evaluatie, december 2019 - gemeente katwijk · de opdracht vanuit het coalitieakkoord is vertaald...
TRANSCRIPT
1
Pilots afval sorteren
‘meer afval sorteren – ideeën van bewoners in de praktijk’
Evaluatie, december 2019
2
1. Aanleiding
In Katwijk streven we naar 80% afvalscheiding eind 2023. Deze ambitie sluit aan op de ambitie van
het rijk. In tussenstappen van 75% afvalscheiding in 2020 en 90% afvalscheiding in 2025, is het
ultieme doel om in 2050 afvalloos te zijn. Een hoger afvalscheidingspercentage betekent ook minder
restafval: 100 kg. per inwoner in 2020 en 25 kg. per inwoner in 2025.
In Katwijk lag het afvalscheidingspercentage in 2018 op 49% en belandde per inwoner gemiddeld 207
kg. restafval (grof en fijn) in de grijze container. Om de afvalscheidingsdoelstelling te behalen moet er
dus iets gebeuren in de manier waarop we nu ons afval sorteren en inzamelen.
Het coalitieakkoord beschrijft naast het verbeteren van het afvalscheidingspercentage ook een
duidelijke opdracht in de manier waarop we deze verbetering moeten realiseren: samen met de
bewoners van gemeente Katwijk.
De wijk in
De opdracht vanuit het coalitieakkoord is vertaald naar een vraag richting de inwoners van gemeente
Katwijk: wat helpt u om uw afval beter te sorteren?
Met deze vraag zijn we in januari 2019 de wijk in gegaan. Bewoners zijn hier in gesprek gegaan met
medewerkers van team Afvalinzameling, de wethouder en enkele raadsleden. Ook via social media
kwamen reacties binnen. De meest gehoorde reacties waren:
Het wekelijks ophalen van (zomer-)groente-, fruit- en tuinafval (gft).
Plastic en metalen verpakkingen en drinkpakken (pmd) dichter bij huis inzamelen.
De containers op de milieuparken zijn vaak vol/verstopt waardoor we ze niet kunnen gebruiken.
Wijze van inzamelen: grondstoffen dichter aan huis of aan huis ophalen.
Pilots afval beter sorteren
De ideeën van bewoners zijn uitgewerkt tot een drietal pilots, die vervolgens zijn uitgevoerd in een
vijftal proefwijken:
afvalstroom # pilot proefwijk aansluitingen Groente-, fruit- en tuinafval (gft)
1 Groenafval wekelijks inzamelen (zomer gft)
Dinsdagwijk: Katwijk aan Zee, Katwijk a/d Rijn
2424
2 Tuinafval ophalen, keukenafval wegbrengen naar container in de wijk
Zanderij, Katwijk aan den Rijn
775
Plastic en metalen verpakkingen en drinkpakken (pmd)
3 Pmd aan huis inzamelen d.m.v. een rolcontainer of dichtbij huis wegbrengen naar een ondergrondse container
Rijnsoever, Katwijk Noord
409
Duyfrak, Valkenburg 443 Frederiksoord, Rijnsburg
453
De opzet van de pilots is mede tot stand gekomen door de expertise van een
gedragswetenschapsbureau. In mei en juni zijn de pilots voorbereid en zijn vervolgens in de maanden
juli, augustus en september tot uitvoering gebracht.
Naast bovenstaande pilots is extra aandacht geweest voor het volgende:
1. Aanpak volle en verstopte milieuparken
2. Gebruik van gemeentelijke containers door bedrijven
3. Afval sorteren in huis makkelijker maken
Beloning challenges
Als extra stimulans om deel te nemen aan de proeven, is een beloning voor elke proefwijk beschikbaar.
Voor elke procent minder gft of pmd in het restafval, ontvangt de wijk € 50,- met een maximum van
€ 250,- . Referentiekader vormen de resultaten van de sorteeranalyse restafval. Hierin wordt namelijk
het aandeel van elke afvalstroom gemeten.
3
Communicatie
Voorafgaand en tijdens de pilots is veel gecommuniceerd over de pilots:
Deelnemers aan pilots zijn per brief en folder geïnformeerd en konden zich aanmelden voor een
nieuwsbrief.
Gemeentebreed is via social media en de pers gecommuniceerd over de start en tussentijdse
resultaten van de pilots.
College van B&W en gemeenteraad zijn via een informatiebrief geïnformeerd over de tussentijdse
resultaten en het vervolgtraject.
Monitoring
Om goed inzicht te krijgen in wat wel en niet werkt, wordt zoveel mogelijk informatie verzameld:
Milieu:
o Sorteeranalyses restafval, gft en pmd van zowel
proef- als controlewijken
o Ingezamelde tonnages, vulgraden containers en
mate van gebruik van de inzamelmiddelen
Kosten:
o Overzicht van de gedane investeringen om de
pilots mogelijk te maken
Service:
o Inzicht aan de hand van mails, telefoongesprekken en reacties op sociale media
o Vragenlijst voor alle deelnemers en een controlegroep na afloop van de pilots
Een meer uitgebreide beschrijving van de opzet van de pilots staat beschreven in het plan van aanpak
‘meer afval sorteren – ideeën van bewoners in de praktijk’ (zie bijlage 1).
Doel van de pilots
Het doel is het verkrijgen van inzicht in de bijdrage van elke proefopzet aan milieu, service en kosten.
Deze informatie helpt in het maken van de uiteindelijke keuze welke vorm van afvalinzameling leidt tot
80% afvalscheiding.
Leeswijzer
Deze evaluatienotitie beschrijft de resultaten van de pilots en geeft antwoord op de vraag: in hoeverre
maken de geteste inzamelmiddelen het sorteren van afval makkelijker en leidt dit ook tot een hoger
afvalscheidingspercentage?
Hoofdstukken 2 en 3 beschrijven de resultaten per proefopstelling. Wat heeft de pilot bijdragen aan
milieu (afvalscheiding) en service (makkelijker maken van afval sorteren)? Vanwege de omvang van de
verzamelde informatie, volgt eerst een samenvatting van de resultaten in hoofdstuk 2 (blz 4). Een
verdere toelichting en verdieping is vervolgens te vinden in hoofdstuk 3 (blz 7).
Een conclusie volgt in hoofdstuk 4 (blz 20), waarna de notitie afsluit met aanknopingspunten voor
nieuwe inzamelmethodieken in hoofdstuk 5 (blz 22). Dit laatste hoofdstuk vormt de basis voor een
richtingennotitie om uiteindelijk te komen tot meer afvalscheiding.
Opmerking vooraf: De pilots leveren een veelvoud aan informatie. Door zoveel mogelijk
informatie te verzamelen is getracht een zo goed en volledig mogelijk beeld te schetsen van de
effecten van elke proefopstelling. Het is echter geen exacte wetenschap. Dit komt omdat de
praktijk weerbarstiger is dan de theorie. Zo blijven sorteeranalyses momentopnames. Ook bleek
dat de geregistreerde afvaltonnages niet altijd te vergelijken waren met tonnages van voorgaande
jaren vanwege een verschil in afbakening van inzamelroutes. Tenslotte kunnen ook seizoenen en
weersomstandigheden een rol spelen. Om toch een zo goed mogelijk beeld te schetsen, is daarom
ook gewerkt met aannames en gemiddelden van 2018. Het doel is aanknopingspunten te vinden
voor de toekomstige afvalinzameling, zonder daarbij te harde conclusies te verbinden aan de
exacte cijfers.
4
2. Resultaten - samenvatting
Onderstaand schema geeft een totaalbeeld van de behaalde resultaten, door van elke proefopstelling
de effecten op milieu en service naast elkaar te zetten.
Milieu Bijdrage afval beter sorteren
Service Bijdrage tevredenheid bewoners
Zomer gft Dinsdagwijk
Leidt niet tot minder restafval of meer gesorteerd gft
Doel zomer gft: minder keukenafval in het restafval. Aandeel blijft echter hoog: circa 60 kg. per jaar per inwoner, versus 5 kg. keukenafval in de groene container
Kwaliteit van het gft erg goed, weinig vervuiling.
Wekelijks inzamelen van gft als grote mate van service ervaren: 8,2
Groot percentage bewoners ziet de wekelijkse inzameling in de zomer graag voortgezet: 65%.
Hoewel 36% van bewoners aangeeft groenafval beter te sorteren, is dit niet zichtbaar in de resultaten.
Wekelijks inzamelen van gft vooral een servicemaatregel, maar draagt niet bij aan meer afvalscheiding
Keukenafval wegbrengen Zanderij
Aan einde proef 6% minder gft in het restafval
Betere sortering van vooral schillen en snijafval en etensresten: 12 kg. keukenafval per inwoner per jaar (in zowel wijkcontainers als groene container aan huis)
Keukenafval wegbrengen lijkt effectiever dan wekelijks de groene container legen. Echter, nog steeds 50 kg. keukenafval in restafval per inwoner per jaar.
