E S P E R OGlasilo esperantskega društva Maribor

poletje • 2016 • Somero

ISSN 2463­8323

Veè kot 480.000 teèajnikovesperanta na duolingo.com

Sreèanje esperantistov na Lisci

O ruskem skladatelju in pianistuSergeju Tanejevu

Mladinsko esperantsko gibanjena Nizozemskem

6. svetovni festival lutk na Japonskem

Uspeen kongres treh dravv Indoneziji

Iz vsebine te tevilke:

Predavanje Izidorja Goloba o irisih

Delovanje drutva v prvi polovici leta

Pouèevanje z Duolingom v SlovenijiKakno vlogo je igral esperanto nazaèetku osamosvajanja Slovenije?

E S P E R OPoletje • 2016 • somero

2

La vorto de la redaktoroEn tiu ĉi numero de Espero ni informas vin unue kunla aktivadoj de nia societo en la unua duonjaro de2016.La titolpaĝo estas dediĉita al la portalo kaj aplikaĵopor la senpaga lernado de Esperanto Duolingo.Pere de tiu ĉi aplikaĵo tra la reto kaj ĉefe per sagacajtelefonoj estas anoncitaj preskaŭ duonmiliono dauzantoj.En Slovenio okazas kurso de Esperanto perduolingo en elementa lernejo Koper kiu estaspriskribita en unu el la artikoloj.La enhavo estas ege diverseca ĉar aperas diversajtemoj ekde E­renkotiĝo sur monto Lisca, prelego priirisoj de Izidor Golob ĝis la rolo de Esperanto enliberigo de Slovenio, priskribita en la artikolo deVinko Olak.Interalie vi povas legi kontribuon pri pianisto SergejTanejev, kiu komponis ankaŭ esperantajn tekstojn.La kontribuon el la rusa tradukis Virineja Kajzer.Por ĉiu numero de Espero ni klopodas akirikontribuaĵojn el pli kaj malpli foraj landoj. Ĉi­foje niinterŝanĝis artikolojn kun Indonezia Esperanto­Asocio (IEA).En ilia informilo aperis artikolo de Jerneja Jezernikpri Alma M. Karlin kiu aperis ankaŭ en la pasintjaranumero de nia informilo (ligilo).En ĉi­numeo vi tial povas legi pri la trilanda E­kongreso en Indonezio (krom la hejmlando, ankaŭNovzelando kaj Aŭstralio).El Japanio ni ricevis mallongan informon de EtsuoMiyoŝi, prezidanto de Komitato de la 6­a mondafestivalo de pupoj.El Nederlando informas „nia“ Nika Siebenreiĉch kiuinformas nin pri la agado de E­junularo kaj iliatradicia junulara renkontiĝo KlaĉkunvenoPostsomera.Fine vi trovos mallongan rakonton de Julio BaghyLa ŝuflikisto.

Mario VetrihTradukis Zlatko Tiljar

Beseda urednikaV tej tevilki glasila vas najprej seznanjamo zdelovanjem naega drutva v prvem polletjuletonjega leta.Naslovnica je posveèena spletni strani in aplikacijiza brezplaèno uèenje esperanta ­ Duolingo.Preko te aplikacije (in preko spleta) je v glavnempreko pametnih telefonov prijavljenih preko 481.000teèajnikov.V Sloveniji poteka organiziran teèaj esperanta preko"duolinga za ole" v eni izmed O v Kopru, karopisujemo v enem izmed prispevkov.Vsebina je dokaj pestra, ker se pojavljajo precejraznolike teme: od sreèanja esperantistov na Lisci,predavanja o irisih Izidorja Goloba, do vlogeesperanta pri osvobajanju Slovenije opisane vprispevku Vinka Olaka.Med drugim lahko berete prispevek o pianistuSergejevu Tanejevem, ki je pisal tudi v esperantu.Prispevek je iz ruèine prevedla Virineja Kajzer.Za vsako tevilko glasila se trudimo pridobitiprispevke iz bolj ali manj oddaljenih deel. Tokratsmo si izmenjali prispevka z Indonezijskoesperantsko zvezo (IEA).V njihovem glasilu je bil objavljen prispevek JernejeJezernik o Almi. M. Karlin, ki je bil objavljen tudi vlanski poletni tevilki naega glasila (povezava).V naem glasilu pa lahko preberete o njihovemkongresu treh drav: Avstralije, Nove Zelandije inIndonezije.Iz Japonske smo dobili krajo vest od esperantistaEtsua Miyoshija, ki je predsednik Odbora 6.svetovnega festivala lutk.Iz Nizozemske se oglaa "naa" Nika Siebenreich,ki nas obveèa o delovanju esperantske mladine innjihovem tradicionalnem jesenskem sreèanjuKlaĉkunveno Postsomera.Na koncu glasila najdete kratko zgodbo JuliaBaghyja La ŝuflikisto.

Mario Vetrih

EnhavoAgado en la unua duono de la jaro 2Prelego pri irisoj (Izidor Golob) .. 9Pri rusa komponisto kaj pianisto Sergej Tanejev 11Instruado per Duolingo en Slovenio .. 14Kian rolon Esperanto ludis komence de lasendependiĝo de Slovenio? …………..……….…15Michel Duc­Goninaz .. 20Sukcesa Trilanda Kongreso de esperantistojen Indonezio .... 216­a Monda Pupfestivalo ..... 24Esperanta junulara movadoen Nederlando .... 25Julio Baghy ­ La ŝuflikisto (rakonto) ..……….….. 26

Vsebina:Delovanje drutva v prvi polovici leta . 2Sreèanje esperantistov na Lisci .. 7Predavanje o irisih (Izidor Golob) 9O ruskem skladatelju in pianistu S. Tanejevu . 11Pouèevanje z Duolingom v Sloveniji ... 14Kakno vlogo je igral esperanto na zaèetkuosamosvajanja Slovenije? ...15Michel Duc­Goninaz .. 20Upeen kongres treh drav v Indoneziji .. 216. svetovni festival lutk ... 24Mladinsko esperantsko gibanje naNizozemskem ... 25Julio Baghy ­ La ŝuflikisto (zgodba v esperantu) 26

E S P E R OPoletje • 2016 • somero

3

Agado en la unua duono de la jaroEn la ejoj de Loka komunumo Centro (MZC) ni pluokazigis progresigan kurson de Esperanto kun kvarpartoprenantoj (gvidis Zlato Tišljar). Ni ankaŭ realigisdu individuajn porkomencantajn kursojn por unuplenkreska lernanto en MZC kaj unu gimnazianino enjunulara hostelo de Maribor.Dufoje monate okazis konversaciaj kunvenoj, kiujngvidis Zdenka Rojc. La kunvenojn ĉeestis plejpartekursanoj de la progresiga kurso, sed ankaŭ aliajmembroj de nia Societo kaj du membroj de la "frata"Societo ed (Fervojista Esperanto­societo). La celode la renkontiĝoj estas stimuli progresintajn gekur­sanojn aktive uzi Esperanton ­ por paroli laŭeble bone.Ĉiu kunveno havis certan temon, do ĉio povis esti efikepreparita.

En la unua konversacia kunveno gastis VladimirLarièev el Moskvo. En la kunvenoj estis aktiveimplikitaj Izidor Golob, esperantisto jam malnova. Lifojfoje anstataŭis Zdenkan, kiam ŝi ne povis veni.

Delovanje drutva v prvi polovici letaV prostorih MÈ Center poteka nadaljevalni teèajesperanta. Poleg tega izvajamo dva individualnateèaja za enega odraslega sluatelja na MÈ Center(vodi Zlatko Tiljar) in dijakinjo v Dijakem domuMaribor.

Dvakrat meseèno potekajo konverzacijska sreèanja,ki jih praviloma vodi Zdenka Rojc. Sreèanj seudeleujejo predvsem sluatelji nadaljevalnega teèaja,kakor tudi drugi èlani naega drutva in dva èlana"sestrskega" drutva ED (eleznièarsko esperantskodrutvo). Namen sreèanj je, da bi napredujoèi teèajnikitudi aktivno uporabljali esperanto torej, da bi èim veègovorili. Za sreèanja e prej doloèimo temo.

Na prvem konverzacijskem sreèanju smo gostiliVladimirja Larièeva iz Moskve. Na sreèanjih aktivnosodeluje tudi Izidor Golob, esperantist z e dolgimstaem. Obèasno zamenja voditeljico sreèanj Zdenko.­

Vizito de Vladimir Larièev | Obisk Vladimirja Larièeva Izidor Golob

Gvido tra Maribor | Vodenje po Mariboru

E S P E R OPoletje • 2016 • somero

4

Dum unu el la kunvenoj ni decidis ke ni eklaborossurterene kaj ĉiu el ni preparos priskribon de unu elmariboraj memorindaĵoj, mallonge dirite, ni kuneellaboros gvidlibron pri Mariboraj memorindaĵoj enEsperanto. Kiel deirpunkto ni prenis la libron de Jankotruc: La perloj de Maribor. Ni estis surterene, vizitiskelkajn elektitajn punktojn. La unuaj priskriboj de nialaboro troviĝas en la retejo: http://esperanto­maribor.si/biseri­maribora/ kaj estos konstanteĝisdatigataj, supozeble ĝis la fino de ĉi tiu aŭtuno, kiamni finos la projekton.El inter komence antaŭviditaj ok memorindaĵoj, ni ĝisnun vizitis kaj priskribis sep: la katedralon, lamariboran citadelon (kun du aldonaĵoj: la monumentondediĉitan al Popolliberiga batalo sur la Placo deLibereco, tri interesajn arbojn sur la Placo de generaloMajster), la urbodomon Rotov, maljunan vitejon,judan kvartalon, akvoturon kaj juĝturon. Laŭ la planorestis ankoraŭ la Franciskana Preĝejo. Ni aldoniskelkajn pliajn vidindaĵojn, antaŭ ĉio en la ĉirkaŭaĵo: lakastelon de Betnava, monton Pohorje, montetojnKalvario kaj Piramido. Krom tio ni priskribos ankaŭinteresaĵojn kiuj nun ne plu ekzistas: la mariboranVenecion, flosadon, skisaltejon sur Pekrska monteto.

Na enem izmed konverzacijskih sreèanj smo sprejeliodloèitev o nadaljnjem delu da se bomo lotili te­renskega dela in da bo vsak posebej prispevali kakenopis mariborske znamenitosti, skratka, da bomoskupno izdelali vodiè po mariborskih znamenitostih vesperantu. Kot izhodièe smo vzeli knjigo Jankatruca Biseri Maribora (La perloj de Maribor). Takosmo na terenu "obdelali" e kar nekaj toèk. Prvi opisinaega dela so na spletni strani drutva:http://esperanto­maribor.si/biseri­maribora/ in jih bomosproti dopol­njevali, predvidoma do konca letonjejeseni, ko bomo zakljuèili s projektom.Od zaèetka predvidenih osmih lokacij, smo jih do sedajobiskali in opisali sedem: Stolno cerkev, Mariborskigrad (z dvema dodatkoma: spomenik NOB na Trgusvobode, tri zanimiva drevesa na trgu generalaMeistra), mestno hio ­ Rotov, staro trto, idovskoèetrt, vodni stolp in sodni stolp. Po naèrtu je preostalae Franèikanska cerkev. Dodali bomo e nekaj drugihlokacij predvsem v okolici mesta: Betnavski grad,Pohorje, Kalvarijo in Piramido. Razen tega bomoopisali tudi nekatere stvari, ki jih veè ni: mariborskeBenetke, splavarjenje, skakalnico na Pekrski gorci.

Elektokunveno de la Asembleo de SEL | Volilna skupèina ZES

En februaro, ni realigis jaran plenkunsidon (ligilo).En marto la Vicprezidanto kaj la Prezidanto de lasocieto partoprenis en la elektokunveno de laAsembleo de SEL (Slovena Esperanto­Ligo) enLjubljana. Estis elektita nova gvidantaro: la prezidantoestas nun Janez Zadravec, vicprezidanto restis OstojaKristan, sekretario estas nova: Anton Miheliè.

Dne 25. 2. smo imeli letno skupèino (povezava).V mesecu marcu sta se podpredsednica in predsednikdrutva udeleila volilne skupèine ZES (Zveza zaesperanto Slovenije) v Ljubljani. Izbrano je bilo novovodstvo: predsednik je sedaj Janez Zadravec,podpredsednik je ostal Ostoj Kristan, sekretar je nov:Anton Miheliè.

En aprilo Izidor Golob esperante prelegis pri irisoj. Pritiu evento aperis arikoleto en gazeto.

En majo Zlatko Tišljar ĉeestis la kongreson degermanaj esperantistoj en Munkeno. Eblas pri tio legien Europa Bulteno de majo: www.europo.eu/bulteno.En majo, ni ĉeestis Paradon de lernado (okazaĵo enela Semajno rilata al Tutviva Lernado). Tio okazis enMaribor la 18­an de majo. Pli pri tiu evento jen ligilo.

V aprilu je Izidor Golob pripravil predavanje vesperantu o irisih. O tem dogodku najdete zapis v tejtevilki glasila.V mesecu maju se je Zlatko Tiljar udeleil kongresanemkih esperantistov v Münchenu. Veè o tem lahkopreberete v majski tevilki Europa Bulteno (povezava).Dne 18. maja smo sodelovali na Paradi uèenja, ki jetokrat bila v Mariboru (dogodek v sklopu Tednavseivljenskega uèenja). Veè o tem dogodku najdetena priloeni povezavi.

E S P E R OPoletje • 2016 • somero

5

Kunveno okaze da Esperanto tago | Sreèanje ob Dnevu esperanta(Foto: Mario Vetrih)

La Tagon de Esperanto, la 26­an de julio ni festiskadre de babilrondo kie ni unue aŭdigis la video­filmonkun Ĵomart kaj Nataŝa: Kisu min Tre (ligilo).Poste ni rigardis videofilmon de inauguro de la duaparto de traduko de Heidi de svisa aŭtorino JohannaSpyri en Esperanton (Heidi povas apliki, kion ŝi lernis­ ligilo). Tiukaze ni multe eksciis pri la aŭtorino.

Dan esperanta, 26. julij smo proslavili v sporèenemdruenju kjer smo najprej posluali videoposnetek zĴomartom in Natašo: Kisu min Tre (povezava).V nadaljevanju smo si ogledali film predstavitveprevoda v esperanto druge knjige Heidi vicarskeavtorice Johanne Spyri (Heidi povas apliki, kion ŝilernis ­ povezava). Ob tej priliki smo tudi dosti izvedelio avtorici.

Parado de lernado, Mariboro la 18­an de majo | Parada uèenja, Maribor dne 18. maja 2016(Foto: Zdravko Kokanoviæ, Mario Vetrih)

Lundoin, la 2­an de aŭgusto 2016 prelegis JernejaJezernik en Artgalerio de Maribor pri Alma M. Karlin(1880­1950).Kiel estis skribite en la invitilo de UGM (Artgalerio) laprelego okazis kadre de ekspozicio de slovena kaj ĉinaarto. Estas multaj diversaj vojoj de ligo inter Sloveniokaj Ĉinio.

V torek, 2. avgusta 2016 je v Umetnostni galerijiMaribor Jerneja Jezernik predavala o Almi M. Karlin(1889­1950).Kot je bilo zapisano v vabilu UGM je bilo predavanjeizvedeno v sklopu razstave slovenske in kitajskeumetnosti Zemlja je ploèata, da bi pojasnili tudi drugepovezave med Slovenijo in Kitajsko.

