etnobotanİk sunu son
DESCRIPTION
ethnobotany turkeyTRANSCRIPT
Kitaro, Silk Road Eşliğinde okumanız tavsiye olunur. Zira ipek yolu düşünülmeden Etnobotaniğin Dünya üzerindeki dönüştürücü gücü anlaşılamaz.
Fatih KILINÇ-124094Yüksek Lisans/Botanik(Hala Tezimi Veremedim. Aynı
şeyleri sürekli gözden Geçirmekten Bıktım Galiba???- Kamil Bey Duymasın)
Kabul ben dönemsel tembelim bi durdummu bir daha açılamıyorum…..
Etnobotanik nedir? Tarihsel Gelişimi, Türkiye’de ve Dünyadaki Durumu
Doç. Dr. Kamil COŞKUNÇELEBİDanışman
23/03/2011
Etnobotanik nedir?Etnobotaniğin dünyadaki durumu.Etnobotaniğin Türkiye’ deki durumu.Etnobotaniğin çalışma teknikleri. Etnobotaniğe yardımcı bilimler.
Kaybolmuş kültürü kaydetmektir.
Yeni ilaçlar keşfetmektir.
Pratik yaşam ve dini ayinlere ait ritüellerin gelecek nesiller adına kaydaalınmasıdır.
Gelişmekte olan ülkelerde sürdürülebilir yaşamın sihirli anahtarı olabilir.
Biyolojik ve kültürel çeşitliliğin tespiti anlamında direkt bir sistematik botanik çalışması hüviyeti de taşır.
“Bir yörede yaşayan halkın yakın çevresinde bulunan bitkilerden yararlanma bilgisi”
"Bitkiler ve yerli halk arasındaki her türlü karşılıklı ilişki" olarak tanımlandı.
Bitkilerle neden mi çalışmalıyız?
(Geçmişimizde, anılarımızda, yaşamın her alanında tam merkezinde onlar olmasa napardık…
Kına (Lawsonia inermis)
Hep güzel anılarımız olmadı elbette...
İnsanoğlu her zaman hayatı ifade etmekte ve sürdürmekte kullanmadı. Bitkiler kinimizinde ortağı oldular.
Coğrafi keşifler neden başladı?
Kolomb’un Temsili Amerika Keşfi
Zengin baharat ülkelerine yeni yollar bulma tutkusu olmasaydı Dünya tarihi değişir miydi acaba??…
Sayısız ürün...
. Dünyanın sahip olduğu etnobotanik birikimEtnobotanik ilgiye acil muhtaç
Pratik Bitki Faydalarına Birkaç örnek verelim;
Ilaç / kimyasal Eylem / Klinik Kullanımı
Bitki Kaynak
Lityazol Cemil(*) Böbrek taşı Scolymus hispanicus
Adoniside Kardiyal ton düzenleme
Adonis vernalis
Anabesine Kas gevşetici Anabasis sphylla
Demecolcine Anti tümör ajan Colchicum
Glasiovine Antidepresan Octea glaziovii
Teofilin Idrar söktürücü, Thoebroma cacao
*Rodoslu bir göçmen tıbbi binbaşı olarak emekli. Halk ilacına ruhsat almayı başarmış1995’te üretimi durdu.
Hidrolik yağı! (yabani lahana - Akyumak) Türkiye’de 3 türü var.
Şamanlar bitkilerin psikoaktif ve halüsinojenik etkilerinden faydalanır
Şekil:Peru-Urarina Şamanı
ABD Ulusal Kanser Enstitüsü
40000
300000
bitki analizi
Analiz edilen tür
Tahmini tür sayısı
Dünya Etnobotanik Birikimin peşine düşeli çoooook olmuş..
Bitkisel drogların amaç dışı kullanımı
Erythroxylum coca
Papaver somniferum
Kayıtları tutulmamış bitkiler.
Unutulmuş yöntem ve uygulamalar.
“Nenem şöyle yapardı”“Koca karı ilaçları!!!”
Yıllarca küçümsenen usul ve yöntemlerin geri kazanılması için bu gün büyük bütçeli projeler yürütülmektedir. Keşke geçmişe saygı duymayı daha önceleri öğrenebilseydik.
Busbecq’in (1522-1592) “Büyük hazine” ‘si (Dioscorides’in el yazma nüshası.-Osmanlı doğunun tüm mirasının başkenti zira.- Götürememiş sonra satın almışlar. Diğer nüsha İÜ’de imiş hala ????
Kanuni dönemi Avusturya Büyükelçisi. Batılılar anılarının yanında değerli şeyleride götürmeyi bazen mlli görev saymışlar.
