etmenleri elle taşıma ve kaldırma -...
TRANSCRIPT
Ergonomik risk
Etmenleri Elle Taşıma
ve Kaldırma ruhioktem.blogspot.com
Ruhi Öktem
1/69
Ankusem Rektorluk 14.6.2015 İse giris
Ruhi Öktem A Sınıfı ve İSİG Bilim Uzmanı
Ergonomi; insan kullanımına yönelik tasarım, çalışma ve yaşama koşullarının optimal hale getirilmesi çalışmalarının tümüdür.
çevre – insan etkileşimi olarak tanımlanabilir.
2 Ankusem Rektorluk 14.6.2015 İse giris
ERGONOMİNİN AMACI:
mobilyalar, el araçları, ekipmanlar,
işin gereklilikleri işyeri çevresi
........
insan ölçüleri, yetenekleri kısıtlılıkları beklentileri .........
Temel ilke: Uyumluluk
Çevreye müdahele et İnsanı gözlemle 3 Ankusem Rektorluk 14.6.2015
İse giris
TAN I M LAR
Ergonomi
İnsanların davranışı,
yetenekleri, kısıtlılıkları ve
diğer karakteristikleri ile ilgili
bilgileri araştıran ve uygulayan
bir bilimdir.
(Chapanis)
Ankusem Rektorluk 14.6.2015 İse giris
4
Kullanıcıya
uygun olmalı
Kullanımı
kolay olmalı Rahatlığı
arttırmalı
Performansı
arttırmalı
Hız
Sağlığı korumalı
ERGONOMİK TASARIM
Güvenlik
Doğruluk, kesinlik,
hassasiyet 5 Ankusem Rektorluk 14.6.2015
İse giris
• Bu amaç(lar)a ulaşmak için ergonomi bilimi birçok bilimle iç içe çalışmak zorundadır.
• Multidisipliner bir bilimdir.
• İşin insana insanın işe uyumu
6 Ankusem Rektorluk 14.6.2015 İse giris
Ergonomi Risk Faktörleri
1. Frekans 2. Süre 3. Güç 4. Duruş
Ankusem Rektorluk 14.6.2015 İse giris
7
Ergonomi Risk Faktörleri
5. Operasyonun yapıldığı yer 6. Mekanik basınç 7. Vibrasyon 8. Çevresel koşullar
Ankusem Rektorluk 14.6.2015 İse giris
8
Frekans önemli !
Genellikle tek bir kere yapıldığında herhangi bir zarara yol açmayan ancak tekrarlandığında hastalık yapan tekrarlanan hareketler sonucu
Biriken Travma Hastalığı (BTH) Tekrarlanan Gerilim Hastalıkları (TGH) oluşmaktadır.
Ankusem Rektorluk 14.6.2015 İse giris
9
İNSAN HAREKETLERİNİN SINIRLARI
VE ERGONOMİK AÇIDAN
DEĞERLENDİRİLMESİ
Bu nedenle, ergonomik açıdan uygun kaldırma teknikleri üzerinde
devamlı araştırmalar yapılmaktadır.
Sakıncalı yük kaldırma sonucu oluşabilen disk fıtığı olayının şematik görüntüsü
An
kusem
Rekto
rluk 1
4.6
.20
15
İse giris
10
Önleme Yolları
Mühendislik Kontrolleri İdari Kontroller İş uygulama Kontrolleri
Ankusem Rektorluk 14.6.2015 İse giris
11
12
Mühendislik Kontrolleri
Mühendislik kontrolleri, • işyeri ortamının, • aletlerin, • tesisin, • ekipmanın, • malzeme veya prosesin değiştirilmesi veya modifikasyonu ve yeniden tasarımını
içermektedir.
Ankusem Rektorluk 14.6.2015 İse giris
13
İdari Kontroller
İşlem veya metotlarda değişiklik yaparak işçinin günlük maruziyetinin önemli ölçüde azaltılması ile ilgili yöntemler, idari kontroller olarak adlandırılır. Örnekleri:
• işçi rotasyonu, • çalışma ortamının ayarlanması, • çalışma metotlarının yeniden
tasarlanması, • dinlenme araları. Ankusem Rektorluk 14.6.2015
İse giris 14
İş Uygulama Kontrolleri
İş yapılırken alışkanlık haline getirilen davranışların kontrolu bu grupta yer almaktadır. Örnekler aşağıda verilmektedir:
• yeni veya tekrar atanan işçilere adaptasyon süresi tanınması;
• tehlikelerin tanımlanabilmesi için
eğitim; ve • tehlikeyi azaltıcı iş tekniklerinin eğitimi.