E S P E R OPoletje • 2016 • somero

6

Prelego de Jerneja Jezernik pri AlmaM. KarlinPredavanje Jerneje Jezernik o Almi M. Karlin

(Foto: Mario Vetrih)

La monda vojaĝantino kaj verkistino Alma M. Karlin(1889­1950) renkontis la ĉinan kulturon unue enLondono antaŭ la unua mondmilito. Poste Ĉinion ŝimetis en unu el siaj pli gravaj vojaĝceloj tra la mondo..Inter la jaroj 1923 kaj 1924 ŝi vojaĝis tra Manĉurio,Ŝangajo kaj bordaj urboj ĉe la Suda Ĉina Maro kajPekino, en kiu pluraj kaŝitaj flankstratoj malkovris alŝi sekretojn de la Oriento.La prelegon aŭskultis sufiĉe multaj membroj deeseprantistoj.

Svetovna popotnica in pisateljica Alma M. Karlin(1889­1950) se je s Kitajsko najprej sreèala v veèkul­turnem Londonu pred zaèetkom prve svetovne vojne.Pozneje je Kitajsko vkljuèila med pomembneje ciljesvojega potovanja okrog sveta. Med letoma 1923 in1924 je obiskala Mandžurijo, Sanghaj in pristaniškamesta ob Junem morju ter Peking, kjer so ji pravstare, zakotne ulice razkrile marsikatero skrivnostVzhoda.Predavanja se je udeleilo lepo tevilo esperantistov.

La societo eldonis novan libron en Esperanto de VinkoOlak. Temas pri filozofia eseo kun la titolo TheresProbably no Atheist ­ Probable ekzistas neniu ateisto.

Drutvo je izdalo novo knjigo v esperantu VinkaOlaka. Gre za filozofski esej z naslovom TheresProbably no Atheist (Probable troviĝas neniu ateisto).

Kovrilo de libro | Ovitek knjige

E S P E R OPoletje • 2016 • somero

7

Ob zadnjem sreèanju, na skupèini ZES v Ljubljani,smo se dogovorili, da Vinko Zalezina s pomoèjoSimona Urha organizira sreèanje esperantistov na Lisci.Tako smo se lepega sobotnega dopoldneva, 7. majadobili ob kroièu v Sevnici. Prili smo iz Kranja,Ljubljane, Maribora, Sevnice, Breic ter Èatea Bilonas je 27.

Pot smo nadaljevali do odcepa za Krakovo, zavili smolevo do vinske kleti Mastnak. Tam nas je èakal VinkoZalezina. Sprva nas je peljal do cerkvice na Lovrencu,kjer je "botanièni biser" Posavskega hribovja.

Lovrenc, s suhimi travniki sredi gozdne krajineporaèen 722 m visok vrh s cerkvijo sv. Lovrenca, senahaja ob planinski poti med Velikim Kozjem in Liscov obèini Sevnica. Obmoèje Lovrenca je del biosfernegaobmoèja Kozjansko in Obsotelje in je botaniènanaravna vrednota dravnega pomena. Veliknaravovarstveni pomen predstavlja meanicarastlinskih vrst, od alpskih do toploljubnih ilirskih.Najbolj je Lovrenc poznan po naravnem rastièu enegaod rastlinskih simbolov planinstva Clusijevega svièa(Gentiana clusii).

Za tem smo se odpeljali v bliino cerkvice Sv. Jota(787 mnm) zgrajene ob koncu 17. stoletja, ki je nazahodnem poboèju Lisce. Do cerkvice smo se napotilipe.

Cerkev Sv. Lovrenca

Nekateri od udeleencev (z leve): Toma Longyka, Janez Jug,Anton Miheliè, Vinko Zalezina, Nika Roej in Reneja Miheliè

Cerkev Sv. Jota

Sreèanje esperantistov na Lisci

Vinko opisuje Lovrenc in okolico

Clusijev sviè

E S P E R OPoletje • 2016 • somero

8

Tukaj je tudi vzletna steza jadralnih padalcev(paragliding).

V Tonèkovem domu smo se zbrali v Titovi sobi. Obèakanju na kosilo nam je Vinko Zalezina povedal nekajzanimivosti iz daljne in blinje zgodovine. Kar se tièedaljne preteklosti je razloil, da so okolico v èasuAvstro­ogrske naselili s poljskim plemstvom. Meni, daod tod izhaja njegov priimek. Med drugim samo v tehkrajih uporabljajo nekatere izraze, ki so povsempodobni poljskim.Po obedu je IO ZES imel kraji sestanek. Beseda jetekla predvsem o pripravi posebne Deklaracije o jeziku

in o nadaljnjih ukrepih v okviru prizadevanja zaponovno uvedbo esperanta v osnovne ole.

Ob koncu smo se zbrali za skupinsko fotko in zapeli"Ĝojigas min vivo kampara…", v esperanto prevedenoin prirejeno slovensko ljudsko "Prav lutno je res nadeeli.".Sreèanje je po zaslugi dobre organizacije Vinka inSimona bilo prav prijetno. Ostalo je e marsikaj zaponovno sreèanje v teh krajih.

Mario Vetrih

Vinko pripoveduje o zgodovini tukajnjih krajev

Pogled z Lisce proti jugu (na Savo)

Skupinska fotografija

Pogled z Lisce proti jugu (v ozadju reka Sava)

E S P E R OPoletje • 2016 • somero

9

Izidor Golob dum prelego | Izidor Golob med predavanjem(Foto: Zdravko Kokanoviæ)

Prelego pri irisojPredavanje o irisih

Al la grupo de mariboraj geesperantistoj estis prepa­rita mallonga prezentado de irisoj, la grava genro deornamplantoj. La prezentadon preparis Izidor Golob,ankaŭ longjara esperantisto. La prezidanto de E­societo en Maribor prizorgis la komputilon kajprojekciilon, pro kio li metritas laŭdon kaj dankon. Dekomence oni planis prezenti alian genron de perenoj,la hemerokalojn, kies en Slovenio selektitaj specojportas esperantlingvajn nomojn. La improvizitaprelego pri irisoj tamen estis elektita pro la nuntempaflorado de tiu ĉi genro en multkolora aspekto.La prelegantoprofesie oku­piĝis per ornam­plantoj kaj fakte lijam de jardekojestas ligita alplanta regno.Dum tiu tempoestiĝis en lia ĝar­deno imponakolekto de vivan­taj ornamplan­toj. Ĝi konsistasplejparte de pli ol450 da specoj deirisoj kaj proksi­mume 250 spe­coj de hemero­kaloj. Samtempeestas li interna­cie konata hi­bridizanto, kiu enambaŭ menciitajgenroj saelektisnotindannombron de specoj, respektataj kaj ŝatataj prodekorvaloroj en ĝardeno kaj optimala adopto al ĉi­lokaj klimataj kondiĉoj.

Sredi aprila je skupini mariborskih esperantistov njenèlan Izidor Golob pripravil kratko predstavitev perunikv sliki in besedi kot improvizirano predavanje.Predsednik drutva je poskrbel za nepogreljivotehnièno podporo z raèunalnikom in projektorjem, zakar se mu zahvaljejem. Prvotno je bil naèrtovan prikazmaslenic, drugega rodu vrtnih trajnic, katerihslovenske sorte nosijo esperantska imena. Zaèetekcvetne sezone perunik pa je opravièil tudi spremembotematike.

Predavatelj se jepoklicno ukvarjalz okrasnimi rast­linami, v resnicipa je e deset­letja dolgo po­vezan z rastlin­skim svetom. Vtem èasu jeustvaril zbirkoivih rastlin, ki jev ozki speciali­ziranosti edin­stvena na dokajirokem zemlje­pisnem podro­èju. Glavninopredstavlja veèkot 450 sortperunik ter okoli250 sort masle­nic. Ob tem jetudi mednarod­no priznan laht­nitelj in v obeh

botaniènih rodovih je nastalo precejnje tevilo sort,izstopajoèih po dekorativni vrednosti in optimalniprilagojenosti naim gojitvenim razmeram.

E S P E R OPoletje • 2016 • somero

10

Tuj de komence estis akcentita la fakto, ke la genrode irisoj ampleksas tre multnombrajn botanikajnspeciojn dividitajn je kelkaj sekcioj. La nombro deekzistantaj specoj kultivataj estas preskaŭnetravidebla. La slovena nomo por irisoj originas ennomo de slava mitologa dio Perun. Sed la faka genranomo Iris devenas el greka mitologio, signifikanta laĉielarkon. Tamen irisoj ne estas fora eksotiko aŭmitologio, kelkaj specioj kreskas en naturo ankaŭ enSlovenio. La plej granda parto de irisoj estasrezistantaj je frosto, kaj ĉifoje nin interesas nur tiaj. Ilido estas ĝardenaj perenoj persistantaj je la sama lokopli jarojn sen transplantado. Kelkaj el ili havas engrundo bulbojn, sed aliaj radikojn aŭ rizomojn. Ennaturo kreskantaj irisoj ekzistas nur je nordahemisfero, aliloken ilin translokigis homo propravole.Inter ornamplantoj havas irisoj konsiderindanekonomian valoron, sed rizomoj de unu el speciojestas uzataj en kozmetika industrio.

En la ĝardenoj ĉe ni estas plej disvastigitaj kajpopularaj la tiel nomitaj barbohavaj irisoj, kies specojdevenas de kelkaj botanikaj specioj kaj de unuajinterspeciaj hibridoj. Serioza laboro celanta trovi plibelajn kaj rezistajn plantojn komenciĝis antaŭ 120jaroj. Hodiaŭa centro de hibridizado kaj selektadotroviĝas en Usono kaj parte en Australio. En plimalgranda amplekso la sama laboro estas farataankaŭ en kelkaj aliaj partoj de la mondo. La specoj deirisoj diferencas inter si laŭ la alteco, la formo kaj lakoloro de floroj. Ankaŭ kelkaj aliaj ecoj devas estikonsiderataj. Novaj kolornuancoj kaj kombinaĵojaperas senĉese kaj la naturo ne malkovris ankoraŭĉiujn siajn sekretojn. La hibridizantoj registrigas nur laplej belajn kaj por la praktika hortikulturo vajorajnspecimenojn, kiuj estas propagataj kiel klonoj pere dedisdivido. Por la tutmonda registrado respondecassocieto American Iris Society. En Slovenio kreitajspecoj, entute 28 ĝis nun, havas slovenlingvajn no­mojn. La tri plej novaj apartenas al novaĵoj posedantajla prolongitan florparton de barboj je eksteraj florfolioj.

Izidor Golob

e v zaèetku je poudaril, da rod perunik zajema velikotevilo vrst v veè sekcijah v katerih je komaj preglednotevilo sort. Slovensko ime je rod dobil po slovanskembogu Perunu, strokovno ime Iris pa se nanaa naglasnico bogov z Olimpa, segajoè v grko mitologijo.V resnici pa perunike niso eksotika, saj nekajbotaniènih vrst samoniklo raste tudi v Sloveniji. Velikaveèina perunik je popolnoma prezimno trdnih in tokratsmo se ukvarjali izkljuèno z njimi. To so torej vrtnetrajnice, ki pa se glede na obliko podzemnih organovv grobem delijo na korenikaste in èebulne perunike.Zanimivo je, da vse vrste obstajajo v naravi izkljuènona severni polobli, na juno so prile izkljuèno poèlovekovi zaslugi. Èe izvzamemo dekorativno vrednostperunik, kar je ob razvejanem globalnem trièu tudigospodarsko pomembno, iz korenik ene od vrstpridobivajo pomembne izvleèke za farmacevtsko inkozmetièno industrijo.

Pri nas so po vrtovih najbolj razirjene bradateperunike, ki imajo svoje prednike v nekaj vrstah inprvih medvrstnih kriancih. Resno lahtnjenje,izboljave vrtnarsko pomembnih lastnosti, pa se jezaèelo nekako pred 120 leti, prav pa se je razmahniloele enkrat v sredini dvajsetega stoletja. Zaèetek je bilsicer v Evropi, kjer ta aktivnost e vedno poteka,resnièno teièe pa je v ZDA ter delno v Avstraliji.Sorte bradatih perunik se med seboj razlikujejo poviini cvetnih stebel, obliki in barvi cvetja ter mnogihdrugih lastnostih. Novi barvni odtenki in barvnekombinacije v prefinjenih cvetnih oblikah seneprestano pojavljajo in vse skrivnosti genskihkombinacij oèitno e ne bodo tako kmalu odkrite.Najlepe osebke lahtnitelji registrirajo kot sorte, te pase ohranjajo z vegetativnim razmnoevanjem. VSloveniji odbrane sorte imajo slovenska imena innazadnje so bile pri American Iris Society registriranetri sorte, ki zaradi posebno izrazitih podaljkov bradicesodijo v skupino tako imenovanih vesoljèkov.

Izidor Golob

E S P E R OPoletje • 2016 • somero

11

Lev Tolstoj

Pri rusa komponisto kaj pianisto Sergej TanejevO ruskem skladatelju in pianistu Sergeju Tanejevu

La komencoj de Esperanto en Rusio en la tempode la granda rusa verkisto Lev Tolstoj

La 25­an de aŭgusto 2015 la gazeto "Delo" publikigisartikolon pri la geedza vivo de la granda rusa verkistoLev Tolstoj kaj lia edzino Sofya Andrejevna nomita"lavistino de malpuraj tolaĵoj de Tolstoj."La artikolo ankaŭ citis rusan komponiston kaj pianis­ton Sergej Tanejev, kiu estis regula gasto de Tolstojen Jasna Poljana kaj al kiu enamiĝis edzino de TolstojSofya Andrejevna. Tolstoj estis tre ĵaluza kaj ĉiam pliperdadis konfidon al Sofia.Tiu ĉi enkonduko estis bezonata por pli bone kompre­ni la personecon de Sergej Tanejev.Multaj scias pri la rusa komponisto, pianisto, instruis­to, pentristo kaj muzika erudiciulo Sergej IvanoviĉTanejev (1856­1919).Dum multaj jaroj li estis profesoro de la Moskva Kon­servatorio kaj muzike edukis dum la tempo inter 1885kaj 1889 multajn talentajn muzikistojn, inkluzive de lamondfama komponisto Rachmaninov kaj A.N. Scri­abin.Muzika heredaĵo de S.I. Tanejev inkluzivas operon"Oresteia", kvar simfoniojn, muzikon por kameraj ko­rusoj, du kantatojn, kelkajn romancojn.

Zaèetki esperanta v Rusiji v èasu velikega ruskegapisatelja Leva Nikolajevièa Tolstoja

Dne 25.8.2015 je v èasopisu "Delo" bil objavljen èlaneko zakonskem ivljenju velikega ruskega pisatelja LevaNikolajevièa Tolstoja in njegove ene Sofje Andrejevnez naslovom "Pranje umazanega perila pri Tolstojevih".V èlanku je omenjen tudi ruski skladatelj in pianistSergej Tanejev, ki je bil reden gost Tolstojevih v JasniPoljani in v katerega se je zaljubila Tolstojeva enaSofja Andrejevna. Tolstoj je bil zelo ljubosumen in jevse bolj izgubljal zaupanje v Sofijo. Ta uvod je bilpotreben za bolje razumevanje tega, kdo je bil SergejTanejev.Mnogi se spomnijo in poznajo ruskega skladatelja,pianista, pedagoga, vidnega glasbenega ustvarjalcain uèenjaka Sergeja Ivanovièa Tanejeva (1856 1919).Dolga leta je bil profesor Moskovskega konservatorijain ga tudi vodil v letih od 1885 do 1889. Izobrazil jeveliko talentiranih glasbenikov, vkljuèno svetovnoznana skladatelja S.V Rahmaninova in A.N. Skrjabina.

Glasbena dedièina S.I. Tanejeva vkljuèuje opero"Oresteja", tiri simfonije, glasbo za komornezbore,dve kantati, romance.

