ewi analyse - vlaanderen.be

Philippe Nys Jan van Nispen

EWI ANALYSE

ΜBUITENLANDS ZEGGENSCHAP IN DE VLAAMSE ECONOMIE:

een kwantitatieve analyse | MEI 2018 |

2

COLOFON De EWI-Analyse is een publicatie van het

Departement Economie, Wetenschap en

Innovatie (EWI) van de Vlaamse overheid.

Vlaamse overheid, Departement EWI

Koning Albert II-laan 35, bus 10

1030 Brussel

Tel. 02 553 59 80

[email protected]

Meer info:

[email protected]

[email protected]

Datum van uitgave: Mei 2018

Verantwoordelijke uitgever: Johan Hanssens, Secretaris-generaal.

Samenstelling en redactie: Jan van Nispen - Philippe Nys.

We danken Luc Dresse (NBB), Leo Sleuwaegen (professor Vlerick Business School),

Thierry Vergeynst (Statistiek Vlaanderen) en Johan Hanssens (EWI) voor hun nuttige

bemerkingen en suggesties; Michaël Goethals (Statistiek Vlaanderen) voor zijn

statistische ondersteuning. Tot slot danken we Marc Van Gastel en Gerd Cleynhens voor

de inhoudelijke input vanuit Flanders Investment & Trade en Ils De Bal (EWI) voor de

lay-out. De verantwoordelijkheid voor cijfers, methodologische keuzes en conclusies ligt

echter enkel bij de auteurs.

Overname is alleen toegestaan mits bronvermelding. Het Departement EWI aanvaardt

geen aansprakelijkheid voor het gebruik van de in deze uitgave opgenomen informatie.

Coverfoto © www.shutterstock.com | D/2018/3241/125

3

•

INH

OU

D 1 Inleiding 72 Methodologie 9

2.1 Dataverzameling uit de Bel-first databank 92.2 Correctie hoofdzetel 102.3 Concept van buitenlands zeggenschap: > 50% aandeelhouderschap 102.4 Uiteindelijk aantal ondernemingen in de scope 102.5 Conclusie: overzicht selectie relevante groep ondernemingen in 5 stappen 12

3 Kenmerken buitenlands zeggenschap naar werkgelegenheid en toegevoegde waarde 13

3.1 Werkgelegenheid 133.2 Bruto toegevoegde waarde 14

4 Kenmerken buitenlands zeggenschap naar oorsprong 164.1 Overzicht – Top 20 Landen 164.2 Niet-EU-oorsprong 184.3 Niet-OESO-oorsprong 194.4 Chinese invloed 20

5 Kenmerken buitenlands zeggenschap naar sector 215.1 Sectorale analyse (A38 - activiteitennomenclatuur) 215.2 Analyse naar ‘marktgerichte diensten’ en ‘industrie’ 22

6 Provinciale spreiding van het buitenlands zeggenschap 276.1 Provinciaal overzicht van de ‘buitenlands zeggenschap’ Vlaamse

niet-financiële economie 276.2 Top 5 ondernemingen onder buitenlands zeggenschap per provincie 296.3 Top 20 Vlaanderen 31

7 Buitenlands zeggenschap: zegen of vloek? 338 Conclusie 36Bibliografie 38Bijlage1–Buitenlandszeggenschap:oorsprong 40Bijlage2–A38Indeling 41Bijlage3–BuitenlandszeggenschapNACE2Digit 45Bijlage4–Eurostat-classificaties 49Bijlage5–Regionaleopdeling:nominalecijfers 51Bijlage6–Uitgebreidemethodologischetoelichting 53Bijlage7–EWI-Analyseinperspectiefmetanderestudies 56

5

Executivesummary

Indezeanalysewerdopzoekgegaannaar ‘factsandfigures’rondomhetbuitenlandszeggenschapbinnendeVlaamse

economie.EenVlaamseondernemingvaltonderbuitenlandszeggenschapwanneerde‘ultiemecontrolerendeinstitutionele

entiteit’(UCI)zichineenanderlandbevindtdanBelgië.

Opbasisvandeverzameldedataenuitgevoerdeanalyseskangesteldwordendatslechts 1,4% van de meer dan 520.000 Vlaamse btw-plichtige ondernemingen éénofmeerderebuitenlandseaandeelhoudersheeft.Naverdereselectieopbasis

van‘buitenlandszeggenschap’eneenextracontrolewatbetreftdebeschikbaarheidvangegevensovertoegevoegdewaarde

enwerkgelegenheid,blevener4.111ondernemingenoverinVlaanderendieonderbuitenlandszeggenschapstaan.Ditkomt

neeropeenkleine0.8%vandetotaleondernemingspopulatieinVlaanderen.

Hoewelzeerbeperktinomvang,wasdezegroepvanondernemingenin2015verantwoordelijkvoordecreatievanmeerdan

45,51 miljard euro aan bruto toegevoegde waardeeneentewerkstelling van 396.489 werknemers.Ditmaaktdatdit

relatiefkleinaantalondernemingenverantwoordelijkwasvooreendisproportionelebijdrageaandeVlaamseeconomieen

dusaandeVlaamsewelvaart:

• bijna25% van de private loontrekkende werkgelegenheid in de niet-financiële economieinVlaanderenenbijna40% van de loontrekkende werkgelegenheid in de Vlaamse industrie isafhankelijkvanondernemingenonder

buitenlandszeggenschap;

• meerdan30% van de toegevoegde waarde van de niet-financiële economieinVlaanderenenbijna54% van de toegevoegde waarde van de Vlaamse industrie wordtgecreëerddoorondernemingenonderbuitenlandszeggenschap.

Hetbelangvanbuitenlandszeggenschapverschiltzoalshiernaaangetoondsoms sterk tussen sectoren.Zozijnde(petro)chemieendefarmaceutischeindustrievoorbeeldenvansectorendiequasivolledigonderbuitenlandszeggenschapvallen,

terwijlerampervanbuitenlandseaanwezigheidgesprokenkanwordenbinnendelandbouwendehoutindustrie.Ditverschil

manifesteertzichvooraltussenenerzijdsdeindustriële sectorenenanderzijdsdediensten.Daarenbovenvaltopdathetbuitenlandszeggenschapmeer uitgesproken is naarmate de (hoog)technologische intensiteit van de industriële sectoren toeneemt,terwijlindemarktgerichtedienstenhetomgekeerdepatroonontdektwerd.

Ookwanneernaardeprovinciale opdelinggekekenwordt,komenverschillennaarvorenwatbetreftde impactvan

ondernemingenonderbuitenlandszeggenschap.Zovloeiteenaanzienlijkgroteraandeelvandeprovincialewerkgelegenheid

entoegevoegdewaardeindeprovincies Antwerpen(respectievelijk25%en39%)enVlaams-Brabant(respectievelijk29%

en34%)voortuitondernemingenonderbuitenlandszeggenschapdanbijdeandereprovincieszoalsWest-Vlaanderen

(respectievelijk10%en12%).

Wanneernaardeoorsprongvanhetbuitenlandseaandeelhouderschapgekekenwordt,blijkendeVerenigde StatenVlaanderensmeestbelangrijkepartnertezijnwatbetreftbrutotoegevoegdewaarde.InzakewerkgelegenheidisditNederland,hiernagevolgddooronzedirectebuurlanden,DuitslandenFrankrijkopkop.HetbelangvanChinaneemttoe,maarblijftmacro-

economischtochbeperkt.

Economieën inhetalgemeenhebbennoodaan investeringenenvragenduseenopen internationaal investerings-en

handelsklimaat.DitgeldtbijuitstekvooreenkleineopeneconomiezoalsVlaanderen.Studieswijzenuitdatbuitenlandse

investeringeneenpositief effect hebben op de productiviteit binnendeVlaamseeconomie. Via eendoorgedreven

investeringsbeleidindeVlaamsestrategischeonderzoekscentra,deVlaamseuniversiteitenenhogescholenenviahetvernieuwde

clusterbeleidendestimuleringvansamenwerkingsverbandentussenditlokaleinnovatie-ecosysteemendebuitenlandsefilialen

vanmultinationaleondernemingen,kandekennisverankeringinVlaanderengewaarborgdworden.

6

Waarprotectionistischebeschermingsmaatregelentegenbuitenlandseovernamesnietwenselijkzijn,kanwaakzaamheidwel

gebodenzijnbijbuitenlandseovernamesvanuitlandendiehetnietzonauwnemenmetdemocratischewaardeneninvesteren

vanuiteen(geopolitieke)staatskapitalistischelogicainVlaamsestrategischesectoren.HetEuropeesscreeningsmechanisme

vanbuitenlandse investeringen inEuropesestrategischesectorendatmomenteel indemaak is,kanhiervooreennuttig

instrumentzijn.

ViadezeanalysebeschikthetDepartementEWInuovereendatabankdieeenperiodieke updatetoelaat.HierdoorishetDepartementinstaathetbuitenlandsezeggenschapinondernemingenendeevolutieeninvloedhiervanookindetoekomst

teblijvenmonitorenenonderzoeken.

7

1.Inleiding

DoordemogelijkeintredevanhetChineseStateGridindistributienetbeheerderEandisontstondinVlaandereninhetnajaar

van2016eenpubliekdebatoverde (on)wenselijkheidvanbuitenlandsaandeelhouderschap inbinnenlandsestrategische

(nuts)sectoren.Infebruari2018laaideditdebatopnieuwopbijdeovernamevanhetVlaamsebiotechbedrijfAblynxdoor

hetFranseSanofi.

Vlaanderenstaathiermeenietalleen.Integendeel,ookinlandenzoalsNederland,FrankrijkofDuitslandwoedthieroverdiscussie.

OpEuropeesvlakkondigdeCommissievoorzitterJean-ClaudeJunckerinzijn‘StateoftheUnion’van13september2017een

concreetinitiatiefaanopEuropeesvlak.DitbouwtvoortopeenresolutievanhetEuropeesParlementvan5juli2017waarin

hetEuropeesParlementoproeptomondermeerwerktemakenvan“…eenscreeningvandebuitenlandseaanwezigheidinvoorEuropastrategischebedrijfstakken,infrastructuurenanderebelangrijkeactiva…”.Momenteellopendebesprekingenover

hetvoorstelvaneenEU-verordeningdateenscreeningmechanismevoordirectebuitenlandseinvesteringenindeEuropese

Uniewilinvoeren.

VanuithaarbeleidsvoorbereidenderolwilhetDepartementEconomie,WetenschapenInnovatie(EWI)indeeersteplaatsde

huidigebuitenlandseinvloedopondernemingeninVlaandereninkaartbrengen:

• Hoeveelondernemingenzijninbuitenlandsehanden?

• Hoeveeldirectewerkgelegenheidishiervanafhankelijk?

• Hoeveeltoegevoegdewaardevertegenwoordigtdit?

• Eninwelkesectorenisdithetmeestuitgesproken?

DoordezevragentebeantwoordenenvervolgenstevergelijkenmetdetotaliteitvandeVlaamseeconomiekanmeneen

beeldkrijgenvandebuitenlandseinvloedopdeVlaamseeconomie.1Ditisdeambitievandezestudie.

HiermeeplaatsenweonsgedeeltelijkinhetverlengstukvandeoefeningendiehieroverdoordeStudiedienstvandeVlaamse

Regering(SVR)enhetSteunpuntOndernemerschap,OndernemingenenInnovatie(STOOI)zijnuitgevoerdindeperiode2006

opbasisvandatauit2002-2003.2Ondertussenzijnwe15jaarverder.

VoorliggendestudiebevateenanalyseopbasisvaneendaartoedoorhetDepartementEWIontwikkeldedatabankmet

demeestactueleenbeschikbarejaarrekeninggegevens (2015)enaandeelhouderschapssituatie (2017)vanondernemingen

gelegeninhetVlaamseGewest.BelangrijktevermeldenisdatdezedatabankwerdgevormddoordatagetrokkenuitdeBel-

firstdatabankvanBureauVanDijk,aangevuldmetanderedatabronnen.Eenofficiëledatabankmetdataoverbuitenlands

aandeelhouderschapindeVlaamseeconomieisimmersnietbeschikbaar.

1TotaliteitvanalleVlaamseondernemingen/economieissteedsgebaseerdopmacrodatavandeNBB,FODEconomie,hetINRen/ofdeRSZ2VanweddingenM.(2006),“BuitenlandsebedrijveninVlaanderen:eenprofielschets”,RapportStudiedienstvandeVlaamseRegering,Brussel,42p.

8

DedoorDepartementEWIontwikkeldedatabankomvatdebtw-plichtigeondernemingendiehunmaatschappelijkezetelof

vestiginghebbeninhetVlaamseGewestendienaasttewerkstellingookcijfersomtrentbrutotoegevoegdewaarderapporteren.

Destudieomvatvolgendesecties:

• Eenmethodologischeenconceptueletoelichting;

• Kenmerkenbuitenlandszeggenschapnaaraantalwerknemersentoegevoegdewaarde;

• Kenmerkenbuitenlandszeggenschapnaaroorsprong;

• Kenmerkenbuitenlandszeggenschapnaarsector;

• ProvincialespreidingbuitenlandszeggenschapoverdeVlaamseprovincies;

• Buitenlandszeggenschap:zegenofvloek?;

• Eenconclusiemetdevoornaamstevaststellingen.

9

2.Methodologie

2.1 Dataverzameling uit de Bel-first databank

Dedatawaaropdezestudieisgebaseerd,werdengetrokkenuitdeBel-firstdatabankvanBureauvanDijkdieallebekende

informatievandejaarrekeningenvanBelgischeenLuxemburgseondernemingenverzamelt,aanvultmetrelevanteinformatie

viaanderebronnenenvervolgensverwerktineendoorzoekbaarformaat.Ondernemingenzijnimmersbijwetverplichteen

aantalbedrijfsgegevensmeetedeleninhunjaarrekeningenmakenviadezeweginformatiepubliekomtrenthunaantal

werknemers,brutotoegevoegdewaardeetcetera.Dezeverplichtingomvatechternietdeaandeelhoudersstructuur,waardoor

nietalleondernemingenhieroverinformatievrijgeveninhunjaarrekening.Bel-firsttrachtdezeinformatiedaaromviaandere

kanalenteachterhalen.Luktdatniet,danstaatdezegegevenscategorieindeBel-firstdatabankaangeduidals‘nietbekend’.

