsun 1 adet 4 yıldızlı otel
Kay nak: Türkiy e Kültür v e Turizm Bakanlığı
19
3.1.7 KONGRE TURİZMİ
Türkiye’nin jeopolitik önemi, Avrupa ve Asya’nın birleştiği yerde konumlanması, ülkeyi
toplantı ve kongreler için son derece uygun bir mekân yapmaktadır.
Birinci sınıf otel konaklama ve konferans tesisi zenginliği ve konumu gereği dünyanın belli
başlı şehirlerine kolayca ulaşım, Türkiye’yi bu tarz turizm aktiviteleri için öne çıkaran etkenler
arasındadır.
Bunlara ek olarak, son derece elverişli iklimsel özellikler ve alternatif diğer ülkelere göre
sağlanan düşük maliyet avantajından da söz edilebilir. Türkiye’de kongre turizmi için, yurt
genelinde bu tarz turizmi destekleyici yatırımlar ve gelişmeler halen devam etmektedir.
Türkiye, Avrupa ülkelerine yakınlığı ve egzotikliği ile ideal bir merkezdir. İzmir, Antalya ve
Ankara'ya transfer bağlantısı ve direkt uçuş imkânıyla, Türk Havayolları ve diğer ulusal
havayolu şirketlerince Türkiye’ye Avrupa genelinden iki ile üç saat içinde ulaşmak
mümkündür.
Turizm Bakanlığı tarafından onaylı kongre merkezleri aşağıda tabloda sunulmaktadır.
Tablo 3-4: İl bazında kongre merkezleri toplam kapasitesi
İ l İsmi Toplam Kapasite (kişi)
Afyon 3.100
Adana 2.600
Ankara 12.750
Antalya 26.000
Aydın 5.400
Balıkesir 1.100
Bolu 700
Düzce 80
Bursa 5.100
Çanakkale 750
Denizli 3.250
İstanbul 45.000
İzmir 11.000
Konya 600
Muğla 8.250
Nevşehir 2.000
Rize 150
Samsun 1.150
Tokat 850
Toplam 130.000
Kay nak: Kültür v e Turizm Bakanlığı
20
3.1.8 İNANÇ TURİZMİ
Farklı turizm çeşitlerine sahip Türkiye’de diğer önemli bir turizm alanı da, her yıl binlerce turist
çekmekte olan inanç turizmidir. Yerli ve yabancı turistlerin ziyaret ettiği önemli yerler arasında;
Ağrı Dağı ve Nuh’un Gemisi, Antalya Aziz Nicolaus Kilisesi, Alanya Aya Yorgi Kilisesi,
Kapadokya, Efes, Hatay, İstanbul Ayasofya Müzesi, İstanbul Süleymaniye Camii, Kariye
Müzesi, Topkapı Sarayı, İzmir Meryem Ana Evi, Trabzon Sümela Manastırı gibi inanç
merkezleri bulunmaktadır.
4 ERZURUM VE ERZURUM’DA TURİZM SEKTÖRÜ
ERZURUM’A GENEL BAKIŞ
Doğu Anadolu Bölgesi’nin en büyük kenti olan Erzurum, kuzeyden Artvin-Rize, batıdan
Bayburt ve Erzincan, güneyden Bingöl ve Muş, doğudan Kars illeri ile çevrilmiş olup
yüzölçümü 25.331 kilometrekaredir. Erzurum aynı zamanda Türkiye’nin yüzölçümü olarak en
büyük dördüncü ilidir.
Resim 4-1: Erzurum’un konumu
Erzurum ili, doğu-batı yönünde ovalık (Pasinler-Erzurum ovaları) ve kuzey-güney yönünde
dağlık görünüşte olup, deniz seviyesinden 1.850-1.980 m. yükseklikte eğimli bir arazide
bulunmaktadır.
a) İklimi
Deniz etkisinden uzak olması nedeniyle, Erzurum’da karasal iklim özellikleri hüküm
sürmektedir. Dondurucu ve uzun kışlar, kısa ve serin yazlar hakimdir. İlin kuzeyinde yüksekliği
1
21
1.000-1.500 metrelere inen vadi içlerinde mikroklima sahalarına rastlanır. Yağışlar, ilkbahar ve
yaz mevsimlerde gözlenmektedir. Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü 1954-2013 arası
aylık ortalama değerlerine göre; yıl içinde sıcaklığın kış aylarında -37,2 derece ile yaz aylarında
36,5 derece arasında değiştiği gözlenmektedir. Ortalama olarak da Aralık, Ocak, Şubat ve Mart
ayları olmak üzere yılın dört ayı sıcaklık 0 derecenin altındadır.
Tablo 4-1: Erzurum Aylık Ortalama Hava Durumu
Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ortalama Sıcaklık (°C) -9.4 -8.1 -2.3 5.4 10.6 14.9 19.3 19.3 14.5 7.9 0.6 -6.2
Ortalama En Yüksek
Sıcaklık (°C) -4.0 -2.5 2.7 11.2 16.8 21.8 26.6 27.2 22.6 15.3 6.7 -1.1
Ortalama En Düşük Sıcaklık
(°C) -14.3 -13.0 -7.0 0.1 4.1 7.1 11.0 10.8 6.0 1.4 -4.2 -10.6
Ortalama Güneşlenme
Süresi (saat) 3.1 4.2 5.0 6.3 8.0 10.3 11.2 10.7 9.0 6.7 4.7 2.9
Ortalama Yağışlı Gün
Sayısı 11.6 11.2 12.8 14.4 16.5 10.9 6.6 5.3 4.9 9.6 9.2 11.1
Ortalama Yağış Miktarı
(kg/m2) 19.8 23.1 31.8 53.4 68.8 46.6 25.5 16.5 21.6 43.0 31.1 20.8
En Yüksek Sıcaklık (°C) 7.9 10.6 21.4 26.5 29.1 32.2 35.6 36.5 33.3 27.0 17.8 14.0
En Düşük Sıcaklık (°C) -36.0 -37.0 -33.2 -22.4 -7.1 -5.6 -1.8 -1.1 -6.8 -14.1 -34.3 -37.2
b) Yağış
Erzurum’da yıllık yağışın %36,4’ü ilkbaharda, %23,5’i sonbaharda, %22,3’ü yaz mevsiminde
ve %17,8’i ise kış mevsiminde kar olarak düşmektedir. Ayrıca karın yerde kalma süresi de
oldukça uzundur (120 gün civarındadır).
c) Rüzgâr
Erzurum’da ortalama rüzgâr hızı 2,6 m./saniye’dir. İlde rüzgâr hızının en düşük olduğu dönem,
1,9 m/saniye ile Aralık, en yüksek olduğu dönem 3,1 m/saniye ile Temmuz ayıdır.
d) Nehirler ve Göller
Erzurum, Çoruh, Aras ve Fırat havzalarının birleşme alanında yer alması nedeniyle yerüstü ve
yer altı su kaynakları bakımından çok zengindir. Bu üç havza, ana akarsu kaynağını
Erzurum’daki dağlardan alır. Ayrıca; Erzurum, göl bakımından da zengindir. En büyük ve
önemli göl olan Tortum Gölü, 6,6 kilometrekarelik bir alanı kaplar. Aynı zamanda, Sırlı Çayı
üzerinde, sulama ve enerji üretmek amacıyla inşa edilmiş Kuzgun Barajı mevcuttur.
22
Resim 4-2: Erzurum Şehri Genel Görünüm
4.1.1 NÜFUS, DEMOGRAFİK GÖSTERGELER, İDARİ DURUMU
TÜİK tarafından açıklanan 2013 verilerine göre, Erzurum ili 766.729 kişilik nüfusa sahiptir.
Erzurum nüfusu, yoğun göç sebebiyle 2013 yılında 2012 yılına göre %1,48 küçülmüştür. İl
nüfus yoğunluğu km2 başına 30 kişidir. Erzurum’da kadın ve erkek sayısı eşite yakındır. Bir
hanede ortalama 4,4 kişi yaşamaktadır. Tablo 4.2’de Erzurum ili demografik detayları
verilmiştir.
Tablo 4-2: Erzurum demografik göstergeler
Erzurum Demografik Göstergeler Erzurum
Toplam Nüfus 766.729
Şehirli nüfus sayısı -
23
Şehirli nüfus yüzdesi -
Kırsal nüfus sayısı -
Kırsal nüfus yüzdesi -
Kadın nüfusu 382.714
Kadın nüfusu yüzdesi 49,99%
Erkek nüfusu 384.015
Erkek nüfusu yüzdesi 50,01%
Yıllık ortalama nüfus artışı -%1,48
Nüfus Yoğunluğu %30
Hane halkı başına ortalama kişi 4,4
Kaynak: TÜİK, 2013
Nüfus bakımından en büyük ilçeleri sırasıyla Yakutiye, Palandöken, Aziziye ve Horasan’dır.
Erzurum‘daki ilçe sayısı 20, mahalle sayısı ise 1182’dir. Erzurum’da Erzurum Büyükşehir
Belediyesi’nin yanında 20 adet ilçe belediyesi bulunmaktadır.
4.1.2 SOSYO- EKONOMİK DURUMU
Erzurum ili halkının ana gelir kaynakları arasında turizm, hayvancılık ve tarım bulunmaktadır.
Erzurum ili; şehirleşme oranı, yıllık nüfus artış hızı, kişi başına gayri safi yurtiçi hâsıla ve sanayi
iş kolunda çalışanların toplam istihdama oranı bakımından sanayisi gelişmiş illerin
ortalamalarının altındadır. Tarım kolunda çalışanların toplam istihdama oranı ise Türkiye
ortalamasının üstündedir. Erzurum ilinde tarımsal işletmeler genellikle bitkisel ve hayvansal
üretimi birlikte yapmaktadır. Erzurum’da büyük ölçüde öz tüketime yönelik olarak üretilen
hububatın yanında ağırlıklı iktisadi faaliyet hayvancılıktır.
4.1.3 EĞİTİM DURUMU
Erzurum’da okuryazarlık oranı, Türkiye ortalamasının altındadır. Erkek okuryazarlık oranı
%97,7 ile %98,7 olan Türkiye ortalamasına yakın bir değerde iken, kadın okuryazarlık oranı
%88,5 ile %93,4 olan Türkiye ortalamasının altında yer almaktadır (TÜİK, 2013).
Ancak Erzurum’da ilköğretimde okullaşma oranı, Türkiye’de ilköğretimde okullaşma oranına
eşittir. Erzurum ilinin 2012-2013 öğretim yılında ilköğretimde okullaşma oranı %98,86,
ortaöğretimde okullaşma oranı ise %55,01 olarak gerçekleşmiştir. 2009 – 2012 yılları arasında
ilköğretimde okullaşma oranında %2,6, ortaöğretimde okullaşma oranında ise %6,36’lık bir
artış meydana gelmiştir. Erzurum’da 2013 yılında 1179 ilköğretim okulunda toplam 8.044
öğretmen 136.203 öğrenciye ders vermiştir.
Yüksek öğretim alanında, Erzurum ilinde 1957 yılında kurulmuş olan Atatürk Üniversitesi ile
2010 yılında kurulmuş olan Erzurum Teknik Üniversitesi bulunmaktadır. 2013 yılı itibariyle
Atatürk Üniversitesi’ne bağlı 20 adet fakülte, 7 adet enstitü, 3 adet yüksekokul ve 12 adet
meslek yüksek okulu bulunurken, Erzurum Teknik Üniversitesi’ne bağlı 6 adet fakülte, 3 adet
24
enstitü ve 1 adet yüksekokul bulunmaktadır. İldeki üniversitelere ilişkin akademik birimler
aşağıda tabloda sıralandığı gibidir:
Tablo 4-3: Atatürk Üniversitesi Akademik Birimler
Fakülteler Yüksekokullar Meslek
Yüksekokulları
Enstitüler
Ziraat Fakültesi Türk Musikisi Devlet
Konservatuarı
Adalet Meslek
Yüksek Okulu
Atatürk İlkeleri ve
İnkılap Tarihi
Enstitüsü
Fen Fakültesi Beden Eğitimi ve Spor
Yüksekokulu
Erzurum Meslek
Yüksek Okulu
Fen Bilimleri
Enstitüsü
Güzel Sanatlar
Enstitüsü
Edebiyat Fakültesi Yabancı Diller
Yüksekokulu
Horasan Meslek
Yüksek Okulu
Sağlık Bilimleri
Enstitüsü
İktisadi ve İdarî
Bilimler Fakültesi
Narman Meslek
Yüksek Okulu
Sosyal Bilimler
Enstitüsü
Tıp Fakültesi Pasinler Meslek
Yüksek Okulu
Türkiyat Araştırma
Enstitüsü
Diş Hekimliği
Fakültesi
Şenkaya Meslek
Yüksek Okulu
Kâzım Karabekir
Eğitim Fakültesi
Aşkale Meslek
Yüksek Okulu
Mühendislik Fakültes Hınıs Meslek Yüksek
Okulu
İlahiyat Fakültesi Oltu Meslek Yüksek
Okulu
Güzel Sanatlar
Fakültesi
Tortum Meslek
Yüksek Okulu
İletişim Fakültesi İspir Hamza polat
Meslek Yüksek
Okulu
Eczacılık Fakültesi Sağlık Hizmetleri
Meslek Yüksek
Okulu
Veteriner Fakültesi
Hukuk Faklültes
Oltu Yer Bilimleri
Fakültesi
Sağlık Bilimleri
Fakültesi
25
Tablo 4-4: Erzurum Teknik Üniversitesi Akademik Birimler
Atatürk Üniversitesi, 2013-2014 öğretim yılı itibariyle 83.362 öğrenciye eğitim vermektedir.
1958 yılında Ziraat ve Fen-Edebiyat Fakülteleriyle kurulan Üniversite’nin öğrenci sayısı, yıllık
incelendiğinde yeni fakülteler, yüksekokullar ve meslek yüksekokullarının açılmasıyla arttığı
görülmektedir. Lisans öğrencilerinin sayısındaki bu artışa paralel olarak lisansüstü öğrenci
sayısında da artış gözlenmektedir. Enstitüler bazında bir inceleme yapıldığında ise Fen
Bilimleri ve Sosyal Bilimler Enstitüsünde öğrenci sayılarının arttığı görülmektedir. Erzurum
Teknik Üniversitesi ise, 2013-2014 öğretim yılı itibariyle 1.060 öğrenciye eğitim vermektedir.
Atatürk Üniversitesi, Erzurum şehrinin en önemli kaynaklarından biri olduğu gibi aynı
zamanda Doğu Anadolu Bölgesi’ndeki en ileri düzeydeki bilim okuludur.
Erzurum ili görevli öğretim elemanı sayısı bakımından da zengin bir ildir. Bunda, Erzurum
Atatürk Üniversitesi’nin komşu üniversitelere göre daha köklü, daha büyük olmasının etkisi
büyüktür. Atatürk Üniversitesi’ne ek olarak, 2010 yılında Erzurum Teknik Üniversitesi
kurulmuştur. Aynı zamanda ETSO Araştırma, Geliştirme ve Yardımlaşma Vakfı aracılığıyla
Erzurum’da bir vakıf üniversitesi kurulması planlanmaktadır. Vakıf üniversitesi
projelendirilmesi konusunda 2010’da önemli adımlar atılmış bulunmaktadır.
Erzurum’da, Halk Eğitim Müdürlüğü’ne bağlı kursa dayalı eğitim de mevcuttur ve bu
kapsamda çeşitli meslek kursları ve sosyal-kültürel kurslar vardır.
Mimarlık ve Tasarım
Fakültesi
Açıköğretim
Fakültesi
Su Ürünleri Fakültesi
Turizm Fakültesi
Fakülteler Yüksekokullar Enstitüler Edebiyat Fakültesi Yabancı Diller
Yüksekokulu
Fen Bilimleri Enstitüsü
Fen Fakültesi Sağ lık Bilimleri
Enstitüsü
Mühendislik ve Mimarlık
Fakültesi
Sosyal Bilimler
Enstitüsü
İ ktisadi ve İ darî Bilimler
Fakültesi
Sağ lık Bilimleri Fakültesi
Spor Bilimleri Fakültesi
26
4.1.4 ULAŞIM YÖNÜNDEN ERZURUM
Erzurum kara, hava ve demiryolu ulaşım imkânlarına sahip olup, ulusal ve uluslararası
taşımacılık sektörü açısından büyük öneme sahiptir. Aynı zamanda Trabzon, İskenderun ve
Mersin Limanları gibi Türkiye’nin kuzey ve güneyindeki önemli ticaret limanlarına karayolu
ve demiryolu bağlantısı ile denizyolu ulaşımına katkıda bulunmaktadır. Doğu illerinin en
büyüğü ve en gelişmişi olma özelliği sebebiyle, Türkiye’nin doğu bölgesi ile bağlantıda
Erzurum’un önemi büyüktür.