Sergej Taneev

E S P E R OPoletje • 2016 • somero

12

Malmultaj homoj scias, ke inter romancoj estis kelkajen Esperanto, kies destino estas mistera. Neniu el iliestis presita kaj oni eĉ ne scias kie ili estas.La apero de Esperanto­romancoj ne estas hazarda.S. I. Tanejev estis progresemulo kaj entuziasmaadepto de Esperanto ekde ĝia naskiĝo, kiun li tre bonemajstris kaj propagandis inter parencoj, konatoj kajstudentoj. Li interŝanĝis leterojn kun L. L. Zamenhofkaj unuaj esperantistoj.Estas pruvite ke Tanejev komponis du romancojn,tradukitajn en Esperanton (de Thomas Moore ­ Tiujvesperaj sonoriloj kaj Lermontov ­ La preĝo).Tiuj vesperaj sonoriloj estas tradukita en Esperantonde Sergej Tanejev kaj Antoni Grabowski (pola kemiistokaj frua Esperanto­aktivulo. Liaj multnombraj tradukojsignife kontribuis al evoluo de Esperanta literaturalingvo.)Bedaŭrinde, ekzistas nur tekstoj, ĉar la muziknotojnoni ĝis hodiaŭ ankoraŭ ne trovis.La titolo de Those evening bells en Esperanto estasSonoriloj de vespero.

Malo ljudi pa ve, da so med romancami bile tudi"esperantske", katerih usoda je velika skrivnost. Nitiena od njih ni bila natisnjena in se sploh ne ve, kje so.Pojav esperantskih romanc ni bil sluèajen.S. I. Tanejev je bil naprednjak in je z navduenjemsprejel rojstvo esperanta, ga obvladal in ga propagiralmed sorodniki, znanci in uèenci, si dopisoval z L. L.Zamenhofom in prvimi esperantisti.

Dokazano je, da je Tanejev uglasbil dve romanci,prevedeni v esperanto (Thomas Moore Thoseevening bells in Lermontov Molitva).

Those evening bells sta v esperanto prevedla SergejTanejev in Antoni Grabowski (poljski kemik inzgodneji esperantski aktivist. Njegovi tevilni prevodiso pomembno pripomogli, da se je esperanto razvilkot literarni jezik.)al obstajata samo teksta, not pa do danes e nisonali.Naslov pesmi Those evening bells je v esperantuSonoriloj de vespero.

Sonoriloj de vespero!Sonoriloj de vespero!Kiom ili rakontadasPri juneco kaj espero!

Pri la domo de gepatrojPri la dolĉa, kora ĝojo,Kiam mi ilian sononAŭdis je la lasta fojo!

Longe, longe jam forpasisTiuj de l'ĝojeco horojEkdorminte je eterne,Jam ne batas multaj koroj.

En la tomboj ili loĝasPost la ĝojo kaj sufero,Ne por ili la muziko,Sonoriloj de vespero!

Ankaŭ kiam mi ripozosJe eterne en trankvilo,Ne ekhaltos la batadoDe l'vespera sonorilo.

Dum kun kanto novaj bardojPasos jam sur nia tero,Kaj vin aŭdos, kaj vin laudos,Sonoriloj de vespero.

Pri la menciitaj romancoj oni trovis en la taglibroj de lakomponisto kvar skribaĵojn. 01/30/1896: "Borja naskiĝis. Mi skribis por liesperantan romancon Se premas min dolore".(Borja Boris Leonidovich Sabanejev estis la pli aĝafilo de fama zoologo, ĵurnalisto kaj eldonisto derevuo Nature, Leonid Pavlovich Sabanejev. Boriskaj lia pli juna frato estis lernantoj de Tanejev. Dumlonga tempo estis tiu en Esperanto komponitaromanco konservita ĉe Leonid, kiun li planisenmeti en siajn memorojn pri Tanejev. Sed laposta sorto de la romanco ne estas konata).

02/17/1896: "... mi kopiis Esperantan romacon." 03/12/1896 "L'vovič Sergej Tolstoj havis ĉe miekzamenon, li ludis Esperantan romancon..."Tiutage estis Tanejev vizitanta Tolstojon kajpritraktis la filon de Tolstoj ­ certe temis pri la samaromanco.

04/30/1898: "Ni manĝis: kun Juŝa, Kolja kajesperantisto Fedorovskij, kiuj kolektiĝis pro lainvito de Fako pri Odessa por presi miajnesperantajn romancojn."

Sonoriloj de vespero

Glede esperantskih romanc, so v dnevnikih skladateljanali tiri zapise. 30.01.1896: "Borino rojstvo. Napisal sem muesperantsko romanco Se premas min dolore."(Borja je Boris Leonidoviè Sabanejev in je bilstareji sin znanega zoologa, novinarja inzalonika èasopisa Priroda, Leonida PavlovièaSabanejeva. Boris in njegov mlaji brat sta bilauèenca Tanejeva. Dolgo èasa je bila taesperantska romanca spravljena pri Leonidu, ki joje mislil priloiti svojim spominom na Tanejeva.Njena nadaljnja usoda ni znana.

17.02.1896: "prepisoval sem esperantskoromanco".

12.03.1896: "Sergej L'voviè Tolstoj, je imel pri meniizpit, igral je esperantsko romanco"Tega dne je bil Tanejev na obisku pri Tolstojevihin se je ukvarjal s Tolstojevim sinom gotovo greza isto romanco.

30.04.1898: "Obedovali smo: Jua, Kolja inesperantist Fedorovskij, ki so se zbrali po naroèiluoddelka za Odeso, da bi natisnili moje esperantskeromance".

E S P E R OPoletje • 2016 • somero

13

Kiujn romacojn ili pridiskutis, kie ili intencis presi ilinkaj ĉu ili efektive presis ­ ĉio ĉi restas neklara.Tiu skribaĵeto mencias ordinaran lunĉon en la apartaĵode Tanejev, kiu estis organizita por studentoj.Ekzistas ankaŭ interesakorespondado de Tane­jev pri Esperantaj ro­mancoj kun sinjorino.Antonina Justinina Bo­rovko (naskita Tchaikov­sky), konata kaj entu­ziasma esperantistino,dum ŝia restado enSankta Petersburgo.Ĉiuj leteroj estas skribitajen Esperanto.En letero datita la 7­an dedecembro 1895 ŝi diraske ŝi estas tre impresitade la bela operoOresteia.Mi ĝojas pro tio ke laaŭtoro de la opero estasesperantisto pri kioinformis min laprezidanto de laEsperanto­Societo Lefler.Kiam ŝi pensadis priproblemoj disvastiginovan lingvon kaj mankode rimedoj, ŝi konkludiskaj proponis organizipropagandan koncertonaŭ surscenigon deteatraĵo en Esperanto.

Tiucele ŝi petis Tanejevenmelodiigi kelkajnbelegajn esperantajnpoemojn kaj ke ŝi estaskonvinkita ke la konatajartistoj ne malakceptoskunlaboron rilate la koncerton, kio eĉ pligravigos lakoncerton.Ŝi ankaŭ sendis al li almanakon Liro kun grandanombro da esperantaj poemoj, kiuj estas indaj porenmuzikigo.La 11­an de majo 1896 ŝi esprimas je sia nomo kaj lanomo de petersburgaj esperantistoj profundan dankonpro la belega muziko de esperantaj romancoj kaj petaslin konsenti pri eldono de ili.Ŝi bedaŭras ke la planita koncerto forfalis pro iuj alesperantistoj nekonataj kaŭzoj.La esploroj pri la esperantaj romancoj daŭre okazasĉar estas preskaŭ neakcepteble ke ili kompleteperdiĝis. Eble oni trovos ilin en arkivoj de liaj studentojaŭ amikoj en Rusio kaj eksterlando.

El la rusa tradukis Virineja KajzerEn Esperanton tradukis Zlatko Tiljar

O kaknih romancah so se pogovarjali, kje so jihnameravali tiskati in ali so jih natisnili vse to je negotovo.V tem zapisu je govora o navadnem kosilu v stanovanjuTanejeva, ki ga je priredil za svoje uèence.

Zanimivo je tudi dopi­sovanje Tanejeva gle­de esperantskih ro­manc, z gospo Anto­nino Justinovno Borov­ko (rojeno Èajkovski),znano in navduenoesperantistko, v èasunjenega bivanja vPeterburgu.

Vsa pisma so napisanav esperantu.V pismu, z dne 7.12.1895 pie, da jo jezelo navduila prekras­na opera Oresteja. Zveseljem je od pred­sednika esperantskegadrutva Leflera izvede­la, da je avtor opereesperantist.Ko je razmiljala oteavah pri irjenju no­vega jezika in o pomanj­kanju sredstev, jesklenila in predlagala,da bi lahko organiziralipropagandni koncert aligledaliko uprizoritev vesperantu.Za ta namen je prosilaTanejeva, da uglasbinekaj sijajnih espe­rantskih pesmi in da jepreprièana, da znaniumetniki ne bodo

zavrnili sodelovanja na koncertu, kar bo e dodatnozagotovilo uspeh.Poslala mu je tudi almanah Liro, z velikim tevilomesperantskih besedil, primernih, da jih uglasbi.

Dne 11. maja leta 1896 izraa v svojem imenu in vimenu peterburkih esperantistov globoko zahvalo zaprekrasno glasbo esperantskih romanc in ga prosisoglasja za izdajo le­teh.

Obaluje pa, da je naèrtovani koncert odpadel iz nekihesperantistom neznanih razlogov.Raziskave glede esperantskih romanc potekajonaprej, saj skoraj ni mogoèe verjeti, da so za vednoizgubljene. Lahko, da jih bodo nali v arhivih njegovihuèencev in znancev v Rusiji in tujini.

Tekst iz ruèine prevedla Virineja Kajzer

Virino de Tolstoj | Tolstojeva ena

E S P E R OPoletje • 2016 • somero

14

Mi estas instruisto kaj ekde septembro midonas kurson pri Esperanto en mia ba­zlernejo en Koper (Slovenujo). Mi instruasEsperanton al dudek lernantoj, kiuj estasdek unu jarojn aĝaj, per tabulkomputilouzante la programon Duolingo (retpaĝo).Mi instruas Esperanton ĉiusemajne unuhoron kaj ĉiun semajnon mi havas pli dalernantoj. La lernantoj estas tre motivitaj,ĉar ili uzas tabuletojn kaj konkurencasunu kun la alia. Duolingo ebligas, ke lalernantoj iĝu amikoj inter si kaj la lernantojpovas vidi, kiom da poentoj gajnas iliaj amikoj. Ankaŭmi faris konkuradon por la lernantoj kaj la ses plejdiligentaj lernantoj ricevos libron de fabeloj en Espe­ranto. La donanto estas la Slovena Esperanto­Ligo.Kiaj estas la profitoj lerni Esperanton uzante la anglanlingvon? (oni povas lerni E­on ĉe Duolingo nur uzantela anglan) La gepatra lingvo de la plejmulto de lalernantoj estas la slovena lingvo. La lernantoj uzantela programon Duolingo devas pensi en tri malsimilajlingvoj samtempe kaj pro tio ilia cerbo devas ekfunkciirapidege... La lernantoj nun komprenas pli bone laanglan ol antaŭe. La lernantoj eklernis la anglanlingvon sepjaraĝaj, sed la plejmulto de la lernantojlernas ĝin parkere, ne komprenante bone, kiel laangla lingvo funkcias. Uzante la vojon Duolingo, miasertas, ke uzante Esperanton kiel regulan lingvon, ilipli bone komprenas, kiel funkcias la angla lingvo kajsamtempe ili lernas Esperanton.La lernantoj lernas tutesolaj. Ili devas solaj kom­preni la regulojn. Mi hel­pas al ili nur, se ili petasmin. Do cerboj funkciastre rapide... Laŭdinda afe­ro estas ankaŭ, ke la stu­dentoj venas dek ĝiskvindek minutojn antaŭ lakomenco de la kurso, hel­pas min prepari ĉion, kajkomencas lerni solajantaŭ la komenco de lakurso, kaj kiam la kursofiniĝas, ili ne volas iri he­jmen. Mi aŭdis ilin pripa­roli irante hejmen:Pluvas, mi ludos Espe­ranton per mia tablojdohejme unu horon. Rimar­kinde estas, ke la lernan­toj ludas uzante Duolingopor lerni Esperanton.Duolingo ebligas al mi kielinstruisto, ke mi povas vidi, kiom ili lernis hejme.Surpriza afero estas, ke pli ol duono de la lernantojlernas Esperanton sola hejme laŭ sia propra volo. Doili pensas, ke ili ne lernas malinteresan fremdanlingvon, sed ke ili ludas per nova ludilo.Ili ludante lernas. Kia bela afero!

Peter GRBECVir: Pedagogia Revuo (2015/04)

Sem uèitelj in od septembra vodim teèajesperanta v svoji osnovni oli v Kopru(Slovenija). Esperanto pouèujemdvajseterico enajstletnih uèencev. Topoènemo z uporabo tabliènih raèunalnikovin s pomoèjo programa Duolingo(povezava).Esperanto uèim vsak teden po eno uro invsak teden imam veè uèencev. Uèenci sozelo motivirani, saj uporabljajo tablièneraèunalnike in tekmujejo med seboj.Duolingo omogoèa uèencem, da si lahko

postanejo prijatelji. Uèenci lahko vidijo, koliko toèk sozbrali njihovi prijatelji. Prav tako sem narediltekmovanje za uèence in est najboljih uèencev boprejelo knjigo zgodb v esperantu. Donator teh knjig jeZveza esperantistov Slovenije.Kakne so prednosti uèenja esperanta z uporaboanglekega jezika? (Esperanta se je mogoèe uèiti zDuolingom le z uporabo angleèine). Materni jezikveèine uèencev je slovenèina. Uèenci, ki uporabljajoprogram "Duolingo" morajo istoèasno razmiljati v trehrazliènih jezikih in zato morajo njihovi mogani delovatizelo hitro... Uèenci zdaj razumejo veè angleèine kakorprej. Uèenci so se zaèeli uèiti anglekega jezika ssedmimi leti, vendar se ga veèina uèencev uèi napamet, ne da bi dobro razumeli, kako ga uporabljati.Moje mnenje je, da z uporabo Duolinga in s pomoèjoesperanta, uèenci bolje razumejo, kako uporabljatiangleki jezik in hkrati se uèijo tudi esperanta.

Uèenci se uèijo povsemsami. Sami morajorazumeti pravila. Poma­gam jim samo, èe meprosijo. Torej moganidelujejo zelo hitro ... Hvalevredno je tudi dejstvo, dauèenci pridejo deset dopetdeset minut predzaèetkom teèaja, mipomagajo vse pripraviti inse zaènejo uèiti sami predzaèetkom teèaja. Ko seteèaj konèa, ne elijo itidomov. Slial sem jihgovoriti ko so li domov:"Deuje, igral se bomesperanta s svojimtabliènim raèunalnikomdoma eno uro." Opaziti je,da imajo uèenci Duolingoza igro pri uèenjuesperanta. Duolingo miomogoèa, da kot uèitelj

lahko vidim, koliko so se uèili doma. Presenetljivo je,da se veè kot polovica uèencev uèi esperanta domana lastno eljo. Torej mislijo, da se ne uèijonezanimivega tujega jezika, ampak da se igrajo z novoigraèo.Igraje se uèijo. Kako lepa stvar!

Peter GRBECVir: Pedagogia Revuo (2015/04)

Instruado per Duolingo en SlovenioPouèevanje z Duolingom v Sloveniji

Peter Grbec

E S P E R OPoletje • 2016 • somero

15

France Buèar(2. 2. 1923 ­ 10. 10. 2015)

Kian rolon Esperanto ludis komence de la sendependiĝo de Slovenio?Kakno vlogo je igral esperanto na zaèetku osamosvajanja Slovenije?