Daarnaastzijnbepaaldekleinereondernemingenopeenaantalvlakkenvrijgesteldvandeverplichtingaangaandebepaalde

gegevenscategorieënwaardoorbepaaldegegevenscategorieënookbijdezeondernemingenindeBel-firstdatabankaangeduid

staanals‘nietbekend’.Aangezienbuitenlandsaandeelhouderschapzeldenterugtevindenisindekleinereondernemingen,

betekentdeafwezigheidvandiegegevensgeenszinseengrotevertekeningvanderealiteit.

OmeenzovolledigmogelijkbeeldtecreërenwerdendeBel-firstdataaangevuldmetwerkgelegenheidscijfersendataomtrent

deaanwezigheidenspreidingvanvestigingenoverdeverschillendegewestenuitdeVerrijkteKruispuntbankOndernemingen

(VKBO).Nadezecorrectiewerdgefocustopdezeondernemingenwaarvangegevensoverdegerealiseerdebrutotoegevoegde

waardebeschikbaarzijnvanhetjaar2015.

2.2 Correctie hoofdzetel

AangezienindezestudiedenadrukwordtgelegdopdebuitenlandseinvloedopondernemingeninhetVlaamseGewest,werd

delocatievanondernemingenmetmeerderevestigingeninhetland,geplaatstinhetgewestwaardegrootsteeconomische

impactvandezeondernemingligt,gemeten naar werkgelegenheid.

ZowerdeenondernemingmethoofdzetelinVlaanderen,maarmethetmerendeelvandewerkgelegenheidinhetWaalse

Gewest,aandatgewesttoegeschreven.

EenondernemingmethoofdzetelinhetBrusselseHoofdstedelijkeGewestwaarvanhetmerendeelvandewerkgelegenheidin

Vlaanderengerealiseerdwordt,werdaanVlaanderentoegeschreven.Concreetwerdenzo89ondernemingenmethoofdzetelin

hetVlaamseGewesttoegeschrevenaanhetBrusselseHoofdstedelijkeGewestofaanhetWaalseGewest;251ondernemingenmet

hoofdzetelinhetBrusselsHoofdstedelijkGewest(220)enhetWaalseGewest(31),werdenhierdoorbijVlaanderenondergebracht.

De toegevoegde waarde vanondernemingenmetmeerderevestigingeninhetlandwerd,inverhoudingmetdewerkgelegenheid,

aaneenspecifiekgewesttoegeschreven.Hierdoorkrijgtmenvoorelkeindividueleondernemingopgenomenindeanalysede

werkgelegenheidpergewestevenalsdegerealiseerdebrutotoegevoegdewaardepergewest.

10

2.3 Concept van buitenlands zeggenschap: > 50% aandeelhouderschap

Buitenlandszeggenschapis indezestudiegebaseerdopbasisvanaandeelhouderschapafkomstiguitandereterritoriale

gebiedendanBelgië.Zeggenschapvolgtindezestudiehetconceptvande‘ultimate controlling institutional unit’ (UCI)zoalsgedefinieerddoordeForeignAffiliaTesStatistics(FATS)-verordeningenookgebruiktdoorEurostat.DeUCIisdeinstitutionele

eenheidhogerindeketenvanzeggenschapdienietvaltonderzeggenschapvaneenandereinstitutioneleentiteit.Hetismet

anderewoordendeultiemeaandeelhouder/entiteitdiehetstrategischbeleidvandeonderneminguitzet.Dieentiteitkan

zoweleenandereondernemingalseennatuurlijkpersoonzijn.

Wanneerhetbuitenlandsaandeelhouderschapvanééneconomischeagentminstens 50%bedraagt(ofweldirectofwelvervat

inhogergelegenentiteitenvandeaandeelhoudersketen)wordterindezestudiegesprokenvanbuitenlands‘zeggenschap’.

Alleendezesituatieswerdenindedatabaseopgenomen.

Ondernemingenmetbuitenlandsaandeelhouderschaponderde50%werdendusnietmeegenomenindeanalyse.Evenmin

werdenondernemingenmetmeerderebuitenlandseminderheidsaandeelhouders,diesameneen‘buitenlandsemeerderheid’

vormen,opgenomen.Inbijlage6vindtdelezereenverdereverduidelijkingvandedooronsgebruikteFATS-methodologie.

2.4 Uiteindelijk aantal ondernemingen in de scope

In2015zijnerinhetVlaamseGewestmeerdan520.000 btw-plichtige ondernemingenactief,waarmeehetongeveer60%

vanhetBelgischetotaalvertegenwoordigt.3

Tabel 1: De btw-plichtige ondernemingen - 2015

RECHTSVORM VLAAMS GEWEST / AANTAL BTW-PLICHTIGEN

Natuurlijkepersonen 239.418

VGN(vennootschapondergemeenschappelijkenaam)ofVEG(vennootschapbijwijzevan

enkelvoudigegeldschieting)28.356

NV(naamlozevennootschap)ofVGD(vennootschapbijwijzevangeldschietenop

aandelen)43.165

BVBA 186.515

Coöperatievevennootschap 5.448

Handelsverenigingindeelnemingoftijdelijkehandelsvereniging 4.844

Handelsvennootschapvanbuitenlandsrecht 9

VZW(verenigingzonderwinstgevenddoel) 12.055

Publiekrechterlijkeinstelling 625

Andererechtsvormen 4.180

OpbasisvandeBel-firstdatabankblijken7.000 ondernemingeneenofanderevormvanbuitenlandsaandeelhouderschap

tekennen.98,6%vanallebtw-plichtigeondernemingeninVlaanderenheeftdusgeenenkelebuitenlandseaandeelhouder.

3Bron:FODEconomie

11

VlaanderenbevindtzichhiermeeindezelfdegrootteordealsNederland.4

Figuur1geeftdeverdelingweervanhetbuitenlandsaandeelhouderspercentagebinnendebetrokken1,4%vanallebtw-

plichtigeondernemingenactief inhetVlaamseGewest.Meteenvaltopdatbuitenlandseaandeelhoudersmeestal een meerderheidsparticipatiebezitten,namelijkin94,6%vandeondernemingenmetbuitenlandsaandeelhouderschap.Gezien

hetstrategischbelangvaneenmeerderheidinderaadvanbestuurhoeftditnietteverbazen.Dezeondernemingenvallen

onderwatdeliteratuurbeschrijftalsbuitenlandszeggenschapenzullendebasisvormenvandeanalysedievolgt.

Figuur 1: Relatief aandeel van de buitenlandse aandeelhoudersparticipaties per grootteorde binnen de 7000 ondernemingen met buitenlands aandeelhouderschap

IneenvolgendestapwerdenenkeldezeondernemingenuitdeBel-firstdatabankinbeschouwinggenomendienaasthet

hebbenvan50%ofmeerbuitenlandsaandeelhouderschapookcijfers over hun bruto toegevoegde waarderapporteren.Vervolgenswerdereencorrectievandehoofdzeteldoorgevoerd,watuiteindelijkleiddetot4.223 ondernemingendievoldoenaanbovenstaandevoorwaarden.

Ineenlaatstestapwerddeanalysebeperkttotdezeondernemingendieactiefzijninde‘niet-financiële economie’.Financiëleondernemingenzoalsbankenenverzekeringsinstellingenhebbenandererapporteringsvereistenwaardoordezenietallemaal

terugtevindenzijnindegebruiktedatabank.Omgeenvertekendbeeldtegeven,werdendezeondernemingenuitdeanalyse

gelaten.Wanneernaardeimpactvandeondernemingenonderbuitenlandszeggenschapgekekenwordtopmacroniveau,

zullendeaggregatenvandezeondernemingendanooksteeds,indienrelevant,geplaatstwordentenopzichtevandeniet-

financiëleprivateeconomie.

Zokomenweuiteindelijkuitopdefinalegroepvan4.111 ondernemingen,dienaastcijfersoverhunbrutotoegevoegdewaardeookovergegevensbeschikkenwattewerkstellingendeoorsprongvanhetaandeelhouderschapbetreft.Letwel,de

gebruiktecijfersvoorbrutotoegevoegdewaardeentewerkstellingzijnafkomstiguit2015.5Recenterejarenzijnmomenteel

nogonvoldoendebeschikbaaromeenzovolledigmogelijkenbetrouwbaarbeeldtekunnengeven.Alleverdereanalyses

zullendusopdezedatavan4.111ondernemingenwordenuitgevoerd,tenzijexplicietandersvermeld.

4Graveland,C.(2016),BuitenlandsZeggenschapvanbedrijveninrelatiemethunmateriaalgebruik,CBS,DenHaag,62p.5Bron:Bel-firstdatabank,bewerkingDepartementEWI

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

0,75% tot 1%0,50% tot 0,75%0,25% tot 0,50%0% tot 0,25%

12

2.5 Conclusie: schematisch overzicht selectie relevante groep ondernemingen in 5 stappen

524.615

7.000

4.050

4.223

4.111

Aantal btw-plichtige ondernemingen in het Vlaamse Gewest

Aantal ondernemingen in het Vlaamse Gewestmet buitenlandse aandeelhouders (>0%)op basis van Bel-first

Aantal ondernemingen in het Vlaamse Gewestmet 50% of meer buitenlands aandeelhouderschapén gerapporteerde toegevoegde waarde in Bel-first

Correctie hoofdzetel in functie van locatiegrootste deel werkgelegenheid:- 89 Vlaamse Gewest | hoofdzetel+ 220 BHG | hoofdzetel+ 31 Waalse Gewest | hoofdzetel

Beperking tot ondernemingen in de Vlaamse niet-financiële private economie

Stap 1

Stap 2

Stap 3

Stap 4

Stap 5

13

3.1 Werkgelegenheid

De4.111opgenomenondernemingenonderbuitenlandszeggenschapsteldenin2015samen396.489 werknemers6tewerk.

Hiermeevertegenwoordigenze 14,8%vanallewerkenden inhetVlaamseGewest.7 Ditgeeft inFiguur2onderstaande

verhoudingen.

IndienwealleenkijkennaardeloontrekkendewerkgelegenheidinVlaanderen(dusexclusiefzelfstandigenenhelpers),dan

stijgthetaandeeltot17,9%.

Latenweookdeoverheidssectorbuitenbeschouwing,eensectorperdefinitienietonderhevigaanbuitenlandszeggenschap,

danstijgthetaandeelvandeprivateloontrekkendewerkgelegenheidnaar21,9%.

Beperkenweonstotdevoordezestudiemeestrelevantedoelgroepvandeprivateniet-financiëleeconomiedanstijgthet

aandeeltotmaarliefst23,8%.

Bijna 1 op de 4 jobs in de private loontrekkende niet-financiële Vlaamse economie bevinden zich binnen ondernemingen met buitenlands meerderheidsaandeelhouderschap.

Figuur 2: Verhouding aandeel werkgelegenheid in Vlaanderen

6Uitgedruktinaantalpersonen(nietinVTE’s)7Bron:NBB.Stat,aantalwerkzamepersoneninhetVlaamsGewest.Dezecategorieomvatzowelloontrekkendenalszelfstandigenenhelpers

3.Kenmerkenbuitenlandszeggenschapnaarwerkgelegenheidentoegevoegdewaarde

Bron: bewerking Departement EWI op basis van Bel-first-gegevens, FOD Economie, VKBO, INR, NBB.

0%

5%

10%

15%

20%

25%

Aandeel in de totale private

loontrekkende werkgelegenheid in

de niet-financiële economie

in Vlaanderen

Aandeel in totale loontrekkende

werkgelegenheid in VlaanderenAandeel in totaal aantal

werkenden in Vlaanderen

14,8%

17,9%

23,8%

14

Dediscrepantie tussenenerzijdshetrelatief lageaantalondernemingenenanderzijdshunaanzienlijke impactopde

werkgelegenheidvloeitvoortuithetfeitdatdezeondernemingengemiddeldgroterzijnquatewerkstellingdanhunbinnenlandse

collega’s,zoalsFiguur3illustreert:8

Figuur 3: Aandeel werknemers naar grootteklasse ondernemingen: totaal versus ondernemingen onder buitenlands zeggenschap

3.2 Bruto toegevoegde waarde

Wanneernaardebrutotoegevoegdewaarde9wordtgekeken,komtbovenstaandpatroonnogsterkertotuiting.Ondanks

hetrelatiefbescheidenaantalondernemingenonderbuitenlandszeggenschap,spelenzeeendisproportionelerolbijhet

creërenvandeVlaamsebrutotoegevoegdewaarde.Intotaalcreërendeze4.111ondernemingenvoor45,51miljardeuroaan

toegevoegdewaarde,zijnde21,1%vanhetVlaamsetotaal.DezeaanzienlijkebijdragekomtduidelijknaarvoorinFiguur4.

8 Bron: RSZ DynaM, grootteklasse ondernemingen gedefinieerd op basis van totale arbeidsplaatsen (totale economie, inclusief overheid), bewerkingDepartementEWI.9Brutotoegevoegdewaarde=waardevandeoutput–waardevandeintermediaireinputs.IndeRegionaleRekeningenbedraagtdebrutotoegevoegdewaardeinhetVlaamsGewestin2015215miljardeuro,bestaandeuit146miljardeurouitdesector‘niet-financiëleondernemingen’,27euromiljarduitdesector‘overheid’8miljardeurouitdesector‘financiëleondernemingen’en33miljardeurouitdesector‘huishoudens’en1miljardeurouitdesector‘instellingenzonderwinstoogmerkt.b.v.huishoudens’.

