ÊÁà 稾ÃÐà·¾Ï à ŒÒ¿‡Ò¹Ñ¡¾Ñ²¹Ò

ÊÁà 稾ÃÐà·¾Ï à ŒÒ¿‡Ò¹Ñ¡¾Ñ²¹Ò

Êӹѡ§Ò¹¤³Ð¡ÃÃÁ¡ÒþѲ¹Ò¡ÒÃàÈÃÉ°¡Ô¨áÅÐÊѧ¤ÁáË‹§ªÒμÔ

๒๒๒๒

“...¨Ø´ÁØ‹§ËÁÒ·Õèá·Œ¢Í§¡ÒþѲ¹ÒºŒÒ¹àÁ×ͧ ¤×ͤÇÒÁà¨ÃÔÞÁÑ蹤§·Ø¡æ ŒÒ¹¢Í§»ÃÐà·È.

´Ñ§¹Ñé¹ ¡ÒþѲ¹Ò·Õè¾Ö§»ÃÒö¹Ò Ö§¹‹Ò¨ÐËÁÒ¶֧¡ÒþѲ¹Ò§Ò¹ã¹ºŒÒ¹àÁ×ͧ·Ø¡ ŒÒ¹·Ø¡Ê‹Ç¹ ·Õè·Ø¡¤¹ÁÕʋǹËÇÁ¡Ñ¹¤Ô´ ËÇÁ¡Ñ¹·Ó áÅÐËÇÁ¡Ñ¹ÃѺ¼Å·Õèà¡Ô´¢Öé¹â´Â·ÑèÇ˹ŒÒ...

´Ñ§¹Ñ鹤¹·ÕèËÇÁ§Ò¹¡Ñ¹¨ÐμŒÍ§ÃÐÁÑ´ÃÐÇѧÁͧ ١ѹáÅСѹäÇŒ¾ÃŒÍÁ·Ñ駪‹ÇÂàËÅ×ÍʹѺʹع¡Ñ¹

ãËŒÊÒÁÒö¾Ñ²¹Ò¡ŒÒÇ˹ŒÒ仾ÌÍÁæ ¡Ñ¹ä´Œ.¼ÅÊÓàÃ稷Õè᷌㹡ÒþѲ¹Ò¨Ö§¨Ðà¡Ô´¢Öé¹. ...”

พระราโชวาทในพธพระราชทานปรญญาบตรแกผสำเรจการศกษาจากสถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร

ณ หองประชมจระ บญมาก สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร

๑ เมษายน ๒๕๓๒

๓

๔

¤Ó¹Óในโอกาสทสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ทรงเจรญพระชนมายครบ ๖๐ พรรษา

ในวนท ๒ เมษายน ๒๕๕๘ สำนกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.) สำนกในพระมหากรณาธคณททรงปฏบตพระราชกรณยกจนานปการ ตามรอยเบองพระยคลบาทพระบาทสมเดจพระเจาอยหว และสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ เพอบำบดทกข บำรงสข ใหพสกนกรชาวไทยมความเปนอยทดขน จงไดจดทำหนงสอ “สมเดจพระเทพฯ เจาฟานกพฒนา”เลมนขน เพอรวมเฉลมพระเกยรต และเผยแพรใหประชาชนและหนวยงานตางๆ ไดซาบซงในพระมหากรณาธคณอยางหาทสดมได และดำเนนตามรอยพระยคลบาท โดยนำไปประยกตใชเปนแนวทางในการพฒนาประเทศและตนเองตอไป

หนงสอเลมน นำเสนอเนอหาสาระเกยวกบแนวพระราชดำรและพระราชกรณยกจในการพฒนา ประเทศดานตางๆ ของสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร และบทสมภาษณผถวายงานใกลชดเบองพระยคลบาท ตลอดจนประโยชนสขทเกดขนแกประชาชน จากผลการพฒนาตาม แนวพระราชดำร โดยแบงการนำเสนอออกเปน ๖ สวน ไดแก

สวนท ๑ การทรงงานของสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ตามรอยเบองพระยคลบาทพระบาทสมเดจพระเจาอยหว และสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ โดยสมภาษณ ผถวายงานใกลชดเบองพระยคลบาท ไดแก ดร.สเมธ ตนตเวชกล เลขาธการมลนธชยพฒนาและศาสตราจารยเกยรตคณ นายแพทย เกษม วฒนชย องคมนตร

สวนท ๒ การทรงงานพฒนา เพอความสขอยางยงยนของชาวไทย นำเสนอพระราชกรณยกจในการพฒนาประเทศดานตางๆ ทนำประโยชนสขสพสกนกรชาวไทยรวม ๗ ดาน ไดแก (๑) งานพฒนาสขภาพ (๒) งานพฒนาการศกษา (๓) งานพฒนาคณภาพชวต สงเสรมอาชพ และการสหกรณ(๔) งานพฒนาชนบทและพนท ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (๕) งานอนรกษและพฒนาศลปวฒนธรรมไทย ศาสนา และดนตร (๖) งานมลนธและสงคมสงเคราะห (๗) งานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยเพอการพฒนาอยางยงยน

ส วนท ๓ พระ เมตตาแผ ไพศาลส น านาประ เทศ พระมหากรณาธ คณของสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ไมเพยงพระราชทานความชวยเหลอแกราษฎรไทยเทานน ยงทรงเผอแผไปยงราษฎรในนานาประเทศอกดวย อาท สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาวสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร ราชอาณาจกรกมพชา สาธารณรฐสงคมนยมเวยดนาม สาธารณรฐ มองโกเลย ราชอาณาจกรภฏาน สาธารณรฐประชาชนบงกลาเทศ และสาธารณรฐอนโดนเซย รวมทงองคกร ระหวางประเทศ อนเปนการชวยยกระดบคณภาพชวตของเดกเยาวชนและประชาชนในประเทศเหลานน

๕

ส วนท ๔ พระราช นพนธ . . . ผล กแห งแนวพระราชดำ ร เจ าหญ ง นก พฒนาสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ทรงพระปรชาชาญดานอกษรศาสตรและภาษา จงทรงงานพระราชนพนธหลากหลายประเภท ทงภาษาไทย ภาษาตางประเทศ และพระราชนพนธแปลมากกวา ๑๐๐ เรอง ลวนทรงคณคา เปนทประจกษในแวดวงวรรณกรรม อนสะทอนพระอจฉรยภาพ และแนวพระราชดำรเกยวกบการพฒนาประเทศของพระองค

สวนท ๕ พระเกยรตคณเกรกฟา ทวหลาสรรเสรญ จากการทสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯสยามบรมราชกมาร ทรงอทศพระวรกายทรงงานอยางหนกเพอชวยเหลอประชาชนอยางตอเนอง ตงแตทรงพระเยาว จนเปนทประจกษแกชนชาวไทยและนานาประเทศ ทำใหองคกรสำคญระดบชาตทลเกลาฯ ถวายตำแหนงสำคญเพอเทดพระเกยรต รวมทงพรอมใจกนขอพระราชทานพระราชานญาตทลเกลาฯถวายปรญญาดษฎบณฑตกตตมศกด ตลอดจนรางวลเทดพระเกยรตคณแดพระองคเปนจำนวนมาก

สวนท ๖ บทสรป สมเดจพระเทพฯ เจาฟานกพฒนา พระผสบสานพระราชปณธาน เปนทประจกษแกพสกนกรทวประเทศกวา ๔๐ ปทผานมา สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมารทรงมงมนพระราชหฤทยในการสนองพระราชภารกจ และสบสานโครงการตางๆ ในพระราชดำรพระบาท สมเดจพระเจาอยหว สมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ และสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนนรวมทงทรงพระราชดำรงานโครงการพฒนาในพระองค ชวยสรางประโยชนสขใหแกปวงชนชาวไทย อยางอเนกอนนต

การจดทำหนงสอเลมน สำนกงานฯ ไดรบความกรณาจาก ดร .สเมธ ตนตเวชกลเลขาธการมลนธชยพฒนา อดตเลขาธการคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตและอดตเลขาธการคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชดำรในการเปนประธานทปรกษา และทปรกษา ๓ ทาน ไดแก วาทรอยตร กตต ขนธมตร กรมวงผใหญรองศาสตราจารย นราพร จนทรโอชา รองประธานมลนธการศกษาทางไกลผานดาวเทยม และนางเพญจา ออนชต อดตรองเลขาธการคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ทไดกรณา ใหคำแนะนำทเปนประโยชนอยางยงในการจดทำหนงสอ นอกจากน ไดรบความอนเคราะหขอมล และภาพพระราชกรณยกจจากมลนธชยพฒนา สำนกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชดำร และสำนกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต และกรมความรวมมอระหวางประเทศใหความอนเคราะหขอมลและประสานการสมภาษณหนวยงานและผไดรบพระราชทานความชวยเหลอในประเทศตางๆ จงขอกราบขอบพระคณเปนอยางสงมา ณ โอกาสน

สำนกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต เมษายน ๒๕๕๘

ÊÒúÑÞคำนำ

พระมหากรณาธคณของสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ๘ตอสำนกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

สวนท ๑ : การทรงงานของสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ๓๔ ตามรอยเบองพระยคลบาทพระบาทสมเดจพระเจาอยหว และสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ

จากนำพระราชหฤทยของสมเดจพระเทพฯ สประโยชนสขของปวงประชา ๓๘ บทสมภาษณ ดร.สเมธ ตนตเวชกล เลขาธการมลนธชยพฒนา

“เจาฟา” ผทรงมงมนพฒนาประเทศ สรางความมนคง ยงยน ๕๒ เพอความสขของปวงชน บทสมภาษณ ศาสตราจารยเกยรตคณ นายแพทย เกษม วฒนชย องคมนตร

๖

สวนท ๒ : การทรงงานพฒนา เพอความสขอยางยงยนของชาวไทย ๖๔๑. งานพฒนาสขภาพ ๖๙๒. งานพฒนาการศกษา ๙๔๓. งานพฒนาคณภาพชวต สงเสรมอาชพ และการสหกรณ ๑๒๐๔. งานพฒนาชนบทและพนท ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ๑๓๓๕. งานอนรกษและพฒนาศลปวฒนธรรมไทย ศาสนา และดนตร ๑๕๑๖. งานมลนธและสงคมสงเคราะห ๑๗๒๗. งานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยเพอการพฒนาอยางยงยน ๑๙๘

สวนท ๓ : พระเมตตาแผไพศาลสนานาประเทศ ๒๒๔

สวนท ๔ : พระราชนพนธ... ผลกแหงแนวพระราชดำรเจาหญงนกพฒนา ๒๖๐

สวนท ๕ : พระเกยรตคณเกรกฟา ทวหลาสรรเสรญ ๒๗๘

สวนท ๖ : บทสรป สมเดจพระเทพฯ เจาฟานกพฒนา พระผสบสานพระราชปณธาน ๒๙๐

บรรณานกรม ๓๐๒

รายนามทปรกษาและคณะทำงานจดทำหนงสอ “สมเดจพระเทพฯ เจาฟานกพฒนา”

๗

๘

¾ÃÐÁËÒ¡ÃسҸԤس¢Í§ÊÁà 稾ÃÐà·¾ÃÑμ¹ÃÒªÊØ´ÒÏ ÊÂÒÁºÃÁÃÒª¡ØÁÒÃÕμ‹ÍÊӹѡ§Ò¹¤³Ð¡ÃÃÁ¡ÒþѲ¹Ò¡ÒÃàÈÃÉ°¡Ô¨áÅÐÊѧ¤ÁáË‹§ªÒμÔ

๙

นบเปนพระมหากรณาธคณเทดไวเหนอเกลาฯ คณะผบรหารและเจาหนาท สำนกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.) หรอ สภาพฒน ทสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ไดเสดจพระราชดำเนน เปนการสวนพระองคมาเยอน สศช. ถง ๓ ครง ดวยกน รวมทงยงใหความ สนพระราชหฤทยเสดจฯ เยยมชมการพฒนาตามโครงการพฒนาพนทบรเวณ ชายฝงทะเลตะวนออก และทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ เสดจฯ เปนองคประธาน เปดการประชมสมมนาเฉลมพระเกยรตสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ เมอป ๒๕๔๗ และการประชมประจำป ๒๕๕๕ ซงสำนกงานคณะกรรมการ พฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตจดขน

นอกจากน สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมารทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ พระราชทานสมภาษณเกยวกบหลกการทรงงานพฒนา ประเทศของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว และพระราชทานบทความ เรอง “เรยนรการทรงงานสการพฒนาประเทศอยางยงยนของพระบาท สมเดจพระเจาอยหว และสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ” เพอ นอมนำลงพมพเผยแพรเปนบทนำในหนงสอ “พระมหากษตรยนกพฒนา เพอประโยชนสขสปวงประชา” และ “สจธรรมแหงแนวพระราชดำร สการพฒนา อยางยงยน” ของสำนกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคม แหงชาต