Ĉar la ĉefa protagonisto de tiu ĉi rakonto d­ro Bučar, nunjam troviĝas aliflanke de la limo inter la surtera kaj eternavivo, mi povas malfermi dosjeron de unu el la plej gravajeventoj, kiu lanĉis la proceson ankaŭ de la fakta, ne nurdezirata procedo sendependigi Slovenion kiel propranŝtaton.

D­ro Franc Buèar la unuan fojon altiris mian atenton enla 70­aj jaroj, kiam mi lin trovis kiel unu el la kunaŭtorojde la konata almanako MEJE SPOZNANJA (La Limoj dela Kognado), kiun eldonis la katolika eldonejo Mohorjevaen Celeo (Celje). Tiun ĉi libreton, redaktita fare de inĝ.Jože Strgar, mi daŭre prenas por unu el plej gravaj librojel la kampo de la sciencfilozofio. La sciencistoj de ĉiujeblaj sciencaj branĉoj en tiu ĉi libro al la primitiva ŝtataateismo en la vizaĝon diris, ke ili per sia propagandaslogano: Ĉu la scienco ĉu la kredo – ambaŭ kune nefunkcias! forte eraras. Tie oni povas trovi kontribuojn defilozofo, psikologo, matematikisto, fizikisto, astronomo,teknikisto, kemikisto kaj tiel ankaŭ de la sistemteoriistod­ro Bučar. Persone ni tiam ankoraŭ ne konis unu laalian, sed lia kontribuo estis sufiĉa, ke mi lian nomon neforgesis plu. La unuan fojon mi lin renkontis vidalvideokaze de unu el la slovenaj diskutkonferencoj "Draga"super Triesto, kie li kontribuis prelegon. Tiam ni ankaŭpovis konstati, ke ni prijuĝas la politikajn kaj ankaŭ laspiritajn aferojn tre simile, en multaj punktoj eĉ tutesame. Tio estis la sloveno, probable la sola, kiu scipovispolitike pensi. Kiam mi pli poste elmigris al Karintio enAŭstrio kaj unue laboris en la redaktejo de la eldonejoMohorjeva en Klaŭdiforumo (Celovec/Klagenfurt), kie miankaŭ redaktis la slovenan revuon Celovški Zvon, mikompreneble lin tuj invitis kunlabori, kaj li fariĝis unu ella plej gravaj aŭtoroj de la politika diskurzo en la revuo.

Ko je glavni protagonist te zgodbe, dr. Franc Buèar, ena oni strani meje med zemeljskim in veènim ivljenjem,lahko odprem dosje enega najbolj pomembnih dogodkov,ki je sproil proces tudi dejanskega, ne samo elenegaosamosvajanja Slovenije v smislu lastne drave.

Na dr. Buèarja sem prviè postal pozoren v 70. letih, kosem ga nael kot soavtorja znamenitega zbornika MEJESPOZNANJA, ki ga je izdala Mohorjeva v Celju. Toknjiico, ki jo je uredil dipl. in. Joe Strgar, imam evedno za eno najbolj pomembnih knjig s podroèjafilozofije znanosti. Znanstveniki vseh mogoèhznanstvenih vej so v tej knjigi primitivnemu dravnemuateizmu povedali naravnost v obraz, da se v svojempropagandnem geslu: Ali znanost ali vera oboje skupajne gre! hudo motijo. Tam je mogoèe najti prispevkefilozofa, psihologa, matematika, fizika, astronoma,tehnika, kemika, in tako tudi sistemskega teoretika dr.Buèarja. Osebno se tedaj seveda e nisva poznala, anjegov prispevek je bil dovolj, da njegovega imena nikoliveè nisem pozabil. Prviè sem ga sreèal iz oèi v oèi na eniod trakih "Drag", kjer je nastopil s predavanjem. Tedajsva tudi oba ugotovila, da gledava na politiène, a tudiduhovne reèi zelo podobno, v mnogih reèeh kar enako.To je bil Slovenec, mogoèe edini, ki je znal politiènomisliti. Ko sem se pozneje preselil na Koroko in najprejdelal v urednitvu celovke Mohorjeve, kjer sem urejaltudi slovensko revijo Celovki Zvon, sem ga seveda takojpritegnil k sodelovanju in je postal eden najpo­membnejih avtorjev politiènega diskurza v reviji.

E S P E R OPoletje • 2016 • somero

16

Kiamaniere la reprezentantoj de la reĝimo observis larevuon kaj mian laboron por ĝi, atestas la anekdoto ĉela prezentado de la unua numero en la jaro 1983, kiamni ankoraŭ naive pensis surprizi la publikon per la unuanumero, ja ĝin ricevis en manjojn neniu krom kelkaj el ni,kiuj senpere super ĝi laboris, ĉu redakte ĉu en la presejo.Sed la jugoslavia sekretpolico (Udba) havis sian kanalonankaŭ al la eldonejo Mohorjeva kaj la oficistoj de lajugoslavia generalkonsulejo en Klaŭdiforumo la enhavonde la revuo konis jam antaŭ nia prezentado. Tionkonfirmis al mi la tiama generala konsulo Nabernik. Kunglaso da ŝaumvino li alpaŝis min kaj diris en la formo dehumuresprima riproĉo: "Mi vidas, ke vi pledas por lasendependa Slovenio" kvankam en la revuo tiakontribuo rekte ne troviĝis. Mi respondis al li: "Sinjorogenerala konsulo, ĉu vi opinias, ke mi prefere pledu pordependa Slovenio?" Li ridetis kaj paŝis al aliajdiskutpartneroj. Pli bonan komplimenton la revuo verdirene povis akiri.D­ron Buèar mi poste kiel referento por andragogia laboroenkadre de la Katolika agado plurfoje invitis al la katolikakulturdomo en Tinje/Tainach, kie li per sia prelego ĉiamdenove postlasis profundan impreson pri la homo, kiu lapolitikon komprenas. Kelkaj reprezentantoj de la slovenapolitika elmigrantaro tion al mi tre resentis. Unu el ili,cetere pli privatulo ol vera reprezentanto de laelmigrintaro, iris tiel profunde, ke li vizitis mian ĉefon kajmin denuncis kaj lin petegis malebligi mian planon kaj keoni d­ron Buèar nepre ne invitu al Karintio. Tiuokaze lieldiris kelkajn tre pezajn personajn akuzojn, sen tionargumenti per pruvoj. Mi havis bonŝancon, ke mia ĉefopli kredis al miaj argumentoj ol al la denuncinto, kiu ceterekontraŭis la komunismon, tamen li ne estis katoliko, tiommalpli kristano. Lia kontraŭkomunismo havis karakteronde materia avido.En tiu tempo mi havis telefonan kontakton kun kolegojen la kroata katolika misio en Kolonjo, antaŭ ĉio kun certas­ino Dončević. Du ĝis tri foje en la jaro ŝi havis kutimonmin telefonvoki, por ke mi diru al ŝi, kio nova en Slovenio.Post la disfalo de Jugoslavio ŝi ne anoncis sin al mi plukaj tiel mi ne scias, kio pri la institucio en Germanio, kieŝi laboris. En la jaro 1988 unu tagon ŝi min telefonvokisper voĉo, laŭ kiu mi sentis, ke temas pri io pli serioza. Ŝidiris al mi, ke la deputito en la eŭropa parlamento porBavario d­ro Otto von Habsburg sukcesis rezervi apartantagon por la kroata politika demando, kaj tie komprenebletemis pri ilia klopodado atingi la ŝtatan memstariĝon, kionili esprimis pli laŭte kaj pli klare ol slovenoj tion faris. Kajkroatoj estis pretaj ene de tiu tago al slovenoj donaci unuparoltemon. Ŝi petis min, ke mi tiun taskon transprenukaj iru al Strasburgo diri, kion pri tia afero opiniasslovenoj, kiuj ne troviĝas flanke de la jugo­partia reĝimo.Kaze de tia invito mi konsterniĝis: Kiu do mi estas porakcepti tiel gravan taskon? Bonŝance mi en la sekvamomento ricevis ideon, ke tiamaniere la afero ne povasfunkcii. Mi dankis al la sinjorino pro la nobla kroata gesto,sed mi mem tion ne povas transpreni. La sinjorino insistis,dirante, ke tio donas unikan okazon, kiu eble neniam pluripetiĝos, ke ankaŭ slovenoj al tuta Eŭropo diru, kio estasilia politika tendenco. Mi dankis pro ŝia konfido, kiun mipli spertis kiel por mi tro pezan ŝarĝon ol kielkomplimenton, sed mi al ŝi promesis, ke mi provos troviiun, kiu tian aferon povus majstri kaj ke tio ankaŭ havuefikon, kian la okazo meritas. Mi provis al ŝi klarigi miajnrezervojn antaŭ fari tion mem. La unua rezervo estis entio, ke mi ne plu vivis en mia origina hejmlando, kvankammi tiam ne jam havis la aŭstrian ŝtatanecon. Sed lareĝimo povus mian aperon facile diskvalifiki kiel la tipeelmigranta ago, kio en certa senco formale eĉ ne estusmalvero.

Kako so predstavniki reima gledali na to revijo in mojedelo v njej, izprièuje zgodbica s predstavitve prve tevilkev letu 1983, ko smo e naivno mislili, da bomo javnostpresenetili z vsebino prve tevilke, saj je ni dobil v rokee nihèe razen ti, ki smo jo delali, bodisi z urejanjem alipa s tiskanjem. A jugoslovanska tajna policija (Udba) jeimela svoj kanal tudi do Mohorjeve in je osebjejugoslovanskega konzulata v Celovcu vso vsebino revijepoznalo e pred nao predstavitvijo. To mi je potrdiltedanji generalni konzul Nabernik. S kozarcem penineje stopil k meni in mi rekel v obliki hudomunega oèitka:»Vidim, da se zavzemate za neodvisno Slovenijo«èeprav v reviji naravnost takega prispevka e ni bilo.Odgovoril sem mu: »Gospod generalni konzul, ali menite,da naj bi se raje zavzemal za odvisno Slovenijo?«Zasmejal se je in stopil k drugim sogovornikom. Boljegakomplimenta revija pravzaprav ni mogla dobiti.Dr. Buèarja sem potem kot referent za izobraevanjeodraslih pri Katoliki akciji veèkrat povabil v katoliki domprosvete v Tinjah, kjer je s svojim predavanjem vednoznova pustil globok vtis èloveka, ki politiko razume.Nekateri predstavniki slovenske politiène emigracije somi to zelo zamerili. Eden med njimi, sicer bolj zasebnikkakor resnièno predstavnik emigracije, je el tako daleè,da je obiskal mojega predstojnika in me pri njemdenunciral in ga rotil, naj mi prekria te raèune in naj dr.Buèarja nikakor ne vabimo na Koroko. Pri tem je izrekalnajhuje obtobe, ne da bi pri tem postregel z enimsamim dokazom. Imel sem sreèo, da je moj predstojnikbolj verjel mojim argumentom, kakor pa denunciantu, kije sicer nasprotoval komunizmu, ni pa bil niti katolièan,kaj ele kristjan. Njegov antikomunizem je bil izrazitopremoenjskega znaèaja.

V tem èasu sem imel telefonski stik s kolegi v hrvakikatoliki misiji v Kölnu, predvsem z neko gospo Donèeviæ.Dvakrat do trikrat v letu me je imela navado poklicati potelefonu, da sem ji povedal, kaj se dogaja v Sloveniji. Porazpadu Jugoslavije se ni veè oglaala in tudi ne vem,kako je z ustanovo v Nemèiji, pri kateri je delala. V letu1988 me je nekega dne poklicala z glasom, v kateremsem zaznal, da gre za nekaj resnejega. Rekla mi je, daje poslanec v evropskem parlamentu za Bavarsko dr.Otto von Habsburg uspel rezervirati poseben dan zahrvako politièno vpraanje, in pri tem je kajpada lopredvsem za njihovo stremljenje po dravniosamosvojitvi, ki so ga izraali glasneje in bolj razloènokakor Slovenci. In Hrvati bi radi en termin tega dnevapoklonili Slovencem. Mene je prosila, èe bi to nalogoprevzel in el v Strasbourg povedat, kaj glede teh reèimenijo Slovenci, ki niso na strani jugo­partijskega reima.Ob takem vabilu sem se zdrznil: Kdo pa sem, da bi sprejeltako pomembno nalogo? Na sreèo se mi je v hipuposvetilo, da tako to ne bo lo. Gospe sem se zahvalilza plemenito hrvako gesto, a sam tega ne moremprevzeti. Gospa je vztrajala, èe da je to enkratnaprilonost, ki se morda nikoli veè ne bo ponovila, da tudiSlovenci vsej Evropi povemo, kaj je nae politiènohotenje. Zahvalil sem se ji za zaupanje, ki sem ga boljdoivljal kot zame preveliko breme, kakor pa kotkompliment, a sem ji obljubil, da bom skual najti koga,ki bi bil taki zadevi kos in bi to tudi imelo uèinek,kakrnega je prilonost vredna. Skual sem ji razloitisvoje zadrke, da bi to storil sam. Prvi zadrek je bil vtem, da nisem veè ivel v domovini, èeprav tedaj enisem imel avstrijskega dravljanstva. A reim bi mojnastop zlahka diskvalificiral kot tipièno emigrantskodejanje, kar bi formalno v nekem smislu celo ne biloneresnica.

E S P E R OPoletje • 2016 • somero

17

Paroli devas homo, kiu vivas meze de sia nacio kaj en ĝiĝuas politikan reputacion, kian mi ĉiukaze ne posedas.La dua rezervo, kompreneble ne tiom grava, estis en tio,ke mi scis pri mia angla lingvo, ke ĝi sufiĉis por legi librojn,sed neniel por suverene stari antaŭ mikrofono. Mi tionestus povinta fari en la lingvo germana, sed tio ne havusla saman efikon, kiel paroli en la franca aŭ en la angla.Kiam mi ĉion­ĉi al ŝi rakontis, mi jam ankaŭ sciis, kiun mial ŝi proponos. En konsideron povis veni unu nura nomo:d­ro Franc Bučar! Kiam mi mian proponon al ŝi menciiskaj diris kelkajn informojn pri la homo, kiun mi proponis,ŝi cedis kaj akceptis miajn argumentojn. Mi promesis alŝi paroli kun li kaj mesaĝi, ĉu li akceptas tiun grandantaskon, kaj mi dankis pro la grandanima propono de lakroata flanko.Voki d­ron Buèar el Labako (Ljubljana) por veni enKlaŭdiforumon, ne estis tiel simple, kiel tio estus ionormala en la demokratia parto de Eŭropo. Se mi memestus veturinta al lia adreso, kie mi plurfoje estis tre afableakceptita gasto, tio egalus al kunveni en la enketĉambrode la labaka centro de Udba, kiu siajn ejojn havis en lapalaco, kiun antaŭ la milito iu riĉa urbano de Labako

donacis al blinduloj. Nu, la fizike blindajn la kamaradojpost la „liberigo” elĵetis kaj enen enloĝigis la politike kajspirite blindajn Tiel mi simple elektis la telefonnumeronkaj invitis lin tiel, ke oni laŭeble malmulte povus aŭdi, ketemas pri io pli serioza ol eble nur pri nova kontribuo porCelovki Zvon. La politika talento de d­ro Buèaresprimiĝis ankaŭ en tio, ke li en momento komprenis, keli devas tuj survojiĝi kaj ke li ne pridemandu plupertelefone. Post du horoj li kaj lia filo troviĝis antaŭ niapordo en Klaŭdiforumo. Ankaŭ tio montris, ke lia politikainstinkto estis almenaŭ en tiu momento senerara. Ĉar misciis, ke Udba havis sian subaŭskultan kanalon ankaŭen nia loĝbloko, kie ni tiam loĝis, mi ne invitis ilin en nianloĝejon, sed ni tuj iris promeni tra la urbo. Niatempe nuntio aŭdiĝas preskaŭ paranoje, sed tiutempe tio estis enuaĉiutagaĵo.