Resim 4-3: Erzurum taşımacılık ağları
a) Karayolu
Nüfus ve ekonomik faaliyetler açısından büyük şehirlerden uzak olması sebebiyle karayolları
gelişimi konusunda Erzurum’un nispeten dezavantajlı konumuna rağmen, son yıllarda
karayolları altyapısını geliştiren adımlar atılmıştır. Erzurum sınırları içerisinde 1.100 km.
devlet, 589 km. il yolu bulunmaktadır. İl yollarının 491 kilometresi asfalt, 32 kilometresi toprak,
66 kilometresi ise geçit vermez yollardan oluşmaktadır. Bölünmüş yollar ise 2014 yılı sonu
itibariyle 536,253 km. uzunluktadır.
Erzurum’dan ulusal ve uluslararası lojistiği ve ticareti geliştirebilmek için Erzurum merkezli
“Palandöken Lojistik Köy Projesi”nin inşaat çalışmaları devam etmekte olup 2014 yılı
27
içerisinde köy kurulumunun tamamlanması planlanmaktadır. Palandöken Lojistik Köyü’nün
faaliyete geçmesi ile mevcut durumda yaklaşık 200.000 ton/yıl olan taşıma miktarı, 437.000
ton/yıla çıkacaktır. Lojistik köyden otomobil, kömür, demir, un, tuğla, kiremit, konteynır,
seramik, gıda maddesi, su, içecek maddeleri, gübre, askeri taşımalar, yem, saman taşıması
yapılabilecektir. Bu proje, bölgede yıllardan beri devam eden göç sorununun ve bölgesel
kalkınma farklılıklarının da ortadan kaldırılmasına katkı sağlayacaktır. Bunun yanında, lojistik
köyle bölge illerinden komşu ülkelere ihracatta büyük artış kaydedilmesi ve bölgenin
uluslararası ulaşımda merkezi konuma gelmesi beklenmektedir. Lojistik Köy Projesi’nin hayata
geçirilebilmesi için gerekli çalışmalar devam etmektedir.
Şehirlerarası taşımacılık altyapısını geliştirmek amacıyla Erzurum ve bölgesini Karadeniz
Bölgesi’ne bağlayacak olan Kop Geçidi’ne (Kop Dağı) tünelinin temeli 2012 yılında atılmıştır.
2017 yılında hizmete açılması planlanan tünel ile birlikte bölgede ticaret ve turizmin canlanması
planlanmaktadır. Ayrıca, Kop Tüneli Karadeniz bölgesi ve İran arasında Erzurum’un geçit
görevi yüklenmesini sağlayacaktır.
Erzurum- Karadeniz arasında altyapı gelişimi adına hayata geçirilen bir diğer proje ise 2012
yılında temeli atılan Ovit Dağı Tüneli’dir. Yılın 6 ayı ulaşıma kapalı olan Ovit güzergahı, tünel
ile birlikte yıl boyunca hizmet verebilecektir. Yaklaşık 15 km’lik iki tünelden oluşan Ovit
Tüneli, tamamlandığında dünyanın en uzun 3. tüneli olacaktır. 2016 yılı başlarında hizmete
açılması planlanan tünel ile birlikte, Erzurum-Rize arası 45 km kısalarak 250 km’den 205
km’ye düşecektir. Bu proje ile Erzurum, Rusya, Ukrayna, Gürcistan ve Güneydoğu Anadolu
bölgesi arasında karayolu ve Trabzon Limanı vasıtasıyla deniz yolu ile ihracatı kolaylaştıracak
bir geçit görevi yüklenerek ticaret hacminin büyümesine önemli bir katkı sağlamakla birlikte
bölge turizminin de canlanmasına katkı sağlayacaktır.
Erzurum ve bölgeyi Karadeniz’e bağlayacak diğer tasarı halindeki projeler ise Tortum Gölü
(Uzundere) Tüneli, İspir Tüneli, Soğanlı Dağı Tüneli projeleridir. Proje veya yapım aşamasında
olan tünellerin hizmete açılması ile birlikte ulaşım altyapısı güçlenecektir. Bununla birlikte,
Ayder – Erzurum – Çat – Karlıova – Bingöl yolu projesinin tamamlanmasıyla birlikte ortalama
günlük trafik hacminin artması ve dolayısıyla Doğu Anadolu Bölgesi ile Güney Doğu Anadolu
Bölgesi arasındaki iç ticaretin gelişmesi beklenmektedir. Erzurum kara ve demiryolu
taşımacılık ağları ve gelişim eksenleri yukarıdaki şekilde detaylı olarak gösterilmiştir.
b) Demiryolu
Erzurum’da demiryolu uzunluğu 211 kilometredir. Bölgenin topoğrafik özellikleri, demiryolu
ile ulaşım gelişimi önünde bir engel teşkil etse de; Erzurum, İran, Azerbaycan, Gürcistan ve
28
Kafkaslar Bölgesi’nden Avrupa’ya uzanan demiryolu hattı üzerinde kavşak olma
özelliğindedir. Coğrafi özellikler sebebiyle Erzurum demiryolu hattı doğu-batı doğrultusunda
nispeten güçlü bir altyapıya sahipken, kuzey-güney doğrultusunda demiryolu bağlantısı
bulunmamaktadır. Trabzon Limanı- İran arasında demiryolu hattının geliştirilebilmesi için
ulaşım altyapı projeleri öneri halinde bulunmaktadır. Uygulamasına başlanacak bir diğer
önemli demiryolu projesi ise Sivas-Erzincan-Erzurum-Kars hızlı tren projesidir.
c) Havayolu
Erzurum Havalimanı uluslararası hava bağlantısına sahip olup, iç ve dış hat uçuşlarına açıktır.
2005 yılında hizmete açılan havalimanı, yıllık yaklaşık iki milyon yolcu kapasitesine sahiptir
ve aynı anda yedi uçağa hizmet verebilecek durumdadır. Erzurum Havalimanı vasıtasıyla
yurtiçinde Ankara, İstanbul, İzmir, Bursa ve yurtdışında Almanya gibi çeşitli noktalara seferli
ve sefer dışı uçuşlar yapılabilmektedir. Yıllara göre Erzurum havayolu hareketliliği verileri esas
alındığında, Erzurum havayolunda iç hat yolcu sayısı, dış hat yolcu sayısından önemli bir farkla
daha yüksektir. Gelen ve giden iç hat yolcu sayısı her yıl artış göstermiştir. Ancak dış hat yolcu
sayısında, yıllara göre dalgalanmalar mevcuttur. Erzurum’da ağır kış koşulları yaşanmasına
rağmen, havaalanındaki teknik donanımlar vasıtasıyla hava koşullarına bağlı olmaksızın
uçakların iniş ve kalkışı mümkün olmaktadır. Erzurum’a ilişkin havayolu istatistikleri aşağıdaki
tablolarda sunulmaktadır.
Tablo 4-5: Erzurum tarifeli uçuş seferleri
Havayolu Şirketi Sefer Uçuşun Olduğu
Haftalık Gün Sayısı
Gidiş-Dönüş
Haftalık Sefer Sayısı
Anadolujet Erzurum-Ankara 7 18
Anadolujet Erzurum-İ stanbul 7 11
Onur Havayolları Erzurum-İ stanbul 7 7
Sunexpress Erzurum-İ zmir 3 3
Pegasus Erzurum-İ stanbul 7 7
THY Erzurum-İ stanbul 7 14 Kaynak: Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü, 2014.
Tablo 4-6: Erzurum tarifesiz uçak ve yolcu sayısı (2012)
Aylar Uçuş İniş- Kalkış Sayısı Gelen Yolcu Sayısı Giden Yolcu Sayısı
Ocak 12 610 583
Ş ubat 21 767 1 811
Mart 14 1 784 867
Nisan 3 322 159
Mayıs 1 - 160
Haziran 11 857 662
Temmuz 12 939 986
Ağ ustos 10 986 738
Eylül 3 - 947
29
Ekim 3 - 570
Kasım 12 1 503 -
Aralık 11 795 -
Toplam 113 8 563 7 483
Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, Tarifesiz Uçak İstatistikleri, 2012.
Tablo 4-7: Yıllara göre Erzurum havayolu hareketliliği
Yıllar Toplam İç
Hat Yolcu
Sayısı
İç Hat
Gelen
Yolcu
Sayısı
İç Hat
Giden
Yolcu
Sayısı
Toplam
Dış Hat
Yolcu
Sayısı
Dış Hat
Gelen
Yolcu
Sayısı
Dış Hat
Giden
Yolcu
Sayısı
Toplam
Yolcu
Sayısı
2004 198.679 91.696 106.983 19.305 8.747 10.558 217.984
2005 278.161 132.618 145.543 25.590 13.116 12.474 303.751
2006 428.581 215.294 213.287 24.432 11.809 12.623 453.013
2007 567.769 288.033 279.736 23.336 12.262 11.074 591.105
2008 502.054 253.276 248.778 25.544 13.671 11.873 527.598
2009 583.789 294.051 289.738 15.228 8.055 7.173 599.017
2010 749.999 379.297 370.702 15.083 7.583 7.500 765.082
2011 788.128 395.042 393.086 17.209 8.328 8.881 805.337
2012 772.700 389.362 383.338 16.520 8.734 7.786 789.220
2013 852.615 - - 23.505 - - 876.121
Kaynak: Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü, 2013.
4.1.5 TELEKOM YATIRIMLARI VE ALTYAPI
Teknoloji ve iletişim şirketi Turkcell’in 2006 yılında Erzurum’a yaptığı çağrı merkezi yatırımı,
şehrin ekonomisine ilave 310 milyon TL’lik katkı sağladığı gibi 1.000 kişilik bir istihdam
yaratarak Erzurum’un ekonomik olarak canlanmasında önemli bir rol oynamıştır. Turkcell
Global Bilgi Erzurum Çağrı Merkezi, halen yaklaşık 1.000 kişilik istihdam kapasitesi ile
bölgenin en büyük işvereni konumundadır. 2004 yılında Erzurum’da %26 olan kayıtlı istihdam
2009’da %40’a yükselmiş ve Erzurum’da yoğun bir şekilde yaşanan beyin göçünü durdurmada
önemli bir hamle olmuştur. Aynı zamanda, kayıt dışılığın çok yüksek olduğu kadın istihdamına
da büyük katkıda bulunmuştur. Erzurum Çağrı Merkezi personelinin yaklaşık %50’sini kadın
çalışanlar oluşturmaktadır. Turkcell’in ardından Finansbank da Operasyon Merkezi’ni
Erzurum’a taşımış ve 11 milyon TL’lik yatırım ile Erzurum’da 700 kişiye istihdam sağlamıştır.
Telekom ve finans sektörlerindeki firmaların çağrı merkezlerini Erzurum’a taşıyarak
yarattıkları istihdam yanında, Sağlık Bakanlığı da istihdam yaratmada ve Erzurum altyapısını
güçlendirmede önemli atılımlarda bulunmuştur. Sağlık hizmetleri bakımından Doğu Anadolu
Bölgesi’nin merkezi kabul edilen Erzurum’da Merkezi Hastane Randevu Sistemi (MHRS)
çağrı merkezi hizmete girmiştir. Bu projede, Sağlık Bakanlığı ve AssisTT (2007’de kurulan
Türk Telekom ve TTNET operasyonlarından sorumlu rehberlik ve müşteri hizmetleri şirketi)
ortak çalışmaktadır. MHRS için AssisTT yaklaşık 800 personele istihdam yaratmaktadır.
Dolayısıyla MHRS çağrı merkezinin il istihdamına katkısı da önemli düzeydedir.
30
4.1.6 HABERLEŞME AĞI
Haberleşme altyapısının geliştirilmesinde ve bakım, onarım işlemlerinde Erzurum’daki
engebeli arazi yapısı ve sert iklim koşulları engel teşkil etmesi haberleşme maliyetlerinin
Erzurum’da nispeten daha yüksek olmasına sebep olmuştur. Son yıllarda haberleşme ağında
gelişmeler kaydedilmiştir. Telefonla iletişim, Türk Telekom’un özelleştirilmesi ve GSM
operatörlerinin servis ağlarını genişletmesi sonucu son 10 yılda hızla ilerlemiş ve Türkiye’nin
önde gelen sanayi şehirleriyle fark kapanmıştır. Internet ile iletişim konusunda da önemli
gelişmeler kaydedilmiştir.
ERZURUM İLİ GZFT ANALİZİ
Tablo 4-8: Erzurum İli GZFT Analizi
Güçlü YönlerG Zayıf YönlerZ
► Kış turizmi ve sporlarına yönelik modern
tesislerin varlığı
► Universiade2011 dolayısıyla sahip olunan
varlıklar ve tanıtım-organizasyon becerisi
► Turizm alternatiflerinin çeşitliliği (kış, termal ve sağlık, doğa ve su sporları, kültür ve inanç,
yayla, dağ ve argo turizmi v.b.)
► Toplumun çoğunluğunun turizm aktivitesine ilgi
duyması
► Genç ve dinamik nüfus varlığı
► Ulaşım kolaylığı
► Gelişmiş sağlık hizmetleri
► Tarihi, kültürel ve doğa zenginlikleri
► Yöresel zenginlikler (el sanatları, yemek)
► Çevre ve kent estetiğinin yetersizliği
► Turizm eğitimi yetersizliği ve yabancı dil eksikliği
► Konaklama, eğlence v.b tesislerin sayıca
eksikliği
► İç hat ve dış hat uçuşların sefer yetersizliği
► Şehir içi ulaşım gereksinimleri
FırsatlarF TehditlerT
► 2023 Master planında Erzurum’un “Kış Turizmi”
merkezi olması
► Erzurum’un seyahat acenteleri tarafından tur
rotasına yakın zamanda girmiş olması
► Enformasyon ve iletişim teknolojilerindeki varlıklar ve tesisler
► Enerji altyapısının güçlü olması
► Havaalanının uluslararası niteliğinin bulunması
► Hızlı tren ve Bakü-Tiflis hatlarının tamamlanacak olması
► Alternatif turizm ve doğa turizmi cazibesi
► Kar kalitesi ve karlı gün sayısı
► Tarım ve hayvancılığa dayalı sanayiye teşvik
► Organik tarım avantajı
► Yabancı turist ağırlamada hizmet verebilecek
kalifiye iş gücü eksikliği
► Enerji üretiminde doğru teknolojilerin
kullanılmaması
► Yakın coğrafyadaki kış turizm tesisleri servis ve fiyat rekabeti
31
ERZURUM’DA TURİZM SEKTÖRÜ
Erzurum’da turizm, son yıllarda artan turist sayısı ile önemli bir gelir kaynağı olmaya
başlamıştır. Erzurum’da, Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan alınan 2012 verilerine göre, 12 adet
Turizm Bakanlığı onaylı, 64 adet Belediye onaylı olmak üzere toplam 76 adet konaklama tesisi
bulunmaktadır. Bu tesislere ait yatak kapasitesi Turizm Bakanlığı onaylı tesislerde 2.398,
Belediye onaylı tesislerde ise 2.881’dir. Bu tesislerin Erzurum’un ilçelerine dağılımını
incelediğimizde, Turizm Bakanlığı onaylı tesislerin tamamı Erzurum Büyükşehir Belediyesi
olmadan önce Merkez olarak bilinen, Büyükşehir Belediyesi olduktan sonra Palandöken,
Yakutiye ve Aziziye ilçelerinin kesiştiği noktada bulunan bölgede yer almaktadır. Bu tesislerde
2 adet 5 yıldızlı, 2 adet 4 yıldızlı, 3 adet 3 yıldızlı otel bulunmaktadır. Belediye Onaylı
Tesislerin ise % 91’i yine Merkez’de; % 9’u diğer ilçelerdedir. Erzurum’daki başlıca oteller ise
aşağıda listelendiği gibidir.
Tablo 4-9: Erzurum’daki otellerin listesi ve detayları
Otel İ smi Yıldız
Sayısı
Oda
Sayısı
Yatak
Sayısı
Restoran
Kapasitesi
Seminer
Salonu
XANADU OTEL 5 YILDIZ 181 450 500 1000 POLAT RENAISSANCE ERZURUM
5 YILDIZ 224 694
600
900
PALANDÖKEN DEDEMAN 4 YILDIZ 186 631 200 200 TOURINN PALAN OTEL 4 YILDIZ 160 500 90 250 DEDEMAN SKI LODGE OTEL 3 YILDIZ 42 120 160 110 DİLAVER OTEL 3 YILDIZ 75 159 55
GRAND HITIT OTEL 3 YILDIZ 37 75 60
ESADAŞ OTEL 2 YILDIZ 38 76 60
AMİLLER OTEL 2 YILDIZ 66 116 100 POLAT OTEL 2 YILDIZ 60 119
AKÇAY OTEL 2 YILDIZ 36 72
KRAL OTEL 1 YILDIZ 48 105
Kaynak: Erzurum İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, 2014.
Mevcut otellere ek olarak Erzurum Konaklı Bölgesi’nde konaklama tesisi/tesisleri yapılarak
Erzurum’da kış turizminin geliştirilmesi planlanmaktadır. Konaklı Bölgesi kış ve kayak
turizmini geliştirecek önemli bir potansiyele sahiptir.