สำนกงานฯ รสกซาบซงในพระมหากรณาธคณอยางหาทสดมไดทสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ทรงมพระเมตตา ทรงสละ เวลาอนมคายง เพอทรงประกอบพระราชกรณยกจดงกลาวขางตน ทรงเปน พระมงขวญทนำพาแสงสวางสองทางการพฒนาประเทศและทรงนำขวญกำลงใจ และความปลมปตสผบรหารและเจาหนาท สศช. ขอเทดไวเหนอเกลาชาวสภาพฒน ตลอดไป

๑๐

àÊ´ç¨Ï àÂ×͹ÊÀҾѲ¹� ¤ÃÑé§áá สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร เสดจพระราชดำเนนพรอมดวยนสต

ปรญญาเอก สาขาพฒนศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร มายงสำนกงาน คณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต เมอวนจนทรท ๖ กนยายน ๒๕๒๕ เพอทรงรบฟง การบรรยายสรปเรอง “แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๕” อกครงหนง ภายหลงจากท ดร.เสนาะ อนากล เลขาธการคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (พ.ศ. ๒๕๑๖ – ๒๕๑๘ และ พ.ศ. ๒๕๒๓ – ๒๕๓๒) ไดรบเชญไปถวายการบรรยายทางวชาการเรอง แผนพฒนาเศรษฐกจ และสงคมแหงชาต ฉบบท ๕ (พ.ศ. ๒๕๒๕ – ๒๕๒๙) แดสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร และนกศกษาปรญญาเอกในสาขาพฒนศกษาศาสตร ณ มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร เมอวนท ๒๓ สงหาคม ๒๕๒๕

๑๑

๑๒

àÊ´ç¨Ï àÂÕèÂÁªÁâ¤Ã§¡ÒþѲ¹Ò¾×é¹·ÕèºÃÔàdzªÒ½›§·ÐàÅμÐÇѹÍÍ¡สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ทรงมพระราชกรณยกจทไดทรงบำเพญ

เพอประโยชนแกประเทศชาตและประชาชนชาวไทยในดานตางๆ มากมาย พระราชกรณยกจทสำคญ อยางหนง คอการเสดจฯ ไปทรงบรรยายทางวชาการแกนกเรยนโรงเรยนนายรอยพระจลจอมเกลา และทรงนำคณาจารยและนกเรยน ไปทศนศกษาตามสถานทตางๆ ดงทปรากฏเปนขาวอยเปนระยะๆ เพอเพมพนความรความเขาใจในวชาทพระองคทรงบรรยาย และเปนการเพมประสบการณแกลกศษย ของพระองคดวย

เมอวนพฤหสบดท ๒๓ สงหาคม ๒๕๓๓ สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ทรงนำคณาจารย และนกเรยนโรงเรยนนายรอยพระจลจอมเกลา ชนปท ๕ ซงมจำนวนประมาณ ๓๐๐ คน ทศนศกษาโครงการพฒนาพนทบรเวณชายฝงทะเลตะวนออก ณ จงหวดชลบร และจงหวดระยอง

การเสดจพระราชดำเนนครงนน สำนกงานคณะกรรมการพฒนาชายฝงทะเลตะวนออก (สพอ.) ซงเปนหนวยงานขนตรงตอสำนกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต เปนหนวยงานหลกในการประสานงาน โดยมผบรหาร สศช. ประกอบดวย ดร.พสฎฐ ภคเกษม เลขาธการ คณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (พ.ศ. ๒๕๓๒ – ๒๕๓๗) ดร.สเมธ ตนตเวชกล รองเลขาธการฯ ดร.สาวตต โพธวหค ผอำนวยการ สพอ. นำเสดจฯ โดยพระองคทรงใชเวลา ๑ วน เพอเสดจฯ ไปทรงรบฟงการบรรยาย และทอดพระเนตรโครงการตางๆ ในจงหวดชลบร และระยอง ไดแก คลงสำรอง ปตท. นคมอตสาหกรรม และทาเรอแหลมฉบง โครงการกอสราง โรงงานโอเลฟนส และบรษทปโตรเคมแหงชาต จำกด

๑๓

กอนเสดจฯ กลบ สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ไดรบสงกบ ดร.พสฎฐ ภคเกษม เลขาธการฯ พนกงานบรษทปโตรเคมแหงชาต และขาราชการจากหนวยงานตางๆ ทตงแถวเพอรอสงเสดจฯ วา

“ขอขอบใจทกคนทมส วนชวยใหการทศนศกษาของคณะนก เรยน นายรอยพระจลจอมเกลาครงน เปนไปอยางเรยบรอย และไดความรอนเปน ประโยชนยง โดยไดความรแปลกๆ ใหมๆ ในการพฒนาประเทศในอนาคต หลายประการ”

๑๔

àÊ´ç¨Ï àÂ×͹ÊÀҾѲ¹� ¤ÃÑ駷Õè ò ·Ã§ÃѺ¿˜§¡ÒúÃÃÂÒÂÊÃØ»á¼¹Ï øสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร เสดจพระราชดำเนนเปนการสวนพระองค

มายงสำนกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.) เมอวนพธท ๒ กรกฎาคม ๒๕๓๙ เพอทรงรบฟงการบรรยายสรปเรอง “แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๘” (พ.ศ. ๒๕๔๐ – ๒๕๔๔) โดยม ดร.สเมธ ตนตเวชกล เลขาธการคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคม แหงชาต (พ.ศ. ๒๕๓๗ – ๒๕๓๙) ขาราชการและเจาหนาท สศช. พรอมใจเฝารบเสดจฯ อยางพรอมเพรยงกน โดยทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหผบรหารสำนกงานฯ รวมโตะเสวยพระกระยาหารคำ ยงความปลาบปลม แกขาราชการและเจาหนาท สศช. เปนอยางยง

๑๕

๑๖

àÊ´ç¨Ï ໚¹Í§¤�»Ãиҹà»�´¡ÒÃÊÑÁÁ¹Òà©ÅÔÁ¾ÃÐà¡ÕÂÃμÔ “ÊÌҧà ç¡ä·ÂãËŒàμçÁÈÑ¡ÂÀÒ¾ ŒÇÂÍÒËÒÃáÅÐâÀª¹Ò¡ÒÔ

สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ เสดจฯ เปน องคประธานเปดการสมมนาวชาการ เรอง “สรางเดกไทยใหเตมศกยภาพ ดวยอาหารและโภชนาการ” ซงเปนการสมมนาเฉลมพระเกยรตสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ เนองในโอกาส เฉลมพระชนมพรรษา ๖ รอบ ๑๒ สงหาคม ๒๕๔๗ โดยวฒอาสาธนาคารสมอง สำนกงานคณะกรรมการ พฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต และหนวยงานทเกยวของรวมกนจดขนระหวางวนท ๒๙ – ๓๐ กรกฎาคม ๒๕๔๗ ณ โรงแรมมราเคล แกรนด คอนเวนชน กรงเทพฯ

๑๗

พระองคทรงมพระราชดำรสเปดการสมมนาดงกลาว เมอวนท ๓๐ กรกฎาคม ๒๕๔๗ ความตอนหนงวา

“. . .อาหารและโภชนาการมความสำคญตอมนษยตลอดวงจรชวต การถายทอดองคความร ประสบการณ และความเช ยวชาญดานอาหาร และโภชนาการแกสถานศกษาใหสามารถนำไปปฏบตไดอยางมประสทธภาพ จะชวยเสรมสรางเดกใหมศกยภาพเตมตามความคาดหมายของการประชม ทสำคญคอความรวมมอรวมใจของทกฝาย โดยมโรงเรยนและนกเรยนเปน เปาหมายหลก แลวขยายองคความรตอไปยงบคคลในครอบครวและชมชน ซงการแกไขหรอปองกนปญหาท เกดจากพฤตกรรมการบรโภคไมเหมาะสม ไมอาจสำเรจไดหากชมชนไม เขาใจปญหา ไมตระหนกในความสำคญและ ความจำเปนทจะตองมการระดมพลง เพอผลกดนใหมการดำเนนงานในเชงรก

ข าพ เจ า ย น ด ท ไ ด ท ร าบว า จ ะม ก า ร จ ด ต ง โ ค ร ง ก า รด า นอ าหา ร และโภชนาการ เพอปรบปรงและสงเสรมภาวะโภชนาการของเดก โดยม สถาบนการศกษาตางๆ องคกรของภาครฐและเอกชน ตลอดจนวฒอาสา ธนาคารสมองรวมสนบสนนการดำเนนงาน เพอใหเกดเครอขายภาคปฏบต ทสามารถขยายผลใหกวางขวาง ขาพเจาหวงวาการประชมครงนจะมสวนชวย สรางความเขาใจแกภาคทเกยวของ ทำใหการดำเนนงานเชงบรณาการบรรล เปาหมายอยางแทจรง...”

๑๘

การจดสมมนาเฉลมพระเกยรตดงกลาว สบเนองจากสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ ทรงสนพระราชหฤทยและใหความสำคญตอการพฒนาศกยภาพและคณภาพของพสกนกรชาวไทย เปนอยางยง ประกอบกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๙ (พ.ศ. ๒๕๔๔- ๒๕๔๙)

๑๙

ไดใหความสำคญกบการพฒนาศกยภาพของคน ทมงใหประชาชนมการปรบเปลยนพฤตกรรมใหเหมาะสม ในเรองการบรโภคทถกตอง คณคาทางโภชนาการ คณภาพและความปลอดภยของอาหาร โดยมงให ความรแกสถานศกษา นกเรยน นกศกษา ซงเดกและเยาวชนเหลานจะเปนทรพยากรทสำคญและมคายง ในการเพมขดความสามารถในการแขงขนของประเทศ อนเปนการขบเคลอนประเทศไปสเศรษฐกจ สมยใหมทมสมรรถนะสง จงจำเปนตองพฒนาศกยภาพเดกเหลานใหเตบโตอยางมคณภาพตอไป

๒๐

¾ÃÐÃÒª·Ò¹ÊÑÁÀÒɳ�à¡ÕèÂǡѺËÅÑ¡¡Ò֍§Ò¹¾Ñ²¹Ò»ÃÐà·È ¢Í§¾ÃкҷÊÁà 稾ÃÐ਌ÒÍÂÙ‹ËÑÇ

สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ไดพระราชทานพระราชวโรกาสให ดร.สเมธ ตนตเวชกล เลขาธการมลนธชยพฒนา ในฐานะประธานทปรกษา คณะทำงานจดทำหนงสอ “พระมหากษตรยนกพฒนา เพอประโยชนสขสปวงประชา” นำคณะผบรหาร สศช. และทมงานจดทำหนงสอเขาเฝาฯ อนประกอบดวย นายอาคม เตมพทยาไพสฐ เลขาธการคณะกรรมการ พฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (พ.ศ. ๒๕๕๓ – ปจจบน ) นางเพญจา ออนชต รองเลขาธการฯ นายปรเมธ วมลศร รองเลขาธการฯ นายสทน ลปยะชาต ผอำนวยการสำนกงานเลขาธการ นางสาวกญญารกษ ศรทองรง ผเชยวชาญดานนโยบายสาธารณะ และนางจนทรทพย ปาละนนทน หวหนากลมงานประชาสมพนธ เขาเฝาทล-

ละอองพระบาท สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร เพอขอพระราชทานสมภาษณ เกยวกบหลกการทรงงานและแนวพระราชดำรในการพฒนาประเทศของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว และประสบการณจากการโดยเสดจ พระบาทสมเดจพระเจาอยหว เมอวนจนทรท ๒๐ มถนายน ๒๕๕๔ ณ อาคารชยพฒนา สวนจตรลดา

๒๑

สำนกงานฯ ไดอญเชญบทพระราชทาน สมภาษณพเศษดงกลาวลงพมพเผยแพรเปน บทนำในหนงสอ “พระมหากษตรยนกพฒนา เพอประโยชนสขสปวงประชา” ท สศช. จดทำขนเพอรวมเฉลมพระเกยรตพระบาท สมเดจพระเจาอยหว เนองในโอกาสพระราชพธ มหามงคลเฉลมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธนวาคม ๒๕๕๔ และเผยแพรใหประชาชน และหนวยงานทวไปไดซาบซงในพระมหา กรณาธคณของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ตลอดจนประโยชนสขทเกดขนแกประชาชน และดำเนนตามรอยพระยคลบาท โดยนำไป ประยกตใชเปนแนวทางในการพฒนาประเทศและตนเองตอไป