Kwaliteit van gft aan huis en in de wijk beiden erg goed.
Meer dan de helft van de bewoners geeft aan gebruik te maken van de wijkcontainers voor keukenafval (64%).
Rapportcijfer weliswaar lager dan bij zomer gft, maar toch als extra service ervaren: 42% bewoners meer tevreden.
Kleine meerderheid ziet de wijkcontainers graag terugkomen: 57%
Het kunnen wegbrengen van keukenafval wordt als service gezien, maar niet zo overtuigend als het zomer gft. Het draagt wel meer bij aan het beter sorteren keukenafval en lijkt effectiever dan wekelijkse inzameling.
Pmd aan huis ophalen Rijnsoever en Duyfrak
Draagt bij aan pmd beter sorteren: 3 % tot 5% minder pmd in het restafval.
Aan huis inzamelen leidt tot bijna verdubbeling van gesorteerd pmd: 21-23 kg. per inwoner per jaar versus 12 kg. per inwoner per jaar.
Kwaliteit pmd in rolcontainer beter dan in milieuparken
Groot verschil in ervaring service tussen wijken met en zonder rolcontainers aan huis.
Wijk met rolcontainers aan huis: hoge mate van tevredenheid (8,3) en wens om inzameling voort te zetten: 70% van inwoners.
Wijk zonder rolcontainers aan huis: meningen uiteenlopend. Voor deel van de bewoners is tevredenheid door komst rolcontainers toegenomen (33%), maar voor ander deel bewoners afgenomen (25%). Iets meer dan de helft van de bewoners wil van de container af (56%), tegenover 44% die graag doorgaat of het niet uitmaakt.
Aan huis ophalen van pmd leidt meer afvalscheiding en een betere kwaliteit pmd. In hoeverre dit ook extra service is, loopt sterk uiteen. Dit wordt bepaald door gegeven of een wijk al wel of niet gebruik maakt van rolcontainers aan huis, maar blijkt ook een persoonlijke voorkeur (meningen binnen een wijk uiteenlopend).
Pmd dichtbij huis wegbrengen Frederiksoord
Geen afname van pmd in het restafval zichtbaar, maar de containers wel goed gebruikt om pmd aan te bieden: circa 15 kg. pmd per inwoner per jaar versus 12 kg.
Containers echter zodanig vervuild met restafval, dat kwaliteit pmd te laag was om te recyclen. Netto resultaat: 0 kg. gesorteerd pmd.
Pmd dichtbij huis wegbrengen als hoge mate van service ervaren en containers goed gebruikt: rapportcijfer 7,9 en 41% van de bewoners zegt dat tevredenheid over pmd inzameling is toegenomen.
66% van bewoners ziet deze vorm van inzamelen graag terug.
Deel van bewoners is de pmd container als restafvalcontainer blijven gebruiken. Dit hangt mogelijk samen met verdeeldheid tevredenheid: 25% bewoners is ontevreden.
Dichtbij huis inzamelen van pmd als service ervaren en biedt kansen in het beter sorteren van pmd. Het werkt echter alleen, wanneer alle gebruikers van de containers bijdragen. Enkele restafvalzakken maken een gehele vracht pmd onbruikbaar met hogere verwerkingskosten tot gevolg.
5
Samenvatting resultaten milieu
Voor het element milieu staat de vraag centraal: in hoeverre droeg een proefopstelling bij aan het beter
sorteren van gft of pmd? Dit is de basis voor een hoger afvalscheidingspercentage en minder restafval.
% gesorteerd hoeveelheid kwaliteit Zomer gft Leidt niet tot meer
gesorteerd gft Leidt niet tot meer
gesorteerd gft of minder restafval
Kwaliteit van het gesorteerde gft is erg goed
Keukenafval wegbrengen
Lijkt te leiden tot minder gft in het restafval, met name schillen en snijafval wordt beter gesorteerd (-6%)
Wegens afwezigheid van absolute tonnages alleen een aanname te doen. Er lijkt circa 12 kg. keukenafval meer gesorteerd te worden dan eerst. Hoewel beperkt qua volume, draagt dit in gewicht bij aan minder restafval (afname 6%)
Kwaliteit van zowel gft aan huis als in de wijkcontainers is erg goed.
Pmd aan huis ophalen
Door afname % pmd in het restafval, lijkt deze stroom beter gesorteerd te worden (- 3% tot -5%)
Verwachting dat hoeveelheid gesorteerd pmd toeneemt van gemiddeld 12 kg. per inwoner per jaar tot circa 21-23 kg. per inwoner per jaar
Kwaliteit beter dan het pmd in de milieuparken. Kwaliteit vormt wel een aandachtspunt, met name in communicatie valt hierin nog wat te behalen (wat mag er echt niet in)
Pmd dichtbij huis wegbrengen
Lijkt niet te leiden tot meer gesorteerd pmd: % pmd in het restafval neemt toe, al blijft dit percentage wel vergelijkbaar met de rest van de gemeente
Met een geschatte hoeveelheid van minimaal 15 kg. per inwoner per jaar, lijkt pmd bovengemiddeld te worden gesorteerd.
Echter, door de sterke mate van vervuiling, is 0 kg. ingezameld pmd aangeleverd voor recycling. Vervuiling heeft in dit geval het resultaat (negatief) bepaald.
Pmd containers voor circa 75% (gewichtsprocent) vervuild met restafval, waardoor geen recycling mogelijk is (in theorie dus 0 kg. pmd ingezameld). Uitzondering vormden 2 containers, hier was de kwaliteit beter
6
Samenvatting resultaten service
gebruik Meer sorteren? tevredenheid Zomer gft 65% respondenten
maakt gebruik van wekelijkse inzameling
36% geeft aan meer te sorteren.
Wekelijks kunnen aanbieden lijkt meer te stimuleren dan keukenafval wegbrengen
Gemiddeld hoge tevredenheid (8,2)
39% zegt dat tevredenheid is toegenomen.
65% wil zomer gft voortzetten
Keukenafval wegbrengen
64% respondenten maakt gebruik van de wijkcontainer gft
27% geeft aan beter te sorteren.
Hoge mate van tevredenheid, maar niet bovengemiddeld.
Groter % die zegt dat tevredenheid is toegenomen dan bij zomer gft (42%)
57% wil proef voortzetten Pmd aan huis ophalen
In Rijnsoever 90% en in Duyfrak 60% gebruik pmd container (acceptatie lager in Duyfrak).
Inwoners die container hebben geaccepteerd hebben deze ook gebruikt
63% respondenten Rijnsoever en 42% Duyfrak geeft aan beter te sorteren. Verschil mogelijk in minder acceptatie in Duyfrak
Tevredenheid loopt uiteen: in Rijnsoever bovengemiddeld: 8,3, maar in Duyfrak gemiddeld (7).
Uiteenlopend: 55% toegenomen tevredenheid in Rijnsoever versus 33% in Duyfrak.
25% meer ontevreden in Duyfrak
Uiteenlopend: in Rijnsoever is 70% voor voortzetting versus 56% in Duyfrak die tegen is.
Pmd dichtbij huis wegbrengen
85% van respondenten maakt gebruik van de pmd containers
54% respondenten zegt pmd beter te sorteren nu het dichtbij weggebracht kan worden
Tevredenheid pmd inzameling hoger dan gemiddeld (7,9)
41% van bewoners is meer tevreden.
25% meer ontevreden
66% ziet de proef graag doorgaan.
De toegankelijkheid van de milieuparken is ook een onderdeel van service. Tijdens de pilotperiode,
maar ook ervoor en erna, heeft extra inzet plaatsgevonden. De drukst bezochte milieuparken zijn
tweemaal per dag nagelopen om bijplaatsingen te verwijderen en verstopte containers te verhelpen.
Hun bevindingen leiden tot de volgende conclusies:
Er is vaker sprake van verstopping dan van volle containers.
Volle containers komen met name na het weekend op maandag voor. Echter op dinsdag en
woensdag lijkt het aantal volle containers iets te stijgen na de zomer. Op donderdag en zaterdag
zijn ze het minst vaak vol.
Met name papiercontainers zijn gevoelig voor verstoppingen. Maar ook te grote zakken pmd
kunnen de container verstoppen.
Vaak genoeg legen blijft een speerpunt, maar het grootste aandachtspunt is het aanpakken van
verstoppingen.
7
Resultaat challenge
De uitdaging voor elke wijk was om met de ingezette middelen te komen tot meer afvalscheiding. Als
stimulans is voor elke wijk een financiële beloning beschikbaar. De beloning zal worden uitgekeerd aan
wijkraad van de desbetreffende wijk.