İstanbul Gayrimenkul Değerleme ve Danışmanlık’ın (İGD) “Türkiye Turizm Piyasaları 2010”
adlı 2011’de yayınlanan raporunda incelenen illerdeki 2 yıldızlı otel konaklama fiyatlarına
bakıldığında, Erzurum 25 Avro ile, incelenen illerin ortalaması olan 30 Avro’nun altında
kalmaktadır. Ancak 3 yıldızlı otellerin ortalama fiyatı 40 Avro iken, Erzurum’daki 3 yıldızlı
otellerin ortalama konaklama fiyatı 45 Avro ile ortalamanın üstünde yer almaktadır. 4 yıldızlı
otel kategorisinde ise, Erzurum’da gecelik konaklama fiyatı 100 Avro ile incelenen iller
arasındaki en yüksek ortalamaya sahiptir. Aşağıdaki grafikte Erzurum’daki 2, 3 ve 4 yıldızlı
32
otellerdeki gecelik ortalama konaklama fiyatları, Türkiye ortalamaları ile karşılaştırmalı olarak
yer almaktadır.
Grafik 4-1: Erzurum otellerinde gecelik ortalama konaklama fiyatı (Avro)
Kaynak: İGD,2011.
Yıllara göre Erzurum tesislerine gelen ve Erzurum tesislerinde geceleyen müşteri profiline
bakıldığında, yerli turist sayısı yabancı turist sayısından önemli oranda fazladır. Ayrıca
2010’dan 2012’ye tesislerde geceleme ve turistlerin tesislere geliş sayısında bir miktar düşüş
gözlenmektedir.
Grafik 4-2: Erzurum tesislerinde geceleme ve tesislere geliş sayısı
145.772 138.556181.873
228.512200.978
225.290
33.041 40.340
35.497
45.213
48.13244.500
0
50.000
100.000
150.000
200.000
250.000
300.000
2007 2008 2009 2010 2011 2012
Geceleme Sayısı
Yerli Yabancı
25
45
100
3040
60
0
20
40
60
80
100
120
2 Yıldızlı 3 Yıldızlı 4 Yıldızlı
€
Erzurum Türkiye
33
Kaynak: TÜİK, 2012.
Kaynak: TÜİK, 2012.
Yıllara göre Erzurum tesislerinde ortalama kalış süresine bakıldığında, yabancı turistin kalma
süresinin yerli turiste göre daha uzun olduğu görülmektedir. Ortalama olarak 1,3-1,5 gün kalan
yerli turist verisine bakılarak, yerli turistlerin genellikle hafta sonları tatillerini Erzurum
tesislerinde değerlendirdikleri çıkarımı yapılabilir. Tesislerin doluluk oranlarına bakıldığında
da yerli turist oranı yabancı turist oranına göre önemli bir farkla fazladır. Yıllara göre tesislerin
toplam doluluk oranlarında ufak dalgalanmalar gözlemlense de yerli-yabancı turist oranları
yaklaşık olarak aynı kalmıştır.
Grafik 4-3: Tesislerde ortalama kalış süresi
Kaynak: TÜİK,2012.
96.771 102.776124.471
148.020130.249
142.904
10.96118.929
15.959
18.811
21.51119.995
0
20.000
40.000
60.000
80.000
100.000
120.000
140.000
160.000
180.000
2007 2008 2009 2010 2011 2012
Tesislere Geliş Sayısı
Yerli Yabancı
1,5 1,31,5 1,5 1,5 1,6
3,0
2,12,2
2,4 2,2 2,2
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
3,0
3,5
2007 2008 2009 2010 2011 2012
Tesislerde Ortalama KalışSüresi
Yerli Yabancı
34
Grafik 4-4: Erzurum tesislerinde doluluk oranı
Kaynak: TÜİK,2012.
ERZURUM’DA MEVCUT TURİZM ÇEŞİTLERİ
4.4.1 KIŞ TURİZMİ
Erzurum, uzun süreli kış turizmine olanak sağlayan sıradağlarla çevrili ve soğuk iklime sahip
bir yerleşim yeridir. Erzurum’da yüksek rakım sebebiyle biyoklimatik konfor sağlayan ve
performans arttırıcı etkisi bulunan bir iklim mevcuttur. Kar kalitesinin donmayan özellikte
olması, Erzurum kış turizm tesislerini Türkiye’deki diğer mevcut kış tesislerinden avantajlı
duruma sokmaktadır. Donmayan kar özelliği yanında, yılın genelindeki görülen güneşli gün
sayısının fazlalığı da Erzurum’da kayak ve kış spor turizmi avantajları arasındadır. Aynı
zamanda kayak merkezlerinin havalimanına yaklaşık 20 dakika mesafede oluşu, Erzurum’da
kış turizmini cazip kılan etmenlerdendir. Aşağıda, Erzurum’daki mevcut ve potansiyel
tesislerin olduğu bölgelerin detaylı incelemesi yer almaktadır.
a) Palandöken
Palandöken Dağı’nda bulunan ve ülkenin en önemli kayak merkezlerinden olan Palandöken
Kış Sporları Turizm Merkezi 17.10.1993 tarihinde kayak merkez ilan edilmiştir. Türkiye’nin
en uzun kayak pistine sahip olan tesiste dünyanın da en uzun ve dik pistleri bulunmaktadır.
Palandöken sıradağlarının, kent merkezinin güneyinden, doğu – batı yönünde 76 km., kuzey
güney yönünde ise 25 km. uzandığı bölgede dağların yükseklik kuşağı 2.200 – 3.176 metredir.
Kayak alanı ise, 2.150-3.100 m. yükseklikte yer almaktadır.
23,520,2
25,6
31,8
26,99 25,58
5,3 5,9 5,0 6,3 6,46 5,050,0
5,0
10,0
15,0
20,0
25,0
30,0
35,0
2007 2008 2009 2010 2011 2012
Doluluk Oranı (%)
Yerli Yabancı
35
Modern ve bakımlı kayak tesisleri, geniş ve uzun pistleri ve kar kalitesi Palandöken’i önemli
bir kayak merkezi yapan özellikler arasındadır. Palandöken Kayak Merkezi’nde farklı zorluk
derecelerinde 27 adet pist bulunmaktadır. Kayak merkezinde gondol lift, teleski, telesiyej ve
baby liftlerden oluşan toplam 14 adet mevcut tesis hizmet vermektedir.
Aralık-Mayıs arasındaki dönem kayak etkinlikleri için en uygun zamandır. Geçmiş yıl
verilerine bakıldığında Palandöken, normal kış koşullarında 2-3 m. kar yağışı almaktadır.
Karasal iklim nedeniyle, mevsim boyunca "toz kar" üzerinde kayak yapılmaktadır. Ayrıca,
Alpin, Y tur kayağı ve helikopterli kayak yapılması ve bu etkinlikler için rehber temini
mümkündür. Alanda hâkim rüzgâr yönü güneybatıdır. Kayak merkezi, özel araç veya otobüsle
kent merkezine 10, havaalanına ise 20 dakika mesafededir. Havaalanı ve kayak merkezi
arasındaki uzaklık yaklaşık 18 km., kayak merkezi ve kent merkezi arasındaki uzaklık ise
yaklaşık 5 kilometredir. Şehir merkezine belediye otobüsü ve taksi yoluyla ulaşım mümkündür.
Resim 4-4: Palandöken kış sporları tesisleri
Kaynak: KUDAKA Konaklı Projelendirme Dosyası, 2011. (resimler yenilenebilir.)
Palandöken’de çeşitli kategorilerde kayak ve snowboard yarışmaları ile kar festivalleri de
düzenlenmektedir. Ayrıca dağda 5 yıldızlı otellerin yanı sıra kayak evi, günübirlik tesisler ve
lokantalar bulunmaktadır.
Bölgede kayak malzemesi kiralama hizmetleri verilmektedir. Amatör kayakçılar için kayak
hocalarından ders imkânı da bulunmaktadır. Arazi mülkiyeti özel ve kamu mülkiyetidir. Kayak
merkezinde mevcut yatak kapasitesi yaklaşık 2.400 yataktır. Palandöken kış turizm merkezi ile
Türkiye’de önde gelen bazı kayak merkezlerinin karşılaştırması Tablo 4-10’daki gibidir.
36
Tablo 4-10: Palandöken kış turizmi merkezi ile Türkiye’nin diğer merkezlerinin karşılaştırılması
Palandöken dağları, kış turizmi ve kayak sporu bakımından Türkiye’nin önde gelen kayak
merkezlerinden biri olup aynı zamanda uluslararası müşteri profiline de sahiptir. 2011-2012
arası Palandöken tesislerine gelen turist sayılarına bakıldığında, 2012’de 2011’e göre yabancı
turist sayısında ufak bir artış gözlenmektedir.
Bu artış ile birlikte yerli turist sayısındaki önemli artış, Palandöken’e gelen toplam turist
sayısında da 12.988 kişilik bir artış yaratmıştır. Aynı şekilde Palandöken tesislerinde geceleme
gün sayılarına bakıldığında, yerli turistin yabancı turist sayısından önemli ölçüde fazla olduğu
görülmektedir. Palandöken’i ziyaret eden yabancı turistlerin çoğunun müşteri profili, İran,
Ukrayna, Rusya, Azerbaycan ve diğer Türki Cumhuriyetlerden oluşmaktadır. Son yıllarda
Polonyalı turistler de Palandöken ve Konaklı kayak merkezlerine yoğun ilgi göstermektedir.
Kayak merkezinde öne çıkan oteller 500 yatak kapasiteli Palan Otel, 694 yatak kapasiteli Polat
Renaissance Hotel, 2011 yılı sonunda faaliyete geçen 450 yatak kapasiteli Xanadu Hotel ve 631
yatak kapasiteli Dedeman Hotel Palandöken’dir. Dedeman Grubu’na ait bir adet de 3 yıldızlı
ve 120 yatak kapasiteli odalı Ski Lodge bulunmaktadır.
Grafik 4-3: Palandöken tesislerine geliş sayısı
Merkez
Kent merkezine
uzaklık (km)
Kayak alanı
yüksekliği (m)
Kayak sezonu
(gün)
Palandöken - Konaklı 4-18 km 2.200-3.176 150
Erciyes 25 km 2.200-3.100 150
Uludağ 36 km 1.750-2.547 120
Kartalkaya 40 km 1.800-2.634 120
Sarıkamış 55 km 2.200-2.634 120
Kaynak: KUDAKA, Erzurum Konaklı Bölgesi Kış Turizm Merkezi Raporu, 2010
76.44389.183
16.221
16.469
0
20.000
40.000
60.000
80.000
100.000
120.000
2011 2012
Geliş Sayısı
Yerli Turist Yabancı Turist
37
Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2012.
Grafik 4-4: Palandöken tesislerinde geceleme
Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2012.
Yıllara göre Palandöken tesislerinde ortalama kalış süresine bakıldığında, yabancı turistin
kalma süresi yerli turistten daha uzundur. Ortalama olarak 1,7 gün gelen yerli turist verisine
bakılarak, yerli turistlerin Erzurum genelindeki otellere benzer şekilde genellikle hafta sonları
tatillerini Palandöken tesislerinde değerlendirdikleri çıkarımı yapılabilir.
Grafik 4-5: Palandöken tesislerinde ortalama kalış süresi
Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2012.
Erzurum’da kış turizmi, Palandöken haricinde, mevcut ve potansiyel olarak geliştirilebilecek
dört bölgede yoğunlaşmaktadır:
126.949153.883
38.535
38.756
0
50.000
100.000
150.000
200.000
250.000
2011 2012
Geceleme
Yerli Turist Yabancı Turist
1,7 1,72,4 2,4
0
0,5
1
1,5
2
2,5
3
2011 2012
Ortalama Kalış Süresi
Yerli Turist Yabancı Turist
38
b) Gez Yaylası
Gez Yaylası kış sporları merkezi 2.200 – 2.770 m. aralığında ve Erzurum’un 7 km.
doğusundadır. 54 hektarlık alana sahip olan alanda doruktan kuzeydoğu yönünde uzanan üç
geniş sırt bulunur. Kayılabilir alan 2.150 m. ile 2.750 m. arasındadır.
c) Kandilli Dağ ları
Kandilli’de 25. Uluslararası Üniversiteler Olimpiyatları için tamamlanmış kayak ve diğer kış
sporları için önemli yatırımlar mevcuttur. Kandilli Kayak Merkezi’nde, Kuzey Disiplini Kayak
Merkezi ve biatlon pistleri bulunmaktadır. Ayrıca, Kandilli Kayaklı Koşu Spor Tesisi, farklı
zorluk düzeylerinde 2,5 km., 3,75 km. ve 5 km. mavi ve kırmızı pist; iki (1,6 km. ve 1,3 km.)
sprint pistine ilaveten kayaklı koşu stadyumu, yarışma sevk ve idare binası, wax kabinleri,
kayak test alanı, ısınma alanı, seyirci alanı, VIP çadırı, medya ve park alanına sahiptir.
Kandilli Kayak Merkezi 160 ha arazi üzerine kurulmuştur ve 25. Dünya Üniversiteler Kış
Oyunları Erzurum 2011’de biatlon ve kayaklı koşu müsabakalarına hizmet vermiştir. Kandilli
Kayak Merkezi 12 ay süreyle çok amaçlı kullanıma açık olarak kullanılmıştır. Şehir merkezine
36 km. uzaklıktadır. Pistlerin rakımı 1.713-1.767 metre arasında değişmektedir. Kandilli kayak
merkezindeki biatlon pistleri de 1.500 kişilik seyirci kapasitesine sahiptir.
d) Konaklı Kış Turizm Merkezi
Konaklı Bölgesi, Erzurum’da kış ve kayak turizmi açısından mevcut modern kayak pistleri
yanında tahsis edilecek oteller ile önemli bir potansiyel oluşturmaktadır. Mevcut durumda 25.
Dünya Üniversitelerarası Kış Oyunları kapsamında alp disiplini ve slalom yarışları için
hazırlanan toplam 460 hektarlık alanı kapsayan 11 adet pist bulunmaktadır.
39
Resim 4-5: Konaklı Kış Turizm Merkezi Konumu
Kaynak: KUDAKA Projelendirme Dosyası, 2011.
Konaklı Bölgesi’nin kış sporları açısından sahip olduğu özellikler Gez Yaylası ve Erzurum
Boğazı alanlarına göre daha uygundur. Alanın topoğrafik görünümü Alpler’e benzemektedir.
Derin olmayan bir vadi boyunca uzanan eğimli yamaçlar grubu çok sayıda mekanik tesis ve
pist için elverişlidir. Erzurum’da 25.’si düzenlenen Universiade Dünya Üniversitelerarası Kış
Oyunları kapsamında, Konaklı Bölgesi Alp disiplinli kayak yarışmaları için kullanılmıştır.
Konaklı’daki Mevcut Kış Turizmi Merkezi
Konaklı Kayak Merkezi’nde, 6 adet lift bulunmaktadır:
Tablo 4-11: Konaklı’da bulunan liftler
40
Resim 4-6: Konaklı’daki mevcut liftler
Kaynak: KUDAKA, Erzurum Konaklı Bölgesi Kış Turizm Merkezi Raporu, 2010. (resimler yenilenebilir)
Konaklı Kayak Merkezi şehir merkezinden 18 km. uzaklıkta bulunmaktadır. Sabit binalar;
hizmet binası, kafeterya, bakım binasından oluşmaktadır. Konaklı Kayak Merkezi’ni kullanan
sporcu ve ziyaretçilerin günübirlik ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik; kayak kiralama, satış, gişe
hizmetleri, kafe, yemekhane, dinlenme ve servis üniteleri mevcuttur. Kayak merkezi, tek katlı
servis binasının yanı sıra, 4 adet kar aracı park alanı, bakım ve servis üniteleri ile ofislerden
oluşmaktadır. Pistler için arazi düzenlemeleri yapılmıştır. Suni kar yapma sistemleri toplam 62
hektarlık bir alan karlayacak kapasitedir.
41
Resim 4-7: Suni kar yapma sistemleri ve pistler şeması
Kaynak: KUDAKA Projelendirme Dosyası, 2011.
Başbakanlık Özelleştirme İdaresi tarafından Konaklı Kayak Merkezi için yeni imar planı
çalışması yürütülmekte olup bölgede kamu sektörü ya da özel sektöre yönelik herhangi bir arsa
tahsisi söz konusu değildir. Bölgede bulunan ve atıl durumda olan iki katlı binanın butik otele
çevrilmesi projesi ise ihale aşamasındadır.
4.4.2 SPOR TURİZMİ
Detaylı olarak anlatılan kış sporu olanakları yanında Erzurum, dağ yürüyüşü, kaya tırmanışı,
dağcılık ve kampçılık, rafting, cirit gibi alternatif spor potansiyellerine de sahiptir. Dağ
yürüyüşü için Dumlu Dağları ve Palandöken Dağları rağbet görmektedir. Dünya’nın en iyi
rafting parkurları arasında ilk beşte yer alan Çoruh Nehri, Türkiye’de dağcılık sporu için de
başlıca dağlardan biri sayılan Kaçkar Dağları arasından akmaktadır. İspir’de, dünyanın en hızlı
akan nehirlerinden biri olan Çoruh Nehri üzerinden rafting yapılabilmektedir. Aynı zamanda
Rafting için Erzurum’da Fırat Nehri’nin bir kolu olan Karasu tercih edilmektedir. Geleneksel
bir Türk sporu olan cirit, Erzurum’da mevcut alternatif sporlar arasındadır.