Bron: bewerking Departement EWI op basis van Bel-first-gegevens en RSZ DynaM

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%

Buitenlands Zeggenschap Totale bedrijvenpopulatie (inclusief overheidssector)

Grote onderneming (200 werknemers en meer)

Middelgrote onderneming (50-199 werknemers)

Kleine onderneming (10-49 werknemers)

Kleine onderneming (0-9 werknemers)

15

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

Aandeel in totale toegevoegde waarde

niet-financiële economie Vlaams Gewest

Aandeel in de totale toegevoegde waarde

Vlaams Gewest exclusief overheidssector

Aandeel in totale toegevoegde waarde

Vlaams Gewest

21,1%

24,1%

31,2%

Figuur 4: Verhouding aandeel in totale toegevoegde waarde Vlaams Gewest

Indezegrafiekwordtallereerstdetoegevoegdewaardevanondernemingenonderbuitenlandszeggenschapafgezetten

opzichtevandetotaletoegevoegdewaardevanhetVlaamseGewest.10

Latenweookhierdeoverheidssectorbuitenbeschouwingenkijkenwealleennaardetoegevoegdewaardegecreëerddoor

deprivatesector,danstijgthetaandeelindetoegevoegdewaardenaar24,1%.

Latenweookdefinanciëlesectorbuitenbeschouwingenkijkenweenkelnaardeprivateniet-financiëleeconomieinVlaanderen,

danstijgtdeimpactvanondernemingenonderbuitenlandszeggenschapnaar31,2%.

Conclusie: Ongeveer 1/3 van de toegevoegde waarde gecreëerd door de niet-financiële private sector in het Vlaamse Gewest wordt gecreëerd door ondernemingen onder buitenlands meerderheidsaandeelhouderschap.

10Ditbedroegin2015opbasisvancijfersuitfebruari2017215miljardeuro.Bron:NBB.Stat.


16

Bron: bewerking Departement EWI op basis van Bel-first-gegevens.

4.Kenmerkenbuitenlandszeggenschapnaaroorsprong

4.1 Overzicht – Top 20 LandenHetbuitenlandszeggenschapindeVlaamseeconomieisafkomstiguit70 verschillende landen.Eenvolledigoverzichtisterugtevindeninbijlage1.DeanalysehieronderfocustmetFiguur5opde20meestprominentaanwezigelandenintermenvan

hetaantalondernemingendatzecontroleren.

Figuur 5: Top 20 landen in Vlaanderen - uitgedrukt in aantal ondernemingen11

11CH=Zwitserland,SE=Zweden,IE=Ierland,DK=Denemarken,AT=Oostenrijk,ES=Spanje,CA=Canada,IN=India,CW=Curaçao,CN=China.

0

200

400

600

800

1000

RestCNNOCWFIINCAESATDKITIESECHJPGBLUDEFRUSNL

908

633

487 469

248 234

176

115 111 101 9364 44 40 33 29 28 28 27 23

220

17

Figuur 6: Top 20 landen in Vlaanderen qua aantal ondernemingen, gelinkt aan aandeel in werkgelegenheid en bruto toegevoegde waarde van het totaal onder buitenlands zeggenschap

Bovenstaandetabeldientalsvolgtgelezenteworden.Neemalsvoorbeeld:Nederland.OndernemingeninVlaanderenonder

Nederlandszeggenschapvertegenwoordigenmeerdan20%vanalletewerkstellingonderbuitenlandszeggenschap.Qua

aantalvertegenwoordigendezeondernemingenongeveer22%vanhettotaalaantalondernemingenonderbuitenlands

zeggenschap.Dezeondernemingencreërenongeveer11%vandetotaletoegevoegdewaardeafkomstigvanhettotaalaantal

ondernemingenonderbuitenlandszeggenschap.

Eenviertalelementenvallenonmiddellijkop.

Teneersteiserdegroteaanwezigheidvanonzedirecte buurlanden.Desterkeaanwezigheidvandebuurlandenhoeftniet

teverbazenaangeziendegeografischenabijheidéénvandehoofddeterminantenisvanhandelsstromen.

TentweedecreëertdenietonbelangrijkepositievanhetVerenigd Koninkrijk(metlandISO-code‘GB’)eenextraargument

voorhetopvolgenvandetoekomstigehandelsrelatiestussenEuropa(endusVlaanderen)enhetVK.

TenderdevaltdesterkepositievandeVerenigde Staten op,diezowelinaantalondernemingen(633),maarvooralwat

werkgelegenheid(eenkleine20%)entoegevoegdewaarde(meerdan25%)betreft,eenzeergrotebijdrageleverenaande

Vlaamseeconomie.

TotslotkunnenwenietrondomhetfeitdatindezeTop20-lijstookeenaantallandenterugtevindenzijndiebekendstaan

omwillevanhungunstigere belastingregimes12,zoalsLuxemburg,Zwitserland,Ierlandnaastechtebelastingparadijzenzoals

Curaçao.Hierbijmoetwelwordenopgemerktdatondernemingenmogelijksenkel ‘officieel’vanuitdezecentraopereren

omwillevanfiscaleredenen.Niettegenstaandeblijftdeinformatieoverde‘officiëlecentra’zeernuttig,aangezienhetfiscaal

beleidvandebetrokkenoverhedeneengroteimpactkanhebbenopdiverseaspectenvandebedrijfsvoering.

Buitenlandsaandeelhouderschapisnatuurlijkgeenstatischgegeven.Zulkeelementenveranderenenevoluerendoorheen

detijd.TenopzichtevandeSVR-studieuit2006(metdataover2002-2003)valtopdatdelijstvanaanwezigelandenmeer

diversgewordenisendatdelandenuitdeopkomendeeconomieënzoalsIndiaofChinatoenamperofnietaanwezigwaren.13

VandaagdedagzijnzulkelandenwelaanwezigindeVlaamseeconomie,hoewelhunimpactrelatiefgesprokenbeperktblijft.

12Nietteverwarrenmet‘belastingparadijzen’,zoalsgedefinieerddoordeOESO.13Vanweddingen,M.(2006),BuitenlandsebedrijveninVlaanderen.Eenprofielschets(SVR),Brussel,41p.

0

5

10

15

20

25

Totaal aandeel in aantal bedrijven Totaal aandeel in Vlaamse Tewerkstelling (in %)

restCNNOCWFIINCAESATDKITIESECHJPGBLUDEFRUSNL

Totaal aandeel in BTW (in %)

30


18

4.2 Niet-EU-oorsprong

Naastdeinformatieperlandishetooknuttigomtekijkennaarbepaaldehandelsblokken.Eeneersteinteressantevraagis

ofeenlandaldannietlidisvandeEuropeseUnie.

Figuur7geeftdeverdelingweervoorde4.111ondernemingenonderbuitenlandszeggenschapnaarEU/niet-EU-oorsprong

voorwatbetrefthetaantalondernemingen,werkgelegenheidenbrutotoegevoegdewaarde.

Figuur 7: EU/niet-EU-verdeling van de 4.111 ondernemingen

Aantalondernemingen Brutotoegevoegdewaarde Tewerkstelling

Non-EUEU

30,67%

69,33%

EU

44,37%

55,63%

Non-EU EU

34,93%

65,07%

Non-EU

HetvaltopdathoewelhetmerendeelvanhetbuitenlandszeggenschapnogsteedsuitdeEUafkomstigis,degroepvan

niet-EU-landenzekernietonbelangrijkis.

Zowijsteendetailanalyse (nietweergegeven indetabel)uitdatde1.261ondernemingen(30,7%van4.111)onderniet-EU

zeggenschapgoedzijnvoor8,3%vandeprivateloontrekkendewerkgelegenheiden13,83%brutotoegevoegdewaardevan

deVlaamseprivateniet-financiëleeconomie.

19

4.3 Niet-OESO-oorsprongEentweedeinteressantevraagisofeenlandaldanniettotdeOESObehoort,waarbijdeOESOwordtgezienalseenproxy

voorhetbehorentotdeWesterseeconomischesfeer.Figuur8geeftdezeverhoudingenweer:

Figuur 8: OESO/Niet-OESO-verdeling van de 4.111 ondernemingen

Aantalondernemingen Brutotoegevoegdewaarde Tewerkstelling

Niet-OESO

5,21%

94,79%

OESO Niet-OESO

5,51%

94,49%

OESO Niet-OESO

4,32%

95,68%

OESO

Concreetbetekentditdat ‘slechts’214ondernemingen (5,2%van4.111)onderzeggenschapvallenvanniet-OESO-landen.

Deze214ondernemingenzijnverantwoordelijkvoor1,03%vandeprivateloontrekkendewerkgelegenheidbijniet-financiële

vennootschappenenvoor1,72%vandebrutotoegevoegdewaardevandeVlaamseprivateniet-financiëlesector.

20

4.4 Chinese invloed

IndeafgelopenjarenisereensteedsgroterebezorgdheidontstaanoverdeinvloedvanChineseinvesteringenindeEuropese

Unie.VooralomwillevanderolvandeChineseoverheidenpotentiëlestrategischeagenda’sdiehierachterschuil(kunnen)gaan.

VandaarkijkenweookindezestudienaardeimpactvanChinainonzecijfers.Hieruitblijktdat23ondernemingenuitdeniet-

financiëleeconomievoorminstens50%inhandenzijnvaneenChineseeigenaar.Deze23bedrijvenstellen6.999werknemers

tewerkenzijnverantwoordelijkvoor632,448miljoeneurobrutotoegevoegdewaarde.

Tabel 2: Ondernemingen onder Chinees zeggenschap

ONDERNEMINGEN SECTOR (A38)

1 VolvoCarBelgium Transportmiddelen(CL)

2 PunchPowertrain Transportmiddelen(CL)

3 DeSter Rubben&kunstof(CG)

4 SwissportCargoServicesBelgium Vervoerenopslag(HH)

5 TpVisionBelgium Speur-enontwikkelingswerkopwetensch.gebied(MB)

6 FeiloSylvaniaLightingBelgium Elektrischeapparatuur(CJ)

7 NedschroefHerentals Machines,apparaten&werktuigen(CK)

8 KukaAutomatisering+Robots Machines,apparaten&werktuigen(CK)

9 TipTrailerServicesBelgium Administratieveenondersteunendediensten(NN)

10 Devgen Speur-enontwikkelingswerkopwetensch.gebied(MB)

11 CoscoShippingLines(Belgium) Vervoerenopslag(HH)

12 FeiloSylvaniaBelgiumGroot-endetailhandel;reparatievanauto's&motorfietsen(GG)

13 ChinaShippingAgency(Belgium) Vervoerenopslag(HH)

14 HuaweiTechnologiesResearch&DevelopmentBelgiumReclame&marktonderzoek;overigwetensch/techacitiviteit(MC)

15 SyngentaSeedsGroot-endetailhandel;reparatievanauto's&motorfietsen(GG)

16 Swisslog Informaticadiensten(verlening)(JC)

17 NewmanShipping&AgencyCy Vervoerenopslag(HH)

18 TaoEuropeGroot-endetailhandel;reparatievanauto's&motorfietsen(GG)

19 EnergeticLightingEuropeGroot-endetailhandel;reparatievanauto's&motorfietsen(GG)

20 WestlakeEuropeGroot-endetailhandel;reparatievanauto's&motorfietsen(GG)

21 EunirSystemsReclame&marktonderzoek;overigwetensch/techacitiviteit(MC)

22 ZetyGroot-endetailhandel;reparatievanauto's&motorfietsen(GG)

23 SajElectricEuropeGroot-endetailhandel;reparatievanauto's&motorfietsen(GG)

21

5.1 Sectorale analyse (A38 – activiteitennomen-clatuur)TotnogtoelagdefocusvandeanalysevooralopdeVlaamseprivateniet-financiëleeconomiealsgeheel.Eeneconomieis

echtereendiverslandschapvanverschillendesectorenmetpotentieelgrotedivergentiesquaspecifiekesectoralekenmerken,

nodenetcetera.IndezesectiezullendaaromdeverschillendesectorenbinnendeVlaamseeconomievanmeernabijworden

bekeken.

HiervoorzullendesectorenwordenuitgesplitstviadeEuropeseNACE-verdeling,gegroepeerdopA38-niveauviademethodologie

vandeNBB.14Figuur9opdevolgendepaginageefteensamenvattendoverzichtvande(relatieve)impactvanhetbuitenlands

zeggenschappersectorvoorwatbetrefthetaantalondernemingen,dewerkgelegenheidendebrutotoegevoegdewaarde.

Hoewelerslechtsweinigsectorenzijnwaaringeenofnauwelijksbuitenlandszeggenschaptebespeurenvalt,heerstertoch

–inlijnmetdeverwachtingen–groteverscheidenheid.Sectorenzoalsbosbouwofdemeerpubliekgerichtesectorenkrijgen

nauwelijkstemakenmetbuitenlandseaandeelhouders.Hiertegenoverstaanaanhetandereuitersteeenaantalsectoren.

Desterkstgeïnternationaliseerdesector isde farmaceutische industrie (CF),gevolgddoorvervaardigingvancokes & geraffineerde aardolieproducten(CD).Opplaatsendrieenviervolgenrespectievelijkdesectoreninformatica & elektronica

(CI)endechemische sector(CE).15

Bijlage3geefteenvolledigoverzichtvanhetaantalondernemingen,dewerknemersendetoegevoegdewaardenpersector

(innominaletermen).16

14Nomenclaturestatistiquedesactivitéséconomiquedans laCommunautéeuropéenne(Eurostat,2008b).DeA38-verdelinghiervan isterugtevindeninbijlage2.15Watbetreftdefarmaceutischesector,toontFiguur9dat58%vandeondernemingen(metgerapporteerdetoegevoegdewaardeinBel-first)binnendesector,verantwoordelijkzijnvoordevolledigetoegevoegdewaardeenwerkgelegenheidbinnendezesector.DitvaltnaaronsinzientoeteschrijvenaanonderanderedeverschillenindeachterliggendegebruikteNACE-indelingvandeindezestudiegebruiktedatabronnenenaanmethodologischeverschillenwatbetreftdeboekhoudkundigedefinitievanbrutotoegevoegdewaardeenhetmomentvanmetingvanaantalwerknemers.Hierdoorontstaanerpotentieelkleineafwijkingenzonderdatevenwelhetalgemeenbeeldofdealgemeneconclusiewordtaangetast.16InditoverzichtvaltopdatdewerkgelegenheidonderbuitenlandszeggenschapindesectormetNACE-code78innominaletermenvrijgroteproportiesaanneemt.Tenopzichtevande totalewerkgelegenheid indie sectorwordtdit effectechteruitgevlakt. Sector 78 isdezogenaamde ‘uitzendsector’metbekendeondernemingenzoals(hetbuitenlandse)Adecco.Werknemersdiedoordeuitzendkantorenwordenuitgestuurdwordenopgenomenindecijfersvandewerkgelegenheidvandeuitzendkantoren.HierdoorvalteenuitzendkrachtdiedooreenbuitenlandsuitzendkantoorwordtuitgestuurdnaareenVlaamseondernemingtochonderdecategorievan‘werkgelegenheidonderbuitenlandszeggenschap’.WekiezenervooromzoalsstandaarddeNACE78indemacrocijferstebehouden,medeaangezieneengrotegroepvandeuitzendkrachteninondernemingenonderbuitenlandszeggenschapterechtkomen.HetweglatenvandeNACE78uitdezecijfers(watooknietvolledigmethodologischcorrectzouzijn)zouweinigveranderenaandealgemenetendensen/conclusiesvandemacrocijfers.Inditgevalzouhetpercentagevanhetaantalwerknemersindeprivatesectornogsteeds19,8%bedragen.