De resultaten van de sorteeranalyse worden gebruikt om de hoogte van de beloning te bepalen: per %
minder pmd of gft in het restafval, wordt € 50,- uitgekeerd met een maximum van € 250,- per wijk. De
resultaten van de sorteeranalyse lijken hierin het meest betrouwbaar. Ingezamelde tonnages zijn
bijvoorbeeld meer aan verandering onderhevig en beïnvloedbaar door bijvoorbeeld de
vakantieperiode.
Het resultaat van de challenge is als volgt:
3. Resultaten - verdieping
Milieu
Deze paragraaf beschrijft de mate waarin elke proefopstelling heeft bijgedragen aan het realiseren van
meer afvalscheiding. We keken hierbij naar de samenstelling van het restafval en vooral naar de
hoeveelheid pmd en gft in dit restafval. Worden deze stromen dankzij de proefopstelling beter
gesorteerd en verdwijnen deze uit het restafval? Daarnaast betrekken we ook informatie over de
ingezamelde hoeveelheden grondstoffen en de mate van gebruik van de inzamelmiddelen.
Belangrijk om vooraf te vermelden:
Sommige proefwijken zijn zodanig klein, dat deze normaal gesproken onderdeel uitmaken van een
grotere inzamelroute. Een vergelijking maken met bijvoorbeeld tonnages restafval van het jaar
ervoor van alleen de proefwijk is daarom ook niet mogelijk (muv de dinsdagwijk).
Om toch een indicatie van het effect van een pilot te kunnen beschrijven en te vergelijken, is op dat
soort momenten gewerkt met jaargemiddeldes van 2018 (kg. per inwoner per jaar:
o Gft: 59 kg. per inwoner jaar
o Fijn huishoudelijk restafval: 191 kg. per inwoner per jaar
o Pmd: 12 kg. per inwoner er jaar
Het verschil tussen absolute hoeveelheden en gemiddelden, is dat seizoensinvloeden hierin niet direct
zichtbaar zijn. Zo wordt bijvoorbeeld in bepaalde seizoenen veel tuinafval aangeboden en neemt de
hoeveelheid afval tijdens de vakantieperiode af. Het is goed om dit in het achterhoofd te houden.
1. pilot zomer gft (wekelijks inzamelen van groenafval)
Ingezamelde hoeveelheden gft en restafval
In de dinsdagwijk wordt restafval en gft ingezameld in rolcontainers aan huis. De ingezamelde
hoeveelheden gft en restafval tijdens de proefperiode (juli t/m september) zijn vergeleken met de
hoeveelheden tijdens dezelfde periode in 2018.
challenge proefwijk voor de proef na de proef resultaat beloning
zomer gft dinsdagwijk (Katwijk a/d Rijn, Katwijk aan Zee)
37% 37% 0% -€
tuinafval ophalen, keukenafval wegbrengen
Zanderij, Katwijk aan den Rijn 35% 29% -6% 250,00€
Rijnsoever, Katwijk Noord 11% 8% -3% 150,00€
Duyfrak, Valkenburg 15% 10% -5% 250,00€
pmd dichtbij wegbrengen Frederiksoord, Rijnsburg 8% 13% 5% -€
% pmd of gft in het restafval
pmd aan huis ophalen
8
Het wekelijks inzamelen van gft heeft niet geleid tot een toename van de hoeveelheid gft of een afname
van het restafval. De hoeveelheid gft is ten opzichte van 2018 zelfs met 2% afgenomen.
Het meeste gft wordt tijdens de reguliere inzamelweken ingezameld en niet tijdens de extra ingevoegde
weken (zomer gft).
Samenstelling restafval en gft
Op basis van de ingezamelde hoeveelheden lijkt het er niet op, dat meer gft uit het restafval is
gesorteerd. Om dit verder te onderzoeken is het interessant om de samenstelling van het restafval te
bekijken.
Te zien valt dat het aandeel gft in het
restafval gelijk blijft: 37%. Dit wijkt ook
nauwelijks af van de samenstelling van
het restafval in een controlewijk. Het
vaker legen van de groene container lijkt
dan ook niet te leiden tot het beter
sorteren van gft afval.
Uit eerdere onderzoeken blijkt dat met
name keukenafval, waaronder schillen en
etensresten, nog in het restafval belanden.
Gezien het aanzienlijke gewicht is het van
belang om deze afvalstroom te sorteren
om tot een hoger
afvalscheidingspercentage te komen.
Ook de inhoud van de groene container is
daarom onderzocht. Leidt het vaker legen
van de groene container tot het beter
sorteren van met name keukenafval?
De figuur hiernaast toont de samenstelling.
Het merendeel van de groene container
bestaat uit tuinafval (ruim 70%). Variërend
van 2% tot maximaal 8% bestaat uit schillen
en etensresten. In kilogram is dat op
jaarbasis circa 12 kg. per huishouden (circa
4,8 kg. per persoon). Gedurende de proef
verandert dit percentage weinig. Alleen het
aandeel etensresten is tijdens de tweede meting iets toegenomen (+ 5%)
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
samenstelling groene container zomer gft
vervuiling
zand/grond
etenswaren (met en zonderverpakking)
etensresten
schillen en snijafval
tuinafval
0
20000
40000
60000
80000
100000
120000
140000
160000
Verdeling ingezameld gft
regulier
zomer gft
0
50000
100000
150000
200000
250000
300000
350000
restafval GFT
kg
afvalstroom
verschil ingezamelde hoeveelheden restafval en gft
zomer 2018 (kg)
zomer 2019 (kg)
38% 37% 39% 37%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
samenstelling restafval (gewicht %)
restafval
overig herbruikbaar afval
textiel
glas
pmd
papier
9
Wanneer je naar de samenstelling van het gft in
het restafval kijkt, bestaat gemiddeld 30% van
de grijze bak uit keukenafval. Op jaarbasis komt
dat overeen met circa 151 kg. per aansluiting
(circa 60 kg. per persoon). Het meeste
keukenafval belandt dus in de grijze container in
plaats van de groene container. Wel moet
worden opgemerkt dat de kwaliteit van het
aangeboden gft in de groene container erg hoog
is (al hoort zand/grond niet in de container
thuis).
2. Pilot ophalen tuinafval en wegbrengen keukenafval
Ingezamelde hoeveelheden gft en restafval
In de proefwijk Zanderij bieden bewoners hun restafval en gft in rolcontainers aan. In de proefperiode
konden bewoners daarnaast gebruik maken van een 15tal containers in de wijk bedoeld voor gft en dan
specifiek keukenafval. Op deze manier hoeft deze fractie niet aan huis bewaard te worden, wat vaak als
argument werd gegeven om het niet te sorteren.
Een vergelijking tussen de ingezamelde tonnages gft en restafval in de wijk bleek niet mogelijk, omdat
een wijziging in de route in 2018 en 2019 tot niet vergelijkbare hoeveelheden leidt. Buiten de
proefperiode om valt de Zanderij in een grotere inzamelwijk.
Wel is bekend hoeveel keukenafval gemiddeld is aangeboden in de containers in de wijk. Dat is
ongeveer 10 kg. per persoon. Ongeveer 6 kg. hiervan bestaat uit keukenafval (de overige 4 kg. is
tuinafval en grond).
Op basis van de samenstelling van het restafval is
een vergelijking te maken hoeveel keukenafval in
wijkcontainers is beland en hoeveel in het
restafval. Aangezien exacte tonnages restafval van
de wijk niet bekend is, is gerekend met het
gemiddelde aanbod, namelijk 191 kg. fijn restafval
per persoon per jaar (cijfers 2018).
Hoewel bewoners de containers wisten te vinden
en de kwaliteit daarnaast ook hoog was (nagenoeg
geen vervuiling), bevindt het grootste aandeel
keukenafval zich alsnog in het restafval (50 kg. per
inwoner per jaar). Anderzijds: in de controlewijk zit gemiddeld 69 kg. keukenafval in het restafval per
inwoner per jaar. Dat is fors hoger dan de 50 kg. in deze wijk. In deze wijk lijkt een deel van het
keukenafval dus wel beter gesorteerd te worden.
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
40%
45%
controlewijk nulmeting meting 1 meting 2
samenstelling gft restafval
Waar bestaat het gft in het restafval uit?
etenswaren (met en zonderverpakking)
etensresten
schillen en snijafval
tuinafval
4 66
50
0
10
20
30
40
50
60
70
groencontainer in dewijk
restafvalcontainer
aanbod keukenafval (kg)
kg keukenafval perinwoner per jaar
kg tuinafval/grond perinwoner per jaar
10
Samenstelling restafval en gft
Voorafgaand aan de proef was het percentage groenafval in het restafval gelijk aan de controlewijk.
Tijdens de tussentijdse meting was dit percentage gestegen, maar bij de laatste meting juist weer
aanzienlijk gedaald (-6% t.o.v. de nulmeting).