Ortalama olarak 1.900 m. yükseklikte yer alan Erzurum, başta futbolcular olmak üzere
sporculara yönelik antrenman kampları açısından Temmuz-Aralık ayları arasında önemli bir
potansiyele sahiptir. Erzurum’un yüksek rakımı ve biyoklimatik konfor sağlayan iklimi sporcu
performanslarını arttırıcı özellik taşımaktadır. Güneşli, serin ve temiz hava koşulları,
Erzurum’un spor turizmi için tercih edilmesinde öncelikli sebeptir. Bunun yanı sıra, Erzurum
şehir merkezinde Kazım Karabekir Futbol Sahaları kapsamında UEFA kıstaslarına uygun bir
42
adet stadyum, 2 adet çim saha, 2 adet sentetik antreman sahası mevcuttur. Atatürk
Üniversitesi’ne ait 2 adet çim saha bulunmaktadır. Ayrıca, Erzurum Büyükşehir Belediyesi
tarafından Kayakyolu semtinde “Erzurum Büyükşehir Belediyesi Futbol Tesisi” kapsamında 4
adet çim saha ve 1 adet sentetik saha ile idari ve teknik hizmet binalarının yapımı devam
etmektedir. Yine Erzurum Büyükşehir Belediyesi tarafından yürütülen ve KUDAKA 2013 Yılı
Mali Destek Programı kapsamında finanse edilen “Erzurum'da Spor Turizmine Destek Projesi”
bünyesinde 1 adet koşu depar pisti ve 1 adet sentetik çim halı yapımına başlanmıştır. Erzurum,
profesyonel ve amatör futbol takımlarının hazırlık kampı yapabilmesi için gerekli tesis ve
antrenman alanları mevcut olması sebebiyle önemli bir spor turizmi potansiyeline sahiptir.
Sporda meydana gelecek kazalar dâhilinde, Erzurum önemli bir sağlık ekibi altyapısına da
sahiptir. Her ne kadar spor sakatlıkları uzmanı spor hekimi eksikliği olsa da spor tesislerinde
ani müdahale yapabilecek sağlık ekipleri mevcuttur. Sağlık kuruluşları, ani sakatlanma ve
rahatsızlıklara karşın müdahale imkânına sahiptir ve acil durumlar için ambulans helikopter ile
sevk yapılması mümkündür.
Erzurum, spor müsabakalarına ev sahipliği konusunda oldukça aktiftir. Erzurum’da düzenlenen
en büyük spor organizasyonu, 27 Ocak- 6 Şubat 2011 tarihleri arasında gerçekleştirilen 25.
Universiade Uluslararası Spor Yarışmaları’dır. Universiade hakkında detaylı bilgi ilerleyen
sayfalarda verilmektedir. Universiade dışında, Erzurum’da düzenlenen diğer spor yarışlarından
ve sporcu eğitim faaliyetlerinden bazıları, tarihleri ile EK-1’de verilmektedir.
4.4.3 SPORCU VE GENÇLİK KAMPLARI
Erzurum, yüksek rakımının ve özellikle yaz ikliminin uygun özelliklerinden yararlanarak
sporcu kampları ve kongreler için uygun fırsatlar sunmaktadır. Konforlu iklimi ile son derece
uygun özelliklere sahip olan bölgenin iklimi yazın aşırı sıcaklık baskısına neden olmadığı için
performansa dayalı sporların ve dış mekânda gerçekleştirilecek aktivitelerin rahatlıkla
yapılabilmesine olanak sağlar. Bu anlamda golf sporu gibi dış mekândan doğrudan etkilenen
sporlar ve sporcu kampları için de bölge müsait alanlara sahiptir.
Erzurum iklim ve coğrafi koşullarının sporcu ve gençlik kampları açısından olumlu etkisi
Atatürk Üniversitesi’nde Eser Ağgön tarafından 2006 yılında hazırlanan “Orta Dereceli
Yüksek Rakımda Yapılan Yedi Günlük Kamp Sürecinin Amatör Dağcılarda Oksidatif Stres ve
Dinamik Akciğer Fonksiyonları Üzerine Etkisi” başlıklı yüksek lisans tezine konu olmuştur.
Erzurum Gençlik Spor İl Müdürlüğü tarafından Cazibe Merkezlerini Destekleme Programı
kapsamında desteklenmesi amacıyla sunulan Yüksek İrtifa Sporcu Kampı isimli proje
başvurusu 2013 yılında Kalkınma Bakanlığınca onaylanmıştır. Erzurum’un yüksek rakım ve
43
biyoklimatik iklimi nedeniyle performansa dayalı sporlarda antreman için cazip bir bölge
olması nedeniyle proje kapsamında; başta futbol ve atletizm olmak üzere sporcuların sezon
öncesi hazırlık kamplarını gerçekleştirebilecekleri 4 adet futbol sahası, 2 adet tenis kortu, 2 adet
basketbol sahası, 1 adet okçuluk alanı, 1 adet idari ve sosyal tesis (fitness, şok havuzu, soyunma
odaları, toplantı salonları, kafeterya vs.) 1005 kişilik tribün yapılması planlanmaktadır.
4.4.4 KAPLICA VE SAĞLIK TURİZMİ
Erzurum, termal turizm açısından da zengin olanaklar sunmaktadır. Başlıca kaplıca tesisleri
Ilıca (Aziziye) Kaplıcası ve Pasinler Kaplıcası’dır. Ilıca Kaplıca Oteli, Erzurum’un Aziziye
İlçesi’nde bulunmaktadır ve il merkezine yaklaşık 18 km. uzaklıktadır. Ilıca Kaplıcası’nda,
klorür, bikarbonat, sodyum, karbondioksit, arsenik ve bromür içeren sular, mide, bağırsak,
karaciğer, safra kesesi ve şeker hastalıklarına iyi gelir. Ilıca termal suyu 75 lt/sn debiye ve 38
derece sıcaklığa sahiptir.
Pasinler Kaplıca Oteli, Erzurum Pasinler ilçesinde, il merkezine 43 km. mesafede
bulunmaktadır. Tuzlu, bikarbonatlı, alkalin ve toprak alkalin olan sular, mide, bağırsak,
karaciğer, safra kesesi, metabolizma hastalıkları ve diyabete iyi gelmektedir. Kaynağın
çevresinde turistik tesisler vardır. Pasinler Kaplıca termal suyu 325 lt/sn debide ve ortalama 40-
43 derece sıcaklıktadır. Yine Pasinler’de 2014 yılı içerisinde hizmete açılacak olan yeni bir
termal tesis bulunmaktadır. Sözkonusu tesis özel sektör tarafından işletilecektir. Tesis,
günübirlik bir tesis olup 2015 yılı içerisinde konaklama yatırımına geçilmesi planlanmaktadır.
Pasinler ilçesi Büyüktüy mevkiinde bulunan tesisin il merkezine uzaklığı 18 km’dir. Su, 50 lt/sn
debide ve 51,6 derece sıcaklıktadır. Suda bulunan mineraller birçok cilt ve iç dolaşım
hastalığına iyi gelmektedir.
Termal otel ve kaplıcaların yanı sıra Erzurum’da ilkel tesislerin olduğu termal alanlar da
bulunmaktadır. Bunlardan başlıcası Horasan ilçesindeki Hızırilyas Köyü kaplıcasıdır. Bu
kaplıca 11 lt/sn debi ve ortalama 57 derece sıcaklıktadır. Diğer termal alanlar arasında
Köprüköy ilçesindeki çamur banyosu da yer almaktadır. Köprüköy’deki çamur havuzları debisi
10 lt/sn olup ortalama sıcaklık 27 derecedir.
2013 yılı Mali Destek Programı kapsamında Erzurum’da ikisi modernizasyon olmak üzere üç
adet termal tesis projesi KUDAKA tarafından desteklenmiştir.
Tüm dünyada son yıllarda yükselen bir eğilim haline gelen sağlık turizmi sadece kaplıca
turizmini değil, medikal turizm denilen tedavi için gidilen hastane turizmini de içine alır.
Erzurum hem hastane sayısı ve kalitesi hem de kaplıca bakımından zengin olduğu için doğudaki
yakın ülkelerden gelecek turistlere hizmet verebilecek kapasitededir. Erzurum’da bulunan
44
kaplıcalar, termal turizm ve sağlık turizmi için önemli turistik potansiyele sahip olup, diğer
turizm tipleriyle kolaylıkla uyum sağlayabilecek kaynaklardır. Bu yüksek turizm potansiyeline
rağmen mevcut tesislerin yetersiz olması nedeniyle bu alanlar tam olarak
değerlendirilememektedir.
4.4.5 EKOTURİZM
Erzurum, doğal mekânlar ve gezi alanları çeşitliliğine sahiptir. Doğa manzarası için başta gelen
turizm varlığı Tortum Şelalesi’dir. Tortum Şelalesi Asya ve Avrupa’nın en yüksek şelaleleri
arasında yer almaktadır ve birinci derece doğal sit alanı içerisindedir. Şelalenin bulunduğu
bölgede ziyaretçiler için piknik alanı bulunmaktadır. Nefes darlığı ve kalp rahatsızlığı olan
hastalar için önemli bir yere sahip olan Tortum Şelalesi, Erzurum kent merkezine 110 km.
mesafededir. 1700’lu yıllarda, Tortum Şelalesi’nin üzerinde bulunduğu Tortum Çayı’nın
önünün heyelan sonucu kapatılması ile ortaya çıkan Tortum Gölü ise bir diğer gezi alanı olup
6 milyon 625 bin metrekarelik bir alan kaplamaktadır. Gölün doğu kıyılarını peribacaları
süslerken, batı yamaçlarında çok dik ve kayalık bir yapı vardır. Tortum Gölü de Tortum Şelalesi
gibi birinci derece doğal sit alanıdır. Narman Peribacaları jeolojik yapısı ve kırmızı rengiyle
Erzurum’un nadide bir turizm varlığıdır. Pasinler Kalesi, Oltu Kalesi, İspir Kalesi, İspir
Yedigöller, Yukarı Çoruh Havzası, Elmalı Mağarası da Erzurum ve civarındaki turizm
potansiyeli yüksek doğal mekânlar arasındadır.
Resim 4-8: Tortum Şelalesi
Kaynak: KUDAKA Projelendirme Dosyası, 2011. (resim yenilenebilir)
45
4.4.6 KÜLTÜR VE İNANÇ TURİZMİ
Erzurum, Anadolu tarihini yansıtması bakımından önemli varlıklara sahiptir. Ulu Camii ve
Çifte Minareli Medrese Anadolu Selçuklu döneminden, Yakutiye Medresesi, İlhanlılardan, Üç
Kümbetler Saltuklulardan, Lale Mustafa Paşa Cami Osmanlı döneminden kalmadır. Bunların
yanı sıra, Erzurum Kalesi, Pasinler Kalesi, Saat Kulesi, İspir Kalesi, Oltu Kalesi, Narman
Samikale ise Bizans dönemini yansıtan eserlerdir. Müze olarak ise Erzurum Arkeoloji Müzesi
ve Türk-İslam Eserleri ve Etnografya Müzesi, Atatürk Evi müzesi, 23 Temmuz Kongre Salonu
müzesi mevcuttur.
Resim 4-9: Erzurum El Sanatları
Kaynak: KUDAKA TRA1 Düzey 2 Bölge Planı 2011 – 2013, 2011. (resim yenilenebilir)
4.4.7 KONGRE TURİZMİ
Erzurum’da yer alan kış turizm merkezleri, kongre turizmine yönelik büyük bir potansiyel
oluşturmaktadır. Bu potansiyele bölgede yer alan üniversiteler de katkı sağlamaktadır. Erzurum
kongre ve konferans, seminer gibi çeşitli aktivitelere ev sahipliği yapmaktadır. KUDAKA
tarafından alınan bilgiler doğrultusunda, Erzurum’da 2009-2014 yılları arasında düzenlenen
seminer, kongre ve konferansların bazıları aşağıda tabloda verilmektedir.
46
Tablo 4-12: Erzurum’da düzenlenen bazı kongre ve benzeri etkinlikler
Etkinliğ in Adı Etkinliğ in Tarihi
Atatürk Üniveristesi Dış İ liş kiler ofisi
Konferanslar
25 Aralık 2009
AZUTİ B-1 18-20 Haziran 2010
Küresel Isınma, Su Sorunları Türkiye Ve Orta
Doğ u'ya Yansımaları
08 Kasım 2010
Küresel Güçler Ekseninde Orta Asya Türk Cum
huriyetleri ve Türkiye
10 Aralık 2010
TRA1 Düzey 2 Bölge Bilgi Bankasi Çaliş tayi 10 Ocak 2011
Spor Musabakaları Açılış Töreni 28 Mart 2011
Bölgesel Mutabakat ve Vizyon Çalış tayı 30 Mart 2011
I. Ticaret Müş avirleri Konferansı 29 Nisan 2011
İ novasyona Dayalı Bölgesel Turizm Stratejisi ve
Eylem Planı SWOT ve PESTEL Çalış tayları
06-07 Mayıs 2011
I. Ulusal Turizmde İ novasyon Konferansı 24 Haziran 2011
1.Kalkınma Ajansları Konferansı 16-19 Haziran 2011
AZUTİ B-2 15-17 Temmuz 2011
AZUTİ B-2 Tur Operatörleri Organizasyonu 17-18 Temmuz 2011
Bölgede Turist Olmak Çalış ması 17 Eylül 2011
İ novasyona Dayalı Bölgesel Turizm Stratejisi ve
Eylem Planı Senaryo ve Fikir Çalış tayı
30 Eylül 2011
Turizmde Bölgesel Paylaş ım Konferansı 01 Ekim 2011
Tur Operatörleri Gezisi 10-13 Ekim 2011
Kadın Çiftçiler Yarış ması Türkiye Finali 23 Kasım 2011
II. Ulusal Turizmde İ novasyon Konferansı 24 Eylül 2012
14.Türkiye Kuş Konferansı 19-20-21 Ekim 2012
SEENORDA Genel Kurul Toplantısı 22-25 Ekim 2013
Turizm Tanıtım Organizasyonu (Ukrayna ve Rusya
Medya Temsilcileri ve Tur Operatörleri)
15-20 Aralık 2013
Turizm Tanıtım Organizasyonu (Polonya Basın
Kulübü ve Tur Operatörleri)
17-24 Ocak 2014
III. Ulusal Turizmde İ novasyon Konferansı 22 Ocak 2014
Ulusal Erzurum Doğ u Kitap Fuarı 4-13 Nisan 2014
Mevcut kongre turizm ve hizmetleri yanında, Erzurum’da kongre turizmini ve altyapısını
geliştirmek amacıyla önemli atılımlar vardır. Bunlardan başlıcası, Erzurum Büyükşehir
Belediyesi tarafından Erzurum İli Yakutiye İlçesinde Atatürk Üniversitesi'nden Erzurum
Büyükşehir Belediyesi Başkanlığı'na tahsisli, 390.280 m2'lik arazi üzerinde yapılması
planlanan Erzurum Fuar ve Kongre Merkezi’dir. Proje kapsamında yaklaşık 50.000 m2 'lik
bölümünde etaplar halinde bir uluslararası fuar ve kongre merkezi yapılması öngörülmektedir.
Söz konusu alanın 15.516 m2'lik bölümünde Erzurum Fuar ve Kongre Merkezi'nin I. Etabının
inşası için KUDAKA’ya Güdümlü Proje Desteği kapsamında desteklenmesi amacıyla proje
verilmiş olup, proje henüz değerlendirme aşamasındadır. Projenin I. Etabında ayrıca toplam
25.404 m² çevre düzenlemesi çalışması yapılması planlanmaktadır. Bu proje ve kongre merkezi
kurma adımları da Erzurum’un kongre turizmi atılımlarında olduğunun bir göstergesidir.
