Evropa u drugoj polovini 19.veka

• Druga polovina 19.veka obeležena je promenom medjunarodnih odnosa i ravnoteže snaga u Evropi

• Na to je presudno uticalo ujedinjenje Italije i Nemačke, čime su ostvarene nacionalne težnje dva velika evropska naroda, ali i stvorena suštinski drugačija politička slika Evrope

Viktorijanska Engleska

• Englesku 19.veka obeležila je vladavina kraljice Viktorije

• Tokom njene vladavine definitivno je oblikovan dvopartijski sistem (konzervativna i liberalna) i parlamentarna demokratija, u kojoj je premijer obavezno bio iz stranke koja je pobedila na izborima

• Tokom 19.veka Britanija je nastavila da širi svoje kolonijalno carstvo u Africi i Indiji, kraljica Viktorija proglašena je za “caricu Indije”

• Ovo doba britanske istorije naziva se “viktorijanska epoha

• Kraljica Viktorija• Kraljica Engleske

1837-1901• Poslednji vladar iz

dinastije Hanover, nju je nasledila dinastija Vindzor

Rusija

• Rusija je tokom 19.veka bila feudalna zemlja, sa apsolutističkom vladavinom careva iz dinastije Romanov

• Početkom 19.veka car Aleksandar I je na početku vladavine pokušao da izvrši modernizaciju škola, ali je nakon početka Napoleonovih ratova odustao od reformi i bio je jedan od osnivača Svete alijanse

• Njegov naslednik Nikolaj I je dodatno ojačao apsolutizam i od Rusije napravio policijsku državu

• Protiv njegovog apsolutizma je 1825.god. izbila pobuna plemića, poznata kao “pobuna dekabrista” (ime po mesecu decembru), koja je bila surovo ugušena

• Car Nikolaj I Romanov

• Ruski car 1825-1855

• On je strahovao od svakog revolucionarnog pokreta, ne samo u Rusiji, već i u čitavoj Evropi

• Zato je Austriji pružio ključnu pomoć u gušenju madjarske revolucije 1849.god.

• Sa druge strane vodio je izrazito antitursku politiku, ali je njegova politika naišla na otpor velikih sila i pretrpeo je poraz u Krimskom ratu (1853-1856) protiv koalicije Turske, Francuske i Engleske, pomognute Sardinijskom kraljevinom

• Rat je završen Pariskim mirom 1856.god. kojim Rusija gubi deo Besarabije, gubi pravo držanja flote u Crnom moru i pravo zaštite svih hrišćana u Osmanskom carstvu

• Porazom u Krimskom ratu Rusija postaje drugorazredna evropska sila

• Naslednik Nikolaja I, car Aleksandar II je pokazao spremnost za reforme

• On je 1861.god. ukinuo pravo feudalaca da poseduju kmetove (delimično ukida feudalizam)

Ujedinjenje Italije

• Posle Bečkog kongresa Italija je ostala razjedinjena, a revolucija 1848-49.god. je to pitanje dodatno odložila

• Nakon te revolucije Venecija i severna Italija bile su pod vlašću Habsburga, ostale države bile su Papska država i Napuljska kraljevina (dinastija Burbona)

• Nosilac pokreta za ujedinjenje Italije bila je Savojska dinastija, koja je vladala u Pijemontu (Sardinijska kraljevina)

• Ideja o ujedinjenju Italije pojavila se još početkom 19.veka

• Politički pokret za ujedinjenje nazivao se Rizordjimento (preporod)

• 30-tih godina 19.veka pojavio se i pokret “Mlada Italija”, na čelu sa Djuzepeom Macinijem, koji se zalagao za jedinstvenu italijansku republiku

• Na čelu dobrovoljačkih odreda za ujedinjenje nalazio se čuveni italijanski revolucionar Djuzepe Garibaldi

• Nakon revolucije 1848-49, vodeću ulogu u procesu ujedinjenja preuzeo je predsednik vlade Pijemonta grof Kamilo Kavur; on je stao na čelo Rizordjimenta

• Kavur je bio svestan da je ujedinjenje Italije nemoguće bez poraza Austrije, a za to mu je bio potreban moćan saveznik