Tarsuslu Pedanius Dioscorides (M.S.77) De Materia Medica
(en önemli tıbbi bitki kitabı)
Shen Nung (Çin İmparatoru)
M.Ö.2000 (Bilinen ilk tıbbi bitki kitabının yazarı. Hala çine bazı örneklerinin olduğu iddia ediliyor.
İnka gemisi (Güney Amerika
Literatür Yetersiz Oralarla ilgili yazılan yayınlarda dahi göremedim)
Aztek resimleri (Efsanevi Atlantisten
göçü temsil ettiği iddia edilen bir kaya rsmi)
Rönesans ve Cografi kesifler.
Kaşif gemicilerin ve yanında biyologların Tüm dünyadan verileri Avrupaya taşıdıkları dönem. Bu noktada arayı iyice açıyorlar azizim.
Kaşif gemiciler
Kaptan Cook- Kava (Kava-kava) (Piper methysticum)
Filipinlerde yerliler ikram ediyor. Yan etkisi olmayan bir yatıştırıcı. Bağımlılıkta yapmıyor.
Botanik bahçeleri ve herbaryumlar.
KEW’den Bir Görünüm
Biriken veriler botanik merkezlerini zirveye taşıyor. Türkiye ve ortadoğu incelemek isteyen mutlaka KEW’e uğramalı. Flora Turkey burda yazıldı. Çin KUNMİNG Botanik Ens. aslında çok daha büyük –tüm diğer dünya ile kıyaslayanlar var. Çin nüfusu ile orantılı ise haksız sayılmazlar- tedavi metodlarıda geliştiriyor. Fakat WHO ile sorunları nedeniyle bize uzak. ülkemizden tedavi için gidenler varmış…
Leonhart Fuchs (1501-1566)
John GERARD(1545-1611) “Genel Bitki Tarihi”
John RAY’in (1686-1704) Historia plantarum
Carl Linneaus’un “Species Plantarum”
De Historia Stirpium -1542
John RAY
Dünyadan bazı Ethnobotanik referanslar…
Edward PALMER’ın (1829 – 1911)
(Kızıldereli kabileler arasında yaptığı çalışmalar bence bu alanın metodolojisinin zirvesidir.)
W. HARSBERGER’ in (1869-1929) “The Purposes of Etnobotany” -1895
Ethnobotany Terimini ilk kullanan ve bu alanı bir bilim haline dönüştüren zeki meslektaşım- Saygılar-
1981 “Journal of Ethnobiology”
Hindistan - “Etnobotany”
Çin “Kunming Botanik Enstitüsü”
Çok fazla sayıda dergi etnobotanik içerik veriyor. Ben başlıkları aldım.
Çin Geleneksel tıbbı bitkiler konusunda çok ileri.
(Sayısal verilere daha sonra yer vereceğim)
Xia ve Shang dönemi Çin’de ilk kez birliğin sağlandığı ve bitki tıbbının nemalandığı dönem
Geleneksel Çin tıbbı sembolleri
Uzak doğuya meraklı olanlar için ilginç bir örnek
Afrika uluslarının tek çaresi
Uganda’da geleneksel tıp
Geleneksel tıp kullanımı
Japon doktorlar
70
30
CAM (Tamamlayıcı ve alternatif tıp usulleri)
Uygulayan
Ülke Kullanım Oranı
Avustralya %47
Kanada %70
Amerika %42
Belçika %38
Fransa %70
Bazı Ülkelerde CAM
………Yükselen trend !
Daha kaliteli yaşam
& Hayatta kalmanın tek yolu
Moringa oleifera Daha çok
Nijerya’da yayılış gösterir
moringa bitkisinin tüm kısımları faydalıdır. yaygınlaştırılması için projeler yürütülüyor.
1997 rakamlarıyla Bu ürün ve yöntemlerin Amerika marketi 2.7 milyar dolardır. İlaç sektörü dünya marketi
Bugün;
Bu ürünlerde Aslan Payını alanlar şunlardır;
Ginseng (Panax pseudoginseng)
Sarımsak (Allium sativum)
Echinocea ssp.
St. John’s Plant (Wort) (Hypericum Perforatum)
Zengin etnobotanik miras.
Kaybolma riski taşımaktadır
Ülkemizde etnobotanik yayınlar.
İbn Batuta (1304–1369)
Evliya Çelebi (1611–1681) Evliya çelebi eserinde zengin etnobotanik kayıtlara rastlayanilirizBkz. Asuman Baytop. Türkiye Botanik Tarihi Arş.