47
ERZURUM TURİZM STRATEJİSİ
KUDAKA’nın hazırladığı Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi İnovasyona Dayalı Bölgesel Turizm
Stratejisi ve Eylem Planı’na göre, Erzurum’un geliştirilmesi için planlanan stratejik atılım
alanları anahatlarıyla aşağıdaki gibidir:
4.5.1 KAR VE KIŞ SPORLARI TURİZMİNİN GELİŞTİRİLMESİ
Palandöken’deki tesislerin ve Universiade altyapısının kış sezonunda cazibe merkezine
dönüşmesi amacıyla geliştirilmesi:
Tesislerin kış turizmi yapan turizm acentelerine tanıtılması ve acenteler ile
işbirliklerinin geliştirilmesi:
2021 Asya Kış Oyunları ve 2022 Kış Olimpiyatlarına aday olunması
Yurt dışındaki federasyonların ve şampiyonaların bölgeye çekilmesi
Sektörel eğitim, araştırma ve yenilik sisteminin, turizmi güçlendirecek şekilde
geliştirilmesi:
Tesislerin Türkiye’deki kış ve buz sporları antrenörleri, federasyonları ve okullar
tarafından daha yoğun kullanımının sağlanması
Universiade kış sporları tesislerinin Rusya ve bölge ülkeleri, Asya, Orta Doğu ve
Afrika’daki antrenörlere ve ulusal takım yönetimlerine yoğun ve etkili bir şekilde
tanıtılması
Palandöken’deki tesislerin ve Universiade altyapısının kış sezonu dışında da
doluluğunun ve kullanımının sağlanması
4.5.2 KONGRE, FUAR VE ŞİRKET TURİZMİNİN GELİŞTİRİLMESİ
Bölge altyapısının konferans ve şirketlere yönelik özel paket program turizmi için
kullanılması
Fuar turizmi için bölgenin cazibe merkezi haline getirilmesi
4.5.3 TARİH VE KÜLTÜR MİRASI TURİZMİNİN GELİŞTİRİLMESİ
Bölgedeki tarihi ve kültürel mirasın restorasyonu, korunması ve turizme hazır hale
getirilmesi
Erzurum Tarih ve Kültür Rotasının oluşturulması: ‘Erzurum Şehir Keşfi Rotası’
kapsamında Erzurum ilindeki kültürel ve tarihi gezi alanlarını kapsayan tur rotasının
oluşturulması
48
4.5.4 MACERA VE DOĞA SPORLARI TURİZMİNİN GELİŞTİRİLMESİ
Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi’nde macera ve doğa sporları turizm ürünlerinin
geliştirilmesi ve güçlendirilmesi: Tortum Gölü, Tortum Çayı ve Şelalesi’nde macera ve
su sporlarının tanıtımının yapılması.
4.5.5 EKOTURİZM VE ÇİFTLİK TURİZMİNİN GELİŞTİRİLMESİ
Ekoturizm, çiftlik turizmi ve diğer alternatif turizm alanlarının güçlendirilmesi ve
geliştirilmesi: Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi doğa koruma alanları, Kuzeydoğu Anadolu
için model ekoturizm çiftlik turizmi köylerinin oluşturulması ve jeoturizmin
geliştirilmesi.
4.5.6 MEDİKAL VE SAĞLIK TURİZMİNİN GELİŞTİRİLMESİ
Bölgenin Türkiye’nin medikal turizm pazarından pay almasının sağlanması: Sahip
olduğu altyapı sayesinde, Rusya, İran ve Türki Cumhuriyetler’den tedavi olmak için
Türkiye’ye gelen ziyaretçileri çekebilmesi
Bölgenin sağlık turizmi altyapısının geliştirilmesi ve güçlendirilmesi
4.5.7 TUR OPERATÖRLERİ GÖRÜŞLERİ
Kuzeydoğu Anadolu Kalkınma Ajansı, bölgenin turizm stratejilerini belirlemek ve geliştirmek
adına tur operatörleriyle de görüşmeler yapmıştır. Bu görüşmelerden çıkan sonuçlar aşağıdaki
gibidir:
Tarihi eserlerin tanıtım ve yönlendirme tabelaların eklenmesi
Tarihi eserlerin çevrelerinin tarihi dokuya uyumlu hale getirilmesi
Çifte Minareler ve Üç Kümbetlerin etrafının iyice açılması, bakım yapılması
Bu eserlerin tanıtımlarının kış turizmi ile bütünleştirilmesi
Taşhan’da ürün çeşitliliği artırılması, kış ve kar temalı ürünler oluşturulması
Uzundere’nin doğa turizmi için tanıtımının yapılması ve konaklama alanlarının
çoğaltılması
Turizm ile ilgilenen gençlerin turizmde istihdam edilmesi.
UNIVERSIADE ULUSLARARASI KIŞ OYUNLARI
25. Dünya Üniversitelerarası Kış Oyunları (Universiade) 27 Ocak- 6 Şubat 2011 tarihleri
arasında Erzurum’da düzenlenmiştir. Winter Universiade, yani Dünya Üniversitelerarası Kış
Oyunları, dünyada olimpiyatlardan sonra düzenlenen en büyük kış oyunları organizasyonudur.
2011 Universiade oyunlarına aday olan Erzurum, İtalya’nın Torino kentinde yapılan tanıtımdan
sonra seçimleri kazanmış ve rakibi Slovenya’nın Maribor kentini geride bırakarak dünya kış
oyunları etkinliğine ev sahipliği yapmıştır. Alp disiplini, biatlon, buz hokeyi, curling, kayakla
49
atlama, kayaklı koşu, kuzey kombine, snowboard, serbest stil kayak, artistik paten, short track
olmak üzere 11 dalda yarışların yapıldığı organizasyona 57 ülkeden 1.593 sporcu ve 844 resmi
görevli olmak üzere toplam 2.483 katılımcı yer almıştır. Rusya toplam 260 yarışçı ve diğer
görevliler ile birlikte oyunlara en kalabalık katılan ülke olmuştur. Türkiye ise 69 kadın ve 81
erkek olmak üzere toplam 150 sporcu ile organizasyonda yer almıştır. Yarışmalara katılan
ülkelerin listesi aşağıdaki tablodaki gibidir:
Tablo 4-43: Universiade kış oyunları katılımcı ülkeler
Yarışmalarda 116 uluslararası, 580 de Türk olmak üzere toplam 696 hakem ve teknik personel
görev almıştır. Uluslararası basın mensubu 60 kişi, ulusal basın mensubu 226 kişi ile toplam
286 gazeteci organizasyonda yer almıştır. Universiade oyunlarını yaklaşık olarak 170 bin
seyirci izlemiştir. Seyircilerin yanında, yabancı işadamları, büyükelçiler gibi 2.400 VIP katılımı
olmuştur.
Universiade kapsamında birçok alanda çeşitli yarışmalar düzenlenmiştir. Aşağıdaki tabloda
verildiği gibi, buz hokeyinde 57, Curling'de 22, serbest stil kayakta 4, kuzey kombinede 6, kısa
mesafe sürat pateninde 17, kayakla atlamada 4, Alp disiplininde 14, biatlonda 9, kayaklı koşuda
11, snowboardda 13 ve artistik patende 11 olmak üzere toplam 168 müsabaka gerçekleşmiştir.
No Ülkeler No Ülkeler No Ülkeler
1 ABD 21 İngiltere 41 Moğolistan
2 Almanya 22 İran 42 Moldovya
3 Avusturalya 23 İrlanda 43 Nepal
4 Avusturya 24 İspanya 44 Norveç
5 Azerbeycan 25 İsveç 45 Polonya
6 Belarus 26 İsviçre 46 Rusya
7 Belçika 27 İtalya 47 San Marino
8 Bosna Hersek 28 Japonya 48 Sırbistan
9 Brezilya 29 Kanada 49 Slovakya
10 Bulgaristan 30 Karadağ 50 Slovenya
11 Çek Cumhuriyeti 31 Kazakistan 51 Tayland
12 Çin 32 Kolombiya 52 Tayvan
13 Danimarka 33 Kore Cumhuriyeti 53 Türkiye
14 Estonya 34 Letonya 54 Ukrayna
15 Fas 35 Litvanya 55 Venezuela
16 Finlandiya 36 Lübnan 56 Yeni Zelanda
17 Fransa 37 Macaristan 57 Yunanistan
18 Güney Afrika 38 Makedonya
19 Hırvatistan 39 Malezya
20 Hollanda 40 Meksika
Kaynak: w w w .erzurum2011.gov.tr
50
Tablo 4-54: Universiade kış oyunları ve müsabaka sayıları
Resim 4-10: Universiade müsabaka görselleri
Kaynak: KUDAKA, Erzurum Konaklı Bölgesi Kış Turizm Merkezi Raporu, 2010. (resimler yenilenebilir)
85 hekim ve 220 sağlık personelinin görev aldığı organizasyonda, 20 ilden 20 ambulans ve 60
kişilik sağlık ekibi ile 15 kişilik dağcılık kurtarma ekibi de sağlık hizmetleri bünyesinde görev
almıştır.
4.6.1 UNİVERSİADE TESİSLERİ
Universiade kapsamında, Kandilli Kayak Merkezi kuzey disiplini kayak yarışları için,
Palandöken Kayak Merkezi snowboard ve serbest stil kayak yarışları için, Konaklı Kayak
Merkezi ise Alp disiplini kayak yarışları için kullanılmıştır.
Kayak yarış ve pistlerinin hazırlıklarına ek olarak, Dünya Üniversitelerarası Kış Oyunları
çerçevesinde çok sayıda spor alanı oluşturulup, cihaz ve donanım yatırımı gerçekleştirilmiş ve
bu yatırımların Universiade sonrasında da kullanımı için gerekli düzenlemeler yapılmıştır.
Universiade için yapılan tesisler iki bin seyirci kapasiteli buz pateni salonu, beş yüz seyirci
kapasiteli buz pisti ve antrenman salonu, üç bin seyirci kapasiteli buz hokeyi salonu, beş yüz
seyirci kapasiteli buz hokeyi salonu, bin seyirci kapasiteli curling salonu ile Konaklı Kayak
Universiade Kış Oyunları Müsabaka sayısı
Buz hokeyi 57
Curling 22
Serbest stil kayak 4
Kuzey kombi 6
Kısa mesafe sürat pateni 17
Kayakla atlama 4
Alp disiplini kayak 14
Biatlon 9
Kayaklı koşu 11
Snowboard 13
Artistik paten 11
Toplam 168
Kaynak: w w w .erzurum2011.gov.tr
51
Merkezi, Palandöken Kayak Merkezi, Kandilli Kayak Merkezi, Kiremitliktepe Kayakla Atlama
Tesisi, Cemal Gürsel Stadyumu ve Oyunlar Köyü’nden meydana gelmektedir. Universiade
kapmasındaki tesis görselleri aşağıdaki resimlerde yer almaktadır.
Resim 4-11: 2.000 seyirci kapasiteli buz pateni ve 500 seyirci kapasiteli short-
track salonları
Kaynak: Erzurum Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü, 2011. (resimler yenilenebilir)
Resim 4-12: 1.000 seyirci kapasiteli curling ve 3.000 ve 500 kapasiteli buz
hokeyi salonları
Kaynak: Erzurum Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü, 2011. (resimler yenilenebilir)
52
Resim 4-13: Kayak atlama merkezi ve oyunlar köyü
Kaynak: Erzurum Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü, 2011. (resimler yenilenebilir)
Resim 4-14: Kandilli kayak merkezi, biathlon, koşu parkuru, atış alanları görselleri
Kaynak: Erzurum Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü, 2011. (resimler yenilenebilir)
Universiade tesisleri, ilk defa 27 Ocak 2011’de başlayan 25. Üniversitelerarası Kış Oyunları ile
kullanıma açılmış ve 11 gün boyunca buz hokeyi, buz pateni ve kayak yarışmalarına ev
sahipliği yapmıştır. Tesislerin teknolojik altyapısı ve yarışmalarda teknolojik yapı işletmeciliği
53
Türk Telekom Grubu şirketlerinden İnnova tarafından yürütülmüştür. Teknolojik altyapı
çalışmalarında toplam 250 kişilik bir ekip görev almıştır. Erzurum’daki kayak pistleri, atlama
kuleleri gibi çeşitli yerlerde 8.000’e yakın donanım cihazı kurulmuştur. 114 noktaya
yerleştirilen 300’ün üzerinde özel skor/zaman ölçüm sensörü sayesinde 11 dalda
gerçekleştirilen müsabakaların skorları başarıyla ölçülmüştür. Ayrıca, Universiade tesislerinde
bilgi akışının sağlanması için 300 adetin üzerinde kiosk ve dijital imza cihazı ile toplamı 500
m2 büyüklüğe ulaşan LED ekranlar şehrin çeşitli noktalarına yerleştirilmiştir. Organizasyonun
kontrolü ve tek elden yönetimi için geliştirilen oyun yönetim sistemi ise İnnova tarafından
kurgulanmış ve uygulanmıştır.
4.6.2 DİĞER YARIŞMALAR İÇİN AYRILAN ALANLAR
a) Kayaklı Koşu ve Biatlon
Kandilli spor tesisleri kayaklı koşu ve biatlon yarışmaları için kullanılmıştır. Tesisler farklı
zorluk derecelerindeki 2,5 km., 3,75 km. ve 5 km. mavi ve kırmızı pistlerine; iki (1,6 km. ve
1,3km.) spin pistine ilaveten kayaklı koşu stadyumu, yarışma sevk ve idare binası her bir takım
için wax kabinleri, kayak test alanı, ısınma alanı, seyirci alanı, VIP çadırı, medya ve park
alanına sahiptir. Aynı zamanda tesis standart 30 elektronik hedef sistemine sahiptir ve 1.500
kişilik seyirci alanı mevcuttur.
b) Kayakla Atlama
Palandöken kayak merkezinin kuzeyinde ve oyunlar köyünün güneyinde, oyunlar köyüne 5
dakika yürüme mesafesinde olan kayakla atlama tesisi Kiremitlik tepe mevkiindedir. K125 ve
K95 yarışmaları için iki atlama kulesi ve iki atlama rampası; üç adet K65, K40 ve K20
antrenman rampalarından ibarettir.
Resim 4-15: Universiade kapsamında yapılan kule görseli
Kaynak: www.erzurum2011.gov.tr
54
c) Snowboard ve Serbest Stil Kayak
Snowboard ve serbest stil kayak müsabakalarının tamamı Palandöken kayak merkezinde
yapılmıştır.
d) Kısa Mesafe Sürat Pateni ve Figür Pateni
Erzurum Palandöken Bölgesi’nde bulunan kapalı kısa mesafe sürat pateni pisti (30*60 m2), 9
Mart 2009 tarihinde hizmete açılmıştır. Pist soyunma odaları, medikal odası, doping kontrol
odası ve görevliler için tahsis edilen odalara sahiptir.
e) Buz Hokeyi
Buz hokeyi yarışmaları, Erzurum Cemal Gürsel Spor kompleksi yakınında inşa edilen, 3.500
kişi oturma kapasiteli buz pistinde yapılmıştır.
f) Curling
Yeni inşa edilen ve Eylül 2010’da hizmete açılan Curling Salonu, 1.000 kişilik oturma
kapasitesine ve 5 adet curling yarışma alanına sahiptir.
4.6.3 UNİVERSİADE KAPSAMINDA YAPILAN YATIRIMLAR
Dünya Üniversitelerarası Kış Oyunları kapsamında; Konaklı Bölgesi’nde 81,9 milyon TL,
Palandöken'de 45,2 milyon TL, Kandilli'de 19,1 milyon TL, buz sporları tesisleri için 49,1
milyon TL, kayakla atlama tesisleri için 57,1 milyon TL, açılış kapanış törenlerinin yapılacağı
Cemal Gürsel Stadyumu için 26,2 milyon TL, Oyunlar Köyü için 51,3 milyon TL olmak üzere
toplam 330 milyon TL spor yatırımı yapılmıştır. Universiade Erzurum yatırımı, Türkiye
Cumhuriyet tarihinin spor alanında tek bir organizasyon için yapılmış en büyük yatırımı olma
özelliğini taşımaktadır. Bu yatırımlara ek olarak da 5,5 milyon TL’lik tanıtım harcaması
yapılmıştır. Ayrıca, yatırım ve masraflarda 13 sponsor kullanılmıştır.
4.6.4 UNIVERSIADE SONRASI GÖRÜŞLER
Dönemin Spordan Sorumlu Devlet Bakanı ve Organizasyon Komitesi Başkanı Faruk Nafiz
Özak, Uluslararası Üniversitelerarası Sporlar Federasyonu (FISU) başkanı George E. Killian,
Erzurum Valisi Sabahattin Öztürk, Erzurum’da organizasyonun çok başarılı geçtiğini,
organizasyona katılanların profesyonelliğinden ve Erzurum halkının misafirperverliğinden çok
memnun kalındığını belirtmişlerdir.
Ayrıca organizasyon ev sahipliği rekabetinde Erzurum’un gerisinde kalan Slovenya
Delegasyon Başkanı Vogrinec de Erzurum’da devlet desteği ile tesisleşmenin ve tesislerin şehir
55
merkezinde bulunmasının ulaşım imkânlarını kolaylaştırarak, organizasyonu daha başarılı bir
hale getirdiğini vurgulamıştır.
Bunlara ek olarak, Türkiye Üniversite Sporları Federasyonu Başkanı Kemal Tamer, Erzurum
Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Küçükler, 2011 Erzurum Universiade Genel
Koordinatörü Bekir Korkmaz, Erzurum’da geçen organizasyonun başarısı sebebiyle kış
olimpiyatlarına aday olacaklarını ve spor ile Erzurum’u canlandırmak istediklerini
belirtmişlerdir.
Erzurum’da gerçekleştirilen 25. Universiade kapsamındaki yarışmaların başarıyla ve
memnuniyetle tamamlanması, Erzurum’un ulusal ve uluslararası çeşitli organizasyonlara ev
sahipliği yapabileceğini göstermiş, Erzurum’un dünyaya tanıtılmasını sağlamıştır. 2012 kış
sezonunda, Zihinsel Engelliler Dünya Kayak Şampiyonası, Dünya Gazeteciler Yarışması ve
Gençler Kuzey Disiplini Dünya Kayak Şampiyonası da Erzurum’un ev sahipliği yapacağı
organizasyonlar arasında yer almaktadır.
Universiade sonrasında, yarışmalar kapsamında yapılan tesisler halkın ortak kullanımına da
açılmıştır.