5.Kenmerkenbuitenlandszeggenschapnaarsector

22

0 20% 40% 60% 80% 100%

Relatief aandeel ondernemingen (met positieve tewerkstelling) onder buitenlands zeggenschap, per sector

Relatief aandeel bruto toegevoegde waarde onder buitenlands zeggenschap, per sector

Relatief aandeel werknemers onder buitenlands zeggenschap, per sector

Onderwijs (PP)

Menselijke gezondheidszorg (QA)

Landbouw, bosbouw & visserij (AA)

Maatschappelijke dienstverlening (QB)

Overige diensten (SS)

Immobiliën (LL)

Horeca (II)

Bouwnijverheid (FF)

Kunst, amusement & recreatie (RR)

Meubelen, overige industrie & reparatie/installatie van apparaten (CM)

Distributie van water; afval & sanering (EE)

Speur- en ontwikkelingswerk op wetensch. gebied (MB)

Delfstoffen (BB)

Uitgeverijen, audiovisuele diensten & uitzendingen (JA)

Vervoer en opslag (HH)

Recht & boekhouding (MA)

Elektrische apparatuur (CJ)

Voeding, dranken & tabak (CA)

Hout, papier & drukkerijen (CC)

Informaticadiensten(verlening) (JC)

Administratieve en ondersteunende diensten (NN)

Groot- en detailhandel; reparatie van auto's & motorfietsen (GG)

Productie en distributie van elektriciteit, gas,… (DD)

Metalen in primaire vorm en metaalproducten (CH)

Textiel, kleding & leer (CB)

Reclame & marktonderzoek; overig wetensch/techn activiteit (MC)

Telecommunicatie (JB)

Rubber & kunstof (CG)

Transportmiddelen (CL)

Machines, apparaten & werktuigen (CK)

Chemie (CE)

Informatica & eletronica (CI)

Cokes & gera�neerde aardolie (CD)

Farma (CF)

Figuur 9: Relatief aandeel buitenlands zeggenschap in Vlaanderen, per sector - naar aantal ondernemingen, werkgelegenheid en toegevoegde waarde


23

5.2 Analyse naar ‘marktgerichte diensten’ en ‘industrie’DebovenstaandeA38-verdelingdeeltsectoreninopbasisvanspecifiekekenmerken.Hetisechteraangewezenomdaarnaast

desamenstellingvandeVlaamseeconomieooktebekijkenviadeonderverdelingnaar‘marktgerichtediensten’en‘industrie’.

5.2.1Industrie

Degroepvande‘industrie’wordtindezestudie,zoalsinhetmerendeelvandeliteratuur,opgevatalselkesectordieonder

de‘C’categorievandeNACE-verdelingvalt,oftewelNACE-codes10totenmet33(ziebijlage2).Figuur10geefthetbelang

vanbuitenlandszeggenschapbinnendeindustrieweer.

Figuur 10 - Industrie: verhouding aandeel ondernemingen onder buitenlands zeggenschap in totaal aantal ondernemingen, werkgelegenheid en bruto toegevoegde waarde

0

20%

40%

60%

80%

100%

Niet-buitenlands Zeggenschap Buitenlands Zeggenschap

Aandeel in bruto toegevoegde waardeAandeel in werkgelegenheidAandeel in totaal aantal ondernemingen

92%

8%

46,3%

53,7%

60,5%

39,5%


Hetbelangvanbuitenlandszeggenschapkomthierduidelijknaarvoor:832ondernemingen(8%vanhettotaleaantalindustriële

ondernemingen)isverantwoordelijkvoor39,5% van de totale loontrekkende werkgelegenheid in de industrie. Voor de bruto toegevoegde waarde loopt dit zelfs op tot meer dan de helft.Deindustriëlecomponentvandeeconomiezitdus

zwaarbovendealgemenemacrocijfersquabuitenlandszeggenschap.Ditstrooktmetdeliteratuurdiesteltdat,ondankshet

dalendegewichtvandeindustriebinnendeeconomie,dezesectornogsteedshetgrosvanhethandelsverkeeruitmaakt.17

Deindustriëlesectorenkunnendaarenbovenwordenopgedeeldinfunctievanhuntechnologie-intensiteit.Deindustriebevindt

zichimmerssindsgeruimetijdineentransitienaarsteedsmeerkennisgedrevenactiviteiten.

Hoogtechnologische(re) industriële sectorenmethoge toegevoegdewaarde (enovereenkomstigevaardighedenopde

arbeidsmarkt)vormeneenbeterwapentegenverderede-industrialisatieomvervolgensopdiemanierproductiviteitsstijgingen

indetoekomstmeetekunnenblijvenwaarborgen.18

VoordekennisopdelingvandeindustriëlesectorenvolgenwedeEurostat-classificatie(ziebijlage4).

17Zieonderandere‘DeBelgischeeconomieindemondialeketensvandetoegevoegdewaarde’vanL.DresseenC.DuprezvandeNBB(2013)18Ziehiervooro.a.depublicatievanBruegeldoorReinhildeVeugelers(2017)“RemakingEurope:thenewmanufacturingasanengineforgrowth”.

24

Figuur 11geeftweerdathoe hoger de kennisintensiteit van een sector is, hoe groter het belang van buitenlands zeggenschap.Zoisquasidevolledigewerkgelegenheidenbrutotoegevoegdewaardeindehoogtechnologischeindustrie

afkomstigvanondernemingenonderbuitenlandszeggenschap.

Figuur 11: Industrie: verhouding in aantal ondernemingen onder buitenlands zeggenschap in totaal aantal ondernemingen, werkgelegenheid (aantal werknemers) en bruto toegevoegde waarde naar technologische niveau

Hoogtechnologische industrie:

Medium-hoogtechnologischeindustrie:

Medium-laagtechnologischeindustrie:

Laagtechnologischeindustrie:

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Niet-buitenlands zeggenschap Buitenlands zeggenschap

Bruto toegevoegde waardeWerkgelegenheidAantal ondernemingen

48,99%

51,1%

99,67%

0,33%

96,03%

3,97%

0%

20%

40%

60%

80%

100%



23,2%

76,8%

58,8%

41,2%

70,8%

29,2%

0%

20%

40%

60%

80%

100%



6,3%

93,7% 33%

67%24,6%

75,4%

0%

20%

40%

60%

80%

100%



3,5%

96,5%

11,1%

88,9%

6,4%

93,6%

25

5.2.2Marktgerichtediensten

Dezelfdeliteratuurvermeldtookdatdecomponentvaninternationaliseringminderuitgesprokenspeeltinde(marktgerichte)

dienstensector.19Figuur12bevestigtdit.Hierbijmoetwelwordenopgemerktdatsommigedienstensterkgelinktzijnaan

bepaaldeindustriëlesectoren.Deinvloedvanhetbuitenlandszeggenschapindedienstenkandoordezetweederonde-

effectengroteruitvallendande‘directe’cijfersweergeven.

Figuur 12 - Marktgerichte diensten: verhouding in aantal ondernemingen onder buitenlands zeggenschap in totaal aantal ondernemingen, werkgelegenheid en bruto toegevoegde waarde

19Demarktgerichtedienstensectorengaanvansector‘GG’tot‘SS’,oftewelvanNACE-codes45totenmet96,exclusiefdeniet-verhandelbarediensten‘openbaarbestuur’en‘onderwijs’.

0

20%

40%

60%

80%

100%

Niet-buitenlands Zeggenschap Buitenlands Zeggenschap

Aandeel in bruto toegevoegde waardeAandeel in werkgelegenheidAandeel in totaal aantal ondernemingen

96%

4%

81,5%

18,5%

80,6%

19,4%


26

Wanneerdemarktgerichtedienstenwordenopgesplitstnaarhunkennisintensiteit(Eurostat-classificatieinKISenLKIS,zie

bijlage4)blijktdathetpatroonvandeindustriëlesectorenhiernietopgaat.Integenstellingtotdeindustriëlesectorenzijn

hethiervooraldeminderkennisintensievesectorendiemeerblootgesteldzijnaanbuitenlandszeggenschap.

Figuur 13: Aandeel buitenlands zeggenschap in aantal ondernemingen, werkgelegenheid en bruto toegevoegde waarde van industrie naar kennisintensiteit

Kennisintensievediensten:

Minderkennisintensievediensten:

0

20%

40%

60%

80%

100%



95,8%

4,2%

85,6%

14,4%

83,6%

16,4%

0

20%

40%

60%

80%

100%



96%

4%

78,5%

21,5%

76,7%

23,3%

27

6.Provincialespreidingvanhetbuitenlandszeggenschap

6.1 Provinciaal overzicht van het ‘buitenlands zeggenschap’ in de Vlaamse niet-financiële economie

Interessantomweten ishoeveeldeondernemingenonderbuitenlandszeggenschapbijdragenaandeeconomieënop

provinciaalniveau.

Vooreerstpastevenweleenmethodologischeopmerking.Deondernemingenmethoofdzetel inhetWaalseofBrusselse

HoofdstedelijkeGewestmaarmetmeerderevestigingeninhetland,dieindevorigehoofdstukkenvandezestudiealsVlaamse

ondernemingwerdeningedeeldomwillevanhetfeitdathetmerendeelvanhuntewerkstellingzichdaarsitueert,worden

hiernietmeegenomenindeanalyse.Webeschikkenimmersnietoverdatadieeenprovincialeverdelingmogelijkmaken.

Wefocussen hier enkel op de Vlaamse provinciesenlatende‘Vlaamseondernemingen’metmaatschappelijkezetelinhet

WaalseenBrusselseHoofdstedelijkGewestbuitenbeschouwing.

Decijfersvanhetaantalondernemingenonderbuitenlandszeggenschap,hunwerkgelegenheidenbrutotoegevoegdewaarde

wordenafgezettenopzichtevanhettotaalvandevariabelen(binnen-enbuitenlandszeggenschap)omzodeinvloedvan

hetbuitenlandszeggenschap inkaarttebrengen.Daarenboven ligtdefocusopdeprivatesector.Ditbetekentdatqua

werkgelegenheidenbrutotoegevoegdewaardedeoverheidssectornietwordtmeegerekendindeprovincialetotaalcijfers.

InFiguur15wordtdetellergevormddoorhet aantal ondernemingenonderbuitenlandszeggenschapmetgerapporteerde

brutotoegevoegdewaardeinderespectievelijkeprovincieendenoemerdoorhettotaleaantalondernemingenmetpositieve

tewerkstelling(dusonderbinnenlands+buitenlandszeggenschap).

InFiguur16wordtdetellergevormddoorde werkgelegenheidindeondernemingenonderbuitenlandszeggenschap(van

ondernemingenmetgerapporteerdebrutotoegevoegdewaarde)inderespectievelijkeprovincieendenoemerdoorhettotale

aantalwerknemersindeprivatesectorindeVlaamseprovincies.

InFiguur17wordtdetellergevormddoorde bruto toegevoegde waardegecreëerddoorondernemingenonderbuitenlands

zeggenschapinderespectievelijkeprovincieendenoemerdoordetotalebrutotoegevoegdewaardeindeVlaamseprovincies,

exclusiefdiegevormddoordeoverheid.

HetvaltopdatinelkvandecategorieënAntwerpenenVlaams-Brabanterbovenuitsteken.Vlaams-Brabantheefteenlichte

voorsprongwanneerhetgaatoverdewerkgelegenheidmaarAntwerpenstaatduidelijkopéénwatbetrefttoegevoegde

waarde.Desterkepositievandezetweeprovinciesisnietgeheelonverwacht,aangezienzeallebeieenstrategischegeografische

ligginghebben.VoordeprovincieAntwerpen isditdeaanwezigheidvandetweedegrootstehavenvanEuropaenvoor

Vlaams-BrabantdenabijheidvanBrusselendeaanwezigheidvandenationaleluchthaven.