¾ÃÐÃÒª·Ò¹º·¤ÇÒÁàÃ×èͧ “àÃÕ¹ÃÙŒ¡Ò֍§Ò¹ÊÙ‹¡ÒþѲ¹Ò»ÃÐà·ÈÍ‹ҧÂÑè§Â×¹¢Í§ ¾ÃкҷÊÁà´ç¨¾ÃÐ਌ÒÍÂÙ‹ËÑÇ áÅÐÊÁà 稾ÃÐ¹Ò§à ŒÒÏ ¾ÃкÃÁÃÒªÔ¹Õ¹Ò¶”

ในโอกาสพระราชพธเฉลมพระชนมพรรษาพระบาท สมเดจพระเจาอยหว ๘๖ พรรษา ๕ ธนวาคม ๒๕๕๖ และ สมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ ๘๑ พรรษา ๑๒ สงหาคม ๒๕๕๖ สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ พระราชทาน บทความ เรอง “เรยนรการทรงงานสการพฒนาประเทศ อยางยงยนของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว และ สมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ” ซงสำนกงานฯ ไ ด อ ญ เช ญ เ ป นบทนำ ในหน ง ส อ “ส จ ธ ร รมแห ง แนวพระราชดำร สการพฒนาอยางยงยน” เพอรวม เฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหว และสมเดจ พระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ และเผยแพรใหประชาชน และหนวยงานตางๆ ไดนำไปเปนแนวทางในการปฏบตงาน และดำเนนชวตสความสขอยางยงยนตอไป

๒๒

àÊ´ç¨Ï àÂ×͹ÊÀҾѲ¹� ¤ÃÑ駷Õè ó ·Ã§ÃѺ¿˜§¡ÒúÃÃÂÒÂÊÃØ»á¼¹Ï ññสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร เสดจพระราชดำเนนทรงรบฟงการบรรยายสรป

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๑๑ (พ.ศ. ๒๕๕๕ – ๒๕๕๙) และทอดพระเนตรพพธภณฑ สรยานวตรเพอการพฒนาประเทศ ณ สำนกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต เมอวนพธท ๗ มนาคม ๒๕๕๕ โดยม ดร.สเมธ ตนตเวชกล เลขาธการมลนธชยพฒนา นายอาคม เตมพทยาไพสฐ เลขาธการคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต พรอมคณะผบรหาร อดตผบรหาร และเจาหนาท สศช. เฝารบเสดจอยางพรอมเพรยงกน

ภายหลงจากทรงรบฟงการบรรยายสรปและทอดพระเนตรพพธภณฑฯ สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ฉายพระฉายาลกษณรวมกบคณะผบรหาร และเจาหนาท สศช. และเสวยพระกระยาหารคำ หลงจากนนจงเสดจพระราชดำเนนกลบ

๒๓

๒๔

๒๕

๒๖

๒๗

๒๘

๒๙

àÊ´ç¨Ï ໚¹Í§¤�»Ãиҹ à»�´¡ÒûÃЪØÁ»ÃШӻ‚ òõõõ ¢Í§ ÊȪ.

สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ เสดจพระราชดำเนน ทรงเปนองคประธาน และมพระราชดำรสเปดการประชมประจำป ๒๕๕๕ ของสำนกงานคณะกรรมการ พฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต เรอง “อนาคตประเทศไทยบนเสนทางสเขยว” พรอมทรงรบฟง การอภปราย และทอดพระเนตรนทรรศการ ณ หองแกรนด ไดมอนดบอลรม ศนยแสดงสนคาและ การประชมอมแพค เมองทองธาน จงหวดนนทบร เมอวนพฤหสบดท ๖ กนยายน ๒๕๕๕ พระราชดำรส ดงกลาว มขอความตอนหนงดงน

“.. .ขาพเจายนดท ไดมาเปนประธานในพธ เปดการประชมประจำป ๒๕๕๕ หวขอ อนาคตประเทศไทยบนเสนทางสเขยว ทสำนกงานคณะกรรมการ พฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต จดขนในวนน การประชมครงนถอเปน จดเรมตนทด เนองจากเปนการระดมกำลงสมอง กำลงความคดของผมความร จากทกภาคสวน เพอจะไดปรกษาหารอรวมกำหนดแนวทางทจะขบเคลอน ประเทศชาต ไปสความเปนส งคมส เขยว เปนท เข าใจกนวา เปนส งคมทม ความเจรญอยางยงยน มเสถยรภาพทกดาน และประชาชนมความเปนอยทด เสมอหนากน

๓๐

การจะบรรล เป าประสงค ไดจะตองอาศยองคประกอบหลายอยาง หลายประการสำคญในจำนวนน คนเปนองคประกอบสำคญประการหนง เพราะประเทศชาตจะเปนไปในทศทางใด คนในประเทศยอมมสวนเปนอยางมาก

การสงเสรมความร ความสามารถ ความคด รวมไปถงคณธรรมของคน เพอใหเปนทรพยากรบคคลทมพลงของประเทศ จงเปนเรองทตองจดการควบค กนไปกบการพฒนาดานอนๆ

ขาพเจารสกปลาบปลมท ได เหนทานท งหลายพรอมใจกนมาในวนน ขอใหทานท งหลายมความเขาใจทตรงกน ม เปาหมายไปในทางเดยวกน เชอวาการประชมคร งนจะเกดเปนคณแกประเทศชาตและปวงชนชาวไทย อยางแนนอน ได เวลาอนควรแลวข าพเจ าขอเปดการประชม “อนาคต ประเทศไทยบนเสนทางสเขยว” ณ บดน ขอใหการประชมบรรลจดมงหมาย สมดงทหวงไวทกประการ และขอใหทกทานประสบแตความสขความเจรญ ยงๆ ขนทกเมอทวกน...”

หลงการอภปราย สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ไดเสดจพระราชดำเนน ทอดพระเนตรนทรรศการ ซง สศช. ไดเชญหนวยงานตางๆ รวมจดนทรรศการ เพอเปนแนวทางและตวอยาง ของการเตรยมความพรอมในการขบเคลอนประเทศส “สงคมสเขยว” จากนน ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ฉายพระฉายาลกษณรวมกบผบรหารระดบสงแลวเสวยพระกระยาหารกลางวน และเสดจพระราชดำเนนกลบ

๓๑

๓๒

๓๓

๓๔๓๓๓๔๔๔

“...¨Ò¡á¹Ç¾ÃÐÃÒª´ÓÃԢͧ¾ÃкҷÊÁà´ç¨¾ÃÐ਌ÒÍÂÙ‹ËÑÇ áÅÐÊÁà´ç¨¾Ãйҧ਌ÒÏ ¾ÃкÃÁÃÒªÔ¹Õ¹Ò¶ ·Õè·Ã§ãËŒ¤ÇÒÁÊÓ¤ÑÞáÅÐμÃÑÊàÊÁÍÇ‹Ò “¤¹”

໚¹»˜¨¨ÑÂÊÓ¤ÑÞ·ÕèÊش㹡ÒþѲ¹Ò ¢ŒÒ¾à¨ŒÒ ֧䴌¹ŒÍÁ¹Óá¹Ç¾ÃÐÃÒª´ÓÃÔ㹡Ò֍§Ò¹¾Ñ²¹Ò»ÃÐà·È¢Í§¾ÃÐͧ¤�

ÁÒ»ÃÐÂØ¡μ�㪌ã¹ÇÔ¸Õ´Óà¹Ô¹§Ò¹â¤Ã§¡ÒþѲ¹Ò´ŒÒ¹μ‹Ò§æ ·Õ袌Ҿ਌ÒÃÔàÃÔèÁ¢Öé¹ ´ŒÇ¾ͨÐÁÕ¤ÇÒÁÃÙŒáÅФÇÒÁʹã¨ã¹àÃ×èͧÊØ¢ÀÒ¾ ͹ÒÁÑÂáÅСÒÃÈÖ¡ÉÒ

¢ŒÒ¾à¨ŒÒ Ö§ÁØ‹§à¹Œ¹§Ò¹¾Ñ²¹Òà´ç¡áÅÐàÂÒǪ¹ â´Â੾ÒÐã¹·ŒÍ§¶Ôè¹·Øáѹ´ÒÃ

à¾×èͨÐä ŒàμÔºãËދ໚¹¡ÓÅѧÊÓ¤Ñޢͧ»ÃÐà·ÈªÒμÔμ‹Íä»...¢ŒÒ¾à¨ŒÒä ŒÂÖ´ËÅÑ¡¡ÒôÓà¹Ô¹§Ò¹ «Öè§ä´ŒàÃÕ¹ÃÙŒ

¨Ò¡»ÃÐʺ¡Òó�μÒÁàÊ´ç¨ ¾ÃкҷÊÁà 稾ÃÐ਌ÒÍÂÙ‹ËÑÇ áÅÐÊÁà´ç¨¾Ãйҧ਌ÒÏ

¾ÃкÃÁÃÒªÔ¹Õ¹Ò¶…”บทความพระราชดำรจากบทความพระราชทาน

ของสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร เรอง “เรยนรการทรงงานสการพฒนาประเทศอยางยงยนของ

พระบาทสมเดจพระเจาอยหว และสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ” ในหนงสอสจธรรมแหงแนวพระราชดำร สการพฒนาอยางยงยน

จดทำโดย สำนกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต เผยแพร ธนวาคม ๒๕๕๖

๓๕๓๕

๑ ¡Ò֍§Ò¹¢Í§ÊÁà 稾ÃÐà·¾ÃÑμ¹ÃÒªÊØ´ÒÏ ÊÂÒÁºÃÁÃÒª¡ØÁÒÃÕ μÒÁÃÍÂàº×éͧ¾ÃÐÂؤźҷ ¾ÃкҷÊÁà´ç¨¾ÃÐ਌ÒÍÂÙ‹ËÑÇ áÅÐÊÁà´ç¨¾ÃÐ¹Ò§à ŒÒÏ ¾ÃкÃÁÃÒªÔ¹Õ¹Ò¶

๓๖๓๖

ʋǹ·Õè ñ¡Ò֍§Ò¹¢Í§

ÊÁà 稾ÃÐà·¾ÃÑμ¹ÃÒªÊØ´ÒÏ ÊÂÒÁºÃÁÃÒª¡ØÁÒÃÕ μÒÁÃÍÂàº×éͧ¾ÃÐÂؤźҷ ¾ÃкҷÊÁà 稾ÃÐ਌ÒÍÂÙ‹ËÑÇ

áÅÐÊÁà´ç¨¾ÃÐ¹Ò§à ŒÒÏ ¾ÃкÃÁÃÒªÔ¹Õ¹Ò¶ ภาพสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ตามเสดจพระราชดำเนนพระบาทสมเดจ

พระเจาอยหว และสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ เปนภาพทประชาชนคนไทยคนตามานาน หลายสบป ตงแตทรงเยาวพระชนษาจนเตบใหญ การตดตามโดยเสดจพระราชดำเนน ทำใหพระองค ไดทอดพระเนตรเหนสภาพชวต และความเปนอยของประชาชน ชวยใหทรงทราบปญหาตางๆ ตลอดจนทรงซมซบและเรยนรหลกการทรงงานของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว และสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ

พระองคจงทรงใฝพระราชหฤทยในการทรงงานตางๆ เพอบำบดทกข บำรงสข และยกระดบ คณภาพชวตของประชาชนใหอยดกนด และเพอทรงแบงเบาพระราชกรณยกจ โดยทรงพระวรยะอตสาหะ ในการทรงปฏบตภารกจอนเปนประโยชนแกประเทศชาตและราษฎรอยางไมทรงรสกเหนดเหนอย หรอยอทอแตประการใด ดวยทรงตงปณธานเดนตามรอยเบองพระยคลบาท ในการทรงงานพฒนา ประเทศตามแนวพระราชดำรพระบาทสมเดจพระเจาอยหว และสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ ททรงใหความสำคญและตรสเสมอวา “คน” เปนปจจยสำคญทสดในการพฒนา

สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ทรงพระราชนพนธเกยวกบหลกการทรงงาน ของพระองคในบทความเรอง “เรยนรการทรงงานสการพฒนาประเทศอยางยงยน ของพระบาทสมเดจ พระเจาอยหว และสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ” ซงพระราชทานลงพมพเปนบทนำในหนงสอ “สจธรรมแหงแนวพระราชดำร สการพฒนาอยางยงยน” จดทำโดย สำนกงานคณะกรรมการพฒนาการ เศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.) วา