TURİZM SEKTÖRÜNE YÖNELİK DEVLET TEŞVİKLERİ
19 Haziran 2012’de Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Yatırımlarda Devlet
Yardımları Hakkında Karar” ile il bazlı teşvik sistemine geçilmiştir.
Yeni Teşvik Sistemi, genel teşvik uygulamaları ve bölgesel teşvik uygulamaları olmak üzere
ikiye ayrılmaktadır. Genel teşvik uygulamaları; bölge ayrımı yapılmaksızın teşvik edilmeyecek
yatırım konuları ile diğer teşvik uygulamaları kapsamında yer almayan ve belirlenen asgari
sabit yatırım tutarı şartını sağlayan yatırımların KDV İstisnası ve Gümrük Vergisi Muafiyeti
destekleri ile desteklenmesini içermektedir. Bölgesel teşvik uygulamaları ise; KDV İstisnası
ve Gümrük Vergisi Muafiyetinin yanı sıra Vergi İndirimi, Sigorta Pirimi İşveren Hissesi
Desteği, Yatırım Yeri Tahsisi ve Faiz Desteği unsurları ile desteklenmesini içermektedir.
Genel Teşvik Destek Unsurları Bölgesel Teşvik Destek Unsurları
KDV İstisnası KDV İstisnası
Gümrük Vergisi Muafiyeti Gümrük Vergisi Muafiyeti
Vergi İndirimi
56
Sigorta Pirimi İşveren Hissesi Desteği
Yatırım Yeri Tahsisi
Faiz Desteği
İllerin toplam 6 bölgeye ayrıldığı yeni teşvik sisteminde Erzurum 5. teşvik bölgesinde yer
almaktadır.
19 Haziran 2012 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 212/3305 sayılı “Yatırımlarda Devlet
Yardımları Hakkında Karar”a bağlı EK-2’de Bölgesel Desteklerden Faydalanabilecek
Sektörler Ve Bölgeler İtibariyle Asgari Yatırım Tutarları Veya Kapasiteleri ile EK-4’te Teşvik
Edilmeyecek Veya Teşviki Belirli Şartlara Bağlı Yatırım Konuları belirtilmiştir. Bu doğrultuda;
Erzurum’da yapılacak asgari 500 bin TL ve üzeri turizm yatırımları- Teşvik Edilmeyecek Veya
Teşviki Belirli Şartlara Bağlı Yatırım Konuları arasında yer almamak şartı ile- genel teşvik
unsurlarından yararlanabilmektedir. Ayrıca; 3 yıldız ve üzeri otel yatırımları bölgesel teşvik
unsurlarından yararlanabilmektedir. (Turizm yatırım/ işletme belgeli özel tesis, yayla/dağ evi
ve butik otel yatırımlarında “3 yıldız ve üzeri şartı aranmaz.)
57
EK-1
Tablo 4-15: 2011 yılında Erzurum’da düzenlenen spor etkinlikleri
Etkinliğin Adı Etkinliğin
Tarihi
Etkinliğin Adı Etkinliğin
Tarihi U 14 FUTBOL MİLLİ TAKIM BÖLGE SEÇMELERİ
06 - 07 OCAK VOLEYBOL KULÜPLER ARASI GENÇ KIZLAR GRUP BİRİNCİLİĞİ
29 NİSAN - 01 MAYIS
KAYAKLI KOŞU 1.ETAP YARIŞLARI
14 - 16 OCAK U-14 FUTBOL TÜRKİYE ŞAMPİYONASI 1.KADEME MÜSABAKALARI
05 - 07 MAYIS
OKULLARARASI KAYAKLI KOŞU TÜRKİYE ŞAMPİYONASI
16 - 17 ŞUBAT KULÜPLERARASI CURLİNG TÜRKİYE ŞAMPİYONASI 1.HAFTA MÜSABAKALARI
05 - 08 MAYIS
OKULLARARASI ALP DİSİPLİNİ TÜRKİYE ŞAMPİYONASI
16 ŞUBAT KULÜPLERARASI HENTBOL KÜÇÜK ERKEKLER GRUP BİRİNCİLİĞİ MÜSABAKALARI
06 - 08 MAYIS
KAYAKLI KOŞU 2.ETAP YARIŞLARI
18 - 20 ŞUBAT KULÜPLERARAASI YILDIZ KIZLAR VOLEYBOL GRUP BİRİNCİLİĞİ
06 - 08 MAYIS
KAYAKLI KOŞU TÜRKİYE ŞAMPİYONASI
04 - 06 MART KULÜPLERARASI CURLİNG TÜRKİYE ŞAMPİYONASI 2.HAFTA MÜSABAKALARI
12 - 15 MAYIS
ASIM KURT KULÜPLER ARASI KAYAKLI KOŞU TÜRKİYE ŞAMPİYONASI
13 - 14 MART GENÇ BAYANLAR BASKETBOL TÜRKİYE ŞAMPİYONASI
10 - 15 MAYIS
YILDIZLAR SERBEST GÜREŞ TÜRKİYE ŞAMPİYONASI
17 - 20 MART DAĞCILIK SPOR TIRMANIŞI DOĞU ANADOLU BİRİNCİLİĞİ
14 - 15 MAYIS
SNOWBOARD TÜM KATEGORİLER TÜRKİYE ŞAMPİYONASI
04 - 05 MART KULÜPLERARASI CURLİNG TÜRKİYE ŞAMPİYONASI FİNAL MÜSABAKALARI
19 - 22 MAYIS
İLLER ARASI KICK BOKS PALANDÖKEN KURTULUŞ ŞAMPİYONASI
05 - 06 MART BİATLON MİLLİ TAKIM ALT YAPI SEÇMELERİ
18 - 22 MAYIS
OKULLARARASI YILDIZLAR (BAY-BAYAN) HENTBOL GRUP BİRİNCİLİĞİ (4 Erkek - 4 Bayan)
01 - 05 MART DOĞU VE GÜNEYDOĞU İLLERİ MESAFELER LİGİ FİNALİ
25 MAYIS
U - 12 FUTBOL MİLLİ TAKIM BÖLGE SEÇMELERİ
22 ve 25 ŞUBAT
SPOR TIRMANIŞ DAĞCILIK TÜRKİYE ŞAMPİYONASI I.AYAK YARIŞLARI
04 - 05 HAZİRAN
ALP DİSİPLİNİ 2.ETAP YARIŞLARI 26 - 27 ŞUBAT OLİMPİK GÜN KOŞUSU VE YÜRÜYÜŞÜ
05 HAZİRAN
ALP DİSİPLİNİ TÜM KATEGORİLER TÜRKİYE ŞAMPİYONASI
11 - 13 MART CURLİNG FEDERASYON KUPASI
09 - 11 EYLÜL
58
Tablo 4-16: 2012 yılında Erzurum’da düzenlenen spor etkinlikleri
Etkinliğin Adı Etkinliğin
Tarihi
Etkinliğin Adı Etkinliğin
Tarihi ATLI KIZAK VE OKÇULUK TÜRKİYE ŞAMPİYONASI
03 - 04 MART GAP OYUNLARI VE İL SPOR MERKEZLERİ AÇILIŞ TÖRENİ
29 HAZİRAN
YEREL KIZAK TÜRKİYE ŞAMPİYONASI
03 - 04 MART GAP OYUNLARI KORTEJ YÜRÜYÜŞÜ
30 HAZİRAN
YILDIZ ERKEKLER BASKETBOL BÖLGE ŞAMPİYONASI
07 - 11 MART JUDO MÜSABAKALARI 29 HAZİRAN - 01 TEMMUZ
KAYAKLI KOŞU TÜM KATEGORİLER TÜRKİYE ŞAMPİYONASI
08 - 10 MART TAEKWONDO MÜSABAKALARI
29 HAZİRAN - 01 TEMMUZ
ASLI NEMUTLU ALP DİSİPLİNİ TÜRKİYE ŞAMPİYONASI
09 - 10 MART İŞİTME ENGELLİLER FUTBOL MÜSABAKASI
29 HAZİRAN - 03 TEMMUZ
SNOWBOARD TÜM KATEGORİLER TÜRKİYE ŞAMPİYONASI
16 - 17 MART BASKETBOL MÜSABAKALARI 29 HAZİRAN - 04 TEMMUZ
ASIM KURT KAYAKLI KOŞU TÜRKİYE ŞAMPİYONASI
17 - 18 MART VOLEYBOL MÜSABAKALARI 29 HAZİRAN - 04 TEMMUZ
ALP DİSİPLİNİ KULÜPLERARASI ASIM KURT KUPASI
24 - 25 MART BADMİNTON MÜSABAKALARI
30 HAZİRAN - 01 TEMMUZ
SHORT TRACK FEDERASYON KUPASI
24 - 25 MART MASA TENİSİ MÜSABAKALARI
30 HAZİRAN - 02 TEMMUZ
ÜNİVERSİTELER ARASI BOKS TÜRKİYE ŞAMPİYONASI
25 - 28 NİSAN GÜREŞ MÜSABAKALARI 30 HAZİRAN - 03 TEMMUZ
14 - 15 YAŞ MİNİK ERKEKLER GREKOROMEN GÜREŞ GRUP MÜSABAKALARI
27 - 29 NİSAN ATLETİZM MÜSABAKALARI 03 TEMMUZ.
HENTBOL GENÇ ERKEKLER GRUP MÜSABAKALARI
03 - 06 MAYIS YÜZME MÜSABAKALARI 03 - 04 TEMMUZ
SHORT TRACK TÜRKİYE ŞAMPİYONASI
05 - 06 MAYIS TÜRKİYE FUTBOL FEDREASYONU SÜPER KUPA MÜSABAKASI (FENERBAHÇE-GALATASARAY)
12 AĞUSTOS
ÜNİVERSİTELER ARASI BUZ HOKEYİ TÜRKİYE ŞAMPİYONASI
07 - 11 MAYIS ATLI CİRİT TÜRKİYE ŞAMPİYONASI GRUP ELEMELERİ
24 - 26 AĞUSTOS
OKULLARARASI YILDIZLAR BASKETBOL GRUP BİRİNCİLİĞİ MÜSABAKALARI (8 Erkek 2 Bayan )
16 - 20 MART BİATHLON TEST YARIŞI 15 - 16 EYLÜL
5.DOĞU VE GÜNEYDOĞU ANADOLU KIŞ SPOR OYUNLARI
23 - 24 MART SHORT TRACK FEDERASYON KUPASI
24 - 25 EYLÜL
OKULLARARASI PUANLI ATLETİZM GRUP BİRİNCİLİĞİ
14 - 15 NİSAN SHORT TRACK PALANDÖKEN KUPASI
24 - 25 ARALIK
VOLEYBOL KULÜPLER ARASI KÜÇÜK KIZLAR GRUP BİRİNCİLİĞİ
22 - 24 NİSAN
59
ÜNİVESİTELER ARASI GÜREŞ TÜRKİYE ŞAMPİYONASI
07 - 10 MAYIS SHORT TRACK FEDERASYON KUPASI YARIŞLARI
01 - 02 EYLÜL
NİKE HALI SAHA BÖLGE BİRİNCİLİĞİ
07 - 08 HAZİRAN
TÜRKİYE KUPASI 1. TUR FUTBOL MÜSABAKALARI (Erzurum Büyükşehir Bld. Spor-Beşikdüzü Spor)
19 EYLÜL
U - 21 GENÇLER VE BÜYÜKLER BAY-BAYAN TÜRKİYE R-4 RAFTİNG ŞAMPİYONASI
01 - 03 HAZİRAN
NEREDE HAREKET ORADA BEREKET
21 EKİM
SPOR TIRMANIŞ TÜRKİYE ŞAMPİYONASI 2. AYAK YARIŞI
09 - 10 HAZİRAN
SHORT TRACK FEDERASYON TEŞVİK KUPASI
24 - 25 KASIM
7. DOĞU VE GÜNEYDOĞU ANADOLU YAZ SPOR OYUNLARI
28 HAZİRAN - 04 TEMMUZ
BÜYÜK ERKEKLER FERDİ BOKS TÜRKİYE ŞAMPİYONASI
26 KASIM - 01 ARALIK
Tablo 4-17: 2013 yılında Erzurum’da düzenlenen spor etkinlikleri
Etkinliğin Adı Etkinliğin
Tarihi
Etkinliğin Adı Etkinliğin
Tarihi ALP DİSİPLİNİ ÇOCUK I - II ETAP MİNİKLER I. ETAP YARIŞLARI
18 - 19 OCAK BAYBURT VE ERZURUM GENÇLİK SPOR İKİLİ BOKS TURNUVASU
25 MAYIS
SNOWBOARD II. ETAP YARIŞLARI
15 -16 ŞUBAT DOĞUNUN YILDIZLARI ATLETİZM YARIŞLARI
15-16 HAZİRAN
KAYAKLI KOŞU II. ETAP YARIŞLARI
15 -17 ŞUBAT MİNİK YILDIZ GENÇ BÜYÜKLER HALK OYUNLARI KULÜPLERİ GRUP YARIŞMASI
14 NİSAN
SNOWBOARD TÜRKİYE ŞAMPİYONASI
25 -26 ŞUBAT KARAKUCAK GÜREŞ TÜRKİYE ŞAMPİYONASI
29 HAZİRAN
KAYAKLI KOŞU TÜRKİYE ŞAMPİYONASI
01 - 03 MART KULÜPLER ARASI OKÇULUK TÜRKİYE ŞAMPİYONASI
31 AĞUSTOS- 01 EYLÜL
ALP DİSİPLİNİ TÜRKİYE ŞAMPİYONASI
08 - 10 MART SNOWBOARD 2. ETAP KAYAK YARIŞLARI
15-16 ŞUBAT
17 - 18 YAŞ GENÇLER SERBEST GÜREŞ TÜRKİYE ŞAMPİYONASI
15 - 17 MART KAYAKLI KOŞU 2. ETAP YARIŞLARI
15-17 ŞUBAT
VETERANLAR KAYAK ŞAMPİYONASI
17 MART ATLI CİRİT ÖN ELEME MÜSABAKALARI
20 EYLÜL
ÜNİVERSİTELER ARASI BUZ HOKEYİ TÜRKİYE ŞAMPİYONASI
19 - 23 MART ATLI CİRİT ÖN ELEME MÜSABAKALARI
21 EYLÜL
KÜÇÜK ERKEKLER BAKETBOL GRUP MÜSABAKALRI 9 FAALİYET
28 – 30 MART ATLI CİRİT ÖN ELEME MÜSABAKALARI
22 EYLÜL
İŞİTME ENGELLİLER HENTBOL GRUP MÜSABAKALARI
21 - 24 MART SHORT TRACK FEDERASYON KUPASI
7-8 EYLÜL
DOĞU VE GÜNEYDOĞU İL TAKIMLARI ARASI KROS YARIŞMALARI
06 NİSAN ESKRİM MİNİKLER-YILDIZLAR-GENÇLER TEŞVİK MÜSABAKALARI
14-15 EYLÜL
FUTSAL SÜPER BÖLGE ELEME MÜSABAKASI
09 - 12 NİSAN 3. GELENEKSEL HINIS SANTRANÇ TURNUVASI
05-06 EKİM
60
FUTSAL ÜNİVERSİTE LİG BAYANLAR MÜSABAKASI
13 NİSAN TEKERLEKLİ KIZAK TAKIM VE FERDİ TÜRKİYE ŞAMPİYONASI
04-07 EKİM
GENÇ ERKEKLER VOLEYBOL GRUP MÜSABAKALARI
21 - 23 NİSAN SHORT TRACK FEDERASYON 2. YARIŞLARI
26-27 EKİM
YILDIZ ERKEKLER BASKETBOL TÜRKİYE ŞAMPİYONASI
07 - 12 MAYIS ATLI CİRİT TÜRKİYE ŞAMPİYONASI ELEMELERİ
25-27 EKİM
U -19 YAŞ FUTBOL GRUP ELEME MÜSABAKALRI
09 - 12 MAYIS