Ankusem Rektorluk 14.6.2015 İse giris
15
Güvenli Kaldırma
• Yükün ağırlığını test et Kaldırarak değil, sürükleyerek taşı • El arabası gibi
mekanik ekipman kullan
• eldiven kullan • Güvenilir bir şekilde
kaldıracağınızdan emin olmadığınız hiçbir malzemeyi kaldırma Ankusem Rektorluk 14.6.2015
İse giris
16
Elle Kaldırma
Yükle İlgili Riskler ağırlık, büyük hacimli veya havaleli, tutulması güç, dengesiz/kayan malzeme, keskin kenarları olan/ sıcak veya soğuk / kimyasallar ile kontamine olmuş, büyük-engellenen görüş.
Ankusem Rektorluk 14.6.2015 İse giris
18
Eğitimden beklediklerimiz:
Kendimizi incitmeden yük
kaldırma
Taşınan malzemenin zarar
görmemesi
Elle Yük Taşıma
Elle Yük Taşıma
Elle Yük Taşıma
Elle Yük Taşıma
Elle Yük Taşıma
Elle Yük Taşıma
Elle Yük Taşıma
Elle Yük Taşıma
Elle Yük Taşıma
Elle Yük Taşıma
Elle Yük Taşıma
ERGONOMİNİN BİLEŞENLERİ
Anatomik Bileşeni
Antropometri (Vücut ölçüleri) Biyomekanik (Kuvvet uygulamaları)
Fizyolojik Bileşeni
İş fizyolojisi (Enerji harcanması) Çevre fizyolojisi (Fizik çevrenin etkileri)
Psikolojik Bileşeni
Bilgi değerlendirme ve karar alma Mesleksel psikoloji Eğitim, efor ve kişisel farklılıklar
Ankusem Rektorluk 14.6.2015 İse giris
30
ERGONOMİYİ OLUŞTURAN BAŞLICA BİLİMLER
31
• • •
Antropometri Fizyoloji ve Biyomekaniktir. Diğer katkıda bulunan bilimler:
• Fizyoloji, biyoloji • Fizik • Psikoloji • Enformasyon bilimleri • Adli tıp • İstatistik • İşletme yöntemleri • Tasarım • Yönetim • İş psikolojisi • Sosyoloji • Mühendislik sistemleri
Ankusem Rektorluk 14.6.2015 İse giris
Fiziksel çevrenin tasarımı; Gürültü Aydınlatma Titreşim Isıtma ve havalandırma Kimyasal zararlılar
Sağlık ve Güvenlik tasarımı; Yaralanma riskleri ve kontrol El ile taşıma Koruyucu araç gereç Performans modelleme Vücut konumunun incelenmesi Uzanma mesafesi Mühendislik antropometrisi
Ekran önü çalışmalar
1. Fiziksel Ergonomi
Ankusem Rektorluk 14.6.2015 İse giris
32
Çalışanların katılımı
Teknoloji yönetimi ve organizasyonel değişim
İş programlama
Performans modelleme
Toplam kalite yönetimi
Sosyo-teknik organizasyon tasarımı
Proje yönetimi
Yönetim değişimi
Bilgisayar destekli yönetim
Bakımda insan öğesi
Yönerge ve standartlar
Katılımcı ergonomi
2. Organizasyonel ve yönetimsel ergonomi
Ankusem Rektorluk 14.6.2015 İse giris
33
Bilişsel ergonomi:
İnsan-makine sistemlerinde;
Daha etkin
Daha verimli çalışma sağlanabilmesi için
Kullanıcı – Eylem – Sistem etkileşimini inceler.
3. Bilişsel Ergonomi
Ankusem Rektorluk 14.6.2015 İse giris
34
Algısal-Bilişsel Ergonomi:
• Asıl çalışma alanı gösterge
dizaynıdır.
• Hata olasılığını en aza indirmek
hedeflenir.
• Kumanda, kontrol düğmeleri, uyarı
zilleri, sinyaller, joystickler,
direksiyon ve araç-uçak göstergeleri
35 Ankusem Rektorluk 14.6.2015 İse giris
36 Ankusem Rektorluk 14.6.2015 İse giris
Antropometri • İnsan vücut ölçülerinin istatistiksel
karakteristikleri ile ilgilenir.
• Antropometrik veriler elbise mobilya, makine, el
aletleri ve tezgah dizaynı için çok önemli bilgiler
sağlar.
37 Ankusem Rektorluk 14.6.2015 İse giris
KULLANILDIĞI ALANLAR:
• Raf yüksekliği :
• Konveyör yüksekliği:
• Elektrik düğmesinin yerden yüksekliği:
• Ayakkabı üretimi :
• Eldiven üretimi :
• Çalışma masası/ sandalye üretimi:
38
Antropometri
Ankusem Rektorluk 14.6.2015 İse giris
39
İnsan vücudu ölçülerine uygunluk
Ankusem Rektorluk 14.6.2015 İse giris
Antropometri
40 Ankusem Rektorluk 14.6.2015 İse giris
ANTROPOMETRİK
VERİLERDEN
YARARLANILMAZ İSE:
KAS İSKELET SİSTEMİ
YARALANMALARI,
YORGUNLUK .... SORUNLARI
ORTAYA ÇIKAR.