28

0 5 10 15 20 25 30 35 40

Relatief aandeel toegevoegde waarde onder buitenlands zeggenschap in Vlaamse provincies

Relatief aandeel werkgelegenheid onder buitenlands zeggenschap in Vlaamse provincies

Relatief aandeel ondernemingen onder buitenlands zeggenschap in Vlaamse provincies

Antwerpen

Vlaams-Brabant

Oost-Vlaanderen

Limburg

West-Vlaanderen

Figuur 14: Aandeel buitenlands zeggenschap in aantal ondernemingen, werkgelegenheid en bruto toegevoegde waarde per provincie

29

LIMBURG

VLAAMS-BRABANT

ANTWERPEN

WEST-VLAANDEREN

Antwerpen

HasseltGent

Brugge

LeuvenOOST-VLAANDEREN

8

Legende:Vlaanderen: 31,20% 25,01% - 30%10,01% - 15% 15,01% - 20% 20,01% - 25% 30,01% - 35% 35,01% - 40%

12,03%

19,45%

39,37%

17,92%

33,94%

Figuur 16: Intensiteit bruto toegevoegde waarde onder buitenlands zeggenschap per Vlaamse provincie:

LIMBURG

VLAAMS-BRABANT

ANTWERPEN

WEST-VLAANDEREN

Antwerpen

HasseltGent

Brugge


8

Legende: 15,01% - 20%0% - 5% 5,01% - 10% 10,01% - 15% 20,01% - 25% 25,01% - 30%

10,04%

14,72%

25,42%

14,09%

28,80%

Vlaanderen: 23,80%

Figuur 17: Intensiteit werkgelegenheid onder buitenlands zeggenschap per Vlaamse provincie:

3,04%

LIMBURG

VLAAMS-BRABANT

ANTWERPEN

WEST-VLAANDEREN

Antwerpen

HasseltGent

Brugge


8

4,84%

2,40%

6,33%

1,41%

Legende: 0,00% - 1,99% 2,00% - 3,99% 4% - 5,99% 6% - 7,99%Vlaanderen: 3,90%

Figuur 15: Intensiteit aantal ondernemingen onder buitenlands zeggenschap per Vlaamse provincie:

30

6.2 Top 5 ondernemingen onder buitenlands zeggenschap per provincieTotslotzalindezesectieeenkortoverzichtgegevenwordenvandeTop5perprovincievanondernemingenonderbuitenlands

zeggenschap,zowelvoorwathunbijdrageindebrutotoegevoegdewaardealsindewerkgelegenheidbetreft.Terherinnering

wordtopgemerktdatdezeconcreteondernemingenvoortvloeienuitdegroepvan4.111ondernemingendiealsbasisdiende

vooronzeanalyse,ziesectie2.3voordemethodologischetotstandkominghiervan.

Tabel 3: Vlaanderen

TABEL 3.1: PROVINCIE ANTWERPEN

TOP 5 BRUTO TOEGEVOEGDE WAARDE TOP 5 WERKGELEGENHEID

1JanssenPharmaceutica 1StartPeople

2B.A.S.FAntwerpen 2SynergieBelgium

3ExxonMobilPetroleum&Chemicals 3JanssenPharmaceutica

4Telenet 4B.A.S.FAntwerpen

5AtlasCopcoAirpower 5AtlasCopcoAirpower

TABEL 3.2: PROVINCIE LIMBURG


1AperamStainlessBelgium 1Flexpoint

2VynovaBelgium 2AperamStainlessBelgium

3MobisPartsEurope 3TennecoAutomotiveEurope

4BorealisPolymers 4ZFWindPowerAntwerpen

5TennecoAutomotiveEurope 5Impact

TABEL 3.3: PROVINCIE OOST-VLAANDEREN


1VolvoCarsBelgium 1VolvoCarsBelgium

2JanDeNul 2VolvoGroupBelgium

3VolvoGroupBelgium 3FrieslandCampinaBelgium

4BarryCallebautBelgium 4JanDeNul

5Taminco 5BarryCallebautBelgium

TABEL 3.4: PROVINCIE VLAAMS-BRABANT


1AdeccoPersonnelServices 1AdeccoPersonnelServices

2Siemens 2IkeaBelgium

3LeasePlanFleetManagement 3SerisSecurity

4ArvalBelgium 4Siemens

5BridgestoneEuropeNV/SA 5Hewlett–PackardBelgium

31

TABEL 3.5: PROVINCIE WEST-VLAANDEREN


1CNHIndustrialBelgium 1CNHIndustrialBelgium

2Unilin 2BaltaIndustries

3DaikinEurope 3Unilin

4BaltaIndustries 4DaikinEurope

5Alpro 5Wienerberger

Bron: bewerking Departement EWI op basis van Bel-first-gegevens, VKBO, FOD Economie, INR, NBB.

32

6.3 Top 20 VlaanderenInonderstaandetabelwordende20ondernemingenweergegevenmetgrootsteimpactwatbrutotoegevoegdewaarde

enwerkgelegenheidinVlaanderenbetreft.DealsVlaamsgedefinieerdeondernemingenuithetWaalseenBrusselse

HoofdstedelijkeGewestwordenhierbijterugbetrokken.

TABEL 4: VLAANDEREN


1 JanssenPharmaceutica 1 RandstadBelgium

2 B.A.S.F.Antwerpen 2 DelhaizeLeLion/DeLeeuw

3 ExxonMobilPetroleum&Chemical 3 AdeccoPersonnelServices

4 Telenet 4 ArcelorMittalBelgium

5 AtlasCopcoAirpower 5 VolvoCarBelgium

6 ArcelorMittalBelgium 6 StartPeople

7 KuwaitPetroleum-Belgium 7 ISSFacilityServices

8 RandstadBelgium 8 SynergieBelgium

9 DelhaizeLeLion/DeLeeuw 9 JanssenPharmaceutica

10 VolvoCarBelgium 10 Tempo-Team

11 Electrabel 11 VolvoGroupBelgium

12 JanDeNul 12 CNHIndustrialBelgium

13 ToyotaMotorEurope 13 B.A.S.F.Antwerpen

14 BrusselsAirlines 14 Fabricom

15 AdeccoPersonnelServices 15 BrusselsAirlines

16 CNHIndustrialBelgium 16 AtlasCopcoAirpower

17 TotalRaffinaderijAntwerpen 17 Telenet

18 AlphabetBelgiumLongTermRental 18 DAFTrucksVlaanderen

19 VolvoGroupBelgium 19 RandstadHouseholdServices

20 Fabricom 20 BaltaIndustries

33

Hetkanechtervertekendzijnomondernemingenuituitzendsector(NACE78)hierindeTop20teplaatsen.Hunwerknemers

bevindenzich immersvoornamelijk inandereondernemingen.VandaargeeftTabel5deTop20-ondernemingenweer in

Vlaanderenexclusiefdeuitzendsector.

TABEL 5: VLAANDEREN (exclusief uitzendsector)


1 JanssenPharmaceutica 1 DelhaizeLeLion/DeLeeuw

2 B.A.S.F.Antwerpen 2 ArcelorMittalBelgium

3 ExxonMobilPetroleum&Chemical 3 VolvoCarBelgium

4 Telenet 4 ISSFacilityServices

5 AtlasCopcoAirpower 5 JanssenPharmaceutica

6 ArcelorMittalBelgium 6 VolvoGroupBelgium

7 KuwaitPetroleum-Belgium 7 CNHIndustrialBelgium

8 DelhaizeLeLion/DeLeeuw 8 B.A.S.F.Antwerpen

9 VolvoCarBelgium 9 Fabricom

10 BrusselsAirportCompany 10 BrusselsAirlines

11 Electrabel 11 AtlasCopcoAirpower

12 JanDeNul 12 Telenet

13 ToyotaMotorEurope 13 DAFTrucksVlaanderen

14 BrusselsAirlines 14 BaltaIndustries

15 CNHIndustrialBelgium 15 IkeaBelgium

16 TotalRaffinaderijAntwerpen 16 G4SSecureSolutions

17 AlphabetBelgiumLongTermRental 17 MakroCash&CarryBelgium

18 VolvoGroupBelgium 18 ExxonMobilPetroleum&Chemical

19 Fabricom 19 Electrabel

20 Unilin 20 CleaningMasters

34

7.Buitenlandszeggenschap:zegenofvloek?

DehogegraadvanbuitenlandszeggenschapbinnendeVlaamseeconomiehoudtuiteraardverbandmetde‘openheid’van

deVlaamseenBelgischeeconomie.

VolgensdeKOFGlobalisationIndex20isonslandhet3demeestgeglobaliseerdelandterwereldenBelgiëstaatopde5deplaats

inderangschikkingquaopenheidsgraadvanhaareconomie.21

DestrategischeliggingvanVlaanderen,gecombineerdmeteensterklogistieknetwerk(wegen,spoor,luchthavens,binnenwateren

enhaveninfrastructuur),eengoedpresterendonderwijssysteem,eenhogearbeidsproductiviteiteneenhoogalgemeen

welvaartspeil,…zijnsterketroevendiebijdragenaandejuisterandvoorwaardenvooreengoedinvesteringsklimaat.

OpeenvolgendeVlaamseregeringenhebbendanooksteevastingezetophetaantrekkenvanbuitenlandseinvesteringen.Al

jarenishetéénvandetakenvanhetVlaamseoverheidsagentschapFlandersInvestmentandTrade(FIT)enhaarvoorgangers.

Buitenlandse investeringen zijn danookbelangrijk voorde creatie vannieuwewerkgelegenheid en voor kennis- en

technologieoverdrachtenvanuithetbuitenland.

Indeliteratuurwordeneen viertal verschillende motievenaangehaaldwaarommultinationaleondernemingenbuitenlandse

investeringendoen.22

Eeneersteredenis‘marketseeking’,hetpenetrerenvaneennieuwemarkt.Eentweederedenis‘resourceseeking’,hetverwerven

vanproductiefactorendieinhetthuislandminderofnietinvoldoendemateaanwezigzijn.Eenderderedenvormt‘efficiëncy

seeking’,hetzoekenvanefficiëntievoordelenviaschaal-enscopevoordelen.Eenlaatstemotiefvormt‘strategicassetseeking’,

hetverwervenvanonderneming-specifiekevoordelen(technologie,merknamen,distributiekanalen,…).

Dezeviermotievendroegenbij totbuitenlandse investeringen inVlaanderen.Deglobaliseringdoet investeringsstromen

vandaagverschuivennaarhetOosten.Erzijnduskapersopdekust.Omhaaraantrekkelijkepositiealsinvesteringsregiote

behoudendientdefederaleoverheiddaaromblijvendintezettenopeengunstigenstabiel(para)fiscaalklimaatenVlaanderen

opinvesteringenininfrastructuur,onderwijseninnovatie.

Indeliteratuurwordtdeaanwezigheidvanmultinationaleondernemingenopdeproductiviteitvanlokaleondernemingen

(incasuVlaamse)gunstigingeschat.23

Ditwerktlangsverschillendekanalen.Eeneerstekanaalishet‘demonstratie-effect’:lokaleondernemingenkunnendevaak

superieureproductiemethodenentechnologieënvanbuitenlandsefilialenobserverenenzelftoepassen.Eentweedekanaal

ishet ‘mobiliteitseffect’:hetaanwervenvangeschooldpersoneeluitdiefilialenkanzorgenvoortransfervankennisen

technologie.Eenderdekanaalishet‘competitie-effect’:meerconcurrentievanuitdiebuitenlandsefilialenopdelokalemarkt

dwingtlokaleondernemingenefficiënterteproduceren.

20KOFGlobalizationIndexvanETHZürich(2017)21Deopenheidsgraadvaneeneconomiewordtgemetendoordesomvandeuitvoereninvoeraftezettentenopzichtevanhetbbp.Bron:OESO(2016)..22 Zie Buysse, R. en Sleuwaegen L. ‘Vlaanderen binnen een internationale context’ in ‘Grenzenloos ondernemen in Vlaanderen. Een wetenschappelijkbeleidsondersteunendperspectiefopinternationaalondernemen’,STOIO(2011)23 Zie Belderbos R. en Van Roy V. ‘De effecten van aanwezigheid van buitenlandse multinationale ondernemingen op de productiviteit van Vlaamseondernemingen’in‘GrenzeloosondernemeninVlaanderen.Eenwetenschappelijkbeleidsondersteunendperspectiefopinternationaalondernemen’,STOIO(2011)

35

Eenlaatstekanaalzijn‘verticalespill-overs’:lokaleondernemingendiebuitenlandsefilialenalsklanthebbendienenvaakaan

hogerekwaliteitseisentevoldoenenlerenvanhunrelatiesmetdemultinationaleondernemingen.

Debovenvermeldestudiekomttotdeconclusiedatdetotalefactorproductiviteit(deproductiviteitvankapitaalenarbeid)

vanVlaamseondernemingenpositiefbeïnvloedwordtdoordeaanwezigheidvanfilialenvanbuitenlandsemultinationale

investeringen.Insectorenwaarbuitenlandsemultinationaleondernemingensterkeraanwezigzijn,neemthetproductiviteitsniveau

vanVlaamseondernemingentoe.

Buitenlandseinvesteringenkunnengebeurenonderdevormvangreenfield-projectenwaarbijnieuwevestigingenworden

opgerichtofonderdevormvaneenovernamevaneenbestaandelokaleonderneming.

Greenfieldinvesteringenwordenmeestaltoegejuicht,maarovernamesvanbestaande lokaleondernemingen liggen inde

publiekeopiniesomsmoeilijk.Indemediawordtdanalsnelgesprokenover‘uitverkoopvankroonjuwelen’waaropmeestal

eenpleidooivoorverankeringvanVlaamseondernemingenvolgt.

Uiteraarddientlokaalondernemerschapmaximaalondersteundtewordenenlokaleinvesteerdersgestimuleerdomduurzaam

teinvestereninhetlokaleeconomischeweefsel,maarprotectionistischeafschermingsconstructiesontmoedigenbuitenlandse

investeringenenleidenoptermijnsteevasttotverarming.Ookdaaroverisdeliteratuurduidelijk.

Viahaarinvesteringeninhaarstrategischeonderzoekscentra(imec,VIB,FlandersMakeenVito),inhetvernieuwdeclusterbeleid

metinnovatievebedrijfsnetwerkenenspeerpuntclusterseninvesteringenindeVlaamseWetenschappelijkeInstellingen,de

universiteitenenhogescholen,kandeVlaamseRegeringwelinzettenopkennisverankering.Actiefsamenwerkingsrelaties

stimulerentussendezelokalekennisactorenenfilialenvanbuitenlandseondernemingenvormtdebestegarantieopverankering

vandezebuitenlandseondernemingeninhetVlaamseinnovatie-ecosysteem.

Overhetalgemeenvormenbuitenlandseinvesteringeneenzegen.Inuitzonderlijkegevalleneenvloek.Descepsistenaanzien

vanbuitenlandseovernameskansomsverantwoordzijnwanneerdeovernemerafkomstigisuitniet-Westerselandendie

hetnietzonauwnemenmetdemocratischewaardeneninzettenopaldannietgeopolitiekgedreven‘staatskapitalisme’.