Tablo 4-18: 2014 yılında Erzurum’da düzenlenen spor etkinlikleri
Yunan alfabesi
Etkinliğin Adı Etkinliğin
Tarihi MUAY THAİ ÇOÇUKLAR-BÜYÜKLER-MİNİKLER BAY - BAYAN BÖLGE ŞAMPİYONASI 07 - 09 ŞUBAT SNOWBOARD TÜM KATEGORİLER I.VE II. ETAP KAYAK YARIŞLARI ŞUBAT ATLI KIZAK TÜRKİYE ŞAMPİYONASI 01 MART ATLI CİRİT TÜRKİYE ŞAMPİYONASI 02 MART ALP DİSİPLİNİ BÜYÜK - GENÇ I. VE II. ETAP KAYAK YARIŞLARI 06 - 07 MART ALP DİSİPLİNİ TÜRKİYE ŞAMPİYONASI 11 - 13 MART
Tablo 4-19: 2011 yılında Erzurum’da düzenlenen sporcu eğitim faaliyetleri
Etkinliğin Adı Etkinliğin
Tarihi
Etkinliğin Adı Etkinliğin
Tarihi KAYAKLI KOŞU GENÇ MİLLİ TAKIM ÇALIŞMA KAMPI
03 - 14 OCAK KAYAKLI KOŞU YILDIZLAR VE ÇOCUKLAR ÇALIŞMA KAMPI
05 - 12 EYLÜL
SNOWBOARD FREE STYLE KAMPI
04 - 09 OCAK
SHORT TRACK SPORCU EĞİTİM VE GELİŞİM KAMPI
06 - 16 EYLÜL
BİATLON ÜNİVERSİADE B TAKIM ÇALIŞMA KAMPI
09 - 19 OCAK
BİATHLON B TAKIMI ÇALIŞMA KAMPI
08 - 18 EYLÜL
BİATLON ÜNİVERSİADE A TAKIM ÇALIŞMA KAMPI
09 - 26 OCAK
BİATHLON MİLLİ TAKIM KAMPI
08 - 17 EYLÜL
GÜREŞ EĞİTİM MERKEZİ ANTRENÖR VE SPORCU TEKNİK TAKTİK METODLARI
21 - 26 ŞUBAT BİATHLON A TAKIMI ÇALIŞMA KAMPI
08 - 26 EYLÜL
BASKETBOL MAHALLİ LİG KULÜPLER TOPLANTISI
15 ŞUBAT SHORT TRACK SPORCU EĞİTİM VE GELİŞİM KAMPI
06 - 16 EYLÜL
KICK BOKS ADAY HAKEM KURSU 12 - 13 ŞUBAT CURLİNG A MİLLİ TAKIM AVRUPA ŞAMPİYONASI HAZIRLIK KAMPI
12 - 27 EYLÜL
BASKETBOL HAKEM KURULU EĞİTİM SEMİNERİ
10 - 14 ŞUBAT ALP DİSİPLİNİ B TAKIM GÜÇ GELİŞTİRME KAMPI
15 - 29 EYLÜL
GENÇLİK VE SPOR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DANIŞMA KURULU TOPLANTISI
03 - 04 ŞUBAT SHORT TRACK MİLLİ TAKIM KAMPI
12 EYLÜL - 01 EKİM
61
AMASYA ÜNİVERSİTESİ DAĞCILIK KIŞ TEMEL EĞİTİM KAMPI
03 - 10 ŞUBAT DAĞCILIK GENÇLİK EĞİTİM KAMPI
17 - 18 EKİM
BÜYÜK BAYANLAR BOKS MİLLİ TAKIM KAMPI
10 ŞUBAT - 02 MART
DAĞCILIK YAZ TEMEL EĞİTİMİ
19 - 25 EYLÜL
DAĞCILIK KULÜPLER TOPLANTISI
12 - 13 ŞUBAT DAĞCILIK YAZ GELİŞİM EĞİTİM FAALİYETİ
03 - 09 EKİM
BASKETBOL MERKEZ HAKEM KURULU EĞİTİM SEMİNERİ
10 - 14 ŞUBAT ANADOLU SPOR AKADEMİ FUTBOL TAKIMI KAMPI
07 - 13 EKİM
18 YAŞ ALTI 3.GRUP BUZ HOKEYİ DÜNYA ŞAMPİYONASI MİLLİ TAKIM KAMPI
21 MART - 03 NİSAN
BOWLİNG ANTRENÖRLÜK KURSU
07 - 14 EKİM
ESKRİM ADAY HAKEM KURSU VE İL HAKEMLİĞİNE TERFİ SINAVI
27 MART KAYAKLA ATLAMA ÇALIŞMA KAMPI
10 - 25 EKİM
GENÇ ERKEKLER BOKS MİLLİ TAKIM KAMPI
06 - 20 MART U 15 GENÇ MİLLİ TAKIM FUTBOL SEÇMELERİ ANADOLU KARMASI
11 EKİM
ATLAMALAR VE SPRİNG MİLLİ TAKIM KAMPI
13 MART - 01 NİSAN
BİATHLON B TAKIMI PERFORMANS VE ATIŞ KAMPI
12 - 26 EKİM
KIZAK I.KADEME YARDIMCI ANTRENÖR YETİŞTİRME KURSU
20 - 31 MART BOWLİNG HAKEM KURSU 15 - 16 EKİM
SNOWBOARD MİLLİ TAKIM KAMPI
14 - 25 MART DAĞCILIK YAZ İLERİ KAYA EĞİTİMİ (DADAK)
15 - 21 EKİM
18 YAŞ ALTI 3.GRUP BUZ HOKEYİ DÜNYA ŞAMPİYONASI MİLLİ TAKIM KAMPI
05 - 09 NİSAN CURLİNG HAKEM VE ANTRENÖR EĞİTİM GELİŞİM SEMİNERLERİ
15 - 18 EKİM
ALP DİSİPLİNİ MİLLİ TAKIM ÇALIŞMA KAMPI
20 - 30 NİSAN U 15 GENÇ MİLLİ TAKIM FUTBOL SEÇMELERİ ANADOLU KARMASI
17 EKİM
SPORUN DÜNÜ BUGÜNÜ VE GELECEĞİ PANELİ
26 NİSAN GÖRME ENGELLİLER YÜZME MİLLİ TAKIM 1.SEÇME KAMPI
17 - 27 EKİM
JKA KARATE ANTRENÖR VE SPOR EĞİTİM SEMİNERİ
30 NİSAN - 01 MAYIS
MİNİ VOLEYBOL SEMİNERİ 21 - 23 EKİM
BASKETBOL MHK AYLIK HAKEM SEMİNERİ
04 - 08 MAYIS KARATE KUŞAK TERFİ SINAVI VE EĞİTİM SEMİNERİ
23 EKİM
OLİMPİK GÜN KOŞUSU DEĞERLENDİRME TOPLANTISI
05 MAYIS CURLİNG 21 YAŞ ALTI MİLLİ TAKIM KAMPI
23 - 31 EKİM
ATLI CİRİT ADAY HAKEM KURSU 06 - 09 MAYIS TÜRKİYE GENÇLİK FEDERASYONU ŞİDDETSİZ PROJESİ
31 EKİM
KAYAKLA ATLAMA MİLLİ TAKIM ÇALIŞMA KAMPI
16 - 29 MAYIS SHORT TRACK SPORCU EĞİTİM VE GELİŞİM KAMPI
01 - 11 KASIM
OLİMPİK GÜN KOŞUSU 2. DEĞERLENDİRME TOPLANTISI
25 MAYIS KAYAKLI KOŞU ÇALIŞMA KAMPI
01 - 14 KASIM
AVRUPA TAKIMLAR ŞAMPİYONASI ATLETİZM MİLLİ TAKIM KAMPI
28 MAYIS - 18 HAZİRAN
DAĞCILIK EĞİTİM ÇALIŞMASI 05 - 06 KASIM
BASKETBOL HAKEM KURULU EĞİTİM SEMİNERİ
04 - 05 HAZİRAN
BİATHLON A TAKIM ÇALIŞMA KAMPI
10 - 23 KASIM
62
1.PALANDÖKEN CURLİNG TURNUVASI TEKNİK TOPLANTISI
10 HAZİRAN KAYAKLI KOŞU ÇALIŞMA KAMPI
14 - 21 KASIM
BİATLON A VE B TAKIMI ÇALIŞMA KAMPI
14 - 28 HAZİRAN
CURLİNG 21 YAŞ ALTI MİLLİ TAKIM KAMPI
16 - 23 KASIM
SATRANÇ 1.KADEME YARDIMCI ANTRENÖR KURSU PASİNLER İLÇESİ
18 - 19 HAZİRAN
FUTBOL PRENSİ PROJESİ 19 - 20 KASIM
İSTANBUL OLİMPİK 2023 SPOR KULÜBÜ BUZ PATEN KAMPI
18 HAZ.- 01 TEMMUZ
BİATHLON B TAKIMI PERFORMANS VE ATIŞ KAMPI
18 KASIM - 01 ARALIK
ATLETİZM DÜNYA ŞAMPİYONASI MİLLİ TAKIM KAMPI
19 HAZİRAN - 09 TEMMUZ
TAEKWONDO ADAY HAKEM KURSU
24 - 27 KASIM
CİMNASTİK İL TAKIMI TÜRKİYE ŞAMPİYONASI HAZIRLIK KAMPI
19 HAZİRAN - 29 TEMMUZ
BUZ HOKEYİ ADAY HAKEM KURSU
26 - 27 KASIM
İSTANBUL BUZ YILDIZLARI SPOR KULÜBÜ BUZ HOKEY KAMPI
21 - 27 HAZİRAN
SHORT TRACK SPORCU EĞİTİM VE GELİŞİM KAMPI
28 KASIM - 15 ARALIK
ATLETİZM DÜNYA ŞAMPİYONASI MİLLİ TAKIM KAMPI
24 HAZ - 15 TEMMUZ
KAYAK SEKRETERYA VE ELEKTRONİK KRONOMETRE SEMİNERİ
02 - 04 ARALIK
ATLETİZM DÜNYA ŞAMPİYONASI MİLLİ TAKIM KAMPI
25 HAZ - 09 TEMMUZ
KIZAK SPORCU EĞİTİM FAALİYETİ
02 - 06 ARALIK
BİATLON A TAKIMI ÇALIŞMA KAMPI
26 HAZİRAN 04 TEMMUZ
BİATHLON VE KAYAKLA ATLAMA HAKEM KURSU
02 - 04 ARALIK
ATLETİZM MESAFELER MİLLİ TAKIM KAMPI
25 HAZ - 29 TEMMUZ
KIŞ SPORLARI EĞİTİM PROJESİ (Buz Hokeyi)
05 ARALIK - 10 ŞUBAT
SHORT TRACK KISA MESAFE MİLLİ TAKIM KAMPI
09 - 29 TEMMUZ
KIŞ SPORLARI EĞİTİM PROJESİ (Buz Pateni)
05 ARALIK - 10 ŞUBAT
TENİS ADAY HAKEM KURSU 08 - 10 TEMMUZ
SHORT TRACK SPORCU EĞİTİM VE GELİŞİM KAMPI
05 - 15 ARALIK
KAYAKLI KOŞU GENEL VE ÖZEL HAZIRLIK KAMPI
11 - 31 TEMMUZ
CURLİNG KULÜP VE ANTRENÖR DEĞERLENDİRME TOPLANTISI
07 ARALIK
BİATHLON B MİLLİ TAKIM KAMPI
15 - 31 TEMMUZ
ATLETİZM HAKEM VE ANTRENÖR SEMİNERİ
08 ARALIK
KAYAKLA ATLAMA ÇALIŞMA KAMPI
17 TEM - 09 AĞUSTOS
SNOWBOARD KAYAKLI ÇALIŞMA KAMPI
08 - 19 ARALIK
KAYAKLI KOŞU ÇOCUKLAR YILDIZLAR GENÇLER YAZ ÇALIŞMA KAMPI
17 - 28 TEMMUZ
SNOWBOARD FREESTYLE ÇALIŞMA KAMPI
09 - 19 ARALIK
ATLETİZM DÜNYA DAĞ KOŞUSU ŞAMPİYONASI MİLLİ TAKIM KAMPI
15 TEM - 15 AĞUSTOS
BUZ HOKEYİ U 20 MİLLİ TAKIM HAZIRLIK KAMPI
12 - 17 ARALIK
GENÇ ERKEKLER BOKS MİLLİ TAKIM HAZIRLIK KAMPI
15 - 27 TEMMUZ
KAYAKLI KOŞU YILDIZ VE ÇOCUK KAYAKLI ÇALIŞMA KAMPI
12 - 24 ARALIK
ULUSLARARASI BİATHLON KAMPI
30 TEM - 07 AĞUSTOS
ÖZEL SPORCULAR DÜNYA KAYAK ŞAMPİYONASI MİLLİ TAKIM HAZIRLIK KAMPI
15 - 30 ARALIK
BÜYÜK ERKEKLER BOKS MİLLİ TAKIM HAZIRLIK KAMPI
11 - 31 AĞUSTOS
KAYAK İL TEMSİLCİLERİ TOPLANTISI
17 ARALIK
63
ALP DİSİPLİNİ KONDİSYON KAMPI
13 - 22 AĞUSTOS
GÜREŞ HAKEM VE ANTRENÖR TOPLANTISI
18 ARALIK
BİATHLON A VE B MİLLİ TAKIM GELİŞİM KAMPI
15 - 26 AĞUSTOS
ALP DİSİPLİNİ ÇOCUK TAKIMI GÜÇ GELİŞTİRME KAMPI
14 - 27 ARALIK
16 YAŞ ALTI BUZ HOKEYİ MİLLİ TAKIM KAMPI
18 - 25 AĞUSTOS
ALP DİSİPLİNİ BÜYÜK VE GENÇ TAKIMI KAYAKLI ÇALIŞMA KAMPI
20 - 28 ARALIK
FUTBOL MERKEZ HAKEM KOMİTESİ BÖLGESEL HAKEM SEMİNERİ
23 AĞUSTOS ALLAH-U EKBER ŞEHİTLERİNİ ANMA İZCİLİK KAMPI
22 - 26 ARALIK
KAYAKLI KOŞU ÖZEL HAZIRLIK KAMPI
03 - 21 EYLÜL BÖLGESEL GENÇLİK ÇALIŞTAYI
24 - 25 ARALIK
DÜNYA ATLETİZM ŞAMPİYONASI MİLLİ TAKIM HAZIRLIK KAMPI
04 - 26 AĞUSTOS
FİLİSTİNLİ ÇOCUKLARI KARŞILAMA KAMPI
27 - 31 ARALIK
Tablo 4-20: 2012 yılında Erzurum’da düzenlenen sporcu eğitim faaliyetleri
Etkinliğin Adı Etkinliğin
Tarihi
Etkinliğin Adı Etkinliğin
Tarihi KAYAKLI KOŞU ÇALIŞMA KAMPI 04 - 20 OCAK GÜLÜMSEYEN GELECEĞİMİZ
İZCİLİK YAZ KAMPI 28 HAZİRAN - 04 TEMMUZ
KANO YÜKSEK İRTİFA KAMPI 07 - 21 OCAK KAYAKLI KOŞU MAHALLİ KAMPI
01 - 15 TEMMUZ
ENGELLİLER KAYAK ŞÖLENİ 11 - 12 OCAK KAYAK ALANLARININ YÖNETİMİ ÇALIŞTAYI
01 TEMMUZ
ÇILDIR GÖLÜ BUZ FESTİVALİ 13 OCAK TFF ÜLKER FUTBOL KÖYLERİ 01 - 10 TEMMUZ
CURLİNG KARIŞIK ÇİFTLER MİLLİ TAKIM KAMPI
20 - 30 OCAK KAYAKLI KOŞU MAHALLİ ÇALIŞMA KAMPI
01 - 15 TEMMUZ
İZCİLİK MAHALLİ KIŞ KAMPI 21 - 27 OCAK FİGÜR PATENİ SPORCU EĞİTİM VE GELİŞİM KAMPI
01 - 15 TEMMUZ
BİATHLON PERFORMANS VE ATIŞ KAMPI
21 OCAK - 02 ŞUBAT
KAYAKLI KOŞU ÇALIŞMA KAMPI
02 - 22 TEMMUZ
BUZ PATENİ SPOR KULÜPLERİ TOPLANTISI
23 OCAK BİATHLON B TAKIMI ÇALIŞMA KAMPI
02 - 22 TEMMUZ
BUZ HOKEYİ 14 YAŞ ALTI GELİŞİM KAMPI
23 OCAK - 03 ŞUBAT
SHORT TRACK II. KADEME ANTRENÖR KURSU
02 - 14 TEMMUZ
BUZ HOKEYİ ANTRENÖRLÜK KURSU
26 OCAK - 14 ŞUBAT
SHORT TRACK I. KADEME ANTRENÖRLÜK KURSU
04 - 15 TEMMUZ
KAYAKLI KOŞU MAHALLİ KAMPI 30 OCAK - 07 ŞUBAT
GÖRME ENGELLİLER MİLLİ TAKIM KAMPI LONDRA PARALİMPİK OYUNLARI GOALBALL KAMPI
09 - 10 TEMMUZ
KARATE 4. KADEME ANTRENÖRLÜK KURSU
30 OCAK - 17 ŞUBAT
U 18 - U 20 ERKEKLER BUZ HOKEYİ MİLLİ TAKIM GELİŞİM KAMPI
09 - 18 TEMMUZ
RAFTİNG ADAY HAKEM KURSU 04- 05 ŞUBAT GENÇ ERKEKLER BOKS DÜNYA ŞAMPİYONASI HAZIRLIK KAMPI
09 - 28 TEMMUZ
64