• Za svoj plan on je pridobio francuskog cara Napoleona III, ali je morao da mu ustupi Nicu i Savoju

• Pijemont je učestvovao u Krimskom ratu protiv Rusije, zahvaljujući čemu je dobio priliku da velike sile upozna sa idejom ujedinjenja Italije

• Grof Kamilo Benco Kavur (1810-1861)

• Do rata Pijemonta i Austrije došlo je 1859.god., na stranu Pijemonta stala je Francuska

• Austrijanci su pretrpeli poraze u bitkama kod Madjente i Solferina

• Mirovnim ugovorom Pijemont je dobio Lombardiju, Francuska Nicu i Savoju, dok je Austrija zadržala Veneciju

• Pobeda Pijemonta je pokrenula revolucionarni talas, tako da su vojvodstva Parma, Toskana i Modena proglasila ujedinjenje sa Pijemontom

• Zatim je došlo do ustanka na Siciliji, ustanicima se pridružio Garibaldi sa dobrovoljcima, pobuna se proširila i na južnu Italiju, tako da je Garibaldi ušao u Napulj i proglasio ujedinjenje sa Pijemontom

• 1861.god. u Torinu je proglašeno stvaranje Kraljevine Italije, na čelu sa kraljem Vitoriom Emanuelom II

• Izvan Italije ostali su Venecija i Rim

• Napoleon III je uvideo da će doći do stvaranje moćne italijanske države, što mu nije odgovaralo, tako da je francuska vojska ušla u Rim i štitila Papsku državu

• Nakon izbijanja austrijsko-pruskog rata 1866.god., Italija je postala saveznik Pruske i zauzvrat je dobio Veneciju

• Zbog rata sa Pruskom, 1870.god. povučen je francuski garnizon iz Rima, što je iskorišćeno za osvajanje Rima, koji postaje prestonica

• Rimski papa nije priznao pripajanje Rima Italiji, odnos Vatikana i Italije regulisao je tek 1929.god. Benito Musolini

Ujedinjenje Nemačke

• Dolaskom na presto Pruske kralja Viljema I 1861.god. i njegovim imenovanjem za kancelara Ota fon Bizmarka 1862.god. ubrzan je proces ujedinjenja Nemačke

• Bizmark je, uz pomoć načelnika generalštaba Helmuta fon Moltkea izvršio vojnu reformu, stvorivši jaku i modernu vojsku

• Poznat je kao “gvozdeni kancelar”, nadimak je dobio zbog izjave da se velika pitanja tog vremena neće rešavati govorima nego gvoždjem i krvlju

• Oto von Bizmark• Kancelar Pruske

(1862-1871) • Kancelar Nemačke

(1871-1890)

• Za Bizmarka je jedina opcija ujedinjenja bila pod vodjstvom Pruske, zato je sukob sa Austrijom bio neizbežan

• Do rata Pruske i Austrije došlo je 1866.god.• Pruska vojska je odlučujući poraz nanela

Austrijancima u bici kod Sadove (Kenigrec), čime je Austrija bila izbačena iz borbe za nemačko ujedinjenje

• Austrija je morala da prihvati raspuštanje Nemačkog saveza i stvaranje Severnonemačkog saveza, pod vodjstvom Pruske

Severnonemački savez

• Jačanje Pruske uznemirilo je Francusku, tako da je 1870.god. došlo do rata

• Pruska vojska nanela je odlučujući poraz Francuzima kod Sedana, u kojoj je zarobljen i car Napoleon III

• Poraz kod Sedana 1870.god. doveo je do pada Drugog carstva i uspostavljanja Treće republike u Francuskoj

• Severnonemačkom savezu su se pridružile i južne nemačke države

• Početkom 1871.god. u Versaju proglašeno je Nemačko carstvo (Drugi rajh); pruski kralj Viljem I proglašen je za nemačkog cara, dok je kancelar ostao Bizmark

• Rat sa Francuskom okončan je mirom u Frankfurtu 1871.god., kojim je Francuska morala da se odrekne pokrajina Alzas i Loren u korist Nemačke

Proglašenje nemačkog carstva