Govoriti mora èlovek, ki ivi sredi svojega naroda in vnjem tudi ima politièno reputacijo, kakrne sam vsekakornimam. Drugi zadrek, ki je seveda manj pomemben, jev tem, da moja angleèina sicer zadoèa za branje knjig,nikakor pa ne za suveren nastop pred mikrofonom. To bilahko opravil v nemèini, a ne bi imelo enakega uèinka,kakor èe bi govoril v francoèini ali angleèini. Ko sem jivse to razlagal, sem tudi e vedel, koga ji bom predlagal.V potev je moglo priti samo eno ime: dr. France Buèar!Ko sem ji omenil predlog in ji povedal nekaj reèi oèloveku, ki ga predlagam, se je vdala v mojoargumentacijo. Obljubil sem ji, da bom z njim govoril in jisporoèil, ali sprejema to veliko nalogo, in se ji zahvalil zavelikoduno ponudbo hrvake strani.Poklicati dr. Buèarja iz Ljubljane v Celovec ni bilo takopreprosto, kakor je to nekaj normalnega v demokratiènemdelu Evrope. Èe bi se sam odpeljal na njegov naslov, kjersem bil veèkrat nadvse prijazno sprejet gost, bi biloenako, kakor èe bi se oba sestala v zaslievalniciljubljanskega centra Udbe, ki je imela svoje prostore v

palaèi, ki jo je pred vojno neki bogati Ljubljanèan poklonilslepim. No, fizièno slepe so tovarii po »osvoboditvi« vrgliven, vanjo pa naselili politièno in duhovno slepe Takosem preprosto zavrtel telefon in ga povabil tako, da bibilo èim manj mogoèe sliati, da gre za kaj resnejega,kakor morda nov prispevek v Zvonu. Politièni talent dr.Buèarja se je odraal tudi v tem, da je v trenutku razumel,da mora takoj na pot in da ne sme nièesar spraevati potelefonu. Èez dve uri sta bila s sinom pred naimi vrati vCelovcu. Tudi to je kazalo, da je bil njegov politièni instinktvsaj v tistem trenutku nezmotljiv. Ker sem vedel, da imaUdba prislukovalni kanal tudi v blok, v katerem smotedaj stanovali, ju nisem povabil v stanovanje, ampaksmo li na sprehod po mestu. Danes se vse to slii alibere paranoidno, tedaj pa je bila to dolgoèasna vsakdanjarealnost.

Otto von Habsburg(20. 11 1912 ­ 4. 7. 2011)

(vir: http://www.ottovonhabsburg.org)

E S P E R OPoletje • 2016 • somero

18

Dum nia promeno en la urbo mi klarigis al ili la aferonpetante, ke li transprenu tiun taskon kaj tiel donu alslovenoj eblecon la unuan fojon politike artikuliĝi sur lanivelo eŭropa. Li estis entuziasmigita pri la okazo, sedne, ke li tion faru. Ankaŭ li provis min persvadi, ke tionfaru mi. Sed finfine li cedis sub la plej forta argumento,ke povas aŭtente paroli pri la afero slovena en laparlamento de Eŭropo nur tiu, kiu vivas en Slovenio kajtiel transprenas ankaŭ la tutan riskon, kiu kun tio ligiĝas.Pri tio, ke ĝi por la parolanto povas finiĝi ankaŭ enmalliberejo aŭ en puntendaro, kiajn la reĝimo post Titoankoraŭ havis, ni dubis eĉ ne dum momento. Kaj tiam lieltiris argumenton, kiun mi al sinjorino Donèeviæ diris pormi. Li diris, ke lia franca kaj angla lingvoj por tia elpaŝone estas sufiĉe fortaj. Kiamaniere mi lin obĵetu, ja sameargumentis ankaŭ mi? Tiam subite venis la penso, kiumontriĝis decida. Mi sciis, ke antaŭ multaj jaroj d­ro Bučarestis stipendiito de Eisenhower kaj ke li studissistemteorion en Usono. Tie li verŝajne ne parolisportugale. Tiam mi diris al li proksimume tiel: Sinjoroprofesoro, ĉu vi permesas al mi vian rezervon utiligi enla libro, kiun mi ĵus verkas pri Esperanto?

Tie mi kiel la argumenton kontraŭ la paŭŝalaj asertoj, kejam de longe la rolon, por kiu estis farita Esperanto, ludasla angla lingvo, estus mencianta vian kazon: unu el laplej alte instruitaj slovenoj, universitata profesoro,antaŭtempe stipendiito postdiploma en Usono, nescipovas sufiĉe la anglan por povi en Strasburgo rakonti,kiel slovenoj finfine jam volas akiri propran ŝtaton… Tiamla profesoro frapis sian genuon kaj ekridis: Nun vi mintrovis… Precize surbaze de tiu ĉi argumento li poste senplua diskutado akceptis la inviton kaj konfirmis, ke li estaspreta veturi al Francio kaj fari sian laboron. La libron priEsperanto mi efektive verkis kaj iom pli poste ĝi aperissub la titolo Pojasnilo prijateljem o esperantu (Klarigo alAmikoj pri Esperanto). La kazon de d­ro Buèar mi en lalibron ne povis preni, ja li surbaze de tiu ĉi "minaco" laaferon sen plua hezito akceptis kaj la senditecon tre efikeefektivigis.Kiam li el Strasburgo revenis, li veturis tra Aŭstrio kajhaltis en Klaŭdiforumo. Nun, kiam la afero jam pasis, milin kaj lian filon invitis en nian loĝejon, kaj nun li rakontisal mi la tutan aventuron de sia vojo. Tien li kun sia filoveturis tra Triesto. Malgraŭ sia genia politika sento, siaplurfoje demonstrita racieco, li tamen ne povis prikaŝi,tamen esti sloveno. Sian en la franca skribitan paroladonli simple metis en la internan poŝon de sia jako kaj tielsurvojiĝis, kvazaŭ li havus intencon prelegi al la abelistojde Triesto pri la slovena abelista pioniro Jana. Oni povasimagi, kiom da vino en tiu vespero la fraŭloj en la sidejode Udba en Labako estus konsumintaj, se la doganamilicano tiun ĉi paroladon estus trovinta kaj elmanigintaal tiuj, kiuj kompreneble devus alvoki tradukiston. Sedcerta forto volis, ke la slovena parolisto venu kun tielaŭdaca kaj preskaŭ senresponse naive "kaŝita"kontrabandaĵo preter la okuloj de arguso de la slovenadogana milicanaro. Li estis savita per tio, ke li kunprenisen sia monujo iom da germanaj markoj super lapermesita sumo. Kaj pro tio la milicanoj duonan horonbaraktis per tiu mono kaj tiel simple forgesis kontroli lianjakon kaj tiel elprni la paroladon, kiu jam post kelkaj horojlanĉis en Slovenio veran politikan tertremon. Kaj latertremon tuj postsekvis ankaŭ la kanonado de la plejakraj politikaj kondamnoj kaj juraj minacoj. La plitikajgranduloj de tiu tempo kelkaj certe partoprenis liansepulton antaŭ nelonge kaj levas lian nomon nun inter lastelojn – lin kondamnis per akuzo esti nacia kaj ŝtatagrandperfidulo. Se la paroladon ne estus aŭdinta la tutapolitika kaj kultura Eŭropo, li tion certe devus pagi perfortaj reprezalioj.

Med sprehodom po mestu sem jima razloil zadevo inga prosil, da prevzame to nalogo in tako da Slovencemmonost, da se prviè politièno artikulirajo na evropskiravni. Bil je navduen nad to monostjo, a nikakor ne, dabi to opravil on. Tudi on me je skual preprièati, naj tostorim jaz. Nazadnje je klonil pred najmoènejim argu­mentom, da lahko verodostojno govori o slovenski zadeviv evropskem parlamentu samo kdo, ki ivi v Sloveniji intako sprejema nase tudi vse tveganje, ki je s tempovezano. O tem, da se to utegne za nastopajoèe konèatitudi v zaporu ali kakem taborièu, ki jih je reim po Titue vedno imel, nisva dvomila niti za trenutek. Potem paje on izvlekel argument, ki sem ga gospe Donèeviæevipovedal tudi zase. Rekel je, da sta njegova francoèinain angleèina preibki za tak nastop. Kako naj bi muoporekal, ko pa sem enako argumentiral dan prej tudisam? Tedaj mi ine misel, ki se je izkazala za odloèilno.Vedel sem, da je bil dr. Buèar pred davnimi letiEisenhowerjev tipendist in je nekaj èasa tudiralsistemsko teorijo v ZDA. Tam najbr ni govoril portu­galsko. Tedaj sem mu rekel nekako tole: Gospod pro­fesor, ali smem va pomislek uporabiti v knjigi, ki jo ravnopiem o esperantu?Tam bi kot argument proti pavalnim trditvam, kako edavno vlogo, za katero je bil narejen esperanto, igraangleèina, navedel va primer: eden najbolj izobraenihSlovencev, univerzitetni profesor, nekoè postdiplomskitudent v Ameriki, ne zna dovolj angleèine, da bi vStrasbourgu povedal, kako bi Slovenci konèno e radidobili lastno dravo Tedaj se je profesor udaril pokolenu in se zasmejal: Zdaj ste me pa nali Natankona osnovi tega argumenta je potem brez nadaljnjediskusije sprejel ponudbo in potrdil, da se je pripravljenodpeljati v Francijo in opraviti to delo. Knjigo o esperantusem dejansko pisal in je malo pozneje tudi izla podnaslovom: Pojasnilo prijateljem o esperantu. Primera dr.Buèarja v knjigo nisem mogel vkljuèiti, ker je na osnovite »gronje« stvar brez pomiljanja sprejel in poslanstvozgledno in na moè uèinkovito opravil.

Ko se je iz Strasbourga vraèal, se je peljal skozi Avstrijoin se ustavil v Celovcu. Zdaj, ko je bila stvar mimo, semnjega in sina povabil v nae stanovanje, in potem mi jepripovedoval celotno avanturo svoje poti. Tja se je ssinom peljal skozi Trst. Kljub svojemu genialnemupolitiènemu èutu, svoji veèkrat razodeti racionalnosti, pavendar ni mogel zatajiti, da je Slovenec. Svoj vfrancoèini napisan govor je preprosto vtaknil v suknjièin tako el na pot, kakor da bi se namenil predavatitrakim èebelarjem o slovenskem èebelarju Janu.Èlovek si lahko predstavlja, koliko vina bi tisti veèer popilifantje na sedeu Udbe, ko bi mu carinski miliènik naelta govor in ga izroèil v branje tistim, ki bi si seveda moralidati privesti prevajalca. A neka moè je hotela, da prideslovenski govornik s tako drzno in skoraj neodgovornonaivno »skrito« prtljago mimo argusovih oèi slovenskeobmejne milice. Reilo ga je to, da je imel v denarnicinekaj nemkih mark veè denarja, kakor ga je bilodovoljeno nesti èez. Potem so se kake pol ure ukvarjalis tem denarjem in pri tem pozabili preprosto seèi v epnjegovega suknjièa in izvleèi govor, ki bo e èez nekaj ursproil v Sloveniji pravi politièni potres. Potresu pa jehipoma sledila tudi kanonada najostrejih politiènihobsodb in pravnih groenj. Politièni veljaki tistega èasa nekateri so se gotovo udeleili njegovega nedavnegapogreba in ga danes kujejo v zvezde so ga obsodili zanarodno in dravno veleizdajo. Èe tega govora ne bisliala vsa politièna in kulturna Evropa, bi to gotovo plaèals hudimi represalijami.

E S P E R OPoletje • 2016 • somero

19

Ĉiukaze li transnokte fariĝis persona non grata, ne nurpolitike, ankaŭ socie li estis mortigita. Kaj tamen onidevas danki ĝuste tiun paroladon de d­ro Bučar, ke laprocedo komencis disvolviĝi kaj baldaŭ venis la efektivigode tio, kion li tie diris. La slovena sendependiĝo certe nehavas unu nuran patron, kvankam nuntempe tiaj patrojvolas esti ankaŭ la viroj, kiuj eble estis perfortuloj kaj neveraj patroj. Sed la ŝlosilan signifon havis ĝuste lasuverena, klara kaj decidiĝa elpaŝo de d­ro Bučar enStrasburgo.Spite la korproksiman rilaton, kiu tuttempe regis inter nidu, spite tiomajn komunajn tagmanĝojn en lia simplaloĝejo en Labako, kie li plurfoje mem kuiris, pri la politikajaferoj ni ne havis ĉiam la saman opinion. Estis kazoj,kiam inter nin falis ombro, kiel ekzemple dum la komencafazo de la Slovena Mondkongreso, por kies starto midonis iniciaton okaze de Draga kaj laboris dum kelkajjaroj kiel la sekretario de la prepara komitato. Finfine miestis eliminita per ruzaĵo, ĉar mi tuttempe pledis por lajuda modelo de la institucio, kiu sian sidejon havas eksterla ŝtata teritorio, ĉar ĝuste tio faras la poenton de lastrukturo, kaj li tiam paŝis al la flanko de tiuj, kiuj kiel lalastaj ensaltis la veturantan trajnon kaj mi estis antaŭ liajokuloj demandita, de kie mi venis kiel paraŝutisto en lakongresan preparkomitaton. Kiam la afero estis forgesita,mi vizitis lin ankoraŭ kelkajn fojojn en lia hejmo kaj nihavis belajn interparolojn, ankaŭ pri la fido, ja mi sciis,ke ankaŭ li havas sindromon de la agadisma komprenode la kristana kredo laŭ la modelo de Kocbek, kiu volasla mondon ripari, kiu volas enverŝi novan vinon enmalnovajn ujojn, kiel Jesuo diris. Kun intereso li sekvisla aferojn, kiujn mi al li alportis; sed kiam li fariĝisprezidanto de la slovena parlamento, mi pro konsiderone volis lin ĝeni kaj tiel niaj kontaktoj estingiĝis.Nuntempe mi min mem demandas, ĉu mi procedis ĝuste.Ne per tio, ke mi peris la pilkon al tiu, kiu vere povis ŝutien golon, tion mi certe ne bedaŭras, tio estis la sola utilakaj racia decido, kiun mi en tiu momento povis fari. Mipensas pri tio, ĉu mi procedis ĝuste, ke mi aliĝis al laeŭforia klopodado por malligi Slovenion disde Jugoslavio,kiel tion singarde nomas la unua ĝia prezidanto MilanKučan. Nuntempe mia kriterio pri ĉiuj aferoj tamen estastio, kion la Biblio diras, kaj ne la publika opinio aŭ la opiniode miaj amikoj aŭ de mi mem. Ĉu Kristo pledis por malligiJudeon disde la Roma Imperio? Kaj tamen la serbasuperpovo estis infana ludo kompare kun la superpovode Romo. Ne, ja lia regno, kiel li diris al Pilato, ne estasde tiu ĉi mondo. Kaj por ĉiu, kiu postiras lin, validas lasamo. Kristano estas lojala al ĉiu povo, li mem ludasbonan, honestan ludon kaj ne konsideras tion,kiamaniere ludas la povo, ja li kredas, ke ĝi estos juĝitakaj ke nenio malbona povas eskapi la juĝon. Tiel minuntempe bedaŭras mian tiaman kontraŭadon alJugoslavio kaj ĝia reĝimo, kvankam tio estis ene de lalimoj de humanisma elpaŝo sen uzo de perforto aŭ eĉnur sugestado por ke aliaj uzu la perforton. Ne pro tio,ke mi nuntempe Jugoslavion kaj ĝian reĝimon havus porio bona, sed pro tio, ke ankaŭ tiu povo al ni estis donitade Dio; al kelkaj por ilin puni, aliaj por ricevi elprovon, alaliaj por pliboniĝi, sed al ĉiuj kiel la juĝo de Dio, kontraŭkiu ne troviĝas kontraŭdiro. Tio ne signifas, ke minuntempe devus praktiki nostalgion post la reĝimo, kiuestis fundamentita sur mensogoj, trompoj, raboj kajperforto, kvankam tie kaj tie estis faritaj ankaŭ bonajaferoj, kiel tio validas por ĉiuj reĝimoj de ĉiuj tempoj. Sedkiam oni tiun ĉi rekonon ricevas kaj ĝin akceptas, tiamoni kondutu al la povo senkonsidere, kia ĝi estas, kiel laFilo de Dio mem kondutis, kaj kiel kondutis la apostoloPaŭlo kaj liaj apostolaj kamaradoj.