41 Ankusem Rektorluk 14.6.2015 İse giris
Cumhuriyetin ilk yıllarında İthal İtalyan Traktörlerinin debriyajları bozulduğundan iade edilir...Neden?
Debriyaj
Ankusem Rektorluk 14.6.2015 İse giris
42
İş Fizyolojisi:
İşin gerekliliklerine kas iskelet
sisteminin, solunum sisteminin
ve Kalp-damar sisteminin yanıtı
ne olacaktır? sorusuyla ilgilenir.
43 Ankusem Rektorluk 14.6.2015 İse giris
Biyomekanik:
• İnsan dokularının özellikleri ve mekanik
streslere dokuların yanıtı ne olacaktır?
sorusuyla ilgilenir.
• Makinede çalışan kişilerin olası
zararlardan korunması için kask,
eldiven maske vb. KKD koruyucu
Donanım üretimi biyomekanik
desteğiyle başarılabilir
• Kronik ya da kümulatif bozuklukların
oluşmaması için önlem almayı sağlar.
44 Ankusem Rektorluk 14.6.2015 İse giris
Kötü ergonomik tasarımın sonuçları
Konforsuzluk kronik ağrı
Kaza zedelenme- yaralanma
Yorgunluk kaza-hata olasılığı artışı
C. Travma işe bağlı kas-iskelet sistemi hastalıkları
45 Ankusem Rektorluk 14.6.2015 İse giris
YORGUNLUK VE DİNLENME
Yorgunluk, bir çok durumun tanımlanması için
kullanılmaktadır:
1.Dikkatte azalma
2. Algılamanın yavaşlaması ve azalması
3. Güdülenmede azalma
4. Fiziksel ve mental performans hızında azalma
5.Aynı çıktının sağlanabilmesi için daha büyük oranda enerji
harcanması
6. Küntlük, yorgunluk ve irritabilite duygusu.
Günlük yaşamda yorgunluk değişik kaynakların
birikimine bağlı olarak meydana gelmektedir. 46 Ankusem Rektorluk 14.6.2015
İse giris
39
YORGUNLUK NEDENLERİ
Ankusem Rektorluk 14.6.2015 İse giris
47
İnsan
makine
ilişkisi
48 Ankusem Rektorluk 14.6.2015 İse giris
SONRA
Ergonomi "stresi
azaltma sanatıdır."
Ergonomik iyileştirme
49
ÖNCE Ankusem Rektorluk 14.6.2015
İse giris
Ergonominin bir amacı da kazaları
önlemek ve rahatlıktır
50 Ankusem Rektorluk 14.6.2015 İse giris
Ergonomik Programın Elemanları
İŞYERİ ANALİZİ (Workplace Analysis)
TEHLİKE ÖNLEME VE KONTROL
(Hazard Prevention and Control)
BİLİNÇLENDİRME VE EĞİTİM
(Education and Training)
PROGRAMI GÖZDEN GEÇİRME VE DEĞERLENDİRME
SAĞLIK HİZMETİ (Health Care Management)
(Program Evaluation and Review) 51 Ankusem Rektorluk 14.6.2015
İse giris
52
Kişisel özellikler:
• İnsan ölçüleri
• Yaş
• Eğitim
• Cinsiyet
• Hamilelik
• Solaklık
• Psikolojik durum
• Alkol kullanma
• Sigara kullanma Ankusem Rektorluk 14.6.2015
İse giris
53
Çalışma alanı (yüzeyi) tasarımı
• Bir çalışma ortamı çalışanın dengeli
vücut pozisyonunun devamını
sağlamalıdır.
• Ayakta dururken veya otururken
omurga aynı pozisyonda olmalıdır.
• Çalışana rahat hareket olanağı veren
çalışma ortamı olmalı
Ankusem Rektorluk 14.6.2015 İse giris
Sandalyede çok yüksekte oturmak (bel ve boyun incinmesi), Başın öne eğilmesi, (Boyun incinmesi) Bel desteği olmadan oturmak (Bel ağrısı) Kollar yıkarda çalışmak (omuz travması) Bilek eğik pozisyonda çalışmak (bilek, omuz ağrısı) Önkol desteği olmadan çalışmak (bel-omuz ağrısı)
120
RİSKLİ OTURMA POZİSYONLARI
Ankusem Rektorluk 14.6.2015 İse giris
54
55
Worksafe BC Ergo for truckdrivers
Ankusem Rektorluk 14.6.2015 İse giris
İdeal bakma açısı :
Çalışma yüzeyinde bakış açısı 10° ile 30° değişmelidir.