“...ขาพเจาไดยดหลกการดำเนนงาน ซงไดเรยนรจากประสบการณตามเสดจ พระบาทสมเดจ พระเจาอยหว และสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ ดงน

๑. การพงพาตนเอง โดยเนนใหทกคนไดชวยเหลอตนเองกอนเปนอนดบแรก เชน การใหเมลดพนธ พชผก พนธสตว เพอผลตอาหารไวบรโภคเอง แทนทจะใหอาหารโดยตรง สามารถชวยเหลอตวเองไดตอไป เปนตน

๓๗๓๗

๒. การมสวนรวม เนนใหผทจะไดรบผลประโยชนจากการทำโครงการไดมสวนในการชวยคด ชวยทำ อาท การทผปกครองและเดกตองรวมกนวางแผนและทำการผลตทางการเกษตร จดเวรในการ ประกอบอาหารกลางวน ซงมผลทำใหผทเกยวของมความรสกเปนเจาของ ไดเรยนรและเขาใจในกจกรรม ททำอย

๓. การพฒนาแบบองครวมโดยผานกระบวนการเรยนร โดยเนนการพฒนาในทกๆ ดาน ไปพรอมๆ กน นอกจากนกลมเปาหมายจะตองไดรบความรจากกจกรรมททำ และสามารถนำความรทได ไปประยกตใชในการดำรงชวตตอไปได อาท โครงการเกษตรเพออาหารกลางวน มวตถประสงคเพอ แกปญหาการขาดแคลนอาหาร มการดำเนนกจกรรมใหความรดานเกษตรกรรมและกลมเปาหมาย ไดปฏบตจรงทงการปลกและประกอบอาหาร

๔. การพฒนาระบบประสานงานความรวมมอจากทกสวน ในการชวยเหลอจากภาครฐบาล และภาคเอกชน ทงในและตางประเทศ มการจดทำแผนงานหลกของโครงการทกๆ ระยะ ๕ ป เพอใหทกสวน ทเกยวของไดใชเปนแนวทางทำใหงานตางๆ มความกาวหนาอยางมประสทธภาพ

๕. การพฒนาผปฏบตงานใหมความรและประสทธภาพในการปฏบตงาน โดยมการอบรม การประชมสมมนา การศกษาดงาน เพอใหความรและเปนการแลกเปลยนความคดเหนระหวางผปฏบตงาน โครงการเปนประจำ รวมทงมการประเมนและรายงานผลการดำเนนงานเปนระยะ เพอใหผปฏบตงาน ทราบถงความกาวหนาของโครงการ และสามารถนำไปปรบปรงการดำเนนงานได

๖. การยดหลกการอนรกษสงแวดลอมและสอดคลองกบวฒนธรรมประเพณทองถน กจกรรม การพฒนาตางๆ จะตองคำนงถงผลกระทบตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และนำภมปญญา และวฒนธรรมทองถนมาประยกตใช...”

ผถวายงานใกลชดเบองพระยคลบาทในการพฒนาประเทศ ๒ ทาน ไดแก ดร.สเมธ ตนตเวชกล เลขาธการมลนธชยพฒนา อดตเลขาธการคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต และอดต เลขาธการคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชดำร และศาสตราจารย เกยรตคณ นายแพทย เกษม วฒนชย องคมนตร ไดกลาวถง หลกการทรงงาน พระวรยะอตสาหะ และพระมหากรณาธคณ ของสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ในการทรงงานพฒนา ประเทศทมงประโยชนใหเกดแกสวนรวมและประเทศชาต โดยเฉพาะอยางยงการพฒนาเพอยกระดบ คณภาพชวตของประชาชนในถนทรกนดาร ใหพงพาตนเองไดอยางยงยนสบไป

๓๘

¨Ò¡¹éÓ¾ÃÐÃÒªËÄ·Ñ¢ͧÊÁà 稾ÃÐà·¾Ï ÊÙ‹»ÃÐ⪹ �ÊØ¢¢Í§»Ç§»ÃЪÒ

บทสมภาษณดร.สเมธ ตนตเวชกล

เลขาธการมลนธชยพฒนา

“...พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงประกอบพระราชกรณยกจ ต งแตทองฟา ถงทะเล สวนสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ทรงประกอบพระราชกรณยกจทเกยวกบ ประชาชน โดยทรงดแลประชาชนตงแตอยในครรภมารดาไปจน ถงเชงตะกอน...”

ดร.สเมธ ตนตเวชกล เลขาธการมลนธชยพฒนา อดต เลขาธการคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต และอดตเลขาธการคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการ อนเนองมาจากพระราชดำร ผถวายงานใกลชดเบองพระยคลบาท

๓๙

สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ไดเลาถงความประทบใจในการทรงงานของ สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ตามรอยเบองพระยคลบาทพระบาทสมเดจพระเจาอยหว สมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ และสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน ดวยพระวรยะ อตสาหะ ทรงมมานะและทรงอดทน เพอบำบดทกข บำรงสข แกอาณาประชาราษฎร ตงแตยงทรง พระเยาวจวบจนปจจบนททรงเจรญพระชนมาย ๖๐ พรรษา

·Ã§Ê׺ÊÒ¹§Ò¹¾Ñ²¹ÒáÅоÃÐÃÒªÀÒáԨ μÒÁÃÍÂàº×éͧ¾ÃÐÂؤźҷ

ผมเรมถวายงานพระบาทสมเดจพระเจาอยหว และสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ ตงแต ป ๒๕๒๔ ในฐานะกรรมการและเลขาธการ คณะกรรมการ พเศษเพอประสานงานโครงการอนเนองมาจาก พระราชดำร (กปร.) ดงนน จงมโอกาสถวายงาน พระบรมวงศานวงศทกพระองคดวย โดยเฉพาะอยางยง สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร เนองจากพระองคมกตามเสดจ พระบาทสมเดจพระเจาอยหว สมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ และสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน ดวยเสมอ

เมอทรงเจรญพระชนษา พระองคจงเรมทรงงานพฒนาเรวมาก โดยทรงเรมมโครงการ ในความรบผดชอบของพระองคเองอยางเปนทางการตงแตป ๒๕๒๓ คอ โครงการเกษตรเพอ อาหารกลางวนในโรงเรยนตำรวจตระเวนชายแดน ดงนน จงนบวาเปนเวลานานมากทเดยวตงแตท ผมไดถวายงานในตำแหนงเลขาธการ กปร. ควบคกบตำแหนงกรรมการและเลขาธการมลนธชยพฒนา ทกอตงขนเมอป ๒๕๓๑ จนผมเกษยณอายราชการในป ๒๕๔๒ และปจจบนยงคงถวายงานในฐานะ เลขาธการมลนธชยพฒนา ซงพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทรงดำรงตำแหนงเปนองคนายก กตตมศกด และทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ทรงเปนองคประธานกรรมการบรหาร

ชวงหลงทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงตดพระราชภารกจตางๆ และทรงพระประชวร สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร กทรงสานงานตอจากพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ผมจงกราบบงคมทลถวายรายงานเปนระยะๆ ซงสวนใหญไมไดมอะไรเปลยนแปลง เนองจากงาน สวนหนงเปนโครงการทมลนธชยพฒนามอยเดมแลวและทำตอเนอง โดยมการขยายผลเปนโครงการ ใหมๆ ซงมอยมากมาย

๔๐

การทรงงานของสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ในฐานะองคประธาน กรรมการบรหารมลนธชยพฒนา ทรงบรหารและทรงดแลอยางใกลชดดวยพระองคเองทงหมดใหอยในกรอบทไดอนมตไว ทงเรองบคลากร โครงการ และงบประมาณ โดยมลนธฯ จะทลเกลาฯ ถวายแฟมเพอทรงพระราชวนจฉย และทรงลงพระนามาภไธยในหนงสออนมตตางๆ เกอบทกวน

·Ã§ÃÙŒ¤ÇÒÁ¡çμÒÁàÊ´ç¨à¾×èͷçàÃÕ¹ÃÙŒ¡Ò֍§Ò¹¾Ñ²¹Òหากถามว าสม เ ดจพระ เทพร ตน

ราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร เรมทรงงาน เมอไหร อาจกลาวเปนประโยคสนๆ ไดวา “ทรงรความกตามเสดจ” ดงททรงเลาใหขาราชบรพารฟงวา ระหวางททรงศกษา เลาเรยนอยนน ทรงขาดเรยนบอยมากเพราะ ตองตามเสดจพระบาทสมเดจ เจ าอยห ว สมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ และ สมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน ไปทรง งานในพนท ต างๆ กอนท จะมสำนกงาน

กปร . และมลนธชยพฒนาเสยอก จากการทผมไดม โอกาสตามเสดจตามหนาท ได เหนวา พระองคทรงชวยหยอดตา และทรงปอนยาใหเดกๆ และชาวบาน คอทรงไดรบการปลกฝงใหชวยเหลอ ประชาชน ดวยการเขารวมกระบวนการพฒนามาตงแตทรงพระเยาว ซงเปนเชนนทกพระองค

สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ทรงถอดแบบพระบาทสมเดจ พระเจาอยหว และทรงดำเนนตามรอยเบองพระยคลบาทมาตลอด หลกการทรงงานททรงเนนคอ การพฒนาในทองถนทรกนดาร และการแกไขปญหาใหประชาชนโดยใชองคความร เพอการ พฒนาอยางยงยน โดยทรงคำนงถงหลกภมสงคม ทรงมงพฒนาทงคนและพนท ทรงบรหารความเสยง โดยทรงทดลองจนเกดผลดกอน แลวจงคอยพระราชทานแกราษฎร ทรงเนนใหการศกษาเดก ดอยโอกาสและเดกในพนททรกนดารและหางไกล ทรงใหความสำคญกบระบบสารสนเทศ โดยทรงใช เทคโนโลยในการตดตามงาน ตลอดจนทรงเปนแบบอยางของการประหยดและพงพาตนเอง

“ª‹ÇÂàËÅ×ÍáÅÐᡌ䢻˜ÞËÒãËŒ»ÃЪҪ¹” ËÑÇã¨áË‹§á¹Ç¾ÃÐÃÒª´ÓÃÔสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ทรงอทศพระวรกายใหกบประชาชน

เหมอนอยางทพระบาทสมเดจเจาอยหว สมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ และสมเดจพระศรนครนทรา

๔๑

บรมราชชนน ทรงประกอบพระราชกรณยกจมาโดยตลอด เหนไดจากการดขาวในโทรทศน ตอนเช า เสดจพระราชดำเนนไปทรงงาน ทหนง บายไปทรงงานอกทหนง เยนเสดจฯ ลงจากเครองบนเสดจฯ ไปงานศพบาง ไปเปน องคประธานเปดงานบาง แมกระทงบางครง ประทบเครองบนกลบจากตางประเทศเปนเวลาหลายชวโมง พอเสดจฯ ลงจากเครองบนกทรง เรมประกอบพระราชกรณยกจตอทนท

นอกจากน พระองคทรงสานงานตอจากเกอบทกพระองค เชน “โรงเรยนตำรวจตระเวนชายแดน” จากสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน และ “สถาบนดนตรกลยาณวฒนา” จากสมเดจพระเจา พนางเธอ เจาฟากลยาณวฒนา กรมหลวงนราธวาสราชนครนทร ทรงรบชวงมาทงหมด พระองคไมเคย ทรงเหนอยลา กลบทรงทมเทเวลาทงหมดไปกบการประกอบพระราชกรณยกจ ซงทำใหพวกเรา ทถวายงานพระบาทสมเดจพระเจาอยหว สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร หรอ ถวายงานพระองคใดกตาม มความรสกวาโปรดการทรงงานหนกเหมอนกนทกพระองค พดตาม ภาษาชาวบานคอ “งานอด จดเตม” โดยทกพระองคทรงมจดมงหมายสำคญคอไดชวยเหลอ ประชาชน

ปจจยสำคญทมากระทบจนเกดพระราชดำรแตละโครงการ ม ๒ เรองใหญๆ คอ หนง ประชาชน ซงพระองคทรงไดรบหนงสอหรอเรองรองเรยนทกวน พระองคทรงใหความสำคญกบเรองน โดยเรองใดทรงเหนวามลนธชยพฒนา หรอหนวยงานทเกยวของสามารถชวยเหลอหรอแกไข ปญหาได กจะทรงสงใหไปดำเนนการ ตรงนจงเปนการออกไปใหความชวยเหลอประชาชนโดยตรง ซงไมไดซำซอนกบหนวยราชการ เชน กรมชลประทานเขามโครงการอยแลว กไปประสานใหเขา ชวยขยบไปอกหนอยไดไหม ชาวบานเขาเดอดรอน และแมจะไมสามารถชวยเหลอได กจะทรงให ตอบอธบายชแจงไปทกราย ตองตอบเพอใหเกยรต ชวยใหเขามความสข และไดชนใจทม พระองคทรงหวงใย และทรงอยเคยงขางประชาชนตลอดเวลา สะทอนใหเหนไดอยางหนงวา ประชาชนรก และฝากความหวงไวทพระองค แทนทจะรองเรยนไปยงหนวยงานตางๆ