Vinko OlakEn Klaŭdiforumo, 2016

Vsekakor pa je èez noè postal persona non grata, nesamo politièno, tudi drubeno mrtev. In vendar se je pravtemu Buèarjevemu govoru treba zahvaliti, da so se stvarizaèele odvijati in je kmalu prilo do uresnièenja tega, karje tam povedal. Slovenska samostojnost gotovo nimaenega samega oèeta, èeprav se danes za oèetovstvopotegujejo tudi moje, ki so bili kveèjemu posiljevalci, nepa pravi oèetje. A kljuènega pomena je bil prav Buèarjevsuveren, jasen in odloèen nastop v Strasbourgu.Kljub prisrènemu odnosu, ki je ves èas vladal med nama,kljub tolikim skupnim obedom v njegovem preprostemstanovanju v Ljubljani, kjer je veèkrat bil kuhar kar sam,se glede politiènih reèi nisva vedno strinjala. Kdaj je padlamed naju tudi senca, kakor v zaèetni fazi SvetovnegaSlovenskega Kongresa, pri katerem sem bil kot pobudnikkonkretnega zaèetka na Dragi in kot nekajletni tajnikpripravljalnega odbora, nazadnje izigran, saj sem ves èaszagovarjal judovski model te ustanove, ki ima sredièezunaj narodnega in dravnega telesa, kar je ravno poantate strukture, on pa je tedaj stopil ob bok tistim, ki so zadnjiskoèili na ta vlak in me potem pred njegovimi oèmivpraali, od kod sem se vzel. Ko je bila zadevapozabljena, sem ga e veèkrat obiskal na domu in svaimela lepe pogovore, tudi o veri, saj sem videl, da tudi onboluje za Kocbekovo »boleznijo« krèanstva, ki hoèepopravljati ta svet, ki hoèe novo vino nalivati v staremehove, kakor pravi Jezus. Z zanimanjem je sledilstvarem, ki sem mu jih prinaal; ko pa je postalpredsednik slovenske Skupèine, ga iz obzirnosti nisemhotel nadlegovati in so se tako najini stiki prekinili.Danes vpraujem samega sebe, ali sem ravnal prav. Nev tem, da sem podal ogo tistemu, ki je v resnici mogelzabiti gol, tega gotovo ne obalujem, to je bilo edinokoristno in pametno, kar sem v tistem trenutku mogelnarediti. Mislim na to, ali sem ravnal prav, da sem sepridruil evforiènemu zavzemanju za razdruitevSlovenije od Jugoslavije, kakor to previdno imenuje prvipredsednik Milan Kuèan. Danes je namreè moj kriterij vvseh reèeh to, kar pravi Biblija, ne pa javno mnenje alimnenje mojih prijateljev ali moje mnenje. Se je Kristuszavzemal za »razdruitev« Judeje od Rimskegaimperija? Pa je bila srbska nadoblast otroka igra vprimerjavi z nadoblastjo Rima. Ne, saj njegovo kraljestvo,kakor je povedal Pilatu, ni od tega sveta. In za vsakega,ki res hodi za njim, velja enako. Kristjan je lojalen dovsake oblasti, sam igra dobro, poteno igro, in se ne ozirana to, kako igra oblast, saj veruje, da ji bo sojeno in seniè zlega sodbi ne bo izmaknilo. Tako danes obalujemsvoje tedanje nasprotovanje Jugoslaviji in njenemureimu, èeprav je bilo v mejah humanistièneganastopanja brez uporabe sile ali tudi le nagovarjanja knasilju. Ne zato, ker bi ju danes imel za kaj dobrega, paèpa zato, ker nam je tudi tista oblast bila dana od Boga;nekaterim v kaznovanje, drugim v preizkunjo, tretjim vpoboljanje, vsem pa kot Boja sodba, zoper katero prikristjanu ni ugovora. To pa ne pomeni, da bi danes moralzganjati nostalgijo po reimu, ki je temeljil na laeh,prevarah, ropu in nasilju, èeprav je bilo tu in tam kdajnarejeno tudi kaj dobrega, kakor to velja za vse reimevseh èasov. A ko èlovek to spoznaje prejme in gasprejme, se vede do oblasti, ne glede na to, kakne so,kakor se je vedel Boji Sin sam, kakor se je vedel apostolPavel in njegovi apostolski tovarii.

Vinko OlakV Celovcu, 2016

E S P E R OPoletje • 2016 • somero

20

La mortintan profesoron Duc­Goninaz mi persone trebone konis, ni estis kolegoj ĉe la Akademio Internaciade la Sciencoj San Marino, ni plurfoje gvidis semi­nariojn, li pri lingvistiko, mipri filozofio. Li estis kazo denobla, escepte erudita kajsamtempe simpla, honestahomo. Ni kunlaboris ankaŭĉe lia revizia laboro pornova PiV, kie mi kontribuisfilozofiajn terminojn, kiuj enantaŭaj eldonoj ne jamtroviĝis. En tiu senco miankaŭ respondis al ladelegito por Francio je liaafabla oferto. La libroj estasjam longe eksmodaj kaj nunne plu uzeblaj. Eble tameniu sin anoncos por havi lalibrojn. Tre ĝentila gesto.Morto de esperantisto de tiarango daure estas aparte trista afero ankaŭ pro tio, kela bibliotekoj de tiaj homoj, precipe la esperanta parto,kutime trovas sian finon en rubaĵujo. Mi mem zorgis,ke almenau la pliparto el mia esperanta biblioteko estusavita, ĉar mi ilin donacis al la andragogia institutoMOCIS en Slovenburgo. Momente ili estas belearanĝitaj en aparta libroŝranko, sed oni ne povas scii,kio okazos en estonto. Estus pli bone, se la slovenaNacia kaj Universitata Biblioteko je tiaj kazoj malfermusapartan deponejon, por ke ĉiuj slovenaj esperantistojalmenau post sia morto povus disponigi siajn librojn alla publika uzo, ke ili ne trovu malhonoran finon. Eble laUniversitata Biblioteko de Mariburgo povus kapti laideon?

Vinko Olak

Pokojnega profesorja Duc­Goninaza sem osebno zelodobro poznal, bila sva kolega pri Mednarodniakademiji znanosti v San Marinu in sva veèkrat hkrati

imela seminarje, jaz zafilozofijo, on za jeziko­slovne teme. Bil je pri­mer plemenitega, izred­no uèenega, a hkratipreprostega, dostoj­nega èloveka. Sodelo­vala sva tudi pri njegoviprenovi Plena IlustritaVortaro, kjer sem pri­speval filozofsko termi­nologijo, kolikor je vprejnjih izdajah e nibilo. V tem smislu semtudi odgovoril narav­nost delegatu za Fran­cijo na njegovo prijaznoponudbo. Knjige soseveda e davnozastarele in danes

neuporabne. Mogoèe pa se kdo vendar oglasi, da biknjige imel. Zelo obzirna poteza.Smrt esperantista takega ranga je vedno e posebejalostna tudi zaradi tega, ker knjinice takih ljudi,predvsem esperantski del, navadno konèajo v koihza odpadke. Sam sem pri sebi poskrbel, da bo vsajveèji del iz moje esperantske knjinice reen, ker semjih poklonil MOCIS­u v Slovenj Gradcu. Zaenkrat jihimajo lepo shranjene v posebni omari, kako bo zanaprej, pa ni mogoèe vedeti. Bolje bi bilo, èe bi NUKza take primere odprl poseben depo, da bi lahko vsislovenski esperantisti svoje knjige vsaj po smrtiprepustili javni uporabi in ne bi alostno konèale.Mogoèe bi idejo zgrabila Mariborska univerzitetnaknjinica?

Vinko Olak

Michel Duc­Goninaz1933 ­ 2016

Michel Duc Goninaz (6 septembro 1933 ­ 26 marto2016) estis franca esperantisto konata tutmonde prosia revizio (en 2002) de La Plena Ilustrita Vortaro deEsperanto (angle: Compl ete Illustrated EsperantoDictionary .Membro de la Tutmonda Esperanto Junulara Organizodum la 1950aj jaroj, li funkciis kiel kunredaktoro de LaFolieto, distribuita plejparte inter junaj esperantistoj deFrancio.En 1956 li geedziĝis kun Arlette Lecourtois. Li rolis enla Esperantlingva unuhora filmo Angoroj, filmita en1964.Precipe, li kompilis Vocabulaire Espéranto (LautemaEsperanta­franca vortareto), teman Franc­Esperantanvortaron publikigitan de Ophrys en 1971 (dua eldono,1990), kaj li adaptis teatraĵon de Aleksandr Puskin LaŜtona Gasto. Li ankau tradukis La Fremdulon deAlbert Camus kaj Songhan rakonton de Arthur

Schnitzler en Esperanton. Dum multaj jaroj li estispreleganto en la rusa kaj Esperanto ĉe la Universitatode Provenco). Duc Goninaz estis preleganto ĉe laInternacia Akademio de Sciencoj (Academy ofSciences) en San Marino kaj regule kontribuantaredaktoro en la Esperantlingva revuo Monato.En 2002, li kaj Claude Roux ĝisdatigis kaj reviziis LaPlenan Ilustritan Vortaron de Esperanto, unulingvanreferencvortaron de esperanto de Gaston Waringhienkiu estis origine publikigita en 1976. En 2002 la ĵurnaloLa Ondo de Esperanto nomis Duc GoninazEsperantisto de la Jaro kiel rekono al lia laboro kielĉefredaktoro de la vortarrevizio. Okaze de la duareviziita eldono (2005) korektis multajn tipografajnerarojn gramatikisto kaj leksikografo BertiloWennergren.

E S P E R OPoletje • 2016 • somero

21

Selamat datang di kongresEsperanto Tiga Negara pertama!

Bonvenon al la trilanda kongresode Esperanto!Kun tiuj vortoj la tri Esperanto­asocioj bonvenigis 101 parto­prenantojn, inter ili 40 ekster­landanojn. Kiam la Aŭstralianoj,Indonezianoj kaj Novzelandanojdecidis okazigi la trilandankongreson post 14 monatoj, nihezitis kaj ­ kompreneble ­ hezitiskaj timis malsukceson. Sed finfineni povis rikolti kaj ĝui la fruktojn deniaj penoj.AEA (Australia Esperanto­Asocio)kaj NZEA (Novzelanda Esperanto­Asocio) subtenis la kongresonfinance kaj praktike. Inverse IEA (IndoneziaEsperanto­Asocio) helpis allogi kelkajn espe­rantistojn de Aŭstralio, kiuj ĝis nun ne partoprenasnaciajn aranĝojn.

Venante el lando, kie la plejparto de esperantistojestas maljunaj kiel en Australio, la granda nombrode junaj, viglaj studentoj en Indonezio donis pli daespero. Havi tri landojn kaj multe da eksterlandanojkreis multe pli internacian etoson ol nur naciakongreso.La programo estis enhavriĉa. Okazis kursoj porkomencantoj kaj progresintoj, prezentadoj privulkanoj en Aŭklando, la pejzaĵoj, flaŭro kaj faŭno enAŭstralio, variaj, interesaj prelegoj de junajindonezianoj, ekzemple pri orangutanoj, kafo deJavapreanger, la historio de gamelan kaj la eldonode libroj en Indonezio.Juna, energplena repkantisto Jonny M el Germaniofariĝis tre populara inter la junaj kaj eksterlandajjunuloj. Li koncertis 2­foje ĉe la kongresejo kaj antaŭla ne­esperantista publiko. Per lia muziko, Jonny Mmontris ke Esperanto ne nur estas lingvo sed ankaŭĝi kreas sian kulturon pere de diversaj talentoj deesperantistoj en artoj, literaturoj, kaj tiel plu.Donante ŝancon al la kongresanoj por plikonatiĝi kunla lando, homoj kaj la kulturoj, ni organizisantaŭkongresan, tuttagan kaj postkongresanekskursojn. Tiam la kongresanoj spertis novajnaferojn kiuj ili eble neniam faras ĉe siaj landoj.Ekzemple ili lernis fari batik kiel unu el indoneziajheredaĵoj, ludis tradician muzikilon de bamboo kiunomiĝas ‘angklung’ kaj vizitis grandegan templon deBorobudur kiu estas mondheredaĵo laŭ la UNESCO.

Selamat datang di kongresEsperanto Tiga Negara pertama!Dobrodoli na esperantskemkongresu treh drav!S temi besedami so tri espe­rantske zveze izrekle dobro­dolico 101 udeleencu, mednjimi 40 tujcem. Ko smo seAvstralci, Indonezijci in Novo­zelandci odloèili izvesti kongrestreh drav, smo se po 14mesecih obotavljali in razu­mljivo obotavljali zato, ker smose bali neuspeha. Toda konènosmo lahko poeli in uivalisadove naega truda.AEA (Avstralska esperantskazveza) in NZEA (Novozelandska

esperantska zveza) sta podprli kongres finanèno inpraktièno. Nasprotno je IEA (Indonezijskaesperantska zveza) pomagala privabiti nekatereavstralske esperantiste, ki se do sedaj nisoudeleevali nacionalnih prireditev.Ko so prili v dravo, kjer je veèina esperantistovstarejih, kot je Avstraliji, je veliko tevilo mladih,ivahnih tudentov v Indoneziji prineslo veè upanja.Tri drave in veliko tujcev ustvari veliko veèmednarodne etike kakor samo nacionalni kongres.

Program je bil bogat. Izvajali so se teèaji zazaèetnike in napredne, predavanje o vulkanih vAucklandu, o pokrajini, rastlinah in ivalih Avstralije,razlièna zanimiva predavanja mladih Indonezijcev,na primer o orangutanih, kavi iz Javapreangerja,zgodovini indonezijskega orkestra in izdajanju knjigv Indoneziji.

Mlad, energièen raper Jonny M iz Nemèije je postalmed mladimi domaèini in tujci zelo popularen.Nastopil je dvakrat, na kongresu in predneesperantsko publiko. S svojo glasbo je Jonny Mpokazal, da esperanto ni samo jezik, ampak tudiustvarja svojo kulturo z razliènimi talentiesperantistov v umetnosti, literaturi itd.Da bi udeleence kongresa seznanili z dravo,ljudmi in kulturo, smo organizirali predkongresne,celodnevne in pokongresne izlete. Takrat soudeleenci kongresa izkusili nove zadeve, ki jihnajbr ne bi nikoli v svojih dravah. Na primer nauèiliso se izdelovati batik kot ene od indonezijskihdedièin, igrati na tradicionalni instrument izbambusa, ki se imenuje anklung in obiskaliogromen tempelj Borobudur, ki je svetovnadedièina po UNESCO­u.