Deze daling lijkt met name veroorzaakt door minder schillen en snijafval in het restafval (aanzienlijk
minder t.o.v. nulmeting en controlewijk) en minder etensresten. Mogelijk dat dit type afval beter wordt
gesorteerd.
Een deel van dit keukenafval lijkt in de
wijkcontainers te worden aangeboden. De
vraag is of de inhoud van de groene container
aan huis ook een toename laat zien in
keukenafval. Hoewel deze container vooral
voor tuinafval wordt gebruikt, lijkt er in
verhouding ook meer keukenafval in
aangeboden te worden, zeker in vergelijking
met de nulmeting (tot 10% meer keukenafval).
Gezien het gegeven dat het aandeel
keukenafval in het restafval is afgenomen, zou
dat kunnen betekenen dat er ook daadwerkelijk meer keukenafval wordt gesorteerd. Helaas zijn de
exacte tonnages van het gft afval in deze wijk niet bekend. Maar gerekend met de gemiddelde
hoeveelheid van 59 kg. gft per inwoner per jaar (cijfers 2018), komt 10% neer op circa 6 kg. In
kilogrammen dus vergelijkbaar met de hoeveelheden die in de containers in de wijk zijn ingezameld.
Het lijkt er dus op dat bewoners zowel de eigen container aan huis als de container in de wijk hebben
gebruikt om keukenafval beter te sorteren. Hoewel een aanname, zou dit kunnen betekenen dat circa
12 kg. keukenafval extra wordt gesorteerd per inwoner per jaar. Dit zou de afname van gft in het
restafval kunnen verklaren en bij een gemiddelde hoeveelheid van 191 kg. fijn restafval per persoon,
kunnen leiden tot 6% minder restafval. Hoewel er nog een aanzienlijk deel keukenafval beter
gesorteerd kan worden (50 kg. per inwoner per jaar), lijkt deze vorm van inzamelen effectiever dan het
wekelijks legen van de container aan huis (zomer gft).
De containers in de wijk worden voor tuinafval
gebruikt, maar vooral toch ook voor
keukenafval. Daarin verschilt de inhoud van de
wijkcontainers sterk met een gemiddelde
groencontainer aan huis. Gezien de beperkte
hoeveelheden, verschillen de kilogrammen niet
sterk met die van de container aan huis.
Net als in de proefwijk met het zomer GFT valt
hier op dat de kwaliteit van het gft erg hoog is,
zowel van de containers aan huis als in de wijk.
Er is nauwelijks sprake van vervuiling.
38% 35%43%
29%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
samenstelling restafval proefwijk keukenafval wegbrengen
restafval
overig herbruikbaar afval
textiel
glas
pmd
papier
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
40%
45%
50%
Waar bestaat het gft in het restafval uit?
etenswaren (met en zonderverpakking)
etensresten
schillen en snijafval
tuinafval
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
nulmeting meting 1 meting 2
samenstelling groene container aan huis
samenstelling groene container aan huis
vervuiling
zand/grond
etenswaren (met en zonderverpakking)
etensresten
schillen en snijafval
tuinafval
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
controlewijk meting 1 meting 2
samenstelling groene container in de wijk
vervuiling
zand/grond
etenswaren (met en zonderverpakking)
etensresten
schillen en snijafval
tuinafval
11
3. Pilot aan huis ophalen pmd of dichtbij wegbrengen
Pmd aan huis ophalen
Ingezamelde hoeveelheden pmd en restafval
In de wijken Duyfrak en Rijnsoever is een pmd container voor aan huis aangeboden. Hoewel we
bewoners stimuleerden om mee te doen, is het accepteren van een container niet verplicht.
Onderstaande tabel liet zien hoewel huishoudens de container hebben geaccepteerd.
In Rijnsoever lag dit percentage veel hoger dan in Duyfrak. Dit heeft waarschijnlijk te maken met het
feit dat bewoners in Duyfrak nog geen containers aan huis hadden en gewend zijn gebruik te maken
van brengvoorzieningen voor hun
afvalstromen. Desalniettemin is ook in deze
wijk aan bijna driekwart van de huishoudens
een container uitgereikt.
De ingezamelde tonnages gelden voor beide
wijken samen, aangezien de containers door
één voertuig zijn ingezameld en wegen van
individuele containers niet mogelijk is.
De inzameling laat een stijgende lijn zien: bij
de eerste inzamelronde werd 1100 kg. pmd
ingezameld, bij de laatste ronde 1600 kg.
Wanneer deze hoeveelheden een heel jaar
ingezameld zouden worden, komt dit neer op
circa 21 kg. per inwoner per jaar. Wanneer
1600 kg. de norm zou worden, zou dit tot 23
kg. kunnen toenemen.
Ter vergelijking: in 2018 werd gemiddeld in Katwijk 12 kg. pmd gesorteerd ingezameld. De aan huis
inzameling leidt tot bijna een verdubbeling van de hoeveelheden.
Samenstelling restafval en pmd
De verwachting is dat de toegenomen gesorteerde hoeveelheden pmd terug te zien zijn in een afname
van pmd in het restafval. In beide proefwijk is de samenstelling onderzocht en vergeleken met een
controlewijk. In beide wijken is een daling te zien van het percentage pmd in het restafval. Ten
opzichte van de nulmeting is dit in Rijnsoever 3% en in Duyfrak 5%. Ten opzichte van de wijk zelf is
het resultaat verbeterd, maar wijkt uiteindelijk niet veel af van gemiddeld percentage van de
controlewijk.
wijk aansluitingen containers uitgezet % acceptatie
Rijnsoever 409 395 97%
Duyfrak 443 324 73%
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
1600
1800
kilogram pmd per ledigingsronde
KG
1 0%
1 1%1 5% 8% 8%
8%
1 0%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
controlewijk Rijnsoever Duyfrak Rijnsoever Duyfrak Rijnsoever Duyfrak
nulmeting meting 1 meting 2
samenstelling restafval pmd aan huis
restafval
overig herbruikbaar afval
textiel
glas
pmd
papier
Groente-, fruit-, en tuinafval
12
Gezien het lage gewicht van pmd is een flink volume
nodig om een daling te veroorzaken. Dit in tegenstelling
tot gft dat minder volumineus is, maar veel zwaarder.
Qua volume neemt pmd bijna de helft van de
restafvalcontainer in beslag.
Het merendeel dat wordt aangeboden in de pmd container bestaat uit kunststof verpakkingen.
Officieel gezien is zowel de gele als grijze balk vervuiling. Er is echter onderscheid gemaakt in
materialen die mogelijk uit onwetendheid zijn aangeboden, zoals metaal of niet-verpakkingen en
‘echte’ vervuiling. De mate van vervuiling is over de proefwijken ongeveer gelijk. Wel ligt het
percentage vervuiling in de controlewijk een stuk hoger (26%). Het betreft hier pmd afval uit
milieuparken, aangezien er buiten de proefwijken nog geen pmd inzameling aan huis plaatsvindt. Dit
verschil in vervuiling is mogelijk te verklaren door het verschil in inzamelmiddel.
Pmd dichtbij huis wegbrengen
Ingezamelde hoeveelheden pmd en restafval
In de wijk Frederiksoord zijn ondergrondse restafvalcontainers omgebouwd tot pmd containers. In
totaal konden bewoners gebruik maken van 10 pmd containers en resteerden nog 2
restafvalcontainers. De volgende grafiek laat zien hoeveel restafval in deze 2 containers is ingezameld:
De hoeveelheid restafval daalt eerst, maar
neemt vervolgens langzaam toe richting het
eind van de pilot.
Op basis van de gemiddelde hoeveelheden
restafval per week en aantal huishoudens, zou
met deze twee containers gemiddeld 92 kg.
restafval per inwoner per jaar worden
ingezameld. Dit is fors lager dan de gemiddeld
191 kg. restafval die gemeentebreed jaarlijks
wordt ingezameld. Een van de verklaringen is,
dat een deel van het restafval ook in de pmd
containers is aangeboden en niet in de restafvalcontainers. Uit de sorteeranalyse bleek namelijk dat
driekwart van de inhoud van de pmd containers is vervuild met restafval.
Helaas bleek het pmd in de containers zodanig vervuild, dat dit van onvoldoende kwaliteit is om aan te
bieden voor recycling. Deze proefopstelling heeft daarmee geresulteerd in 0 kg. pmd. Kanttekening is,
dat een tweetal containers aanzienlijk minder waren vervuild, dankzij de inzet en betrokkenheid van
buurtbewoners. Hoewel dit pmd beter geschikt was voor recycling, kon dit de vervuiling in de andere
containers helaas niet voldoende compenseren.
Het aandeel restafval heeft dus geleid tot een negatief resultaat. Dat neemt niet weg dat bewoners wel
degelijk pmd hebben aangeboden. Hoewel exacte tonnages van het pmd dus niet bekend zijn, kan op
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Rijnsoever Duyfrak
volume
Volume %
restafval
overig herbruikbaarafval
textiel
glas
pmd
papier
Groente-, fruit-, entuinafval
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
samenstelling pmd container aan huis
vervuiling
overige metalen enkunststoffen
drinkpakken
metalen verpakkingen
plastic verpakkingen
0
500
1000
1500
2000
2500
hoeveelheid restafval per lediging (kg)
13
basis van een gemiddeld gewicht per container en de sorteeranalyse een inschatting worden gemaakt
hoeveel pmd er gemiddeld is aangeboden. Ook geeft het een indicatie hoeveel restafval is aangeboden.
De grafiek hiernaast geeft een indicatie van de
hoeveelheid pmd die gemiddeld per inwoner is
ingezameld: gemiddeld 15 kg. per inwoner. Dit is 3
kg. hoger dan wat gemiddeld in Katwijk wordt
ingezameld. In werkelijkheid ligt deze hoeveelheid
waarschijnlijk hoger om de volgende redenen:
In de analyse is volledig schoon pmd gewogen.
In een gemiddelde pmd container is altijd wat
vervuiling aanwezig, dat ook meeweegt.
In de vakantieperiode kan het afvalaanbod
lager zijn.
Bewoners mochten naast deze containers ook
gebruik blijven maken van de milieuparken. Deze
hoeveelheden zijn niet zichtbaar, al zal dit in de
praktijk beperkt zijn.
Een harde conclusie valt helaas niet te trekken vanwege de verschillende onzekerheden die aan deze
cijfers zijn verbonden. Belangrijk om te constateren is, dat er dus wel degelijk een aanzienlijke
hoeveelheid pmd is aangeboden, maar dat dit volledig teniet is gedaan door de vervuiling met
restafval, waarmee het uiteindelijke resultaat 0 kg. pmd blijft.
De hoeveelheid restafval komt gemiddeld uit op 153 kg. per inwoner per jaar. Hoewel dit lager is dan
het gemiddelde, kennen ook deze cijfers onzekerheden en kan de vakantieperiode van invloed zijn.
Specifiek voor deze wijk is niet bekend wat vorig jaar aan restafval is ingezameld in deze periode, wat
een vergelijking niet mogelijk maakt.
Samenstelling restafval en pmd
Bij de nulmeting lag het percentage pmd in
het restafval relatief laag. Dit lijkt erop te
duiden dat pmd beter wordt gesorteerd dan
gemiddeld. Tijdens de proef is het aandeel
pmd in het restafval echter toegenomen tot
13% tijdens de laatste meting.
Zoals onder het vorige kopje ook beschreven, bleek
het aandeel vervuiling in de pmd containers
zodanig, dat dit niet als pmd afgevoerd kon
worden, maar als restafval. De hoeveelheid
vervuiling is wel licht gedaald: van 84% naar 75%
in de tweede meting. Dit percentage is echter nog te
hoog. Teveel vervuiling wordt door het bedrijf die
het pmd sorteert en vervolgens verwerkt niet
geaccepteerd.
1 0%
8%9%
1 3%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
samenstelling restafval pmd wegbrengen
restafval
overig herbruikbaar afval
textiel
glas
pmd
papier
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
milieuparken meting 1 meting 2
samenstelling pmd container in de wijk
vervuiling
overige metalen enkunststoffen
drinkpakken
metalen verpakkingen
plastic verpakkingen
1 5
6
61
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
schatting afval aanbod pmd container
(kg/inwoner/jaar)
restafval
overig pmd
pmd
14
Service
De ervaringen van bewoners vormen in dit evaluatierapport een belangrijk onderdeel. Hoe bewoners
het element service hebben ervaren tijdens de proef, hebben we via verschillende kanalen verzameld:
1. Vragenlijst verzonden naar alle betrokken huishoudens én een controlegroep.
2. Reacties die via mail, telefoon, brief en social media zijn binnengekomen tijdens de
proefperiode.
Resultaten vragenlijst
Vanuit elke proefwijk is voldoende reactie gekomen, om een goed beeld te kunnen schetsen van de
ervaringen:
proefwijk Aantal huishoudens Aantal reacties % respons Dinsdagwijk (zomer gft) 2424 614 25% Zanderij (keukenafval wegbrengen) 775 261 34% Rijnsoever (pmd aan huis) 409 235 57% Duyfrak (pmd aan huis) 443 186 42% Frederiksoord (pmd wegbrengen) 453 216 48% Controlewijk (verspreid door gemeente)
616 186 30%
Een volledige overzicht van alle resultaten van de vragenlijst zijn te vinden in bijlage 2. Hieronder zijn
enkele belangrijke bevindingen uitgelicht.
Gebruik inzamelmiddel
De grafiek hiernaast is met name
interessant voor de wijk Zanderij.
Deze wijk maakt namelijk gebruik
van een nieuw inzamelmiddel:
namelijk de container voor
keukenafval in de wijk. Interessant is
dat 64% van de bewoners zegt
gebruik te maken van deze nieuwe
brengvoorziening. Sommigen
gebruikten alleen deze container,
anderen gebruikten zowel de
container aan huis als die in de wijk.
Voor de stroom pmd is het vooral
interessant om te kijken naar
Frederiksoord, Rijnsoever en
Duyfrak.
In Rijnsoever heeft bijna 90% van
de respondenten de pmd container
aan huis gebruikt. Slechts een paar
procent verkoos het milieupark. In
Duyfrak ligt dit percentage lager en
verkiest 35% toch liever het
milieupark. Dit verschil is deels
verklaarbaar door het gegeven dat in Duyfrak minder bewoners de pmd container aan huis hebben
geaccepteerd.
In Frederiksoord verkozen de meeste bewoners de pmd container dichtbij huis (85%). Slechts enkele
bewoners brachten hun pmd naar een milieupark.
89,9%
92,8%
34,9%
80,1%
85,8%
31,8% 32,2%
16,1%
8,5%
Dinsdagwijk
Rijnsoever
Zanderij
Duyfrak
Frederiksoord
inzamelmiddel gft in gebruik
rolcontainer gezamelijke container
extra geplaatste container gezamenlijke en extra geplaatste container
geen anders
89,5%
7,3%
92,0%
35,1%
79,8%
85,1%
89,7%
61,1%
8,7%
7,3%
15,3%
Dinsdagwijk
Rijnsoever
Zanderij
Duyfrak
Frederiksoord
geen proefwijk
inzamelmiddel pmd in gebruik
container in de milieuparkjes nieuwe verzamelcontainer rolcontainer pmd geen anders
15
Aanbiedfrequentie
In de reguliere inzameling wordt gft aan huis eenmaal in de twee weken ingezameld. De wijken met
een gft container aan huis, Zanderij en Rijnsoever, doen dit ook overwegend (68% en 91%). Opvallend
is dat in de Zanderij een deel van de mensen de gft container maar eens per maand of minder vaak
aanbiedt (28%). Mogelijk dat deze mensen gebruik maken van de containers in de wijk.
In de dinsdagwijk kregen bewoners de extra optie om de container wekelijks aan de weg te zetten. 65%
van de respondenten hebben dit gedaan.
Voor pmd wordt de container eenmaal per twee weken opgehaald. Het merendeel van de bewoners
van met name Rijnsoever deed dit ook structureel: 88%. In Duyfrak bood 55% de container eenmaal
per twee weken aan of eenmaal per maand/minder vaak: 19%. De overige respondenten hebben deze
vraag overgeslagen wanneer zij geen pmd container gebruikten.
Beter gaan sorteren?
Belangrijke vraag is of de nieuwe
vorm van inzamelen bewoners
heeft geholpen om het gft of pmd
beter te sorteren? De wijken waar
extra service op gft is geboden,
lijkt het zomer gft het beste
resultaat te geven: 36% van de
respondenten zegt dat ze gft beter
zijn gaan sorteren. In de Zanderij
is dit iets lager: 27%. Opvallend is
dat ook in wijken waar geen
wijzigingen in de gft inzameling
hebben plaatsgevonden, ook een positief effect zichtbaar is. Zo zegt 33% van de respondenten uit
Frederiksoord en 26% van de respondenten uit Rijnsoever dat ook zij gft beter zijn gaan sorteren.
Mogelijk versterken de pilots elkaar daarin.
Het dichtbij huis of aan huis ophalen lijkt
een positief effect te hebben op het beter
sorteren van pmd. In Rijnsoever het
meest: 63% van de respondenten. Maar
ook in Frederiksoord (54%) en in Duyfrak
(42%) zijn bewoners pmd beter gaan
sorteren. Het effect lijkt dan ook groter
dan bij het groenafval. Ook hier is in de
wijken Zanderij en Dinsdagwijk een deel
van de mensen gemotiveerd om pmd beter
te sorteren, al is de inzamelmethodiek voor
hen niet veranderd.
Tevredenheid
Alle bewoners van de proefwijken en de controlewijk is gevraagd naar hun tevredenheid over de
afvalinzameling in het algemeen en specifiek per afvalstroom. Interessant is ook om te kijken of de
nieuwe inzamelmethodieken voor pmd en gft hebben geleid tot een grotere tevredenheid.
In het algemeen zijn de bewoners best tevreden over de afvalinzameling. In elke wijk is de
tevredenheid ruim voldoende.
35,8%
26,4%
27,0%
6,3%
33,1%
8,8%
6,0%
13,7%
8,4%
20,0%
26,9%
19,9%
22,4%
18,7%
32,6%
37,5%
36,5%
61,5%
38,0%
Dinsdagwijk
Rijnsoever
Zanderij
Duyfrak
Frederiksoord
gft beter gaan sorteren
eens oneens
26,8%
62,7%
16,4%
42,0%
53,8%
7,7%
6,9%
9,2%
10,8%
6,4%
23,1%
7,4%
26,1%
13,6%
9,9%
36,7%
21,7%
45,4%
33,0%
28,1%
Dinsdagwijk
Rijnsoever
Zanderij
Duyfrak
Frederiksoord
pmd beter gaan sorteren
eens oneens
16
Van de afvalstromen krijgt de stroom gft gemiddeld gezien de hoogste beoordeling: 8,02 en krijgt
restafval de laagste beoordeling: 6,61. In het algemeen valt op dat de grondstoffen een hogere
beoordeling krijgen dan restafval.
In de wijken met de extra inzet op gft
is de tevredenheid hoog: 8,22 en
8,01. Het wekelijks ophalen van gft
lijkt daarin tot meer tevredenheid te
leiden, dan het wegbrengen van
keukenafval in de Zanderij, al is het
verschil klein en is de tevredenheid
hoger dan in de andere wijken.
Uitzondering is Frederiksoord. Daar
is de tevredenheid het hoogst. De
ondergrondse verzamelcontainers
voor gft scoren een 8,3.
Voor pmd lopen de cijfers meer uiteen. Rijnsoever is met een 8,3 het meest tevreden over het aan huis
ophalen van pmd. Bewoners van het Duyfrak beoordelen dezelfde inzameling ruim een punt lager:
7,03. Frederiksoord zit met het dichtbij huis wegbrengen van pmd daar precies tussenin met een 7,94.
Dit cijfer ligt wel hoger dan het gemiddelde van 7,17.
Naast de algemene tevredenheid
is bewoners gevraagd of hun
tevreden de afgelopen drie
maanden is toegenomen, gelijk
gebleven of juist afgenomen. Dit
zegt iets over het effect die de
proeven hebben gehad op de
tevredenheid.
Elke proefopstelling heeft geleid
tot bewoners die de nieuwe
inzamelmethodiek meer konden
waarderen dan de huidige methodiek. Dit percentage is het hoogst in Rijnsoever. Daar is de
tevredenheid bij meer dan de helft van de respondenten toegenomen. Het aantal bewoners waarvan de
tevredenheid afgenomen is beperkt voor de gft inzameling en het aan huis ophalen van pmd in
Rijnsoever. Opvallend is dat in Frederiksoord en Duyfrak ongeveer een kwart van de respondenten de
wijzigingen in de pmd inzameling minder konden waarderen. Reden kan zijn dat in deze wijken de
verandering het grootst is. In Frederiksoord zijn restafvalcontainers omgebouwd tot pmd containers
en in Duyfrak maakten bewoners nog geen gebruik van containers aan huis.
Deze tevredenheid is ook terug te zien in de reacties op de vraag of de proef voortgezet moet worden.
In welke wijk zijn voor- en tegenstanders te vinden. Over het algemeen geldt wel dat meer dan de helft
van de inwoners wil doorgaan met de
proef. Dit percentage is in Rijnsoever
het hoogst: 70%. Uitzondering vormt
Duyfrak. Hier is de situatie precies
omgedraaid: 56% van de
respondenten ziet het aan huis
inzamelen van pmd liever stoppen
tegenover 36% die de proef graag
verlengd ziet.
Tevredenheid over de vier grootste afvalstromen en algemene tevredenheid
wijk papier gft pmd restalgemene
tevredenheid
Dinsdagwijk 8,13 8,22 6,76 6,84 7,54
Rijnsoever 8,35 7,69 8,33 5,61 7,82
Zanderij 7,95 8,01 7,05 7,00 7,39
Duyfrak 8,45 7,94 7,03 6,30 7,09
Frederiksoord 6,48 8,30 7,94 6,62 7,06
geen proefwijk 7,95 7,54 6,35 6,47 7,17
totaal 7,94 8,02 7,17 6,61 7,41
39,1%
54,6%
41,5%
33,1%
40,6%
56,6%
40,2%
53,8%
42,0%
35,4%
24,9%
24,1%
Dinsdagwijk
Rijnsoever
Zanderij
Duyfrak
Frederiksoord
geen proefwijk
Tevredenheid veranderd?
toegenomen gelijk gebleven afgenomen
64,9%
69,7%
56,7%
36,0%
65,5%
26,3%
11,4%
18,2%
8,4%
8,4%
8,8%
18,9%
25,1%
55,6%
26,1%
Dinsdagwijk
Rijnsoever
Zanderij
Duyfrak
Frederiksoord
Doorgaan met de proef?
ja maakt niet uit nee
17
Wat kan beter?
Bewoners is gevraagd of zij problemen ondervinden in het sorteren en aanbieden van hun afval. De
reacties lopen uiteen:
De meest gegeven reactie is: ik
loop nergens tegenaan. Andere
veelgenoemde reactie is dat de
wijkcontainers vaak vol zijn.
Container die het vaakst vol zit
is de papiercontainer. In
mindere mate worden reacties
gegeven als: de wijkcontainers
zijn te ver of dat de
rolcontainers stinken of te groot
zijn voor de ruimte die
beschikbaar is.
Tenslotte is nog gevraagd wat mensen nog meer kan helpen om hun afval beter te sorteren. De top 3 is:
1. Ik zeker weet dat het nuttig is (53%)
2. Het me geld bespaart (46%)
3. De wijkcontainers dichterbij staan / ik een rolcontainer voor pmd krijg (36%)
Een extra rolcontainer voor gft is niet gewenst en daarnaast geeft 57% van de respondenten aan dat
meer informatie over hoe je afval moet sorteren niet bijdraagt (mogelijk omdat deze info reeds bekend
is).
Reacties via mail, telefoon en social media
Voorafgaand aan de start van de proef ontstond enige miscommunicatie. Een foto op een folder zorgde
voor verwarring (gft op een pmd folder) en daarnaast waren in de adresselectie enkele woningen
verkeerd geselecteerd. Ook vonden sommige mensen dat de communicatie te kort op de start van de
pilot zat.
Per proefopzet hebben we verschillende soorten reacties gehad. De meeste reacties kregen we
logischerwijs rond de start van de proef en de impact van de proefopzet was leidend in het aantal
reacties. Zo leverde het uitzetten van pmd containers veel meer reacties op dan vanuit de dinsdagwijk
waar bewoners met een groen container de extra service hadden om de container wekelijks aan te
bieden.
Zomer GFT Nagenoeg geen reacties of vragen
Één reactie van een bewoner die zich stoorde aan het vaker aanbieden van de containers nabij haar woning
Vraag waarom de restafvalcontainer geen pmd container kon worden (te weinig restafafval)
Keukenafval wegbrengen Nagenoeg geen reacties Pmd afval aan huis ophalen (Rijnsoever)
Vraag over wat er in de pmd container mag
Verzoek om de container op te halen
Geuroverlast, geeft voorkeur aan een ondergrondse container Pmd afval aan huis ophalen (Duyfrak)
Lelijke container en daarnaast lelijk straatbeeld
Verzoek om de container op te halen
Geeft geuroverlast
Neemt parkeerplaatsen in beslag op aanbieddagen
Voorkeur om pmd weg te brengen, meer containers in de wijk ipv aan huis. Geen moeite om het weg te brengen.
Weerstand tegen de aanbiedplaats voor het huis (uitzicht op containers en de plaatsing van een paal met bord).
6,8%
,9%
33,8%
16,6%
4,6%
2,7%
17,7%
8,4%
16,1%
38,8%
13,7%
niet altijd zin in
te ingewikkeld
wijkcontainers vol
wijkcontainers ver
wijkcontainers vies
rolcontainers zwaar
rolcontainers stank
rolcontainers niet alles kwijt
rolcontainers te weinig plek
loop nergens tegenaan
anders
Waar loopt u het meeste tegenaan?