สอง พระองคทรงพระราชดำรขนเองอยางมเหตมผล เชน ระหวางทเสดจฯ ไปในพนท และตางประเทศ พระองคทรงเหน รบร รบทราบ และบนทกเปนขอมลอยางเปนระบบ ซงชวยให พระองคทรงสามารถวนจฉยไดแลววา พนทตรงนสมควรทจะทำอะไร อนเปนทมาของโครงการ อนเนองมาจากพระราชดำรมากมาย

๔๒

·Ã§ ÙáÅ»ÃЪҪ¹μÑé§áμ‹ÍÂً㹤ÃÃÀ�ÁÒôÒ仨¹¶Ö§àªÔ§μС͹ผ ท ถ ว า ย ง า น พฒน า ม ก จ ะ

เปร ยบ เท ยบว า พระบาทสม เด จพระเจาอยหวทรงประกอบพระราช ก รณ ย ก จ ต ง แ ต ท อ ง ฟ า ถ ง ท ะ เ ล สวนสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ทรงประกอบ พระราชกรณยกจทเกยวกบประชาชน โดยทรงดแลประชาชนต งแตอย ใน ครรภมารดาไปจนถงเชงตะกอน เหนไดจากพระองคทรงดแลแมและเดกในครรภ ดวยการสงเสรมโภชนาการและสขภาพ อนามยแมและเดก เมอเดกคลอดกจะมศนยพฒนาเดกเลก เพอพฒนาใหเตบใหญอยางสมบรณแขงแรง และเมอถงวยเรยน พระองคมพระราชดำรโครงการตางๆ ทชวยเสรมสรางทงสมอง รางกาย และ จตใจ ใหเตบโตเปนคนมคณภาพ มอาชพ สามารถเลยงดตนเองและครอบครวไดอยางมความสข จวบจนแกเฒา พระองคทรงพระราชดำร “โครงการตวมเตยมเลยงเตาะแตะ” เปนกจกรรมสำหรบ ผสงอายในชมชน โดยทรงเหนวาเดกสวนใหญทอยตามชนบทตองออกไปเรยนตอนอกหมบาน ทำให ไมเกดความรสกผกพนกบครอบครวหรอบานเกด ประกอบกบสงคมไทยเขาสสงคมผสงอาย หากใหผใหญในครอบครวหรอในหมบานเขามามสวนรวมในการเลยงดและพฒนาเดกในโรงเรยน จะชวยใหเดกรสกผกพน และมจตอาสาทจะชวยพฒนาชมชนในบานเกดเพมมากขน

“ÀÙÁÔÊѧ¤Á” ËÅÑ¡¡Ò֍§Ò¹ ์¹¤ÇÒÁ¤ØŒÁ¤‹ÒáÅлÃÐ⪹ �ÊÙ§ÊØ´ ¢Í§»ÃЪҪ¹ã¹¾×é¹·Õè

นอกจากน มหลายโครงการทเกดจากการถวายทดนของประชาชนดวยจตศรทธา ซงมอย มากมายทวประเทศ บางพนทเปนบง เปนทลม นำทวมทกป เราตองมาคดคนหาหนทางทจะนำแผนดน ทประชาชนทลเกลาฯ ถวายใหดวยความศรทธานนมาทำใหเกดประโยชนสงสด และไมใชประโยชน ตอมลนธฯ เพราะมลนธชยพฒนาไมใชหนวยธรกจแสวงหากำไร ตองเปนประโยชนทเกดขนและ กลบคนสประชาชน โดยใชหลกการทรงงานของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ททรงสอนเรอง “ภมสงคม” ดคนในพนทดวยวาเขาตองการอะไร และสวนรวมเหนดวยหรอไม มความคมคาและใชใหเกดประโยชน สงสดของพนทหรอยง และเหนอสงใดประชาชนไดประโยชนไหม

๔๓

ตวอยาง เชน นายสมจตต และ นางมณ อมเอย นอมเกลาฯ ถวายทดน ตำบลศาลาลำดวน อำเมองเมอง จงหวด สระแกว จำนวนประมาณ ๑๑๐ ไร เปนทลมนำ ทวมถง ตอนแรกพวกเราคดไมออกวาจะ ทำอะไร ถาจะไมใหทวมตองลงทนมาก สรางเปนบงเกอรลอมรอบ เพราะวาเรา เร ยนมาอย างน น เม อสมเดจพระเทพ รตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ทรง ทราบและทรงพระราชดำร ช วคร หน ง กตรสวา “ถาอยางนน เ ลยงควายส” ตอนแรกคดวารบสงเลนๆ แตไมใช

พระองคทรงใหเหตผลของพระราชดำรดงกลาววา “ควาย” ภาษาองกฤษเรยกวา Water Buffalo เหตทภาษาองกฤษเรยก Water Buffalo เนองจากควายชอบนำ เมอพนทดงกลาวนำทวม คนอยไมได สตวอนอยไมได ผกหญาปลกไมได แตควายอยไดและกลบชอบดวย นคอพระราชดำรทลกซง

“âçàÃÕ¹¡ÒÊáÊÔÇÔ·Â�” ¡ÒÃ㪌»ÃÐ⪹ �¨Ò¡¾×é¹·ÕèÍ‹ҧàÃÕº§‹ÒÂâ´ÂÍÔ§ÇÔ¶Õ¸ÃÃÁªÒμÔ ส ม เ ด จ พ ร ะ เ ทพ ร ต น ร า ช ส ด า ฯ

สยามบรมราชกมาร จ งทรงพระกรณา โปรดเกลาฯ ใหมลนธชยพฒนาใชพนทดงกลาวจดตงเปนสถานทฝก “ควาย” หรอ “กระบอ” พระราชทานชอวา “โรงเรยนกาสรกสวทย” มการสอนอยางจรงจง ใครม กระบอทไถมาจากโรงฆาสตวซงเปนการทำบญอยางหนง แตกระบอ เหลานเปนสตวทไดรบการเลยงดเพอนำไปเปนอาหาร ไมไดรบการฝก จงยงนำไปใชไถนาไมได ตองมการฝก โดยใหทงคนและกระบอไดรบการฝกและเรยนร เพราะกระบอตองถกบงคบโดยคน คนจงตองเรยนรทจะรจกบงคบและใชประโยชนจากแรงงานควายในรปแบบตางๆ เปนวถชวตเดม แลวเรามาฟนฟ

๔๔

เกษตรกรทจะรบกระบอจาก โรงเรยนกาสรกสวทยไป ตองเปนผทม ความตงใจจรงในการนำกระบอไปใช ในการเกษตรของตนอยางจรงจง และ จะตองเขามาฝกกบครฝกสอนผใชกระบอ ของโรงเรยน ซงเปนปราชญชาวบาน ทมความชำนาญในการฝกและควบคมกระบอเพอใชในเกษตรกรรม นอกจาก จะได รบการอบรมการใชกระบอทำ

การเกษตรแลว เกษตรกรจะไดรบความรทงดานการเลยงและดแลกระบอ การจดการเรองหญา และอาหารกระบอ การปลกพชเลยงสตวผสมผสาน และการใชชวตแบบพอเพยง เพอนำไปประยกตใช ในชวต ดแลสภาพแวดลอม และรกษาธรรมชาต สามารถอยรวมกนอยางเกอกลกนตอไป

กระบอทนำมาฝกเปนกระบอทประชาชนนำมาถวาย และไดคดเลอกไวเพอฝกสอนและอบรม ใหเปน “ครกระบอ” โดยกระบอทมาใหมไมเคยไดรบการฝก สามารถเรยนรจากกระบอทอยเดม โดยมคนอยระหวางกลาง ขณะนม “กระบอผใหความร” ๒๕ ตว ซงทงหมดนเปนกระบอทรงเลยง ทมผนอมเกลาฯ ถวาย สวน “กระบอผเรยนร” นน เปนกระบอจากธนาคารโคกระบอเพอเกษตรกร ตามพระราชดำร โดยมเปาหมายฝกกระบอเพมขน จากปละ ๕๐ ตว เปน ๒๐๐ ตว

การจดตง “โรงเรยนกาสรกสวทย” น จงนบเปนการใชประโยชนจากพนทอยางเรยบงาย องวถธรรมชาต และไดประโยชนคมคา ไมตองทำเขอนกนนำตามความคดของคนทวไป แตเปน การออกแบบจบคใหเหมาะสมกบกจกรรม ซงสามารถไปดวยกนไดดยง จงนบเปนพระอจฉรยภาพของ พระองคโดยแท

㪌·ÃѾÂÒ¡ÃÍ‹ҧÁÕ»ÃÐÊÔ· ÔÀÒ¾à¾×èͤÇÒÁÂÑè§Â×¹แนวพระราชดำรในการกลบคนสธรรมชาต เปนสงทนกพฒนาในระยะหลงๆ เรมตระหนกถง

เนองจากมนษยเราแสวงหาความเจรญและความสขใสตว จนเผาผลาญและทำลายทรพยากรธรรมชาต ดน นำ ลม ไฟ ไปมากมาย จงไดยอนกลบมาสสงทเรยบงาย ไมทำลายธรรมชาตและสงแวดลอม หรอ Back to Basic ดงท อ เอฟ ชมารกเกอร (E. F. Schumacher) นกเศรษฐศาสตรและปรชญา ชาวเยอรมนเขยนในหนงสอ “Small is Beautiful” เสนอแนวคดใหมนษยหนไปอยกบธรรมชาต ใชทดนอยางมประสทธภาพเพอความยงยน ซงสอดคลองกบแนวพระราชดำร “เศรษฐกจพอเพยง” ของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว จนสรางปรากฏการณใหมในวงการเศรษฐศาสตร และความคด เรองอนาคตทางเศรษฐกจกบความสขความเจรญของมวลมนษย

๔๕

วนนเราออกไปซอนำมนดเซลเพอเตมในเครองปมนำ หรอรถไถ ซงอำนวยความสะดวกและ ทนแรง วนหนงเมอทรพยากรหมด พลงงานมไมเพยงพอ ผลสดทายกลบสสามญ กลบมาใชควาย ในการทำนา ซงควายเปนสตวทมประโยชนสารพด แมแตมลควายกสามารถนำไปทำเปนแกสหงตม อาหาร โดยกากทยอยสลายจากการเปนแกสแลวยงนำไปเปนปยใสในแปลงนา ไดประโยชนครบวงจร โดยวถของธรรมชาต แตคนกลบละเลยไมสนใจ ประดษฐคดคนสงตางๆ ขนมาอำนวยความสะดวก โดยไมคำนงถงผลกระทบของวถธรรมชาต ทำใหวงจรธรรมชาตขาดไป ผลสดทายจากสงสดตองกลบ ลงตำสด ดงเชนโรงงานไฟฟาปรมาณทญปน โดนสนามเพยงครงเดยวกเผาผลาญทำลายชวตและทรพยากร ธรรมชาตในบรเวณนนจนไมเหลออะไร ไมมใครอยเหนอธรรมชาตได แตคนเรามกจะลมกน

§Ò¹ ŒÒ¹à¡ÉμáÃÃÁáÅÐâ¤Ã§¡ÒäÇÒÁËÇÁÁ×ÍÃÐËÇ‹Ò§»ÃÐà·È มลนธชยพฒนายงม

งานศกษาวจยดานเกษตรกรรม จำนวนมากและหลากหลาย โดย ยดหลกคอ ตองสอดคลองกบ วตถประสงคของมลนธฯ และ ความตองการของประชาชน เหมาะสมกบสภาพพนดน ทงใน ระดบพนทและระดบชาต รวมถง โครงการความรวมมอระหวาง มลนธฯ กบตางประเทศ เชน “โครงการความรวมมอระหวาง มลนธชยพฒนา - สาธารณรฐ ประชาชนจน” ทตำบลโปงนำรอน อำเภอฝาง จงหวดเชยงใหม ซงสาธารณรฐประชาชนจนม ความสมพนธอนดและเชอมโยงกบสถาบนพระมหากษตรย รฐบาลสาธารณรฐประชาชนจนจงขอทำโครงการ ความรวมมอ โดยอาศยมลนธชยพฒนาเปนแกนกลาง ใหการสนบสนนโครงการในสวนสงของ สงปลกสราง เครองจกรกล บคลากร การถายทอดเทคโนโลย และสนบสนนพนธพช รวมทงปจจยการผลตอนๆ ในระยะท ๑ วงเงน ๘ ลานหยวน (ประมาณ ๔๐ ลานบาท) และระยะท ๒ วงเงน ๑๐ ลานหยวน (ประมาณ ๕๐ ลานบาท) เพอใหเกดการถายทอด และแลกเปลยนเทคโนโลย และองคความรทางการเกษตร การพฒนา และเพมความหลากหลายของผลผลตทางการเกษตร รวมทงเปนอนสรณของความรวมมอ และไมตรจตระหวางประเทศทงสอง