Kiraz, Lahıcan armudu, Bey armudu, Gulabi armudu, Sinop elması, Namık üzümü, Meleki üzüm, Badılcan inciri, servi, Rum cevizi, gül, reyhan, erguvan açar
(Trabzon için bazı örnekler -Evliya Çelebi-)
Liquidambar orientalis ve cüzzam
Sığladan yapılan ilaç ve ticareti hakkında bilgiler verir. Ve daha nice içerik -Evliya Çelebi-
Joseph Pitton De Tournefort’un (1656-1708)
Guillaume Antonine Oliver’ın (1756-1814)
Dr. C. A. Bernard (1808-1844) –Mekteb-i Adliyeyi Tıbbiye yi Şahane Kurucusu- Şimdiki İÜ Eczacılık.
Okulun İlk Binası-1839
Türkiye Etnobotaniği doğrultusunda önemli bulduğum bazı isimler Tip Örneklerimiz Bu yüzden Dışarda
Salih Efendi’nin (1816-1895) “İlm-i Nebatat ve Hayvanat” ve “Usul-i Menakıb-i Tabiiyat”İlk resimli Türkçe Bitki kitabı-
Edmond Boisserin (1810-1885) “Flora Orientalis”i
Davis (solda) Huber Morath (sağda) 1970- Edinburg
Dr. Alfred HEILBRONN’ UN (1885–1961), “İspençiyari Nebatat” (1940)
P. H. DAVİS’in(1918-1992) “Flora of Turkey and The East Aegean Islands”
Teşekkürler Mr Davis ! Paris grubu hocalarımızdan yeni flora bekliyoruz
Yakın zaman dek Etnobotanik referans, eksik içerikli olsada eczacılık fakültelerinin yayınlarıdır.
Etnobotanik alandaki ilk açılan bölüm İstanbul Ünv. Eczacılık fakültesinde Farmasötik Botanik (Farmakognozi) Kürsüsü -1964
N. Sadıkoğlu_1997 yılına kadar (Günümüze kadar 230 civarı yayın var) Yurt dışı yayınlarda çıkıp içerde bilinmeyenlerede rastladım
Prof Dr. Turhan BAYTOP (1920-2002) 1994- “Türkçe Bitki Adları Sözlüğü”
Narin SADIKOĞLU (Halen İnönü Ünv Görevli) – Genel literatür(1997)
2009 yılı TÜİK verileri
Dünya uçucu yağ ticareti 2003 -45000 ton
Genelde herkes emin olduğu ve literatür koyabildiği en yakın veriyi koyuyor. Yukarıdaki verileri Tüik’ten almıştım. Güncel istatistikleri indirdim fakat belki sonra yazarım
Daha önce araştırma yapılmamış bölgeler.
Yerel isimler Kullanım amacı ve yöntemi.Örnekleme.Saha, süre ve hedef.Kimlerle temasa geçilecek.Literatür taraması.
Günümüzde etnobotanik araştırmacılarında;
Temel botanik eğitimi. Antropolojik eğitim. Temel dil eğitimi.Farklı yerlerde etnobotanik kursları
düzenlenmektedir.
Arkeolojik kazlılarda bulunan ok ve yay
Varlık Kaynağı Ağaç
ETNOBOTANİK
Arkeobotanik Etnomitolo
ji
Tarım
Etnomedisin
Farmakognozi
Etnomikoloji
EkonomiBiyomühendis
lik
Peyzaj Mimari
si
Antropoloji
Coğrafya
Tıp
Dil Bilim
Keşap ve Yağlıdere havzasında Geniş konulu etnobotanik çalışma yürütülmektedir
Gayemiz Ne?
Cumhuriyet Dönemi Türk Etnobotanik Araştırmalar Arşivi” Sadıkoğlu -1997
Azbilinen Bazı Bitkilerin Meyvelerinde Antimikrobiyal Aktiviteler Mehmet H. Alma, Metin Dırak ve Tolga Ok. K. Maraş Sütçü imam ünv. Orman Fak.
Türkiye’de yetişen bazı bitki türlerine ait sakızlardan elde edilen uçucu yaların kimyasal bileşenleri ve biyolojik aktivitelerinin incelenmesi. Fatih Tuncay Efe Mehmet Hakkı Alma
Çok yönlü kullanılabilen bitkilerden elde edilen doğal ürünler -irfan Ünal
Plants of The Four Winds- Rainer W. Bussmaann& Douglas Sharon
Etnobotanik ve Türkiye’de Yapılmış etnobotanik çalışmalara Genel Bir Bakış Gülsen Kendir, Ayşegül Güvenç
Türkiye’de Botanik Tarihi Araştırmaları- Asuman Baytop
Bitkisel tabanlı ürünler - Leslie Taylor
Crambe L. bitkisi ve önemi- Bülent Akgün , M. Hakkı Alma
Plants as Gateways to the Sacred Kat Morgenstern-2003
SUNUMUMUZ SONA ERDİ
DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER