สรุ�ปกฎหมายลั�กษณะพยาน

* มาตรุาที่��ส�าคั�ญของกฎหมายลั�กษณะพยานที่��ต�องรุ�� ป.วิ .แพ"งมาตรุา 93, 94, 95 ป.วิ .อาญามาตรุา 226, 232 *

การุรุ�บฟั%งพยานบ�คัคัลัปรุะเด็(นที่�� 1 คัวิามหมายพยานบอกเลั"า พยานบุ�คคลหมายถึ�ง บุ�คคลที่��มาเบุ�กความต่�อศาลและการเบุ�กความของพยานบุ�คคลจะเป็ นการเบุ�กความจากความที่รงจ!าของต่นจากสิ่��งที่��ต่#วเองได้&ป็ระสิ่บุพบุเห'นมาข�อส�งเกต (1) พยานบุ�คคลอาจเป็ นพยานว#ต่ถึ�ก'ได้&(2) บุ�คคลที่��มาพ(ด้หร)อต่�ด้ต่�อศาลไม�ได้&หมายความว�าเป็ นพยานบุ�คคลเสิ่มอไป็ เพราะจะเป็ นพยานได้&ต่&องย)�นระบุ�บุ#ญชี�พยานด้&วย(ฎ.145/2522,3130/2523)

ว�น�จฉั#ยว�า โจที่ก/หร)อจ!าเลย ไม�ได้&ย)�นระบุ�บุ#ญชี�พยาน แต่�อ&างต่นเองเป็ นพยานและน!าต่#วเองเข&าสิ่)บุ ศาลฎ�กาว�น�จฉั#ยว�า ศาลไม�ยอมให&สิ่)บุเพราะไม�ได้&ระบุ�บุ#ญชี�พยาน แม&จะอ&างว�าเป็ นโจที่ก/หร)อค(�ความก'ต่าม

พยานบุ�คคลจะเบุ�กความถึ�งเหต่�การณ์/ในอด้�ต่ต่รรกของการเบุ�กความของพยานบุ�คคลป็ระกอบุด้&วย 3 ข#2นต่อน

การสิ่#มผั#สิ่ก#บุเหต่�การณ์/ที่��เก�ด้ข�2น การจด้จ!า การถึ�ายที่อด้

หล#กเกณ์ฑ์/ในการร#บุฟั6งพยานบุ�คคลแบุ�งได้& 3 หล#กค)อ ความสิ่ามารถึในการที่��จะเป็ นพยาน ล#กษณ์ะของความใกล&ชี�ด้ก#บุข&อเที่'จจร�งของพยาน ล#กษณ์ะของการถึ�ายที่อด้ข&อเที่'จจร�ง

พยานบุอกเล�าต่ามกฎหมายไที่ย

1

มาตรุา 95 ห&ามม�ให&ยอมร#บุฟั6งพยานบุ�คคลใด้ เว&นแต่�บุ�คคลน#2น(1) สิ่ามารถึเข&าใจและต่อบุค!าถึามได้& และ(2) เป็ นผั(&ที่��ได้&เห'น ได้&ย�น หร)อที่ราบุข&อความเก��ยวในเร)�องที่��จะให&การเป็ น

พยานน#2นมาด้&วยต่นเองโด้ยต่รง แต่�ความในข&อน�2ให&ใชี&ได้&ต่�อเม)�อไม�ม�บุที่บุ#ญญ#ต่�แห�งกฎหมายโด้ยชี#ด้แจ&งหร)อค!าสิ่#�งศาลว�าให&เป็ นอย�างอ)�น

บุที่บุ#ญญ#ต่�ว�าด้&วยการห&ามร#บุฟั6งพยานบุอกเล�าของไที่ยต่�างจากหล#กสิ่ากลอย(�หลายป็ระการ

ปรุะการุที่�� 1 มาต่รา 92 ใชี&ก#บุพยานบุ�คคลเที่�าน#2น ไม�ใชี&ก#บุพยานเอกสิ่ารหร)อพยานว#ต่ถึ�พยานบุอกเล�าจะม�สิ่��งที่��สิ่!าค#ญเก��ยวเน)�อง 3 สิ่��ง

ต่#วบุ�คคลที่��ไป็ป็ระสิ่บุพบุเห'นข&อเที่'จจร�งหร)อที่��เร�ยกว�าผั(&บุอกเล�า ข&อความที่��เขาบุอกเล�าซึ่��งม�ล#กษณ์ะเป็ นการต่�ด้ต่�อสิ่)�อวารระหว�างผั(&

บุอกเล�าก#บุพยานบุอกเล�า ต่#วพยานบุอกเล�า

มาต่รา 95(2) ห&ามร#บุฟั6งพยานบุอกเล�าเฉัพาะสิ่)�อที่��เป็ นบุ�คคลเที่�าน#2น แต่�ถึ&าบุ�คคลที่��ไป็ป็ระสิ่บุพบุเห'นเหต่�การณ์/และถึ�ายที่อด้ลงสิ่)�ออ)�นเชี�นในเอกสิ่ารหร)อว#ต่ถึ�ต่�างๆ ก'ไม�ต่&องห&ามร#บุฟั6งต่ามมาต่รา 95(2) เพราะบุ#นที่�กด้#งกล�าวไม�ใชี�พยานบุ�คคล

แนวฎ�กาถึ)อว�า ค!าให&การชี#2นสิ่อบุสิ่วน เป็ นพยานบุอกเล�า(ฎ.3825/2524,2957/2532)

ปรุะการุที่�� 2 การที่��บุ�คคลมาเป็ นพยานแล&วเบุ�กความถึ�งค!าบุอกเล�าของผั(&อ)�น หร)อเบุ�กความถึ�งค!ากล�าวหร)อค!าพ(ด้ของคนอ)�นไม�ได้&หมายความว�าพยานบุ�คคลน#2นจะเป็ นพยานบุอกเล�าเสิ่มอไป็ ต่&องด้(จ�ด้ป็ระสิ่งค/การน!าพยานน#2นมาสิ่)บุด้&วย เพราะถึ&าพยานน#2นเบุ�กความถึ�งค!าพ(ด้หร)อค!ากล�าวของคนอ)�นเพ�ยงเพ)�อพ�สิ่(จน/ว�าม�การกล�าวค!าพ(ด้น#2นจร�งๆเชี�นน�2 การน!าสิ่)บุเพ)�อพ�สิ่(จน/ความม�อย(�ของค!าพ(ด้หร)อค!ากล�าวน#2น ด้#งน#2น เม)�อต่#วพยานบุ�คคลได้&ย�นการกล�าวข&อความมาด้&วยต่นเอง พยานบุ�คคลน#2นก'จะเป็ นป็ระจ#กษ/พยาน ไม�ใชี�พยานบุอกเล�า(ฎ.266/2488)

2

ปรุะการุที่�� 3 ค!าบุอกเล�าซึ่��งเป็ นสิ่�วนหน��งของเหต่�การณ์/ที่��เป็ นป็ระเด้'นแห�งคด้�หร)อเก��ยวเน)�องก#บุป็ระเด้'นแห�งคด้� ไม�ถึ)อว�าเป็ นพยานบุอกเล�า

ฎ�กาที่�� 304/2500 ต่!ารวจเป็ นพยานเบุ�กความว�าพอเก�ด้เหต่�แล&วจ!าเลยได้&ออกมาจากที่��เก�ด้เหต่�ฆาต่กรรมม�ผั(&ด้เด้�นต่ามจ!าเลยออกมาและชี�2บุอกแก�ต่!ารวจให&จ#บุจ!าเลยเป็ นคนแที่งผั(&ต่าย ค!าของต่!ารวจเป็ นพยานชี#2นหน��งไม�ใชี�พยานบุอกเล�าเพราะค!าบุอกเล�าของผั(&ที่��ต่ามจ!าเลยออกมาน#2นเป็ นค!าบุอกเล�าในขณ์ะที่��กระชี#2นชี�ด้ที่#นที่�ซึ่��งต่ามธรรมชีาต่�ย#งไม�ที่#นม�ชี�องโอกาสิ่แกล&งป็ร#กป็ร!า ศาลร#บุฟั6งป็ระกอบุพฤต่�เหต่�อ)�นๆลงโที่ษจ!าเลยได้&

ฎ�กาที่�� 308/2510 ผั(&ต่ายค�ด้ว�าต่นเองจะย#งไม�ต่ายได้&บุอกก!าน#นระบุ�ชี)�อจ!าเลยว�าเป็ นคนร&ายที่��ยง�ต่นโด้ยไม�ป็รากฏว�าในขณ์ะน#2นผั(&ต่ายม�สิ่ต่�ฟั6� นเฟั>อนเพราะความเจ'บุป็วด้หร)อสิ่!าค#ญผั�ด้ในต่#วคนร&ายหร)อคาด้คะเนคนร&ายโด้ยพลการแต่�ป็ระการใด้ ค!าบุอกเล�าเชี�นน�2ร #บุฟั6งได้&ในฐานะเป็ นค!าบุอกกล�าวในเวลากระชี#2นชี�ด้ก#บุเหต่�การณ์/ที่��ย#งไม�ม�โอกาสิ่ที่��ผั(&บุอกเล�าจะค�ด้ใสิ่�ความได้&ที่#น เป็ นพฤต่�การณ์/ป็ระกอบุพยานโจที่ก/น!าไป็สิ่(�การต่�ด้ต่ามร( &ต่#วผั(&กระที่!าผั�ด้และได้&พยานหล#กฐานอ)�น ( ฎ�กาน�) ผู้��ตายไม"คั ด็วิ"าตนเองจะตาย ที่�าให�คั�าบอกเลั"า ของเขาไม"เข�าข�อยกเวิ�นเรุ.�องคั�าบอกเลั"าในขณะที่��รุ��ต�วิวิ"าใกลั�จะตาย )

ฎ�กาที่�� 4418/2533 คั�าให�การุรุ�บสารุภาพของจ�าเลัยโด็ยสม�คัรุใจในชั้�)นสอบสวินแลัะน�าชั้�)ที่��เก ด็เหต�ปรุะกอบคั�ารุ�บสารุภาพน�)น ศาลัรุ�บฟั%งปรุะกอบคั�าเบ กคัวิามของบ ด็าผู้��เส�ยหายซึ่4�งได็�รุ�บฟั%งคั�าบอกเลั"าของผู้��เส�ยหายในโอกาสแรุกที่��พบก�นห�งเก ด็เหต�แลัะม�สารุะส�าคั�ญตรุงก�น ลังโที่ษจ�าเลัยฐานพยายามกรุะที่�าชั้�าเรุาเด็(กหญ งได็�

ปรุะเด็(นที่�� 2 หลั�กการุห�ามรุ�บฟั%งพยานบอกเลั"า ให&ด้(มาต่รา 85, 86, 87, 93, 94, 95

ระบุบุคอมมอนลอร/การน!าพยานเข&าสิ่(�ศาลและการใชี&พยานในการว�น�จฉั#ยคด้�ม�ข# 2นต่อนที่��สิ่!าค#ญ 2 ข#2นต่อน ค)อ

ข#2นต่อนแรก เป็ นการว�น�จฉั#ยว�า พยานหล#กฐานน#2นจะร#บุฟั6งได้&หร)อไม�(ADISSIBILITY)

ข#2นต่อนที่��สิ่อง การชี#�งน!2าหน#กพยานหล#กฐาน

3

สรุ�ป การห&ามม�ให&ร#บุฟั6ง ต่ามมาต่รา 86,87,93,94,95 ไม�ได้&หมายความว�า ห&ามร#บุฟั6งโด้ยเด้'ด้ขาด้ แต่�ศาลม�ด้�ลพ�น�จที่��จะน!าพยานมาป็ระเม�นหร)อชี#�งน!2าหน#กได้& แต่�ต่&องให&น!2าหน#กน&อยกว�าพยานที่��ร #บุฟั6งได้&

ฎ�กาที่�� 3825/2524 ค!าให&การของพยานในชี#2นสิ่อบุสิ่วนเป็ นพยานหล#กฐานอย�างหน��งที่��จะน!ามาป็ระกอบุการว�น�จฉั#ยในการร#บุฟั6งเก��ยวก#บุข&อเที่'จจร�งแห�งพฤต่�การณ์/ และการกระที่!าที่#2งหลายน#2นได้& ไม�ม�บุที่บุ#ญญ#ต่�กม.ใด้ห&ามไว&โด้ยเด้'ด้ขาด้(ฎ.3620/2524)

ฎ�กาที่�� 2957/2532 ค!าให&การของผั(&ร( &เห'นเหต่�การณ์/ในชี#2นสิ่อบุสิ่วนไม�ม�กม.บุ#ญญ#ต่�ม�ให&ร#บุฟั6งป็ระกอบุพยานหล#กฐานอ)�น ด้#งน#2น ศาลร#บุฟั6งค!าให&การชี#2นสิ่อบุสิ่วนของพยานด้#งกล�าวป็ระกอบุพยานหล#กฐานอ)�นและพฤต่�การณ์/ในคด้�ลงโที่ษจ!าเลยได้&

ปรุะเด็(นที่�� 3 ข�อยกเวิ�นในการุรุ�บฟั%งพยานบอกเลั"า ต่ามมาต่รา 95(2) ต่อนที่&ายได้&บุ#ญญ#ต่�ว�า แต่�ความข&อน�2ให&ใชี&ได้&ต่�อเม)�อ

ไม�ม�บุที่บุ#ญญ#ต่�แห�งกม.โด้ยชี#ด้แจ&งหร)อค!าสิ่#�งศาลว�าให&เป็ นอย�างอ)�นความข&อน�2ก'ค)อบุที่บุ#ญญ#ต่�ที่��ห&ามร#บุฟั6งพยานบุ�คคลเว&นแต่� จะเป็ นผั(&ที่��ได้&

เห'น ได้&ย�น หร)อที่ราบุข&อความในเร)�องที่��จะให&การเป็ นพยานน#2นมาด้&วยต่นเองโด้ยต่รง

ป็.ว�.อาญาม�มาต่รา 134 เที่�าน#2นที่��เป็ นบุที่บุ#ญญ#ต่�ของกม.ที่��บุ#ญญ#ต่�ให&ร#บุฟั6งพยานบุอกเล�าได้&

สรุ�ป ข�อยกเวิ�นในการุรุ�บฟั%งพยานบอกเลั"าข�อยกเวิ�นปรุะการุแรุก คั�าบอกเลั"าที่��เป6นคั�ารุ�บของคั�"คัวิามฝ่8ายตรุงข�าม

หมายถึ�ง ข&อความซึ่��งค(�ความฝ่Aายหน��งได้&บุอกเล�า(ด้&วยวาจา,ลายล#กษณ์/อ#กษร,หร)อการสิ่)�อความหมายอย�างใด้) ต่�อบุ�คคลอ)�น แล&วค(�ความอ�กฝ่Aายหน��งอ&างบุ�คคลอ)�นน#2นเป็ นพยาน

ฎ�กาที่�� 1057/2525 โจที่ก/จ!าเลยพ�พาที่ก#นว�าใครม�สิ่�ที่ธ�ครอบุครองที่��พ�พาที่ ข&อความที่��จ!าเลยเคยกล�าวต่�อบุ�คคลภายนอกว�าจ!าเลยร#บุจ!าน!าที่��นาพ�พาที่ไว&จากโจที่ก/ เป็ นค!ากล�าวที่��เป็ นป็ฏ�ป็6กษ/ต่�อผัลป็ระโยชีน/ของต่นใชี&ย#นจ!าเลยได้& เพราะการที่��จ!าเลยเคยพ(ด้ยอมร#บุว�าต่นร#บุจ!าน!าที่��นาไว&จากโจที่ก/ย�อม

4

เที่�าก#บุจ!าเลยยอมร#บุว�าต่นไม�ใชี�เจ&าของ เพราะเจ&าของจะร#บุจ!าน!าที่ร#พย/ของต่นเองไม�ได้& ด้#งน#2น พยานบุ�คคลป็ากน�2จ�งม�ป็ระโยชีน/แก�ฝ่Aายโจที่ก/ที่��จะพ�สิ่(จน/ว�าจ!าเลยไม�ใชี�เจ&าของที่��พ�พาที่

ฎ�กาที่�� 1819/2532 จ!าเลยยอมร#บุต่�อเจ&าพน#กงานต่!ารวจที่��กรมต่!ารวจว�าจ!าเลยเป็ นผั(&แก&ไขต่!าแหน�งและเลขป็ระจ!าต่!าแหน�งในบุ#นที่�กขอบุรรจ�ข&าราชีการต่!ารวจ ซึ่��งผั(&บุ#งค#บุบุ#ญชีาของจ!าเลยเคยเสิ่นอแต่�งต่#2งจ!าเลยให&เล)�อนต่!าแหน�งสิ่(งข�2น ค!าบุอกเล�าเชี�นน�2 ที่!าให&ต่นเสิ่�ยเป็ร�ยบุหร)อเสิ่�ยป็ระโยชีน/สิ่ามารถึร#บุฟั6งได้&ข�อยกเวิ�นข�อที่�� 2 คั�าบอกเลั"าของบ�คัคัลัซึ่4�งตายไปแลั�วิ

หมายความว�าเป็ นค!าบุอกเล�าหร)อเป็ นค!ากล�าวซึ่��งบุ�คคลคนหน��งได้&บุอกเล�าไว&แก�บุ�คคลอ)�นอาจจะด้&วยวาจาหร)อลายล#กษณ์/อ#กษรแล&วต่�อมาผั(&บุอกเล�าถึ�งแก�ความต่ายก�อนที่��จะเข&าเบุ�กความเป็ นพยาน

เง)�อนไขที่��จะร#บุฟั6งค!าบุอกเล�าของบุ�คคลที่��ต่ายไป็แล&ว ม�หลายกรณ์�ด้&วยก#นด้#งน�2(๑) คั�าบอกเลั"าที่��ปรุป%กษ:ต"อผู้ลัปรุะโยชั้น:ของตน

ที่��ร #บุฟั6งได้&เพราะบุ�คคลที่#�วไป็ไม�ม�ม(ลเหต่�จ(งใจที่��จะกล�าวเที่'จให&ต่รงเองเสิ่�ยป็ระโยชีน/ แต่�บุ�คคลอาจจะกล�าวเที่'จให&ต่#วเองได้&ป็ระโยชีน/ได้&

(๒) คั�าบอกเลั"าที่��ที่�าในหน�าที่��การุงานหมายถึ�งค!าบุอกเล�าหร)อค!ากล�าวของบุ�คคลซึ่��งที่!าข�2นในหน&าที่��การ

งานของเขาและต่�อมาผั(&บุอกเล�าถึ�งแก�ความต่าย โด้ยม�เง)�อนไขสิ่!าค#ญ 3

ป็ระการ2.1 เป็ นค!าบุอกเล�าเก��ยวก#บุก�จการซึ่��งผั(&บุอกเล�ากระที่!าอย(�เป็ นป็กต่�2.2 ผั(&บุอกเล�าจะต่&องม�หน&าที่��ในการบุอกเล�าหร)อที่!าบุ#นที่�กน#2น2.3 ค!าบุอกเล�าน#2นที่!าข�2นในระยะใกล&เค�ยงก#บุข&อเที่'จจร�งที่��เก�ด้ข�2น

(๓) คั�าบอกเลั"าเก��ยวิก�บส ที่ธิ สาธิารุณะหรุ.อส ที่ธิ ที่��ปรุะชั้าชั้นม�อย�"รุ"วิมก�น

สิ่�ที่ธ�สิ่าธารณ์ะหมายถึ�งสิ่�ที่ธ�ที่��ป็ระชีาชีนม�อย(�ในสิ่าธารณ์สิ่มบุ#ต่�ของแผั�นด้�นที่��ป็ระชีาชีนใชี&ป็ระโยชีน/ร�วมก#น

5

สิ่�ที่ธ�ที่��ป็ระชีาชีนม�อย(�ร �วมก#นหมายถึ�ง ที่ร#พย/สิ่�นน#2นอาจจะไม�ใชี�สิ่าธารณ์สิ่มบุ#ต่�แผั�นด้�นแต่�เป็ นที่ร#พย/สิ่�นที่��เป็ นสิ่�วนกลางและป็ระชีาชีนสิ่ามารถึเข&าไป็ใชี&สิ่อยได้&ร�วมก#นเชี�น ที่��ด้�นของว#ด้ ศาลาป็ระชีาคม ห&องสิ่ม�ด้ป็ระจ!าหม(�บุ&าน สิ่�วนมากค!าบุอกเล�าป็ระเภที่น�2จะเป็ นค!าบุอกเล�าเก��ยวก#บุเขต่ของที่��ว#ด้หร)อสิ่าธารณ์สิ่มบุ#ต่�ของแผั�นด้�นว�าม�อาณ์าเขต่อย�างไร(ฎ.1758-9/2516,863-5/2519)

ฎ�กาที่�� 863-5/2519 กรมศ�ลป็ากรเป็ นโจที่ก/ฟัCองข#บุไล�จ!าเลยหลายคนที่��เข&ามาอย(�ในเขต่ว#ด้ศร�ด้อนค!า จ#งหว#ด้แพร� กรมศ�ลป็ากร ได้&น!าสิ่)บุต่!านานพระธาต่�ร�องอ&อซึ่��งในต่!านานด้#งกล�าวได้&กล�าวถึ�งว#ด้ห&วยอ&อซึ่��งศร&างมาต่#2งแต่�โบุราณ์กาลแล&วต่�อมาเป็ล��ยนชี)�อเป็ นว#ด้ศร�ด้อนค!า ต่!านานน�2เข�ยนข�2นเม)�อป็ระมาณ์ 2403 โด้ยค#ด้ลอกจากต่!านานเด้�มซึ่��งเก'บุอย(� ณ์ หอพระแก&ว จ#งหว#ด้เชี�ยงใหม� โด้ยต่!านานได้&พ(ด้ถึ�งอาณ์าเขต่ของว#ด้ห&วยอ&อ นอกจากน�2 กรมศ�ลป็ากรย#งน!าสิ่)บุพยานบุ�คคลซึ่��งร#บุฟั6งเร)�องต่�อๆก#นมาและร( &ถึ�งบุ#นที่�กและการจ#ด้ที่!าต่!านานด้&วย ศาลฎ�กาจ�งเชี)�อว�าว#ด้ห&วยอ&อม�อาณ์าเขต่ต่ามที่��บุ#นที่�กไว&ในต่!านานน#2นจร�ง

(๔) คั�าบอกเลั"าเก��ยวิก�บเรุ.�องเคัรุ.อญาต วิงศ:ตรุะก�ลัหมายถึ4งค!าบุอกเล�าเก��ยวก#บุความเป็ นญาต่�ในวงศ/ต่ระก(ลของบุ�คคลใด้

บุ�คคลหน��งซึ่��งได้&ม�การบุอกเล�าก#นไว&ก"อนที่��จะเก ด็กรุณ�พ พาที่แลัะต"อมาผู้��บอกเลั"าถึ4งแก"คัวิามตาย หร)อไม�สิ่ามารถึน!าต่#วมาเป็ นพยานได้&

(๕) คั�าบอกเลั"าของบ�คัคัลัที่��รุ��ส4กวิ"าก�าลั�งจะตายค!าบุอกเล�าถึ�งสิ่าเหต่� พฤต่�การณ์/ของการถึ(กที่!าร&ายซึ่��งผั(&ถึ(กที่!าร&ายเล�าให&ผั(&

อ)�นฟั6ง โด้ยอาจจะเป็ นการระบุ�นามคนร&าย สิ่าเหต่�แห�งการร&าย พฤต่�การณ์/ในการที่!าร&ายซึ่��งจะเป็ นพยานหล#กฐานที่��ใชี&ในคด้�อาญาในความผั�ด้ต่�อชี�ว�ต่ เง.�อนไขส�าคั�ญของการุรุ�บฟั%งพยานปรุะเภที่น�)คั.อ ต�องปรุากฏวิ"าข�อเที่(จจรุ งวิ"าผู้��บอกเลั"ารุ��ส4กต�วิวิ"าก�าลั�งจะตายในขณะที่��บอกเลั"า

เหต่�ผัลเพราะค!าพ(ด้ที่#2งหลายที่��เขาพ(ด้ในต่อนน#2นถึ)อได้&ว�าเป็ นการพ(ด้ภายใต่&สิ่ถึานการณ์/อ#นศ#กด้�Dสิ่�ที่ธ�Dเสิ่ม)อนการสิ่าบุานเพราะคนที่��ก!าล#งจะต่ายคงจะไม�กล�าวเที่'จให&เป็ นบุาป็กรรมต่�ด้ต่#วต่�อไป็(ฎ.411/2513,314/2515,2414/2515,1612/2537)

6

ฎ�กาที่�� 314/2515 ผั(&ต่ายถึ(กย�งที่��หน&าอกและแขนย#งไม�ต่ายที่#นที่� แต่�ร&องว�าป็วด้แขนเหล)อเก�นและพ(ด้ต่�อหน&าพยานโด้ยระบุ�ชี)�อจ!าเลยว�าเป็ นคนที่!าร&าย ม�คนหามไป็ลงเร)อแล&วย#งพ(ด้อ�กว�าคงจะต่&องต่ายแน� ค!าพ(ด้ของผั(&ต่ายที่��ระบุ�ว�าจ!าเลยเป็ นคนร&ายน#2นร#บุฟั6งได้&

ฎ�กาที่�� 1612/2537 ค!าบุอกเล�าของผั(&ต่ายที่��บุอกก#บุภร�ยาขณ์ะที่��พยานเข&าไป็ชี�วยห&ามเล)อด้ที่��คอของผั(&ต่ายว�าจ!าเลยที่#2งสิ่ามเป็ นผั(&ที่!าร&ายน#2น ในขณะบอกเลั"าผู้��ตายย�งรุ��ส4กต�วิแลัะไม"คั ด็วิ"าต�วิเองจะตาย คั�าบอกเลั"าจ4งไม"ม�น�)าหน�กที่��จะรุ�บฟั%ง

(๖) คั�าบอกเลั"าของเจ�ามรุด็กในเรุ.�องพ น�ยกรุรุมเป็ นข&อยกเว&นในกม.คอมมอนลอร/ ย#งไม�ม�บุรรที่#ด้ฐานในกม.ไที่ย(๗) คั�าเบ กคัวิามของพยานในคัด็�ก"อนหรุ.อในกรุะบวินพ จารุณาคัรุ�)ง

ก"อนในคัด็�เด็�ยวิก�นหมายถึ4งเป็ นค!าเบุ�กความของบุ�คคลที่��เคยเป็ นพยานในศาลมาแล&วคร#2ง

หน��งอาจเป็ นคด้�เด้�ยวก#นหร)อคนละคด้�ก#บุคด้�ในป็6จจ�บุ#นก'ได้& แต่�ป็รากฏว�าก�อนที่��พยานจะเข&าเบุ�กความในคด้�หล#งพยานถึงแก�ความต่ายไป็เสิ่�ยก�อน

ฎ�กาที่�� 1781/2522 คด้�ที่��ผั(&เสิ่�ยหายในความผั�ด้ฐานข�มข)นกระที่!าชี!าเราให&การในชี#2นสิ่อบุสิ่วน แต่�โจที่ก/น!ามาเบุ�กความในชี#2นศาลไม�ได้& เพราะว�าหายไป็จากบุ&านหาต่#วไม�พบุ ศาลสิ่ามารถึร#บุฟั6งค!าให&การชี#2นสิ่อบุสิ่วนของผั(&เสิ่�ยหายป็ระกอบุพยานโจที่ก/และค!าร#บุของจ!าเลยในชี#2นสิ่อบุสิ่วนลงโที่ษจ!าเลยได้&ข�อยกเวิ�นปรุะการุที่�� 3 ข�อคัวิามในเอกสารุมหาชั้น ป . วิ . แพ"งมาตรุา 127 เอกสิ่ารมหาชีนซึ่��งพน#กงานเจ&าหน&าที่��ได้&ที่!าข�2นหร)อร#บุรอง หร)อสิ่!าเนาอ#นร#บุรองถึ(กต่&องแห�งเอกสิ่ารน#2น และเอกสิ่ารเอกชีนที่��ม�ค!าพ�พากษาแสิ่ด้งว�าเป็ นของแที่&จร�งและถึ(กต่&องน#2น ให&สิ่#นน�ษฐานไว&ก�อนว�าเป็ นของแที่&จร�งและถึ(กต่&อง เป็ นหน&าที่��ของค(�ความฝ่Aายที่��ถึ(กอ&างเอกสิ่ารน#2นมาย#นต่&องน!าสิ่)บุความไม�บุร�สิ่�ที่ธ�Dหร)อความไม�ถึ(กต่&องแห�งเอกสิ่าร

เอกสิ่ารมหาชีนม�ล#กษณ์ะสิ่!าค#ญ 3 ป็ระการค)อ1. เป็ นเอกสิ่ารซึ่��งที่!าข�2นหร)อร#บุรองโด้ยพน#กงานเจ&าหน&าที่��

7

2. ข&อความในเอกสิ่ารน#2นเป็ นเร)�องที่��พาด้พ�งถึ�งป็ระชีาชีน ไม�ใชี�ข&อม(ลเฉัพาะภายในวงราชีการ

3. ป็ระชีาชีนม�สิ่�ที่ธ�ที่��จะเข&าถึ�ง ต่รวจสิ่อบุ ใชี& อ&างอ�งเอกสิ่ารน#2นได้&ข�อยกเวิ�นปรุะการุที่�� 4 ก ต ศ�พที่:หรุ.อข�อเที่(จจรุ งที่��เลั"าลั.อก�นที่��วิไป

ต่ามระบุบุกม.คอมมอนลอร/ จะม� 3 เร)�องที่��ร #บุฟั6งพยานหล#กฐานล#กษณ์ะน�2 ข&อเที่'จจร�งเก��ยวก#บุชี�วป็ระว#ต่�ของบุ�คคลหร)อครอบุคร#ว ข&อเที่'จจร�งเก��ยวก#บุสิ่�ที่ธ�สิ่าธารณ์ะหร)อจาร�ต่ป็ระเพณ์�ที่&องถึ��น ข&อเที่'จจร�งเก��ยวก#บุบุ�คล�กของบุ�คคลในชี�มชีนซึ่��งเป็ นล#กษณ์ะเด้�น

ข�อยกเวิ�นปรุะการุที่�� 5 คั�าพ พากษาในคัด็�เรุ.�องก"อน ป็.ว�.แพ�งมาต่รา 145(1)(2)

ป็.ว�.อาญามาต่รา 46

ข�อยกเวิ�นปรุะการุที่�� 6 คั�าพยานในคัด็�เรุ.�องก"อน หมายถึ�งค!าเบุ�กความของพยานในคด้�อ)�นที่��ศาลจด้บุ#นที่�กไว&ป็กต่�ศาลในคด้�ป็6จจ�บุ#นน#2นจะไม�ร#บุฟั6งค!าเบุ�กความของพยานที่��ม�การบุ#นที่�ก

ในคด้�เร)�องอ)�น แต่�ม�ข&อยกเว&น จะร#บุฟั6งได้&ในคด้�แพ�งและค(�ความที่#2งสิ่องฝ่Aายต่กลงก#นยอมให&ศาลถึ)อเอาค!าเบุ�กความในคด้�เร)�องอ)�นมาเป็ นพยานในคด้�ป็6จจ�บุ#นได้&(ฎ.1351/2505,1043/2531)

ข�อยกเวิ�นปรุะการุที่�� 7 คั�าให�การุของพยานในคัรุ�)งก"อน หมายถึ�งค!าบุอกเล�าของพยานต่�อบุ�คคลใด้บุ�คคลหน��งหร)อที่!าไว&เป็ นลาย

ล#กษณ์/อ#กษร ไม�ว�าจะเป็ นค!าบุอกเล�าที่��ที่!าไว&ต่�อศาลในคด้�อ)�น ต่�อเจ&าพน#กงานหร)อต่�อบุ�คคลธรรมด้า แล&วต่�อมาผั(&บุอกเล�าได้&มาเป็ นพยานเบุ�กความในศาลเก��ยวก#บุเร)�องที่��เคยบุอกเล�าไว&น# 2น เชี�น ค!าให&การของพยานในชี#2นสิ่อบุสิ่วนหร)อค!าให&การของพยานต่�อคณ์ะกรรมการสิ่อบุสิ่วนของที่างราชีการหร)อจด้หมายที่��พยานเข�ยนไป็ถึ�งบุ�คคลอ)�น(ฎ.1937/2522,1189/2523,63/2533)

ฎ�กาที่�� 63/2533 ในชี#2นสิ่อบุสิ่วนพยานโจที่ก/ที่#2งสิ่องคนให&การว�าพยานอย(�ในเหต่�การณ์/และย)นย#นว�าจ!าเลยเป็ นคนใชี&อาว�ธป็>นสิ่#2นย�งผั(&เสิ่�ยหาย แม&ค!าให&การในชี#2นสิ่อบุสิ่วนจะเป็ นเพ�ยงพยานบุอกเล�าและในชี#2นศาลพยานที่#2งสิ่องป็ากเบุ�กความบุ�ายเบุ��ยงเป็ นที่!านองชี�วยเหล)อจ!าเลย แต่�ค!าให&การชี#2นสิ่อบุสิ่วนด้#งกล�าวพน#กงานสิ่อบุสิ่วนได้&ที่!าการสิ่อบุสิ่วนในว#นร� �งข�2นจากว#นเก�ด้เหต่�อ#นถึ)อได้&ว�าเป็ นระยะเวลากระชี#2นชี�ด้ก#บุเวลเก�ด้เหต่� พยานย#งไม�น�าจะที่#นม�โอกาสิ่ไต่ร�ต่รอง

8

เพ)�อบุ�ด้เบุ)อนข&อเที่'จจร�งเป็ นอย�างอ)�น และค!าให&การด้#งกล�าวก'สิ่อด้คล&องก#บุค!าเบุ�กความผั(&เสิ่�ยหายจ�งร#บุฟั6งป็ระกอบุค!าของผั(&เสิ่�ยหายได้&

หลั�กการุรุ�บฟั%งพยานเอกสารุ(เป6นปรุะเด็(นที่��ส�าคั�ญต�องที่�าคัวิามเข�าใจ)

พยานเอกสารุหมายถึ4งข&อความใด้ๆในเอกสิ่ารที่��ม�การอ&างอ�งเป็ นพยานโด้ยอาศ#ยการสิ่)�อความ

หมายของข&อความในเอกสิ่ารน#2นเพ)�อพ�สิ่(จน/ความจร�ง

เอกสารุ ม�น ยามใน ปอ.

เอกสิ่ารจะป็ระกอบุด้&วย 2 สิ่�วนค)อ ว#ต่ถึ�รองร#บุ เคร)�องหมาย ข&อความหร)อสิ่#ญญล#กษณ์/ที่��เป็ นการสิ่)อความหมายที่��

ป็รากฏอย(�บุนว#ต่ถึ�ที่��รองร#บุพยานเอกสารุ หมายถึ4ง การใชี&ข&อความ สิ่#ญญล#กษณ์/ที่��อย(�บุนว#ต่ถึ�รองร#บุเพ)�อพ�สิ่(จน/ข&อเที่'จจร�ง โด้ยพ�สิ่(จน/ว�าม�เหต่�การณ์/หร)อม�ข&อเที่'จจร�งเก�ด้ข�2นต่ามที่��ม�การบุ#นที่�กไว&ในเอกสิ่ารน#2น

หลั�กส�าคั�ญการุอ�างพยานเอกสารุตาม ป.วิ .แพ"งมาตรุา 93

มาตรุา 93 การุอ�างเอกสารุเป6นพยานน�)นให�ยอมรุ�บฟั%งได็�แต"ต�นฉบ�บเอกสารุเที่"าน�)น เวิ�นแต"

(1) เม.�อคั�"คัวิามที่��เก��ยวิข�องที่�กฝ่8ายตกลังก�นวิ"าส�าเนาเอกสารุน�)นถึ�กต�องแลั�วิ จ4งให�ศาลัยอมรุ�บฟั%งส�าเนาเชั้"นวิ"าน�)นเป6นพยานหลั�กฐานแห"งเอกสารุน�)นได็�

(2) ถึ�าต�นฉบ�บเอกสารุหาไม"ได็� เพรุาะส�ญหาย หรุ.อถึ�กที่�าลัายโด็ยเหต�ส�ด็วิ ส�ย หรุ.อไม"สามารุถึน�าต�นฉบ�บมาได็�โด็ยปรุะการุอ.�น ศาลัจะอน�ญาตให�น�าส�าเนาหรุ.อพยานบ�คัคัลัมาส.บก(ได็�

(3) ต�นฉบ�บเอกสารุอย�"ในคัวิามอารุ�กขาหรุ.อในคัวิามคัวิบคั�มของที่างรุาชั้การุน�)น จะน!ามาแสิ่ด้งได้&ต่�อเม)�อได้&ร#บุอน�ญาต่ของร#ฐมนต่ร� ห#วหน&ากรม กอง ห#วหน&าแผันกหร)อผั(&ร #กษาการแที่นในต่!าแหน�งน#2นๆ ที่��เก��ยวข&องแล&วแต่�

9

กรณ์�เสิ่�ยก�อน อน��ง นอกจากศาลจะได้&ก!าหนด้เป็ นอย�างอ)�น สิ่!าเนาเอกสิ่ารหร)อข&อความที่��ค#ด้จากเอกสิ่ารเหล�าน#2น ซึ่��งร#ฐมนต่ร� ห#วหน&ากรม กอง ห#วหน&าแผันกหร)อผั(&ร #กษาการแที่นในต่!าแหน�งน#2นๆได้&ร#บุรองถึ(กต่&องแล&ว ให&ถึ)อว�าเป็ นอ#นเพ�ยงพอในการที่��จะน!ามาแสิ่ด้ง

สรุ�ป ในการพ�สิ่(จน/ข&อเที่'จจร�งด้&วยพยานเอกสิ่ารจะต่&องอ&างเอกสิ่ารที่��

เป็ นต่&นฉับุ#บุ(ป็.ว�.แพ�งมาต่รา 93 หล#กการจะต่รงก#บุ ป็.ว�.อาญามาต่รา 238)

การอ&างต่&นฉับุ#บุเอกสิ่ารก#บุการน!าสิ่)บุต่&นฉับุ#บุเอกสิ่าร เป็ นคนละข#2นต่อนก#น

การอ&างเป็ นการแสิ่ด้งความป็ระสิ่งค/ที่��จะน!าสิ่)บุว�าต่&องการจะน!าสิ่)บุพยานชี�2นใด้ ที่#2งน�2 การอ&างน#2น จะแสิ่ด้งออกได้&โด้ยการระบุ�ในบุ#ญชี�ระบุ�พยาน

พยานเอกสิ่าร เอกสิ่ารที่��เป็ นต่&นฉับุ#บุก#บุสิ่!าเนาเอกสิ่ารในที่างป็ฎ�บุ#ต่�ถึ)อว�าเป็ นพยานคนละชี�2น เพราะฉัะน#2น ค(�ความจะต่&องอ&างให&ชี#ด้เจนว�าป็ระสิ่งค/จะอ&างต่&นฉับุ#บุหร)อสิ่!าเนา

กม.บุ#ญญ#ต่�ว�าให&ยอมร#บุฟั6งแต่�ต่&นฉับุ#บุเที่�าน#2น โด้ยป็กต่�ก'ต่&องอ&างต่&นฉับุ#บุและน!าสิ่)บุด้&วยต่&นฉับุ#บุเอกสิ่าร เว&นแต่�บุางกรณ์�ที่��กม.ยกเว&นให&ร#บุฟั6งสิ่!าเนาเอกสิ่ารเป็ นพยานได้&โด้ยไม�ต่&องอ&างต่&นฉับุ#บุ ก'อาจอ&างสิ่!าเนาในบุ#ญชี�ระบุ�พยานเลย

ต�นฉบ�บ หมายถึ4ง เอกสารุที่��ได็�ที่�าข4)นเป6นคัรุ�)งแรุกส�าเนา หมายถึ4ง การุที่�าซึ่�)าจากต�นฉบ�บ

ป็ระเด้'นที่��ว�าการที่!าเอกสิ่ารโด้ยม�ค(�ฉับุ#บุหลายๆฉับุ#บุ โด้ยการใชี&กระด้าษคาร/บุอนค#�น ถึ)อว�าที่#2งสิ่องเป็ นต่&นฉับุ#บุ(ฎ.4529/2541)

ฎ�กาที่�� 4529/2541 ศาลฎ�กาว�น�จฉั#ยว�า การที่��โจที่ก/จ!าเลยที่!าเอกสิ่ารสิ่#ญญาซึ่)2อขายโด้ยใชี&กระด้าษคาร/บุอนค#�นกลางเม)�อเข�ยนและลงชี)�อแล&ง จ�งมอบุฉับุ#บุล�างให&โจที่ก/ โด้ยค(�กรณ์�ถึ)อว�าฉับุ#บุล�างเป็ นหน#งสิ่)อสิ่#ญญาเชี�นเด้�ยวก#บุฉับุ#บุบุน สิ่�วนฉับุ#บุบุนจ!าเลยเก'บุไว& การที่!าเอกสิ่ารล#กษณ์ะเชี�นน�2เห'นเจต่นาของค(�

10

สิ่#ญญาได้&ว�าป็ระสิ่งค/จะให&ถึ)อเอาเอกสิ่ารฉับุ#บุล�างเป็ นค(�ฉับุ#บุของเอกสิ่ารฉับุ#บุบุนไม�ถึ)อว�าเอกสิ่ารฉับุ#บุล�างเป็ นสิ่!าเนาเพราะไม�ใชี�ข&อความที่��ค#ด้ลอกหร)อถึ�ายเอกสิ่ารมาจากต่&นบุ#บุ แต่�ที่!าข�2นพร&อมก#บุเอกสิ่ารฉับุ#บุบุนหร)อต่&นฉับุ#บุเพ)�อใชี&เป็ นหน#งสิ่)อสิ่#ญญาสิ่องฉับุ#บุ จ�งม�ผัลเที่�าก#บุเป็ นต่&นฉับุ#บุ ด้#งน#2น เม)�อไม�เป็ นสิ่!าเนาเอกสิ่ารแล&วก'ไม�ต่&องห&ามที่��ศาลจะร#บุฟั6งเป็ นพยานหล#กฐาน

ฎ�กาที่�� 254/2520 สิ่!าเนาเอกสิ่ารที่��จ!าเลยสิ่�งเป็ นพยานต่�อศาลแต่�ไม�ได้&สิ่�งสิ่!าเนาให&โจที่ก/และไม�ได้&เร�ยกต่&นฉับุ#บุจากผั(&ครอบุครองเอกสิ่ารมา ร#บุฟั6งเป็ นพยานไม�ได้&ต่าม ป็.ว�.แพ�งมาต่รา 93(กรณ์�น�2ย#งม�ต่&นฉับุ#บุอย(� เพราะฉัะน#2น การอ&างอ�งจะต่&องอ&างอ�งต่&นฉับุ#บุแต่�ต่&นฉับุ#บุอย(�ที่��บุ�คคลอ)�น ซึ่��งในการน!าสิ่)บุผั(&อ&างจะต่&องหาที่างน!าต่&นฉับุ#บุน#2นมาสิ่(�ศาลโด้ยให&ศาลออกหมายเร�ยกมา)

ฎ�กาที่�� 2453/2523 ศาลชี#2นต่&นว�น�จฉั#ยให&จ!าเลยร#บุผั�ด้ชีด้ใชี&เง�นแก�โจที่ก/โด้ยอาศ#ยเอกสิ่ารหมายเลข จ.8 เป็ นพยาน(เอกสิ่ารหมาย จ.8 น�2เป็ นสิ่!าเนาภาพเอกสิ่าร) เม)�อจ!าเลยไม�ได้&ต่กลงด้&วยว�าสิ่!าเนาเอกสิ่ารน�2ถึ(กต่&องจ�งไม�อาจร#บุฟั6งเอกสิ่ารด้#งกล�าวเป็ นพยานได้& และเม)�อเอกสิ่ารน�2ต่&องห&ามร#บุฟั6งเสิ่�ยแล&ว ก'ไม�ม�พยานหล#กฐานอ)�นที่��จะว�น�จฉั#ยให&จ!าเลยร#บุผั�ด้ชีด้ใชี&โจที่ก/อ�ก

ฎ�กาที่�� 5963/2539 การสิ่�งเอกสิ่ารด้&วยว�ธ�โที่รสิ่ารเป็ นว�ที่ยาการแบุบุใหม� เป็ นข&อเที่'จจร�งที่��ร( &ก#นที่#�วไป็ว�าผั(&สิ่�งจะน!าต่&นฉับุ#บุของเอกสิ่ารที่��จะที่!าการสิ่�งให&ในเคร)�องโที่รสิ่ารแล&วจ#ด้การสิ่�งไป็ย#งเคร)�องโที่รสิ่ารของผั(&ร #บุโด้ยต่&นฉับุ#บุผั(&สิ่�งจะเป็ นผั(&เก'บุไว& โที่รสิ่ารที่��โจที่ก/จ!าเลยยอมร#บุความถึ(กต่&องแล&วจ�งร#บุฟั6งได้&(ฎ.3395/2542 ว�น�จฉั#ยที่!านองเด้�ยวก#น)

ข�อยกเวิ�นซึ่4�งกม . ยอมให�อ�างส�าเนาเอกสารุเป6นพยานได็�ตามมาตรุา 93 ป . วิ . แพ"ง

หมายความว�า ค(�ความที่��จะน!าสิ่)บุสิ่ามารถึที่��จะแสิ่ด้งความป็ระสิ่งค/ที่��จะน!าสิ่)บุสิ่!าเนาเอกสิ่ารได้&และสิ่!าเนาเอกสิ่ารที่��อ&างอ�งน#2น สิ่ามารถึที่��จะร#บุฟั6งได้&

กรุณ�ที่�� 1 เม.�อคั�"คัวิามที่��เก��ยวิข�องที่�กฝ่8ายตกลังก�นวิ"าส�าเนาเอกสารุน�)น ถึ�กต�อง ก(ให�ศาลัรุ�บฟั%งส�าเนาน�)นเป6นพยานหลั�กฐานแห"งเอกสารุน�)นได็�

ฎ�กาที่�� 2295/2543 เอกสิ่ารหมาย ล.1 ถึ�ง ล.7 และ ล.12 เป็ นเอกสิ่ารโต่&ต่อบุก#นระหว�างโจที่ก/และจ!าเลยระบุ�ถึ�งความชี!าร�ด้บุกพร�องของรองเที่&าพ�พาที่และการต่รวจสิ่อบุความชี!าร�ด้บุกพร�องโด้ยต่#วแที่นของโจที่ก/และ

11

จ!าเลย เม)�อฟัCองแย&งของจ!าเลยเป็ นการฟัCองเร�ยกค�าเสิ่�ยหายเก��ยวก#บุการที่��โจที่ก/สิ่�งมอบุรองเที่&าพ�พาที่ไม�ต่รงต่ามแบุบุที่��จ!าเลยก!าหนด้ จ�งเป็ นเอกสิ่ารที่��เก��ยวก#บุป็ระเด้'นสิ่!าค#ญในคด้�อ#นเป็ นข&อที่��ที่!าให&แพ&ชีนะก#นระหว�างค(�ความ แม&จ!าเลยจะไม�ได้&สิ่�งสิ่!าเนาเอกสิ่ารด้#งกล�าวให&แก�โจที่ก/อ#นเป็ นการฝ่Aาฝ่>นมาต่รา 90

แต่�จ!าเลยก'ได้&ใชี&เอกสิ่ารด้#งกล�าวในการถึามค&านพยานป็ากแรกของโจที่ก/ โจที่ก/ย�อมม�โอกาสิ่ที่��จะห#กล&างข&อเที่'จจร�งหร)อโต่&แย&งด้#งกล�าวได้& การไม�สิ่�งสิ่!าเนาเอกสิ่ารของจ!าเลยไม�ที่!าให&โจที่ก/เสิ่�ยเป็ร�ยบุ เพ)�อป็ระโยชีน/แห�งความย�ต่�ธรรม ศาลม�อ!านาจร#บุฟั6งพยานเอกสิ่ารด้#งกล�าวได้&ต่ามมาต่รา 87(2)

สรุ�ปฎ�กาน�) โจที่ก/ไม�ได้&ค#ด้ค&านความถึ(กต่&องแที่&จร�งของเอกสิ่าร คงค#ด้ค&านเพ�ยงว�าจ!าเลยไม�ได้&สิ่�งสิ่!าเนาเอกสิ่ารให&แก�โจที่ก/ จ�งต่&องถึ)อว�าโจที่ก/ยอมร#บุว�าเอกสิ่ารด้#งกล�าวถึ(กต่&อง ศาลย�อมร#บุฟั6งสิ่!าเนาเอกสิ่ารด้#งกล�าวได้&

ฎ�กาที่�� 4861/2543 จ�าเลัยเบ กคัวิามยอมรุ�บวิ"าเป6นผู้��เข�ยนข�อคัวิามที่�)งสองที่�)งด็�านหน�าแลัะด็�านหลั�ง รุวิมที่�)งเป6นผู้��วิาด็แผู้นที่��ไวิ�ในส�าเนาแบบแสด็งรุายการุที่��ด็ นแลัะโจที่ก:ก(ยอมรุ�บไม"ได็�เถึ�ยงคัวิามไม"ถึ�กต�องเชั้"นก�น ต�องถึ.อวิ"าคั�"คัวิามที่�กฝ่8ายที่��เก��ยวิข�องตกลังก�นวิ"าส�าเนาเอกสารุน�)นถึ�กต�องแลั�วิ เอกสารุน�)น จ4งสามารุถึรุ�บฟั%งเป6นพยานเอกสารุได็� คัด็�น�)เข�ามาตรุา 93(1) ศาลัฎ�กาวิ น จฉ�ยวิ"าที่�)งโจที่ก:แลัะจ�าเลัยไม"ม�ใคัรุโต�แย�งคั�ด็คั�านคัวิามถึ�กต�องแที่�จรุ ง ก(ต�องถึ.อวิ"าที่�)งสองฝ่8ายที่��เก��ยวิข�อตกลังก�นวิ"าส�าเนาเอกสารุน�)นถึ�กต�องแลั�วิ

กรุณ�ที่�� 2 ถึ�าต�นฉบ�บเอกสารุหาไม"ได็�เพรุาะส�ญหายหรุ.อถึ�กที่�าลัายโด็ย เหต�ส�ด็วิ ส�ยหรุ.อไม"สามารุถึน�าต�นฉบ�บมาได็�โด็ยปรุะการุอ.�น ศาลัจะอน�ญาตให�น�าส�าเนาหรุ.อพยานบ�คัคัลัมาส.บก(ได็�

กรุณ�ที่�� 2 ม�ปรุะเด็(น 3 ปรุะเด็(นคั.อถึ�าต�นฉบ�บเอกสารุหาไม"ได็�เพรุาะ ส�ญหาย:เอกสารุน�)นหาไม"พบ ไม"ปรุากฏวิ"าอย�"ที่��ใด็ ไม"อย�"ในที่��ที่��จ�ด็เก(บ

แลัะไม"ที่รุาบวิ"าไปอย�"ที่��ใด็ ถึ�กที่�าลัายโด็ยเหต�ส�ด็วิ ส�ย:ม�การุที่�าให�ส�ญส )นไปหรุ.อแม�แต"ที่�าให�ใชั้�

ปรุะโยชั้น:ไม"ได็�ก(เป6นการุที่�าลัาย ไม"สามารุถึน�าต�นฉบ�บมาได็�โด็ยปรุะการุอ.�น

ส�ญหาย ไม"จ�าเป6นต�องเป6นเพรุาะเหต�ส�ด็วิ ส�ย

12

สิ่(ญหายเพราะความป็ระมาที่เล�นเล�อของผั(&ครอบุครองเอกสิ่าร ศาลก'ร#บุฟั6งพยานบุ�คคลได้&(ฎ.693/2487)

หน#งสิ่)อก(&หายไป็ ผั(&ให&ก(&สิ่ามารถึน!าผั(&เข�ยนสิ่#ญญาและผั(&ลงชี)�อเป็ นพยานมาสิ่)บุแที่นได้&(ฎ.34/2476)

ถึ(กโจรป็ล&นสิ่#ญญาก(&ไป็ ฟัCองและพ�สิ่(จน/ด้&วยพยานบุ�คคลได้&(ฎ.354/2470)

ไม"สามารุถึน�าต�นฉบ�บมาได็�โด็ยปรุะการุอ.�น หมายคัวิามวิ"าม�อ�ปสรุรุคัข�ด็ข�องไม"สามารุถึน�าต�นฉบ�บมาได็�โด็ยที่��

ต�นฉบ�บไม"ได็�ส�ญหายหรุ.อไม"ได็�ถึ�กที่�าลัาย โจที่ก/ระบุ�พยานอ&างสิ่#ญญาก�อนสิ่มรสิ่เป็ นพยานหล#กฐาน โจที่ก)น!าสิ่�ง

ต่&นฉับุ#บุต่�อศาลไม�ได้&เน)�องจากโจที่ก/สิ่�งต่&นฉับุ#บุไว&ที่��ศาลอ)�นในคด้�เร)�องหน��ง ด้#งน�2 โจที่ก/น!าสิ่!าเนาสิ่#ญญาก�อนสิ่มรสิ่มาสิ่)บุแที่นได้&(ฎ.574/2508)

โจที่ก/ฟัCองอ&างสิ่#ญญาป็ระน�ป็ระนอมยอมความระหว�างมารด้าโจที่ก/ก#บุจ!าเลยว�าม�หล#กฐานเป็ นหน#งสิ่)ออย(�อ!าเภอ โจที่ก/ไม�ได้&ร#บุว�าไม�ม�หล#กฐานเป็ นหน#งสิ่)อ ฉัะน#2น จ�งไม�ห&ามศาลที่��จะร#บุฟัCองไว&พ�จารณ์า โจที่ก/ขออ&างหน#งสิ่)อด้#งกล�าวมาป็ระกอบุการพ�จารณ์าในภายหล#งได้& เม)�ออ!าเภอแจ&งมาย#งศาลว�าสิ่#ญญาป็ระน�ป็ระนอมยอมความหาไม�พบุเน)�องจากเป็ นเวลานานมาแล&ว และม�การย&ายที่��ว�าการอ!าเภอไม�อาจน!าสิ่�งได้& ย�อมถึ)อได้&ว�าเอกสิ่ารที่��โจที่ก/อ&างสิ่(ญหาย เม)�อโจที่ก/อ&างพยานบุ�คคลและศาลยอมให&น!าพยานบุ�คคลเข&าสิ่)บุแที่น ก'ถึ)อได้&ว�าศาลชี#2นต่&นอน�ญาต่แล&วโด้ยป็ร�ยาย ศาลร#บุฟั6งพยานบุ�คคลของโจที่ก/ได้&(ฎ.727/2513)

ผั(&ร &องน!าสิ่)บุแสิ่ด้งสิ่!าเนาค!าสิ่#�งที่��มอบุอ!านาจให&ผั(&อ!านวยการเขต่ป็ฏ�บุ#ต่�ราชีการต่�อศาล ผั(&ค#ด้ค&านไม�ได้&น!าสิ่)บุโต่&แย&งว�าผั(&ร &องไม�ได้&สิ่�งต่&นฉับุ#บุค!าสิ่#�งแต่�อย�างใด้ เม)�อศาลว�น�จฉั#ยร#บุฟั6งพยานต่ามสิ่!าเนาเอกสิ่ารด้#งกล�าวถึ)อได้&ว�าศาลอน�ญาต่ให&น!าสิ่!าเนาเอกสิ่ารมาสิ่)บุได้&ในกรณ์�ที่�ไม�สิ่ามารถึน!าต่&นฉับุ#บุมาได้&ด้&วยป็ระการอ)�นต่าม ป็.ว�.แพ�งมาต่รา 93(2) แล&ว โด้ยผั(&ร &องไม�จ!าต่&องขออน�ญาต่ต่�อศาลก�อนและการที่�� สิ่.ห#วหน&าเขต่หร)อผั(&อ!านวยการเขต่มาเบุ�กความย)นย#นว�าได้&ร#บุมอบุอ!านาจต่ามสิ่!าเนาค!าสิ่#�งจากผั(&ร &องก'เป็ นอ#นเพ�ยงพอให&ร#บุฟั6งได้&โด้ยไม�จ!าต่&องน!าต่#วผั(&ร &องซึ่��งเป็ นผั(&มอบุอ!านาจมาสิ่)บุถึ�งการออกค!าสิ่#�งด้#งกล�าวถึ�ง(ฎ.6061/2541)

13

การุที่��ศาลัจะอน�ญาตให�น�าพยานบ�คัคัลัมาส.บแที่นต�นฉบ�บที่��ส�ญหายตามมาตรุา 93(2) น�)นหาได็�ม�บที่บ�ญญ�ต บ�งคั�บวิ"าต�องน�าพยานบ�คัคัลัผู้��รุ�กษาต�นฉบ�บเอกสารุมาส.บไม" พยานบุ�คคลใด้ๆที่��ร(&เห'นหร)อที่ราบุความสิ่(ญหายแห�งต่&นฉับุ#บุน#2นสิ่ามารถึน!าสิ่)บุได้& ฉัะน#2น การที่��โจที่ก/น!าผั(&ร #บุมอบุอ!านาจของโจที่ก/ผั(&สิ่ร&างความสิ่(ญหายแห�งต่&นฉับุ#บุเอกสิ่ารมาเบุ�กความย)นย#นว�าหน#งสิ่)อก(&ย)มหายไป็เพราะโจที่ก/เก'บุเอกสิ่ารไม�เป็ นระเบุ�ยบุและเก�ด้น!2าที่�วมภ(ม�ล!าเนาที่��อย(�ของโจที่ก/ย�อมเป็ นการเพ�ยงพอให&ร#บุฟั6งได้&ว�าหน#งสิ่)อด้#งกล�าวได้&สิ่(ญหายไป็จร�งและโจที่ก/ชีอบุที่��จะฟัCองร&องให&บุ#งค#บุคด้�ได้&โด้ยไม�จ!าเนต่&องม�หน#งสิ่)อก(&ย)มมาแสิ่ด้งต่�อศาล(ฎ.6048/2541

น"าสนใจ)

ป%ญหาวิ"า การุที่��คั�"คัวิามจะน�าส.บส�าเนามาส.บแที่นต�นฉบ�บ หรุ.อน�าพยานบ�คัคัลัมาส.บแที่นต�นฉบ�บตามมาตรุา 93(2) คั�"คัวิามไม"จ�าเป6นต�องกลั"าวิอ�างในคั�าฟัEองหรุ.อคั�าให�การุ(ฎ.313/2512)

ข�อยกเวิ�นข�อที่�� 3 ถึ�าต�นฉบ�บเอกสารุอย�"ในคัวิามอารุ�กขาหรุ.อในคัวิาม คัวิบคั�มของที่างรุาชั้การุ

สิ่�วนราชีการได้&แก�ราชีการสิ่�วนกลาง และราชีการสิ่�วนภ(ม�ภาค ไม�คล�มไป็ถึ�งร#ฐว�สิ่าหก�จและราชีการสิ่�วนที่&องถึ��น

ในคด้�อาญา จ!าเลยอ&างเอกสิ่ารซึ่��งอย(�ในความครอบุครองของจ!าเลย และโจที่ก/ไม�ร#บุรองความถึ(กต่&อง เม)�อจ!าเลยไม�สิ่)บุพยานป็ระกอบุ พยานเอกสิ่ารน#2นก'ร#บุฟั6งไม�ได้& แต่�ถึ&าพยานเอกสิ่ารน#2นเป็ นหน#งสิ่)อราชีการ ซึ่��งต่&นฉับุ#บุอย(�ในความครอบุครองของที่างราชีการและที่��จ!าเลยอ&างสิ่�งต่�อศาลเป็ นสิ่!าเนาซึ่��งเจ&าหน&าที่��ต่าม ป็.ว�.แพ�งมาต่รา 93(3) ร#บุรองความถึ(กต่&อง ก'ร#บุฟั6งได้& ไม�ต่&องสิ่)บุพยานป็ระกอบุ(ฎ.1322-4/2510)

สิ่!าเนาของเอกสิ่ารมหาชีน ซึ่��งเจ&าพน#กงานผั(&ร #บุผั�ด้ชีอบุในการที่!าหร)อเก'บุร#กษาได้&ร�บุรองความถึ(กต่&อง ย�อมใชี&เป็ นพยานได้& ไม�ต่&องอ&างต่&นฉับุ#บุ(ฎ.484/2486,120/2499,536/2501,225/2518)

ในคัด็�อาญาม�หลั�กการุที่�านองมาตรุา 93 ป . วิ แพ"งน�)นคั.อมาตรุา 238

14

มาตรุา 238 ต่&นฉับุ#บุเอกสิ่ารเที่�าน#2นที่��อ&างเป็ นพยานได้& ถึ&าหาต่&นฉับุ#บุไม�ได้& สิ่!าเนาที่��ร #บุรองว�าถึ(กต่&องหร)อพยานบุ�คคลที่��รุ��ข�อความก'อ&างเป็ นพยานได้&

ถึ&าอ&างหน#งสิ่)อราชีการเป็ นพยาน แม&ต่&นฉับุ#บุย#งม�อย(�จะสิ่�งสิ่!าเนาที่��เจ&าหน&าที่��ร #บุรองว�าถึ(กต่&องก'ได้& เว&นแต่�ในหมายเร�ยกจะบุ�งไว&เป็ นอย�างอ)�น

จ!าเลยอ&างต่&นฉับุ#บุรายงานเบุ'ด้เสิ่ร'จป็ระจ!าว#นของสิ่ถึาน�ต่!ารวจเป็ นพยานชี#2นศาลเพ)�อป็ระกอบุข&อต่�อสิ่(&ของจ!าเลยว�าจ!าเลยถึ(กจ#บุอย(�ที่��สิ่ถึาน�ต่!ารวจต่#2งแต่�ก�อนเก�ด้เหต่�เร)�อยมาจนถึ�งว#นเก�ด้เหต่� แต่�ผั(&บุ#งค#บุกองต่!ารวจค#ด้สิ่!าเนาสิ่�งมาโด้ยร#บุรองว�าเป็ นสิ่!านวนอ#นแที่&จร�ง ด้#งน�2 เม)�อโจที่ก/ไม�ได้&ค#ด้ค&านว�าเจ&าหน&าที่��ค#ด้สิ่!าเนาผั�ด้จากต่&นฉับุ#บุ ศาลย�อมร#บุฟั6งสิ่!าเนาเอกสิ่ารน#2นเป็ นพยานล#กฐานได้&(ฎ.1719/2494)

สิ่!าเนารายงานของสิ่ารว#ต่รต่รวจที่�าเร)อในต่�างป็ระเที่ศซึ่��งรายงานว�าม�เร)อล!าใด้เข&าออกจากที่�าเม)�อใด้ เม)�อป็รากฏว�าสิ่!าเนารายวานน#2นม�ผั(&ร #บุรองว�าเป็ นสิ่!าเนาอ#นถึ(กต่&อง ที่#2งกงสิ่�ลใหญ�ของไที่ยในเม)องต่�างป็ระเที่ศน#2นก'เป็ นผั(&น!าสิ่�งเอกสิ่ารน#2นมาในที่างราชีการ อ#นเป็ นการร#บุรองอย(�ในต่#วว�าเป็ นสิ่!าเนาถึ(กต่&องเชี�นน�2ย�อมร#บุฟั6งพยานหล#กฐานน#2นได้&ต่ามมาต่รา 238(ฎ.1868-9/2494)

ในคด้�อาญาจ!าเลยอ&างเอกสิ่ารซึ่��งอย(�ในความครอบุครองของจ!าเลยและโจที่ก/ไม�ร#บุรองความถึ(กต่&อง เม)�อจ!าเลยไม�สิ่)บุพยานป็ระกอบุพยานเอกสิ่ารน#2นก'ร#บุฟั6งไม�ได้& แต่�ถึ&าพยานเอกสิ่ารน#2นเป็ นหน#งสิ่)อราชีการต่&นฉับุ#บุอย(�ในความครอบุครองของที่างราชีการ และที่��จ!าเลยอ&างสิ่�งต่�อศาลเป็ นสิ่!าเนาซึ่��งเจ&าหน&าที่��ร #บุรองความถึ(กต่&องก'ร#บุฟั6งได้&ไม�ต่&องสิ่)บุพยานป็ระกอบุ(ฎ.1322-4/2510)

โจที่ก/ระบุ�ค!าให&การของจ!าเลยชี#2นสิ่อบุสิ่วนไว&ในบุ#ญชี�ระบุ�พยานโจที่ก/แล&ว ในขณ์ะที่��พน#กงานสิ่อบุสิ่วนซึ่��งเป็ นพยานโจที่ก/เข&าเบุ�กความ โจที่ก/จ�งสิ่�งค!าให&การจ!าเลยชี#2นสิ่อบุสิ่วนน�2ต่�อศาลป็ระกอบุค!าพยาน ศาลได้&ให&ต่#วจ!าเลยต่รวจด้(แล&ว ด้#งน�2 จ�งร#บุค!าให&การชี#2นสิ่อบุสิ่วนของจ!าเลยด้#งกล�าวไว&เป็ นพยานหล#กฐานได้& ไม�จ!าต่&องค#ด้สิ่!าเนาให&จ!าเลยก�อนว#นพ�จารณ์า เพ�ยงแต่�ให&จ!าเลยด้( หร)ออ�านให&ฟั6งก'พอแล&ว(ฎ.1068/2496)

15

การุรุ�บฟั%งพยานบ�คัคัลัเพ.�อเปลั��ยนแปลังหรุ.อห�กลั�างพยานเอกสารุตาม ป.วิ .แพ"งมาตรุา 94

แนวิคั ด็ - เหต�ผู้ลัของกม . 1.บุที่ต่#ด้พยานหร)อห&ามร#บุฟั6งพยานต่าม ป็.ว�.แพ�งมาต่รา 94 เป็ นหล#ก

กม.ป็Eด้ป็ากต่ามหล#กกม.อ#งกฤษ เพ)�อให&สิ่อด้คล&องก#บุกม.สิ่ารบุ#ญญ#ต่�ว�าด้&วยแบุบุและหล#กฐานแห�งน�ต่�กรรมสิ่#ญญา(ไที่ย)

การร#บุสิ่ภาพหน�2ไม�ม�กม.บุ#ญญ#ต่�บุ#งค#บุให&ต่&องม�เอกสิ่ารมาแสิ่ด้ง(ฎ.666/2541,1156/2537)

2.เพ)�อให&เก�ด้ความแน�นอนแก�น�ต่�กรรมสิ่#ญญาที่��ได้&ที่!าก#นไว&เป็ นหน#งสิ่)อ(อ#งกฤษ)

มาตรุา 94 เม.�อใด็ม�กฎหมายบ�งคั�บให�ต�องม�พยานเอกสารุมาแสด็ง ห&ามม�ให&ศาลยอมร#บุฟั6งพยานบุ�คคลในกรณ์�อย�างใด้อย�างหน��งด้#งต่�อไป็น�2 แม&ถึ�งว�าค(�ความอ�กฝ่Aายหน��งจะได้&ย�นยอมก'ด้�

(ก) ขอส.บพยานบ�คัคัลัแที่นพยานเอกสารุ เม.�อไม"สามารุถึน�าเอกสารุมาแสด็ง

(ข) ขอส.บพยานบ�คัคัลัปรุะกอบข�ออ�างอย"างใด็อย"างหน4�ง เม.�อได็�น�าเอกสารุมาแสด็งแลั�วิวิ"า ย�งม�ข�อคัวิามเพ �มเต ม ต�ด็ที่อน หรุ.อเปลั��ยนแปลังแก�ไขข�อคัวิามในเอกสารุน�)นอย�"อ�ก

แต่�บุที่บุ#ญญ#ต่�แห�งมาต่ราน�2 ม ให�ใชั้�บ�งคั�บในกรุณ�ที่��บ�ญญ�ต ไวิ�ในอน�มาตรุา (2) แห"งมาตรุา 93 และม�ให&ถึ)อว�าเป็ นการต่#ด้สิ่�ที่ธ�ค(�ความในอ#นที่��จะกล�าวอ&างและน!าพยานบุ�คคลมาสิ่)บุป็ระกอบุข&ออ&างว�า พยานเอกสารุที่��แสด็งน�)นเป6นเอกสารุปลัอมหรุ.อไม"ถึ�กต�องที่�)งหมด็ หรุ.อแต"บางส"วิน หรุ.อส�ญญาหรุ.อหน�)อย"างอ.�นที่��รุะบ�ไวิ�ในเอกสารุน�)นไม"สมบ�รุณ:หรุ.อคั�"คัวิามอ�กฝ่8ายหน4�งต�คัวิามหมายผู้ ด็

ในการุพ จารุณาแบ"งปรุะเด็(นการุพ จารุณาเป6น 3 ปรุะเด็(นใหญ" ด็�งน�)

ปรุะเด็(นที่�� 1 กรุณ�ใด็บ�างที่��ห�ามส.บพยานบ�คัคัลั

16

ปรุะเด็(นที่�� 2 เน.)อหาสารุะของการุห�ามส.บพยานบ�คัคัลัปรุะเด็(นที่�� 3 ม�กรุณ�ใด็บ�างที่��ยกเวิ�นให�ส.บพยานบ�คัคัลัได็�

ปรุะเด็(นที่�� 1 กรุณ�ใด็บ�างที่��ห�ามส.บพยานบ�คัคัลัหลั�กกม. เม.�อใด็ม�กม.บ�งคั�บให�ต�องม�พยานเอกสารุมาแสด็งน#�นค)อป็ระเด้'นข&อพ�พาที่ที่��ม�การถึกเถึ�ยงเป็ นเร)�องที่��กม.บุ#งค#บุให&ต่&องม�

พยานเอกสิ่ารมาแสิ่ด้ง จ�งต่&องห&ามม�ให&สิ่)บุพยานบุ�คคลกรณ์�ที่��กม.บุ#งค#บุให&ต่&องม�เอกสิ่ารมาแสิ่ด้งได้&แก�

กรณ์�ที่��กม.บุ#งค#บุว�าต่&องที่!าเป็ นหน#งสิ่)อ ที่!าเป็ นหน#งสิ่)อและจด้ที่ะเบุ�ยนต่�อ พนง.เจ&าหน&าที่�� ต่&องม�หล#กฐานเป็ นหน#งสิ่)อลงลายม)อชี)�อฝ่Aายที่��ต่&องร#บุผั�ด้เป็ นสิ่!าค#ญ

ปรุะเด็(น เรุ.�อง/ปพพ.มาตรุากม.บุ#งค#บุว�าต่&องที่!าเป็ นหน#งสิ่)อ การโอนสิ่�ที่ธ�เร�ยกร&อง ม.306

สิ่#ญญาเชี�าซึ่)2อ ม.572

สิ่#ญญาจ!านอง ม.714

การบุอกล�าวบุ#งค#บุจ!านอง ม.728

พ�น#ยกรรม ม.1656

การโอนห�&นชีน�ด้ระบุ�ชี)�อ ม.1129

ที่!าเป็ นหน#งสิ่)อและจด้ที่ะเบุ�ยนต่�อพนง.เจ&าหน&าที่��

จ!านอง ม.714

ซึ่)2อขาย แลกเป็ล��ยน ให& อสิ่#งหาฯหร)อสิ่#งหาฯชีน�ด้พ�เศษ ม.456,519,525

กม.บุ#งค#บุว�าต่&องม�หล#กฐานเป็ นหน#งสิ่)อลงลายม)อชี)�อฝ่Aายที่��ต่&องร#บุผั�ด้ ม�ฉัะน#2นจะฟัCองร&องม�ได้&

ส�ญญาจะซึ่.)อจะขายอส�งหาฯหรุ.อส�งหาฯชั้น ด็พ เศษ ม.456

ส�ญญาเชั้"าอส�งหาฯ ม.538(ฎ.145/2533,6526

/2538) แต"ส�ญญาเชั้"าต"างตอบแที่นพ เศษย �งกวิ"าส�ญญา

17

เชั้"าธิรุรุมด็า ไม"จ�าเป6นต�องม�หลั�กฐานเป6นหน�งส.อ ไม"ต�องห�ามม ให�ส.บพยานบ�คัคัลั(ฎ.2582/2535,1547/2530,1002/2509ก(&ย)มเง�นกว�า 50 บุาที่ข�2นไป็และสิ่)บุการใชี&เง�นต่าม ม.653

สิ่#ญญาป็ระน�ป็ระนอมยอมความ ม.851

ป็ระก#นภ#ย ม.867

ส"วินกรุณ�ที่��กม . ม ได็�บ�งคั�บให�ต�องม�พยานเอกสารุมาแสด็ง เชี�น สิ่#ญญาจ!าน!า(ฎ.1729/2512)

สิ่#ญญาจ&างที่!าของ(ฎ.2186/2517,3107/2538)

การร#บุสิ่ภาพหน�2(ด้( ป็พพ.มาต่รา 193/14(1) ป็ระกอบุด้&วย)

ฎ�กาที่�� 666/2541 การร#บุสิ่ภาพหน�2ไม�ม�กม.บุ#งค#บุให&ต่&องม�เอกสิ่ารมาแสิ่ด้ง น!าสิ่)บุว�าม�การร#บุสิ่ภาพหน�2ด้&วยพยานบุ�คคลได้&ไม�ต่&องห&ามต่าม ป็.ว�.แพ�งมาต่รา 94(ก) และแม&จะที่!าก#นเป็ นหน#งสิ่)อ ก'น!าพยานบุ�คคลมาสิ่)บุแก&ไขเป็ล��ยนแป็ลงได้& ไม�ต่&องห&ามต่ามาต่รา 94(ข)

น!าสิ่)บุพยานบุ�คคลว�าเป็ นสิ่#ญญาเชี�าต่�างต่อบุแที่นพ�เศษได้&(ฎ.2528/2535)

น!าสิ่)บุพยานบุ�คคลถึ�งการสิ่�งมอบุการครอบุครองที่��ด้�นม)อเป็ล�า ในกรณ์�สิ่#ญญาซึ่)2อขายเป็ นโมฆะได้&(ฎ.1212/2536)

ข�อส�งเกตสิ่!าหร#บุป็ระเด้'นที่�� 1 น�2 ม�หลายกรณ์�ด้#งต่�อไป็น�2กรุณ�ที่��กม . สารุบ�ญญ�ต ก�าหนด็รุ�ปแบบการุที่�าน ต กรุรุมส�ญญาได็�หลัาย

แบบ เชั้"นส�ญญาจะซึ่.)อจะขายอส�งหารุ มที่รุ�พย:ตาม ปพพ . มาตรุา 456 วิรุรุคัสอง จะฟัEองรุ�อง

บ�งคั�บคัด็�ได็�ต�องม� ม�หล#กฐานเป็ นหน#งสิ่)อลงลายม)อชี)�อฝ่Aายที่��ต่&องร#บุผั�ด้ หร)อ

18

ชี!าระหน�2บุางสิ่�วน(ฎ.6443/2544) หร)อ วางม#ด้จ!า (ฎ.935/2541)

ด้#งน#2น ในกรณ์�ที่��สิ่#ญญาจะซึ่)2อจะขายอสิ่#งหาร�มที่ร#พย/ กรณ์�ที่��ได้&ม�การชี!าระหน�2บุางสิ่�วน หร)อวางม#ด้จ!า ย�อมสิ่ามารถึฟัCองร&องบุ#งค#บุคด้�ได้&โด้ยไม�ต่&องม�หล#กฐานเป็ นหน#งสิ่)อ และกม.ไม�ได้&บุ#งค#บุให&ต่&องม�พยานเอกสิ่ารมาแสิ่ด้ง ค(�สิ่#ญญาย�อมสิ่ามารถึสิ่)บุพยานบุ�คคลได้&(ฎ.2216/2515,3945/2535,935/2541,6204/2544,6443/2544)

ฎ�กาที่�� 3945/2535 โจที่ก/ต่กลงซึ่)2อห&องชี�ด้จากจ!าเลยที่�� 1 โด็ยวิางม�ด็จ�าไวิ� 10,000 บาที่ ด้#งน�2 เป็ นการที่!าสิ่#ญญาจะซึ่)2อจะขายอสิ่#งหาร�มที่ร#พย/โด้ยม�การวางม#ด้จ!าไว&แล&ว ไม�ต่&องม�หล#กฐานเป็ นหน#งสิ่)อก'ฟัCองบุ#งค#บุคด้�ได้& จ�งไม�ใชี�กรณ์�ที่��กม.บุ#งค#บุให&ม�พยานเอกสิ่ารมาแสิ่ด้ง แม&ต่�อมาค(�สิ่#ญญาที่#2งสิ่องฝ่Aายที่!าสิ่#ญญาจะซึ่)2อจะขายเป็ นหน#งสิ่)อ โจที่ก/น!าพยานบุ�คคลมาสิ่)บุได้&ว�าโจที่ก/ก#บุจ!าเลยที่�� 1 ได้&ต่กลงก#นแต่กต่�างจากที่��ระบุ�ไว&ในสิ่#ญญาน#2นไม�ต่&องห&ามต่ามมาต่รา 94

ฎ�กาที่�� 935/2541 สิ่#ญญาจะซึ่)2อจะขายที่��ม�การวางม#ด้จ!าเป็ นการชี!าระหน�2บุางสิ่�วน การฟัCองร&องบุ#งค#บุต่ามสิ่#ญญาไม�ต่&องใชี&เอกสิ่ารเป็ นหล#กฐาน ไม�ใชี�กรณ์�ที่��กม.บุ#งค#บุให&น!าเอกสิ่ารมาแสิ่ด้งต่ามมาต่รา 94 ศาลสิ่ามารถึร#บุฟั6งพยานบุ�คคลห#กล&างพยานเอกสิ่ารได้&

ฎ�กาที่�� 4996-7/2542 โจที่ก/ฟัCองขอให&เพ�กถึอนน�ต่�กรรมการซึ่)2อขายที่��พ�พาที่ระหว�างโจที่ก/ก#บุจ!าเลยที่�� 1 และน!าสิ่)บุว�า ม�เง)�อนไขที่��จ!าเลยที่�� 1 ต่กลงให&โจที่ก/ซึ่)2อที่��พ�พาที่ค)นได้&แม&จะม�ได้&ที่!าหล#กฐานเป็ นหน#งสิ่)อก#นไว& แต"โจที่ก:ได็�ชั้�ารุะหน�)บางส"วิน จ!านวน 30,000 บุาที่ ให&แก�จ!าเลยที่�� 1 ไว&แล&ว ป็ระเด้'นข&อที่��ว�า จ!าเลยที่�� 1 ได้&ร#บุชี!าระหน�2บุางสิ่�วนแล&วหร)อไม� โจที่ก/ย�อมม�อ!านาจสิ่)บุพยานบุ�คคลได้&ต่าม ป็พพ.มาต่รา 456 หาใชี�เป็ นการน!าสิ่)บุพยานบุ�คคลแที่นพยานเอกสิ่ารไม�

แต"ถึ�าคั�"ส�ญญาที่�าส�ญญาจะซึ่.)อจะขายอส�งหาฯโด็ยที่�าส�ญญาเป6นหน�งส.อแลัะวิางม�ด็จ�า ด็�วิยน�)น ศาลัฎ�กาถึ.อวิ"าคั�"ส�ญญาม�คัวิามปรุะสงคั:ม�"งที่��จะผู้�กม�ด็ก�นด็�วิยหน�งส.อ การุวิางม�ด็จ�าเป6นแต"เพ�ยงส"วินหน4�งของข�อส�ญญาข�อหน4�งเที่"าน�)น ด็�งน�)น คั�"ส�ญญาจะน�าพยานบ�คัคัลัเปลั��ยนแปลังแก�ไข

19

ข�อคัวิามในเอกสารุไม"ได็�ต�องห�ามตาม ป.วิ .แพ"งมาตรุา 94(ฎ.3088/2536,667/2537,6718/2540)

ฎ�กาที่4� 6718/2540 โจที่ก/และจ!าเลยได้&ต่กลงก#นที่!าสิ่#ญญาจะซึ่)2อจะขายที่��ด้�นพ�พาที่ในร(ป็แบุบุม�หล#กฐานเป็ นหน#งสิ่)อ การวางม#ด้จ!าเป็ นเพ�ยงข&อต่กลงข&อหน��งที่��ป็รากฏในหล#กฐานที่��เป็ นหน#งสิ่)อด้#งกล�าวเที่�าน#2น น�ต่�กรรมค)อสิ่#ญญาจะซึ่)2อจะขายที่��ด้�นพ�พาที่ระหว�างโจที่ก/และจ!าเลย จ�งก�อต่#2งข�2นซึ่��งสิ่�ที่ธ�และม��งโด้ยต่รงต่�อการผั(กน�ต่�สิ่#มพ#นธ/และบุ#งค#บุในร(ป็แบุบุของหล#กฐานเป็ นหน#งสิ่)อหาใชี�เพ�ยงการวางม#ด้จ!าไม� ฉัะน#2น การที่��จ!าเลยน!าพยานบุ�คคลมาสิ่)บุว�าขณ์ะที่!าสิ่#ญญาโจที่ก/และจ!าเลยม�ข&อต่กลงก#นว�าหากจ!าเลยไม�ป็ระสิ่งค/จะขายที่��ด้�นให&แจ&งให&โจที่ก/ที่ราบุก�อนว#นโอนและจ!าเลยแจ&งให&โจที่ก/ที่ราบุแล&ว ถึ)อว�าสิ่#ญญาเล�กก#น จ�งเป็ นกรณ์�ต่&องห&ามต่าม ป็.ว�.แพ�งมาต่รา 94 (ข) ห&ามม�ให&ศาลร#บุฟั6งพยานบุ�คคลอ#นเป็ นการเพ��มเต่�มนอกเหน)อจากหล#กฐานที่��เป็ นหน#งสิ่)อน#2นอ�ก เม)�อจ!าเลยไม�ยอมโอนที่��ด้�นพ�พาที่ให&แก�โจที่ก/ต่ามที่��ก!าหนด้ไว&ในสิ่#ญญาจ�งเป็ นฝ่Aายผั�ด้สิ่#ญญา

สรุ�ป ป็6ญหา:สิ่#ญญาจะซึ่)2อขายที่��ด้�น หร)อซึ่)2อขายสิ่#งหาร�มที่ร#พย/ราคา เก�นกว�า 500 บุาที่ ข�2นไป็

(1) ด้(เจต่นาของค(�สิ่#ญญาว�า ม�"งจะถึ.อเอกสารุเป6นส�าคั�ญหรุ.อม�"งจะถึ.อการุวิางม�ด็จ�า หรุ.อชั้�ารุะหน�)บางส"วินเป6นส�าคั�ญ ? หากถึ)อเอกสิ่ารเป็ นสิ่!าค#ญ ก'ต่&องอย(�ในบุ#งค#บุ ป็ . ว� . แพ�งมาต่รา 94 ( ฎ . 667/2537)

ฎ�กาที่�� 667/2537 โจที่ก/จ!าเลยต่กลงก#นที่!าสิ่#ญญาจะซึ่)2อจะขายที่��ด้�นพ�พาที่เป็ นหน#งสิ่)อ แม&จะม�การวางม#ด้จ!าด้&วย การวางม#ด้จ!าก'เป็ นแต่�เพ�ยงข&อสิ่#ญญาข&อหน��งเที่�าน#2น ไม�ใชี�ต่กลงก#นที่!าสิ่#ญญาก#นด้&วยการวางม#ด้จ!า การฟัCองร&องให&บุ#งค#บุคด้�จ�งต่&องอาศ#ยหล#กฐานต่ามหน#งสิ่)อสิ่#ญญาจะซึ่)2อจะขายที่��ที่!าไว& กรณ์�จ�งต่&องด้&วย ป็.ว�.แพ�งมาต่รา 94(ข) ที่��ห&ามม�ให&ค(�ความน!าสิ่)บุพยานบุ�คคลว�าย#งม�ข&อความเพ��มเต่�มนอกเหน)อจากสิ่#ญญาอย(�อ�ก การที่��จ!าเลยน!าสิ่)บุพยานบุ�คคลว�าย#งม�ข&อต่กลงว�า ถึ&าผั(&เชี�าที่��ด้�นพ�พาที่ต่กลงจะซึ่)2อ โจที่ก/ยอมค)นเง�นม#ด้จ!าและถึ)อว�าสิ่#ญญาเป็ นอ#นยกเล�กก#นนอกเหน)อข&อกต่ลงในสิ่#ญญา จ�งต่&องห&ามม�ให&ร#บุฟั6งและถึ)อไม�ได้&วาม�ข&อต่กลงด้#งกล�าว

20

(2) แต่�ถึ�าถึ.อการุวิางม�ด็จ�าหรุ.อการุชั้�ารุะหน�)บางส"วินเป6นส�าคั�ญ ก(ไม"อย�"ในบ�งคั�บ มาตรุา 94 (ฎ.935/2541)

ฎ�กาที่�� 935/2541 สิ่#ญญาจะซึ่)2อขายที่��ม�การวางม#ด้จ!าเป็ นการชี!าระหน�2บุางสิ่�วน การฟัCองร&องบุ#งค#บุต่ามสิ่#ญญาไม�จ!าต่&องใชี&เอกสิ่ารเป็ นหล#กฐาน และไม�ใชี�กรณ์�ที่��กม.บุ#งค#บุให&น!าเอกสิ่ารมาแสิ่ด้ง ต่าม ป็.ว�.แพ�งมาต่รา 94 ศาลจ�งร#บุฟั6งค!าพยานบุ�คคลห#กล&างพยานเอกสิ่ารได้&

ปรุะเด็(นที่�� 2 เน.)อหา สารุะของการุห�ามส.บพยานบ�คัคัลัม� 2 ลั�กษณะด็�วิยก�นคั.อ(1) ห�ามม ให�ส.บพยานบ�คัคัลัแที่นพยานเอกสารุหมายความว�าเม)�อค(�ความฝ่Aายหน��งต่#2งป็ระเด้'นคด้�ซึ่��งกม.บุ#งค#บุว�าต่&องม�

เอกสิ่ารมาแสิ่ด้ง ค(�ความฝ่Aายน#2นจะน!าพยานบุ�คคลมาสิ่)บุโด้ยไม�ม�เอกสิ่ารมาแสิ่ด้งไม�ได้& การสิ่)บุแที่นค)อการสิ่)บุพยานบุ�คคลว�าม�การที่!าเอกสิ่ารหร)อม�การต่กลงต่ามเอกสิ่ารน#2น โด้ยไม�ม�เอกสิ่ารมาแสิ่ด้งเร�ยกว�าการสิ่)บุแที่นซึ่��งต่&องห&าม

(2) ห�ามน�าส.บพยานบ�คัคัลัถึ4งข�ออ�างอย"างใด็อย"างหน4�งวิ"าย�งม�ข�อคัวิามเพ �มเต ม ต�ด็ที่อน หรุ.อเปลั��ยนแปลังแก�ไขข�อคัวิามในเอกสารุน�)นอย�"อ�ก

หมายคัวิามว�าในกรณ์�ที่��กม.บุ#งค#บุให&ต่&องม�พยานเอกสิ่ารมาแสิ่ด้ง เม)�อค��ความฝ่Aายใด้ฝ่Aายหน��งน!าเอกสิ่ารมาแสิ่ด้งแล&ว ห&ามค ��ความที่�กฝ่Aายน!าพยานบุ�คคลมาสิ่)บุเพ��มเต่�ม ต่#ด้ที่อน หร)อเป็ล��ยนแป็ลงแก&ไขข&อความในเอกสิ่ารน#2น

การสิ่)บุเพ��มเต่�ม ค)อสิ่)บุว�าย#งม�ข&อต่กลงอ)�นที่��ย#งไม�ได้&ระบุ�ไว&ในเอกสิ่าร การสิ่)บุต่#ด้ที่อน ค)อสิ่)บุว�าข&อความในเอกสิ่ารบุางสิ่�วนน#2นไม�จร�ง การสิ่)บุเป็ล��ยนแป็ลงแก&ไข ค)อสิ่)บุว�าม�การต่กลงแต่กต่�างไป็จาก

ข&อความที่��ป็รากฏในเอกสิ่าร

กรุณ� (1) ห�ามม ให�ส.บพยานบ�คัคัลัแที่นพยานเอกสารุ ต�วิอย"าง ต่ามหน#งสิ่)อสิ่#ญญาเชี�าอสิ่#งหาร�มที่ร#พย/ก!าหนด้ค�าเชี�าไว&เด้)อน

ละ 1,500 บุาที่ ผั(&เชี�าจะขอสิ่)บุพยานบุ�คคลว�าได้&ม�การต่กลง

21

ก#นใหม�ลด้ค�าเชี�าลง ด้#งน�2 เม)�อการต่กลงลด้ค�าเชี�าไม�ได้&ที่!าเป็ นเอกสิ่ารจะขอสิ่)บุพยานบุ�คคลเชี�าน�2ไม�ได้&(ฎ.736/2494

ออกสิ่อบุเนต่� สิ่ม#ย 55)

ในสิ่#ญญาก(&ม�ข&อความว�ายอมให&ด้อกเบุ�2ยต่ามกม. ด้#งน�2ต่&องต่�ความว�าร&อยละ 7.5 ต่าม ป็พพ.มาต่รา 7 ค ��ความจะสิ่)บุพยานบุ�คคลเป็ล��ยนแป็ลงอ#ต่ราด้อกเบุ�2ยเป็ นอย�างอ)�นไม�ได้&(ฎ.1124/2511)

สิ่#ญญาจะซึ่)2อจะขายระบุ�ว�า ผั(&ขายขายที่��พ�พาที่ราคา 140,000 บุาที่ แล&วผั(&ขายได้&ร#บุเง�นจากผั(&ซึ่)2อครบุถึ&วนแล&วในว#นที่!าสิ่#ญญา ด้#งน�2 ผั(&ขายจะน!าพยานบุ�คคลมาสิ่)บุว�าผั(&ขายร#บุเง�นไป็เพ�ยง 3,800 บุาที่หร)อย#งไม�ได้&ร#บุเง�น ย�อมเป็ นการน!าพยานบุ�คคลมาสิ่)บุเป็ล��ยนแป็ลงเอกสิ่ารต่&องห&ามต่ามมาต่รา 94(ฎ.1402/2530,ให&ด้(ฎ�กาที่�� 2829/2517,160/2518,1842/2524 เพ��มเต่�ม)

โจที่ก/ฟัCองจ!าเลย ว�าก(&ย)มเง�นโจที่ก/ไป็ 4,000 บุาที่ และร#บุเง�นไป็แล&วต่ามเอกสิ่ารการก(&ที่&ายฟัCอง จ!าเลยให&การว�าก(&เง�นโจที่ก/จร�ง แต่�ร#บุเง�นไป็เพ�ยง 3,850 บุาที่ เพราะโจที่ก/ค�ด้ด้อกเบุ�2ย 150 บุาที่ แล&วห#กเอาไว&เลย ด้#งน�2 คด้�ต่&องห&ามไม�ให&น!าสิ่)บุเป็ล��ยนแป็ลงแก&ไขข&อความในเอกสิ่ารการก(&(ฎ.779/2497)

สิ่#ญญาจะซึ่)2อขายที่��ด้�นม�ได้&ก!าหนด้ว�าฝ่Aายใด้ต่&องออกค�าธรรมเน�ยมการโอน ค�าภาษ�และอากรไว&ในสิ่#ญญาด้&วย จะน!าสิ่)บุพยานบุ�คคลว�าได้&ต่กลงก#นให&ฝ่Aายใด้เป็ นผั(&ออกค�าธรรมเน�ยม ค�าภาษ�และค�าอากรแต่�ฝ่Aายเด้�ยวไม�ได้& เพราะเป็ นการสิ่)บุพยานบุ�คคลเพ��มเต่�มหร)อเป็ล��ยนแป็ลงแก&ไขข&อคความในเอกสิ่าร ต่&องห&ามต่าม ป็.ว�.แพ�งมาต่รา 94(ข)(ฎ.2955/2532,3687/2525) เพราะ ป็พพ.มาต่รา 457

ก!าหนด้ไว&ว�าเม)�อสิ่#ญญาจะซึ่)2อจะขายไม�ได้&ก!าหนด้ค�าธรรมเน�ยมในการโอนไว& ผั(&จะซึ่)2อและผั(& จะขายต่&องออกคนละคร��ง

22

การให&โด้ยเสิ่น�หาซึ่��งอสิ่#งหาร�มที่ร#พย/เป็ นกรณ์�ที่��ต่&องม�พยานเอกสิ่ารมาแสิ่ด้ง หน#งสิ่)อสิ่#ญญาให&ที่��ด้�นที่��จ!าเลยที่!าให&โจที่ก/ในการจด้ที่ะเบุ�ยนโอนที่��ด้�นด้#งกล�าวไม�ป็รากฏว�าม�เง)�อนไขเป็ นค�าภาระต่�ด้พ#นต่ามที่��จ!าเลยกล�าวอ&างแต่�อย�างใด้ จ!าเลยจ�งน!าพยานบุ�คคลมาสิ่)บุเพ��มเต่�มเป็ล��ยนแป็ลงข&อความในสิ่#ญญาหาได้&ไม�(ฎ.1649/2524)

กรณ์�ที่��ค��ความร#บุก#นว�าราคาที่��ซึ่)2อขายที่��ด้�นสิ่(งกว�าที่��ระบุ�ไว&ในสิ่#ญญาซึ่)2อขาย ผั(&ขายน!าสิ่)บุได้&ว�าย#งไม�ได้&ร#บุเง�นค�าที่��ด้�นต่ามราคาที่��แที่&จร�ง ด้#งน�2 แม&สิ่#ญญาซึ่)2อขายจะระบุ�ว�าผั(&ซึ่)2อได้&ชี!าระค�าที่��ด้�นแล&ว ก'ไม�เป็ นการน!าสิ่)บุเป็ล��ยนแป็ลงแก&ไข(ฎ.228/2538,1102/2539)

ฎ�กาที่�� 1102/2539 แม&หน#งสิ่)อสิ่#ญญาขายที่��ด้�นระบุ�ว�าที่�ด้�นราคา 9.5

ล&านบุาที่ โด้ยผั(&ซึ่)2อได้&ชี!าระและผั(&ขายได้&ร#บุเง�นค�าที่��ด้�นเร�ยบุร&อยแล&ว แต่�เม)�อผั(&ซึ่)2อผั(&ขายร#บุก#นว�าซึ่)2อขายก#นจร�งในราคา 20.0 ล&านบุาที่ การที่��ผั(&ขายน!าสิ่)บุว�าได้&ร#บุชี!าระค�าที่��ด้�นย#งไม�ครบุถึ&วนหาเป็ นการน!าสิ่)บุเป็ล��ยนแป็ลงแก&ไขข&อความในหน#งสิ่)อสิ่#ญญาขายที่��ด้�นไม� จ�งไม�ต่&องห&ามต่าม มาต่รา 94(ข)

กรุณ�ที่��ไม"ม�กม . บ�งคั�บให�ต�องม�เอกสารุมาแสด็ง การน!าสิ่)บุถึ�งการชี!าระเง�นที่��ต่&องม�หล#กฐานเป็ นหน#งสิ่)อลงลายม)อชี)�อ

ผั(&ให&ก(&มาแสิ่ด้งหร)อม�การเวนค)นเอกสิ่ารอ#นเป็ นหล#กฐานแห�งการก(&ย)มหร)อแที่งเพ�กถึอนในเอกสิ่าร ต่าม ป็พพ.มาต่รา 653 วรรคสิ่อง หมายถึ4ง การุน�าส.บถึ4งการุชั้�ารุะหน�)เง นต�นเที่"าน�)น ไม"รุวิมถึ4งการุชั้�ารุะด็อกเบ�)ย จ�าเลัยม�ส ที่ธิ น�าพยานบ�คัคัลัมาส.บถึ4งจ�านวินด็อกเบ�)ยที่��ชั้�ารุะไปได็� ไม�ต่&องห&ามต่าม ป็.ว�.แพ�งมาต่รา 94(ข)

(ฎ.1355/2532,1332/2531,1084/2510,4755-6/2536)

การชี!าระหน�2เง�นก(&ด้&วยอย�างอ)�น ซึ่��งม�ใชี�การชี!าระหน�2ด้&วยเง�นต่าม ป็พพ.มาต่รา 321 แม&จะไม�ม�หล#กฐานเป็ นหน#งสิ่)อต่าม ป็พพ.มาต่รา 653 ศาลร#บุฟั6งพยานบุ�คคลที่��น!าสิ่)บุเร)�องการชี!าระหน�2ได้&เชี�น

- การชี!าระหน�2เง�นก(&ด้&วยการโอนที่��ด้�นให&เจ&าหน�2(ฎ.2965/2531)

23

- การชี!าระหน�2ด้&วยเชี'คเป็ นการชี!าระหน�2ด้&วยต่#Gวเง�น ม�ใชี�การชี!าระหน�2ด้&วยเง�น(ฎ.1084/2510)

- การโอนเง�นที่างโที่รศ#พที่/หร)อโที่รเลขของธนาคารเข&าบุ#ญชี�เง�นฝ่ากของผั(&ให&ก(& เป็ นการชี!าระอย�างอ)�น(ฎ.230/2542)

- การมอบุบุ#ต่ร ATM ให&เจ&าหน�2ไป็ถึอนเง�นจากบุ#ญชี�ของต่น ถึ)อเป็ นการชี!าระหน�2อย�างอ)�น(ฎ.4643/2539)

การน!าสิ่)บุว�าได้&มอบุที่��ด้�นให&ที่!าก�นต่�างด้อกเบุ�2ย ไม�ต่&องม�เอกสิ่ารมาแสิ่ด้ง(ฎ.1261-2/2518)

การน!าสิ่)บุกรรมสิ่�ที่ธ�Dหร)อสิ่�ที่ธ�ครอบุครอง ในกรณ์� สิ่.ค. 1 ไม�ใชี�เอกสิ่ารที่��กม.บุ#งค#บุให&ต่&องม�มาแสิ่ด้ง(ฎ.90/2532)

สิ่#ญญาจ!าน!าไม�ต่&องที่!าเป็ นหน#งสิ่)อ จ�งสิ่)บุพยานบุ�คคลได้&(ฎ.1729/2512)

การุน�าส.บพยานบ�คัคัลัที่��ไม"ได็�เปลั��ยนแปลังแก�ไขข�อคัวิามในเอกสารุ ( อย�"นอก กฎเกณฑ์:มาตรุา 94) แต"ม�ผู้ลักรุะที่บถึ4งคัวิามรุ�บผู้ ด็หรุ.อผู้ลัผู้�กพ�นตาม ข�อคัวิามในเอกสารุ 6 กรุณ�ด็�งน�)

(๑) การุน�าส.บพยานบ�คัคัลัถึ4งที่��มาแห"งหน�)ตามเอกสารุการน!าสิ่)บุถึ�งที่��มาแห�งหน�2หมายความว�า เป็ นการน!าสิ่)บุข&อเที่'จจร�ง

ว�าที่�� ค ��ความมาต่กลงที่!าสิ่#ญญาต่ามเอกสิ่ารน#2นเก�ด้มาจากเหต่�ใด้ ม�การเจรจาต่กลงหร)อม�น�ต่�สิ่#มพ#นธ/อะไรมาก�อน ซึ่��งน!าเป็ นสิ่(�น�ต่�สิ่#มพ#นธ/ที่��เป็ นข&อพ�พาที่ เพราะฉัะน#2น การน!าสิ่)บุถึ�งที่��มาแห�งหน�2ว�าม�ความเป็ นมาอย�างไร ไม�ถึ)อว�าเป็ นการน!าสิ่)บุเพ��มเต่�มข&อความในเอกสิ่ารให&ด้(ในฎ�กาที่�� 2469/2535,1631/2535,1066/2535,4522/2530,522/2505,452/2507,190/2510,548/2517,1976/2518,3481/2543

ฎ�กาที่�� 3481/2543 หน#งสิ่)อสิ่#ญญาขายที่��ด้�นม�การกรอกข&อความและม�ลายพ�มพ/น�2วม)อของจ!าเลยในชี�องผั(&ขาย แต่�ไม�ม�ผั(&ใด้ลงลายม)อชี)�อผั(&ซึ่)2อ การที่��จ!าเลยน!าสิ่)บุว�า ว. และ สิ่. เคยมาขอซึ่)2อที่��ด้�นอ�กแป็ลงหน��งของจ!าเลย จ!าเลยได้&พ�มพ/ลายน�2วม)อในเอกสิ่ารซึ่)2อขายจ!านวน 2 ฉับุ#บุ ที่��ด้�นที่��ขายไม�ใชี�ที่��ด้�นพ�พาที่ จ!าเลยม�สิ่�ที่ธ�น!าสิ่)บุได้&เพราะเป็ นการน!าสิ่)บุเพ)�อแสิ่ด้งความเป็ นมาอ#นแที่&จร�งของ

24

หน#งสิ่)อสิ่#ญญาที่��ด้�นว�า จ!าเลยลงลายพ�มพ/น�2วม)อในเอกสิ่ารด้#งกล�าวเพราะเหต่�ใด้ ม�ใชี�เป็ นการสิ่)บุเพ��มเต่�ม ต่#ด้ที่อนหร)อเป็ล��ยนแป็ลงแก&ไข ไม�ต่&องห&ามต่ามมาต่รา 94 เพราะเป็ นการสิ่)บุถึ�งที่��มาแห�งม(ลหน�2

(๒) การุน�าส.บพยานบ�คัคัลัถึ4งข�อตกลังรุะหวิ"างคั�"กรุณ� ซึ่4�งเก ด็ข4)นภายหลั�งคั�"กรุณ�ได็�ที่�าน ต กรุรุมส�ญญาที่��ม�กม.บ�งคั�บให�ต�องม�พยานเอกสารุมาแสด็ง

ถึ&าเป็ นข&อต่กลงใหม�ที่��เก��ยวพ#นก#บุกรณ์�เด้�มที่��กม.บุ#งค#บุให&ต่&องม�พยานเอกสิ่ารมาแสิ่ด้งเชี�น ข&อต่กลงเล�กสิ่#ญญาเด้�ม หร)อข&อต่กลงน#2นเป็ นสิ่#ญญาใหม�แยกต่�างหากจากสิ่#ญญาเด้�ม และข&อต่กลงใหม�น�2ไม�อย(�ในบุ#งค#บุต่&องม�พยานเอกสิ่ารมาแสิ่ด้งก'ย�อมน!าพยานบุ�คคลเข&าสิ่)บุได้& ไม�ต่&องห&ามต่าม ป็.ว�.แพ�งมาต่รา 94 แต่�เป็ นกรณ์�ที่��กม.บุ#งค#บุให&ต่&องม�พยานเอกสิ่ารมาแสิ่ด้ง ก'ต่กอย(�ในมาต่รา 94(ฎ.468/2506,505/2507)

ถึ&าเป็ นข&อต่กลงใหม�ที่��เป็ นการแก&ไข เพ��มเต่�มหร)อต่#ด้ที่อนสิ่#ญญาเด้�ม ด้#งน�2 การพ�จารณ์าว�าข&อต่กลงใหม�น#2นเป็ นสิ่าระสิ่!าค#ญของกรณ์�เด้�มจนไม�อาจแยกจากเป็ นอ�กสิ่�วนหน��งได้& ใชี�หร)อไม� ถึ&าเป็ นเชี�นน#2น ก'ต่&องถึ)อว�าแม&จะม�ข&อต่กลงใหม� ข&อต่กลงน#2นก'เป็ นสิ่�วนหน��งของกรณ์�เด้�มน#�นเอง ถึ&ากรณ์�เด้�มม�กม.บุ#งค#บุให&ต่&องม�พยานเอกสิ่ารมาแสิ่ด้ง ข&อต่กลงใหม�ก'ต่&องม�เอกสิ่ารมาแสิ่ด้งด้&วย(ฎ.1366/2497,1550/2500,1330/2504,505/2507,847/2505,775/2533)

ฎ�กาที่�� 775/2533 สิ่#ญญาจะซึ่)2อจะขายที่��ด้�นข&อหน��งระบุ�ถึ�งเร)�องการป็ร#บุป็ร�งที่��ด้�นว�า ผั(&ซึ่)2อย�นด้�จะจ�ายสิ่�วนหน��งของค�าที่��ด้�นให&แก�ผั(&ขายเป็ นค�าป็ร#บุป็ร�งที่��ด้�น ข&อความด้#งกล�าวบุ�งถึ�งข&อต่กลงระหว�างโจที่ก/ซึ่��งเป็ นผั(&จะซึ่)2อก#บุจ!าเลยซึ่��งเป็ นผั(&จะขายเก��ยวก#บุการป็ร#งป็ร�งที่��ที่��จะซึ่)2อขายก#น แต่�ข&อต่กลงน#2นจะม�จร�งหร)อไม� หร)อม�สิ่าระสิ่!าค#ญอย�างไร จ!าต่&องพ�จารณ์าพยานหล#กฐานที่��ค(�ความน!าสิ่)บุ การน!าสิ่)บุข&อต่กลงล#กษณ์ะเชี�นน�2ไม�ม�กม.บุ#งค#บุให&ต่&องม�พยานเอกสิ่ารมาแสิ่ด้ง จ!าเลยจ�งม�สิ่�ที่ธ�น!าสิ่)บุพยานบุ�คคลได้&ไม�ต่&องห&ามต่ามมาต่รา 94

25

(๓) การุน�าส.บพยานบ�คัคัลัถึ4งรุายลัะเอ�ยด็ปลั�กย"อยเก��ยวิก�บวิ ธิ�การุชั้�ารุะหน�)ตามส�ญญาซึ่4�งม�กม.บ�งคั�บให�ต�องม�พยานเอกสารุมาแสด็ง กรุณ�เชั้"นน�) ถึ.อวิ"าเป6นการุน�าส.บซึ่4�งไม"ได็�กรุะที่บกรุะเที่.อนเน.)อคัวิามในเอกสารุแลัะไม"ต�องห�ามตามมาตรุา 94(ฎ.693/2490,1838/2499,525/2517,4134/2529,1174-5/2533,5045/2538

ฎ�กาที่�� 2772/2538 สิ่#ญญาซึ่)2อขายม�ข&อความว�าผั(&ขายได้&ขายที่��นา 2

ไร�เศษให&แก�ผั(&ซึ่)2อและยอมสิ่�งมอบุที่ร#พย/สิ่�นที่��ขายให&แก�ผั(&ซึ่)2อ ผั(&ซึ่)2อชี!าระราคาให&ไว& 30,000 บุาที่ ก�อนและย#งค&างอย(�อ�ก 10,000 บุาที่ ด้#งน�2 เป็ นสิ่#ญญาซึ่)2อขายที่��ไม�ได้&ระบุ�จ!านวนเน)2อที่��ไว&แน�นอนและไม�ได้&ก!าหนด้เวลาชี!าระเง�นที่��เหล)อไว& จ�งเป็ นสิ่#ญญาที่��ไม�ชี#ด้แจ&ง การที่��ผั(&ซึ่)2อน!าพยานบุ�คคลมาสิ่)บุว�าย#งต่&องที่!าการร#งว#ด้จ!านวนเน)2อที่��ด้�นก#นก�อน แล&วจ�งจะชี!าระราคาสิ่�วนที่��เหล)อในว#นโอนกรรมสิ่�ที่ธ�D จ�งเป็ นการน!าสิ่)บุถึ�งข&อต่กลงต่�างหากจากสิ่#ญญาซึ่)2อขาย เพ)�อให&สิ่#ญญาชี#ด้เจนข�2นและป็ฏ�บุ#ต่�ต่ามสิ่#ญญาได้& โจที่ก/จ�งม�สิ่�ที่ธ�น!าสิ่)บุพยานบุ�คคลได้&ไม�ต่&องห&ามต่ามมาต่รา 94

ฎ�กาที่�� 525/2517 แม&ต่ามสิ่#ญญาเชี�าซึ่)2อและใบุเสิ่ร'จร#บุเง�นจะระบุ�ว�าโจที่ก/ได้&ร#บุเง�นด้าวน/ไว&ถึ(กต่&อง แต่�เม)�อจ!าเลยที่�� 1 ชี!าระเง�นด้าวน/ด้&วยเชี'คและโจที่ก/ร#บุเง�นต่ามเชี'คไม�ได้& โจที่ก/ก'น!าสิ่)บุได้&ว�าย#งไม�ได้&ร#บุเง�นด้าวน/ต่ามเชี'คน#2น หาใชี�เป็ นการสิ่)บุแก&ไขเป็ล��ยนแป็ลงเอกสิ่ารไม�

( ๔ ) การุน�าพยานบ�คัคัลัมาส.บถึ4งน ต ส�มพ�นธิ:รุะหวิ"างคั ("ส�ญญาฝ่8ายเด็�ยวิก�น ซึ่4�งม�หลัายคัน ไม"ถึ.อวิ"าเป6นการุน�าส.บแก�ไขเพ �มเต มส�ญญาที่��กม . บ�งคั�บให�ต�องม�เอกสารุมาแสด็งหมายคัวิามวิ"า ในส�ญญาหลั�กเป6น ส�ญญาที่��กม . บ�งคั�บให�ม�เอกสารุมาแสด็ง เชี�น สิ่#ญญาซึ่)2อขายที่��ด้�น สิ่#ญญาจะซึ่)2อจะขายที่��ด้�น เชี�าซึ่)2อ โด้ยค(�สิ่#ญญาฝ่Aายใด้ฝ่Aายหน��งเชี�น ผั(&ซึ่)2อม�หลายคน หร)อผั(&เชี�าซึ่)2อสิ่องคน การน!าสิ่)บุระหว�างผั(&ซึ่)2อหร)อผั(&เชี�าซึ่)2อด้&วยก#นเอง ไม�ถึ)อว�าเป็ นการสิ่)บุแก&ไขเพ��มเต่�มในสิ่#ญญาซึ่)2อขายหร)อสิ่#ญญาเชี�าซึ่)2อ สิ่ามารถึน!าสิ่)บุได้&เสิ่มอ แม&การน!าสิ่)บุน#2น จะไป็ข#ด้แย&งก#บุข&อความในสิ่#ญญาหล#กก'ต่าม(ฎ.850/2493,491-2/2494,325/2524,2961/2529)

26

ฎ�กาที่�� 2961/2529 จ!าเลยเป็ นฝ่Aายออกเง�นซึ่)2อที่��ด้�นแป็ลงพ�พาที่ที่#2งหมด้ในราคา 60,000 บุาที่ แล&วใสิ่�ชี)�อโจที่ก/เป็ นเจ&าของร�วม เน)�องจากโจที่ก/เป็ นพ��ชีายจ!าเลย และเคยเป็ นห#วหน&าค�มงานให&ผัลป็ระโยชีน/แก�จ!าเลย การที่��ในสิ่#ญญาซึ่)2อขายระบุ�ราคา 25,000 บุาที่ แต่�จ!าเลยน!าสิ่)บุว�าจ!าเลยซึ่)2อมาในราคา 60,000 บุาที่ เป็ นการน!าสิ่)บุถึ�งความเป็ นจร�งระหว�างผั(&ม�กรรมสิ่�ที่ธ�Dร �วมก#น ย�อมน!าสิ่)บุได้&ไม�ต่&องห&ามต่ามมาต่รา 94(ข)

ฎ�กาที่�� 325/2524 โจที่ก/จ!าเลยและผั(&ที่��ร �วมซึ่)2อที่��ด้�นเน)2อที่�� 217 ต่ารางวา ต่ามสิ่#ญญาซึ่)2อขายได้&ที่!าความต่กลงก#นว�าให&ก#นที่��ด้�น 17 ต่ารางวา ไว&เป็ นที่างสิ่าธารณ์ะ แต่�ข&อต่กลงเร)�องก#นที่��ด้�นไว&เป็ นสิ่าธารณ์ะน�2ไม�ได้&เข�ยนไว&ในสิ่#ญญาซึ่)2อขาย อย�างไรก'ด้� โจที่ก:หรุ.อจ�าเลัยหรุ.อผู้��รุ"วิมก�นซึ่.)อย"อมม�ส ที่ธิ น�าส.บพยานบ�คัคัลัถึ4งข�อตกลังต"างหากน�)ได็� หาใชั้"เป6นการุน�าส.บเปลั��ยนแปลังแก�ไขข�อคัวิามในเอกสารุส�ญญาซึ่.)อขายไม" โจที่ก/จ�งไม�ต่&องห&ามที่��จะน!าสิ่)บุพยานบุ�คคลว�าม�ข&อต่กลงด้#งกล�าว ไม�ถึ)อว�าเป็ นการแก&ไขสิ่#ญญาซึ่)2อขาย

( ๕ ) การุน�าส.บถึ4งฐานะบ�คัคัลัที่��ปรุากฏในเอกสารุ ไม"ถึ.อเป6นการุส.บ

แก�ไขเปลั��ยนแปลังข�อคัวิามในเอกสารุการน!าสิ่)บุถึ�งฐานะบุ�คคลที่��ป็รากฏในเอกสิ่ารหมายถึ�ง การที่��ค(�กรณ์�ฝ่Aาย

หน��งขอน!าสิ่)บุพยานบุ�คคลว�าที่��ป็รากฏฐานะในเอกสิ่ารเป็ นค(�สิ่#ญญาน#2นความจร�งไม�ได้&ม�ฐานะเชี�นน#2นจร�งๆ แต่�ม�ฐานะอย�างอ)�น แยกพ�จารณ์าได้&ด้#งน�21. ในเร)�องความผั(กพ#นระหว�างต่#วการก#บุบุ�คคลภายนอกน#2น หากน�ต่�กรรมใด้

ที่��ต่&องที่!าเป็ นหน#งสิ่)อหร)อม�หล#กฐานเป็ นหน#งสิ่)อ การต่#2งต่#วแที่นเพ)�อกระที่!าก�จการน#2นต่&องม�หล#กฐานเป็ นหน#งสิ่)อ ป็พพ.มาต่รา 798 วรรคสิ่อง ฉัะน#2น ถึ)อว�าเป็ นกรณ์�ที่��กม.บุ#งค#บุให&ต่&องม�พยานเอกสิ่ารมาแสิ่ด้ง ถึ&าบุ�คคลภายนอกฟัCองต่#วแที่นให&ร#บุผั�ด้ต่ามสิ่#ญญาที่��กม.บุ#งค#บุให&ต่&องม�พยานเอกสิ่ารมาแสิ่ด้งและในเอกสิ่ารระบุ�ชี)�อต่#วแที่นเป็ นค(�สิ่#ญญา ต่#วแที่นจะขอน!าสิ่)บุพยานบุ�คคลว�า ต่นเองเป็ นเพ�ยงต่#วแที่นหร)อต่#วแที่นเชี�ด้เพ)�อให&ต่นหล�ด้พ&นไม�ต่&องร#บุผั�ด้ต่ามสิ่#ญญาไม�ได้& เป็ นการน!าสิ่)บุเป็ล��ยนแป็ลงแก&ไขข&อความในเอกสิ่าร ต่&องห&ามต่ามมาต่รา 94(ข)

(ฎ.65/2498,795/2495,2528/2538,,2016/2531,2085/2536,1897/2538)

27

ฎ�กาที่�� 2525/2538 ข&อความในสิ่#ญญาป็ระน�ป็ระนอมยอมความแสิ่ด้งข&อความว�า จ!าเลยลงชี)�อในฐานะพยาน การที่��โจที่ก/น!าพยานบุ�คคลมาสิ่)บุว�าจ!าเลยลงชี)�อในฐานะเป็ นค(�สิ่#ญญาจ�งต่&องร#บุผั�ด้ต่ามสิ่#ญญาเที่�าก#บุเป็ นการน!าสิ่)บุพยานบุ�คคลเป็ล��ยนแป็ลงแก&ไขข&อความในเอกสิ่ารต่&องห&ามต่ามมาต่รา 94

ฎ�กาที่�� 2016/2531 การที่��จ!าเลยและจ!าเลยร�วมจะน!าสิ่)บุพยานบุ�คคลว�าจ!าเลยลงชี)�อในสิ่#ญญาเชี�าต่�กแถึวพ�พาที่เป็ นการกระที่!าแที่นจ!าเลยร�วม จ!าเลยเป็ นต่#วแที่นเชี�ด้ของจ!าเลยร�วม เที่�าก#บุน!าสิ่)บุความจร�งว�าจ!าเลยไม�ใชี�ผั(&เชี�า จ!าเลยร�วมเป็ นผั(&เชี�าจ�งเป็ นการน!าสิ่)บุเป็ล��ยนแป็ลงแก&ไขข&อความในสิ่#ญญาเชี�าต่�กพ�พาที่ต่&องห&ามต่ามมาต่รา 94

ฎ�กาที่�� 2086/2536 หน#งสิ่)อสิ่#ญญาจะซึ่)2อจะขายที่��ด้�นและต่�กแถึวระบุ�ว�าจ!าเลยที่�� 1 กระที่!าการในฐานะกรรมการผั(&จ#ด้การของบุร�ษ#ที่จ!าเลยที่�� 2 โจที่ก/จะน!าสิ่)บุพยานบุ�คคลว�าจ!าเลยที่�� 1 กระที่!าการในฐานะสิ่�วนต่#วเพ)�อให&ร�วมร#บุผั�ด้ก#บุจ!าเลยที่�� 2 ด้&วยไม�ได้& เพราะเป็ นการน!าสิ่)บุให&เห'นข&อเที่'จจร�งแต่กต่�างไป็จากข&อความที่��ระบุ�ไว&ในเอกสิ่ารต่&องห&ามต่ามมาต่รา 94

2.การฟัCองคด้�ระหว�างต่#วการต่#วแที่นต่ามสิ่#ญญาต่#วแที่นโด้ยเฉัพาะ แม&สิ่#ญญาต่#วแที่นที่!าก#บุบุ�คคลภายนอก กม.บุ#งค#บุให&ต่&องม�พยานเอกสิ่ารมาแสิ่ด้ง ต่#วการต่#วแที่นย�อมน!าพยานบุ�คคลมาสิ่)บุได้&เสิ่มอว�า ชี)�อของต่#วแที่นที่��ลงไว&ในเอกสิ่ารในฐานะค(�สิ่#ญญาน#2นความจร�งเป็ นต่#วแที่น น#�นค)อการฟัCองระหว�างต่#วการก#บุต่#วแที่นด้&วยก#นเองถึ�งข&อต่กลงระหว�างก#นเอง ไม�อย(�ภายใต่&บุ#งค#บุมาต่รา 94 เพราะสิ่#ญญาระหว�างต่#วการต่#วแที่นไม�ม�กม.บุ#งค#บุให&ต่&องที่!าต่ามแบุบุหร)อม�หล#กฐานเป็ นหน#งสิ่)อ(ฎ.261/2525,2610/2524,219/2535,12/2538,7125/2543)

ฎ�กาที่�� 7125/2543 การที่��โจที่ก/น!าสิ่)บุพยานบุ�คคลเพ)�อแสิ่ด้งความเป็ นมาอ#นแที่&จร�งว�าที่��พ�พาที่เป็ นของโจที่ก/ จ!าเลยเป็ นเพ�ยงผั(&ม�ชี)�อในโฉันด้ที่��พ�พาที่แที่นโจที่ก/เที่�าน#2น และการน!าสิ่)บุเชี�นน�2ย#งเป็ นการน!าสิ่)บุถึ�งการเป็ นต่#วแที่นอ�กสิ่�วนหน��งด้&วย ไม�จ!าต่&องม�หล#กฐานเป็ นหน#งสิ่)อเพ)�อแสิ่ด้งให&เห'นความสิ่#มพ#นธ/ระหว�างโจที่ก/จ!าเลย ไม�ใชี�การสิ่)บุพยานบุ�คคลแก&ไขเป็ล��ยนแป็ลงข&อความในเอกสิ่าร

28

การน!าสิ่)บุว�าผั(&ม�ชี)�อในโฉันด้ถึ)อกรรมสิ่�ที่ธ�Dแที่นผั(&อ)�นน#2นไม�ต่&องห&ามต่ามมาต่รา 94 เพราะเป็ นการน!าสิ่)บุข&อเที่'จจร�งระหว�างต่#วการก#บุต่#วแที่น(ฎ.2796/2523,261/2525)

โจที่ก/ฟัCองว�าโจที่ก/และ ม.ซึ่)2อที่��ด้�นม�โฉันด้ ขณ์ะที่��โจที่ก/และ ม.อย(�ก�นก#นฉั#นที่/สิ่าม�ภร�ยาโด้ยไม�ได้&จด้ที่ะเบุ�ยนสิ่มรสิ่ ในการโอนที่างที่ะเบุ�ยน โจที่ก/ให& ม.ลงชี)�อถึ)อกรรมสิ่�ที่ธ�Dแที่นโจที่ก/ด้&วย ต่ามฟัCองของโจที่ก/ม�ได้&เป็ นการบุ#งค#บุก#นระหว�างค(�สิ่#ญญาต่ามสิ่#ญญาซึ่)2อขาย แต่�เป็ นกรณ์�ที่��โจที่ก/อ&างว�าม�สิ่�วนเป็ นเจ&าของรวมในที่��ด้�น โจที่ก/จ�งม�สิ่�ที่ธ�น!าสิ่)บุได้& ไม�ต่&องห&าม(ฎ.12/2538)

ฎ�กาที่�� 2342/2524 โจที่ก/จ!าเลยม�ได้&พ�พาที่เก��ยวก#บุหน�2ต่ามสิ่#ญญาซึ่)2อขายอสิ่#งหาร�มที่ร#พย/โด้ยอาศ#ยสิ่#ญญาต่#วแที่นเป็ นม(ลกรณ์� หากแต"เป6นเรุ.�องพ พาที่รุะหวิ"างต�วิการุต�วิแที่นตามส�ญญาต�วิแที่นโด็ยเฉพาะ แม�จะไม"ม�หลั�กฐานการุต�)งต�วิแที่นเป6นหน�งส.อก(รุ�บฟั%งพยานบ�คัคัลัได็� ไม"อย�"ในบ�งคั�บมาตรุา 798 แลัะการุน�าส.บของโจที่ก:ก(ไม"ใชั้"น�าส.บแก�ไขเปลั��ยนแปลังข�อคัวิามใน

เอกสารุ อ�นเป6นการุต�องห�ามตาม ป . วิ . แพ"งมาตรุา 94 (๖) การุน�าพยานบ�คัคัลัมาส.บอธิ บายหรุ.อขยายข�อคัวิามที่��ม�อย�"แลั�วิใน

เอกสารุให�ได็�คัวิามชั้�ด็ข4)น ไม"ถึ.อวิ"าเป6นการุน�าส.บเพ �มเต มหรุ.อแก�ไขเอกสารุเป็ นกรณ์�ที่��ม�ข&อความเป็ นลายล#กษณ์/อ#กษรอย(�แล&วเพ�ยงแต่�ลายล#กษณ์/อ#กษร

ไม�ชี#ด้เจนก'สิ่)บุให&ชี#ด้เจนมากข�2น(ฎ.325/2486,1302/2535,1861/2535,5809/2537,41/2538,1033/2543,851/2544,1742/2545)

ฎ�กาที่�� 851/2544 การที่��โจที่ก/น!าแผั�นพ#บุโฆษณ์ามาสิ่)บุน#2น เป็ นการน!าสิ่)บุว�าแผั�นพ#บุโฆษณ์าของจ!าเลยซึ่��งเป็ นค!าโฆษณ์าขายของจ!าเลยที่��ก!าหนด้เวลาจะเร��มก�อสิ่ร&างไว&และก!าหนด้เวลาจะสิ่ร&างเสิ่ร'จด้&วย เพ)�อจะอธ�บุายให&เห'นชี#ด้เจนในสิ่#ญญาจะซึ่)2อจะขายฯ ก!าหนด้เวลาแล&วเสิ่ร'จจะเป็ นว#นเวลาใด้ หาใชี�เป็ นการน!าพยานบุ�คคลมาสิ่)บุเพ��มเต่�มต่#ด้ที่อน หร)อเป็ล��ยนแป็ลงแก&ไขข&อความในเอกสิ่ารต่าม ป็.ว�.แพ�งมาต่รา 94(ข) ไม�

ฎ�กาที่�� 41/2538 สิ่#ญญาเชี�าและหน#งสิ่)อต่�อที่&ายสิ่#ญญาเชี�าระบุ�ไว&เพ�ยงว�าจ!าเลยจะต่&องสิ่ร&างต่�กแถึวอาคารพาณ์�ชีย/เที่�าน#2น การที่��โจที่ก/น!าพยานบุ�คคลมาสิ่)บุว�าม�ข&อต่กลงด้&วยวาจาว�าจะต่&องสิ่ร&างอาคารพาณ์�ชีย/ 3 ชี#2น และ 2 ชี#2น

29

หน&ากว&าง 4 เมต่ร ล�ก 14-16 เมต่ร เป็ นการน!าสิ่)บุอธ�บุายความหมายของค!าว�าต่�กแถึวอาคารพาณ์�ชีย/ที่��ระบุ�ไว&ในสิ่#ญญา ไม�ใชี�เป็ นการสิ่)บุเพ��มเต่�มข&อความในสิ่#ญญา โจที่ก/น!าพยานบุ�คคลมาสิ่)บุได้&

ปรุะเด็(นที่�� 3 ม�กรุณ�ใด็บ�างที่��ยกเวิ�นให�ส.บพยานบ�คัคัลัได็�ข�อยกเวิ�นของมาตรุา 94 ซึ่4�งบ�ญญ�ต ในมาตรุา 94 วิรุรุคัสอง ยกเวิ�น

ไวิ� 4 กรุณ�คั.อ(1) ถึ&าเป็ นกรณ์�มาต่รา 93(2) ก'ไม�ให&เอามาต่รา 94 มาใชี&บุ#งค#บุ

หมายความว�าในกรณ์�ที่��ต่&นฉับุ#บุเอกสิ่ารสิ่(ญหาย หร)อถึ(กที่!าลายด้&วยเหต่�สิ่�ด้ว�สิ่#ยหร)อน!ามาไม�ได้&ด้&วยป็ระการใด้ก'สิ่ามารถึน!าสิ่!าเนาเอกสิ่ารหร)อพยานบุ�คคลมาสิ่)บุแที่นได้& ( สิ่ามารถึเล)อกอย�างใด้อย�างหน��งได้& ไม�จ!าเป็ นต่&องน!าสิ่!าเนาเอกสิ่ารมาสิ่)บุก�อน)

(2) การน!าพยานบุ�คคลมาสิ่)บุว�าเอกสิ่ารที่��ม�การน!ามาอ&างอ�งน#2น เป็ น เอกสิ่ารป็ลอมหร)อไม�ถึ(กต่&องที่#2งหมด้หร)อแต่�บุางสิ่�วน

(3) การน!าสิ่)บุว�าสิ่#ญญาหร)อหน�2ที่��ระบุ�ไว&ในเอกสิ่ารไม�สิ่มบุ(รณ์/(4) การน!าสิ่)บุว�าอ�กฝ่Aายหน��งต่�ความหมายผั�ด้(๑) ถึ�าเป6นกรุณ�มาตรุา 93(2) ก(ไม"ให�เอามาตรุา 94 มาใชั้�บ�งคั�บหมายคัวิามวิ"าในกรุณ�ที่��ต�นฉบ�บเอกสารุส�ญหาย หรุ.อถึ�กที่�าลัายด็�วิยเหต�ส�ด็วิ ส�ยหรุ.อน�ามาไม"ได็�ด็�วิยปรุะการุใด็ก(สามารุถึน�าส�าเนาเอกสารุหรุ.อพยานบ�คัคัลัมาส.บแที่นได็� (ฎ.5859/2530,1031/2530,204/2539,6048/2541)

ฎ�กาที่�� 204/2539 การน!าสิ่)บุว�าหล#กฐานแห�งการก(&ย)มเป็ นหน#งสิ่)อสิ่(ญหายไป็น#2น โจที่ก/น!าสิ่)บุด้&วยพยานบุ�คคลได้& เพราะเป็ นกรณ์�ที่��ไม�ม�กม . บุ#งค#บุให&ต่&องม�พยานเอกสิ่ารมาแสิ่ด้ง สิ่�วนการน!าสิ่)บุพยานบุ�คคลว�าจ!าเลยก(&เง�นโจที่ก/ต่ามหล#กฐานแห�งการก(&ย)มที่��สิ่(ญหายไป็ต่&องได้&ร#บุอน�ญาต่จากศาลก�อน เม)�อศาลชี#2นต่&นยอมให&โจที่ก/น!าพยานบุ�คคลเข&าสิ่)บุได้&ต่ลอด้ที่#2งเร)�อง ถึ)อว�าได้&อน�ญาต่โด้ยป็ร�ยาย การสิ่)บุพยานของโจที่ก/จ�งชีอบุด้&วย ป็.ว�.แพ�งมาต่รา 93(2)(ฎ�กาน�2ออกผั(&ชี�วยผั(&พ�พากษาป็H 2543)

30

การที่��ศาลจะอน�ญาต่ให&น!าพยานบุ�คคลมาสิ่)บุแที่นต่&นฉับุ#บุเอกสิ่ารที่��สิ่(ญหายต่ามป็.ว�.แพ�งมาต่รา 93(2) น#2น หาได้&บุ#ญญ#ต่�บุ#งค#บุว�าต่&องน!าพยานบุ�คคลผั(&ร #กษาต่&นฉับุ#บุเอกสิ่ารมาสิ่)บุไม�(ฎ.6048/2541)

ต่&นฉับุ#บุใบุอน�ญาต่ข#บุรถึยนต่/ของ น.ซึ่��งเป็ นผั(&ข#บุรถึยนต่/ค#นเก�ด้เหต่�อย(�ในความครอบุครองของ น.ซึ่��งหลบุหน�คด้�อาญา โจที่ก/ที่�� 1 จ�งอย(�ในฐานะที่��ไม�อาจจะน!าต่&นฉับุ#บุใบุอน�ญาต่ข#บุรถึยนต่/น#2นมาเป็ นพยานเอกสิ่ารได้& จ�งเป็ นกรณ์�เข&าข&อยกเว&นที่��ว�าไม�สิ่ามารถึน!าต่&นฉับุ#บุมาได้&โด้ยป็ระการอ)�น ศาลจ�งร#บุฟั6งสิ่!านวนหร)อภาพถึ�ายเอกสิ่ารน#2นได้&ต่าม ป็.ว�.แพ�งมาต่รา 93(2)(ฎ.3947/2536)

(๒) การุน�าพยานบ�คัคัลัมาส.บวิ"าเอกสารุที่��ม�การุน�ามาอ�างอ งน�)น เป6น เอกสารุปลัอมหรุ.อไม"ถึ�กต�องที่�)งหมด็หรุ.อแต"บางส"วิน

การุน�าส.บวิ"าพยานเอกสารุน�)นเป6นของปลัอมให�ด็�(ฎ.3614/2535,2163/2533,569/2536,224/2530,3846/2538,1321/2501)

ฎ�กาที่�� 3614/2535 จ!าเลยที่�� 1 ให&การต่�อสิ่(&คด้�ไว&ว�าสิ่#ญญาก(&เป็ นเอกสิ่ารป็ลอม จ�งม�สิ่�ที่ธ�น!าสิ่)บุต่ามข&อต่�อสิ่(&ได้&ต่าม ป็.ว�.แพ�งมาต่รา 94

วรรคสิ่อง สิ่�วนการน!าสิ่)บุว�าร#บุเง�นจากโจที่ก/จ!านวน 28,000 บุาที่ เป็ นการอ&างเหต่�ผัลป็ระกอบุว�าสิ่#ญญาก(&ม�ข&อความว�าก(& 90,000 บุาที่ เป็ นเอกสิ่ารป็ลอม ไม�ใชี�เร)�องน!าสิ่)บุเป็ล��ยนแป็ลงข&อความในเอกสิ่ารฎ�กาที่�� 3848/2538 การที่��จ!าเลยน!าพยานบุ�คคลมาสิ่)บุว�าโจที่ก/ที่�� 2

ไม�ได้&ไป็สิ่!าน#กงานที่��ด้�นในว#นที่!าสิ่#ญญาซึ่)2อขายที่��ด้�น และไม�ที่ราบุว�าเพราะเหต่�ใด้จ�งม�ลายม)อชี)�อโจที่ก/ที่�� 2 ป็รากฏอย(�ในหน#งสิ่)อสิ่#ญญาซึ่)2อขายที่��ด้�นที่��ระบุ�ว�า จ. ก#บุโจที่ก/ที่�� 2 และจ!าเลยร�วมก#นเป็ นผั(&ซึ่)2อน#2น เป็ นการน!าสิ่)บุเพ)�อแสิ่ด้งว�าเอกสิ่ารน#2นเป็ นเอกสิ่ารป็ลอม จ!าเลยม�สิ่�ที่ธ�น!าพยานบุ�คคลมาสิ่)บุได้&เชี�นน#2น ต่าม ป็.ว�.แพ�งมาต่รา 94 วรรคสิ่อง การุน�าส.บวิ"าพยานเอกสารุไม"ถึ�ก

ต�อง(ฎ.6801/2540,704/2542,241/2537,704/2542)

ฎ�กาที่�� 6801/2540 การที่��โจที่ก/น!าสิ่)บุพยานบุ�คคลว�าสิ่#ญญาซึ่)2อขายระหว�างโจที่ก/และจ!าเลยที่�� 1 เป็ นสิ่#ญญาก �&ย)มไม�ใชี�สิ่#ญญาซึ่)2อขายน#2น ไม�ใชี�

31

เป็ นการน!าสิ่)บุเป็ล��ยนแป็ลงแก&ไขข&อความในเอกสิ่าร แต่�เป็ นการน!าสิ่)บุห#กล&างว�าสิ่#ญญาซึ่)2อขายไม�ถึ(กต่&อง จ�งไม�ต่&องห&ามต่ามมาต่รา 94 วรรคที่&าย

ฎ�กาที่�� 241/2537 จ!าเลยน!าสิ่)บุว�าได้&ก(&เง�นโจที่ก/ โจที่ก/ให&จ!าเลยลงลายพ�มพ/น�2วม)อในกระด้าษซึ่��งไม�ที่ราบุว�าเป็ นกระด้าษอะไร ภายหล#งที่ราบุว�าจ!าเลยถึ(กหลอกให&ลงชี)�อในสิ่#ญญาซึ่)2อขายที่��พ�พาที่ หาใชี�เป็ นการน!าสิ่)บุเป็ล��ยนแป็ลงแก&ไขข&อความในเอกสิ่าร แต่�เป็ นการน!าสิ่)บุห#กล&างว�าสิ่#ญญาซึ่)2อขายไม�ถึ(กต่&องสิ่มบุ(รณ์/ที่#2งหมด้ ไม�ต่&องห&ามต่ามมาต่รา 94

ฎ�กาที่�� 704/2542 โจที่ก/ฟัCองบุ#งค#บุให&จ!าเลยจด้ที่ะเบุ�ยนโอนที่��ด้�นพ�พาที่ต่ามสิ่#ญญาจะซึ่)2อขาย การที่��จ!าเลยน!าสิ่)บุพยานบุ�คคลต่ามข&อต่�อสิ่(&ว�าสิ่#ญญาจะซึ่)2อขายที่��ด้�นเป็ นสิ่#ญญาป็ระก#นหน�2ค�าสิ่�นค&าที่��จ!าเลยเป็ นหน�2โจที่ก/ไม�ใชี�สิ่#ญญาจะซึ่)2อจะขายน#2น เป็ นการน!าสิ่)บุห#กล&างว�าสิ่#ญญาจะซึ่)2อขายที่��ด้�นไม�ถึ(กต่&องและไม�ม�ผัลบุ#งค#บุต่ามกม. ไม�ใชี�การสิ่)บุเป็ล��ยนแป็ลงแก&ไขข&อความในเอกสิ่าร จ�งไม�ต่&องห&ามต่าม ป็.ว�.แพ�งมาต่รา 94

(๓) การุน�าส.บวิ"าส�ญญาหรุ.อหน�)ที่��รุะบ�ไวิ�ในเอกสารุไม"สมบ�รุณ:(การุส.บห�กลั�าง)

คัวิามแตกต"างรุะหวิ"างการุส.บห�กลั�างก�บการุส.บแก�ไขเปลั��ยนแปลัง

ส.บห�กลั�าง ส.บแก�ไขเปลั��ยนแปลังด้(ว#ต่ถึ�ป็ระสิ่งค/แห�งการน!าสิ่)บุ ถึ&าเป็ นการสิ่)บุพยานบุ�คคลเพ)�อแสิ่ด้งว�า ข&อความในเอกสิ่ารน#2นที่#2งหมด้หร)อบุางสิ่�วนเป็ นน�ต่�กรรมหร)อหน�2ที่��เป็ นโมฆะหร)อไม�สิ่มบุ(รณ์/หร)อเสิ่�ยเป็ล�าด้&วยป็ระการอ)�นๆซึ่��งไม�สิ่ามารถึบุ#งค#บุต่ามน�ต่�กรรมที่��ป็รากฏในเอกสิ่าร ถึ)อว�าเป็ นการสิ่)บุห#กล&าง

กรณ์�ที่�เป็ นการสิ่)บุที่��ย#งคงร#กษาความที่รงอย(�ของข&อความในเอกสิ่ารให&ม�สิ่ภาพบุ#งค#บุได้& แต่�ให&บุ#งค#บุได้&นอกเหน)อหร)อผั�ด้แผัด้แต่กต่�างไป็จากข&อความในเอกสิ่ารก'เป็ นการสิ่)บุแก&ไขเป็ล��ยนแป็ลง ซึ่��งต่&องห&าม

32

การุส.บห�กลั�างม�ปรุะเด็(นที่��ต�องพ จารุณาด็�งน�)(A) ในส�ญญาก��ย.ม ซึ่4�งโด็ยปกต จะรุะบ�จ�านวินเง นที่��ก��ย.มแลัะรุะบ�ด็�วิยวิ"า ผู้��ก��ได็�รุ�บเง นไปคัรุบถึ�วินแลั�วิในวิ�นที่�าส�ญญา ถึ�าลั�กหน�)จะขอน�าส.บพยานบ�คัคัลัวิ"าส�ญญาก��ที่��ที่�าก�นไวิ�น�)น ตนเองย�งไม"ได็�รุ�บเง นหรุ.อได็�รุ�บเง นน�อยกวิ"าที่��ปรุากฏในส�ญญา จะที่�าได็�หรุ.อไม" น�)น เน.�องจากส�ญญาก��ย.มเง น เป6นส�ญญาย.มใชั้�ส )นเปลั.องอย"างหน4�ง จะสมบ�รุณ:ต"อเม.�อม�การุส"งมอบเง นที่��ก��ย.มให�ก�นแลั�วิ หากผู้��ก��ไม"ได็�รุ�บเง นที่��ก��ย"อมไม"บรุ บ�รุณ:ตาม ปพพ.มาตรุา 650 วิรุรุคัสอง ด็�งน�)น ถึ�าผู้��ก��ให�การุต"อส��วิ"าย�งไม"ได็�รุ�บเง นหรุ.อได็�รุ�บเง นก��ไม"คัรุบโด็ยอ�างเหต�ของการุไม"ได็�รุ�บเง นหรุ.อได็�รุ�บเง นก��ไม"คัรุบมาด็�วิย ผู้��ก��ย"อมน�าส.บพยานบ�คัคัลัตามข�อต"อส��ได็� แม&สิ่#ญญาก(&จะม�ข&อความว�าผั(&ก(&ได้&ร#บุเง�นไป็ครบุถึ&วนแล&วก'ต่าม ก'ไม�เป็ นการน!าสิ่)บุพยานบุ�คคลเป็ล��ยนแป็ลงแก&ไขข&อความในเอกสิ่ารต่าม ป็.ว�.แพ�งมาต่รา 94(ข) แต่�เป็ นการน!าสิ่)บุพยานบุ�คคลถึ�งความไม�สิ่มบุ(รณ์/แห�งหน�2หร)อสิ่#ญญาก(&ไม�สิ่มบุ(รณ์/ต่ามาต่รา 94 วรรคที่&าย(ฎ.255/2499,507/2500,803/2514,73/2518,3221/2518,2346/2519,1804/2529,4674/2543,

4686/2540,5348/2540,945/2542,3125/2527)

กรุณ�จ�าเลัยน�าส.บวิ"าได็�รุ�บเง นไม"คัรุบจ�านวินฎ�กาที่�� 830/2514 โจที่ก/ฟัCองขอให&บุ#งค#บุจ!าเลยชี!าระเง�นต่ามสิ่#ญญาก(& 20,000 บุาที่ จ!าเลยให&การต่�อสิ่(&ว�าความจร�งโจที่ก/ให&จ!าเลยก(&ไป็เพ�ยง 1,000 บุาที่ แต่�โจที่ก/หลอกลวงให&จ!าเลยที่!าสิ่#ญญาก(&ไว&ก#บุโจที่ก/ 20,000 บุาที่ เพ)�อย�ด้ถึ)อไว&แที่นการก(&เง�น 1,000 บุาที่ โด้ยโจที่ก/จะไม�น!าสิ่#ญญาก(&น�2ไป็ใชี&สิ่�ที่ธ�เร�ยกร&องใด้ๆ ด้#งน�2 จ!าเลยย�อมน!าสิ่)บุถึ�งความไม�สิ่มบุ(รณ์/ของสิ่#ญญาก(&ที่��โจที่ก/น!ามาฟัCองได้& ไม�ต่&องห&ามต่ามมาต่รา 94

ฎ�กาที่�� 3221/2518 จ!าเลยให&การว�าจ!าเลยลงชี)�อในสิ่#ญญาก(&โด้ยไม�ที่ราบุจ!านวนเง�นที่��โจที่ก/กรอกลง ความจร�งแล&วก(&เง�นก#นเพ�ยง 5,000

บุาที่ เชี�นน�2 เป็ นการต่�อสิ่(&ว�าการก(&และการค!2าป็ระก#นไม�สิ่มบุ(รณ์/ แม&ในสิ่#ญญาจะระบุ�ว�าร#บุเง�นไป็แล&ว 13,500 บุาที่ จ!าเลยก'น!าสิ่)บุห#กล&างได้&

33

ฎ�กาที่�� 2346/2519 โจที่ก/ฟัCองเร�ยกเง�นต่ามจ!านวนในสิ่#ญญาก(& 8,000 บุาที่ จ!าเลยให&การเพ�ยงว�าก(&ไป็เพ�ยง 300 บุาที่ แต่�โจที่ก/ต่กลงว�า ถึ&าจ!าเลยต่&องการเง�นเม)�อใด้ให&มาเอาจนครบุจ!านวนเง�น 3,000 บุาที่ ถึ)อว�าจ!าเลยต่�อสิ่(&ว�าสิ่#ญญาก(&ไม�สิ่มบุ(รณ์/เพราะโจที่ก/สิ่�งมอบุเง�นให&จ!าเลยไม�ครบุต่ามสิ่#ญญา จ!าเลยน!าสิ่)บุได้&ร#บุเง�นไป็จากโจที่ก/แล&วเที่�าใด้ ไม�ใชี�การสิ่)บุแก&ไขเป็ล��ยนแป็ลงเอกสิ่ารฎ�กาที่�� 4686/2540 ตาม ปพพ.มาตรุา 650 วิรุรุคัสอง รุะบ�วิ"าส�ญญาย.มใชั้�ส )นเปลั.องย"อมบรุ บ�รุณ:ต"อเม.�อม�การุส"งมอบที่รุ�พย:ส นที่��ย.ม การุก��ย.มเง นเข�าลั�กษณะย.มใชั้�ส )นเปลั.อง ด็�งน�)น ที่��จ�าเลัยน�าส.บวิ"าไม"ได็�รุ�บเง นตามส�ญญาก��ย.มเง น ย"อมเป6นเหต�ให�ส�ญญาก��ย.มเง นไม"บรุ บ�รุณ: ที่�)งไม"ม�ม�ลัหน�)เง นก��รุะหวิ"างโจที่ก:จ�าเลัย การุที่��จ�าเลัยน�าพยานบ�คัคัลัมาส.บวิ"าส�ญญาก��ย.มเง นด็�งกลั"าวิไม"ม�ม�ลัหน�)เพรุาะจ�าเลัยไม"ได็�รุ�บเง น จ�าเลัยไม"ต�องรุ�บผู้ ด็ จ�าเลัยย"อมน�าส.บได็�ตาม ป.วิ .แพ"งมาตรุา 94 วิรุรุคัสองฎ�กาที่�� 5348/2540 สิ่#ญญาก(&ย)มเง�นม�ข&อความระบุ�ชี#ด้เจนว�าจ!าเลยได้&ร#บุเง�น 80,000 บุาที่ ไป็แล&วในว#นที่!าสิ่#ญญา การที่��จ!าเลยน!าสิ่)บุว�าไม�ได้&ร#บุเง�นเต่'มต่ามจ!านวน 80,000 บุาที่ ต่ามที่��ระบุ�ไว&ในสิ่#ญญา เน)�องจากโจที่ก/น!าหน�2เง�นก(&เด้�ม 10,000 บุาที่ รวมก#บุยอด้หน�2เง�นก(&ใหม� 13,000 บุาที่ แล&วโจที่ก/ค�ด้ต่&นเง�นรวมก#บุด้อกเบุ�2ยเป็ นจ!านวน 70,000 บุาที่ โด้ยให&จ!าเลยผั�อนเด้)อนละ 1,000 บุาที่ เป็ นเวลา 70

เด้)อน เป6นการุน�าส.บวิ"าจ�าเลัยได็�รุ�บเง นไปจากโจที่ก:จ�านวินเที่"าใด็ ไม"ใชั้"การุน�าส.บเปลั��ยนแปลังแก�ไขข�อคัวิามในเอกสารุส�ญญาก��ย.มเง น ตาม ป . วิ . แพ"งมาตรุา 94( ข ) แต"เป6นการุน�าพยานบ�คัคัลัมาส.บถึ4งคัวิามไม" สมบ�รุณ:แห"งหน�)ตามมาตรุา 94 วิรุรุคัที่�าย จ�าเลัยย"อมน�าส.บได็� กรุณ�แม�ส�ญญาจะม�ข�อคัวิามรุะบ�วิ"ารุ�บเง นไปคัรุบถึ�วินแลั�วิ ก(น�าส.บ

ได็�วิ"าย�งไม"ได็�รุ�บเง น(ฎ�กาที่��1599/2542,945/2542,1527/2518)

ฎ�กาที่�� 945/2542 สิ่#ญญาก(&ม�ข&อความชี#ด้เจนว�าจ!าเลยที่#2งสิ่องก(&เง�นไป็จากโจที่ก/รวม 100,000 บุาที่ และร#บุเง�นไป็ครบุถึ&วนแล&วเม)�อว#นที่�� 7

พ.ค. 36 จ!าเลยที่#2งสิ่องน!าพยานบุ�คคลเข&าสิ่)บุว�า ความจร�งที่!าสิ่#ญญาก(&

34

ก#นว#นที่�� 8 พ.ค. 36 โด้ยจ!าเลยที่�� 1 เป็ นผั(&ก(&เง�นโจที่ก/คนเด้�ยวจ!านวน 40,000 บุาที่ สิ่�วนจ!าเลยที่�� 2,3 เป็ นเพ�ยงผั(&ค!2าป็ระก#นม�ใชี�ผั(&ก(& เป6นการุน�าส.บถึ4งคัวิามไม"บรุ บ�รุณ:ของส�ญญาก��วิ"าจ�าเลัยไม"ได็�รุ�บเง นเต(นจ�านวินตามที่��รุะบ�ไวิ�ในส�ญญาก�� เพรุาะส�ญญาก��เป6นส�ญญาย.มใชั้�ส )นเปลั.องจะบรุ บ�รุณ:ก(ต"อเม.�อม�การุส"งมอบที่รุ�พย:ส นที่��ย.มตาม ปพพ.มาตรุา 650 วิรุรุคัสอง จ4งหาใชั้"การุน�าส.บเมเต มเปลั��ยนแปลังแก�ไขข�อคัวิามในเอกสารุส�ญญาก��เง นตาม ป.วิ .แพ"งมาตรุา 94(ข) ไม" แต"เป6นการุน�าส.บถึ4งคัวิามไม"สมบ�รุณ:แห"งหน�)ตาม ป.วิ .แพ"งมาตรุา 94 วิรุรุคัที่�าย(B) การุต"อส��วิ"าส�ญญาหรุ.อหน�)ตามเอกสารุเป6นโมฆะหรุ.อไม"สมบ�รุณ:เพรุาะ น�ต่�กรรมม�ว#ต่ถึ�ป็ระสิ่งค/ต่&องห&ามต่ามกม./เป็ นการพ&นว�สิ่#ย/ข#ด้ต่�อความ

สิ่งบุฯ ต่กเป็ นโมฆะต่าม ป็พพ.มาต่รา 150

น�ต่�กรรมไม�ถึ(กต่&องต่ามแบุบุเป็ นโมฆะ ต่าม ป็พพ.มาต่รา 152

น�ต่�กรรมซึ่��งเก�ด้โด้ยเจต่นาลวงหร)อน�ต่�กรรมอ!าพราง ต่าม ป็พพ.มาต่รา 155

น�ต่�กรรมซึ่��งเก�ด้ข�2นโด้ยสิ่!าค#ญผั�ด้ในสิ่��งที่��เป็ นสิ่าระสิ่!าค#ญ/ฉั&อฉัล/การข�มข �� ต่าม ป็พพ.มาต่รา 156,157,159 ซึ่4�งคั�"คัวิามน�าส.บพยานบ�คัคัลัได็�เสมอ

(ฎ.272/2498,1655/2490,295/2508(ป็),971/2512,1016/2538,1046-7/2538,1444/2540,1016/2538)ฎ�กาที่�� 295/2508( ป ) โจที่ก/ฟัCองบุ#งค#บุจ!าเลยต่ามสิ่#ญญาขายฝ่าก จ!าเลยให&การต่�อสิ่(&ว�าสิ่#ญญาขายฝ่ากเป็ นน�ต่�กรรมอ!าพราง แที่&จร�งแล&วจ!าเลยก(&เง�นแล&วต่&องการจะจ!านองที่��ด้�นแต่�โจที่ก/บุ#งค#บุให&น!าไป็ขายฝ่าก เชี�นน�2 ย�อมเป็ นการกล�าวอ&างว�าสิ่#ญญาขายฝ่ากเก�ด้จากเจต่นาลวงโด้ยกค(�กรณ์�ม�เจต่นาแที่&จร�งที่��จะที่!าสิ่#ญญาจ!านองต่�อก#น หากข&อเที่'จจร�งเป็ นด้#งที่��จ!าเลยอ&าง สิ่#ญญาขายฝ่ากย�อมต่กเป็ นโมฆะ ฉัะน#2น การที่��จ!าเลยขอน!าสิ่)บุว"าสิ่#ญญาขายฝ่ากเป็ นโมฆะ จ�งไม�ใชี�การสิ่)บุเป็ล��ยนแป็ลงแก&ไขข&อความในเอกสิ่าร แต่�เป็ นการสิ่)บุห#กล&างสิ่#ญญาขายฝ่ากไม�ถึ(กต่&องสิ่มบุ(รณ์/ที่#2งหมด้ จ!าเลยจ�งน!าสิ่)บุได้&

35

ฎ�กาที่�� 1016/2538 แม&การแลกเป็ล��ยนที่��ด้�นจะต่&องที่!าเป็ นหน#งสิ่)อและจด้ที่ะเบุ�ยนอ#นเป็ นกรณ์�ที่��กม.บุ#งค#บุให&ต่&องม�เอกสิ่ารมาแสิ่ด้งและน�ต่�กรรมที่��โจที่ก/ก#บุจ!าเลยที่!าก#นไว&ต่ามหน#งสิ่)อสิ่#ญญาให&ที่��ด้�นระบุ�ว�าเป็ นการยกให&โด้ยเสิ่น�หา โจที่ก/สิ่ามารถึน!าพยานบุ�คคลมาสิ่)บุได้&ว�า ความจร�งเป็ นการแลกเป็ล��ยนไม�ต่&องห&ามต่ามมาต่รา 94 เพราะเป็ นการน!าสิ่)บุว�าสิ่#ญญาให&โด้ยเสิ่น�หาเป็ นน�ต่�กรรมอ!าพราง ต่&องบุ#งค#บุต่ามสิ่#ญญาที่��แที่&จร�งค)อสิ่#ญญาแลกเป็ล��ยนระหว�างโจที่ก/จ!าเลยฎ�กาที่�� 1046-7/2501 จ!าเลยให&การว�า จ!าเลยลงชี)�อในเอกสิ่ารโด้ยเจต่นาที่!าสิ่#ญญานายหน&าก#บุโจที่ก/ แต่�ป็รากฏว�าข&อความในสิ่#ญญากล#บุเป็ นสิ่#ญญาจะขายที่��ด้�น ด้#งน�2 เป็ นการแสิ่ด้งเจต่นาโด้ยสิ่!าค#ญผั�ด้ในสิ่าระสิ่!าค#ญแห�งน�ต่�กรรมต่กเป็ นโมฆะ จ!าเลยน!าสิ่)บุพยานบุ�คคลได้&

(๔) การุน�าส.บวิ"าอ�กฝ่8ายหน4�งต�คัวิามหมายผู้ ด็กรณ์�น�2 ความจร�งม�ได้&เป็ นการน!าสิ่)บุเพ)�อที่!าลายหร)อห#กล&าง แต่�

เป็ นการสิ่)บุว�า เอกสิ่ารน#2นย#งใชี&ได้&อย(� แต่�ใชี&บุ#งค#บุไป็อ�กอย�าง ไม�ใชี�อย�างที่��ค(�ความอ�กฝ่Aายหน��งเข&าใจ(ฎ.547/2487,1586/2492,385/2493,236/2534,4380/2540,5869/2537)ฎ�กาที่�� 5869/2537 สิ่#ญญาจะซึ่)2อจะขายม�ได้&ระบุ�เลขที่��โฉันด้ที่��ด้�นที่��ซึ่)2อขาย

ไว& โด้ยระบุ�เฉัพาะเน)2อที่��และที่��ต่# 2งที่��ด้�น เป็ นกรณ์�ข&อความในสิ่#ญญาไม�ชี#ด้เจน โจที่ก/ย�อมน!าสิ่)บุได้&ว�าเจต่นาแที่&จร�งของการซึ่)2อขายน#2นค)อที่��ด้�นโฉันด้เลขที่��เที่�าใด้ การน!าสิ่)บุเชี�นน�2หาใชี�การน!าสิ่)บุว�าย#งม�ข&อความเพ��มเต่�มต่#ด้ที่อนหร)อเป็ล��ยนแป็ลงแก&ไขข&อความในเอกสิ่ารอย(�อ�กต่าม ป็.ว�.แพ�งมาต่รา 94(ข) ไม� แต่�เป็ นการน!าสิ่)บุเพ)�ออธ�บุายข&อความในสิ่#ญญาซึ่��งย#งไม�ชี#ด้เจนพอ

ฎ�กาที่�� 4380/2540 สิ่#ญญาจะซึ่)2อจะขายม�ข&อความว�า สิ่�วนเง�นที่��เหล)ออ�ก“ 1,850,000 บุาที่ จะจ�ายในเม)�อที่างธนาคารอน�ม#ต่�ให& ไม�ได้&ก!าหนด้ให&เห'นต่�อ”

ไป็ว�าหากธนาคารไม�อน�ม#ต่�ให&จะม�ผัลอย�างไร การที่��โจที่ก/น!าสิ่)บุพยานบุ�คคลว�าม�ข&อต่กลงด้&วยวาจาว�าหากธนาคารอน�ม#ต่�เง�นก(&แก�โจที่ก/ไม�ครบุ 1,850,000

บุาที่ ให&ถึ)อว�าสิ่#ญญาจะซึ่)2อจะขายเล�กก#น โจที่ก/ย�อมน!าสิ่)บุได้&เพราะเป็ นการน!าสิ่)บุ

36

อธ�บุายข&อความในเอกสิ่าร ไม�ใชี�เป็ นการสิ่)บุเพ��มเต่�ม ต่#ด้ที่อน หร)อเป็ล��ยนแป็ลงแก&ไขข&อความในเอกสิ่าร ไม�ต่&องห&ามต่าม ป็.ว�.แพ�งมาต่รา 94(ข)

บที่สรุ�ป ป.วิ .แพ"งมาตรุา 94

เง.�อนไขของกฎ: ม�กม.บ�งคั�บให�ต�องม�เอกสารุมาแสด็ง๑. เป6นคัด็�เก��ยวิก�บน ต กรุรุมส�ญญาที่��กม.บ�งคั�บวิ"าต�องม�แบบหรุ.อ

หลั�กฐานเป6นหน�งส.อ(ฎ.3017/2538 สิ่#ญญาก�อสิ่ร&างไม�ม�กม.บุ#งค#บุให&ต่&องที่!าเป็ น

หน#งสิ่)อหร)อม�หล#กฐานเป็ นหน#งสิ่)อ แม&จะที่!าเป็ นหน#งสิ่)อ ก'สิ่)บุพยานบุ�คคลแก&ไขได้& ไม�อย(�ในบุ#งค#บุของมาต่รา 94)

๒. ต�องเป6นคัด็�ที่��ม�"งจะบ�งคั�บตามน ต กรุรุมส�ญญาด็�งกลั"าวิโด็ยตรุงเที่"าน�)น ถึ�าเป6นการุอ�างเพ.�อปรุะโยชั้น:อ.�นม ใชั้"เพ.�อให�บ�งคั�บหรุ.อไม"บ�งคั�บตามส�ญญา กรุณ�น�)ก(ไม"อย�"ในบ�งคั�บของมาตรุา 94 คั�"คัวิามย"อมม�ส ที่ธิ น�าส.บพยานบ�คัคัลัแที่นเอกสารุหรุ.อเปลั��ยนแปลังแก�ไขข�อคัวิามในเอกสารุได็�(ฎ.166/2536,1313/2537,3888/2537,2584/2543,1829/2527,7075/2538,3641/2532,3098/2530)

คด้�ขอค�าที่ด้แที่นที่��ด้�นที่��ถึ(กเวนค)น น!าสิ่)บุสิ่#ญญาซึ่)2อขายที่��ด้�นข&างเค�ยงด้&วยพยานบุ�คคลได้& ไม�ต่&องห&ามต่ามมาต่รา 94(ก) และถึ&าม�เอกสิ่ารมาแสิ่ด้งก'สิ่)บุพยานบุ�คคลแก&ไขเป็ล��ยนแป็ลงราคาที่��ระบุ�ในเอกสิ่ารได้& ไม�ต่&องห&ามต่ามมาต่รา 94(ข)(ฎ.166/2536)

คด้�ฟัCองเร�ยกเง�นก(&ค)น สิ่)บุพยานบุ�คคลถึ�งสิ่#ญญาเชี�าซึ่)2อ เพ)�อแสิ่ด้งที่��มาแห�งม(ลหน�2เง�นก(&ย)มได้& ม�ใชี�เพ)�อบุ#งค#บุต่ามสิ่#ญญาเชี�าซึ่)2อโด้ยต่รง(ฎ.1313/2537)

คด้�เร�ยกค�าเสิ่�ยหายฐานละเม�ด้ น!าสิ่)บุว�าเป็ นผั(&ร #บุป็ระก#นภ#ย ร#บุชี�วงสิ่�ที่ธ�ผั(&เสิ่�ยหายมาฟัCองเชี�นน�2 น!าสิ่)บุพยานบุ�คคลถึ�งสิ่#ญญาป็ระก#นภ#ยได้&(ฎ.3888/2537)

คด้�ล&มละลายม�ป็ระเด้'นว�า จพที่.จะเพ�กถึอนสิ่#ญญาซึ่)2อขายราคาต่!�าหร)อไม� น!าพยานบุ�คคลว�าราคาซึ่)2อขายที่��แที่&จร�งสิ่(งกว�าที่��ระบุ�ไว&ในเอกสิ่ารได้&(ฎ.2584/2543)

37

๓. ขอบเขตของกฎ(ก) ห�ามส.บบ�คัคัลัแที่นเอกสารุ(ข) ห�ามส.บบ�คัคัลัแก�ไขข�อคัวิามในเอกสารุข�อยกเวิ�น ตามมาตรุา 94 วิรุรุคัสอง ซึ่4�งน�าส.บพยานบ�คัคัลัห�ก

ลั�างพยานเอกสารุได็� มาตรุา 93(2) กรุณ�ต�นฉบ�บส�ญหาย/ถึ�ก

ที่�าลัายโด็ยเหต�ส�ด็วิ ส�ย/ไม"สามารุถึน�าต�นฉบ�บมาได็�โด็ยปรุะการุอ.�น

พยานเอกสิ่ารที่��แสิ่ด้งน#2นเป็ นเอกสารุปลัอม พยานเอกสิ่ารที่��แสิ่ด้งน#2นไม"ถึ�กต�องที่�)งหมด็หรุ.อ

บางส"วิน ส�ญญาหรุ.อหน�)ที่��รุะบ�ไวิ�ไม"สมบ�รุณ: คั�"คัวิามอ�กฝ่8ายหน4�งต�คัวิามผู้ ด็

๔ การุส.บวิ"าคั�"ส�ญญาฝ่8ายใด็ฝ่8ายหน4�งเป6นต�วิแที่นของบ�คัคัลัภายนอก

ถึ&าสิ่)บุเพ)�อให&ต่นเองหล�ด้พ&นความร#บุผั�ด้ สิ่)บุพยานบุ�คคลไม�ได้&=แก&ไข

ข&อความในเอกสิ่ารต่&องห&ามต่ามมาต่รา 94(ข) ป็ระกอบุ ป็พพ.มาต่รา 798(ฎ.1897/2538)

ฎ�กาที่�� 1897/2538 โจที่ก/ฟัCองว�าจ!าเลยก(&ย)มเง�นโจที่ก/จ!านวน 60,000 บุาที่ แต่�จ!าเลยไม�ชี!าระขอให&จ!าเลยชี!าระหน�2เง�นต่&นพร&อมด้อกเบุ�2ย จ!าเลยให&การว�า ล.บุ�ต่รสิ่าวจ!าเลยเป็ นผั(&ก(&ย)มเง�นโจที่ก/โด้ยให&จ!าเลยเป็ นผั(&ที่!าสิ่#ญญาก(&แที่น ขอให&ยกฟัCอง คด้�ม�ป็6ญหาในชี#2นฎ�กาว�า จ!าเลยจะน!าพยานบุ�คคลมาสิ่)บุว�า จ!าเลยลงชี)�อในสิ่#ญญาแที่น ล.ซึ่��งเป็ นบุ�ต่รของจ!าเลยได้&หร)อไม� ศาลฎ�กาว�น�จฉั#ยว�า การก(&ย)มเง�นกว�า 50 บุาที่ข�2นไป็ต่&องม�หล#กฐานเป็ นหน#งสิ่)อลงลายม)อชี)�อผั(&ย)มเป็ นสิ่!าค#ญ การต่#2งต่#วแที่นเพ)�อที่!าสิ่#ญญาก(&แที่นจ�งต่&องม�หล#กฐานเป็ นหน#งสิ่)อต่าม ป็พพ.มาต่รา 798 วรรคสิ่อง จ!าเลยจ�งไม�อาจน!าพยานบุ�คคลมาสิ่)บุว�าจ!าเลย

38

ลงชี)�อในสิ่#ญญาก(&แที่น ล. ซึ่��งเป็ นบุ�ต่รของจ!าเลยเพราะต่&องห&ามต่ามมาต่รา 94(ข)

สิ่)บุเพ)�อให&ต่#วการเข&ามาใชี&สิ่�ที่ธ�หร)อร#บุผั�ด้ต่ามสิ่#ญญาน#2น ต่าม ป็พพ.มาต่รา 806 สิ่)บุพยานบุ�คคลได้&เพราะเป็ นการสิ่)บุเพ)�อแสิ่ด้งฐานะที่��แที่&จร�งของบุ�คคล ม�ใชี�สิ่)บุเพ)�อแก&ไขข&อความในเอกสิ่าร(ฎ.3470/2538)

ระหว�างต่#วการก#บุต่#วแที่นด้&วยก#นเอง สิ่)บุพยานบุ�คคล เพ)�อแสิ่ด้งฐานะที่��แก&จร�งได้&เสิ่มอ(ฎ.1306/2500 ป็.)

๕. ป.วิ .แพ"งมาตรุา 94 ไม"น�าไปใชั้�ในคัด็�อาญาเพราะคด้�อาญาต่าม ป็.ว�.อาญามาต่รา 226 การน!าสิ่)บุคด้�อาญาที่!าได้&กว&างขวางกว�าคด้�แพ�ง พยานหล#กฐานใด้ที่��จะพ�สิ่(จน/ว�าจ!าเลยกระที่!าผั�ด้หร)อไม� ย�อมน!าสิ่)บุได้&ที่#2งสิ่�2น(ด้(ฎ�กาที่�� 273/2498,3224/2531)

ฎ�กาที่�� 273/2498 โจที่ก/ฟัCองว�าจ!าเลยเป็ นเจ&าพน#กงาน ม�หน&าที่��ร #บุจ�ายเง�นของกรมการที่หารชี�าง ได้&เร�ยกและยอมร#บุเง�นที่��จ!าเลยม�ควรได้&ต่ามกม.จากนายที่หาร 9 คน รวมเป็ นเง�น 800 บุาที่ จ!าเลยให&การป็ฏ�เสิ่ธ คด้�ม�ป็ระเด้'นข&อหน��งว�า โจที่ก/น!าสิ่)บุพยานบุ�คคลห#กล&างพยานเอกสิ่ารต่&องห&ามหร)อไม� ศาลฎ�กาว�น�จฉั#ยว�า ในคด้�อาญา ค(�กรณ์�ม�สิ่�ที่ธ�น!าพยานมาสิ่)บุป็ระกอบุแสิ่ด้งข&อเที่&๗๗ณ์�งแห�งข&อความในเอกสิ่ารว�าถึ(กต่&องความจร�งได้&

๖. น�าส.บพยานเอกสารุแก�ไขพยานเอกสารุด็�วิยก�นได็� ไม"ต�องห�ามมาตรุา 94 ห�ามเฉพาะการุส.บพยานบ�คัคัลั แต"ไม"ห�ามการุน�าส.บพยานเอกสารุแก�ไขเปลั��ยนแปลังเพ �มเต มพยานเอกสารุด็�วิยก�น(ฎ.7055/2537,1311/2515,3039/2533,842/2520,805/2539)

ฎ�กาที่�� 7055/2537 ป็.ว�.แพ�งมาต่รา 94 บุ#ญญ#ต่�ห&ามเฉัพาะการน!าพยานบุ�คคลเข&าสิ่)บุแที่นพยานเอกสิ่ารหร)อป็ระกอบุข&ออ&างว�าย#งม�ข&อความเพ��มเต่�มหร)อแก&ไขข&อความในเอกสิ่าร ในเม)�อม�กม.บุ#งค#บุให&ต่&องม�เอกสิ่ารมาแสิ่ด้ง การที่��โจที่ก/น!าสิ่)บุถึ�งข&อต่กลงเก��ยวก#บุราคาที่��ด้�นต่ามหน#งสิ่)อสิ่#ญญาที่��

39

ที่!าก#นอ�กสิ่�วนหน��ง นอกเหน)อจากหน#งสิ่)อสิ่#ญญาขายที่��ด้�นที่��จด้ที่ะเบุ�ยนต่�อเจ&าพน#กงานที่��ด้�น จ�งไม�เป็ นการต่&องห&ามต่ามบุที่บุ#ญญ#ต่�ด้#งกล�าว

ฎ�กาที่�� 805/2539 ป็.ว�.แพ�งมาต่รา 94 ห&ามเฉัพาะการน!าพยานบุ�คคลข&าสิ่)บุแที่นพยานเอกสิ่ารหร)อป็ระกอบุข&ออ&างว�าย#งม�ข&อความเพ��มเต่�ม หร)อแก&ไขข&อความในเอกสิ่ารเม)�อม�กม.บุ#งค#บุให&ต่&องม�พยานเอกสิ่ารมาแสิ่ด้ง การุที่��โจที่ก:น�าส.บถึ4งข�อตกลังเก��ยวิก�บรุาคัาที่��ด็ นตลัอด็จนเง.�อนไขวิ ธิ�การุชั้�ารุะรุาคัาที่��ด็ นด็�วิยเชั้(คัตามส�ญญาจะซึ่.)อขายอ�นเป6นเอกสารุส"วินหน4�งนอกเหน.อจากส�ญญาซึ่.)อขายที่��ด็ น จ4งหาต�องห�ามไม"

๗. ข�อห�ามตามมาตรุา 94 เป6นข�อห�ามเด็(ด็ขาด็ แม�คั�"กรุณ�จะตกลังย นยอมให�ฝ่8ายหน4�งฝ่8ายใด็น�าพยานบ�คัคัลัเข�าส.บแที่นพยานเอกสารุได็� ข�อตกลังน�)นไม"ม�ผู้ลับ�งคั�บแลัะศาลัจะไม"ยอมฟั%งพยานบ�คัคัลัน�)นอย�"ด็�

ปรุะเด็(นที่��คัวิรุจด็จ�ากรุณ�ส�ญญาซึ่.)อแลัะขายฝ่าก

สิ่#ญญาจะซึ่)2อจะขายที่��ด้�นระบุ�ว�าผั(&ซึ่)2อได้&ชี!าระราคาครบุถึ&วน ผั(&ขายจะน!าสิ่)บุพยานบุ�คคลว�าได้&ร#บุเง�นเพ�ยงบุางสิ่�วนหร)อย#งไม�ได้&เง�นหาได้&ไม� เพราะเป็ นการน!าพยานบุ�คคลมาสิ่)บุแก&ไขเป็ล��ยนแป็ลงข&อความในเอกสิ่ารต่&องห&ามต่ามมาต่รา 94(ข)(ฎ.2829/2517,1842/2524,1700/2527)

สิ่#ญญาจะซึ่)2อขายที่��ด้�นระบุ�ราคาซึ่)2อขายก#นไว&แล&ว ค(�สิ่#ญญาจะน!าพยานบุ�คคลมาสิ่)บุว�าได้&ต่กลงราคาซึ่)2อขายก#นเป็ นอย�างอ)�นหาได้&ไม� ต่&องห&ามต่ามมาต่รา 94(ข)(ฎ.1514/2538)

แต่�ถึ&าค ��ความยอมร#บุก#นว�าซึ่)2อขายที่��ด้�นพ�พาที่ในราคาที่��สิ่(งว�าที่��ระบุ�ไว&ในสิ่#ญญาซึ่)2อขาย แม&สิ่#ญญาซึ่)2อขายม�ข&อความว�า ผั(&ซึ่)2อได้&ชี!าระราคาและผั(&ขายได้&ร#บุเง�นค�าที่��ด้�นแล&ว ผั(&ขายสิ่ามารถึน!าพยานบุ�คคลมาสิ่)บุว�าย#งได้&ร#บุเง�นค�าที่��ด้�นไม�ครบุถึ&วนต่ามราคาที่��แที่&จร�งได้& ไม�ต่&องห&ามต่ามมาต่รา 94(ข) เพราะการน!าสิ่)บุถึ�งการชี!าระหน�2ต่ามสิ่#ญญาซึ่)2อขายไม�ม�กม.บุ#งค#บุให&ต่&องม�เอกสิ่ารมาแสิ่ด้ง(ฎ.228/2538)

สิ่#ญญาจะซึ่)2อขายที่��ด้�นระบุ�เวลาก#นไว&แล&ว ค(�สิ่#ญญาจะน!าสิ่)บุพยานบุ�คคลว�าได้&ม�การ

40

ต่กลงชี!าระในว#นอ)�น แต่กต่�างจากที่��ระบุ�ไว&ในสิ่#ญญาไม�ได้&ต่&องห&ามต่ามมาต่รา 94(ข)(ฎ.581/2530,1384/2523)

กรุณ�ส�ญญาเชั้"าอส�งหารุ มที่รุ�พย: หน#งสิ่)อสิ่#ญญาเชี�าอสิ่#งหาร�มที่ร#พย/ก!าหนด้ค�าเชี�าไว&แล&ว จะน!าสิ่)บุ

พยานบุ�คคลว�า ได้&ม�การต่กลงลด้หร)อเพ��มค�าเชี�าหาได้&ไม� (ฎ.145/2533,137/1514) แต่�ถึ&าเป็ นการฟัCองเร�ยกค�าเสิ่�ยหายกรณ์�ที่��ผั(&เชี�าย#งคงอย(�ในอสิ่#งหาร�มที่ร#พย/ที่��เชี�าต่�อมาหล#งจากที่��สิ่#ญญาเชี�าระง#บุแล&ว ซึ่��งเป็ นคนละกรณ์�ต่�างหากจากสิ่#ญญาเชี�า น#2น โจที่ก/น!าสิ่)บุพยานบุ�คคลได้&ว�าโจที่ก/จ!าเลยต่กลงก#นข�2นค�าเชี�าได้& ไม�ต่&องห&ามมาต่รา 94(ข)(ฎ.3303/2532 ซึ่��งฎ�กาน�2ออกสิ่อบุผั(&ชี�วยผั(&พ�พากษาป็H 40)

หน#งสิ่)อสิ่#ญญาเชี�าม�ข&อความก!าหนด้ระยะเวลาเชี�าไว&แล&ว ค(�สิ่#ญญาจะน!าสิ่)บุพยานบุ�คคลเป็ล��ยนแป็ลงแก&ไขก!าหนด้เวลาน�2ม�ได้& ต่&องห&ามต่ามมาต่รา 94 (ข)(ฎ.2402/2525)

แต่�ผั(&เชี�าสิ่ามารถึน!าสิ่)บุพยานบุ�คคลมาสิ่)บุเพ)�อแสิ่ด้งว�าสิ่#ญญาเชี�าอสิ่#งหาร�มที่ร#พย/น#2นเป็ นสิ่#ญญาเชี�าต่�างต่อบุแที่นพ�เศษย��งกว�าสิ่#ญญาเชี�าธรรมด้าซึ่��งไม�จ!าต่&องม�หล#กฐานเป็ นหน#งสิ่)อ การน!าสิ่)บุของผั(&เชี�าจ�งไม�ต่&องห&ามต่ามมาต่รา 94

(ฎ.1002/2509,1547/2530)

ฎ�กาที่�� 1547/2530 โจที่ก/ฟัCองขอให&ข#บุไล�จ!าเลยออกจากต่�กแถึวชีองโจที่ก/ที่��จ!าเลยเชี�า จ!าเลยให&การว�าการเชี�าต่�กพ�พาที่ม�ข&อต่กลงให&จ!าเลยชี�วยค�าก�อสิ่ร&างต่�กพ�พาที่แล&วยกกรรมสิ่�ที่ธ�Dให&โจที่ก/ โด้ยโจที่ก/สิ่#ญญาว�าจะให&จ!าเลยเชี�าต่�กพ�พาที่ม�ก!าหนด้ 25 ป็H เพ�ยงแต่�ที่!าสิ่#ญญาเชี�าและจด้ที่ะเบุ�ยนต่�อพน#กงานเจ&าหน&าที่��ม�ก!าหนด้ 12 ป็Hก�อน ครบุก!าหนด้แล&วโจที่ก/จะให&เชี�าต่�ออ�ก 13 ป็H เป็ นสิ่#ญญาต่�างต่อบุแที่นพ�เศษ ขอให&ยกฟัCอง ศาลฎ�กาว�น�จฉั#ยว�า จ!าเลยชีอบุที่��จะน!าสิ่)บุถึ�งเหต่�ที่��จ!าเลยม�สิ่�ที่ธ�เชี�าต่�ออ�ก เพราะได้&ออกเง�นค�าก�อสิ่ร&างเป็ นการต่อบุแที่น เที่�าก#บุเป็ นการน!าสิ่)บุห#กล&างสิ่#ญญาน#2นไม�ใชี�สิ่#ญญาเชี�าธรรมด้า แต่�เป็ นสิ่#ญญาเชี�าต่�างต่อบุแที่น ไม�ต่&องห&ามต่าม ป็.ว�.แพ�งมาต่รา 94(ข)

41

ปรุะเด็(นที่��เคัยออกสอบกฎหมายลั�กษณะพยานตาม ป.วิ .แพ"งมาตรุา 94

( ๑ ) ข�อสอบเนต บ�ณฑ์ ต

ข�อสอบเนต สม�ย 55 ข�อ 7

ปรุะเด็(น -เง�นก�นเป็ล�าเป็ นสิ่�วนหน��งของสิ่#ญญาเชี�าอสิ่#งหาร�มที่ร#พย/ ไม�ที่!าให&สิ่#ญญาเชี�าเป็ นสิ่#ญญาต่�างต่อบุแที่นพ�เศษย��งกว�าสิ่#ญญาเชี�า เม)�อเป็ นสิ่#ญญาเชี�าธรรมด้าจะสิ่)บุพยานบุ�คคลเพ��มเต่�มข&อความในเอกสิ่ารไม�ได้& ต่&องห&ามต่าม ป็.ว�.แพ�งมาต่รา 94(ข)(ฎ.2402/2525)

-สิ่#ญญาเชี�าอสิ่#งหาร�มที่ร#พย/ต่&องม�หล#กฐานเป็ นหน#งสิ่)อ เป็ นกรณ์�ที่��กม.บุ#งค#บุให&ม�พยานเอกสิ่ารมาแสิ่ด้ง การต่กลงแก&ไขเพ��มเต่�มอ#ต่ราค�าเชี�าซึ่��งเป็ นสิ่าระสิ่!าค#ญของสิ่#ญญาเชี�าจะต่&องม�พยานหล#กฐานเป็ นหน#งสิ่)อด้&วย จะน!าสิ่)บุพยานบุ�คคลว�าม�ข&อต่กลงให&เพ��มค�าเชี�าโด้ยไม�ม�พยานเอกสิ่ารมาแสิ่ด้งไม�ได้& ต่&องห&ามต่าม ป็.ว�.แพ�งมาต่รา 94(ข)(ฎ.736/2494)

ข�อสอบเนต สม�ย 52 ข�อ 8ปรุะเด็(น –การชี!าระต่&นเง�นของหน�2เง�นก(&ต่าม ป็พพ.มาต่รา 653 วรรค

สิ่อง ต่&องม�พยานเอกสิ่ารมาป็ระกอบุ จะสิ่)บุพยานบุ�คคลว�าได้&ชี!าระหน�2ต่&นเง�นแล&วไม�ได้& แต่�ในสิ่�วนของด้อกเบุ�2ยไม�ม�กม.บุ#งค#บุว�าต่&องม�พยานเอกสิ่ารมาแสิ่ด้ง ด้#งน#2น การชี!าระด้อกเบุ�2ยสิ่)บุพยานบุ�คคลได้&(ฎ.1084/2510)

ค!าพ�พากษาฎ�กาที่�� 1084/2510        การชี!าระด้อกเบุ�2ยไม�จ!าต่&องม�หล#กฐานเป็ นหน#งสิ่)อต่ามป็ระมวลกฎหมายแพ�งและพาณ์�ชีย/ มาต่รา 653 วรรค 2 จ�งน!าสิ่)บุพยานบุ�คคลว�าได้&ชี!าระด้อกเบุ�2ยแล&วได้& (อ&างฎ�กาที่�� 243/2503)

        การชี!าระหน�2ด้&วยเชี'ค เป็ นการชี!าระหน�2ด้&วยการออกต่#Gวเง�นต่ามป็ระมวลกฎหมายแพ�งและพาณ์�ชีย/ มาต่รา 321 วรรค 3 ย�อมถึ)อได้&ว�าเป็ นการชี!าระหน�2อย�างอ)�นซึ่��งม�ใชี�การชี!าระหน�2ด้&วยเง�น ฉัะน#2น แม&จะไม�ม�หล#กฐานเป็ นหน#งสิ่)อต่ามป็ระมวลกฎหมายแพ�งและพาณ์�ชีย/ มาต่รา 653 ก'ย�อมร#บุฟั6งพยานบุ�คคลที่��น!ามาสิ่)บุในเร)�องการชี!าระหน�2ได้& (อ&างฎ�กาที่�� 767/2505)

ข�อสอบเนต สม�ย 50 ข�อ 9ปรุะเด็(น-การน!าสิ่)บุพยานบุ�คคลเพ)�ออธ�บุายข&อความในสิ่#ญญาให&ชี#ด้เจนย��ง

ข�2น ไม�ใชี�การน!าสิ่)บุเพ��มเต่�มต่#ด้ที่อน หร)อเป็ล��ยนแป็ลงแก&ไขข&อความในเอกสิ่าร

42

ไม�ต่&องห&ามต่าม ป็.ว�.แพ�งมาต่รา 94(ข) จ�งสิ่ามารถึน!าสิ่)บุพยานบุ�คคลต่ามข&อด้&างได้&(ฎ.4380/2540)

ค!าพ�พากษาฎ�กาที่�� 4380/2540          สิ่#ญญาจะซึ่)2อขายม�ข&อความว�า สิ่�วนเง�นที่��เหล)ออ�ก ๑,๘๕๐,๐๐๐บุาที่ จะจ�ายในเม)�อที่างธนาคารอน�ม#ต่�ให& ไม�ได้&ก!าหนด้ให&เห'นต่�อไป็ว�าหากธนาคารไม�อน�ม#ต่�ให&จะม�ผัลเป็ นอย�างไร การที่��โจที่ก/น!าสิ่)บุพยานบุ�คคลว�าม�ข&อต่กลงด้&วยวาจาว�า หากธนาคารอน�ม#ต่�เง�นก(&แก�โจที่ก/ไม�ครบุ ๑,๘๕๐,๐๐๐ บุาที่ ให&ถึ)อว�าสิ่#ญญาจะซึ่)2อขายเล�กก#น โจที่ก/ย�อมม�สิ่�ที่ธ�น!าสิ่)บุได้& เพราะเป็ นการน!าสิ่)บุอธ�บุายข&อความในเอกสิ่ารไม�ใชี�เป็ นการน!าสิ่)บุเพ��มเต่�มต่#ด้ที่อน หร)อเป็ล��ยนแป็ลงแก&ไขข&อความในเอกสิ่ารอ#นจ#กต่&องห&ามต่าม ป็.ว�.พ.มาต่รา ๙๔ (ข)

         สิ่#ญญาจะซึ่)2อขายม�ข&อต่กลงว�า หากธนาคารอน�ม#ต่�เง�นก(&แก�โจที่ก/ไม�ครบุ ๑,๘๕๐,๐๐๐ บุาที่ ให&ถึ)อว�าสิ่#ญญาจะซึ่)2อขายเล�กก#น เม)�อต่�อมาธนาคารอน�ม#ต่�ให&โจที่ก/ก(&เง�นได้&เพ�ยง ๑,๐๐๐,๐๐๐ บุาที่ ไม�ถึ�งจ!านวนที่��ระบุ�ไว&ในสิ่#ญญาโด้ยม�ใชี�เป็ นเพราะความผั�ด้ของฝ่Aายใด้ สิ่#ญญาจะซึ่)2อขายจ�งเล�กก#น ค(�สิ่#ญญาแต่�ละฝ่Aายจ!าต่&องให&อ�กฝ่Aายหน��งได้&กล#บุค)นสิ่(�ฐานะด้#งที่��เป็ นอย(�เด้�ม จ!าเลยก'ต่&องค)นม#ด้จ!าที่��ร #บุไว&ให&โจที่ก/พร&อมด้&วยด้อกเบุ�2ย จะร�บุเสิ่�ยม�ได้&

ข�อสอบเนต สม�ย 47 ข�อ 8ปรุะเด็(น-กรณ์�ม�ข&อต่กลงเป็ นพ�เศษอ�กสิ่�วนหน��งต่�างหากจากสิ่#ญญาค!2า

ป็ระก#น และข&อต่กลงเชี�นน�2ไม�ม�กม.บุ#งค#บุให&ต่&องม�หล#กฐานเป็ นหน#งสิ่)อ จ�งม�ใชี�กรณ์�ที่��กม.บุ#งค#บุให&ต่&องพยานเอกสิ่ารมาแสิ่ด้ง ต่ามมาต่รา 94 จ�งสิ่ามารถึสิ่)บุพยานบุ�คคลถึ�งข&อต่กลงน�2ได้&และไม�ถึ)อว�าเป็ นการเพ��มเต่�มสิ่#ญญาค!2าป็ะก#น(ฎ. 505/2507)ข�อสอบเนต สม�ยที่�� 45 ข�อ 8

ปรุะเด็(น-สิ่#ญญาจะซึ่)2อขายที่��ด้�นม�ได้&ก!าหนด้เร)�องค�าธรรมเน�ยนในการโอนไว& อ�กฝ่Aายหน��งจะน!าสิ่)บุพยานบุ�คคลให&อ�กฝ่Aายร#บุผั�ด้ชีอบุค�าธรรมเน�ยนในการโอนที่��ด้�นหาได้&ไม� ต่&องห&ามต่าม ป็.ว�.แพ�งมาต่รา 294 เพราะถึ&าสิ่#ญญาจะซึ่)2อจะขายไม�ได้&ระบุ�ค�าธรรมเน�ยมในการโอนไว&น# 2น ป็พพ.มาต่รา 457 บุ#ญญ#ต่�ให&ผั(&จะซึ่)2อผั(&จะขายต่&องออกค�าธรรมเน�ยมคนละคร��ง

43

ค!าพ�พากษาฎ�กาที่�� 817/2524         สิ่#ญญาจะซึ่)2อขายที่��ด้�นม�ได้&ก!าหนด้เร)�องที่��โจที่ก/ซึ่��งเป็ นผั(&ซึ่)2อจะต่&องออกค�าธรรมเน�ยมในการโอนไว&ในสิ่#ญญาด้&วยด้#งน#2นการที่��จ!าเลยจะน!าพยานบุ�คคลมาสิ่)บุว�าโจที่ก/ต่กลงก#บุจ!าเลยว�าจะออกค�าธรรมเน�ยมในการโอน และเม)�อโจที่ก/ไม�ยอมออกค�าธรรมเน�ยมด้#งกล�าว ถึ)อว�าโจที่ก/เป็ นฝ่Aายผั�ด้สิ่#ญญาน#2นเป็ นการน!าสิ่)บุพยานบุ�คคลเพ��มเต่�มเป็ล��ยนแป็ลงแก&ไขเอกสิ่ารสิ่#ญญาจะซึ่)2อขาย ต่&องห&ามต่ามป็ระมวลกฎหมายว�ธ�พ�จารณ์าความแพ�งมาต่รา 94

( ๒ ) ข�อสอบผู้��ชั้"วิยผู้��พ พากษา

ข�อสอบผู้��ชั้"วิยปI 45 ข�อ 3ปรุะเด็(น- การวางม#ด้จ!าในการที่!าสิ่#ญญาจะซึ่)2อจะขายอสิ่#งหาร�มที่ร#พย/ต่าม

ป็พพ.มาต่รา 456 วรรคสิ่อง น#2นไม�ต่&องม�หล#กฐานเป็ นหน#งสิ่)อ ก'ฟัCองบุ#งค#บุคด้�ได้& โด้ยน!าพยานบุ�คคลมาสิ่)บุเร)�องการวางม#ด้จ!าได้&

มาต่รา 456 น#2น ต่&องการ 3 กรณ์� เพ)�อจะฟัCองร&องบุ#งค#บุคด้�ค)อ1.ม�หล#กฐานเป็ นหน#งสิ่)อลงลายม)อชี)�อฝ่Aายที่��ต่&องร#บุผั�ด้2.วางม#ด้จ!า3.ได้&ชี!าระหน�2บุางสิ่�วนค!าพ�พากษาฎ�กาที่�� 7053/2540          ผั(&บุร�โภคได้&ต่กลงจะซึ่)2อที่��ด้�นต่ามฟัCองโด้ยม�การวางเง�นม#ด้จ!าซึ่��งกรณ์�ด้#งกล�าวไม�จ!าต่&องม�หล#กฐานเป็ นหน#งสิ่)อก'ฟัCองร&องบุ#งค#บุคด้�ก#นได้&ต่าม ป็ . พ . พ . มาต่รา ๔๕๖ วรรคสิ่อง จ�งม�ใชี�กรณ์�ที่��กฎหมายบุ#งค#บุ ให&ม�พยานเอกสิ่ารมาแสิ่ด้ง ด้#งน#2นโจที่ก/ย�อมม�สิ่�ที่ธ�น!าสิ่)บุพยานบุ�คคลเพ��มเต่�มข&อความในเอกสิ่ารได้& หร)อศาลม�อ!านาจร#บุฟั6งพยานบุ�คคลของโจที่ก/ได้&         จ!าเลยได้&ต่กลงจะสิ่ร&างเข)�อนก#2นด้�นร�มคลองให&แก�ผั(&บุร�โภคแต่�แล&วก'ไม�สิ่ร&างให& โด้ยค�ด้ค�าสิ่ร&างเข)�อนต่ารางวาละ ๑,๕๐๐ บุาที่ รวมเป็ นเง�น๑๕๐,๐๐๐ บุาที่ ด้#งน�2 จ!าเลยจ�งต่&องค)นเง�น ๑๕๐,๐๐๐ บุาที่ ให&แก�ผั(&บุร�โภค         ผั(&แที่นของจ!าเลยได้&ที่!าบุ#นที่�กต่�อคณ์ะกรรมการค�&มครองผั(&บุร�โภค

44

ค)อโจที่ก/ว�า จ!าเลยยอมร#บุจะซึ่�อมแซึ่มบุ&านสิ่�วนที่��ชี!าร�ด้บุกพร�องให&แก�ผั(&บุร�โภคซึ่��งเป็ นผั(&ร &องเร�ยน ถึ&าผั(&บุร�โภคไม�ต่�ด้ใจฟัCองร&องที่างแพ�งและที่างอาญาต่�อจ!าเลยน#2น เป็ นเพ�ยงหน#งสิ่)อบุ#นที่�กถึ&อยค!าหร)อค!าให&การของจ!าเลยในฐานะผั(&ถึ(กร&องเร�ยนต่�อพน#กงานเจ&าหน&าที่��ของคณ์ะกรรมการค�&มครองผั(&บุร�โภค ซึ่��งเป็ นองค/กรป็กครองที่��จ#ด้ต่#2งข�2นมาเพ)�อค�&มครองผั(&บุร�โภค อ#นเป็ นกรณ์�ที่��จ!าเลยให&ถึ&อยค!าไป็ต่ามหน&าที่��ที่��ถึ(กร&องเร�ยน และม�ใชี�กระที่!าต่�อเจ&าหน�2หร)อผั(&แที่นเจ&าหน�2 ที่#2งย#งเป็ นการยอมร#บุจะชี!าระหน�2ค)อซึ่�อมแซึ่มบุ&านสิ่�วนที่��ชี!าร�ด้บุกพร�องโด้ยม�เง)�อนไขว�าผั(&บุร�โภคต่&องไม�ต่�ด้ใจฟัCองร&องที่างแพ�งและที่างอาญาต่�อจ!าเลย ด้#งน�2กรณ์�ถึ)อไม�ได้&ว�าจ!าเลยม�เจต่นาจะชี!าระหน�2แก�เจ&าหน�2อ�กด้&วยจ�งไม�เป็ นการร#บุสิ่ภาพหน�2ต่าม ป็.พ.พ.มาต่รา ๑๗๒ ซึ่��งใชี&บุ#งค#บุขณ์ะยอมร#บุจะชี!าระหน�2 (มาต่รา ๑๙๓/๑๔ (๑) ที่��แก&ไขใหม�)         ฟัCองโจที่ก/ในสิ่�วนที่��ให&จ!าเลยชี!าระหน�2 เป็ นการฟัCองร&องที่��โจที่ก/อ&างอ�งสิ่�ที่ธ�เร�ยกร&องของผั(&บุร�โภค เม)�อผั(&บุร�โภคต่รวจพบุความชี!าร�ด้บุกพร�องของบุ&านที่��จ!าเลยก�อสิ่ร&างต่#2งแต่�ว#นที่�� ๓ ก�มภาพ#นธ/ ๒๕๓๓ ซึ่��งเป็ นว#นเร��มน#บุสิ่�ที่ธ�เร�ยกร&อง แต่�โจที่ก/ฟัCองคด้�น�2เม)�อเก�น ๑ ป็H คด้�โจที่ก/ย�อมขาด้อาย�ความ ต่าม ป็.พ.พ.มาต่รา ๖๐๑

ค!าพ�พากษาฎ�กาที่�� 3945/2535         คด้�น�2เป็ นการที่!าสิ่#ญญาจะซึ่)2อขายอสิ่#งหาร�มที่ร#พย/โด้ยได้&ม�การวางม#ด้จ!าไว&แล&ว ซึ่��งไม�ต่&องม�หล#กฐานเป็ นหน#งสิ่)อ ก'ฟัCองร&องบุ#งค#บุคด้�ก#นได้& จ�งไม�ใชี�กรณ์�ที่��กฎหมายบุ#งค#บุให&ต่&องม�พยานเอกสิ่ารมาแสิ่ด้ง แม&ต่�อมาจะได้&ม�การที่!าสิ่#ญญาจะซึ่)2อขายเป็ นหน#งสิ่)อ โจที่ก/ก'น!าพยานบุ�คคลมาสิ่)บุได้&ว�า โจที่ก/ก#บุจ!าเลยที่�� ๑ ได้&ต่กลงก#นแต่กต่�างจากที่��ระบุ�ไว&ในหน#งสิ่)อสิ่#ญญาจะซึ่)2อขาย โด้ยให&โจที่ก/ผั�อนชี!าระเง�นค�างวด้งวด้แรกเม)�อก�อสิ่ร&างอาคารแล&วเสิ่ร'จ และศาลย�อมร#บุฟั6งพยานหล#กฐานโจที่ก/ได้& ไม�ต่&องห&ามต่าม ป็.ว�.พ.มาต่รา ๙๔

ค!าพ�พากษาฎ�กาที่�� 647/2508          แม&สิ่#ญญาจะซึ่)2อขายที่��ด้�นกฎหมายบุ#งค#บุให&ต่&องม�หล#ก

45

ฐานเป็ นหน#งสิ่)อ ลงลายม)อชี)�อฝ่Aายต่&องร#บุผั�ด้มาแสิ่ด้ง แต่�การที่��จ!าเลยน!าสิ่)บุว�าได้&ชี!าระราคาที่��พ�พาที่ก#นแล&วน#2น จ!าเลยย�อมน!าสิ่)บุได้& ไม�เป็ นการน!าสิ่)บุเพ)�อเป็ล��ยนแป็ลงแก&ไขหร)อเพ��มเต่�มเอกสิ่ารสิ่#ญญาแต่�อย�างใด้        โจที่ก/ย)�นค!าร&องโต่&แย&งว�า ค!าสิ่#�งศาลชี#2นต่&นที่��ให&โจที่ก/น!าสิ่)บุก�อนไม�ชีอบุ ขอให&สิ่# �งใหม�ให&จ!าเลยน!าสิ่)บุก�อน ศาลชี#2นต่&นม�ค!าสิ่#�งไม�อน�ญาต่ต่ามที่��โจที่ก/ขอ โจที่ก/ไม�โต่&แย&งค!าสิ่#�ง กล#บุแถึลงไม�ต่�ด้ใจสิ่)บุพยานต่�อไป็ ศาลชี#2นต่&นจ�งด้!าเน�นการพ�จารณ์าสิ่)บุพยานจ!าเลยจนเสิ่ร'จสิ่!านวน และพ�พากษาแล&ว โจที่ก/จะอ�ที่ธรณ์/ฎ�กาค!าสิ่#�งในเร)�องหน&าที่��น!าสิ่)บุน�2อ�กไม�ได้&.        (อ&างฎ�กาที่�� ๘๑๙/๒๕๐๑)

ค!าพ�พากษาฎ�กาที่�� 468/2506          โจที่ก/ฟัCองว�าจ!าเลยซึ่)2อของ และผั�ด้สิ่#ญญาไม�ชี!าระหน�2ให&ครบุ การที่��จ!าเลยต่�อสิ่(&ว�าจ!าเลยบุอกค)นของที่��ซึ่)2อ ให&โจที่ก/ร�บุเง�นม#ด้จ!าและโจที่ก/ย�นยอมน#2น ย�อมเป็ นข&อต่�อสิ่(&ว�าภายหล#งจากที่!าสิ่#ญญาซึ่)2อขายแล&ว ค(�กรณ์�ได้&ที่!าความต่กลงก#นใหม� โด้ยเล�กสิ่#ญญาเด้�ม ฉัะน#2น จ!าเลยย�อมน!าพยานบุ�คคลมาสิ่)บุได้& ไม�ต่&องห&ามต่ามป็ระมวลกฎหมายว�ธ�พ�จารณ์าความแพ�ง มาต่รา 94

ข�อสอบผู้��ชั้"วิยปI 41 ข�อ 3ปรุะเด็(น-กรณ์�ที่��อ&างว�าสิ่#ญญาที่��กระที่!าไม�สิ่มบุ(รณ์/ ต่ามมาต่รา 94 วรรค

ที่&าย น!าสิ่)บุพยานบุ�คคลได้&(ฎ.418/2521)

-กรณ์�การบุ#งค#บุที่��ม�ใชี�บุ#งค#บุต่ามสิ่#ญญาน#2นโด้ยต่รง แต่�เป็ นกรณ์�การเร�ยกค�าเสิ่�ยหายจากการเล�กสิ่#ญญาเป็ นคนละกรณ์�ก#บุการฟัCองบุ#งค#บุต่ามสิ่#ญญาเชี�า สิ่ามารถึน!าพยานบุ�คคลมาสิ่)บุได้&(ฎ.3303/2532)

ค!าพ�พากษาฎ�กาที่�� 418/2521          โจที่ก/ฟัCองจ!าเลยที่�� 1 ในฐานะผั(&ก(& จ!าเลยที่�� 2 ในฐานะผั(&ค!2าป็ระก#นให&ชี!าระเง�นค)น จ!าเลยที่#2งสิ่องใ ห&การใจความว�าจ!าเลยที่�� 1 ได้&ที่!าสิ่#ญญาก(&และจ!าเลยที่�� 2 ได้&ที่!าสิ่#ญญาค!2าป็ระก#นให&โจที่ก/ไว&จร�ง โด้ยโจที่ก/ต่กลงซึ่)2อไม&แป็รร(ป็จากจ!าเลยที่�� 1 และได้&วางม#ด้จ!าไว& 50,000 บุาที่ แต่�โจที่ก/ขอให&จ!าเลยเข�ยนเป็ นสิ่#ญญาก(&ให&โจที่ก/ย�ด้ถึ)อเป็ นหล#กฐานการวางม#ด้จ!า คร#2นเม)�อจ!าเลยสิ่�งมอบุไม�ให&โจที่ก/ต่ามสิ่#ญญา โจที่ก/กล#บุไม�ยอมต่รวจร#บุไม& จ�งเป็ นฝ่Aายผั�ด้สิ่#ญญาไม�ม�สิ่�ที่ธ�เร�ยกร&องให&จ!าเลยร#บุผั�ด้ต่าม

46

สิ่#ญญาก(&และสิ่#ญญาค!2าป็ระก#น ต่ามค!าให&การของจ!าเลยเที่�าก#บุต่�อสิ่(&ว�าสิ่#ญญาก(&และค!2าป็ระก#นต่ามฟัCองไม�สิ่มบุ(รณ์/ ซึ่��งจ!าเลยม�สิ่�ที่ธ�น!าสิ่)บุต่ามข&อต่�อสิ่(&ได้&

ค!าพ�พากษาฎ�กาที่�� 3303/2532          ในการฟัCองข#บุไล�ผั(&เชี�าออกจากอสิ่#งหาร�มที่ร#พย/ที่��ให&เชี�าและเร�ยกค�าเสิ่�ยหาย ไม�ม�กฎหมายใด้บุ#งค#บุให&ต่&องแนบุสิ่#ญญาเชี�าเป็ นหน#งสิ่)อลงลายม)อชี)�อฝ่Aายผั(&ต่&องร#บุผั�ด้มาพร&อมก#บุฟัCอง ป็ระมวลกฎหมายแพ�งและพาณ์�ชีย/ มาต่รา 538 บุ#งค#บุแต่�เพ�ยงว�าในการเชี�าอสิ่#งหาร�มที่ร#พย/ ถึ&าไม�ม�หล#กฐานเป็ นหน#งสิ่)ออย�างหน��งอย�างใด้ลงลายม)อชี)�อฝ่Aายที่��ต่&องร#บุผั�ด้เป็ นสิ่!าค#ญ จะฟัCองร&องให&บุ#งค#บุคด้�ไม�ได้&เที่�าน#2น การที่��ศาลชี#2นต่&นม�ค!าสิ่#�งร#บุค!าฟัCองของโจที่ก/ซึ่��งฟัCองข#บุไล�และเร�ยกค�าเสิ่�ยหายจากจ!าเลยโด้ยไม�แนบุสิ่#ญญาเชี�ามาพร&อมก#บุฟัCอง จ�งไม�เป็ นการฝ่Aาฝ่>นป็ระมวลกฎหมายว�ธ�พ�จารณ์าความแพ�ง มาต่รา 18

        การุฟัEองเรุ�ยกคั"าเส�ยหายที่��ผู้��เชั้"าย�งคังอย�"ในที่��เชั้"าต"อมาหลั�งจากส�ญญาเชั้"ารุะง�บแลั�วิ ม ใชั้"เป6นการุฟัEองบ�งคั�บตามส�ญญาเชั้"าโจที่ก:จ4งน�าพยานบ�คัคัลัมาส.บได็�วิ"าโจที่ก:จ�าเลัยตกลังข4)นคั"าเชั้"าก�นจากที่��ก�าหนด็ไวิ�ในส�ญญาเชั้"า เพ.�อให�ศาลัก�าหนด็เป6นคั"าเส�ยหายให�โจที่ก:ตามจ�านวินด็�งกลั"าวิได็� ไม"ต�องห�ามตามปรุะมวิลักฎหมายวิ ธิ�พ จารุณาคัวิามแพ"ง มาตรุา 94 แต"ปรุะการุใด็

ข�อสอบผู้��ชั้"วิยปI 38 ข�อ 2

ปรุะเด็(น-สิ่#ญญาก(&ที่��ระบุ�ว�าให&ค�ด้ด้อกเบุ�2ยต่ามกม.น#2นหมายถึ�งให&ค�ด้อ#ต่ราด้อกเบุ�2ยได้&ในอ#ต่ราร&อยละ 7.5 ต่�อป็Hที่�าน#2น ต่ามป็พพ.มาต่รา 7 จะน!าสิ่)บุพยานบุ�คคลว�าให&ค�ด้อ#ต่ราด้อกเบุ�2ยร&อยละ 15 ต่�อป็Hหาได้&ไม�(ฎ.497/2506,235/2507)

-กรณ์�สิ่#ญญาก(&ไม�ม�ก!าหนด้เวลา เจ&าหน�2ย�อมม�อ!านาจที่��จะเร�ยกให&ล(กหน�2ชี!าระหน�2โด้ยพล#นต่าม ป็พพ.มาต่รา 203 วรรคแรก ล(กหน�2จะน!าสิ่)บุพยานบุ�คคลว�าหน�2ต่ามสิ่#ญญาก(&ย#งไม�ถึ�งก!าหนด้ชี!าระเป็ นการสิ่)บุเพ��มเต่�มข&อความในสิ่#ญญาก(& ต่&องห&ามต่าม ป็.ว�.แพ�งมาต่รา 94 (ฎ.1962/2525)

47

ค!าพ�พากษาฎ�กาที่�� 497/2506         สิ่#ญญาก(&ม�ข&อสิ่#ญญาว�าผั(&ก(&ยอมให&ด้อกเบุ�2ยต่ามจ!านวนเง�นที่��ก(&ให&แก�ผั(&ให&ก(&ต่ามกฎหมาย ย�อมถึ)อว�าม�อ#ต่ราร&อยละ 7 คร��งต่�อป็H เพราะกรณ์�ต่&องด้&วยป็ระมวลกฎหมายแพ�งและพาณ์�ชีย/ มาต่รา 7 และจะร#บุฟั6งพยานบุ�คคลเพ)�อเป็ล��ยนแป็ลงอ#ต่ราด้#งกล�าวน�2ไม�ได้& แม&ใบุร#บุเง�นที่��ผั(&ให&ก(&ออกให&แก�ผั(&ก(&จะป็รากฏอ#ต่ราด้อกเบุ�2ยเที่�าก#บุร&อยละ 15 ต่�อป็H หร)อเก�นกว�าน#2น ก'ไม�เป็ นหล#กฐานที่��ห#กล&างว�าไม�ใชี�ร&อยละ 7 คร��งต่�อป็H เพราะม�ได้&ม�ลายม)อชี)�อของผั(&ก(&ซึ่��งเป็ นฝ่Aายต่&องร#บุผั�ด้ในหน�2        เม)�อต่ามข&อสิ่#ญญาต่&องถึ)อว�าด้อกเบุ�2ยม�อ#ต่ราร&อยละเจ'ด้คร��งต่�อป็H และผั(&ก(&ก'เข&าใจเชี�นน#2น ถึ&าผั(&ก(&ชี!าระด้อกเบุ�2ยให&ผั(&ให&ก(&เก�นกว�าอ#ต่ราด้#งกล�าว โด้ยไม�ม�ความเข&าใจผั�ด้และไม�ป็รากฏว�าผั(&ให&ก(&บุ#งค#บุเร�ยกร&องเอา ก'ต่&องด้&วยป็ระมวลกฎหมายแพ�งและพาณ์�ชีย/ มาต่รา 407 จะเร�ยกสิ่�วนที่��ชี!าระเก�นไป็น#2นค)นไม�ได้&

ค!าพ�พากษาฎ�กาที่�� 235/2507         สิ่#ญญาก(&ย)มเง�นที่��ระบุ�ว�าให&ค�ด้ด้อกเบุ�2ยก#นต่ามกฎหมาย แต่�ไม�ได้&ก!าหนด้อ#ต่ราว�าเที่�าใด้น#2น ต่&องค�ด้ด้อกเบุ�2ยก#นร&อยละเจ'ด้คร��งต่�อป็Hและถึ)อได้&ว�าเป็ นสิ่�วนหน��งของสิ่#ญญาก(& ซึ่��งผั(&ให&ก(&จะน!าสิ่)บุเป็ นว�าได้&ต่กลงด้อกเบุ�2ยก#นในอ#ต่ราร&อยละ 15 ต่�อป็Hไม�ได้&        เอกสิ่ารซึ่��งม�ข&อความระบุ�ว�าเป็ นการชี!าระค�าด้อกเบุ�2ยอย�างเด้�ยวชี#ด้แจ&งแล&ว ย�อมจะน!าสิ่)บุต่�ความว�า เป็ นการชี!าระต่&นเง�นด้&วยไม�ได้&เชี�นก#น.

ค!าพ�พากษาฎ�กาที่�� 1962/2525 หน�2เง�นย)มเป็ นกรณ์�ที่��กฎหมายบุ#งค#บุให&ต่&องม�พยานเอกสิ่ารมาแสิ่ด้ง

จ�งจะฟัCองร&องให&บุ#งค#บุคด้�ได้& เม)�อหน�2ด้#งกล�าวไม�ได้&ระบุ�เวลาชี!าระหน�2ไว& ซึ่��งถึ)อได้&ว�าเป็ นหน�2ที่��ไม�ม�ก!าหนด้เวลาชี!าระหน�2 โจที่ก/ย�อมม�สิ่�ที่ธ�เร�ยกให&จ!าเลยชี!าระหน�2เม)�อใด้ก'ได้& จ!าเลยจะขอน!าพยานบุ�คคลมาสิ่)บุต่ามค!าให&การว�า ได้&ม�ข&อต่กลงระหว�างจ!าเลยก#บุโจที่ก/ให&จ!าเลยผั�อนชี!าระหน�2เป็ นงวด้และหน�2ย#งไม�ถึ�งก!าหนด้ชี!าระหาได้&ไม� เพราะเป็ นการสิ่)บุพยานบุ�คคลเพ��มเต่�มข&อความในเอกสิ่ารต่&องห&ามต่ามป็ระมวลกฎหมายว�ธ�พ�จารณ์าความแพ�งมาต่รา 94(ข)

48

        เม)�อจ!าเลยไม�ม�สิ่�ที่ธ�น!าพยานบุ�คคลมาสิ่)บุต่ามข&อต่�อสิ่(&ในค!าให&การ คด้�ของจ!าเลยย�อมไม�ม�ที่างชีนะ จ�งไม�จ!าต่&องว�น�จฉั#ยป็6ญหาที่��ว�าจ!าเลยจงใจขาด้น#ด้พ�จารณ์าหร)อไม�

ผู้��ชั้"วิยปI 2537 ปะเด็(น-หล#กฐานแห�งการก(&ย)มต่าม ป็พพ.มาต่รา 653 น#2นเพ�ยงแต่�ต่&องม�

สิ่าระสิ่!าค#ญให&เห'นว�าม�การก(&ย)มเง�นก'พอ ไม�ได้&บุ#งค#บุว�าจะต่&องระบุ�ชี)�อผั(&ให&ก(&จ�งจะใชี&ได้& เม)�อสิ่#ญญาก �&ม�ลายม)อชี)�อผั(&ก(& แม&ไม�ได้&ระบุ�ชี)�อผั(&ให&ก(&ก'ถึ)อเป็ นหล#กฐานแห�งการก(&ย)มต่ามกม. โจที่ก/(ผั(&ให&ก(&)จ�งน!าพยานบุ�คคลเข&าสิ่)บุว�าผั(&ให&ก(&ค)อโจที่ก/ได้& หาใชี�เป็ นการน!าสิ่)บุพยานบุ�คคลเพ��มเต่�มเอกสิ่ารต่าม ป็.ว�.แพ�งมาต่รา 94(ข) แต่�อย�างใด้ไม�(ฎ.1302/2535)

-การเชี�าซึ่)2อต่&องที่!าเป็ นหน#งสิ่)อ การต่#2งต่#วแที่นไป็ที่!าสิ่#ญญาเชี�าซึ่)2อจ�งต่&องที่!าเป็ นหน#งสิ่)อต่าม ป็พพ.มาต่รา 798 วรรคแรก การน!าสิ่)บุพยานบุ�คคลในกรณ์�การต่#2งต่#วแที่นจ�งต่&องห&ามต่ามมาต่รา 94(ข)(ฎ.3862/2533)

ผู้��ชั้"วิยปI 2536 ปรุะเด็(น-การน!าสิ่)บุถึ�งข&อต่กลงต่�างหากจากสิ่#ญญาจะซึ่)2อจะขายเพ)�อให&ได้&

ความชี#ด้เจนข�2น สิ่ามารถึน!าสิ่)บุพยานบุ�คคลได้& ไม�ต่&องห&ามต่าม ป็.ว�.แพ�งมาต่รา 94(ข)(ฎ.1174-5/2533)

-สิ่#ญญาจะซึ่)2อจะขายที่��ด้�นระบุ�ว�าเง�นที่��เหล)อ ผั(&จะซึ่)2อจะชี!าระให&แก�ผั(&จะขายในว#นจด้ที่ะเบุ�ยนโอนกรรมสิ่�ที่ธ�D แต่�ถึ�งว#นน#ด้ต่ามที่��ก!าหนด้ไว&ในสิ่#ญญา ผั(&จะซึ่)2อไม�ไป็ที่!าการจด้ที่ะเบุ�ยนโอนกรรมสิ่�ที่ธ�D ผั(&จะซึ่)2อจะน!าพยานเข&าสิ่)บุว�าต่กลงชี!าระค�าที่��ด้�นที่��เหล)อเป็ นว#นอ)�นที่��ต่�างจากว#นที่��ก!าหนด้ในสิ่#ญญาไม�ได้& เพราะเป็ นการสิ่)บุเป็ล��ยนแป็ลงแก&ไขข&อความในเอกสิ่ารต่&องห&ามต่าม ป็.ว�.แพ�งมาต่รา 94(ข)(ฎ.581/2530)

ผู้��ชั้"วิยปI 2534 ปรุะเด็(น-จ!าเลยให&การต่�อสิ่(&ว�าม(ลหน�2ระหว�างโจที่ก/จ!าเลยไม�เก�ด้ข�2น สิ่#ญญา

ก(&ย)มระหว�างโจที่ก/ก#บุจ!าเลยไม�สิ่มบุ(รณ์/ จ!าเลยม�สิ่�ที่ธ�น!าพยานบุ�คคลมาสิ่)บุได้&ต่าม ป็.ว�.แพ�งมาต่รา 94 วรรคสิ่อง(ฎ.3125/2537)

-การน!าสิ่)บุอธ�บุายข&อความในเอกสิ่ารสิ่#ญญาก(&ย)ม กรณ์�การชี!าระหน�2ด้&วยเชี'ค หน�2จะระง#บุต่�อเม)�อเชี'คน#2นได้&ใชี&เง�นต่าม ป็พพ.มาต่รา 321 วรรค

49

สิ่อง สิ่ามารถึน!าสิ่)บุพยานบุ�คคลว�าโจที่ก/ได้&มอบุเง�นก(&ให&จ!าเลยด้&วยเชั้(คั แลัะจ�าเลัยย�งไม"ได็�รุ�บเง นตามเชั้(คั ส"วินที่��จ�าเลัยขอน�าส.บการุใชั้�เง นซึ่4�งจ�าเลัยได็�โอนเง นที่างโที่รุเลัขเข�าบ�ญชั้�โจที่ก:น�)น เป6นการุน�าส.บการุชั้�ารุะหน�)อย"างอ.�นตาม ปพพ.มาตรุา 321 วิรุรุคัสอง น�าส.บพยานบ�คัคัลัได็�(ฎ.1049/2500,2965/2531)

ผู้��ชั้"วิยปI 2532 ปรุะเด็(น-ส�ญญาเชั้"าอส�งหารุ มที่รุ�พย:เป6นกรุณ�ที่��กม.บ�งคั�บให�ต�องม�

พยานเอกสารุมาแสด็ง ไม"สามารุถึน�าส.บพยานบ�คัคัลัวิ"าส�ญญาเชั้"าอส�งหารุ มที่รุ�พย:ม�ก�าหนด็เวิลัาเชั้"าให�ต"างจากส�ญญาเชั้"าได็�(ฎ.244/2509)

-ข&อห&ามน!าสิ่)บุพยานบุ�คคลแก&ไขเป็ล��ยนแป็ลงข&อความในเอกสิ่ารต่าม ป็.ว�.แพ�งมาต่รา 94 น#2น เป็ นบุที่บุ#ญญ#ต่�ให&ใชี&บุ#งค#บุโด้ยไม�ค!าน�งว�าค��ความอ�กฝ่Aายหน��งจะย�นยอมด้&วยหร)อไม�

-ในการต่�อสิ่#ญญาเชี�าอสิ่#งหาร�มที่ร#พย/ การที่��ผั(&เชี�าจ�ายเง�นให&ผั(&ให&เชี�า น#2น ค�าต่�ออาย�สิ่#ญญาเชี�าด้#งกล�าวน�2เป็ นสิ่�วนหน��งของค�าเชี�า ไม�ที่!าให&สิ่#ญญาด้#งกล�าวเป็ นสิ่#ญญาต่�างต่อบุแที่นย��งกว�าสิ่#ญญาเชี�าธรรมด้าผู้��ชั้"วิยปI 2531

ปรุะเด็(น-ส�ญญาซึ่.)อขายที่��ด็ นรุะบ�วิ"าผู้��ซึ่.)อได็�ชั้�ารุะรุาคัาที่��ด็ นให�ผู้��ขายรุ�บไปคัรุบถึ�วินแลั�วิในวิ�นจด็ที่ะเบ�ยนโอนกรุรุมส ที่ธิ J ผู้��ขายจะน�าพยานบ�คัคัลัมาส.บวิ"าผู้��ซึ่.)อย�งม ได็�ชั้�ารุะรุาคัาที่��ด็ นให� โด็ยผู้��ซึ่.)อขอผู้�ด็ไปชั้�ารุะในภายหลั�งแลั�วิไม"ยอมชั้�ารุะให� ย"อมไม"อาจกรุะที่�าได็�เพรุาะเป6นการุส.บเปลั��ยนแปลังแก�ไขข�อคัวิามในส�ญญาซึ่.)อขายโด็ยตรุง ต�องห�ามม ให�ศาลัยอมรุ�บฟั%งตาม ปพพ.มาตรุา 94(ข)(ฎ.1700/2527)

-ผู้��ขายฟัEองผู้��ซึ่.)อวิ"าผู้��ซึ่.)อได็�ชั้�ารุะรุาคัาที่�ด็ นโด็ยส��งจ"ายเป6นเชั้(คัแก"ผู้��ขาย แต"ภายหลั�งผู้��ซึ่.)อมาขอรุ�บเชั้(คัคั.นจากผู้��ขาย ผู้��ขายจ4งไม"ได็�รุ�บเง นรุาคัาที่��ด็ น ผู้��ขายม�ส ที่ธิ น�าส.บพยานบ�คัคัลัตามที่��อ�างได็� เพรุาะเป6นการุน�าส.บเพ.�ออธิ บายข�อคัวิามในเอกสารุให�เห(นวิ"าผู้��ขายได็�รุ�บชั้�ารุะรุาคัาที่��ด็ นมาเป6นเชั้(คั ซึ่4�งจะถึ.อวิ"าเป6นการุชั้�ารุะหน�)โด็ยชั้อบก(ต"อเม.�อเชั้(คัน�)นได็�ใชั้�เง นแลั�วิตาม ปพพ.มาตรุา 321 วิรุรุคัสาม กรุณ�น�)ม ใชั้"การุส.บแก�ไขหรุ.อ

50

เปลั��ยนแปลังข�อคัวิามในเอกสารุแต"อย"างใด็ ผู้��ขายชั้อบที่��จะน�าพยานบ�คัคัลัมาส.บตาม ป.วิ .แพ"งมาตรุา 94 วิรุรุคัสอง(ฎ.1750/2527)

หลั�กกฎหมายพยานตาม ป . วิ . อาญามาตรุา 232 ห�ามม ให�โจที่ก:อ�างจ�าเลัยเป6นพยาน

“ จ!าเลย ต่ามมาต่รา ” 232 หมายถึ�งจ!าเลยที่��ได้&ฟัCองเป็ นคด้�ที่��อย(�ระหว�างการ

พ�จารณ์าเที่�าน#2นฎ�กาที่�� 9300/ 2539 สิ่.ถึ(กฟัCองว�าร�วมก#นฆ�าผั(&อ)�นต่ายด้&วย แต่�เป็ นคนละสิ่!านวนก#บุคด้�น�2 การที่��โจที่ก/อ&าง สิ่.เป็ นพยานจ�งม�ใชี�กรณ์�ที่��โจที่ก/อ&างจ!าเลยเป็ นพยานต่าม ป็.ว�.อาญามาต่รา 232 ค!าเบุ�กความของ สิ่.จ�งร#บุฟั6งได้& แต่�จะร#บุฟั6งได้&เพ�ยงใด้หร)อไม�เป็ นอ�กเร)�องหน��ง

REASON IS A SENSE OF JUSTICEเหต�ผู้ลัคั.อ ส �งที่��แสด็งออกแห"งคัวิามย�ต ธิรุรุม

ด็�งน�)น ซึ่ เซึ่โรุ จ4งกลั"าวิวิ"า THE LAW IS THE RIGHT REASON

เหต�ผู้ลัเป6นส �งที่��มน�ษย:เข�าใจแลัะยอมรุ�บได็� เป6นสากลั ( UNIVERSAL)

มาตรุา 232 ห�ามม ให�โจที่ก:อ�างจ�าเลัยเป6นพยาน หลั�ก โจที่ก:จะอ�างจ�าเลัยมาเป6นพยานไม"ได็� ซึ่4�งหมายคัวิามถึ4งต�วิ

จ�าเลัยในคัด็�ที่��ได็�ที่�าการุพ จารุณาส.บพยานเที่"าน�)น ไม"หมายรุวิมถึ4งจ�าเลัยในคัด็�เด็�ยวิก�นมาแต"เด็ ม แต"ได็�ม�การุแยกการุพ จารุณาไปแลั�วิ และโจที่ก/สิ่ามารถึอ&างค!าให&การของจ!าเลยในชี#2นสิ่อบุสิ่วนมาเป็ นพยานป็ระกอบุการว�น�จฉั#ยของศาลได้&เชี�นก#น เพราะม�ใชี�เป็ นการอ&างต่#วจ!าเลยเป็ นพยานซึ่��งต่&องห&ามต่ามกฎหมาย

สรุ�ป จ�าเลัยในมาตรุา 232 หมายถึ4งผู้��ที่��โจที่ก:ฟัEองในคัด็�น�)น ส"วินผู้�� รุ"วิมกรุะที่�าคัวิามผู้ ด็ก�บจ�าเลัยแต"ม ได็�อย�"ในฐานะจ�าเลัยขณะเบ กคัวิามเชั้"น โจที่ก:ย�งไม"ได็�ฟัEอง โจที่ก:ก�นไวิ�เป6นพยาน หรุ.อโจที่ก:ฟัEองแลั�วิถึอนฟัEอง หรุ.อฟัEองแลั�วิศาลัม�คั�าพ พากษาถึ4งที่��ส�ด็ไปแลั�วิ บ�คัคัลัเหลั"าน�) โจที่ก:ย"อมอ�าง

51

เป6นพยานได็� ไม"ต�องห�ามตามมาตรุา 232 อย"างไรุก(ตาม ถึ4งแม�ศาลัจะ อน�ญาตให�ถึ�อยคั�าของพยานด็�งกลั"าวิเข�าไปในส�านวินได็�ในฐานะพยานหลั�กฐาน ( ADMISSIBLE) แต"ม�หลั�กในเรุ.�องชั้��งน�)าหน�กพยานหลั�กฐานวิ"า ศาลัต�องรุ�บฟั%งคั�าเบ กคัวิามของผู้��รุ"วิมกรุะที่�าผู้ ด็ที่��ซึ่�ด็ที่อด็ก�นด็�วิยคัวิามรุะม�ด็รุะวิ�ง หรุ.อกลั"าวิอ�กน�ยหน4�งวิ"าถึ�อยคั�าของพยานปรุะเภที่น�)ม�น�)าหน�กน�อยไม"เพ�ยงพอรุ�บฟั%งลังโที่ษจ�าเลัยได็� ต�องอาศ�ยพยานหลั�กฐานอ.�นปรุะกอบ

ฎ�กาที่�� 1014/2540 ล!าพ#งค!าให&การชี#2นสิ่อบุสิ่วนของ ว.ภร�ยาของผั(&ต่ายและ อ.ที่��ให&การต่�อพน#กงานสิ่อบุสิ่วนว�า ว.วานให& อ.ไป็หาคนมาข�มข(�ผั(&ต่ายและจ#บุผั(&ต่ายน#ด้เพ)�อให& ว.เข&าไป็ต่กลงก#บุผั(&ต่ามเก��ยวก#บุเร)�องในครอบุคร#วก'ด้� ค!าซึ่#ด้ที่อด้ของจ!าเลยที่#2งสิ่องก#บุ สิ่.ที่��ว�าว#นเก�ด้เหต่� ว.เป็ นผั(&กด้ร�โมที่คอนโที่รลเป็Eด้ป็ระต่(บุ&านผั(&ต่ายให&จ!าเลยที่#2งสิ่องก#บุพวกเข&าไป็ก'ด้� ล&วนแต่�เป็ นพยานบุอกเล�าและค!าซึ่#ด้ที่อด้ของผั(&ร �วมกระที่!าผั�ด้ม�น!2าหน#กน&อย ที่#2งข&อความต่ามเที่ป็บุ#นที่�กเสิ่�ยงของผั(&ต่ายก'ร#บุฟั6งไม�ได้&ว�าเป็ นค!ากล�าวของผั(&ถึ(กที่!าร&ายก�อนต่าย พยานหล#กฐานโจที่ก/ ไม�ม�น!2าหน#กเพ�ยงพอให&ร#บุฟั6งได้&ว�าจ!าเลยที่#2งสิ่องถึ(กจ&างมาฆ�าผั(&ต่าย จ!าเลยที่#2งสิ่องไม�ม�ความผั�ด้ฐานฆ�าผั(&อ)�นโด้ยไต่ร�ต่รองไว&ก�อน

ฎ�กาที่�� 937/2536 ชี#2นสิ่อบุสิ่วนจ!าเลยที่�� 1 ให&การซึ่#ด้ที่อด้จ!าเลยที่�� 2

ซึ่��งค!าให&การซึ่#ด้ที่อด้ด้#งกล�าว จ!าเลยที่�� 1 ได้&ให&การต่�อพน#กงานสิ่อบุสิ่วนที่#นที่�ในว#นที่��จ!าเลยที่�� 1 ถึ(กจ#บุ เป็ นการยากที่��จ!าเลยที่�� 1 จะป็ร�งแต่�งข�2นไว&เพ)�อต่�อสิ่(&คด้�หร)อป็ร#กป็ร!าจ!าเลยที่�� 2 ที่#2งเป็ นค!าให&การที่��ม�ได้&เก�ด้จากการจ(งใจ ม�ค!าม#�นสิ่#ญญา ข(�เข'ญ หลอกลวงหร)อโด้ยม�ชีอบุป็ระการอ)�น และคั�าให�การุชั้�)นสอบสวินของผู้��กรุะที่�าผู้ ด็ด็�วิยก�น ก(ไม"ม�บที่บ�ญญ�ต ของกม . ห�ามม ให�รุ�บฟั%ง แต"อย"างไรุ ด้#งน#2น ค!าให&การของจ!าเลยที่�� 1 ในชี#2นสิ่อบุสิ่วน ศาลย�อมน!ามาฟั6งป็ระกอบุการพ�จารณ์าลงโที่ษจ!าเลยที่�� 2 ได้&

ฎ�กาที่�� 1425/2535 การุเบ กคัวิามของ วิ . พยานโจที่ก:ซึ่4�งเป6นผู้�� รุ"วิมกรุะที่�าผู้ ด็ด็�วิยก�นก�บจ�าเลัยที่�� 2 แลัะถึ�กศาลัพ พากษาลังโที่ษไปแลั�วิใน ข�อหาคัวิามผู้ ด็ฐานเด็�ยวิก�นก�บจ�าเลัยที่�� 2 ที่��รุะบ�วิ"าจ�าเลัยที่�� 2 รุ"วิมเป6น คันรุ�ายลั�กที่รุ�พย: หาได็�ม�เหต�ใจที่��จะเบ กคัวิามเพ.�อให�ตนพ�นผู้ ด็หรุ.อปรุะโยชั้น:จากการุเบ กคัวิามของตนไม" จ4งไม"ต�องห�ามที่��จะรุ�บฟั%งคั�าเบ กคัวิามของ

52

วิ . เส�ยเลัย ส"วินจะรุ�บฟั%งได็�เพ�ยงใด็หรุ.อไม"น�)น จะต�องกรุะที่�าด็�วิยคัวิาม รุะม�ด็รุะวิ�งปรุะกอบพยานหลั�กฐานอ.�นของโจที่ก:

ฎ�กาที่�� 4195/2533 แม&ค!าให&การในชี#2นจ#บุก�มและชี#2นสิ่อบุสิ่วนของจ!าเลยที่�� 1 และที่�� 2 จะร#บุว�าได้&ร�วมก#นก#บุจ!าเลยที่�� 3 ที่!าการป็ล&นที่ร#พย/ของผั(&ต่ายของนายสิ่มศ#กด้�D และฆ�าผั(&ต่ายจะเป็ นค!าซึ่#ด้ที่อด้ของผั(&กระที่!าผั�ด้ด้&วยก#น แต่�ไม�ม�บุที่บุ#ญญ#ต่�ของกฎหมายห&ามม�ให&ร#บุฟั6งค!าให&การเชี�นว�าน#2น ศาลม�อ!านาจร#บุฟั6งค!าซึ่#ด้ที่อด้น#2นป็ระกอบุการพ�จารณ์าได้&

ฎ�กาที่�� 1835/2532 ฉั.ต่�ด้ต่�อหาม)อป็>นมาย�งผั(&เสิ่�ยหายต่ามที่��จ!าเลยที่�� 1 ต่&องการ ฉั.ม�พฤต่�การณ์/เป็ นผั(&ก�อให&ผั(&อ)�นกระที่!าความผั�ด้ แต่�เม)�อโจที่ก/ได้&ก#น ฉั.ไว&เป็ นพยาน ค!าเบุ�กความของ ฉั.ร#บุฟั6งได้& แต่�ม�น!2าหน#กน&อย ต่&องฟั6งพยานอ)�นป็ระกอบุจ�งจะร#บุฟั6งลงโที่ษจ!าเลยได้&

ฎ�กาที่�� 35/2532 การที่��ศาลน!าเอาค!าให&การชี#2นสิ่อบุสิ่วนที่��โจที่ก/อ&างสิ่�ง มาป็ระกอบุการว�น�จฉั#ยพยานจ!าเลย เพ)�อแสิ่ด้งให&เห'นว�าค!าเบุ�กความของจ!าเลยในชี#2นพ�จารณ์าแต่กต่�างก#บุค!าให&การในชี#2นสิ่อบุสิ่วนเที่�าน#2น หาได้&อาศ#ยแต่�เพ�ยงค!าให&การในชี#2นสิ่อบุสิ่วนมาลงโที่ษจ!าเลยแต่�อย�างใด้ กรณ์�ถึ)อไม�ได้&ว�าเป็ นการอ&างจ!าเลยเป็ นพยานของโจที่ก/ จ�งไม�ต่&องห&ามต่าม ป็.ว�.อาญามาต่รา 232

ฎ�กาที่�� 1287/2531 พยานโจที่ก/ซึ่��งเป็ นผั(&ใชี&จ&างวานจ!าเลยที่�� 1 ก#บุ พวกไป็ฆ�าผั(&ต่าย น#บุว�าม�พฤต่�การณ์/เป็ นผั(&ร �วมกระที่!าผั�ด้ด้&วย จ�งถึ)อได้&ว�าเป็ นค!าซึ่#ด้ที่อด้ของผั(&ที่��กระที่!าผั�ด้เพ)�อให&ต่นเองพ&นจากการเป็ นผั(&ต่&องหาเพราะพน#กงานสิ่อบุสิ่วนย�อมจะก#นไว&เป็ นพยาน จ�งม�น!2าหน#กน&อยจะน!ามาใชี&ย#นจ!าเลยที่�� 2 : ซึ่��ง ให&การป็ฏ�เสิ่ธต่ลอด้มา หาได้&ไม�

ฎ�กาที่�� 203/2531 ไม�ม�บุที่บุ#ญญ#ต่�แห�งกม.ใด้ห&าม�ให&ร#บุฟั6งพยานโจที่ก/ที่��เคยต่กเป็ นผั(&ต่&องหาด้&วยก#น เป็ นแต่�ม�น!2าหน#กให&ร#บุฟั6งมากน&อยเพ�ยงใด้เที่�าน#2น

ฎ�กาที่�� 1885/2523 ค!าเบุ�กความของผั(&ร �วมกระที่!าความผั�ด้ซึ่��งถึ(กแยกฟัCองเป็ นอ�กคด้�หน��งถึ)อว�าเป็ นค!าซึ่#ด้ที่อด้ระหว�างผั(&กระที่!าผั�ด้ด้&วยก#น(ร#บุฟั6งได้&) แต่�ม�น!2าหน#กน&อย

ฎ�กาที่�� 2001/2514 พยานหลั�กฐานโจที่ก:ม�คั�าเบ กคัวิามของผู้��รุ"วิม กรุะที่�าผู้ ด็ที่��พน�กงานสอบสวินก�นไวิ�เป6นพยาน ฟั%งปรุะกอบคั�ารุ�บสารุภาพ

53

ของจ�าเลัยชั้�)นสอบสวิน แลัะการุน�าชั้�)ที่��เก ด็เหต�รุ�บฟั%งลังโที่ษจ�าเลัยฐานปลั�นที่รุ�พย:ได็�

ฎ�กาที่�� 1796/2509 คั�าเบ กคัวิามของผู้��กรุะที่�าผู้ ด็แลัะโจที่ก:ก�นไวิ� เป6นพยาน เป6นคั�าพยานที่��รุ�บฟั%งได็� แต"ม�น�)าหน�กน�อย

ฎ�กาที่�� 534/2512 กฎหมายห&ามม�ให&โจที่ก/อ&างต่#วจ!าเลยเป็ นพยานโจที่ก/เที่�าน#2น ม�ได้&ห&ามโจที่ก/อ&างผั(&ที่��กระที่!าผั�ด้เชี�นเด้�ยวก#บุจ!าเลยมาเป็ นพยาน

ฎ�กาที่�� 227/2513 โจที่ก/อ&างจ!าเลยที่��ได้&ถึอนฟัCองไป็แล&วมาเป็ นพยานของโจที่ก/ในคด้�ได้&ไม�ต่&องห&ามต่าม ป็.ว�.อาญามาต่รา 232

ฎ�กาที่�� 1202/2520 ป็.ว�.อาญามาต่รา 232 ห&ามม�ให&โจที่ก/อ&างจ!าเลยเป็ นพยานเที่�าน#2น ฉัะน#2น แม&ร&อยต่!ารวจเอกจ�ล พยานโจที่ก/จะเคยถึ(กฟัCองเป็ นจ!าเลยร�วมก#บุจ!าเลยคด้�น�2มาก�อน แต่�ศาลได้&สิ่# �งให&แยกฟัCองจ!าเลยคด้�น�2เป็ นคด้�ใหม�ต่�างหากจากคด้�ที่��ร &อยต่!ารวจเอกจ�ลเคยเป็ นจ!าเลยร�วมก#บุจ!าเลย โจที่ก/จ�งอ&างร&อยต่!ารวจเอกจ�ลเป็ นพยานโจที่ก/ได้& โด้ยในขณ์ะที่��ร &อยเอกจ�ลเบุ�กความเป็ นพยานโจที่ก/ในคด้�น�2 ร&อยเอกจ�ลม�ได้&อย(�ในฐานะจ!าเลย

ฎ�กาที่�� 1513/2532 แม& อ.จะเคยถึ(กฟัCองร�วมก#บุจ!าเลยมาก�อน แต่�ศาลได้&สิ่# �งแยกฟัCองเป็ นคด้�ใหม�ต่�างหากจากคด้�ที่�� อ.ถึ(กฟัCองร�วมก#บุจ!าเลย โจที่ก/จ�งอ&าง อ.เป็ นพยานได้& โด้ยข&อที่�� อ.เบุ�กความเป็ นพยานโจที่ก/ในคด้�น�2 อ.ม�ได้&อย(�ในฐานะเป็ นจ!าเลย

ฎ�กาที่�� 5877/2530 โจที่ก/อ&างผั(&ที่��จ!าเลยใชี&ให&กระที่!าความผั�ด้ซึ่��งถึ(กฟัCองในคด้�อ�กคด้�หน��ง มาเป็ นพยานโจที่ก/ในคด้�ที่��จ!าเลยถึ(กฟัCองฐานเป็ นผั(&ใชี& ไม�ถึ)อว�าเป็ นการอ&างจ!าเลยเป็ นพยานอ#นต่&องห&ามต่าม ป็.ว�.อาญามาต่รา 232

ฎ�กาที่�� 4012/2534 โจที่ก/อ&าง ด้.จ!าเลยในคด้�อาญาหมายเลขแด้งที่�� 2699/2529 ของศาลชี#2นต่&นมาเป็ นพยานคด้�น�2โด้ยพน#กงานสิ่อบุสิ่วนไม�ได้&สิ่อบุสิ่วน ด้.ไว&เป็ นพยาน แม&ต่าม ป็.ว�.อาญามาต่รา 232 ห&ามม�ให&โจที่ก/อ&างจ!าเลยเป็ นพยาน แต่� ด้.ม�ได้&เป็ นจ!าเลยร�วมก#บุจ!าเลยน�2 กรณ์�จ�งม�ใชี�โจที่ก/อ&างจ!าเลยเป็ นพยาน และแม&พน#กงานสิ่อบุสิ่วนจะม�ได้&สิ่อบุสิ่วน ด้.ไว&ในฐานะพยานก'ต่าม แต่�พน#กงานสิ่อบุสิ่วนได้&สิ่อบุสิ่วนพยานหล#กฐานต่�างๆในคด้�น�2มาแล&ว จ�งถึ)อว�าม�การสิ่อบุสิ่วนโด้ยชีอบุด้&วยกฎหมายแล&ว และพยานโจที่ก/ที่��เบุ�กความใน

54

ศาลก'ไม�จ!าเป็ นต่&องเป็ นพยานในชี#2นสิ่อบุสิ่วน ศาลย�อมร#บุฟั6งค!าเบุ�กความของ ด้.ลงโที่ษจ!าเลยได้& (ฎ�กาน�)ออกสอบผู้��ชั้"วิยผู้��พ พากษาปI 2545 ข�อ 1)

ฎ�กาที่�� 401/2496 โจที่ก/ฟัCองจ!าเลยที่#2งสิ่ามฐานร�วมก#นล#กที่ร#พย/ ชี#2นพ�จารณ์าโจที่ก/ม�นายต่าและนายต่#น ซึ่��งเป็ นผั(&ร �วมกระที่!าผั�ด้ก#บุจ!าเลยแต่�ถึ(กก#นไว&เป็ นพยานเบุ�กความว�าจ!าเลยเป็ นผั(&กระที่!าผั�ด้ ศาลฎ�กาว�น�จฉั#ยว�า ถึ&าเพ�ยงแต่�ก#นผั(&ต่&องหาด้&วยก#นเป็ นพยานโจที่ก/สิ่องป็าก คด้�ก'ไม�ม�น!2าหน#กพอที่��จะลงโที่ษจ!าเลยได้& แต่�ป็รากฏว�าโจที่ก/ม�เจ&าที่ร#พย/และพน#กงานสิ่อบุสิ่วนเป็ นพยานป็ระกอบุว�าจ!าเลยได้&ให&การร#บุสิ่ารภาพชี#2นสิ่อบุสิ่วนด้&วยความสิ่ม#ครใจ คด้�ย�อมม�น!2าหน#กร#บุฟั6งลงโที่ษจ!าเลยได้&