๔๖

·Ã§ª‹ÇÂàËÅ×Í»ÃЪҪ¹¼ÙŒ»ÃÐʺÀÑÂÍ‹ҧμç¤ÇÒÁμŒÍ§¡ÒÃáÅФúǧ¨Ã

ในการชวยเหลอประชาชนทประสบภยพบต มการแบงหนาทของมลนธตางๆ อยางชดเจน โดยมลนธราชประชานเคราะห ในพระบรมราชปถมภ ใหความชวยเหลอโดยแจกถงยงชพพระราชทาน แกผประสบภยตางๆ ทนท เมอนำลดหรอพายผานพนไปแลว มลนธชยพฒนาจะเขาไปซอมแซม ปรบปรง และฟนฟสงตางๆ รวมถงทำความสะอาด เพอใหชวตของคนในพนทกลบสสภาวะปกต โดยเรวทสด บางครงตองนำรถไถนาไปชวยฟนฟสภาพดนและแปลงนา เพอใหสามารถทำการเพาะปลกไดโดยเรวตอไป มงานเหลานอยมากมาย เหนอจรดใต รวมถงการแจกเมลดพนธตางๆ

สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ไดทรงวางแผนไวลวงหนาแลว โดยทรง จดตง “ศนยพฒนาพนธพชจกรพนธเพญศร” ทจงหวดเชยงราย เพอศกษาวจยและผลตเมลดพนธ เพอการนโดยเฉพาะ รวมทงผลตเมลดพนธพชตางๆ และเกบไวสำหรบพรอมนำไปใหประชาชนท ประสบภยทางธรรมชาตไดตลอดเวลา เนองจากเปนสงทมกขาดแคลนและเปนทตองการอยางมาก ในเวลาทเกดภยธรรมชาต โดยในการดำเนนงานตางๆ เหลานจะตองใหสอดคลองกบความตองการ ของประชาชนเปนหลก อยางเชนทางภาคเหนอปลกลำไย เราตองใหความรวาตองปรบปรงพนธลำไย ใหดอยางไร จะใชวธตอน ตอกง หรอตดตา ตลอดจนจดตงศนยซอมเครองจกรกล เครองไฟฟา และจกรยานยนต ซงไดรบความรวมมอจากหนวยงานเอกชนหลายแหง

๔๗

ÁÙŹԸԪѾѲ¹ÒÊ‹§àÊÃÔÁ¤ÃºÇ§¨Ã໚¹μÑÇÍ‹ҧพระองคทรงพระราชดำร

ใหม ลน ธ ช ยพฒนาชวย เหลอ ประชาชนอยางครบวงจร เมอม ผลตผลออกมา กสงเสรมและฝก อบรมใหความรการแปรรปผลตผล ทางการเกษตรใหเปนผลตภณฑตางๆ ตลอดจนดเรองการตลาดชวยการ นำไปขายดวย เนองจากประสบการณ ของมลนธชยพฒนาพบวา หาก ชาวบานทำหรอแปรรปเอง อาจจะ ไมไดมาตรฐาน เชน ขาวแตน เหลากระชายดำ ซงยงไมไดรบการรบรอง คนยงไมรจกอยางแพรหลาย และไมกลาซอรบประทาน จงยงขาดแบรนดเนมหรอตราสนคาทจะเปนหลกประกนสนคา มลนธชยพฒนา จงสรางตราสนคาขนมา คอ “ภทรพฒน” ชอเตมคอ “ภทรพฒนา” สนคาไหนผานการรบรอง คณภาพแลว กตดตราวางขายในหางสรรพสนคาได เปนการเพมมลคาสนคา สรางรายไดใหกบประชาชน จาก ๕ บาท ๑๐ บาท เปน ๕๐ บาท พระองคทรงทำไวหลายแบรนดดวยกน เชน ภฟา เปนตน

จะเหนวามลนธชยพฒนาทำครบวงจร เพอเปนตวอยางทตองการใหคนเหนวธการดำเนนงาน แลวนำไปใช แตไมไดไปแขงกบกระทรวง ทบวง กรมใดๆ

บางครงเราตองเขาไปชวยแกไขปญหาผลตผลลนตลาดดวย เชน ชาวบานจงหวดพะเยา ทผลตกระเทยม ประสบภาวะขาดทนเนองจากกระเทยมจากจนเขามาตตลาด ทำใหราคากระเทยมตกตำ เมอขายผลผลตไมไดจงนำมาใหเรา เราจงนำมาทำเปนกระเทยมเจยวไรไขมน โดยใชเทคโนโลยระบบ freeze dry แบบเดยวททำกบผลไมแหง นำนำมนออกมาใหหมด ดงนนเมอลองใชมอจบกระเทยมเจยว ไรไขมนทเราทำแลว จะพบวากรอบและไมมนตดมอเหมอนกระเทยมเจยวทวไป กลายเปนของดทไมม นำมนทำลายสขภาพ รวมทงชวยใหไมมกลนเหมนหนและเกบไวไดนาน

การแปรรปผลตผลดงกลาว นอกจากแกปญหากระเทยมราคาตกตำไดแลว ยงเปนการสราง มลคาเพม ใสถงนดเดยวสามารถขายไดในราคา ๖๐ บาท และกลายเปนสนคาทเปนทตองการในตลาด เชน รานคาทประกอบอาหารขายสงซอไปทละมากๆ เนองจากไมตองเสยเวลาเจยวกระเทยม หรอ ลกคารายยอยทซอสำเรจไปโรยใสอาหารตางๆ รบประทาน

๔๘

ËÅÑ¡¤Ô´¢Í§ÁÙŹԸԪѾѲ¹Ò... ËÒÇÔ¸Õᡌ䢻˜ÞËÒ¡‹Í¹ ดงนน หลกคดของมลนธชยพฒนาคอ ไมคดเรองกำไรกอน หรอคดวาทำอยางนเพอใหไดกำไร

แตเราจะหาวธแกไขปญหากอน โดยใหไดมลคาเพมจากการแกปญหาดวย รวมถงอยาคดเพยงดานเดยว คอพอแกไขเสรจแลวควรตองมการตดตามดวยวาจะเกดปญหาอะไรตอไปหรอไม ไมใชวาแกปญหาให หมดหนาทแลวกหยดเพยงเทาน เปนจดออนทตองแกไข โดยตองบรณาการการแกไขปญหาใหเบดเสรจ

งานของมลนธชยพฒนาจงเปนธรกจเชงสงคม คอเราจะนกถงผลประโยชนของประชาชน เปนทตง พอสำเรจแลวเราจงจะนกถงผลกำไร ถาเรามวนกถงผลกำไรกอนประชาชนจะไมไดอะไรเลย

»ÃÐʺ¡Òó�¨Ò¡¡ÒÃμÒÁàÊ´ç¨ μŒÍ§Êѧà¡μáÅÐàÃÕ¹ÃÙŒÇÔ¸Õ¡ÒÃᡌ䢻˜ÞËÒตลอดเวลา ทถวายงาน ได เร ยนร จ าก

ประสบการณ ในการตามเสดจวา เราเองตอง กระตอรอรนทจะเรยนรไปดวย หากตามเสดจเฉยๆ โดยไมมการสงเกตหรอเรยนร จะนาเสยดายมาก บางครงระหวางการตามเสดจ เราไดเหนอะไรแปลกๆ ใหมๆ ได เหนวธการแก ไขปญหาของพระองค ลวนแตเปนกระบวนการเรยนรทงสน ตองเตอน เจาหนาทอย เสมอวาอยาเดนตามเฉยๆ สมอง ความคด จตวญญาณ ต องตาม เสด จด วย ผมเองอาย ๗๕ ปแลว ชวตผานประสบการณ และเรยนรมามากมาย แตตองขอยอมรบวายงเรยน ไมรจบ เพราะเราตองพบเจออะไรใหมๆ ทกวน

ระหวางตามเสดจ เรากมสวนรวมในการชวยเหลอประชาชนดวย เปนตวกลางในการจดการจนกระทง แกไขปญหาให และสามารถตอยอดไดอกถามความสำเรจ

·Ã§ÅÐàÍÕ´ Ãͺ¤Íº áÅÐÃͺÃÙŒ ÊÔ觷ÕèàÃÕ¹ÃÙŒáÅÐÊѧà¡μä´Œ¨Ò¡¡ÒöÇÒ§ҹเทาทถวายงานมานน ผมไดเรยนรและสงเกตการทรงงานของพระองคไดวา จะทรงงานอยาง

“ละเอยด รอบคอบ และรอบร” อยากใช ๓ คำน “ละเอยด” สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร จะทรงงานดวยความละเอยด

และพถพถนในทกขนตอนของกระบวนการดำเนนงาน อาท ทรงยำวาของทแจกใหประชาชนตองเปน ประโยชนและตรงความตองการของผรบจรงๆ ของแจกของเราจงมแมกระทงหมากพล หรอ

๔๙

บานไหนมเดกออนกจะมนมผงและ ผาออมซงสะทอนถงความละเอยดออน และความใสพระราชหฤทย การทรงงาน ทกเรองของพระองคมการศกษาขอมล และปญหาตงแตตนเหตจนถงปลายเหต และทรงวางแผนอยางละเอยดรดกม

“รอบคอบ” จะทรงระมดระวง ทกอยางมากทกยางกาวทจะทรงทำ อะไรน น จะทรงระมดระว ง ไม ใหเกดผลกระทบในสงทไมพงจะใหเกดขน โดยเฉพาะอยางยงกบประชาชน และในระยะหลง ททรงงานมลนธชยพฒนา ไดถวายงานใกลชดมาก เหนวาทรงระมดระวงมากขน โดยเฉพาะเรอง การเงน ทรงคดและพจารณาทกอยางๆ รอบคอบ

สวน “รอบร” เปนสงทนาสนใจมาก เพราะมาจากประสบการณตรงของพระองคเอง พวกเราดขาวในพระราชสำนกจะเหนวาพระองคเสดจฯ ไปเยยมเยอนประเทศนนประเทศน และ เนองจากเคยตามเสดจไปบาง จงทราบวาการเสดจฯ ไปประเทศตางๆ ไมมวนไหนทจะทรงวาง ไปเทยวเลนแบบทเราไปกน หากทกอยางเปนการศกษาเรยนรหมด ตงแตทอดพระเนตรพพธภณฑ สถานศกษา และสถานวจย จนถงโครงการและโรงงานตางๆ พระองคจะทรงจดบนทกไวหมด จงทรง มความรอยางมากมายมหาศาล ทงงานมหาวทยาลย งานเอกชน งานการพฒนาประเทศของแตละประเทศ พรอมทงทรงเปรยบเทยบกบประเทศอนๆ แลวทรงคดสงทดทสดนำกลบมาใชในประเทศไทยเรา ดงนน เรองการรอบรของพระองคจะรอบรทกดาน ทกศาสตร ทกแขนง จงเปนเรองทนาทงมาก

“¢Ò´·Ø¹¤×Í¡ÓäÔ ¼ÅÅѾ¸ �·Õèä´ŒÁÒ¡ ŒÇ¤س¤‹ÒáÅФÇÒÁÊØ¢ã¨สมยเปนเลขาธการ กปร. ถวายงานทกพระองค เชาตามเสดจพระองคน สายหนอยตามเสดจ

อกพระองค พอตกบายสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ เสดจฯ แยกขบวนออกไป บางครง สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ถวายงานกบพระบาทสมเดจพระเจาอยหว บางครงกทรงแยกตามเสดจสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ พอเยนกอาจจะเสดจฯ กลบมาทรงงานกบพระบาทสมเดจพระเจาอยหวอก เปนอยางนทกวนๆ พอทำมากๆ เขา รวม ๔๐ ป ความเปลยนแปลงในตวเรากมดวย คอ “ลมตวเอง” ไมคอยนกถงตวเอง ผมคดวาถาใครทได ถวายงานถงจดหนงจะลมตวเอง ลมนกถงปญหาของตวเองไปเลย