18
Pmd afval dichtbij huis wegbrengen
Overgang te groot (teveel rest omgebouwd tot pmd)
Verzoek tot clusters van 3 containers (rest, pmd, gft)
Onduidelijkheid welke container voor welke stroom is (ondanks stickers)
Melding dat bewoners de stickers van de pmd container verwijderen
Enkele buurtbewoners toonden zich erg betrokken en gingen langs bij buurtbewoners om hen aan te sporen de pmd containers te gebruiken (twee pmd containers bleken van hogere kwaliteit daardoor)
Tijdig legen van de milieuparken
Meer aanbiedplaatsen restafval creëren, mensen zelf de keuze laten en positief gedrag belonen.
Algemene tips:
Communicatie op glas containers (lijkt alsof de sticker verwijst naar de kleuren inworpopeningen,
maar deze corresponderen niet met elkaar)
Mensen belonen voor het sorteren van hun afval
Zakken uitgeven om pmd in te verzamelen (zoals in Oegstgeest)
Info bondiger weergeven, nu was het verspreid over verschillende documenten zoals brieven en
folders
Rekening houden met het gegeven dat niet iedereen de Nederlandse taal machtig is.
Biedt afvalbakken voor in huis aan om afval te sorteren.
aanpak volle en verstopte containers
De bruikbaarheid van de milieuparken is een aandachtspunt wanneer het gaat over service. Naast
communicatie en afspraken met de betrokken inzamelaars en gemeentemedewerkers, is sinds februari
extra inzet gestart om de drukst bezochte milieuparken zo toegankelijk mogelijk te houden. Het betreft
een 16tal milieuparken die door een firma tweemaal per dag, zes dagen per week worden nagelopen.
Rommel naast de containers wordt verwijderd of gemeld en daarnaast verhelpen zij verstoppingen.
Niet onbelangrijk: zij registreren hun bevindingen, zodat zicht ontstaat op het probleem. Zijn de
containers vooral vol of juist verstopt? Dit is een belangrijk gegeven in het kiezen van de juiste aanpak.
Algemene opmerking: percentage verstopte en volle containers is een gemiddelde van alle bezochte
milieuparken. Het percentage zegt dat op een milieupark een volle of verstopte container is
aangetroffen. Dit kan een specifieke afvalstroom zijn en hoeft niet te betekenen dat geen enkele
container bruikbaar was.
Bevindingen:
Op de milieuparken is vaker sprake van verstopte containers dan volle containers.
Volle containers komen met name op maandag voor. Op donderdag en zaterdag komen het minst
vaak volle containers voor (max 10%).
In de periode na de zomer neemt het aantal volle containers iets toe op met name dinsdag en
woensdag
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag
% volle en verstopte containers per dag (sept-okt)
ochtend vol ochtend verstopt middag vol middag verstopt
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag
% volle en verstopte containers per dag (mrt-april)
ochtend vol ochtend verstopt middag vol middag verstopt
19
Het percentage verstoppingen fluctueert weinig. Zeker gezien het gegeven dat deze parken
tweemaal per dag worden nagelopen en verstoppingen worden verholpen, komt dit alsnog
veelvuldig voor.
Verstoppingen komen met name voor in papiercontainers en in iets mindere mate in pmd containers.
Oorzaak zijn de dozen die vaak te groot worden aangeboden en daardoor de inworpopening
verstoppen. Ook te grote plastic zakken met pmd kunnen de inworpopening verstoppen. In mindere
mate is er sprake van volle papier of glascontainers. Al neemt het aantal volle textielcontainers toe. Dit
wordt teruggekoppeld aan de inzamelaar.
De milieuparken waar volle containers en verstoppingen het vaak voorkomen zijn:
Volle containers Verstopte containers
Visserijkade
Zeilmakerstraat
Remiseplein
Duyfrakplein
Visserijkade
Zeilmakerstraat
Remiseplein
Melkweg
In bijlage 3 is een overzicht per milieupark opgenomen en de mate waarin volle en verstopte container
voorkomen.
bedrijfsafval en beter scheiden in huis
Ook het gebruik van containers door bedrijven blijft een aandachtspunt. Alle ondernemers zijn met
een brief geïnformeerd over het gegeven dat zij geen gebruik mogen maken van de gemeentelijke
containers en waarom dit zo is. Ook hebben de opsporingsambtenaren enkele containers nagelopen en
een tweetal bedrijven aangesproken die te traceren vielen. Dit blijft echter lastig om te doen, omdat het
niet altijd aantoonbaar is dat iets bedrijfsafval is, of dat de herkomst te herleiden is.
Een eventuele oplossing is het afsluiten van containers met passen. Nadeel is dan dat bewoners altijd
hun milieupas bij zich moeten hebben om de containers te openen.
In het plan van aanpak is ook ingezet of het faciliteren van beter afval sorteren in huis. Hier is tijdens
de proef geen invulling meer aan gegeven. Wel zijn keukenemmers voor gft verstrekt en actief
gepromoot in met name de wijken waar de gft inzameling centraal stond.
Bewoners die de vragenlijst hebben ingevuld, konden zich aanmelden voor een verloting van vijf setjes
afvalbakken voor in huis om afval beter te sorteren. Deze verloting moet nog plaatsvinden.
Kosten
Voor de uitvoering van de pilots was een budget beschikbaar van circa € 150.000,- De pilots konden
binnen budget worden uitgevoerd.
De gemaakte kosten zijn in deze fase lastig te koppelen aan de daadwerkelijke kosten die gemoeid zijn
met een inzamelmethodiek. Zo was de inzet in Frederiksoord beperkt, omdat hier al ondergrondse
containers aanwezig zijn. Bij een uitrol in de hele gemeente, zou dit wel investeringen met zich
meebrengen. Daarnaast zijn ook veel kosten gemoeid geweest met de monitoring en communicatie en
kon de inzameling deels in eigen beheer worden uitgevoerd. In een verdere uitwerking van de gekozen
inzamelmethodieken zal hier uiteraard wel aandacht aan worden besteed. In deze evaluatie ligt de
focus meer op milieu en service.
20
4. Conclusie
Milieu
Aangezien elke proefopzet de focus had op een bepaalde afvalstroom, is met geen enkele
proefopzet een grote stap gezet in een hoger afvalscheidingspercentage. Dit lag ook niet in de lijn
der verwachtingen. Het ging er vooral om, te onderzoeken welke manieren van inzamelen helpen
om tot meer afvalscheiding te komen en wat straks in een uitwerking van nieuwe
afvalinzamelmethodieken kan werken en wat juist niet. Om uiteindelijk echt een flinke stap te
zetten in een hoger afvalscheidingspercentage is meer nodig.
Met name de huis aan huis inzameling van pmd leidde tot een zichtbare verbetering van het
afvalscheidingspercentage en de hoeveelheid ingezameld pmd. Mogelijk kan het aan huis
inzamelen van pmd leiden tot een verdubbeling van de hoeveelheid gesorteerd pmd.
De conclusie voor het wegbrengen van keukenafval moet voorzichtiger worden getrokken, maar
lijkt wel een positief effect te hebben op met name een afname van schillen en snijafval in het
restafval. In zowel de groencontainers aan huis, als de containers in de wijk komt dit neer op circa
12 kg. per inwoner per jaar. Blijkbaar leidt het bieden van een brengvoorziening of de
communicatie aandacht tot meer keukenafval in de groencontainer.
Het wekelijks ophalen van gft leidt niet tot meer gft. Met name keukenafval wordt nog steeds in
het restafval aangeboden, ook al wordt de groene container vaker geleegd dan de
restafvalcontainer (bewust bedoeld om stankoverlast te voorkomen).
Hoewel er bovengemiddeld veel pmd in de wijkcontainer lijkt te zijn aangeboden, was de kwaliteit
te slecht om te recyclen. In deze opstelling draagt het dichtbij huis wegbrengen van pmd niet bij
aan een hoger afvalscheidingspercentage.
Gft is zowel bij zomer gft als bij het wegbrengen in de wijk van erg goede kwaliteit. Het pmd bij de
huis-aan-huis inzameling was beter van kwaliteit dan het pmd ingezameld in milieuparken.
Service
Algemeen:
De meer intensieve communicatie en inzet op het beter sorteren van één afvalstroom lijkt een
positief effect te hebben op meer bewustwording over het sorteren van andere afvalstromen.
De uiteenlopende reacties en mate van tevredenheid toont aan dat ook binnen relatief kleine
wijken het begrip service uiteen loopt. In de wens om bewoners te betrekken inde toekomstige
afvalinzameling is dit een factor om rekening mee te houden. Naar verwachting zullen er altijd
bewoners zijn , die zich in de plannen niet kunnen vinden.