15 - 17 YAŞ BUZ HOKEYİ EĞİTİM KAMPI
04- 15 ŞUBAT BUZ HOKEYİ MİLLİ TAKIM GELİŞİM KAMPI
22 - 01 TEMMUZ
15 - 17 YAŞ BUZ HOKEYİ GELİŞİM KAMPI
06- 12 ŞUBAT BİATHLON ÇALIŞMA KAMPI 14 TEMMUZ- 02 AĞUSTOS
HALK OYUNLARI 1. KADEME ANTRENÖRLÜK KURSU
13- 26 ŞUBAT BUZ HOKEYİ MİLLİ TAKIM GELİŞİM KAMPI
22 TEMMUZ - 01 AĞUSTOS
KIŞ SPORLARI EĞİTİM PROJESİ 13 ŞUBAT - 23 MART
SPOR LİSESİ ÖZEL YETENEK SINAVLARI
30 TEMMUZ - 03 AĞUSTOS
SHORT TRACK MİLLİ TAKIM SPORCU EĞİTİM VE GELİŞİM KAMPI
14- 20 ŞUBAT KAYAKLA ATLAMA KAMPI 01 - 10 AĞUSTOS
SATRANÇ ANTRENÖRLÜK KURSU
18 - 19 - 25 - 26 ŞUBAT
U - 18 BAYANLAR BUZ HOKEYİ KAMPI
01 - 10 AĞUSTOS
DAĞCILIK KIŞ GELİŞİM EĞİTİM FAALİYETİ
18 - 24 ŞUBAT CURLİNG A MİLLİ TAKIM AVRUPA ŞAMPİYONASI HAZIRLIK KAMPI
01 - 18 AĞUSTOS
FIS ALP DİSİPLİNİ ULUSLAR ARASI PALANDÖKEN KUPASI HAZIRLIK KAMPI
11 - 13 MART SHORT TRACK MİLLİ TAKIM SPORCU EĞİTİM VE GELİŞİM KAMPI
01 - 25 AĞUSTOS
KAYAKLI KOŞU ÇALIŞMA KAMPI 19 MART - 01 NİSAN
FUTBOL U - 14 MİLLİ TAKIM SEÇMELERİ
03 AĞUSTOS
CURLİNG KARIŞIK ÇİFTLER MİLLİ TAKIM KAMPI
26 MART - 06 NİSAN
U - 16 BUZ HOKEYİ BALKAN MİLLİ TAKIM HAZIRLIK KAMPI
06 - 16 AĞUSTOS
KIŞ SPORLARI EĞİTİM PROJESİ 26 MART - 25 MAYIS
BİATHLON A ÇALIŞMA KAMPI 09 - 20 AĞUSTOS
KIŞ SPORLARI EĞİTİM PROJESİ 26 MART - 25 MAYIS
PANCAR EKİCİLERİ KOOPERATİFİ TOPLANTISI
25 AĞUSTOS
FUTBOL HAKEMLERİ SEMİNERİ 29 MART 21 YAŞ ALTI CURLİNG MİLLİ TAKIM SEÇME KAMPI
26 AĞUSTOS- 01 EYLÜL
VOLEYBOL ADAY HAKEM KURSU 30 MART - 01 NİSAN
KAYAKLI KOŞU A TAKIMI ÇALIŞMA KAMPI
26 AĞUSTOS- 19 EYLÜL
BUZ HOKEYİ BÜYÜK ERKEKLER HAZIRLIK KAMPI
01 - 14 NİSAN UEFA FUTBOL ANTRENÖR KURSU
27 - 31 AĞUSTOS
KIZAK ANTRENÖRLERİ TOPLANTISI
03 NİSAN KARATE GELİŞİM VE EĞİTİM KAMPI
05 - 09 EYLÜL
FİGÜR PATENİ SPORCU GELİŞİM KAMPI
10 - 20 NİSAN KAYAKLA ATLAMA MİLLİ TAKIM HAZIRLIK KAMPI
08 - 22 EYLÜL
HENTBOL ADAY HAKEM KURSU 27 - 29 NİSAN BAYANLAR GÖRME ENGELLİLER GOALBALL MİLLİ TAKIM HAZIRLI KAMPI
11 EYLÜL- 02 EKİM
ATLI CİRİT SEYİS VE NALBANTLIK KURSU
28 - 29 NİSAN ŞANLIURFA SURUÇ GENÇLİK SPOR KULÜBÜ FUTBOL KAMPI
13 - 15 EYLÜL
BİLARDO ADAY HAKEM KURSU 03 - 06 MAYIS KARATE GELİŞİM VE EĞİTİM KAMPI
14 - 16 EYLÜL
1.KADEME BASKETBOL ANTRENÖRLÜK KURSU
07 - 18 MAYIS 2012 - 2013 KURUMLAR ARASI MASA TENİSİ TEŞFİK MÜSABAKALARI TEKNİK TOPLANTISI
26 EYLÜL
CİRİT ADAY HAKEM KURSU 08 - 10 MAYIS CANKURTARAN KURSU 10 - 12 EKİM
65
ATLETİZM KAMPI 08 MAYIS - 10 HAZİRAN
TEKERLEKLİ SANDALYE CURLİNG DÜNYA ŞAMPİYONASI ELEMELERİ HAZIRLIK KAMPI
17 - 22 EKİM
SHORT TRACK HOLLANDA - TÜRKİYE SPORCU EĞİTİM VE GELİŞİM KAMPI
14 - 29 MAYIS BASKETBOL AVRUPA YILDIZLAR 1. LİK TAKIMI 1999 - 2000 DOĞUMLU SPORCU TARAMASI
02 - 04 KASIM
ROMANYA - TÜRKİYE BUZ PATENİ DOSTLUK KAMPI
20 MAYIS - 05 HAZİRAN
21 YAŞ ALTI CURLİNG MİLLİ TAKIM HAZIRLIK KAMPI
02 - 08 KASIM
LONDRA OLİMPİYAT OYUNLARINA BÖLGESEL HALTER HAZIRLIK KAMPI
28 MAYIS - 28 HAZİRAN
MENDİL KAPMACA VE SEK SEK SEMİNERİ
03 - 04 KASIM
OLİMPİK JUDO MİLLİ TAKIM HAZIRLIK KAMPI
05 - 22 HAZİRAN
RAFTİNG I. KADEME ANTRENÖRLÜK KURSU
09 - 20 KASIM
CURLİNG SPORCU EĞİTİM VE GELİŞİM KAMPI
12 - 19 HAZİRAN
CURLİNG AVRUPA ŞAMPİYONASI B GRUBU HAZIRLIK KAMPI
12 - 22 KASIM
KAYAKLI KOŞU ÇALIŞMA KAMPI 12 - 29 HAZİRAN
BOKS II. KADEME ANTRENÖRLÜK KURSU
16 - 29 KASIM
OLİMPİYAT JUDO ÇALIŞMA KAMPI
14 - HAZİRAN - 07 TEMMUZ
ATLETİZM HAKEM SEMİNERİ 17 KASIM
BİATHLON ÇALIŞMA KAMPI 16 HAZİRAN - 05 TEMMUZ
BASKETBOL ADAY HAKEM KURSU
28 KASIM - 02 ARALIK
BÜYÜKLER SERBEST GÜREŞ A MİLLİ TAKIM HAZIRLIK KAMPI
18 HAZİRAN - 10 TEMMUZ
BOWLİNG HAKEM VİZE SEMİNERİ
01 ARALIK
2. AVRUPA DAĞ KOŞUSU ŞAMPİYONASI HAZIRLIK KAMPI
18 HAZİRAN - 01 TEMMUZ
BASKETBOL ANTRENÖRLERİ TOPLANTISI
05 ARALIK
SATRANÇ 1. KADEME YARDIMCI ANTRENÖRLÜK KURSU
21 - 22 HAZİRAN
BÜYÜK - GENÇ ERKEKLER JUDO MİLLİ TAKIM HAZIRLIK KAMPI
10 ARALIK - 03 OCAK
MASA TENİSİ ADAY HAKEM KURSU
21 - 24 HAZİRAN
21 YAŞ ALTI CURLİNG MİLLİ TAKIM HAZIRLIK KAMPI
14 - 25 ARALIK
MENDİL KAPMACA, SEKSEK OYUN LİDERLİĞİ VE HAKEM SEMİNERİ
23 - 24 HAZİRAN
ALLAHU EKBER ŞEHİTLERİNİ ANMA İZCİ KAMPI
19 - 24 ARALIK
Tablo 4-21: 2013 yılında Erzurum’da düzenlenen sporcu eğitim faaliyetleri
Yunan alfabesi
Etkinliğin Adı Etkinliğin
Tarihi
Etkinliğin Adı Etkinliğin
Tarihi BİATHLON HAZIRLIK KAMPI 07 - 18 OCAK İŞİTME ENGELLİLER
ATLETİZM MİLLİ TAKIM KAMPI
22 HAZİRAN - 12 TEMMUZ
SATRANÇ ANTRENÖRLÜK KURSU
19 - 20 OCAK CURLİNG 1. KADEME YARDIMCI ANTRENÖR YETİŞTİRME KURSU
22 HAZİRAN - 3 TEMMUZ
66
DAĞCILIK KIŞ TEMEL EĞİTİM KAMPI
19 - 20 OCAK TENİS YAZ KUPASI 22 - 30 HAZİRAN
ANADOLU FROM SPOR KULÜBÜ TAEKWONDO KUŞAK SINAVI
20 OCAK A-B TAKIMI BİATLON HAZIRLIK KAMPI VE IBU ULASLARARASI GELİŞİM KAMPI
24 HAZİRAN - 4 TEMMUZ
İZCİLİDERLERİNİN DENKLİK ÇLIŞMASI
19 OCAK ROMANYA, BULGARİSTAN VE TÜRKİYE SHORT TRACKM ORTAK ÇALIŞMA KAM.
07 TEMMUZ - 08 AĞUSTOS
SNOWBOARD EYOF TAKIMI HAZIRLIK KAMPI
25 - 31 OCAK CURLİNG 2. KADEME ANTRENÖR YETİŞTİRME KURSU
28 HAZİRAN - 13 TEMMUZ
MAHALLİ İZCİLİK KAMPI 01- 07 ŞUBAT ANKARA ALTINPATENLER SPOR KULÜBÜ HAZIRLIK KAMPI ÇALIŞMALARI
01 - 21 TEMMUZ
DAĞCILIK KIŞ GELİŞİM EĞİTİM KAMPI
16- 22 ŞUBAT İSTANBUL OLİMPİK SPOR KULÜBÜ HAZIRLIK KAMPI ÇALIŞMALARI
01 - 14 TEMMUZ
ÖZEL SPORCULAR KAYAK MİLLİ TAKIM KAMPI
13 ŞUBAT - 03 MART
KOCAELİ BÜYÜKŞEHİR BLD. KAĞIT SPOR KULÜBÜ HAZIRLIK KAMPI ÇALIŞMA.
10 - 19 TEMMUZ
SNOWBOARD MİLLİ TAKIM KAMPI
14 - 22 MART İZMİR BÜYÜKŞEHİR BLD. SPOR KULÜBÜ HAZIRLIK KAMPI ÇALIŞMALARI
20 TEMMUZ - 5 AĞUSTOS
ESKRİM ADAY HAKEM KURSU 17 MART ANKARA METROPOL SPOR KULÜBÜ HAZIRLIK KAMPI ÇALIŞMALARI
12 - 30 AĞUSTOS
ALP DİSİPLİNİ - SNOWBOARD - KAYAKLI KOŞU 1.2.3. KADEME KAYAK ANTRENÖRLÜK KURSU
25 MART - 04 NİSAN
ANKARA BUZ SPORLARI KULUBÜ CURLİNG TAKIMI
25 - 28 ŞUBAT
ATLI CİRİT İL BİRİNCİLİĞİ TOPLANTISI
25 MART İZMİT DERİNCE BELEDİYE SPOR KULUBÜ CURLİNG TAKIMI
27 - 30 ARALIK
YILDIZLAR BUZ HOKEYİ İL BİRİNCİLİĞİ TOPLANTISI
28 MART RUSYA MOSKOVA CURLİNG TAKIMI ÖZEL KULÜP
13 - 23 AĞUSTOS
KORT TENİSİ ADAY HAKEMLİK KURSU
04 - 07 NİSAN ARTİSTİK BUZ PATENİ 1. KADEME YARDIMCI ANTRENÖR YETİŞTİRME KURSU
28 HAZİRAN - 9 TEMMUZ
SATRANÇ 1. KADEME ANTRENÖRLÜK KURSU
05 - 07 NİSAN TAEKWONDO DAN SINAVLARI
07 TEMMUZ
ATLETİZM MİLLİ TAKIM KAMPI 10 NİSAN - 02 MAYIS
SHORT TRACK SPORCU KAMPI
8 TEMMUZ - 7 AĞUSTOS
SATRANÇ 1. KADEME ANTRENÖRLÜK KURSU
13 - 14 NİSAN AVRUPA A GRUBU GOAL BOLL MİLLİ TAKIM HAZIRLIK KAMPI
8 TEMMUZ - 30 AĞUSTOS
GELİN SPOR YAPALIM TEK GALİBİ DOSTLUK OLSUN SPOR TIRI ŞEHRİMİZDE
22 NİSAN KARATE 2. KADEME ANTRENÖRLÜK SEMİNERİ
17 TEMMUZ - 9 AĞUSTOS
İŞİTME ENGELLİLER ATLETİZM MİLLİ TAKIM KAMPI
20 NİSAN - 12 MAYIS
DAĞCILIK KULUPLER AĞRI DAĞI YAZ TIRMANIŞI
18 - 21 TEMMUZ
67
GENÇ BAYANLAR BASKETBOL ANADOLU ŞAMPİYONASI
24 - 28 NİSAN YILDIZ ERKEKLER BOKS MİLLİ TAKIM HAZIRLIK KAMPI
22 TEMMUZ - 6 AĞUSTOS
YILDIZLAR BOKS MİLLİ TAKIMI 24 NİSAN - 11 MAYIS
SEYYAH ULUÇINARIN İZİNDE PROJESİ GELEN (11 İLDEN)
13-16 AĞUSTOS
KARATE 3. ETAP ANTRENÖR VE HAKEM GELİŞİM SEMİNERİ
04 - 05 MAYIS SEYYAH ULUÇINARIN İZİNDE PROJESİ GELEN (11 İLDEN)
18-21 AĞUSTOS
GENÇLİK MERKEZİ MUNGALA TURNUVASI
07 - 12 MAYIS CURLİNG A MİLLİ TAKIM SEÇME KAMPI
12-22 AĞUSTOS
KAYAKLA ATLAMA HAZIRLIK VE FİZİKSEL TEST KAMPI
10 - 17 MAYIS DÜNYA ŞAMPİYONASI KARATE MİLLİ TAKIM HAZIRLIK KAMPI
18 EYLÜL - 9 EKİM
ALP DİSİPLİNİ MİLLİ TAKIM ÇALIŞMA KAMPI
12 - 27 MAYIS YÜZME HAKEMLİK KURSU 19 22 EYLÜL
SPOR MASÖRLÜĞÜ KURSU 13 - 25 MAYIS BASKETBOL 1. KADEME YARDIMCI ANTRNÖR KURSU
11-22 EYLÜL
İZCİLİK LİDERLİK TEMEL KURSU 17 - 19 MAYIS CURLING AVRUPA ŞAMPİYONASI HAZIRLIK KAMPI
01-13 EKİM
KİCK BOKS SİYAH KUŞAK SINAVI 18 MAYIS BİATHLON A-B TAKIMI HAZIRLIK KAMPI
02-14 EKİM
BÜYÜK ERKEKLER BOKS MİLLİ TAKIM GÜÇ GELİŞTİRME KAMPI
22 MAYIS - 09 HAZİRAN
KAYAKLA ATLAMA KAMPI 23-31 EKİM
BÜYÜK ERKEKLER AKDENİZ OYUNLARI SON ETAP MİLLİ TAKIM HAZIRLIK KAMPI
10 - 21 HAZİRAN
MASA TENİSİ HAKEM GELİŞİM SEMİNERİ
23-EKİM
2013 UEFA.PRO.ANTRENÖRLÜK 10 - 21 HAZİRAN
MASA TENİSİ 1. KADEME YARDIMCI ANTRENÖRLÜK KUESU
21 EKİM-3 KASIM
KAYAKLA ATLAMA KAMPI 10 HAZİRAN - 5 TEMMUZ
KAYAKLA ATLAMA HAZIRLIK KAMPI
5-15 KASIM
ANKARA ÜNİVERSİTESİ BUZ HOKEYİ KAMPI
21 - 30 HAZİRAN
Tablo 4-22: 2014 yılında Erzurum’da düzenlenen sporcu eğitim faaliyetleri
Etkinliğin Adı Etkinliğin Tarihi
ALP DİSİPLİNİ ÇOCUK TAKIMI KAYAKLI ÇALIŞMA KAMPI 15 - 24 OCAK KAYAKLI KOŞU A TAKIMI HAZIRLIK KAMPI 21 OCAK - 04
ŞUBAT BİATLON A VE TAKIMI HAZIRLIK KAMPI 29 OCAK - 10
ŞUBAT ALP DİSİPLİNİ GENÇ TAKIM KAYAKLI ÇALIŞMA KAMPI 10 -18 ŞUBAT PARALİMPİK KAYAKLI MİLLİ TAKIMI KIŞ OYUNLARI HAZIRLIK KAMPI 15 ŞUBAT - 21
MART 1. ETAP KARATE ANTRENÖR - HAKEM VE SİYAH KUŞAK EĞİTİM SEMİNERİ 22- 23 ŞUBAT DAĞCILIK KIŞ GELİŞİM KAMPI 22- 28 ŞUBAT
68