๕๐

สงท ไดรบกลบมามมากมาย ท ง ความร ความ คด ความร ส ก ความเออเฟอเผอแผ ความเมตตา เราทำงานแบบ “ปดทองหลงพระ” ประชาชนเขาร ผ านการปฏบตและ การกระทำ ไมจำเปนตองไปอวดอาง หรอปรงแตง แลวผมกนำประสบการณ ทไดไปเผยแพรโดยการบรรยาย จากร คนเดยวไปพดใหอก ๒๐๐ คนร กกำไร แลว เราขาดทนโดยตองเหนอยออก เรยวแรงไป แตกำไรกลบมา ๒๐๐ นคอ “ขาดทนคอกำไร” ตามแนวพระราชดำร ของพระบาทสมเดจพระเจ าอย ห ว เพยงแคมคนพดวา “อาจารยพดอยางน ผมจำได” แคประโยคเดยวกชนใจ มความสข และเปนกำไรแลว เพราะฉะนน ใหกาแฟผมถวยหนง หรอไมใหอะไรเลย ผมกไปบรรยาย หากไมตดภารกจสำคญอะไร

·Ã§ãËŒáÅÐÃÑ¡ÉÒ “ Ô¹ ¹éÓ ÅÁ ä¿” à¾×èÍÅÙ¡ËÅÒ¹áÅÐἋ¹ Ô¹ä·Âนอกจากน จากการตามเสดจพระบาทสมเดจพระเจาอยหว และสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ

สยามบรมราชกมาร ชวยใหไดเรยนรคำวา “ให” ไดอยางลกซง ผมตระหนกและซาบซงดวา พระบาทสมเดจพระเจาอยหว และสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ทรง “ให” ประชาชนหมดเลย เพอกอใหเกดประโยชนสขแกประชาชน แลวเรามอะไรใหพระองคบาง พวกเราทกน อย และอาศยในประเทศชาต มแตจะทำรายประเทศชาต เพยงแคใชชวตประจำวน นงเฉยๆ หายใจเอาออกซเจนเขาไป ถายคารบอนไดออกไซดออกมา เรากสรางขยะใหกบประเทศชาต แตเราไมคอยคำนงถงกน

ในขณะทพระบาทสมเดจพระเจาอยหว สมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร และพระบรมวงศานวงศ ทรงตองดแล “ดน นำ ลม ไฟ” อนไดแกทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ซงแทจรงแลว ดน นำ ลม ไฟ กคอประเทศชาต

๕๑

พระองคทรงใชปรมาณเทากบเรา แตพระองคทรงรกษาทรพยากรธรรมชาต รกษาแผนดนใหพวกเราและลกหลานของเรา จงควรทจะเปนหนาทของเราทจะตองทำบางหรอไม พวกเราหลายคนกลบทำรายแผนดน ดวยความโลภ ผลสดทายไมมอะไรเหลอใหลกหลานของเรา หนาทรกษาแผนดนททกพระองคทรงทำมานน เราควรนอมนำมาปฏบต และมจตสำนกวาควรทำอะไรกลบคนสแผนดนบาง อยางนอยเรอง “ความพอด” เพอให ดน นำ ลม ไฟ ไดเหลอไปถงลกหลาน

ความจรงเราเองกยนอาศยอยบนแผนดนน การเสยสละเพอแผนดน ผลประโยชนกจะกลบมา ทตวเราเองดวย อยาไดคดทำลาย ทำอะไรดวยความระมดระวง นำเสย ขยะ จะกนจะอยใหพอดๆ ถาใชจนหมดสนในชวงของเราแลว ลกหลานของเราจะใชอะไร

ÊÔ觷Õ誋ÇÂãËŒ¾ÃÐͧ¤�ÁÕ¤ÇÒÁÊØ¢·ÕèÊØ´¤×Í ·Ø¡¤¹·Ó˹ŒÒ·Õè¢Í§μÑÇàͧÍ‹ҧàμçÁ·Õèจากพระปฐมบรมราชโองการ “เราจะครองแผนดนโดยธรรม เพอประโยชนสขแหงมหาชน

ชาวสยาม” นอยคนนกทจะเขาใจความหมายอนลกซง ทพระองคทรงใชคำวา “ครอง” แทนคำวา “ปกครอง” ซงสะทอนใหเหนวาไมมแนวความคดเรองอำนาจแมแตนอย หากแตเปนมตของจตใจ คอความรกทพระองคทรงมตอประชาชนและแผนดนไทย อยางไรกตาม แมวาจะไมเขาใจความหมาย กใหนำไปประยกตใชได โดยใหคดถงประโยชนสขสวนรวมและประชาชนอยาคดถงแตประโยชนสวนตว

วนนพระองคทรงเหนอยยากทำใหเราดเปนตวอยางแลว พวกเราไมตองทำใหเทากบพระองคหรอก อยางนอยทกยางกาวใหอยในความระมดระวง อยในความพอเพยง กเพยงพอทจะใหเกดประโยชน สขตลอดไป อยาทองอยางเดยว ความด ความยตธรรม ธรรมะ ธรรมมาภบาล ตองยดคนดเปนทตง และนำไปเปนตวอยางในการปฏบต สงทจะทำใหพระองคมความสขทสดคอ ทกคนทำหนาทของ ตวเองอยางเตมท ทำทกอยางดวยสตและปญญา พจารณาพระราชกระแสรบสงแตละประโยค พระราชดำรสแตละองค ไปนงอานและปฏบตตามใหได กจะเปนของขวญทดทสดทจะถวายแด พระองค

๕๒

“à ŒÒ¿‡Ò” ¼ÙŒ·Ã§ÁØ‹§ÁÑ蹾Ѳ¹Ò»ÃÐà·È ÊÌҧ¤ÇÒÁÁÑ蹤§ ÂÑè§Â×¹ à¾×èͤÇÒÁÊØ¢¢Í§»Ç§ª¹

บทสมภาษณศาสตราจารยเกยรตคณ นายแพทย เกษม วฒนชย

องคมนตร

“...สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร เสดจฯ ทรงเยยมและทรงสบสานโครงการตามพระราชดำรของพระบาทสมเดจ พระเจาอยหว สมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ และสมเดจ พระศรนครนทราบรมราชชนน มากกวา ๔,๓๐๐ โครงการ นบเปน พระมหากรณาธคณในภาพรวมตอประเทศชาตและประชาชน ทรงสราง ความมนคงของรากฐาน การพฒนาทยงยนใหแกประเทศไทย พระองค ทรงหวงใยประเทศไทยทกวนาททรงทมเทพระวรกายเพอการพฒนา โดยเฉพาะทางดานการศกษาและการอาชพ เพอเตรยมอาชพใหเดกใน อนาคต...”

๕๓

ศาสตราจารยเกยรตคณ นายแพทยเกษม วฒนชย องคมนตร เปนผหนงทมโอกาสถวายงานใกลชด เบองพระยคลบาท สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร โดยไดตามเสดจพระราชดำเนน ในการไปทรงงาน และทรงตรวจเยยมโครงการตางๆ ชวยใหทานไดเรยนรหลกการทรงงานและการม พระราชดำรในโครงการพฒนาตางๆ

·Ã§Ê׺ÊÒ¹... áÅÐÃÔàÃÔèÁ§Ò¹¾Ñ²¹Ò»ÃÐà·È

จากการทสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ทรงตามเสดจพระราชดำเนนใกลชด เบองพระยคลบาทพระบาทสมเดจพระเจาอยหว สมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ และสมเดจ พระศรนครนทราบรมราชชนน ตงแตยงทรงพระเยาว เปนเวลามากกวา ๔๐ ป พระองคไดทรงเรยนร หลกการทรงงาน และทรงไดรบประสบการณตงแตตน เปนพนฐานในพระราชจรยาวตรของพระองค

ตอมา พระองคทรงสานตอโครงการพฒนาจากทง ๓ พระองค รวมทงทรงนำมาตอยอด ขยายผลใหกวางขวางยงขน และหลายโครงการเปนพระราชดำรของพระองค โดยทรงนำ พระประสบการณจากการเสดจฯ ทรงเยอนประเทศตางๆ มาประยกตใชใหเหมาะสมกบประเทศไทย

·Ã§§Ò¹Í‹ҧ໚¹Ãкº… º¹ËÅÑ¡ÇÔªÒ¡ÒÃ

หลกการทรงงานของสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร มลกษณะการทรงงาน อยางเปนระบบครบวงจร หากทรงรเรมงานใดแลว จะทรงตดตามอยางตอเนองและไมทรงหยด กลางคน

ยกตวอยางเชน การพระราชทานความชวยเหลอราษฎรทเจบปวย ไมวาจะเสดจฯ ไปทไหน จะมหนวยแพทยพระราชทานตามเสดจฯ ดวย เวลาทจะพระราชทานความชวยเหลอใหกบคนไข รายใดรายหนง ถาเปนเดกจะรบสงถามวา “เมอเจบปวยมผลกระทบกบการศกษาของเดกหรอไม และมแนวทางแกไขอยางไร” ถาเปนผใหญจะทรงถามวา “กระทบตอการประกอบอาชพหรอไม และจะแกไขอยางไร แลวจะทำอยางไรทจะแกไขปญหาใหหมดไป” คอจะทรงมองภาพรวม ไมใชแคเฉพาะจด ถาไมสามารถแกไขได พระองคจะทรงหาแนวทางแกไขปญหา และพระราชทาน ความชวยเหลออยางเปนระบบครบวงจร เพอไมใหเกดปญหาตามมาอก

๕๔

พระองคทรงปรบปรงงานตลอดเวลา เชน เมอราษฎรมารบการตรวจรกษา และขอพระราชทาน เปนคนไขในพระราชานเคราะห จะทรงพจารณาถงระยะเวลาในการรกษา กรณพการ ตองฝกกายภาพ บำบดทไหน อยางไร และมอปกรณชวยเหลอหรอไม ในบางกรณท เดกพการทงแขนและขา มแตลำตวกบศรษะ ไดพระราชทานทมผเชยวชาญดานคอมพวเตอรออกแบบ ใหสามารถใชดนสอ โดยใชปากจม ชวยใหเรยนในระดบชนมธยมศกษาได

หลกการทรงงานทสำคญอกประการหนงคอ งานททรงจะตองอยบนพนฐานของความร และวชาการทมนคงและแมนยำ ฉะนน จะมผใหญในกระทรวงตางๆ ทเกษยณอายราชการแลว หรอผเชยวชาญจากตางประเทศมาถวายงาน อยางเชน งานอนามยแมและเดกในชนบท พระองครบสงวา ไดรบคำแนะนำจากดอกเตอรจากมหาวทยาลยฮารวาด ประเทศสหรฐอเมรกา มาถวายงานอยหลายป ซงวธททรงไปหาความรจากทวโลกมาใชในงานททรงทำอย เพอไมใหพลาด เนองจากตงอยบนฐาน ความรทางวชาการ ซงเปนตวอยางทดของภาคเอกชน และภาครฐ

ในการทรงงาน พระองคตองทรงแนใจกอนวา “ทรงรจรง” โดยทรงปรกษาหารอผเชยวชาญ อยางละเอยด ชวยใหทรงมนใจวาการปฏบตงานพฒนาในโครงการตางๆ ดำเนนไปในทศทางทถกตอง เหมาะสม

·Ã§àÃÕ¹ÃÙŒáÅз稴ºÑ¹·Ö¡¢ŒÍÁÙÅμÅÍ´àÇÅÒ

ทกครงทพระองคทรงงาน ทรงมสมดบนทกและดนสอตลอดเวลา และตอนหลงมกลองถายรป เพมขนมา พระองครบสงวา “ถาไมจดแลวจะจำไดอยางไร” พระราชดำรสนสำคญมาก ครงหนงรบสงวา “ถาไมทองแลวจะจำไดอยางไร เพราะเรามคำวาจดจำและทองจำ” นบวาทรงเปนแบบอยางทดยง ของเดกและเยาวชนไทย ถาเรองไหนตองทอง ควรทอง เพอจะไดจำได เรองไหนตองบนทก ควรบนทก เพอใหจำได

พระองคทรงอปถมภโรงเรยนตำรวจตระเวนชายแดน (ตชด.) ในทกภาคทวประเทศ ทรงดแลอยางด โรงเรยนหนงๆ จะมขอมลระบในบนทกวาโรงเรยนนเสดจฯ ครงแรกเมอใด บางโรงเรยนเสดจฯ ๔-๕ ครง เนองจากมโรงเรยนจำนวนมากและมพระราชภารกจมาก จงไมไดเสดจฯ ทกป แตมบนทกระบไวทโรงเรยน และทกครงทพระองคเสดจฯ จะทรงบนทกวามโครงการอะไรบางในโรงเรยนแตละแหง