Zomer gft:
Het wekelijks aanbieden wordt door een ruime meerderheid van de bewoners benut. Daarnaast is
de tevredenheid het hoogste van alle wijken en geeft een derde van de bewoners aan het gft beter
te sorteren. Een ruime meerderheid ziet het zomer gft graag terugkomen volgend jaar.
Aangezien het zomer gft niet heeft geleid tot meer gft of minder gft in het restafval, is het zomer gft
met name een service maatregel.
Keukenafval wegbrengen:
Een ruime meerderheid van de bewoners gebruikt de wijkcontainer voor keukenafval. Dit leidt
voor een kwart van de bewoners tot beter sorteren en voor 42% tot meer tevredenheid. Echter, een
krappe meerderheid (57%) ziet de proef graag verlengd.
Het inzamelmiddel is gebruikt, maar de stijging in service wordt minder hoog ervaren als het
zomer gft. Toch lijkt deze vorm van inzameling wel te leiden tot het beter sorteren van gft.
Interessant is dat slechts een deel van het keukenafval wordt weggebracht, maar een deel ook extra
21
in de groene container aan huis belandt. Etensresten en etenswaar blijft overigens wel nog
geregeld in de restafvalcontainer te belanden.
pmd aan huis ophalen:
Ervaringen in service verschillend per wijk. Dit wordt waarschijnlijk vooral veroorzaakt door
gegeven dat Rijnsoever bekend is met het gebruik van rolcontainers en Duyfrak niet. Dit is een
belangrijk gegeven om mee te nemen in het vervolgtraject.
Over het algemeen zijn de uitgezette containers goed gebruikt, al heeft een aanzienlijk deel van
bewoners in Duyfrak de container niet geaccepteerd (27%). Met deze weerstand dient rekening te
worden gehouden.
In Rijnsoever hoge mate van gebruik en tevredenheid: rapportcijfer 8,3 waarbij 55% van bewoners
aangeeft dat tevredenheid is toegenomen. In Duyfrak was hier ook sprake van, maar in mindere
mate. Deze vorm van inzamelen wordt als hoge service gezien en leidt ook tot meer gesorteerd
pmd.
De weerstand vanuit laagbouwwijken zonder containers aan huis is iets om rekening mee te
houden: 25% van respondenten vindt het aan huis inzamelen van pmd geen extra service. Waar
70% van de bewoners in Rijnsoever de proef willen voortzetten, wil een krappe meerderheid in
Duyfrak dit juist niet. Hoewe de service in Duyfrak als minder wordt ervaren, heeft dit wel geleid
tot minder pmd in het restafval en betere sortering.
Pmd dichtbij huis wegbrengen:
Het kunnen aanbieden van pmd dichtbij huis wordt gezien als een servicemaatregel. Ongeveer
85% van de respondenten maakte gebruik van de containers en daarnaast stimuleerde het ruim de
helft van de respondenten om pmd te sorteren. Ook de tevredenheid is hoog en een ruime
meerderheid van 66% ziet de proef graag verlengd.
Dit maakt het extra jammer dat het milieurendement lag was. Een deel van de inwoners bleek
ontevreden over de wijze van inzamelen. Mogelijk dat dit verschil in servicebeleving ervoor heeft
gezorgd dat de container teveel vervuild bleven met restafval.
Hoewel een aanname, lijkt het gesorteerde aanbod pmd hoger in vergelijking met het gemeentelijk
gemiddelde. Belangrijkste aandachtspunt om dit systeem tot een succes te maken is de kwaliteit en
het gegeven dat alle gebruikers van een gezamenlijke container deze verantwoordelijkheid delen.
De containers die enkele bewoners onder hun hoede hadden genomen bleken goed van kwaliteit.
Betrokkenheid vanuit de buurt blijkt een belangrijke kracht om verzamelcontainers succesvol te
laten zijn. Immers, gezamenlijk gebruik leidt tot een gezamenlijke verantwoordelijkheid.
Aanpak volle en verstopte containers
Volle, maar vooral verstopte containers vormen een groot aandachtspunt. Gezien de hoge frequentie
waarmee verstoppingen plaatsvinden door met name dozen en te grote zakken, is de inzet op het
nalopen van de milieuparkjes nuttig gebleken. Het gegeven dat met name verstoppingen de problemen
veroorzaken maakt de aanpak complexer en zal moeten bestaan uit verschillende elementen. Het toont
ook aan dat verstoppingen een risico is in het gebruik van ondergrondse containers voor de inzameling
van met name papier.
22
5. Aanknopingspunten nieuwe inzamelmethodiek
Aan de hand van de resultaten van de pilots én ervaringen en suggesties van bewoners, hebben we
zicht gekregen op welke elementen werken en welke niet. Zowel vanuit milieu oogpunt bekeken als
vanuit service.
Aanknopingspunten voor de te kiezen nieuwe afvalinzamelmethodiek(en):
Pmd en gft spelen beiden op eigen manier een belangrijke rol in het verhogen van het
afvalscheidingspercentage. Pmd maakt het effect van afvalscheiding zichtbaar voor bewoners
vanwege het grote volume. Maar gft maakt afvalscheiding vooral meetbaar door het grote gewicht
en daarmee grote invloed op de hoeveelheid restafval, scheidingspercentage en dus
verbrandingskosten.
Zoveel mogelijk service op gft en dan vooral keukenafval. Het blijkt de belangrijkste stroom te zijn
om restafval te reduceren qua gewicht, maar ook het lastigst om te sorteren. Het bieden van
keuzeopties/maatwerk in het aan huis ophalen van tuinafval en wegbrengen van keukenafval lijkt
hierin effectiever dan het vaker legen van de container aan huis. Het is belangrijk onderscheid te
maken in keukenafval en tuinafval. Het vaker legen van de gft container werd wel als grote service
gezien, om ook de stap te maken naar zichtbare milieuvoordelen is een extra prikkel nodig.
Het grote aandeel etensresten en voedingsmiddelen met of zonder verpakking laat zien dat er niet
alleen winst valt te behalen in beter sorteren van keukenafval, maar ook in preventie:
voedselverspilling. Aandacht hiervoor kan een belangrijke bijdrage leveren in de vermindering van
de hoeveelheid restafval. Afval dat niet vrijkomt hoeft immers niet gesorteerd te worden.
Pmd aan huis ophalen leidt tot grote tevredenheid en tot bijna een verdubbeling aan ingezamelde
tonnages. Het laat mensen zien dat je veel minder restafval overhoudt wanneer je goed sorteert.
Het lijkt daarmee een win-win situatie.
Maar: dit geldt alleen voor wijken die gewend zijn aan het aan huis ophalen van afval. De
acceptatie en tevredenheid ligt namelijk in wijken zonder containers aan huis een stuk lager. Hier
is de verdeeldheid groter: enerzijds was een deel van de bewoners erg tevreden over het aan huis
ophalen van pmd, maar anderzijds waren er meer felle tegenstanders. Dit toont aan dat service een
subjectief begrip is, zowel per wijk, maar dus ook per persoon.
Belangrijk om alle gebruikers van een ondergrondse container mee te krijgen in het succesvol
maken van een methodiek. Het wegbrengen van pmd dichterbij huis werd als hoge mate van
service ervaren. Maar ook hier liepen de meningen binnen één wijk uiteen. Het vermoeden bestaat
dat bewoners die geen heil zagen in deze inzamelmethode de kwaliteit van het pmd hebben
verstoord door restafval aan te bieden. Waar bij aan huis inzameling het inzamelmiddel aan één
huishouden is verbonden, is bij het gebruik van verzamelcontainers samenwerking nodig. Het
goede sorteergedrag van bewoners sneeuwde onder door het aanbieden van restafval. Voor milieu,
maar zeker ook kosten is het gebruik van verzamelcontainers een risico. Bij de keuze voor een
dergelijk systeem moet worden ingezet op het voorkomen van vervuiling.
o Verbeterpunt in de inrichting van een ondergronds systeem kan zijn om clusters van de
verschillende afvalstromen te maken (gft, pmd en eventueel rest).
Betrokkenheid bij, in dit geval een pilot, draagt positief bij aan bewustwording rond afval sorteren.
Sommige bewoners gaven aan dat zij ook andere stromen beter zijn gaan sorteren, stromen waar
geen verandering in inzamelmethodiek is opgetreden.
Volle en verstopte containers zijn een groot aandachtspunt. De resultaten tonen ook aan dat een
oplossing breed ingestoken moet worden en vooral ook op het aanpakken van verstoppingen
gericht moet zijn. Met name ondergrondse papiercontainers zijn extra gevoelig voor
verstoppingen.
Wat bewoners helpt om afval beter te sorteren is: Dichtbij wegbrengen of aan huis ophalen van
grondstoffen is wenselijk, evenals geld besparen en het zeker weten dat het nuttig is.