ปรุะเด็(นอ.�นๆที่��เก��ยวิเน.�อง( 1 ) คัด็�ที่��ผู้��เส�ยหายแลัะอ�ยการุต"างฟัEองแลัะรุวิมพ จารุณา ต�องฟั%งพยาน

หลั�กฐานรุวิมก�นฎ�กาที่�� 133-134/2491 ในคด้�อาญาที่��อ#ยการและเจ&าที่�กข/ต่�างเป็ น

โจที่ก/ฟัCองจ!าเลยในกรณ์�เหต่�รายเด้�ยวก#น ถึ&าศาลสิ่#�งรวมการพ�จารณ์าเป็ นคด้�เด้�ยวก#นแล&ว การฟั6งพยานหล#กฐานก'ต่&องฟั6งรวมเป็ นคด้�เด้�ยวก#น จะแยกว�าพยานคนน#2นคนน�2เป็ นพยานเฉัพาะของโจที่ก/คนใด้คนหน��งไม�ได้& แม&โจที่ก/อ�กคนหน��งจะม�ได้&อ&างพยานน#2นๆก'ต่าม ต่ลอด้จนการพ�พากษาก'ต่&องถึ)อเป็ นคด้�เด้�ยวก#น จะแยกยกฟัCองสิ่!านวนหน��ง ลงโที่ษอ�กสิ่!านวนหน��งไม�ได้&ชี�ด้เด้�ยวก#น

( ให�ด็�ข�อสอบข�อ 9 แลัะข�อ 14)

แต"ถึ�าศาลัม ได็�ส��งรุวิมพ จารุณา ต�องฟั%งพยานหลั�กฐานแยกก�น แม�พยานหลั�กฐานโจที่ก:จะเป6นชั้�ด็เด็�ยวิก�น

ฎ�กาที่�� 1679/2526 ผั(&ต่ายถึ(กจ!าเลยก#บุพวกที่!าร&ายในคราวเด้�ยวก#น โจที่ก/คด้�น�2ได้&เข&าเป็ นโจที่ก/ร�วมก#บุพน#กงานอ#ยการในคด้�ก�อน พยานโจที่ก/ที่#2งสิ่องสิ่!านวนเป็ นชี�ด้เด้�ยวก#น แต่�ศาลม�ได้&สิ่# �งให&รวมพ�จารณ์าเป็ นคด้�เด้�ยวก#น และโจที่ก/ม�ได้&อ&างสิ่!านวนคด้�ก�อนเป็ นพยานในคด้�น�2 ฉัะน#2น จะน!าพยานหล#กฐานที่��น!าสิ่)บุในคด้�ก�อนมาใชี&เป็ นพยานหล#กฐานย#นจ!าเลยในคด้�น�2ไม�ได้&

55

( 2 ) คั�าซึ่�ด็ที่อด็ของผู้��รุ"วิมกรุะที่�าผู้ ด็ รุ�บฟั%งเป6นพยานหลั�กฐานได็� แต"ต�อง

ฟั%งด็�วิยคัวิามรุะม�ด็รุะวิ�งหรุ.อม�น�)าหน�กน�อย ศาลัต�องรุ�บฟั%งปรุะกอบพยานหลั�กฐานอ.�นของโจที่ก:ด็�วิย

ฎ�กาที่�� 810-813/2544 คั�าให�การุของ ส. ซึ่4�งเป6นผู้��กรุะที่�าผู้ ด็ที่��พาด็พ งจ�าเลัยม�ลั�กษณะเป6นการุซึ่�ด็ที่อด็ แต"ใชั้"วิ"าจะรุ�บฟั%งไม"ได็�เส�ยที่�เด็�ยวิ แลัะ ส. ไม"ได็�เป6นจ�าเลัยในคัด็�น�) ม ใชั้"เป6นการุซึ่�ด็ที่อด็จ�าเลัยในคัด็�เด็�ยวิก�น ที่�)ง ส. มาเบ กคัวิามด็�วิยตนเองโด็ยตรุงต"อศาลั ม ใชั้"พยานบอกเลั"าจ4งรุ�บฟั%งได็�

ฎ�กาที่�� 1325/2542 คั�าซึ่�ด็ที่อด็รุะหวิ"างผู้��รุ"วิมกรุะที่�าผู้ ด็ด็�วิยก�น ไม"ม�บที่บ�ญญ�ต ของกฎหมายห�ามม ให�รุ�บฟั%งคั�าให�การุเชั้"นวิ"าน�)เส�ยที่�เด็�ยวิ หากการุซึ่�ด็ที่อด็ม�เหต�ผู้ลัรุ�บฟั%งได็� ศาลัม�อ�านาจรุ�บฟั%งปรุะกอบการุพ จารุณาได็�

ฎ�กาที่�� 1425/2535 การุเบ กคัวิามของ วิ. พยานโจที่ก:ซึ่4�งเป6นผู้��รุ"วิมกรุะที่�าผู้ ด็ด็�วิยก�นก�บจ�าเลัยที่�� 2 แลัะถึ�กพ พากษาลังโที่ษไปแลั�วิในข�อหาคัวิามผู้ ด็ฐานเด็�ยวิก�บจ�าเลัยที่�� 2 ที่��รุะบ�วิ"าจ�าเลัยที่�� 2 รุ"วิมเป6นคันรุ�ายลั�กที่รุ�พย: หาได็�ม�เหต�จ�งใจที่��จะเบ กคัวิามเพ.�อให�ตนเองพ�นผู้ ด็หรุ.อได็�รุ�บปรุะโยชั้น:จากการุเบ กคัวิามของตนไม" จ4งไม"ต�องห�ามที่��จะรุ�บฟั%งคั�าเบ กคัวิามของ วิ.เส�ยเลัย ส"วินจะรุ�บฟั%งได็�เพ�ยงใด็หรุ.อไม"น�)น จะต�องกรุะที่�าด็�วิยคัวิามรุะม�ด็รุะวิ�งปรุะกอบก�บพยานหลั�กฐานอ.�นของโจที่ก:

( 3) คั�าให�การุของพยานในชั้�)นสอบสวินรุ�บฟั%งปรุะกอบพยานหลั�กฐานอ.�น

ลังโที่ษจ�าเลัยได็� ( ฎ�กาที่�� 4304/2541 ,590/2539 ,3607/2538,1642/2526)

ฎ�กาที่�� 590/2539 แม�คั�าให�การุในชั้�)นสอบสวินจะเป6นพยานบอกเลั"า แต"ไม"ปรุากฏวิ"าพน�กงานสอบสวินบ�นที่4กคั�าให�การุของ ส.ไวิ�โด็ยไม"ถึ�กต�อง แลัะคั�าให�การุของผู้��รุ�องเห(นเหต�การุณ:ในชั้�)นสอบสวินก(ไม"ม�กฎหมายห�ามม ให�

56

รุ�บฟั%งปรุะกอบพยานอ.�น ที่�)งได็�ให�การุต"อพน�กงานสอบสวินหลั�งจากเก ด็เหต�เพ�ยง 5 วิ�น คั�าให�การุชั้�)นสอบสวินของ ส. จ4งม�น�)าหน�กรุ�บฟั%งได็�

ปรุะเด็(นที่��เคัยออกข�อสอบปรุะเด็(นที่�� 1 มาต่รา 232 กม.ห&ามม�ให&โจที่ก/อ&างจ!าเลยเป็ นพยาน แต่�ไม�ได้&ห&ามโจที่ก/อ&างผั(&ร �วมกระที่!าความผั�ด้ก#บุจ!าเลยซึ่��งพน#กงานสิ่อบุสิ่วนได้&ก#นเป็ นพยาน(ข&อสิ่อบุข&อ 1 และ 3)

ปรุะเด็(นที่�� 2 ค!าให&การในชี#2นสิ่อบุสิ่วน ไม�ม�กม.ห&ามม�ให&ร#บุฟั6งป็ระกอบุพยานหล#กฐานอ)�น แม&ผั(&ให&ค!าให&การซึ่��งเป็ นผั(&เสิ่�ยหายไม�ได้&มาเบุ�กความในชี#2นพ�จารณ์า(ข&อสิ่อบุข&อ 2)

ปรุะเด็(นที่�� 3 คด้�แรกจ!าเลยที่�� 2 เคยถึ(กฟัCองร�วมก#บุจ!าเลยที่�� 1 ต่�อมาได้&แยกฟัCองคด้�ของจ!าเลยที่�� 2 เป็ นคด้�ใหม�ต่�างหาก โจที่ก/อ&างจ!าเลยที่�� 2 เป็ นพยานในคด้�แรกได้&(ข&อสิ่อบุข&อ 2,8,9,10,11,14)

ปรุะเด็(นที่�� 4 ในคด้�ที่��อ#ยการเป็ นโจที่ก/ฟัCองจ!าเลยที่�� 1 และ 2 ต่�อมาถึอนฟัCองจ!าเลยที่�� 2 อ#ยการโจที่ก/อ&างจ!าเลยที่�� 2 ที่��ถึอนฟัCองไป็แล&วเป็ นพยานในคด้�ที่��ฟัCองจ!าเลยที่�� 1 ได้&(ข&อสิ่อบุ 4,12)

ปรุะเด็(นที่�� 5 ไม�ม�กม.บุ#งค#บุว�าเอกสิ่ารที่��จะอ&างหร)อน!าสิ่)บุในคด้�อาญาจะต่&องเป็ นเอกสิ่ารที่��ได้&จากการสิ่อบุสิ่วนและอย(�ในสิ่!านวนสิ่อบุสิ่วนเที่�าน#2น เม)�อโจที่ก/ได้&ระบุ�พยานเพ��มเต่�มถึ(กต่&อง ก'อ&างได้&(ข&อสิ่อบุข&อ 5)

ปรุะเด็(นที่�� 6 ค!าซึ่#ด้ที่อด้ของผั(&กระที่!าผั�ด้ด้&วยก#น ไม�ม�กม.ห&ามม�ให&ร#บุฟั6ง จ�งร#บุฟั6งเป็ นพยานได้& แต่�ม�น!2าหน#กน&อยหร)อต่&องฟั6งด้&วยความระม#ด้ระว#ง ต่&องม�พยานหล#กฐานอ)�นป็ระกอบุ จ�งจะลงโที่ษจ!าเลยได้&(ข&อสิ่อบุข&อ 5,6,7 และ 10)

ปรุะเด็(นที่�� 7 พยานบุ�คคลในคด้�อาญาไม�ม�กม.ก!าหนด้ไว&ว�าผั(&ที่��จะเป็ นพยานของพน#กงานอ#ยการ จะต่&องได้&ร#บุการสิ่อบุสิ่วนมาก�อน(ข&อสิ่อบุข&อ 13)

ปรุะเด็(นที่�� 8 อย�าล)มกรณ์�ที่�� พยานต่าม ป็.ว�.อาญา ม�ได้&บุ#ญญ#ต่�ไว&ต่&องน!าหล#กเร)�องพยานต่าม ป็.ว�.แพ�ง มาใชี&โด้ยผั�าน ป็.ว�.อาญามาต่รา 15 ด้(ต่#วอย�างข&อสิ่อบุข&อ 10 กรณ์�ที่��พยานเป็ นพระภ�กษ�สิ่ามเณ์รในพระพ�ที่ธศาสิ่นา แม&จะมาเบุ�กความก'ม�เอกสิ่�ที่ธ�Dที่��จะไม�ยอมเบุ�กความหร)อต่อบุค!าถึามใด้ๆก'ได้& ต่าม

57

ป็.ว�.แพ�งมาต่รา 115 ที่#2งน�2 จะต่&องเป็ นพระภ�กษ�สิ่ามเณ์รในขณ์ะที่��สิ่)บุพยานเที่�าน#2น ปรุะเด็(นที่�� 9 ห�ามม ให�โจที่ก:อ�างจ�าเลัยเป6นพยาน น�)น กม . ห�ามเฉพาะจ�าเลัย ในคัด็�น�)นๆ แต"ถึ�าเป6นจ�าเลัยคันลัะคัด็� กม . ไม"ได็�ห�ามแต"อย"างใด็ ( ข�อสอบข�อ ส�ด็ที่�าย )

ต�วิอย"างข�อสอบข�อ 1 คั�าถึาม นายแด้งและนายด้!าถึ(กจ#บุก�มเพ)�อด้!าเน�นคด้�ข&อหาร�วมก#นฆ�านายเข�ยวผั(&ต่าย ชี#2นสิ่อบุสิ่วนนายแด้งให&การว�านายด้!ามาต่�ด้ต่�อนายแด้งจ#ด้ม)อป็>นเพ)�อไป็ฆ�านายเข�ยว นายแด้งจ�งได้&ไป็ต่�ด้ต่�อนายเห�2ยมม)อป็>นร#บุจ&างและพาไป็พบุนายด้!า นายด้!าให&เง�นนายแด้ง 100,000 บุาที่ หล#งจากน#2นสิ่ามว#นม�คนเห'นนายเห�2ยมย�งนางเข�ยวต่าย แต่�นายเห�2ยมหลบุหน�ไป็ได้& สิ่�วนนายด้!าให&การป็ฏ�เสิ่ธ พน#กงานสิ่อบุสิ่วนได้&ถึามนายแด้งว�าย�นด้�จะเบุ�กความเป็ นพยานโจที่ก/ในชี#2นพ�จารณ์าของศาลหร)อไม� นายแด้งร#บุว�าย�นด้� พน#กงานสิ่อบุสิ่วนจ�งก#นนายแด้งไว&เป็ นพยาน พน#กงานอ#ยการฟัCองนายด้!าเป็ นจ!าเลยแต่�ผั(&เด้�ยว นายด้!าให&การป็ฏ�เสิ่ธชี#2นพ�จารณ์า โจที่ก/คงม�แต่�นายแด้งมาเบุ�กความเป็ นพยานย)นย#นเร)�องที่��นายด้!าให&นายแด้งจ#ด้หาม)อป็>นให& สิ่�วนนายด้!าน!าสิ่)บุอ&างฐานที่��อย(� ศาลชี#2นต่&นพ�จารณ์าแล&ว พ�พากษาว�านายด้!าม�ความผั�ด้ฐานฆ�าผั(&อ)�นโด้ยเป็ นผั(&ใชี& นายด้!าอ�ที่ธรณ์/ว�า

(ก) นายแด้งเป็ นผั(&ร �วมกระที่!าความผั�ด้ จ�งห&ามม�ให&โจที่ก/อ&างเป็ นพยาน(ข) ค!าเบุ�กความของนายแด้งเก�ด้ข�2นจากการที่��พน#กงานสิ่อบุสิ่วนให&

รางว#ลต่อบุแที่นนายแด้งด้&วยการก#นไว&เป็ นพยาน จ�งร#บุฟั6งไม�ได้&ด้#งน�2 ให&ว�น�จฉั#ยว�า อ�ที่ธรณ์/ของนายด้!าที่#2ง 2 ข&อ ฟั6งข�2นหร)อไม�

ธิงคั�าตอบ (ก) ป็ . ว� . อาญามาต่รา 232 บุ#ญญ#ต่�ห&ามม�ให&โจที่ก/อ&างจ!าเลยเป็ น พยาน เที่�าน#2น หาได้&ห&ามม�ให&โจที่ก/อ&างผั(&ร �วมกระที่!าความผั�ด้ก#บุจ!าเลยเป็ นพยานไม� เม)�อป็รากฏว�าคด้�น�2พน#กงานสิ่อบุสิ่วนได้&ก#นนายแด้งไว&เป็ นพยาน และพน#กงานอ#ยการก'ฟัCองนายด้!าเป็ นจ!าเลยแต่�เพ�ยงผั(&เด้�ยว ม�ได้&ฟัCองนายแด้งเป็ นจ!าเลยด้&วย โจที่ก/จ�งไม�ต่&องห&ามม�ให&อ&างนายแด้งเป็ นพยาน อ�ที่ธรณ์/ข&อ (ก)

ของนายด้!าฟั6งไม�ข�2น

58

(ข) นายแด้งเป็ นพยานบุ�คคลที่��ถึ(กพน#กงานสิ่อบุสิ่วนก#นไว&เป็ นพยาน อ�กที่#2งนายแด้งก'ย�นด้�เบุ�กความเป็ นพยานโจที่ก/ด้&วยความสิ่ม#ครใจ จ�งม�ใชี�พยานชีน�ด้ที่��เก�ด้ข�2นจากการจ(งใจ ม�ค!าม#�น สิ่#ญญา ข(�เข'ญ หลอกลวง หร)อโด้ยม�ชีอบุป็ระการอ)�น อ#นจ#กต่&องห&ามม�ให&อ&างเป็ นพยานหล#กฐานต่าม ป็.ว�.อาญา มาต่รา 226 และม�ใชี�ถึ&อยค!าของบุ�คคลที่��ไม�ร#บุฟั6งเป็ นพยานหล#กฐานต่ามร#ฐธรรมน(ญแห�งราชีอาณ์าจ#กรไที่ย พ.ศ. 2540 มาต่รา 243 วรรคสิ่องด้&วย อ�ที่ธรณ์/ข&อ (ข) ของนายด้!าฟั6งไม�ข�2นเชี�นก#น(เนต่� สิ่ม#ย 53 2543)

ข�อ 2 คั�าถึาม ศาลชี#2นต่&นพ�พากษาลงโที่ษนายด้!าฐานล#กที่ร#พย/ นายด้!าจ!าเลยอ�ที่ธรณ์/อ&างว�าศาลชี#2นต่&นร#บุฟั6งพยานหล#กฐานข#ด้ต่�อ ป็.ว�.อาญา กล�าวค)อ

(ก) ศาลชี#2นต่&นร#บุฟั6งค!าให&การในชี#2นสิ่อบุสิ่วนของนายขาวผั(&เสิ่�ยหาย โด้ยโจที่ก/ไม�ได้&ต่#วผั(&เสิ่�ยหายมาเบุ�กความในชี#2นพ�จารณ์า

(ข) นายแด้งพยานโจที่ก/ป็ากหน��งเป็ นผั(&ร �วมกระที่!าผั�ด้ก#บุนายด้!าจ!าเลย และต่อนแรกถึ(กฟัCองมาในคด้�เด้�ยวก#น แต่�นายแด้งให&การร#บุสิ่ารภาพ ศาลจ�งสิ่#�งแยกฟัCองนายด้!าจ!าเลยซึ่��งให&การป็ฏ�เสิ่ธในคด้�น�2มาย)�นฟัCองใหม�เป็ นคด้�น�2 เที่�าก#บุนายแด้งเป็ นจ!าเลยร�วมก#บุนายด้!าด้&วย โจที่ก/จ�งอ&างนายแด้งเป็ นพนายไม�ได้&

ด้#งน�2 ให&ว�น�จฉั#ยว�าข&ออ&างต่ามอ�ที่ธรณ์/ของนายด้!าจ!าเลยฟั6งข�2นหร)อไม�ธิงคั�าตอบ ป็6ญหาต่ามข&อ (ก) ค!าให&การในชี#2นสิ่อบุสิ่วน ไม�ม�กฎหมายบุ#ญญ#ต่�ห&ามม�ให&ร#บุฟั6งป็ระกอบุพยานหล#กฐานอ)�น ด้#งน#2น ศาลจ�งร#บุฟั6งค!าให&การในชี#2นสิ่อบุสิ่วนของนายขาวผั(&เสิ่�ยหายป็ระกอบุพยานหล#กฐานอ)�นและพฤต่�การณ์/แห�งคด้�ลงโที่ษจ!าเลยต่ามฟัCองได้& แม&โจที่ก/จะไม�ได้&ต่#วนายขาวมาเบุ�กความในชี#2นพ�จารณ์าก'ต่าม ข&ออ&างของจ!าเลยฟั6งไม�ข�2น(เที่�ยบุฎ�กาที่�� 2957/2532)

สิ่!าหร#บุป็6ญหาต่ามข&อ(ข) แม&ว�านายแด้งพยานโจที่ก/จะเป็ นผั(&ร �วมกระที่!าความผั�ด้ก#บุนายด้!าจ!าเลย แต"ไม"ม�บที่บ�ญญ�ต ของกฎหมายใด็ห�ามม ให�รุ�บฟั%งคั�าเบ กคัวิามของพยานซึ่4�งเป6นผู้��รุ"วิมกรุะที่�าผู้ ด็ ส"วิน ป . วิ . อาญา มาตรุา 232 ที่��บ�ญญ�ต วิ"าห�ามม ให�โจที่ก:อ�างจ�าเลัยเป6นพยานน�)น หมายถึ4ง ห�าม

โจที่ก:อ�างจ�าเลัยในคัด็�เด็�ยวิก�นเป6นพยานของโจที่ก:เที่"าน�)น ด้#งน�2 แม&นายแด้ง

59

จะเป็ นผั(&ที่��เคยถึ(กฟัCองร�วมก#บุนายด้!าจ!าเลยมาก�อนก'ม�ใชี�จ!าเลยในคด้�ที่��โจที่ก/ป็ระสิ่งค/จะอ&างเป็ นพยานเพราะศาลได้&สิ่# �งแยกฟัCองนายด้!าจ!าเลยเป็ นคด้�ใหม�ต่�างหากจากคด้�ที่��นายแด้งเคยถึ(กฟัCองร�วมก#บุนายด้!าจ!าเลย โจที่ก/จ�งอ&างนายแด้งเป็ นพยานและศาลร#บุฟั6งค!าเบุ�กความของนายแด้งได้& สิ่�วนค!าเบุ�กความของนายแด้งจะม�น!2าหน#กเพ�ยงใด้เป็ นอ�กเร)�องหน��ง ข&ออ&างของจ!าเลยจ�งฟั6งไม�ข�2น(เที่�ยบุฎ�กาที่�� 1202/2520 และ 1640/2526)(เนต่�สิ่ม#ย 47 2537)

ข�อ 3 คั�าถึาม ในคด้�ซึ่��งนายเหล)องถึ(กฆ�า พน#กงานสิ่อบุสิ่วนสิ่อบุสิ่วนนายแด้ง นายด้!า นายขาว และนายเข�ยวเป็ นผั(&ต่&องหาข&อหาฆ�าผั(&อ)�น ที่างสิ่อบุสิ่วนได้&ความว�า นายแด้งจ&างนายด้!าฆ�านายเหล)องโด้ยนายขาวเป็ นคนข#บุรถึพานายด้!าไป็สิ่�งที่��เก�ด้เหต่� และนายเข�ยวเป็ นคนด้(ต่&นที่าง พน#กงานสิ่อบุสิ่วนจ�งก#นนายขาวและนายเข�ยวเป็ นพยาน โด้ยพน#กงานอ#ยการสิ่#�งไม�ฟัCองนายขาวและนายเข�ยวแล&ว ชี#2นสิ่อบุสิ่วนนายแด้งให&การป็ฏ�เสิ่ธ นายด้!าให&การว�า นายแด้งจ&างต่น 10,000 บุาที่ เพ)�อให&ฆ�านายเหล)องและต่นได้&ย�งนายเหล)องต่าย พน#กงานอ#ยการฟัCองนายแด้งเป็ นผั(&ใชี&และนายด้!าเป็ นต่#วการในการฆ�านายเหล)อง ชี#2นพ�จารณ์าจ!าเลยที่#2งสิ่องให&การป็ฏ�เสิ่ธ พน#กงานอ#ยการน!าสิ่)บุนายขาวและนายเข�ยวเป็ นพยานเบุ�กความว�านายแด้งจ&างนายด้!าฆ�านายแหล)อง นายด้!าจ�งได้&ลงม)อฆ�านายเหล)องก#บุน!าสิ่)บุค!าให&การชี#2นสิ่อบุสิ่วนของนายด้!า ด้#งน�2 ค!าเบุ�กความของนายขาวและนายเข�ยวป็ระกอบุก#บุค!าให&การชี#2นสิ่อบุสิ่วนของนายด้!าจะร#บุฟั6งลงโที่ษนายแด้ง และนายด้!าได้&หร)อไม�

ธิงคั�าตอบ นายขาวและนายเข�ยวเป็ นผั(&ม�สิ่�วนเก��ยวข&องสิ่น#บุสิ่น�นให&เก�ด้การกระที่!าผั�ด้ที่��ถึ(กก#นไว&เป็ นพยานโด้ยโจที่ก/ม�ได้&ฟัCองเป็ นจ!าเลย จ�งไม�ต่&องห&ามที่��โจที่ก/จะอ&างเป็ นพยาน(ป็.ว�.อาญามาต่รา 232 ) ค!าเบุ�กความของนายขาวและนายเข�ยวจ�งไม�ต่&องห&ามม�ให&ร#บุฟั6ง(ฎ�กาที่�� 1640/2526) แต่�ล!าพ#งค!าเบุ�กความของผั(&ม�สิ่�วนร�วมกระที่!าผั�ด้ จะร#บุฟั6งลงโที่ษจ!าเลยได้&จะต่&องม�พยานป็ระกอบุ ซึ่��งพยานป็ระกอบุด้#งกล�าวจะต่&องไม�ใชี�ผั(&ร �วมกระที่!าผั�ด้อ�กคนหน��งที่��ถึ(กก#นไว&เป็ นพยาน และต่&องเป็ นพยานที่��ร #บุฟั6งได้&ต่ามกฎหมาย(ฎ�กาที่�� 410/2496) ด้#งน#2น ค!าเบุ�กความของนายขาวและนายเข�ยวสิ่ามารถึร#บุฟั6งป็ระกอบุค!าให&การชี#2นสิ่อบุ

60

ของนายด้!าเพ)�อลงโที่ษนายด้!าได้& แต่�ไม�อาจร#บุฟั6งเพ)�อลงโที่ษนายแด้งได้&เพราะค!าให&การในชี#2นสิ่อบุสิ่วนของนายด้!าสิ่ามารถึร#บุฟั6งย#นได้&เฉัพาะนายด้!าต่าม ป็.ว�.อาญามาต่รา 134 แต่�ไม�อาจร#บุฟั6งย#นนายแด้งได้&(เนต่� สิ่ม#ย 44 2534)

ข�อ 4 คั�าถึาม พน#กงานอ#ยการได้&เป็ นโจที่ก/ฟัCองนายย�นด้�เป็ นจ!าเลยที่�� 1

นายป็ร�ด้าเป็ นจ!าเลยที่�� 2 ฐานพยายามฆ�าคน คร#2นสิ่)บุผั(&เสิ่�ยหายเป็ นพยานโจที่ก/ไป็ได้&หน��งป็าก พน#กงานอ#ยการได้&ย)�นค!าร&องขอถึอนฟัCองนายป็ร�ด้าจ!าเลยที่�� 2 เสิ่�ย ศาลม�ค!าสิ่#�งอน�ญาต่ พน#กงานอ#ยการจ�งระบุ�อ&างนายป็ร�ด้าเป็ นพยานโจที่ก/เพ��มเต่�ม โด้ยไม�ม�การสิ่อบุสิ่วนนายป็ร�ด้าในฐานะพยานไว& นายป็ร�ด้าจะเป็ นพยานในคด้�น�2ได้&โด้ยชีอบุหร)อไม�ธิงคั�าตอบ แม&นายป็ร�ด้าจะได้&ถึ(กพน#กงานอ#ยการฟัCองเป็ นจ!าเลยก'ต่าม แต่�โจที่ก/ก'ได้&ถึอนฟัCองนายป็ร�ด้าไป็แล&ว นายป็ร�ด้าจ�งไม�อย(�ในฐานะเป็ นจ!าเลยต่�อไป็ โจที่ก/ระบุ�อ&างนายป็ร�ด้าเป็ นพยานเพ��มเต่�มได้&ไม�ต่&องห&ามต่าม ป็.ว�.อาญามาต่รา 232

การุน�าส.บพยานหลั�กฐานในคัด็�อาญา ไม"ม�กฎหมายบ�ญญ�ต ไวิ�วิ"าผู้��ที่��จะเป6นพยานของพน�กงานอ�ยการุจะต�องได็�รุ�บการุสอบสวินมาก"อน เป6นแต"กฎหมายบ�ญญ�ต ห�ามม ให�พน�กงานอ�ยการุฟัEองคัด็� โด็ยม ได็�ม�การุสอบสวินในคัวิามผู้ ด็น�)นก"อนเที่"าน�)น นายป็ร�ด้าย�อมเป็ นพยานในคด้�น�2โด้ยชีอบุ(ฎ�กาที่�� 227/2513)(เนต่� สิ่ม#ยที่�� 24 2514)

ข�อ 5 คั�าถึาม พน#กงานอ#ยการโจที่ก/ฟัCองจ!าเลยว�ากระที่!าผั�ด้ฐานล#กที่ร#พย/ ระหว�างเบุ�กความเป็ นพยานโจที่ก/ โจที่ก/สิ่�งบุ#นที่�กค!าร#บุสิ่ารภาพของจ!าเลยที่��ที่!าไว&ต่�อผั(&เสิ่�ยหาย พร&อมก#บุแผันที่��บุ&านเก�ด้เหต่�ต่�อศาล ซึ่��งที่#2งบุ#นที่�กค!าร#บุสิ่ารภาพและแผันที่��เก�ด้เหต่�ด้#งกล�าวม�ใชี�เอกสิ่ารในสิ่!านวนการสิ่อบุสิ่วน แต่�โจที่ก/ได้&ระบุ�ไว&ในพยานเพ��มเต่�มของโจที่ก/แล&ว ที่#2งโจที่ก/ได้&อ&างนายแด้งซึ่��งร�วมกระที่!าความผั�ด้ก#บุจ!าเลยและต่&องค!าพ�พากษาลงโที่ษจ!าค�กไป็แล&วมาเบุ�กความย)นย#นว�าได้&ร�วมก#บุจ!าเลยล#กที่ร#พย/ของผั(&เสิ่�ยหาย สิ่�วนในการสิ่)บุพยานจ!าเลย จ!าเลยอ&างและน!านายด้!ามาเบุ�กความเป็ นพยานของต่น แต่�นายด้!ากล#บุเบุ�กความเจ)อสิ่มก#บุพยานโจที่ก/ ด้#งน�2 ศาลจะน!าพยานเอกสิ่ารของโจที่ก/ด้#งกล�าวและค!าเบุ�กความ

61

ของนายแด้งพยานโจที่ก/และค!าเบุ�กความของนายด้!าพยานจ!าเลยมาร#บุฟั6งป็ระกอบุด้�ลพ�น�จในการว�น�จฉั#ยคด้�น�2ได้&หร)อไม�

ธิงคั�าตอบ ไม�ม�กฎหมายบุ#งค#บุว�าเอกสิ่ารที่��จะอ&างหร)อน!าสิ่)บุในคด้�อาญาจะต่&องเป็ นเอกสิ่ารที่��ได้&ม�การสิ่อบุสิ่วนและอย(�ในสิ่!านวนการสิ่อบุสิ่วนเที่�าน#2น ด้#งน#2น เม)�อโจที่ก/ได้&ระบุ�พยานเพ��มเต่�มโด้ยถึ(กต่&องแล&ว โจที่ก/อ&างสิ่�งบุ#นที่�กค!าร#บุสิ่ารภาพของจ!าเลยและแผันที่��บุ&านเก�ด้เหต่�ซึ่��งม�ได้&ม�อย(�ในสิ่!านวนการสิ่อบุสิ่วนต่�อศาลได้&(ฎ�กาที่�� 143/2487 และฎ�กาที่�� 1548/2535)

สิ่!าหร#บุค!าเบุ�กความของนายแด้งพยานโจที่ก/ซึ่��งร�วมกระที่!าความผั�ด้ก#บุจ!าเลยน#2น แม&จะม�ล#กษณ์ะเป็ นค!าซึ่#ด้ที่อด้ของผั(&กระที่!าความผั�ด้ด้&วยก#น ก'ไม�ม�กฎหมายห&ามม�ให&ร#บุฟั6งและเน)�องจากนายแด้งมาเบุ�กความต่�อศาลหล#งจากศาลพ�พากษาลงโที่ษจ!าค�กไป็แล&ว ค!าเบุ�กความของนายแด้งที่��ว�าจ!าเลยร�วมก#บุคนร&ายล#กที่ร#พย/ หาได้&ม�เหต่�จ(งใจที่��เบุ�กความเพ)�อให&ต่นพ&นความผั�ด้หร)อได้&ร#บุป็ระโยชีน/จากการเบุ�กความของต่นแต่�อย�างใด้ไม� กรณ์�จ�งไม�ต่&องห&ามที่��จะร#บุฟั6งค!าเบุ�กความของนายแด้งป็ระกอบุพยานหล#กฐานอ)�นๆของโจที่ก/(ฎ�กาที่�� 1885/2523 และฎ�กาที่�� 1425/2535)

สิ่�วนค!าเบุ�กความของนายด้!าพยานจ!าเลยน#2นหาใชี�เป็ นกรณ์�ที่��โจที่ก/จ!าเลยเป็ นพยาน อ#นเป็ นการฝ่Aาฝ่>น ป็.ว�.อาญา มาต่รา 232 ไม� ค!าเบุ�กความของนายด้!าน!ามาร#บุฟั6งเพ)�อป็ระกอบุด้�ลพ�น�จในการว�น�จฉั#ยคด้�ได้&(ฎ�กาที่�� 2620/2535)

ด้#งน#2น ศาลจ�งน!าพยานเอกสิ่ารของโจที่ก/ด้#งกล�าว และค!าเบุ�กความของนายแด้งพยานโจที่ก/ก#บุค!าเบุ�กความของนายด้!าพยานจ!าเลยมาร#บุฟั6งป็ระกอบุด้�ลพ�น�จในการว�น�จฉั#ยคด้�น�2ได้&(ข&อสิ่อบุผั(&ชี�วยผั(&พ�พากษา 2537)

ข�อ 6 คั�าถึาม นายเอกแจ&งความต่�อพน#กงานสิ่อบุสิ่วนกล�าวหานายโที่และนายต่ร�ร�วมก#นย#กยอกเคร)�องร#บุว�ที่ย�ของต่น พน#กงานสิ่อบุสิ่วนเร�ยกนายโที่และนายต่ร�มาสิ่อบุถึามโด้ยย#งม�ได้&ม�การแจ&งข&อกล�าวหา นายโที่ให&ถึ&อยค!าว�าได้&เคร)�องร#บุว�ที่ย�ด้#งกล�าวมาจากนายต่ร� นายต่ร�ให&ถึ&อยค!าว�าร�วมก#นก#บุนายโที่ย#กยอกเคร)�องร#บุว�ที่ย�ของนายเอกจร�ง พน#กงานสิ่อบุสิ่วนแจ&งข&อหานายโที่แต่�ผั(&เด้�ยวว�า

62

ย#กยอกเคร)�องร#บุว�ที่ย�ของนายเอก ต่�อมาพน#กงานอ#ยการฟัCองนายโที่เป็ นจ!าเลยต่�อศาลข&อหาย#กยอก ด้#งน�2 พน#กงานอ#ยการ โจที่ก/จะอ&างถึ&อยค!านายโที่และนายต่ร�ที่��ให&ไว&ต่�อพน#กงานสิ่อบุสิ่วนเป็ นพยานย#นนายโที่ได้&หร)อไม� และจะอ&างนายต่ร�มาเบุ�กความเป็ นพยานโจที่ก/ในคด้�น�2ได้&หร)อไม�ธิงคั�าตอบ บุ#นที่�กถึ&อยค!านายโที่ที่��ให&พน#กงานสิ่อบุสิ่วนก�อนแจ&งข&อกล�าวหาให&นายโที่ที่ราบุต่าม ป็.ว�.อาญามาต่รา 134 และพน#กงานสิ่อบุสิ่วนไม�ได้&แจ&งให&นายโที่ที่ราบุว�าถึ&อยค!าที่��นายโที่ให&ไว&น# 2นจะใชี&เป็ นพยานหล#กฐานย#นนายโที่ในชี#2นพ�พจารณ์าได้& โจที่ก/จ�งไม�สิ่ามารถึอ&างบุ#นที่�กถึ&อยค!านายโที่มาเป็ นพยานหล#กย#นนายโที่ได้&(ฎ�กาที่�� 1581/2531)

บุ#นที่�กถึ&อยค!านายต่ร�เป็ นค!าซึ่#ด้ที่อด้ระหว�างผั(&กระที่!าผั�ด้ด้&วยก#น แต่�ก'ม�ได้&ม�กฎหมายห&ามม�ให&ร#บุฟั6งเป็ นพยาน โจที่ก/จ�งอ&างบุ#นที่�กถึ&อยค!านายต่ร�เป็ นพยานได้&(ฎ�กาที่�� 49/2528 2218/2531 และ 2802/2531)

สิ่!าหร#บุนายต่ร�โจที่ก/สิ่ามารถึอ&างเป็ นพยานบุ�คคลได้& ไม�ต่&องห&ามต่าม ป็.ว�.อาญา มาต่รา 232 เพราะนายต่ร�ม�ได้&ถึ(กฟัCองเป็ นจ!าเลยในคด้�น�2ด้&วย(ฎ�กาที่�� 3611/2528 203/2531 และ 1835/2532)(ข&อสิ่อบุผั(&ชี�วยผั(&พ�พากษา 2536)

ข�อ 7 คั�าถึาม นายด้�ถึ(กที่!าร&ายถึ�งแก�ความต่าย นายเห�2ยมไป็ให&ถึ&อยค!าต่�อพน#กงานสิ่อบุสิ่วน ก�อนเก�ด้เหต่�นายเห�2ยมไป็ก#บุนายด้� ม�นายโหด้และนายห�บุร�วมไป็ด้&วย แต่�นายเห�2ยมได้&แยกกล#บุก�อนจากการสิ่)บุสิ่วนของเจ&าพน#กงานต่!ารวจได้&ความว�า นายเห�2ยม นายโหด้ และนายห�บุร�วมก#นฆ�านายด้� จ�งจ#บุก�มคนที่#2งสิ่ามได้&พร&อมอาว�ธที่��สิ่�บุต่!ารวจโที่แห&วมอบุให&ไป็ย�งนายด้�เป็ นของกลาง พน#กงานสิ่อบุสิ่วนก#นนายโหด้และนายห�บุไว&เป็ นพยาน สิ่�บุต่!ารวจโที่แห&วถึ(กสิ่อบุสิ่วนที่างว�น#ยเก��ยวก#บุอาว�ธป็>นของกลาง สิ่�วนนายเห�2ยมถึ(กพน#กงานอ#ยการฟัCองเป็ นจ!าเลย ในชี#2นพ�จารณ์า นายเห�2ยมให&การป็ฏ�เสิ่ธพน#กงานอ#ยการอ&างนายโหด้ นายห�บุ และสิ่�บุต่!ารวจโที่แห&วเป็ นพยานโด้ยนายโหด้เบุ�กความว�าร�วมก#บุนายเห�2ยมไป็ย�งนายด้� สิ่�บุต่!ารวจโที่แห&วเบุ�กความว�าได้&มอบุป็>นของกลางให&นายเห�2ยมไป็ย�งนายด้� สิ่�วนนายห�บุไม�ได้&มาเบุ�กความ พน#กงานอ#ยการสิ่�งบุ#นที่�กค!าให&การในชี#2นสิ่อบุสิ่วนของนายห�บุซึ่��งให&การว�าร�วมก#บุนายเห�2ยมไป็ย�งนายด้� และสิ่�งบุ#นที่�กถึ&อยค!าของนายเห�2ยมที่��ให&ไว&ต่�อพน#กงานสิ่อบุสิ่วนด้#งกล�าวข&างต่&น