Daaromvalthetrecente initiatiefvandeEuropeseCommissie,datopEuropeseschaaleenscreeningsmechanismevoor

buitenlandseinvesteringenbinnenstrategischesectorenwilinvoeren,toetejuichen.Hetvaltevenwelbuitenhetbestekvan

dezestudieomhiernaderopintegaan.

36

8.Conclusie

Indezeanalysewerdopzoekgegaannaar ‘factsandfigures’rondomhetbuitenlandszeggenschapbinnendeVlaamse

economie.Opbasisvandeverzameldedataenbovenstaandeanalysekangesteldwordendatslechts1,4%vandemeerdan

520.000Vlaamsebtw-plichtigeondernemingenéénofmeerderebuitenlandseaandeelhoudersheeft.Naverdereselectieop

basisvan‘buitenlandszeggenschap’volgensdeindezestudiegebruikteFATS-definitie(meerderheidsaandeelhouderschap)

endebeschikbaarheidvangegevensovertoegevoegdewaardeenwerkgelegenheid,blevener4.111ondernemingenover.

Dezezeerbeperktegroepvanondernemingenwasin2015verantwoordelijkvoordecreatievanmeerdan45,51miljardeuro

brutotoegevoegdewaardeeneentewerkstellingvan396.489werknemers.Ditmaaktdatditrelatiefkleinaantalondernemingen

verantwoordelijkwasvooreendisproportionelebijdrageaandeVlaamseeconomieendusaandeVlaamsewelvaart:

• bijna25%vandeprivateloontrekkendewerkgelegenheidindeniet-financiëleeconomieinVlaanderenenbijna40%

vandeloontrekkendewerkgelegenheidindeVlaamseindustrieisafhankelijkvanondernemingenonderbuitenlands

zeggenschap;

• meerdan30%vandetoegevoegdewaardevandeniet-financiëleeconomie inVlaanderenenbijna54%vande

toegevoegdewaardevandeVlaamseindustriewordtgecreëerddoorondernemingenonderbuitenlandszeggenschap.

Hetbelangvanbuitenlandszeggenschapverschiltzoalsaangetoondsomssterktussensectoren.Zozijnde(petro)chemieende

farmaceutischeindustrievoorbeeldenvansectorendiequasivolledigonderbuitenlandszeggenschapvallen,terwijleramper

vanbuitenlandseaanwezigheidgesprokenkanwordenbinnendelandbouwendehoutindustrie.Ditverschilmanifesteert

zichvooraltussenenerzijdsde industriëlesectorenenanderzijdsdediensten.Daarenbovenvaltopdathetbuitenlands

zeggenschapmeeruitgesprokenisnaarmatede(hoog)technologischeintensiteitvandeindustriëlesectorentoeneemt,terwijl

indemarktgerichtedienstenhetomgekeerdepatroonaanwezigis.

Zulke–weliswaarkleinere–verschillenzijnookterugtevindenindeprovincialeopdeling.Zovloeiteenaanzienlijkgroter

aandeelvandeprovincialewerkgelegenheidentoegevoegdewaardeindeprovinciesAntwerpen(respectievelijk25%en39%)

enVlaams-Brabant(respectievelijk29%en34%)voortuitondernemingenonderbuitenlandszeggenschapdanbijdeandere

provincieszoalsWest-Vlaanderen(respectievelijk10%en12%).

InzakeoorsprongvanhetbuitenlandsaandeelhouderschapblijkendeVerenigdeStatenVlaanderensmeestbelangrijkepartner

tezijn,watbetreftbrutotoegevoegdewaarde.InzakewerkgelegenheidisditNederland,hiernagevolgddooronzedirecte

buurlanden,DuitslandenFrankrijkopkop.HetbelangvanChinaneemttoe,maarblijftmacro-economischtochbeperkt.

Economieën inhetalgemeenhebbennoodaan investeringenenvragenduseenopen internationaal investerings-en

handelsklimaat.DitgeldtbijuitstekvooreenopeneconomiezoalsVlaanderen.Studieswijzenuitdatbuitenlandseinvesteringen

eenpositiefeffecthebbenopdeproductiviteitvandeVlaamseeconomie.Viaeendoorgedreveninvesteringsbeleidinde

Vlaamsestrategischeonderzoekscentra,deVlaamseuniversiteitenenhogescholenenviahetvernieuwdeclusterbeleidende

stimuleringvansamenwerkingsverbandentussenditlokaleinnovatie-ecosysteemendebuitenlandsefilialenvanmultinationale

ondernemingenkankennisverankeringgewaarborgdworden.

37

Waarprotectionistischebeschermingsmaatregelentegenbuitenlandseovernamesnietwenselijkzijn,kanwaakzaamheidwel

gebodenzijnbijbuitenlandseovernamesvanuitlandendiehetnietzonauwnemenmetdemocratischewaardeneninvesteren

vanuiteen(geopolitieke)staatskapitalistischelogicainVlaamsestrategischesectoren.HetEuropeesscreeningsmechanisme

vanbuitenlandseinvesteringeninEuropesestrategischesectorendatmomenteelindemaakis,kanhiernuttigzijn.

ViabovenstaandeanalysebeschikthetDepartementEWInuovereendatabankdieeenperiodiekeupdatetoelaat.Hierdoor

ishetDepartementEWIinstaathetbuitenlandszeggenschapinondernemingenendeevolutieeninvloedhiervanookinde

toekomstteblijvenmonitorenenonderzoeken.

39

Literatuur

• BelderbosR.enVanRoyV.(2011),‘DeeffectenvanaanwezigheidvanbuitenlandsemultinationaleondernemingenopdeproductiviteitvanVlaamseondernemingen’in‘GrenzeloosondernemeninVlaanderen.Eenwetenschappelijkbeleidsondersteunendperspectiefopinternationaalondernemen’,STOIO

• Buysse,R.enSleuwaegenL.(2011),‘Vlaanderenbinneneeninternationalecontext’in‘GrenzenloosondernemeninVlaanderen.Eenwetenschappelijkbeleidsondersteunendperspectiefopinternationaalondernemen’,STOIO

• DuprezC.enVanNieuwenhuyzeCh.(2016),‘DebuitenlandsedirecteinvesteringeninenvanBelgië’,NationaleBankvanBelgië,Brussel,19p.

• Eurostat(2012),‘ForeignAffiliaTesStatistics(FATS)RecommendationsManual’,Luxemburg,206p.

• EY(2015,2017),‘BarometervandeBelgischeattractiviteit’.

• GravelandC.(2016),‘Buitenlandsezeggenschapvanbedrijveninrelatiemethunmateriaalgebruik’,RapportvanCentraalBureauvoordeStatistiek,DenHaag,62p.

• IdeaConsultenVlerickLeuvenGentManagementSchool(2011),‘AnalysevandeglobaleimpactvanbuitenlandseinvesteringeninBelgië’,Brussel(FODEconomie),93p.

• SleuwaegenL.,DeBackerK.,CouckeK.enVandenbroereI.(2004),‘BuitenlandseaanwezigheidinVlaanderen’,OnderzoeksrapportvoorhetSteunpuntOndernemerschap,OndernemingenenInnovatie,Brussel,119p.

• VanweddingenM.(2006),‘BuitenlandsebedrijveninVlaanderen:eenprofielschets’,RapportStudiedienstvandeVlaamseRegering,Brussel,42p.

Databronnen

• BureauvanDijk(Bel-first)

• Eurostat

• FODEconomie

• NationaleBankvanBelgië

• RijksdienstvoorSocialeZekerheid(RSZDynaM)

• SteunpuntWerk

Bibliografie

40

BIJLAGEN

41

BIJLAGE 1. Buitenlands zeggenschap: oorsprong

BUITENLANDS ZEGGENSCHAP IN TERMEN VAN ONDERNEMINGEN, WERKGELEGENHEID EN TOEGEVOEGDE WAARDE, NAAR LAND VAN OORSPRONG1

LAND ULTIEME AANDEELHOUDER

ONDERNEMINGEN(AANTAL)

BRUTO TOEGEVOEGDE WAARDE

(X1000 EURO)WERKGELEGENHEID

(AANTAL WERKNEMERS)

NL 908 5.078.794 78.519

US 633 12.357.559 71.653

FR 487 4.116.812 46.860

DE 469 5.878.859 42.057

GB 234 3.242.688 27.302

JP 176 2.798.154 24.580

LU 248 3.039.104 22.628

CH 115 1.378.919 17.840

SE 111 1.521.045 11.991

DK 64 409.303 8.092

CN 23 632.449 6.999

IE 101 593.570 6.833

FI 28 523.434 3.775

AT 44 382.735 3.640

IT 93 331.721 3.403

ES 40 161.488 2.453

CA 33 210.199 1.946

KY 8 81.793 1.852

NO 27 220.766 1.715

AU 21 346.601 1.363

AE 12 214.049 1.199

IN 29 191.131 1.065

BM 7 129.443 916

HK 17 69.065 913

CW 28 48.118 818

ZA 11 84.759 799

MX 2 59.024 712

RU 9 154.327 514

IL 17 59.136 460

1 Gerangschiktvanhoognaarlaaginzakewerkgelegenheid

42





(AANTAL WERKNEMERS)

NZ 9 39.655 452

KR 9 153.288 384

KW 2 690.106 328

MY 5 29.303 314

SG 10 46.470 227

CL 2 59.193 180

CZ 3 11.214 171

VG 7 21.219 165

CY 7 11.843 161

CG 3 22.365 156

IS 4 14.930 121

QA 1 8.393 103

SA 2 11.654 96

BH 2 12.833 82

PL 4 5.447 76

EG 2 4.226 65

PA 2 3.301 64

SI 3 4.221 62

PT 7 3.528 61

TH 3 4.175 51

MH 2 2.569 45

MC 1 4.629 41

BG 2 10.596 35

TW 3 5.586 34

LT 1 2.633 23

BR 3 5.460 20

VE 1 5.022 13

ID 1 305 11

TR 3 291 9

HU 1 2.248 9

DZ 1 896 6

NE 1 128 5

MT 1 410 4

BD 1 338 4

LB 1 467 3

43





(AANTAL WERKNEMERS)

BT 1 64 3

GR 1 215 2

IR 1 127 2

LK 1 -672 2

CO 1 116 1

AM 1 35 1

4111 45.513.867 396.489

Bron: databank gebaseerd op Bel-first, VKBO, bewerking en analyse Departement EWI.

44

BIJLAGE 2. A38 Indeling

A38 INDELING NACEBEL2008 OMSCHRIJVING

AA 1-3 Landbouw,bosbouwenvisserij

BB 5-9 Winningvandelfstoffen

CA 10-12 Vervaardigingvanvoedingsmiddelen,drankenentabaksproducten

CB 13-15 Vervaardigingvantextiel,kleding,leerenproductenvanleer

CC 16-18 Houtindustrie,vervaardigingvanpapierenpapierwaren,drukkerijen

CD 19 Vervaardigingvancokesengeraffineerdeaardolieproducten

CE 20 Vervaardigingvanchemischeproducten

CF 21 Vervaardigingvanfarmaceutischegrondstoffenenproducten

CG 22-23Vervaardigingvanproductenvanrubberenkunststofenvananderenniet-

metaalhoudendemineraleproducten

CH 24-25Vervaardigingvanmetaleninprimairevormenvanproductenvanmetaal,

exclusiefmachinesenapparaten

CI 26Vervaardigingvaninformaticaproductenenvanelektronischeenoptische

producten

CJ 27 Vervaardigingvanelektrischeapparatuur

CK 28 Vervaardigingvanmachines,apparatenenwerktuigenn.e.g.

CL 29-30 Vervaardigingvantransportmiddelen

CM 31-33Vervaardigingvanmeubelenenoverigeindustrie,reparatieeninstallatievan

machinesenapparaten

DD 35 Productieendistributievanelektriciteit,gas,stoomengekoeldelucht

EE 36-39 Distributievanwater;afval-enafvalwaterbeheerensanering

FF 41-43 Bouwnijverheid

GG 45-47 Groot-endetailhandel;reparatievanauto'senmotorfietsen

HH 49-53 Vervoerenopslag

II 55-56 Verschaffenvanaccommodatieenmaaltijden

JA 58-60 Uitgeverijen,audiovisueledienstenenuitzendingen

JB 61 Telecommunicatie

JC 62-63Informaticadienstenendienstverlenendeactiviteitenopgebiedvan

informatie

KK 64-66 Financiëleactiviteitenenverzekeringen

LL 68 Exploitatievanenhandelinonroerendgoed

MA 69-71Rechtskundigeenboekhoudkundigedienstverlening,hoofdkantoren,adviesbureaus,architecteneningenieurs;technischetestenentoetsen

MB 72 Speur-enontwikkelingswerkopwetenschappelijkgebied

45

MC 73-75Reclamewezenenmarktonderzoek;overigegespecialiseerde

wetenschappelijkeentechnischeactiviteiten

NN 77-82 Administratieveenondersteunendediensten

OO 84 Openbaarbestuurendefensie;verplichtesocialeverzekeringen

PP 85 Onderwijs

QA 86 Menselijkegezondheidszorg

QB 87-88 Maatschappelijkedienstverlening

RR 90-93 Kunst,amusementenrecreatie

SS 94-96 Overigediensten

TT 97-98Huishoudensalswerkgever;niet-gedifferentieerdeproductievangoederenen

dienstendoorhuishoudensvooreigengebruik

U 99 Extraterritorialeorganisatiesenlichamen

46

BIJLAGE 3. Buitenlands zeggenschap volgens NACE 2 Digit1

NACE OMSCHRIJVING ONDERNEMINGEN (AANTAL)

WERKGELEGENHEID (AANTAL

WERKNEMERS)

BRUTO TOEGEVOEGDE

WAARDE (X1000 EURO)

46Groothandelenhandelsbemiddeling,metuitzonderingvandehandelinmotorvoertuigenenmotorfietsen