56 Ankusem Rektorluk 14.6.2015 İse giris
SONUÇ
İş makinesinde hareketi engelleyen, belden bağlamalı,sabit emniyet kemerinin varlığı tespit edildi. Bunun sonucunda zorunlu yüklenmelerin, sağlık problemlerine yol açtığı saptandı. Yapılan çalışmalarla, zorunlu yüklenmelere sebep olmayacak tipte, yeterli hareket olanağı sağlayan emniyet kemerleri temin edilmiş, devreye alınmaya başlanmıştır. Ankusem Rektorluk 14.6.2015
İse giris 57
DURUŞ (Postür)
Ankusem Rektorluk 14.6.2015 İse giris
58
Hiç te ergonomik değil!!!
Ankusem Rektorluk 14.6.2015 İse giris
59
ERGONOMİ
Çalışma Duruşlarının Ergonomik Analizi
ELLER VEYA DİRSEKLER OMUZ SEVİYESİNİN ÜSTÜNDE
Günde 2 saatten fazla
Ankusem Rektorluk 14.6.2015 İse giris
60
ERGONOMİ
Çalışma Duruşlarının Ergonomik Analizi
BOYUN 30° FAZLA EĞİLMİŞ
Günde 2 saatten fazla
Ankusem Rektorluk 14.6.2015 İse giris
61
ERGONOMİ
Çalışma Duruşlarının Ergonomik Analizi
BEL 30° FAZLA EĞİLMİŞ
Günde 2 saatten fazla
Ankusem Rektorluk 14.6.2015 İse giris
62
ERGONOMİ
Çalışma Duruşlarının Ergonomik Analizi
ÇÖMELME
Günde 2 saatten fazla
Ankusem Rektorluk 14.6.2015 İse giris
63
ERGONOMİ
Çalışma Duruşlarının Ergonomik Analizi
DİZ ÇÖKME
Günde 2 saatten fazla
Ankusem Rektorluk 14.6.2015 İse giris
64
ERGONOMİ
Çevresel Faktörler Açısından Çalışma Yeri Düzenleme
Çevresel faktörler açısından
ergonomik düzenleme çalışanın
işini yapmasını olumsuz yönde
etkileyecek çevresel faktörlerin
(gürültü, aydınlatma, titreşim,
iklim) düzenlenmesini içerir.
Ankusem Rektorluk 14.6.2015 İse giris
65
66
ERGONOMİ
Doğru renklendirme algılamayı düzeltir. Ayırt etme ve farklılaştırmada yardımcı olur. Stresi önler, karamsarlığı atar. Performansı artırıcı yöndedir. Monotonluğu yok ederek, kabiliyeti yükseltir, yorgunluğu azaltır. Duyguları olumlu yönde etkiler. Güvenliği artırır. Kazaları önleyici etkisi vardır. Düzenliliği oluşturur. Depolamada, taşımada, fabrika içi ulaşımda önemli bir düzenleme faktörüdür. Enerji artırıcı renk ve ışık dinlenme esnasında dinlenme açığını kapamada yardımcı olur. Esinlemeyi artırır.
Renklendirme
Ankusem Rektorluk 14.6.2015 İse giris
67
ERGONOMİ
Renklerin insan ruhsal durumuna etkileri
Renk Uzaklık etkisi Sıcaklık etkisi Psikolojik etkisi
Mavi Uzak Soğuk Yatıştırıcı
Yeşil Uzak Çok soğuktan nötre kadar
Çok yatıştırıcı
Kırmızı Yakın Sıcak Çok yatıştırıcı
Turuncu Çok yakın Çok sıcak Uyarıcı
Sarı Yakın Çok sıcak Uyarıcı
Kahverengi Çok yakın, daraltıcı
Nötr Uyarıcı
Menekşe rengi
Çok yakın Soğuk Saldırgan,
huzursuzluk verici, cesaret kırıcı
Ankusem Rektorluk 14.6.2015 İse giris
TERMAL KONFOR
Aşırı sıcak veya soğuk ortamlarda çalışma fizyolojik
zorlanmaya neden olur.
Çalışma ortamında ölçümler
Yapılarak uygun termal
Konfor koşulları
sağlanmalıdır.
Ankusem Rektorluk 14.6.2015 İse giris
68
Kaş çatmak için 72 Kas,
Tebessüm için sadece 14 kas çalışıyor...
Ankusem Rektorluk 14.6.2015 İse giris
69
Ankusem Rektorluk 14.6.2015 İse giris
70