Sukcesa Trilanda Kongreso de esperantistoj en IndonezioUpeen kongres esperantistov treh drav v Indoneziji

E S P E R OPoletje • 2016 • somero

22

Dum la ekskursoj, kelkaj kongresanoj spertis kulturanŝokon tamen ili konsideris la aferojn kiel neforgesemasperto kaj klopodis adaptiĝi. Ekzemple pri aferoj rilateal necesejoj, manĝaĵoj, trafiko kaj lokaj kutimoj.

En tiu ĉi kongreso, granda avantaĝo estis ke la lokaEsperanto­grupo de Bandung havas fortajn ligojn kunla loka Azio­Afrika Konferenca Muzeo en la urbo. Lamalferma ceremonio okazis tie kaj ĉeestisreprezentantoj de kelkaj universitatoj. Ni ankaŭ ĝuis la"Nokton en la Muzeo" diskonigante la flugfolion deEsperanto en Indonezio al la vizitantojn de la muzeo.En sudorienta Azio ne abundas esperantistoj kaj tiutrilanda kongreso povas servi kiel modelo por venontajeventoj en la regionoj. Precipe por junaj Indonezianoj,la trilanda kongreso jam donis bonan okazon porrenkonti eksterlandajn samideanojn kaj sperti laamikecan etoson. Pro tio, plejparte ili reakiris lamotivon por plulerni la lingvon kaj disvastigi ĝin al siajamikoj kaj konatuloj. Krom tio tiuj junuloj povisekkonatiĝi kun samlandanoj kiuj venis de diversaj urbojkaj interparolis pri siaj spertoj en esperantujo kaj aliajaferoj.Ni ankaŭ estis tre bonŝancaj havi du UEA estrararojninter ni. Stefan MacGill gvidis la 21­an AMO seminarionkaj Lee Jungkee Ŝlosilon. AMO seminario kiu estastrejnado de aktivulo celas maturigi la kapablon por pliefike agadi kaj propagandi Esperanton.

Med izleti so nekateri udeleenci kongresa izkusilikulturni ok, vendar so zadevo smatrali kakornepozabno izkunjo in se skuali prilagoditi. Na primerzadeve glede WC, hrane, prometa in lokalnih obièajev.

Na tem kongresu je bila velika prednost ta, da imalokalna esperantska skupina iz Bandunga moènepovezave z lokalnim muzejem azijsko­afrikekonference. Tukaj je potekala otvoritvena slovesnost,ki so ji prisostvovali predstavniki tevilnih univerz.Uivali smo tudi Noè v muzeju, ko smo delili letake oesperantu v Indoneziji obiskovalcem muzeja.

V jugovzhodni Aziji esperantisti niso tevilni in kongrestreh drav lahko slui kot model za prihodnje dogodkev regiji. e posebej za mlade Indonezijce je kongrestreh drav e dal dobro prilonost za spoznavanje tujihsomiljenikov v prijateljskem vzduju. Veèina njih jespet dobila razlog za nadaljnje uèenje jezika in njegovoirjenje med svoje prijatelje in znance. Poleg tega seti mladi spoznavajo z rojaki, ki so prili iz razliènih mestin se pogovarjajo o svojih izkunjah v esperantu indrugih zadevah.

Prav tako smo bili zelo sreèni, da smo imeli med namidve vodji UEA. Stefan MacGill je vodil 21 AMO seminarin Lee Jungkee Kljuè. AMO seminar je treningaktivistov s ciljem izboljati sposobnost za uèinkovitejedelovanje in spodbujanje esperanta.

Partoprenantoj de la Trilanda kongreso | Udeleenci Kongresa esperantistov treh deel

E S P E R OPoletje • 2016 • somero

23

La seminario estis dividitajen kvin sesioj kaj prezentitajlaŭ temoj rilate al lernandode Esperanto en Azio. En lafino de la sesio, ni konkludisla rezulton en ok rekomen­doj kaj unu el ili estisdaŭrigo de kunlaboradointer tri landoj por 2­atrilanda kongreso.

Konstante ĝi memorigu ninpri la situacio en Azio kajspeciale en Sudorienta Aziokaj la graveco de ĉi­tiukongreso, kune kun Ŝlosilon (Lee Jungkee), la trilandaj asocioj taksis la kongreson bona atingo kajsukceso. Ni decidis okazigi la duan trilandankongreson en 2018 inter la 28­a de marto kaj 2­a deaprilo 2018 en Bandung en Indonezio.

Ilia Dewiilia.dewi@gmail.com

Seminar je bil razdeljen napet sej in predstavljen vskladu z zanimivimi temami,povezanimi z uèenjem es­peranta v Aziji. Na koncuzasedanja, smo zbrali rezul­tate v osmih priporoèilih, ineden od njih je bilo nada­ljevanje sodelovanja medtremi dravami za 2.kongres treh drav.Nenehno smo se spominjalirazmer v Aziji, predvsem vjugovzhodni Aziji in pomenatega kongresa. Skupaj s

Kljuèem (Lee Jungkee), so tri nacionalna zdruenjaocenila kongres kot dober doseek in uspeh. Odloèilismo se, da bo drugi kongres treh drav v letu 2018med 28. marcem in 2. aprilom 2018 v Bandungu vIndoneziji.

Ilia Dewiilia.dewi@gmail.com

Naskiĝis en Ĝakarto la 11an de marto1978.Ŝi komencis lerni Esperanton en la unuaDuono de la jaro 2009 pere de mallongaEnkonduko al Esperanto kun espe­rantistino el Belgio, Heidi Goes.Poste kun siaj geamikoj kiuj antaŭe jamlernis kune Esperanton, ŝi starigisEsperanto­grupon por lerni kuneEsperanton en iu magazeno enĜakartoĝ gis oktobro, 2 010 kiam laklubo Esperanto de Ĝakarto “EsperigaSuno” fondiĝis, kiu estas la unuaEsperanto­klubo en Indonezio. Endeecembro 2010, ŝi havis la ŝanconpartopreni Esperantan eventoneksterlande kiu estis Komuna Seminario ( KS28) inter 4landoj: Vjetnamio, Ĉinio, Japanio kaj Koreio en Hanoi(Vjetmanio).Poste ŝi havis eblecon por reprezenti Indonezion por launua fojo ĉe Universala Kongreso (La 95a UK) enKopenhago, Danio en 2011. En tiu tempo,ŝi ankaŭpartoprenis kelkan aliajn eventojn en Eŭropo kiel SES(Somera Esperanto­Studo) en Slovakio, KristananEsperanto­kongreson en Ĉeĥio kaj Italan Kongreson enTorino, Italujo.En 2013, ŝi estis la prezidanto de LKK por la 1a IndoneziaEsperanto­kongreso kiu okazis en Bogor. Tiam ŝi fariĝisla prezidanto de IEA (Indonezia Esperanto­Asocio) ekde2013 20 16.En la komenco de 2015,ŝi plenumis la inviton de AEA(Aŭstralia Esperanto­Asocio) por partopreni AŭstralianEsperanto­kongreson en Melburno.En 2016, nome de IEA, ŝi kunlabore kun AEA, NZEAokazigis la Trilandan kongreson kiu ankaŭ estis subtenatade Bandunga E­klubo kaj Azia Afrika muzeo, en Bandung.Nuntempe, krom kontribui kiel gvidanto de ĜakartaE­klubo, ŝi ankaŭ prenis rolon kiel prezidanto.

Rojena v Dakarti 11. marca 1978

Zaèenjala je spoznavati esperanto napolovici leta 2009 s kratkim uvajanjemv esperanto z esperantistko iz Belgije,Heidi Goes.

Za tem je s svojimi prijatelji, ki so se eprej skupaj uèili esperanta, ustanovilaesperantsko skupino, da bi se skupajuèili esperanto v nekem skladièu vDakarti do oktobra 2010, ko je biustanovljen klub "Esperiga suno" vDakarti, ki je prvi esperantski klub vnovem esperantskem gibanju vIndoneziji. Decembra 2010 je imelaprvo prilonost za sodelovanje naesperantski prireditvi v tujini, to je na

Skupnem seminarju (KS­28) tirih drav: Vietnama,Kitajske, Japonske in Koreje v Hanoju (Vietnamu).

Nato je imela prilonost, da prviè zastopa Indonezijo naSvetovnem kongresu (95. kongres) v Kopenhagnu naDanskem leta 2011. V tem èasu je tudi sodelovala prinekaj drugih dogodkih v Evropi, kot je SES (SomeraEsperanto Studo) na Slovakem, krèanskemesperantskem kongresu na Èekem in italijanskemkongresu v Torinu v Italiji.Leta 2013 je bila predsednica organizacijskega odboraza 1. indonezijski esperantski kongres, ki je potekal vBogorju. Takrat je postala predsednica IEA (Indonezijskeesperantske zveze) za obdobje 2013­2016. V zaèetkuleta 2015 je na povabilo AEA (Avstralskegaaesperantskega zdruenja), sodelovala na avstralskemesperantskem kongresu v Melbournu.V letu 2016 je v imenu IEA sodelovala z AEA, NZEA pripripravi kongresa treh drav, ki je tudi podprl esperantskiklub v Bandungu in Azijsko­afriki muzej v Bandungu.

Trenutno je, poleg vodenja E­kluba v Dakarti, tudipredsednica IEA zaèasna predsednica IEA za nedoloèenèas.

Ilia Sumilfia Dewi

E S P E R OPoletje • 2016 • somero

24

6­a Monda Pupfestivalo6. svetovni festival lutk

Dum la 6­a Monda Pupfestivalo estos montratajproksimume 1.500 pupoj el 71 landoj, inkluzive 4 elSlovenio, ĉiuj portantaj la tradiciajn kostumojn de laoriginaj landoj. De 2014 estas inkludita ankaŭEsperantolando kun pupoj senditaj de Esperantistojel la tuta mondo.La evento okazos de la 28­a ĝis la 30­a de oktobro ĉeIzutsu Yashiki (769­2901 Higashikagawa, Hiketa2163, Japanio; Tel. +81 879­238557).La 6­a Monda Pupfestivalo estas dediĉita al Germa­nio. Tiam estos montrataj lignaj fumpupoj manefaritaj, nukskrakantoj, kristnaskaj piramidoj, pup­domoj, ktp. La Ambasado de Germanio, la GermanaDomo en Urbo Naruto kaj la Japana­Germana Asociode Kagawa aŭspicias la eventon.La kulturan programon kompletigos prezentado de la9­a Simfonio de Betoveno. Lokaj restoracioj ofertosvastan gamon de internaciaj pladoj.Pliaj informoj estas troveblaj ĉe http://world­doll­festival.org/

Etsuo MiyoshiPrezidanto, Komitato de la Monda Pupfestivalo

Med 6. svetovnim lutkovnim festivalom bo prikazanihpriblino 1.500 lutk iz 71 drav, vkljuèno s tirimi izSlovenije. Vse bodo nosile tradicionalne kostumedrav iz katerih prihajajo. Od leta 2014 je vkljuèenatudi Esperantolando z lutkami, ki jih poljejoesperantisti iz vsega sveta.Prireditev bo potekala od 28. do 30. oktobra na IzutsuYashiki (769­2901 Higashikagawa, Hiketa 2163,Japonska,. Tel +81 879­238557).Letonji svetovni lutkovni festival je posveèen Nemèiji.Prikazane bodo roèno narejene lesene lutke, hrestaèi,boiène piramide, hie za lutke itd. VeleposlanitvoNemèije, Nemka hia v mestu Naruto in Japonsko­nemko zdruenje iz Kagawe so sponzorji dogodka.

Kulturni program bo dopolnila izvedba 9. simfonijeLudwiga van Beethovna. Lokalne restavracije bodonudile irok izbor mednarodnih jedi.Dodatne informacije so na voljo na http://world­doll­festival.org/

Etsuo MiyoshiPredsednik Odbora svetovnega lutkovnega festivala

Etsuo Miyoshi inter germanaj nukskrakantoj | Etsuo Miyoshi med nemkimi hrestaèi

E S P E R OPoletje • 2016 • somero

25

Esperanta junulara movado en NederlandoMladinsko esperantsko gibanje na Nizozemskem

Nederlanda Esperanto­Junularo (NEJ)vigle kontribuas al esperanta movado. Laorganizon formas kvin estraranoj ­ kvarnederlandanoj kaj unu slovenino. Lanederland­slovena kombino evidentiĝasesti sukcesa. Ni ĉiumonate organizasludotagon, kie ni strebas kombini amuziĝonkun praktikado de la lingvo. Ni farasdiversajn lingvajn kaj nelingvajn ludojn,ekscias pri diversaj Esperanto­okazaĵoj kajĉefe ĝuas la etoson.La dua ĉefa aranĝo, pri kiu NEJ res­pondecas, estas aŭtuna semajnfina espe­ranta renkontiĝo ­ KKPS, KlaĉKunvenoPostSomera. La unua KKPS okazis en2012 (kekajn jarojn pli frue ekzistis la aranĝo PSKK,PostSomera KlaĉKunveno, en Flandrio, lanederlandlingva parto de Belgio). Ekde tiam ĝi iĝisbone konata kaj ŝatata inter junaj Esperantistoj de latuta Eŭropo.La ĉi­jara KKPS okazos en Delft, bela universitataurbo, kiun indas viziti. Se vi emas esplori Nederlandonkaj dume ĝui esperantajn prelegojn, ludojn, muzikonkaj klaĉojn, aliĝu ĉe http://kkps.esperanto­jongeren.nl/.

Nika Siebenreich

Nizozemska esperantska mladina (NEJ Nederlanda Esperanto­Junularo) moènoprispeva k esperantskemu gibanju. Orga­nizacija je sestavljena iz petih èlanovsveta tirje so Nizozemci ena èlanica paje Slovenka. Kakor je videti, je nizo­zemsko­slovenska kombinacija uspena.Vsak mesec organiziramo dneve iger, kjersi prizadevamo zdruiti zabavo z uporaboesperantskega jezika. Igramo se razliènihjezikovnih in drugih iger, se seznanjamoz razliènimi esperantskimi dogodki inpredvsem uivamo v prijetnem ozraèju.Drug pomemben dogodek, ki ga orga­nizira NEJ, je jesensko srečanje – KlaĉKunveno Post Somera (KKPS) . Prvi

KKPS je potekal leta 2012 (nekaj let prej je obstajalPSKK, PostSomera KlaĉKunveno, v Flandriji,nizozemsko govoreèem delu Belgije). Od takrat jesreèanje postalo znano in priljubljeno med mladimiesperantisti iz vse Evrope.Letonji KKPS bo potekal v Delftu, lepem univerzi­tetnem mestu, ki ga je vredno obiskati. Èe eliteraziskati Nizozemsko in v tem èasu uivati v preda­vanjih v esperantu, igrah, glasbi in klepetu, se prijavitena http://kkps.esperanto­jongeren.nl/

Nika Siebenreich

Naskiĝis 26an de novembro 1987 enPtuj, kie ŝi vizitis baz­ kaj mezlernejon.Ŝi studis en Ljubljana Filozofa fakultatoĉe Departmento por kompara kajĝenerala lingvistiko, kie ŝi doktoriĝis10­an de junio 2016.Kun esperanto ŝi renkontiĝis en la unuastudjaro, kie ŝi lernis ĝin ĉe dr. SimonaKlemenčič kaj poste ĉe mag. Janez Jug.Al pli aktiva esperanta mondoenkondukis ŝin ŝia koramiko, kiun ŝirenkontis en iu esperanta renkontiĝo enHungario. Momente ili loĝas enUtrechto. Esperanto iĝis ilia komunikalingvo. En esperanto ĝoje babilas ankaŭ ilia papago.