1213 49.827 7.064.608,401

78 Terbeschikkingstellingvanpersoneel 41 42.310 1.617.843,881

47Detailhandel,metuitzonderingvande

handelinauto'senmotorfietsen216 32.780 1.722.289,082

20 Vervaardigingvanchemischeproducten 112 20.716 4.885.795,519

52Opslagenvervoerondersteunende

activiteiten300 16.954 1.815.784,991

10 Vervaardigingvanvoedingsmiddelen 86 13.967 1.403.549,149

29Vervaardigingenassemblagevan

motorvoertuigen,aanhangwagensenopleggers

36 13.519 1.082.122,911

28Vervaardigingvanmachines,apparatenen

werktuigen,n.e.g.89 12.371 1.705.346,933

45Groot-endetailhandelinenonderhoudenreparatievanmotorvoertuigenen

motorfietsen109 12.163 1.631.009,413

24 Vervaardigingvanmetaleninprimairevorm 30 11.192 1.379.417,189

81Diensteninverbandmetgebouwen;

landschapsverzorging29 10.390 311.024,084

21Vervaardigingvanfarmaceutische

grondstoffenenproducten21 10.050 3.311.010,786

22Vervaardigingvanproductenvanrubberof

kunststof73 9.114 1.011.525,203

62

Ontwerpenenprogrammerenvancomputerprogramma's,

computerconsultancy-activiteitenenaanverwanteactiviteiten

165 9.053 1.069.695,509

49 Vervoertelandenvervoerviapijpleidingen 156 8.932 581.176,196

70Activiteitenvanhoofdkantoren;adviesbureausophetgebiedvan

bedrijfsbeheer168 8.558 1.101.681,909

71Architecteneningenieurs;technischetesten

entoetsen88 7.558 705.824,310

25Vervaardigingvanproductenvanmetaal,

exclusiefmachinesenapparaten83 6.698 565.284,880

1 Gerangschiktvanhoognaarlaaginzakewerkgelegenheid.

47

26Vervaardigingvaninformaticaproductenenvanelektronischeenoptischeproducten

55 6.363 731.871,800

42 Weg-enwaterbouw 27 6.277 711.878,595

43 Gespecialiseerdebouwwerkzaamheden 106 6.014 407.267,499

80 Beveiligings-enopsporingsdiensten 22 6.013 288.299,351

13 Vervaardigingvantextiel 28 5.000 338.446,384

82Administratieveenondersteunende

activiteitentenbehoevevankantorenenoverigezakelijkeactiviteiten

80 4.385 353.595,304

23Vervaardigingvanandereniet-

metaalhoudendemineraleproducten40 4.053 333.653,749

55 Verschaffenvanaccommodatie 29 4.032 189.995,809

51 Luchtvaart 7 3.935 394.556,920

17 Vervaardigingvanpapierenpapierwaren 26 3.555 459.097,437

19Vervaardigingvancokesenvangeraffineerdeaardolieproducten

6 3.530 1.587.803,031

61 Telecommunicatie 24 2.982 1.125.761,441

35Productieendistributievanelektriciteit,

gas,stoomengekoeldelucht16 2.972 587.707,075

33Reparatieeninstallatievanmachinesen

apparaten27 2.840 331.105,757

73 Reclamewezenenmarktonderzoek 59 2.735 264.732,731

27 Vervaardigingvanelektrischeapparatuur 32 2.690 251.385,224

87Maatschappelijkedienstverleningmet

huisvesting22 2.366 85.535,813

16

Houtindustrieenvervaardigingvanartikelenvanhoutenvankurk,exclusiefmeubelen;vervaardigingvanartikelenvan

rietenvanvlechtwerk

16 2.336 266.185,801

38Inzameling,verwerkingenverwijderingvan

afval;terugwinning27 2.326 271.288,915

79Reisbureaus,reisorganisatoren,

reserveringsbureausenaanverwanteactiviteiten

23 2.282 165.772,063

77 Verhuurenlease 54 2.181 1.136.992,739

41Bouwvangebouwen;ontwikkelingvan

bouwprojecten23 1.832 149.945,621

53 Posterijenenkoeriers 7 1.759 102.395,690

56 Eet-endrinkgelegenheden 16 1.726 69.004,086

58 Uitgeverijen 17 1.336 140.398,727

96 Overigepersoonlijkediensten 11 1.255 113.664,862

14 Vervaardigingvankleding 9 1.236 159.073,356

48

69Rechtskundigeenboekhoudkundige

dienstverlening15 1.172 98.279,866

11 Vervaardigingvandranken 7 1.153 159.900,470

72Speur-enontwikkelingswerkop

wetenschappelijkgebied15 1.055 208.401,588

12 Vervaardigingvantabaksproducten 6 986 195.478,747

95Reparatievancomputersen

consumentenartikelen8 791 56.978,545

68Exploitatievanenhandelinonroerend

goed34 756 111.263,399

86 Menselijkegezondheidszorg 17 737 77.699,763

59

Productievanfilmsenvideo-entelevisieprogramma's,makenvan

geluidsopnamenenuitgeverijenvanmuziekopnamen

13 725 72.834,033

30Vervaardigingvanandere

transportmiddelen3 625 59.232,829

32 Overigeindustrie 29 618 96.336,896

93 Sport,ontspanningenrecreatie 16 614 62.272,857

18Drukkerijen,reproductievanopgenomen

media12 573 42.290,260

63Dienstverlenendeactiviteitenophetgebied

vaninformatie24 535 64.760,161

74Overigegespecialiseerdewetenschappelijke

entechnischeactiviteiten19 528 51.431,698

31 Vervaardigingvanmeubelen 6 306 15.844,033

1Teeltvangewassen,veeteelt,jachten

diensteninverbandmetdezeactiviteiten13 221 16.052,216

50 Vervoeroverwater 15 211 50.166,509

92 Loterijenenkansspelen 2 154 13.873,687

85 Onderwijs 8 115 16.048,472

39 Saneringenanderafvalbeheer 4 90 11.548,245

36Winning,behandelingendistributievan

water2 76 6.613,187

90 Creatieveactiviteiten,kunstenamusement 8 74 2.1701,740

9Ondersteunendeactiviteiteninverbandmet

demijnbouw3 67 9.598,107

37 Afvalwaterafvoer 2 41 2.244,648

84Openbaarbestuurendefensie;verplichte

socialeverzekeringen1 41 3.271,326

91Bibliotheken,archieven,museaenoverige

cultureleactiviteiten2 33 3.504,504

8 Overigewinningvandelfstoffen 3 29 3.833,311

49

2 Bosbouwendeexploitatievanbossen 0 0 0,000

3 Visserijenaquacultuur 0 0 0,000

5 Winningvansteenkoolenbruinkool 0 0 0,000

6 Winningvanaardolieenaardgas 0 0 0,000

7 Winningvanmetaalertsen 0 0 0,000

15Vervaardigingvanleerenproductenvan

leer0 0 0,000

75 Veterinairediensten 0 0 0,000

88Maatschappelijkedienstverleningzonder

huisvesting0 0 0,000

94 Verenigen 0 0 0,000

97Huishoudensalswerkgevervan

huishoudelijkpersoneel0 0 0,000

98Niet-gedifferentieerdeproductievan

goederenendienstendoorparticulierehuishoudensvooreigengebruik

0 0 0,000

99 Extraterritorialeorganisatiesenlichamen 0 0 0,000

TOTAAL 4.111 396.489 45.513.867,22

50

BIJLAGE 4. Eurostat - Classificaties volgens technologie- intensiteit

MANUFACTURINGINDUSTRIES NACE REV. 2 CODES – 2-DIGIT LEVEL

High-technology 21Manufacture of basic pharmaceutical products and pharmaceutical preparations;

26 Manufacture of computer, electronic and optical products

Medium-high-technology 20 Manufacture of chemicals and chemical products;

27 to 30Manufacture of electrical equipment; Manufacture of machinery and equipment n.e.c. ;

Manufacture of motor vehicles, trailers and semi-trailers; Manufacture of other transport equipment

Medium-low- technology 19 Manufacture of coke and refined petroleum products;

22 to 25

Manufacture of rubber and plastic products; Manufacture of other non-metallic mineral products; Manufacture of basic metals; Manufacture of fabricated metals products, excepts machinery and equipment;

33 Repair and installation of machinery and equipment

Low technology 10 to 18

Manufacture of food products, beverages, tobacco products, textile, wearing apparel, leather and related products, wood and of products of wood, paper and paper products, printing and reproduction of recorded media;

Manufacture of furniture; Other manufacturing

51

KNOWLEDGE BASED SERVICES NACE REV. 2 CODES – 2-DIGIT LEVEL

Knowledge- intensive services (KIS)

50 to 51 Water transport; Air transport;

58 to 63

Publishing activities; Motion picture, video and television programme production, sound recording and music publish activities; Programming and broadcasting activities; Telecommunications; computer programming, consultancy and related activities; Information service activities (section J);

64to66 Financial and insurance activities (section K);

69to75

Legal and accounting activities; Activities of head offices, management consultancy activities; Architectural and engineering activities, technical testing and analysis; Scientific research and development; Advertising and market research; Other professional, scientific and technical activities; Veterinary activities (section M);

78 Employment activities;

80 Security and investigation activities;

84 to 93

Public administration and defence, compulsory social security (section O); Education (section P), Human health and social work activities (section Q); Arts, entertainment and recreation (section R).

52

KNOWLEDGE BASEDSERVICES NACE REV. 2 CODES – 2-DIGIT LEVEL

Lessknowledge-intensiveservices(LKIS)

45to47Wholesale and retail trade; Repair of motor vehicles and motorcycles (section G);

49 Land transport and transport via pipelines;

52to53Warehousing and support activities for transportation; Postal and courier activities;

55 to 56Accommodation and food service activities (section I);

68 Real estate activities (section L);

77 Rental and leasing activities;

79Travelagency,touroperatorreservationserviceandrelatedactivities;

81 Servicestobuildingsandlandscapeactivities;

82Officeadministrative,officesupportandotherbusinesssupportactivities;

94 to 96Activitiesofmembershiporganisation;Repairofcomputersandpersonalandhouseholdgoods;Otherpersonalserviceactivities(sectionS);

97to99

Activitiesofhouseholdsasemployersofdomesticpersonnel;Undifferentiatedgoods-andservices-producingactivitiesofprivatehouseholdsforownuse(sectionT);Activitiesofextraterritorial

organisationsandbodies(sectionU).

53

BIJLAGE 5.Regionale opdeling: nominale cijfers

PROVINCIEAANTAL ONDERNEMINGEN

ONDER BUITENLANDS ZEGGENSCHAP


(X1000 EURO)AANTAL WERKNEMERS

ANTWERPEN 1.515 19.520.146,2 130.899

BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST 220 4.889.248,375 69.027

LIMBURG 344 2.743.346,758 29.120

OOST-VLAANDEREN 717 5.653.747,298 52.248

VLAAMS-BRABANT 951 9.416.980,201 80.277

WEST-VLAANDEREN 333 2.919.380,113 31.460

WAALS GEWEST 31 371.018,2719 3.458

TOTAAL 4.111 45.513.867,22 396.489

Opm. ‘Brussels Hoofdstedelijk Gewest’ en ‘Waals Gewest’ betreffen hier ondernemingen met maatschappelijke zetel in deze gewesten, maar met het merendeel van de werkgelegenheid in het Vlaamse Gewest.

54

BIJLAGE 6.Uitgebreide methodologische toelichting

DecijfersgebruiktindezestudiewerdenopgesteldaandehandvandeEurostatFATS-methodologie.Deze‘ForeignAffiliaTes

Statistics’methodologiesteltonsinstaateenzichttekrijgenopdeimpactvandedoorinhetbuitenlandgecontroleerde

ondernemingenopdeVlaamseeconomie.

DeFATSRecommendationsManualwerdgebruiktalsbasisdocumentvoorhetonderzoek.Hierinwordendeconceptenvan

zeggenschapencontrolegedefinieerdenwordteensystematischeaanpaknaarvoorgeschovenomdefinalecontrolerende

statistischeéénheidvaneenVlaamseondernemingtedetecteren.Verderindehandleidingwordtdieperingegaanopspecifieke

data-eninterpretatieproblemenverbondenaanhetopstellenvandeFATS.

Inwatvolgtzullenenkelebasisconceptenuitgelegdworden,diehetbegripvandegebruiktecijfersin‘Buitenlandszeggenschap

inVlaanderen2018’kunnenvergemakkelijken.Vooreenmeerdoorgedrevenmethodologischebeschrijvingkanmensteeds

deFATSRecommendationsManual1raadplegen.

De impact van Vlaamse ondernemingen onder buitenlands zeggenschap

BinnendeFATS-methodologiewordtergesprokenoverinwardFATSenoutwardFATS.OnderinwardFATSvallendeVlaamse

ondernemingendieonderbuitenlandsecontrolevallen,onderdeoutwardFATSvallendebuitenlandseondernemingendie

defactoonderVlaamsecontrolevallen.Indezestudiekomenenkelde‘inwardFATS’aanbod.Wegensdatabeperkingenzijn

weopditmomentnognietinstaatomde‘outwardFATS’metvoldoendeprecisieteberekenen.

InhetwerkwerddusopzoekgegaannaardezeVlaamseondernemingenwaarovereenniet-residentiëleinstitutioneleéénheid

deeffectievecontroleuitoefent.Dezecontrolekanzoweldirectalsindirectzijn.

Het concept Vlaams

IndestudiewerddenadrukgelegdopdeimpactvandeondernemingenonderbuitenlandszeggenschapopdeVlaamse

economie.GeziendeuniekeconstitutioneleorganisatievanBelgië,kannietpuuropde‘hoofdzetel’vandeonderneming

afgegaanworden.Omdebeschouwdeondernemingtoeteschrijvenaandecorrecteregio,werddelocatievanondernemingen

metmeerderevestigingeninBelgië,toegeschrevenaanderegiowaardegrootsteeconomischeimpactvandezeonderneming

ligt,gemetennaarwerkgelegenheid. Indiendeondernemingslechts 1vestigingheeft,wordtdezetoegeschrevenaande

regiowaarindezevestigingligt.ZowerdeenondernemingmethoofdzetelinVlaanderen,maarmethetmerendeelvande

werkgelegenheidinhetWaalseGewest,aandatgewesttoegeschreven.EenBrusselseondernemingwaarvanhetmerendeel

vandewerkgelegenheidinVlaanderengerealiseerdwordt,werdaanVlaanderentoegeschreven.2

Het concept impact

OmdeimpacttebepalenvanVlaamseondernemingenonderbuitenlandszeggenschapwerdvolgendeinformatieverzameld:

• VlaamseBrutoToegevoegdeWaardevandeonderneming;

• Vlaamsewerkgelegenheidindeonderneming;

• Desectorwaarindeondernemingactiefis(opNACE2digitniveau);

• Hetlandvandeuiteindelijkecontrolerendeéénheid.