63

เป็ นพยาน ด้#งน�2 ศาลจะร#บุฟั6งพยานหล#กฐานของโจที่ก/ด้#งกล�าวได้&เพ�ยงใด้หร)อไม�

ธิงคั�าตอบ ค!าเบุ�กความของนายโหด้เป็ นค!าเบุ�กความาของพยานที่��ได้&ป็ระสิ่บุก#บุเร)�องที่��เบุ�กความด้&วยต่นเองโด้ยต่รง แม&จะเป็ นค!าซึ่#ด้ที่อด้ของผั(&ร �วมกระที่!าผั�ด้ด้&วยก#นก#บุจ!าเลย ซึ่��งโจที่ก/ก#นไว&เป็ นพยาน ก'เป็ นพยานหล#กฐานที่��ศาลร#บุฟั6งได้& เพ�ยงแต่�ม�น!2าหน#กน&อยต่&องม�พยานหล#กฐานอ)�นป็ระกอบุจ�งจะฟั6งลงโที่ษจ!าเลยได้&(ฎ�กาที่�� 1769/2509 3261/2532 ค!าสิ่#�งค!าร&องศาลฎ�กาที่�� 541/2529)

สิ่�บุต่!ารวจโที่แห&วม�ได้&ถึ(กฟัCองเป็ นจ!าเลยในคด้�ด้&วยเพ�ยงแต่�ถึ(กสิ่อบุสิ่วนที่างว�น#ยเที่�าน#2น โจที่ก/จ�งอ&างสิ่�บุต่!ารวจโที่แห&วเป็ นพยานโจที่ก/ได้& ไม�ต่&องห&ามต่าม ป็.ว�.อาญามาต่รา 232 แต่�สิ่�บุต่!ารวจโที่แห&วเบุ�กความว�าได้&มอบุป็>นของกลางให&จ!าเลยไป็ย�งนายด้�น#2น แสิ่ด้งว�าสิ่�บุต่!ารวจโที่แห&วม�สิ่�วนร�วมร( &เห'นเป็ นใจในการกระที่!าความผั�ด้ของจ!าเลยด้&วย ค!าเบุ�กความของสิ่�บุต่!ารวจโที่แห&วจ�งถึ)อเป็ นค!าซึ่#ด้ที่อด้ของผั(&ที่��ม�สิ่�วนร�วมในการกระที่!าผั�ด้ของจ!าเลย อ#นเป็ นพยานที่��ม�น!2าหน#กน&อย ซึ่��งศาลจะต่&องร#บุฟั6งด้&วยความระม#ด้ระว#งเชี�นก#น

สิ่!าหร#บุบุ#นที่�กค!าให&การชี#2นสิ่อบุสิ่วนของนายห�บุผั(&ร �วมกระที่!าผั�ด้ก#บุจ!าเลยอ�กคนหน��งน#2น เม)�อนายห�บุไม�ได้&มาเบุ�กความที่��ศาล บุ#นที่�กค!าให&การด้#งกล�าวจ�งม�ล#กษณ์ะเป็ นค!าซึ่#ด้ที่อด้ของผั(&ร �วมกระที่!าผั�ด้ โด้ยผั(&ซึ่#ด้ที่อด้ม�ได้&มาเบุ�กความในศาล ศาลจ�งร#บุฟั6งย#นจ!าเลยในชี#2นพ�จารณ์าไม�ได้&(ฎ�กาที่�� 758/2487 2653/2521 81/2530 5314/2530)

สิ่�วนบุ#นที่�กถึ&อยค!าของนายเห�2ยมจ!าเลยที่��ได้&ให&ไว&ต่�อพน#กงานสิ่อบุสิ่วนก�อนถึ(กจ#บุน#2นม�ใชี�ค!าให&การของจ!าเลยผั(&ต่&องหา แม&พน#กงานสิ่อบุสิ่วนจะม�ได้&บุอกให&ที่ราบุก�อนว�าถึ&อยค!าที่��นายเห�2ยมกล�าวน#2น อาจใชี&เป็ นพยานหล#กฐานย#นนายเห�2ยมในชี#2นพ�จารณ์าได้&ก'ต่าม ก'ไม�ถึ)อว�าเป็ นพยานหล#กฐานที่��ได้&มาโด้ยม�ชีอบุด้&วยมาต่รา 134 แห�ง ป็.ว�.อาญา จ�งเป็ นพยานหล#กฐานที่��ร #บุฟั6งได้& เพ�ยงแต่�ถึ&อยค!าน�2 โด้ยล!าพ#งลงโที่ษจ!าเลยไม�ได้&(ฎ�กาที่�� 1581/2531)

ข�อส�งเกต ค!าซึ่#ด้ที่อด้ของผั(&ม�สิ่�วนร�วมในการกระที่!าผั�ด้ของจ!าเลยที่��ให&ไว&ในชี#2นสิ่อบุสิ่วนโด้ยผั(&ซึ่#ด้ที่อด้ม�ได้&มาเบุ�กความเป็ นพยานต่�อศาลน#2น ม�ค!าพ�พากษาที่�� 1839/2529 และที่�� 2805/2531 ต่#ด้สิ่�นว�า หากศาลเห'นว�าค!าซึ่#ด้ที่อด้น#2น

64

ชีอบุด้&วยเหต่�ผัลพอให&ร#บุฟั6งว�าเป็ นความจร�งที่��เก�ด้ข�2น ศาลก'ม�อ!านาจร#บุฟั6งค!าซึ่#ด้ที่อด้น#2นป็ระกอบุพยานหล#กฐานอ)�นลงโที่ษจ!าเลยได้&(ข&อสิ่อบุผั(&ชี�วยผั(&พ�พากษา 2532)ข�อ 8 คั�าถึาม พน#กงานอ#ยการโจที่ก/ย)�นฟัCองนายแด้งและนายด้!าเป็ นจ!าเลยคด้�เด้�ยวก#นในข&อหาร#บุของโจร นายด้!าให&การร#บุสิ่ารภาพ นายแด้งให&การป็ฏ�เสิ่ธ ศาลสิ่#�งให&โจที่ก/แยกฟัCองนายแด้งเป็ นคด้�ใหม�ต่�างหาก แล&วม�ค!าพ�พากษาลงโที่ษนายด้!าไป็เลยที่��เด้�ยว เม)�อโจที่ก/ได้&แยกฟัCองเป็ นคด้�ใหม�แล&ว โจที่ก/อ&างนายด้!าเข&ามาเป็ นพยานโจที่ก/เพ)�อเบุ�กความย)นย#นว�านายแด้งได้&ร�วมกระที่!าผั�ด้ด้&วย เชี�นน�2 ศาลจะอน�ญาต่ให&โจที่ก/อ&างนายด้!าเป็ นพยานได้&หร)อไม�ธิงคั�าตอบ การที่��โจที่ก/อ&างนายด้!าจ!าเลยในคด้�เด้�มเป็ นพยานโจที่ก/ในคด้�ที่��ฟัCองใหม� แม&ต่าม ป็.ว�.อาญามาต่รา 232 จะห&ามม�ให&โจที่ก/อ&างจ!าเลยเป็ นพยานก'ต่าม แต่�ต่&องต่�ความโด้ยเคร�งคร#ด้ว�าจ!าเลยที่��ห&ามม�ให&โจที่ก/อ&างเป็ นพยานในคด้�เด้�ยวก#น โจที่ก/ม�สิ่�ที่ธ�อ&างจ!าเลยผั(&กระที่!าผั�ด้น#2นเป็ นพยานโจที่ก/ ศาลย�อมอน�ญาต่ให&โจที่ก/อ&างนายด้!าเป็ นพยานโจที่ก/ได้&(ฎ�กาที่�� 534./2512)(ข&อสิ่อบุผั(&ชี�วยผั(&พ�พากษา 2528)

ข�อ 9 คั�าถึาม เด้�มอ#ยการโจที่ก/ฟัCองนายด้!าเป็ นจ!าเลยแล&วถึอนฟัCอง โด้ยอ&างว�าฟัCองผั�ด้ต่#ว ต่�อมาอ#ยการได้&ฟัCองนายแด้งในความผั�ด้อ#นเด้�ยวก#น สิ่�วนผั(&เสิ่�ยหายได้&ฟัCองนายด้!าในความผั�ด้ฐานน#2นอ�ก อ#ยการโจที่ก/จะกล#บุขออ&างนายด้!าเป็ นพยานในคด้�ที่��ฟัCองนายแด้งได้&หร)อไม�ธิงคั�าตอบ ต่าม ป็.ว�.อาญามาต่รา 232 ห&ามม�ให&โจที่ก/อ&างจ!าเลยเป็ นพยาน

เม)�ออ#ยการโจที่ก/ถึอนฟัCองคด้�ที่��นายด้!าเป็ นจ!าเลย ไป็ฟัCองนายแด้งเป็ นคด้�ใหม� นายด้!าจ�งไม�ใชี�จ!าเลยในคด้�ที่��อ#ยการฟัCองนายแด้ง อ#ยการโจที่ก/จ�งอ&างนายด้!าเป็ นพยานได้&

แต่�ถึ&ารวมพ�จารณ์าคด้�ที่��ผั(&เสิ่�ยหายฟัCองนายด้!าเป็ นจ!าเลยก#บุคด้�ที่��อ#ยการโจที่ก/ฟัCองนายแด้งเป็ นจ!าเลยเข&าด้&วยก#น พยานหล#กฐานที่��น!าสิ่)บุย�อมใชี&ลงโที่ษได้&ที่#2งนายด้!าและนายแด้ง อ#ยการโจที่ก/จ�งอ&างนายด้!าเป็ นพยานได้&(ข&อสิ่อบุผั(&ชี�วยผั(&พ�พากษา 2513)

65

ข�อ 10 คั�าถึาม นายด้!าและนายเด้)อด้ร�วมก#นที่!าร&ายร�างกายนายแด้งบุาด้เจ'บุสิ่าห#สิ่ต่�อหน&าพระภ�กษ�ขาวและนายเข�ยว พน#กงานอ#ยการเป็ นโจที่ก/ฟัCองนายด้!าและนายเด้)อด้เป็ นจ!าเลยร�วมก#นในข&อหาที่!าร&ายร�างกายผั(&อ)�นบุาด้เจ'บุสิ่าห#สิ่ นายเด้)อด้ให&การร#บุสิ่ารภาพต่ามฟัCอง แต่�นายด้!าป็ฏ�เสิ่ธ ศาลจ�งสิ่#�งจ!าหน�ายคด้�เฉัพาะนายด้!าให&แยกฟัCองนายด้!าเป็ นคด้�อ�กหน��งคด้�และพ�พากษาลงโที่ษนายเด้)อด้ เม)�อโจที่ก/ฟัCองนายด้!าเป็ นคด้�ใหม�แล&วได้&อ&างพระภ�กษ�ขาว นายเข�ยว และนายเด้)อด้เป็ นพยาน ศาลได้&ออกหมายเร�ยกบุ�คคลที่#2งสิ่ามให&มาเบุ�กความต่ามที่��โจที่ก/ขอ พยานได้&ร#บุหมายเร�ยกโด้ยชีอบุแล&ว ก�อนถึ�งว#นน#ด้สิ่)บุพยานพระภ�กษ�ขาวได้&สิ่�กจากพระภ�กษ� สิ่�วนนายเข�ยวได้&บุวชีเป็ นพระภ�กษ� คร#2งถึ�งว#นสิ่)บุพยานนายขาวและพระภ�กษ�เข�ยวมาศาลต่�างแถึลงต่�อศาลว�านายด้!าเป็ นญาต่�ไม�อยากย��งเก��ยวไม�ยอมเบุ�กความเป็ นพยานโจที่ก/ สิ่�วนนายเด้)อด้ยอมเบุ�กความ แต่�นายด้!าค#ด้ค&านว�าเป็ นพยานที่��ไม�ชีอบุด้&วยกฎหมาย ถึ&าที่�านเป็ นศาลที่�านจะสิ่#�งให&นายขาวและพระภ�กษ�เข�ยวเบุ�กความต่ามหมายเร�ยกได้&หร)อไม� และร#บุฟั6งค!าเบุ�กความนายเด้)อด้เป็ นพยานหล#กฐานได้&หร)อไม�

ธิงคั�าตอบ ป็.ว�.แพ�ง มาต่รา 115 บุ#ญญ#ต่�ให&เอกสิ่�ที่ธ�Dแก�พระภ�กษ�สิ่ามเณ์รในพ�ที่ธศาสิ่นาไว&ว�า แม&มาเป็ นพยานจะไม�ยอมเบุ�กความหร)อต่อบุค!าถึามใด้ๆก'ได้& ซึ่��ง ป็.ว�.อาญา ม�ได้&บุ#ญญ#ต่�เก��ยวก#บุเร)�องน�2ไว&โด้ยเฉัพาะ จ�งต่&องน!าไป็ใชี&บุ#งค#บุในคด้�อาญาด้&วยต่าม ป็.ว�.อาญามาต่รา 15 แต่�ผั(&ที่��จะได้&เอกสิ่�ที่ธ/ต่ามมาต่ราน�2จะต่&องเป็ นพระภ�กษ�สิ่ามเณ์รในพ�ที่ธศาสิ่นาอย(� ในขณ์ะที่��ม�ศาลในว#นสิ่)บุพยานเที่�าน#2น เม)�อนายขาวได้&สิ่�กจากพระภ�กษ�มาเป็ นบุ�คคลธรรมด้าแล&ว ม�ได้&เป็ นพระภ�กษ�อย(�ในว#นสิ่)บุพยาน จ�งไม�ได้&ร#บุเอกสิ่�ที่ธ�Dต่ามกฎหมายด้#งกล�าว ศาลชีอบุที่��จะสิ่#�งให&นายขาวเบุ�กความได้& สิ่�วนพระภ�กษ�เข�ยวแม&ขณ์ะที่��เก�ด้เหต่�และได้&ร#บุหมายเร�ยกจะม�ได้&เป็ นพระภ�กษ� แต่�เม)�อได้&บุวชีและย#งคงเป็ นพระภ�กษ�อย(�ในว#นสิ่)บุพยาน จ�งได้&ร#บุเอกสิ่�ที่ธ�Dต่ามกฎหมายด้#งกล�าว ศาลจะสิ่#�งให&พระภ�กษ�เข�ยวเบุ�กความไม�ได้&

ส�าหรุ�บนายเด็.อด็น�)น แม�จะเคัยถึ�กฟัEองเป6นจ�าเลัยรุ"วิมก�บนายด็�าในคัด็�ก"อน แต"ศาลัก(ได็�ส��งให�จ�าหน"ายคัด็�ของนายด็�าออกจากคัด็�เด็ มแลัะให�แยก

66

ฟัEองเป6นคัด็�ใหม"ต"างหากจากก�นแลั�วิ นายเด็.อด็ม ได็�เป6นจ�าเลัยในคัด็�น�)ด็�วิย จ4งไม"ต�องห�ามเป6นพยานโจที่ก:ตาม ป . วิ . อาญามาตรุา 232 (ฎ�กาที่�� 1202/2520 และฎ�กาที่�� 5877/2530) สิ่�วนข&อที่��นายเด้)อด้เป็ นผั(&ร �วมกระที่!าผั�ด้ก#บุนายด้!าจ!าเลยด้&วยและการเบุ�กความของนายเด้)อด้จะเป็ นการซึ่#ด้ที่อด้น#2น ก'ไม�ม�บุที่กฎหมายใด้ถึ)อเป็ นเหต่�ห&ามม�ให&ร#บุฟั6งค!าเบุ�กความของนายเด้)อด้ การที่��นายเด้)อด้เป็ นผั(&ร �วมกระที่!าผั�ด้ก#บุจ!าเลยเพ�ยงแต่�จะเป็ นเหต่�ให&ค!าเบุ�กความของนายเด้)อด้ม�น!2าหน#กน&อยไป็บุ&างเที่�าน#2น ม�ใชี�จะร#บุฟั6งไม�ได้&เสิ่�ยหายที่�เด้�ยว(ฎ�กาที่�� 4512/2530) ศาลจ�งร#บุฟั6งค!าเบุ�กความของนายเด้)อด้เป็ นพยานหล#กฐานได้&(ข&อสิ่อบุผั(&ชี�วยผั(&พ�พากษา 2533)

ข�อ 11 คั�าถึาม พน#กงานอ#ยการฟัCองนายศ#กด้�Dก#บุนายสิ่�ที่ธ�Dว�าร�วมก#นล#กที่ร#พย/ นายศ#กด้�Dให&การร#บุสิ่ารภาพต่ามฟัCอง นายสิ่�ที่ธ�Dให&การป็ฏ�เสิ่ธ ศาลสิ่#�งให&พน#กงานอ#ยการแยกฟัCองนายสิ่�ที่ธ�Dซึ่��งป็ฏ�เสิ่ธเป็ นคด้�ใหม� และพ�พากษาลงโที่ษนายศ#กด้�D พน#กงานอ#ยการได้&ย)�นฟัCองนายสิ่�ที่ธ�Dเป็ นคด้�ใหม�แล&วอ&างนายศ#กด้�Dเป็ นพยานโจที่ก/ นายศ#กด้�Dให&การว�านายสิ่�ที่ธ/ได้&ร�วมก#บุต่นล#กที่ร#พย/รายน�2ด้&วย ถึ&าที่�านเป็ นศาลจะว�น�จฉั#ยคด้�น�2อย�างไรธิงคั�าตอบ พน#กงานอ#ยการอ&างนายศ#กด้�Dเป็ นพยานโจที่ก/ได้&ต่าม ป็.ว�.อาญามาต่รา 232 ห&ามม�ให&โจที่ก/อ&างจ!าเลยเป็ นพยานน#2น หมายถึ�ง ห&ามโจที่ก/อ&างจ!าเลยในคด้�น#2นเป็ นพยานของโจที่ก/เที่�าน#2น นายศ#กด้�Dแม&จะเคยถึ(กฟัCองเป็ นจ!าเลยร�วมก#บุนายสิ่�ที่ธ�Dในคด้�ก�อน แต่�นายศ#กด้�Dก'ม�ได้&เป็ นจ!าเลยในคด้�น�2 เพระได้&แยกฟัCองไป็แล&ว(ฎ�กาที่�� 2311-2314/2514)(ข&อสิ่อบุอ#ยการผั(&ชี�วย 2520)

ข�อ 12 คั�าถึาม ข&อเที่'จจร�งต่ามสิ่!านวนการสิ่อบุสิ่วนคด้�อาญาเร)�องหน��ง พน#กงานสิ่อบุสิ่วนสิ่อบุสิ่วน ก.และ ข. เป็ นผั(&ต่&องหาในคด้�ร�วมก#นหลอกลวง ค. คนข#บุรถึแที่'กซึ่��ให&พาไป็ในที่��เป็ล��ยวแล&วใชี&อาว�ธม�ด้ข(�เข'ญเอาเง�นสิ่ด้ไป็จาก ค.จ!านวนหน��ง อ#ยการจ�งย)�นฟัCอง ก.และ ข. ฐานร�วมก#นชี�งที่ร#พย/ คร#2นน!า ค.เข&าเบุ�กความได้&เป็ นป็ากแรก ข&อเที่'จจร�งได้&ความว�า ข. ม�ได้&ร�วมกระที่!าผั�ด้ด้&วย อ#ยการจ�งย)�นค!าร&องขอถึอนฟัCอง ข. ศาลอน�ญาต่แล&ว อ#ยการได้&ระบุ�อ&าง ข.ซึ่��งเป็ นพยานผั(&อย(�ในเหต่�การณ์/เพ��มเต่�มอ�ก 1 ป็าก เพ)�อให&พยานหล#กฐานแน�นแฟัCนข�2น ต่�อมาในชี#2นสิ่)บุพยานจ!าเลย ก. ได้&ระบุ�ต่#วพยานหลายป็ากรวมที่#2ง

67

ข. ซึ่��งได้&เบุ�กความไป็แล&วในฐานะเป็ นพยานโจที่ก/แล&วด้&วย ให&ที่�านว�น�จฉั#ยว�า การที่��ค(�ความในคด้�ด้#งกล�าว ได้&น!า ข. เข&าเบุ�กความเป็ นพยาน ชีอบุหร)อไม� เพราะเหต่�ใด้

ธิงคั�าตอบ ตามป%ญหาแม� ข . จะเคัยเป6นจ�าเลัยในคัด็�มาก"อน แต"เม.�อ อ�ยการุถึอนฟัEองแลั�วิย"อมไม"อย�"ในฐานะจ�าเลัยอ�กต"อไป อ�ยการุจ4งย"อมรุะบ�อ�างน�า ข . เข�าเบ กคัวิามเป6นพยานได็�โด็ยไม"ข�ด็ก�บ ป . วิ . อาญามาตรุา 232 แลัะแม� ข . จะไม"เคัยถึ�กสอบสวินเป6นพยาน แต"ก(ไม"ม�กฎหมายบ�ญญ�ต วิ"าการุน�าส.บพยานบ�คัคัลัของอ�ยการุน�)นจะต�องเป6นผู้��ที่��ได็�รุ�บการุสอบสวินมาก"อน กฎหมายเพ�ยงแต"ห�ามอ�ยการุฟัEองโด็ยม ได็�ม�การุสอบสวินเที่"าน�)น สิ่!าหร#บุกรณ์�ที่�� ก. ระบุ�อ&าง ข. และน!าเข&าเบุ�กความเป็ นพยานน#2นก'ย�อมกระได้&เชี�นก#นเพราะไม�ม�กฎหมายห&ามม�ให&จ!าเลยระบุ�อ&างพยานโจที่ก/เป็ นพยานแต่�อย�างใด้(ข&อสิ่อบุอ#ยการผั(&ชี�วย 2523)

ข�อ 13 คั�าถึาม ในคด้�อาญาเร)�องหน��ง พน#กงานอ#ยการเป็ นโจที่ก/ฟัCองนายด้!าเป็ นจ!าเลยที่�� 1 และนายแด้งเป็ นจ!าเลยที่�� 2 ต่�อมาในว#นสิ่)บุพยานโจที่ก/น#ด้แรก พน#กงานอ#ยการย)�นค!าร&องขอถึอนฟัCองนายแด้งจ!าเลยที่�� 2 ศาลอน�ญาต่และม�ค!าสิ่#�งจ!าหน�ายคด้�เฉัพาะนายแด้งจ!าเลยที่�� 2 ต่�อมาพน#กงานอ#ยการได้&ระบุ�อ&างนายแด้งเป็ นพยานโจที่ก/เพ��มเต่�ม โด้ยม�ได้&ม�การสิ่อบุสิ่วนนายแด้งไว&ในฐานะพยาน ด้#งน�2 พน#กงานอ#ยการจะน!าสิ่)บุนายแด้งเป็ นพยานในคด้�ได้&โด้ยชีอบุด้&วยกฎหมายหร)อไม� และศาลจะร#บุฟั6งค!าเบุ�กความของนายแด้งได้&หร)อไม�ธิงคั�าตอบ ในคด้�อาญา ต่าม ป็.ว�.อาญา มาต่รา 232 ห&ามม�ให&โจที่ก/อ&างจ!าเลยเป็ นพยาน เม)�อนายแด้งม�ได้&อย(�ในฐานะเป็ นจ!าเลยอ�กต่�อไป็ พน#กงานอ#ยการโจที่ก/จ�งระบุ�อ&างนายแด้งเป็ นพยานโจที่ก/เพ��มเต่�มและน!าสิ่)บุนายแด้งเป็ นพยานในคด้�ได้&โด้ยชีอบุ

ต่าม ป็.ว�.อาญา มาต่รา 120 ห&ามม�ให&พน#กงานอ#ยการย)�นฟัCองคด้�ใด้ต่�อศาลโด้ยม�ได้&ม�การสิ่อบุสิ่วนในความผั�ด้น#2นก�อนเที่�าน#2น การุน�าส.บพยานบ�คัคัลัในคัด็�อาญาไม"ม�กฎหมายบ�ญญ�ต ไวิ�วิ"าผู้��ที่��เป6นพยานของพน�กงานอ�ยการุจะต�องได็�รุ�บการุสอบสวินมาก"อน นอกจากน�2 ป็.ว�.อาญา มาต่รา 226

บุ#ญญ#ต่�ให&พยานบุ�คคลซึ่��งน�าจะพ�สิ่(จน/ได้&ว�าจ!าเลยม�ความผั�ด้หร)อบุร�สิ่�ที่ธ�Dให&อ&าง

68

เป็ นพยานหล#กฐานได้& และมาต่รา 228 บุ#ญญ#ต่�ว�าระหว�างการพ�จารณ์าค(�ความฝ่Aายใด้ร&องขอ ศาลม�อ!านาจสิ่)บุพยานเพ��มเต่�มได้& ด้#งน#2น ศาลจ�งร#บุฟั6งค!าเบุ�กความของนายแด้งเป็ นพยานหล#กฐานได้&โด้ยชีอบุ(ข&อสิ่อบุอ#ยการผั(&ชี�วย 2537)

ข�อ 14 คั�าถึาม เด้�มพน#กงานอ#ยการเป็ นโจที่ก/ฟัCองนายด้!าเป็ นจ!าเลยในคด้�อาญาแล&วถึอนฟัCองโด้ยอ&างว�าฟัCองผั�ด้ต่#ว ต่�อมาพน#กงานอ#ยการได้&ฟัCองนายแด้งและนายเข�ยวเป็ นจ!าเลยในความผั�ด้เด้�ยวก#น นายเข�ยวให&การร#บุสิ่ารภาพ ศาลม�ค!าพ�พากษาลงโที่ษนายเข�ยวในความผั�ด้ด้#งกล�าวแล&ว และม�ค!าสิ่#�งให&โจที่ก/แยกฟัCองนายแด้งเป็ นคด้�ใหม� คด้�ที่��พน#กงานอ#ยการเป็ นโจที่ก/ฟัCองนายแด้งอย(�ระหว�างการสิ่)บุพยาน ผั(&เสิ่�ยหายเป็ นโจที่ก/ย)�นฟัCองนายด้!าในความผั�ด้ฐานน#2นอ�ก ด้#งน�2 พน#กงานอ#ยการโจที่ก/จะอ&างนายด้!าและนายเข�ยวเป็ นพยานในคด้�ที่��พน#กงานอ#ยการย)�นฟัCองนายแด้งได้&หร)อไม�

หากศาลม�ค!าสิ่#�งให&รวมพ�จารณ์าคด้�ที่��ผั(&เสิ่�ยหายฟัCองนายด้!าเป็ นจ!าเลย ก#บุคด้�ที่��พน#กงานอ#ยการเป็ นโจที่ก/ฟัCองนายแด้งเป็ นจ!าเลยเข&าด้&วย พน#กงานอ#ยการโจที่ก/จะอ&างนายด้!าเป็ นพยานในคด้�ที่��ฟัCองนายแด้งได้&หร)อไม�

ธิงคั�าตอบ ต่าม ป็.ว�.อาญา มาต่รา 232 ห&ามม�ให&โจที่ก/อ&างจ!าเลยเป็ นพยาน เม)�อพน#กงานอ#ยการโจที่ก/ถึอนฟัCองคด้�ที่��นายด้!าเป็ นจ!าเลยไป็ฟัCองนายแด้งและนายเข�ยวเป็ นคด้�ใหม� นายด้!าจ�งไม�ใชี�จ!าเลยในคด้�ที่��เจ&าพน#กงานอ#ยการเป็ นโจที่ก/ฟัCองนายแด้ง พน#กงานอ#ยการจ�งอ&างนายด้!าเป็ นพยานได้&

สิ่�วนนายเข�ยว แม&จะถึ(กฟัCองเป็ นจ!าเลยร�วมก#บุนายแด้งมาก�อน แต่�ได้&ร#บุสิ่ารภาพและศาลได้&พ�พากษาลงโที่ษจนคด้�เสิ่ร'จเด้'ด้ขาด้ไป็แล&ว จ�งไม�ได้&เป็ นจ!าเลยในคด้�ที่��พน#กงานอ#ยการฟัCองนายแด้งเป็ นคด้�ใหม� ไม�ต่&องห&ามต่าม ป็.ว� .อาญา มาต่รา 232 พน#กงานอ#ยการโจที่ก/จ�งอ&างนายเข�ยวเป็ นพยานได้&

แต่�ถึ&ารวมพ�จารณ์าคด้�ที่��ผั(&เสิ่�ยหายฟัCองนายด้!าเป็ นจ!าเลย ก#บุคด้�ที่��พน#กงานอ#ยการฟัCองนายแด้งเป็ นจ!าเลยเข&าด้&วยก#น พยานหล#กฐานที่��น!าสิ่)บุย�อมฟั6งลงโที่ษได้&ที่#2งนายด้!าและนายแด้ง ถึ)อว�านายด้!าอย(�ในฐานะจ!าเลยในคด้�ด้#งกล�าว พน#กงานอ#ยการโจที่ก/จ�งอ&างนายด้!าเป็ นพยานไม�ได้& ต่&องห&ามต่าม ป็.ว�.อาญามาต่รา 232 (ข&อสิ่อบุอ#ยการผั(&ชี�วย 2541)

69

ปรุะเด็(นเพ �มเต ม การุน�าส.บพน�กงานสอบสวินแลัะบ�นที่4กคั�าให�การุรุ�บสารุภาพของจ�าเลัย ในกรุณ�น�)ม ใชั้"เป6นการุอ�างจ�าเลัยเป6นพยานโจที่ก: จ4งไม"ต�องห�ามตาม ป . วิ . อาญามาตรุา 232 แลัะการุที่��พน�กงานสอบสวินบอกให� จ�าเลัยรุ�บสารุภาพจะได็�เป6นเหต�บรุรุเที่าโที่ษ ก(ม ใชั้"เป6นการุจ�งใจหรุ.อเป6นการุม ชั้อบแต"อย"างใด็ จ4งไม"ต�องห�ามตาม ป . วิ . อาญามาตรุา 135 ปรุะกอบ มาตรุา 226 แลัะกรุณ�ที่��พน�กงานสอบสวินไม"แจ�งให�จ�าเลัยที่รุาบส ที่ธิ ของ ตนตาม ป . วิ . อาญามาตรุา 7 พยานหลั�กฐานจ4งรุ�บฟั%งไม"ได็�

คั�าถึาม พน#กงานอ#ยการเป็ นโจที่ก/ฟัCองนายโด้ด้เป็ นจ!าเลยที่�� 1 ในข&อหาล#กที่ร#พย/ และฟัCองนายด้!าเป็ นจ!าเลยที่�� 2 ในข&อหาร#บุของโจร จ!าเลยที่#2งสิ่องให&การป็ฏ�เสิ่ธ โจที่ก/น!าพน#กงานสิ่อบุสิ่วนมาเบุ�กความว�านายด้!าให&การร#บุสิ่ารภาพไว&ในชี#2นสิ่อบุสิ่วนว�า นายโด้ด้เป็ นคนร&ายล#กที่ร#พย/ของกลางมาขายให&นายด้!าในราคาถึ(ก โด้ยขอสิ่�งบุ#นที่�กค!าให&การร#บุสิ่ารภาพซึ่��งนายด้!าลงชี)�อร#บุรองไว&เป็ นพยานหล#กฐานป็ระกอบุค!าเบุ�กความของพน#กงานสิ่อบุสิ่วนด้&วย นายด้!าค#ด้ค&านว�าพน#กงานสิ่อบุสิ่วนบุอกให&ต่นร#บุสิ่ารภาพจะได้&เป็ นเหต่� โด้ยม�ได้&แจ&งให&ต่นที่ราบุว�าต่นม�สิ่�ที่ธ�ที่��จะพบุและป็ร�กษาที่นายก�อน

หากข&อเที่'จจร�งเป็ นที่��ด้#งนายด้!าค#ด้ค&าน ศาลจะร#บุฟั6งค!าเบุ�กความของพน#กงานสิ่อบุสิ่วรและบุ#นที่�กค!าให&การร#บุสิ่ารภาพในชี#2นสิ่อบุสิ่วนของนายด้!าเป็ นพยานหล#กฐานย#นนายด้!าและนายโด้ด้ได้&หร)อไม�ธิงคั�าตอบ การน!าสิ่)บุพน#กงานสิ่อบุสิ่วนและบุ#นที่�กค!าให&การร#บุสิ่ารภาพของนายด้!าในกรณ์�น�2ม�ใชี�เป็ นการอ&างจ!าเลยเป็ นพยานโจที่ก/ จ�งไม�ต่&องห&ามต่าม ป็.ว�.อาญามาต่รา 232 และการที่��พน#กงานสิ่อบุสิ่วนบุอกให&นายด้!าร#บุสิ่ารภาพจะได้&เป็ นเหต่�บุรรเที่าโที่ษ ก'ม�ใชี�เป็ นการจ(งใจหร)อเป็ นการม�ชีอบุแต่�อย�างใด้ จ�งไม�ต่&องห&ามต่าม ป็.ว�.อาญามาต่รา 135 ป็ระกอบุมาต่รา 226 แต่�การที่��ไม�ม�การแจ&งให&นายด้!าที่ราบุถึ�งสิ่�ที่ธ�ที่��จะพบุที่นายและป็ร�กษาที่นายน#2น เป็ นการฝ่Aาฝ่>น ป็.ว�.อาญา มาต่รา 7 ที่ว� วรรคสิ่อง พยานหล#กฐานที่��แสิ่ด้งถึ�งค!าให&การร#บุสิ่ารภาพในชี#2นสิ่อบุสิ่วนของนายด้!า จ�งเป็ นพยานหล#กฐานที่��เก�ด้ข�2นโด้ยม�ชีอบุ ต่&องห&ามม�ให&ร#บุฟั6งต่าม ป็.ว�.อาญา มาต่รา 226 และไม�อาจใชี&เป็ นพยานหล#กฐานในคด้�น�2ได้&เลย ศาลจ�งร#บุฟั6งเป็ นพยานหล#กฐานย#นนายด้!าและนายโด้ด้ไม�ได้&ที่#2งค(�(ข&อสิ่อบุผั(&ชี�วยผั(&พ�พากษาสิ่นามเล'ก 2537)

70

ข�อสอบหลั�งส�ด็ที่��ออกสอบมาตรุา 232 ป . วิ . อาญาคั.อข�อสอบผู้��ชั้"วิยผู้�� พ พากษาปI วิ�นอาที่ ตย:ที่�� 2 ม ถึ�นายน 2545 ข�อที่�� 1 คั�าถึาม นายสิ่มค�ด้โกรธที่��นายสิ่มชีายขายเมที่แอมเฟัต่าม�นให&ต่นในราคาสิ่(งมาก จ�งไป็พบุสิ่.ต่.ต่.สิ่ง#ด้แจ&งให&ไป็จ#บุก�มนายสิ่มชีาย สิ่.ต่.ต่.สิ่ง#ด้ได้&มอบุเง�นให&นายสิ่มค�ด้ไป็ล�อซึ่)2อเมที่แอมเฟัต่าม�นจากนายสิ่มชีายให&สิ่.ต่.ต่.สิ่ง#ด้จ#บุก�ม นายสิ่มค�ด้ไป็ล�อซึ่)2อเมที่แอมเฟัต่าม�นจากนายสิ่มชีายได้& 2 เม'ด้ จ�งเก'บุเอาไว& 1

เม'ด้ เพ)�อเสิ่พเอง สิ่�วนอ�ก 1 เม'ด้ ได้&มอบุให& สิ่.ต่.ต่ สิ่ง#ด้เป็ นของกลาง สิ่.ต่.ต่.สิ่ง#ด้จ�งจ#บุที่#2งนายสิ่มค�ด้และนายสิ่มชีายไป็ด้!าเน�นคด้� โด็ยแยกฟัEองนายสมคั ด็แลัะนายสมชั้ายเป6นคันลัะคัด็�ก�น พน#กงานอ#ยการโจที่ก/ในคด้�ของนายสิ่มชีายอ&างนายสิ่มค�ด้มาเบุ�กความเป็ นพยาน โด้ยพน#กงานสิ่อบุสิ่วนคด้�นายสิ่มชีายได้&ที่!าการสิ่อบุสิ่วนโด้ยชีอบุแล&ว นายสิ่มชีายแถึลงค#ด้ค&านว�าโจที่ก/จะอ&างนายสิ่มค�ด้จ!าเลยเป็ นพยานไม�ได้& ที่#2งพน#กงานสิ่อบุสิ่วนไม�ได้&สิ่อบุป็ากค!านายสิ่มค�ด้ไว&เป็ นพยานและนายสิ่มค�ด้เป็ นผั(&ล�อซึ่)2อจ�งเป็ นพยานหล#กฐานที่��ไม�ชีอบุ

ให&ว�น�จฉั#ยว�า ศาลจะร#บุฟั6งค!าเบุ�กความของนายสิ่มค�ด้เป็ นพยานหล#กฐานในคด้�ที่��ฟัCองนายสิ่มชีายได้&หร)อไม�ธิงคั�าตอบ กรณ์�ที่��พน#กงานอ#ยการโจที่ก/ในคด้�ของนายสิ่มชีายอ&างนายสิ่มค�ด้เป็ นพยาน โด้ยพน#กงานสิ่อบุสิ่วนไม�ได้&สิ่อบุป็ากค!านายสิ่มค�ด้ไว&เป็ นพยานน#2น แม& ป็.ว�.อาญามาต่รา 232 บุ#ญญ#ต่�ห&ามม�ให&โจที่ก/อ&างจ!าเลยเป็ นพยาน แต่�เม)�อนายสิ่มค�ด้เป็ นจ!าเลยในคด้�อ)�น ไม�ได้&เป็ นจ!าเลยร�วมก#บุนายสิ่มชีายในคด้�ที่��นายสิ่มชีายเป็ นจ!าเลย กรณ์�น�2ม�ใชี�เร)�องโจที่ก/อ&างจ!าเลยเป็ นพยาน และแม&พน#กงานสิ่อบุสิ่วนจะไม�ได้&สิ่อบุป็ากค!านายสิ่มค�ด้ไว&ในฐานะพยาน แต่�พน#กงานสิ่อบุสิ่วนก'ได้&สิ่อบุสิ่วนคด้�ของนายสิ่มชีายโด้ยชีอบุแล&ว และพยานโจที่ก/ที่��เบุ�กความในศาลก'ไม�จ!าเป็ นต่&องเป็ นพยานในชี#2นสิ่อบุสิ่วน(ฎ.4012/2534)

นอกจากน#2น แม&นายสิ่มค�ด้จะเป็ นพยานบุ�คคลที่�� สิ่.ต่.ต่ สิ่ง#ด้ได้&มอบุเง�นให&ไป็ล�อซึ่)2อเมที่แอมเฟัต่าม�นจากนายสิ่มชีายก'ต่าม แต่�เม)�อนายสิ่มชีายขายเมที่แอมเฟัต่าม�นอย(�แล&ว การที่�� สิ่.ต่.ต่ สิ่ง#ด้มอบุเง�นให&นายสิ่มค�ด้ไป็ล�อซึ่)2อเมที่แอมเฟัต่าม�น เป็ นเพ�ยงว�ธ�การแสิ่วงหาพยานหล#กฐานในการกระที่!าความผั�ด้ของนายสิ่มชีายที่��กระที่!าอย(�แล&ว ม�ได้&ล�อหร)อชี#กจ(งใจให&นายสิ่มชีายกระที่!าความผั�ด้อาญา

71

ที่��นายสิ่มชีายไม�ได้&กระที่!าความผั�ด้มาก�อน ไม�เป็ นการแสิ่วงหาพยานหล#กฐานโด้ยม�ชีอบุต่�อกม.และไม�เข&าข&อต่&องห&ามที่��อ&างเป็ นพยานหล#กฐานต่าม ป็.ว�.อาญามาต่รา 226 (ฎ�กาที่�� 8187/2543)

ด้#งน#2น ศาลจ�งร#บุฟั6งค!าเบุ�กความของนายสิ่มค�ด้เป็ นพยานหล#กฐานในคด้�ที่��ฟัCองนายสิ่มชีายได้&

THE LAW DOES NOT SANCTION THE EVIDENT ABUSE OF MAN’S RIGHTS

กฎหมายไม�น!าพาต่�อพยานหล#กฐานซึ่��งเก�ด้จากการใชี&สิ่�ที่ธ�โด้ยม�ชีอบุ

72