Rojena 26. 11. 1987 na Ptuju, kjer jeobiskovala osnovno olo ter gimnazijo.tudirala je na ljubljanski Filozofskifakulteti na Oddelku za primerjalno insplono jezikoslovje, kjer je doktorirala10. junija 2016.Z esperantom se je sreèala v prvemletniku tudija, kjer se ga je uèila pri dr.Simoni Klemenèiè in kasneje pri mag.Janezu Jugu. V aktivneji svet espe­ranta jo je kasneje vpeljal njen fant, kiga je spoznala na esperantskem sre­èanju na Madarskem. Trenutno ivitav Utrechtu, esperanto pa je njun

sporazumevalni jezik. V esperantu pa z veseljempoklepeta tudi njun papagaj.

Nika Siebenreich

Delft

Loko de la kunveno:Scoutcentrum Delft Het Kruithuis.Delft

E S P E R OPoletje • 2016 • somero

26

Julio Baghy

La ŝuflikistoTia granda domo, en kia ankaŭ mi loĝas, respegulasla bildon de la metropolo. Ĝi tenas en si ĉiuspecajn kajĉiurangajn homojn. La loĝantoj retiras sin al siajskatolkavernoj kaj ne interesas ilin la zorgoj, ĉagrenojde la najbaroj. Estas ĉi tie generalo kaj invalidasoldatalmozulo; estas pozanta ventkapa profesoro kajpor pano luktanta studento; riĉa posedanto deĉapelmagazeno kaj pala modistino, laboranta ĝisblindiĝo ĉe petrollampo; korpulenta bankiero kajbankservisto kun sep malsataj gefiloj; per aŭtoparadanta teatrodirektoro kaj sengroŝa aktoro. Ĉiuestas tiaspeca homo, kiu ne povas interesiĝi pri la alia,ĉar tiam ­­ ho kiom da superfluaj penoj! ­­ eble li povuseĉ helpi sian homfraton.Sed ne temas pri tio. Mi volas rememori pri mizeraŝuflikisto, kiu loĝis ĝuste, en kela ĉambro, sub mialoĝejo. Jes, li loĝis, ĉar antaŭ semajno li transloĝiĝistien, kie la zorgoj pri luprezo jam ne torturas plu. Limortis, kaj malproksime, tre malproksime de tie ĉi, lasisenterigi lin ­­ la urba magistrato. Kvar nerabotitajtabuloj, kelkaj najloj sufiĉas por tia modesta vireto, kiuflikadis nur malbonajn ŝuojn dum sia tuta ekzistado.Cetere li ricevis senpagan ripozejon kiel la eminentulojde la nacio. Ĉu tiom ne sufiĉas por honorigo?Ne! Guste pro tio mi skribas pri li. Restu surpaperigitamemoraĵo pri la maljuna ŝuflikisto. Li meritas tion, ĉarli estis ­ homo.Stranga hometo li estis. Oni priridis lianmanion. Mi prilarmis ĝin. Oni trouzis liansentimentecon. Mi estus preferinta kisi liajn grandajnmanojn, deformitajn de laboro. Eĉ nun mi vidas linantaŭ mi tiel, kiel dum tiuj posttagmezaj horoj, kiamapogante sin al la pordego li fumis cigaredon, fiksitaninter du dentoj por ne malhelpi lin en la parolado.Verŝajne nur tiuj du dentoj restis nedifektitaj ĉe li.Konservis ilin por ĉiam la ­ fumo. Ĝiba dorso, platabrusto, C­formaj kruroj kaj proporcie multe pli grandadekstra mano estis lia metia ŝildo: "mi estas je viahumila servo, sinjoraj moŝtoj, la tre malmultekostaŝuflikisto."Jarojn mi vidis lin, jarojn li incitadis mian interesiĝon,kaj jarojn mi ne alparolis lin. Kial? Mi mem ne scias.Foje vespere li haltigis min ĉe la pordego."Mi vidis, sinjora moŝto, ke via filino havas flikendajnŝuojn. Bonvolu sendi ilin al mi."Tiel simple li parolis, kiel laborpetanto. "Nu bone, avĉjo; mi sendos ilin."Havu laboron la maljunulo, mi pensis, kaj por ne forgesila aferon tuj mi aranĝis ĝin post mia hejmenveno.Vespere ĉio estis en ordo aŭ pli ĝuste tute kontraŭe.La flikitaj ŝuetoj de mia filino paradis sur la tableto. Belazorga laboraĵo, tia bela kaj zorga, kia povas aspekti laflikista majstraĵo, sed ... mia edzino rakontis, ke lamaljunulo ne volas akcepti monon por ĝi. Tio ĉisurprizis, konsternis min, kaj sincere konfesante mi iomekkoleris. Tuj mi rapidis al li por aranĝi la ĝenan aferon.Li sidis ĉe sia labortableto kaj vespermanĝis. Inter ladiversaj iloj antaŭ li staris botelo da lakto kaj tranĉaĵo

da pano. Ĉirkaŭ li sur la planko kuŝis amaso dainfanŝuoj, botetoj, sandaloj. La peza sufoka atmosferokvazaŭ kunpremis mian gorĝon kaj tordis la nazon.Petrollampo kun rompita cilindro flave lumis kielforgesita kandelo ĉe katafalko. Fumteksita vualokovris ĝian cilindron.Mi ekhaltis antaŭ li. Li alrigardis min. La melankoliarigardo de liaj grizaj okuloj senarmigis mian koleron.Ŝerctona riproĉo maskis mian subitan emocion."Nu, avĉjo, jen kia sensencaĵo! Ĉu oni vidis similan?Mi riparigas ĉe vi la ŝuetojn de mia filineto kaj vi nevolas akcepti la prezon por via laboro.""Ĉu tio afliktas vin?" demandis li post ioma silento."Jes, eĉ ofendas min.""Tiam pagu por ĝi," diris li kun mallaŭta voĉo."Kiom mi ŝuldas?""La ĝojon de du infanoj."La respondo surprizis min. Nekomprenante ĝiansencon mi embarasite kalkulis la monbiletojn. Fineestis necese ripeti la demandon."Kiom mi pagas?""La ĝojon de du infanoj."Maniema maljunulo, mi pensis kaj preninte la sumonkutiman por ŝuplandado de paro da ŝuetoj mi metisĝin sur la tablon."Jen prenu, avĉjo!"Li karese palpis la monbiletojn, poste zorge gladis ilinper siaj larĝaj manplatoj sur la genuo kaj milde ridetisal mi."Humile mi dankas, sinjora moŝto, eĉ en la nomo dela tria infano."La monon li lokigis en la fundon de la tirkesto kajposte, kvazaŭ forgesante pri mia ĉeesto, li daŭrigis lamanĝadon. Mi ne povis tuj foriri. La interesiĝo, dumjaroj retenita en mi, nun volis profiti la okazon, sed mine sciis kiel komenci ... Atendo ... La maljunulo turnissian rigardon al mi, sed nun demando sidis en laokulparo. Ankoraŭ gluteto da lakto, ankoraŭ porbuŝapeceto da pano kaj li donis vortojn al la muta demando:"Ĉu mi redonu la trian infanon?""Ne, ne!" mi protestis energie kontraŭ la miskompreno."Kiel vi povas eĉ pensi tion? Ne pro tio mi atendas,sed mi deziras aŭskulti vian parolon pri vi, pri via vivo,pri ...""Por kio? Vi vidas, sinjora moŝto, mi estas simplaŝuflikisto. Kion paroli pri tio?" kaj li indiferente suĉislongan gluton el la botelo."Jes ... vere ... kion paroli pri tio? ... Sed klarigu al mi,ĉar mi ne komprenas, kial vi volis senpage ripari laŝuetojn de mia filineto?""Ĉar ili estis truetaj, kaj ... kaj ... tiuj de la sinjora moŝtosimile estas tiaj."Mi sentis hontruĝon sur miaj vangoj. Jen, por ĉio onidevas pagi la prezon. Eĉ por la plej bonvola interesiĝo.

E S P E R OPoletje • 2016 • somero

27

Espero izdaja | Eldonas Esperantsko drutvo Maribor | Esperanto­societo Maribor, Pod vinogradi 4, 2351 KamnicaUredil | Redaktis: Mario Vetrih, lektoriral | kontrollegis: Vinko Olak.

Izhaja dva krat letno. | Aperas du foje pro jaro. Izvod je brezplaèen | La bulteno estas senpaga ­ ISSN 2463­8323G: 041 27 57 31, E: info@esperanto­maribor.si,W: http://esperanto­maribor.si

Matièna tevilka: 5007992000, TRR: IBAN SI56 0451 5000 0790 670 (Nova KBM d.d.), Davèna tevilka: 35897163

"Tiu ĉi paro servas por la ĉiutago," mi provis senkulpigimin. La sinjoraj moŝtoj ofte defendas la prestiĝon permensogetoj. "Sed ne pri tio temas. Diru, avĉjo, kial viflikadas senpage? Ĉar por multaj vi laboras senpage.Nun mi komprenas, kion signifas via kurioza tarifo ... "Longe li ne respondis, sed vidante mian obstinanatendon fine li ekparolis."Nu, bone, mi rakontos tion, por ke oni eksciu, kiahipokrita mi estas. Pro egoismo mi flikadas senpage.Mi akiras por mi ĝajon per infanĝojo ... Jam pli ol dudekjarojn mi vivas en tia ĝojo. Tre malmultaj povas aserti,ke ili havis tiome daŭran ĝojon. Nun mi jam starasproksime al mia tombo, kaj tamen la ĝojo gastadaskonstante ĉe mi. Ĝi rekompencas min por la malplenajuneco.""Ĉu via edzino mortis tro frue?""Neniam mi havis tian.""Ĉu trompiĝo?""Neniam mi povis trompiĝi, ĉar neniu amis min. Mi estistre malbela knabo, kurbkrura, pigmea kun plata brusto,senforma nazo kaj flamruĝaj haroj. Oni trovis min ie surstrato. Neniu amis min, escepte mian mastron. Pro amoli karesis ĝibon sur mian dorson, por ke mi havurememoraĵon pri li, sed tamen li donis manĝaĵon al mikaj zorgis pri miaj ĉifonoj. Li estis ja tia. Estas homoj,kiuj pro amo oferas sin, kaj estas tiaj, kiuj pro amooferas aliajn. Mi ne volas kalumnii lin. Post lia morto eĉmi heredis ion. Lia vidvino, forpelanta min el la domo,ĵetis post mi liajn alenojn, martelojn, ŝulignojn ... Midevis ekmigri, sed la homoj evitis min ĉie kaj ankaŭ mievitis ilin. Foje, post longa de vilaĝ­al­vilaĝo vagado,mi venis en la ĉefurbon. Ĉi tie ĉio pliboniĝis. Oni neevitis min plu, ĉar oni tute ne rimarkis min. Kelkajn jarojnmi flikadis, laboradis en la periferioj. La malriĉulojalportis riparigi siajn botojn, ŝuojn, pantoflojn, kaj el ilikelkaj volonte paroladis kun mi pro la ­­ kredito. Mi vivis,ĉar ne venis al mi la penso "ne vivi." Foje iu foirartistovokis min al si. Li serĉis kuriozaĵon por sia budo kaj mitre taŭgis esti "hundkapa tataro" en lia budo. Tiam miekploris la unuan fojon. Mi ne iris kun li, eĉ de tiu tempo

pli zorge mi kaŝis min en mia kelo ... Foje mi havisnajbaron, tre, treege malriĉan viron. Li similis al mi kajnia abomena aspekto fariĝis la bazo de amikeco.Sincere mi ekamis lin, ĉar ankaŭ li ridetis neniam.Mizera homo li estis. Ne havante metion li vivis pertio, kion la okazo donacis al li ... Iun tagon, mirememoras, ke estis kruela vintra frosto, kiam li vizitismin en la kelo. Li sidis ... sidis kaj ridetis. Li kondutisstrange, tre strange. Li sidis kaj ridetis: 'Kio estas alvi?' mi demandis. Li komencis krii, kriadi, ke li sentassin feliĉa kaj ke li havas tian ĝojon, kian li esperisneniam. 'Ĉu vi ĝojas? Kial?' mi demandis. Lirespondis, ke pro tio, ĉar li donacis sian peltansubjakon al infano, duonnude tremanta sur la strato.Poste li ekploris, ridetis, ridegis kiel frenezulo, kaj liajlarmoj abunde fluis, fluis ... Strange, mi pensis, ĉu tiaestas la feliĉa ĝojo? Kaj mi demandis: 'Kio estas lafeliĉo en tio?' Li respondis: 'Provu kaj vi ekscios!' 'Mine havas subjakon por donaci,' mi respondis. 'Negravas la subjako, sed vi povas fari botetojn, vi sciasflikadi truajn ŝuetojn. Provu tion!' ... Nu kaj foje miprovis kaj poste ankaŭ mi ekploris, ridetis, ridegis kielfrenezulo, ĉar ­­ Dio mia! ­­ la ĝojo de la malriĉajinfanoj estas ĉiela donaco. Ĝi ŝtelas sin en la koronde la orfa maljunulo kaj ĝi fabelas tiajn rakontojn, kiajnneniam povis fabeli al mi ­­ patrina buŝo. ... Rigardu,sinjora moŝto, ĉi tiun pugnograndan ŝueton! Al la etaMagdalenjo de la korto­balaisto ĝi apartenas kajmorgaŭ Dio repagos la plandumon, kiam ridetantajinfanlipoj ekkrios: 'Bela ŝueto! ... mia ŝueto!' ... Jen prokio mi petis por la plandado la ĝojon de du infanoj ..."Dolora ĝojo karesis mian koron. Mi ne rememoras,kiel mi forlasis la mizeran ŝuflikiston, sed tion mi scias,ke multajn semajnojn mi serĉis truojn sur infanŝuoj kajsincere bedaŭris, ke mi ne scipovas flikadi, plandadi....Ĉio pasis. La senpaga ŝuflikisto de cent kaj cent parojda infanŝuetoj jam transloĝiĝis por ĉiam al la nekonatamondo kaj lasis siajn ilojn orfaj. Ho kiel mi deziris, kelian ĉerkon akompanu tuta armeo da dankemaj infanajkoroj, sed ĝin sekvis nur lignomiena pastro,alkomandita policano kaj mi.

Julio BAGHY (originale BAGHY Gyula, pseŭdonomeJobo kaj Paĉjo), (naskiĝis la 13­an de januaro 1891 enSzeged, mortis la 18­an de marto 1967 en Budapeŝto)estis verkisto kaj aktoro. Naskita en Hungario, li lernisEsperanton en 1911 kaj komencis sian laboron por laEsperanto­movado dum sesjara milita kaptiteco enSiberio. Elstara movadano kaj Esperanto­instruisto.Iama vicprezidanto de la Akademio de Esperanto.Lia patro estis drama aktoro kaj lia patrino estis teatrasufloro. Post siaj lernejaj studoj ankaŭ li fariĝis aktorokaj reĝisoro de diversaj teatraĵoj. La milito rompis liankarieron kaj ses jarojn li devis pasigi for de sia patrujoen rusa militkaptiteco. Ankoraŭ dum lia junaĝo multajliaj poemoj kaj noveloj hungarlingvaj aperis en hungarajgazetoj. En 1911 li ekkonis Esperanton kaj ĝia "internaideo" tuj forlogis lin. Lia ampleksa Esperanto­agadokomenciĝis jam en la Siberia militkaptitejo, kie li gvidis

multajn kursojn pordiversnacianoj. Reveninteal Hungarujo post la milito,li fariĝis unu el la ĉefajgvidantoj de la Esperanto­movado: multajdiversgradaj kursoj, gvidadode E­Rondo Amika, aranĝode literaturaj vesperoj, ktp.https://eo.wikipedia.org/wiki/Julio_Baghy

Julio Baghy(www.delcampe.net)