1FATSRecommendationsManual:onlineteraadplegenvia-http://ec.europa.eu/eurostat/web/products-manuals-and-guidelines/-/KS-RA-12-0162 Concreetwerd in hetwerk “Buitenlands zeggenschap in Vlaanderen” de hoofdzetel van 91 Vlaamse ondernemingen, toegeschreven aan het BrusselseHoofdstedelijkeGewestofhetWaalseGewest;264ondernemingenuitBrussel(230)enhetWaalseGewest(34),werdenhierdoorbijVlaandereningedeeld.

55

BovenstaandedatawerdverkregenviadeBel-firstdatabankvanBureauVanDijk3,deKruispuntdatabankvanOndernemingen

enviadeskresearch.DetoegevoegdewaardevanondernemingenmetmeerderevestigingenverspreidoverBelgiëwerd,

inverhoudingmetdewerkgelegenheid,aaneenspecifiekgewesttoegeschreven.Hierdoorkrijgtmenvoorelkeindividuele

ondernemingopgenomenindeanalyse,dewerkgelegenheidpergewestendegerealiseerdebrutotoegevoegdewaardeper

gewest.HierdoorwordtdusenkelrekeninggehoudenmetdewerkelijkeimpactopdeVlaamseeconomieenvermijdenwe

overschattingenengaranderenweeenvergelijkbaarheidmetdemacro-economischecijfersgeproduceerddoorhetINRen

deNBB.

NaasthetopstellenvaneendatabasevanVlaamseondernemingenonderbuitenlandszeggenschapenhetverzamelenvan

werkgelegenheids-,toegevoegdewaarde-ensectoraledata,werddegecreëerdedatabaseookgekoppeldaandiverseandere

beleidsdatabases,zodatdieper inzichtoverde impactvandezeondernemingenophetVlaamseO&Olandschapenhet

ondersteuningsbeleidverkregenkanworden.

Het concept controle

ControlebinnendeFATS-methodologiewordtgedefinieerdals‘demogelijkheidomhetalgemenebeleidvaneenonderneming

tebepalen’.Ditkandirectzijn,doordateenbuitenlandseentiteiteenmeerderheidvandestemgerechtigdeaandelenbezit,

maarookindirect,doordateenbuitenlandseonderneming,viaverschillendedeelnemingen,opgetelddemeerderheidvande

aandelenbezit.Technischgezienwordtdusdegeheleaandelenstructuurwaarindeondernemingzichbevindt,geanalyseerd

enwordteropzoekgegaannaarde‘ultimatecontrolinginstitutionalunit’ofde‘UCI’.

Het concept UCI

De‘ultimatecontrolinginstitutionalunit’ofde‘UCI’wordtbinnendeFATS-methodologiegedefinieerdalsdezeentiteit,die

directofindirectcontroleuitoefentopeenVlaamseondernemingendiezichhelemaalbovenaandeopgemaakte‘controleketen’

bevindtendusopzichnietzelfgecontroleerdwordtdooreenandereentiteit.Indienditwelzozouzijn,zoudiecontrolerende

entiteitde‘UCI’worden.

IndeEWI-analysewerdBelfirstgebruiktominformatieoverdedeelnemingenteverkrijgen.Erwerdbinnendedatabank

opzoekgegaannaardezeondernemingenwaarvanminstens50.01%vandeaandelen,directofindirect,inhandenwaren

vanéénbuitenlandseentiteit.Ondernemingendiebuitenlandsgecontroleerdzijn,maarwaarvandemeerderheidvande

aandelennietinhandenisvanéénenkelebuitenlandseonderneming,maarmeerdere,vallendusnietonderhetconceptvan

UCIzoalsgebruiktinonzemethodologie.Enkeldeondernemingenwaarvoorcijfersbeschikbaarzijn,werdenopgenomenin

deimpact-analyse;ondernemingenzonderbeschikbareboekhoudkundigeinformatiewerdenwelopgenomenindedatabank,

maaruitgeslotenvandeanalyse.

Het bepalen van de UCI: uitgelegd

HoewelhetconceptvanUCIéénvoudigtebegrijpenis,ishetbepalenvandeUCInietsteedsevenrechttoerechtaan.

3https://www.bvdinfo.com/en-gb

56

Directe controle

Inonderstaandefiguur1.wordthetgevalvandirectecontrolegeïllustreerd.DeaandelenvanondernemingBzijninhanden

vanondernemingenAenY.Abezit60%vandeaandelenenoefentdusdirectecontroleuitopondernemingB.

Figuur1.

OndernemingAophaarbeurtisvoor80%inhandenvanondernemingX.XoefentdusdirectecontroleuitopAenbijgevolg

ookopB.DeketenstoptbijondernemingX,aangeziendezenietdoorandereentiteitengecontroleerdwordt.

Indirecte controle

Figuur2illustreerteengevalwaarwegeconfronteerdwordenmetindirectecontrole.WanneernaarondernemingCgekeken

wordt,zienwedatgeenvandeaandeelhouders (A,BenD)volledigecontrolekunnenuitoefenen.Hierstoptdeanalyse

echterniet.

Figuur2.

Ybezit100%vandeaandeleninDen40%vandeaandeleninB.HierdoorbezitYintheorie40%+12%(0.4*0.3)=52%vande

aandeleninC.DitmaaktvanYechternietUCIvanC.OndernemingXbezitzowel60%vanA,alsvanBenheefthierdoordirect

36%vandeaandelenvanCinhanden,maaraangezienX,directzowelA,alsBcontroleert,oefentXcontroleuitover60%

vandeaandelenvanC,daarwaarYslechtsaanspraakkanmakenop40%vandeaandelen.HoewelXdusindirectovereen

minderheidvandeaandelenvanCbeschikt,oefentzetochcontroleuitoverdeonderneming,watvanXdeUCImaaktvanC.

Speciale gevallen

Indienvoldoendedatabeschikbaarisoverdeaandeelhoudersstructuurvanondernemingenenondernemingsgroepen,kan

mendegeheleketenvanbezitendaaraanverbondenzeggenschapaflopenindezoektochtnaardeUCI.Erzijnechterspeciale

X

A

B

Y20%

40%60%

80%

X

A B

Y

40%

60%

30%

C D

60%

30%

40%

100%

57

gevallen,waarvoorextrastappenofeenkwalitatieve inschattingnodig isomdeUCItebepalen.Dezespecialegevallen

kunnengaanoverondernemingen,waarvanwedeUCIkennen,maarwaarvandeUCIinhandenisvanpersonenoffamilies,

UCI’sdievoorfiscaleredeneninbelastingparadijzenzittenenondernemingenineenjointventureofondernemingendiein

meerderelandengevestigdzijn.4

DeFATS-methodologiegeeftookvoordezespecialegevallenrichtlijnen.ZokunnenpersonenwettelijkgezienweldeUCI

zijn,maarditissomsmoeilijkteachterhalenaangezien(nog)nietallelandendezeinformatieverplichtmakentemeldenof

dezeinformatiegeïntegreerdhebbeninhunbedrijvenregister.Indiendezetochgekendis,ishetlandvanresidentiedeUCI

vandeonderneming.

Inhetgevalvanbelastingparadijzenoflandendieveelondernemingenaantrekkendooreengunstigregimetecreërendat

doorgedrevenwinstoptimalisatiemogelijkmaakt,moetgekekenwordenofereenwerkelijkefysiekeaanwezigheidbestaat

vandezeonderneminginhetlanden/ofhetbeslissingscentrumzichdaarwerkelijkbevindt.Ditvraagtveelaleenpersoonlijke

inschattingvandeonderzoeker,gebaseerdopdeskresearch.Ookvoorjointventuresendual-listedondernemingenwordt

binnendeFATS-methodologiesuggestiesgedaanomdecorrecteUCItebepalen,maarookhierkanafhankelijkvande

informatiebeschikbaarvoordeonderzoekerdeUCImoeilijktebepalenzijn.Indiennietvoldoendeinformatiebeschikbaar

isommogelijkcorrectiestoetepassenaandeUCI,werderindestudiegekozenomdeinitieelgevondenUCItebehouden.

Vooreenmeerdoorgedrevenengedetailleerdoverzichtvandegebruiktemethodologie,gelieveutewendentotdeFATS

recommendationsmanual.

BIJLAGE 7.EWI-Analyse in perspectief met andere studies

Devoorbijejarenbleefhetrelatiefstilwatbetreftnieuwepublicatiesenrobuustecijfersoverdebuitenlandseaanwezigheid

inVlaanderen.Tochbestaanerwaardevollepublicaties,weliswaarvanenkelejarengeleden,dieconcretecijfersaanleveren.

Onderstaandetabelvateenviertalstudiessamenenvergelijktdebelangrijkstemethodologischekeuzesenuitkomstenmet

dedoorEWIuitgevoerdeanalyse.Demeeruitgebreidetitelsvandestudieszijnterugtevindenindebibliografie.

4Dual-listedcompanies

58

DA

TAEW

I-A

NA

LYSE

(201

8)ST

EUN

PUN

T (2

011)

IDEA

(201

1)SV

R (2

006)

STEU

NPU

NT

(200

4)

Defi

nitie

‘Bui

tenl

ands

e aa

nwez

ighe

id’:

UCI

- FA

TS-d

efini

tie:

50%

FDI-de

finitie:10

%FD

I-defi

nitie

: 10%

FDI-de

finitie:10

%FD

I-de

finitie:10

%

Terr

itoriu

mVl

aam

s Ge

wes

tVlaa

ms+Br

usse

ls

Gew

est

Belg

ië (e

n Vl

aam

s Ge

wes

t ap

art

voor

nom

inal

e ci

jfers

)Vlaa

msGew

est

Vlaa

ms+Br

usse

ls

Gew

est

Dat

a af

kom

stig

uit

wel

ke ja

ren?

2015

/201

720

0520

0920

0320

01

Aant

al o

nder

nem

inge

n in

sco

pe4.

111/3

11.35

9 (6

.359

1 )2.68

047

674

Wer

kgel

egen

heid

396.

489

/67

9.20

1 (34

3.99

2)37

4.66

652

8.51

4

Brut

o to

egev

oegd

e w

aard

e45

,51 m

iljar

d eu

ro/

63,16

milj

ard

(35,

76 m

iljar

d) e

uro

33,76

miljardeu

ro47,43miljardeu

ro

Enke

l nom

inal

e ci

jfers

of o

ok m

acro

-impa

ct2 ?

Mac

ro-im

pact

Mac

ro-im

pact

Mac

ro-im

pact

Nom

inalecijfe

rsNom

inalecijfe

rs

Mac

ro-im

pact

:

Hoe

wer

d no

emer

ber

eken

d?O

ffici

ële

mac

ro-

stat

istie

ken

(NBB

, FO

D

Econ

omie

,....)

?Ge

aggr

egee

rd o

.b.v.

Bel

-firs

t (e

n an

dere

priv

ate

data

bron

nen)

//

Wer

kgel

egen

heid

priv

ate

econ

omie

523

,8%

41%

40%

//

Brut

o to

egev

oegd

e w

aard

e pr

ivat

e ec

onom

ie31

,2%

50%

32%

//

Wer

kgel

egen

heid

indu

strie

39,5

%50

%51

%/

/

Brut

o to

egev

oegd

e w

aard

e in

dust

rie53

,7%65

%63

%/

/

1 Cijferdatook

debe

drijv

enomva

tdiege

enverde

regeg

even

sov

ertoe

gevo

egde

waa

rdeof

wer

kgeleg

enhe

idprij

sgev

en.Inde

EWI-A

nalyse

wor

dtdit

cijferook

wee

rgeg

even

,nam

elijk

7.000

.2 H

etw

oord

‘mac

ro-im

pact’b

etek

entda

tmen

nietlout

erdeno

minalecijfer

sva

nde

bed

rijve

non

derbu

itenlan

dszeg

gens

chap

wee

rgee

ft(z

oalsxaan

talo

nder

neminge

nmetin

tot

aaly

aan

talw

erkn

emer

s)m

aarda

tmen

zeoo

kafze

ttenop

zich

tevan

deto

tale(p

riva

te)e

cono

mie.E

entellermetdeno

minalecijfer

squ

abu

itenlan

dszeg

gens

chap

ove

ree

nno

emerm

etdecijfer

sva

nde

tot

ale(priva

te)e

cono

miegee

ftsam

eneen

perce

ntag

eda

tde

impa

ctof

dereë

legro

otteor

dew

eerg

eeft,v

anbijv

oorb

eelddewer

kgeleg

enhe

idofde

toe

gevo

egde

waa

rdeva

nde

ond

erne

minge

non

derbu

itenlan

dszeg

gens

chap

.3 N

ominalecijfer

swor

dennietver

meldinhethoo

fdstuk

2.4‘H

etbelan

gva

nbu

itenlan

dseon

dern

eminge

ninVlaan

derenen

Bru

ssel’in‘Grenz

eloo

son

dern

emen

inVlaan

deren.Een

weten

scha

ppelijk

ebe

leidso

nder

steu

nend

pe

rspe

ctiefop

intern

ationa

alond

erne

men

.’4 D

itcijferomva

too

kde

kleinereca

tego

rieë

nva

n‘buitenlan

dseba

nken

’en‘bijk

anto

renva

nbu

itenlan

dseon

dern

eminge

n”.

5 Dege

hant

eerd

ede

finitieva

nde

priva

teeco

nomiekan

lich

telijkve

rsch

illen

.

Departement Economie, Wetenschap & InnovatieKoning Albert II-laan 35, bus 10 1030 Brussel [email protected]

ewi analyse - vlaanderen.be

Documents