เจาหนาททถวายงานในวงเลาวา สมดทพระองคทรงบนทกไดถกจดวางไวอยางเปนระบบ สำหรบ พระองคทรงหยบดขอมลไดตลอดเวลา และเจาหนาทสามารถนำมาใชประโยชนไดดวย เชน เมอเสดจฯ ไปเยยมโรงเรยนน เคยเยยมมาเมอ ๒ ปทผานมา เจาหนาทจะนำสมดบนทกของพระองคมาตรวจสอบวา ๒ ปทแลวมโครงการอะไรบาง เพอเตรยมการในการทรงตดตามงานไดอยางครบถวน ซงการทรงจดบนทก นบเปนเรองสำคญ และทรงเปนตวอยางทด

๕๕

นอกจากน สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ทรงคนควาดวยพระองคเองดวย ทรงสำเรจการศกษาในหลายสาขาวชา และทรงพระปรชาสามารถในการใชภาษาตางประเทศไดหลาย ภาษาอยางคลองแคลว เชน ภาษาฝรงเศส องกฤษ เยอรมน และจน เปนตน พระองคทรงเปนผเรยนร ตลอดเวลา ยกตวอยางภาษาตางประเทศ ซงปจจบนทรงมพระอาจารยถวายภาษาตางประเทศ เชน ภาษาจน และภาษาเยอรมน เปนตน เปนตวอยางทดวา พระองคไมเคยทรงหยดนง ทรงเรยนรตลอดเวลา คนเราตองเรยนรตลอดเวลา ไมวาจะมภาระมากมายแคไหน หรออยในวยไหนกตาม

·Ã§¾Ñ²¹ÒÊØ¢ÀÒ¾áÅСÒÃÈÖ¡ÉÒá¡‹à ç¡áÅÐàÂÒǪ¹ã¹¶Ôè¹·Øáѹ´ÒÃ

สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ทรงมพระเมตตาตอเดกและเยาวชนในถน ทรกนดารใหไดรบโอกาสในการศกษาอยางเทาเทยม ทรงอปถมภโรงเรยนตำรวจตระเวนชายแดน (ตชด.) ทงระบบจำนวน ๑๙๖ โรงเรยน (ขอมล ณ ป ๒๕๕๗) ซงแตละแหงมโครงการตามพระราชดำรของพระองค ประมาณ ๗-๘ โครงการ และเปนตวอยางสำหรบการดงานไดทกแหง อาท โครงการเกษตรเพออาหารกลางวน ซงทำทกแหง มพนททำการเกษตร เลยงเปด ไก หม ปลา ปลกผก และไมผล นอกจากจะนำมาปรงเปน อาหารใหเดกแลว ยงสามารถนำมาแปรรปไดอก โดยมเจาหนาทจากกระทรวงเกษตรและสหกรณมาสอน ใหเดกๆ ไดเรยนรอยางครบวงจร ทงการทำกบขาว การปลกผก เลยงสตว และมเดกนกเรยนรบผดชอบ มการเลยงเปด เลยงไก มเดก ๒ คน ดแลเลาไก เดกอก ๒-๓ คน ดแลเลาหม อก ๔-๕ คน ดแลเรอง การเพาะเหด แปลงผกทกแปลงจะตองมชอเดกปกไว และมคนดแล รดนำ พรวนดน เรองเกษตรอาหาร กลางวนนบเปนเรองใหญ แนวทางนโรงเรยนอนๆ กนาจะทำได

ทงน ตองขอยกยองและขอขอบคณผบญชาการตำรวจตระเวนชายแดนทกทาน รวมทง ผปฏบตงานของโรงเรยน ตชด. ทไดปฏบตหนาทอยางดเยยม ในการถวายงานในโรงเรยน ตชด. เวลา พระองคเสดจฯ มการเตรยมการเรองขอมลตางๆ เปนอยางด และเมอพระราชทานขอเสนอแนะ โครงการตางๆ กรบสนองพระราชดำรไดดมาก

๕๖

สำหรบโครงการสหกรณโรงเรยน เปน โครงการทนาทงมาก รบสงวาจะเปนประโยชนตอ เดกในหลายเรองดวยกน เชน การทำงานรวมกน ความสามคค การรจกจดรายงานการประชม การรจกวางแผนธรกจของสหกรณ คอ การคาขาย และทสำคญรบสงวา เปนกระบวนการใหเดกเรยนร ประชาธปไตย เพราะวาทกคนม ๑ หน ๑ เสยง เทากน และทกคนมาประชมเพอจะประกอบกจการ

เพอประโยชนของทกคน นบเปนการเรยนรประชาธปไตยทดมาก เพราะคณคาทางจตใจของประชาธปไตย อยทวาเดกทกคนมความรสกวาทกคนเปนหนสวนเทากน และทกคนตองมาประชมหารอกน ตกลงกน เพอทจะประกอบกจการทเปนประโยชนกบทกฝาย อนนคอประชาธปไตยทลกซงกวา

พระองคทรงใหความสำคญกบการพฒนา สขภาพของเดก เยาวชน ตลอดจนชาวบานทอยใน พนทหางไกล โดยมพระราชดำรใหดำเนนโครงการ ส ข ศ า ล าพร ะ ร าชท าน โร ง เ ร ย นต ำ ร วจ ตระเวนชายแดน (ตชด . ) หรอ “โครงการ หองยา” หรอบางแหงกเรยกวา “หองพยาบาล ประจำโรงเรยน” ซงมสาธารณสขอำเภอและ พยาบาลมาช ว ยด แ ลประชาชนท อ ย ไ ก ล โรงพยาบาล พระองครบสงใหกระทรวงสาธารณสขดำเนนโครงการสขศาลาพระราชทานขนทโรงเรยน ตชด. เพอใหประชาชนทอยไกลมากๆ ไมสามารถเดนทางไปโรงพยาบาลอำเภอ หรอสขศาลาของรฐบาล มารบการรกษาทโรงเรยนได โดยมการฝกคร ตชด. ใหหดทำคลอด เจาะเลอด และตรวจคนไข จดยา โดยมหมอและพยาบาลไปสอน และใหเครองมอทจำเปน เขากสามารถทำงานไดด

ในโรงเรยน ตชด. ยงมโครงการนำดมไอโอดน ทกโรงเรยนมหมอนำไอโอดน และมเดกรบผดชอบ มคมอเตรยมนำไอโอดน ในตอนเชาเดกทกคนมาเปดกอกและดมนำซงมไอโอดนผสมตามทหมอกำหนด เพอปองกนโรคเออ โรคคอหอยพอก ซงกระทรวงศกษาธการควรนำไปศกษาและประยกตใชกบโรงเรยน ของกระทรวงได โครงการเหลานเปนประโยชนตอนกเรยนและครเปนอยางยง

พระองคทรงสนพระราชหฤทยเรองโครงการพรรณไมในโรงเรยนมาก ทรงใหครและนกเรยน ปลกตนไมหลากหลายพนธ เชน สมนไพร ไมดอก ไมประดบของไทย ขยายสการเพาะเลยงเนอเยอ

๕๗

การวจย และเผยแพรความร โดยบางโรงเรยนมหองปฏบตการสำหรบเพาะเลยงเนอเยอ มศนยสมนไพร ซงชวยเสรมในการเรยน ทงดานชววทยา การเกษตร และคณตศาสตร เปนตน

นอกจากโรงเรยน ตชด. พระองคยงทรงรบอปถมภโรงเรยนปอเนาะ คอ โรงเรยนสอนศาสนา ในภาคใต ซงเดมสอนภาษาอาหรบ เรยนพระคมภรอลกรอาน พดภาษายาว ตอมาโรงเรยนมาขอพระราชทาน พระเมตตาเปนโรงเรยนปอเนาะในพระอปถมภของสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ทรงนำโครงการโรงเรยน ตชด. มาประยกตใชในโรงเรยนปอเนาะ เชน โครงการเกษตรเพออาหารกลางวน พรอมกบพระราชทานทนการศกษาใหเรยนในระดบทสงขน

ส ม เ ด จ พ ร ะ เ ท พ ร ต น ร า ช ส ด า ฯ สยามบรมราชกมาร ไดพระราชทานความชวยเหลอ แกโรงเรยนในสงกดสำนกงานคณะกรรมการ การศกษาขนพนฐาน (สพฐ.) และสำนกงานสงเสรม การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย (กศน.) กระทรวงศกษาธการ ทตงอยตามชายแดน ทวประเทศ และทรงอปถมภโรงเรยนพระปรยตธรรม ทกแหง รวมทงไดพระราชทานความชวยเหลอ ไปยงโรงเรยนในถนทรกนดารในประเทศตางๆ อาท สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว

สาธารณรฐสงคมนยมเวยดนาม สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร ราชอาณาจกรกมพชา สาธารณรฐ ประชาชนบงกลาเทศ และสาธารณรฐมองโกเลย

ทกลาวมาเปนเพยงตวอยางโรงเรยนในพระอปถมภเทานน โรงเรยนในเมองกม เมอพวกเราเหน พระองคทรงทำใหดเปนตวอยางมากมาย นาจะชวยกนทำตอในโรงเรยนทเหลอ เรองการศกษาเปนเรอง สำคญมากทจะสรางเดกและเยาวชนใหเตบโตเปนอนาคตของประเทศ

๕๘

¾ÃÐÃÒª·Ò¹·Ø¹¡ÒÃÈÖ¡ÉÒ... ¹ÑºËÁ×蹷ع

สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรม ราชกมาร ทรงมพระเมตตาเปยมลน ไดพระราชทาน ทนการศกษาใหแกชนกลมนอย และนกเรยนใน โรงเรยน ตชด. ทวทกภาคของประเทศ โดย พระราชทานทนตงแตชนมธยมศกษาตอนตน มธยมศกษาตอนปลาย เมอนกเรยนทนมาเขาเฝาฯ หลงสำเรจการศกษาชนมธยมศกษาปท ๓ แลว จะทรงสอบถามวาตองการศกษาตอสาขาอะไร เชน

ในระดบประกาศนยบตรวชาชพ (ปวช.) ประกาศนยบตรวชาชพชนสง (ปวส.) หรอชนมธยมศกษา ปท ๔-๖ ถามความสามารถศกษาตอได จะพระราชทานทนเรยนตอจนสำเรจถงระดบปรญญาตร

พระองคทรงดแลนกเรยนทกคนอยางใกลชด รบสงวา “สงสยฉนใหทนไปคงจะครบ หมนคนแลว” พระองคไดพระราชทานทนจนสำเรจการศกษา ทงในระดบปรญญาตร ปรญญาโท ปรญญาเอกในตางประเทศ อาท ประเทศสหรฐอเมรกา ยโรป ออสเตรเลย ญปน และนวซแลนด โดยในระยะหลงๆ พระองครบสงวา อยากจะลองสงไปเรยนทประเทศอนเดยกบจนบาง ซงมเรยนจบมาแลว เปนการเปดวธคดทมประโยชนอยางมากตอการประสานกบประเทศเหลานตอไปในอนาคต เพราะเดกท จบมามเพอนทสามารถใชเชอมโยงได

พระองคทรงหวงใยประเทศไทยตลอดเวลา เมอเสดจฯ ประชมทใด พระองคจะนำความร และประสบการณทไดรบมาประยกตเชอมโยง กอใหเกดประโยชนตอเดก เยาวชน ประชาชน และประเทศไทย นอกจากน เมอทรงเหนวาทไหนทพอจะบมเพาะเดกไทยไดบาง พระองคจะพระราชทาน ทนให หรอทรงขอทน เพอเปดโอกาสใหประชาชนไทยไดไปเรยนรในตางประเทศดวย เชน ทรงขอทน ใหเดกไทยไดมโอกาสใกลชดและเรยนรประสบการณจากผทไดรบรางวลโนเบล ชวยใหเกดแรงบนดาลใจ ในการพฒนาตนเองและประเทศชาตในอนาคต

เมอนกเรยนทนเหลานเรยนจบแลวยงทรงใสพระราชหฤทยสอบถามถงการประกอบอาชพตอไปดวย พระองคทรงนำลกชาวนามาทรงเลยงและพระราชทานทนการศกษา จนสำเรจการศกษาหลกสตร ปรญญาตร สาขาวชาการบรหารจดการทรพยากรการเกษตร จากจฬาลงกรณมหาวทยาลยเปนรนแรก ซงพระองคทรงถามเดกวาเรยนจบแลวจะทำอะไร เดกตอบวาจะกลบไปทำนาทบานเกด

นอกจากน พระองคทรงใหทนการศกษาแกครโรงเรยนตำรวจตระเวนชายแดนใหไดรบการ ศกษาระดบปรญญาตร โดยเฉพาะดานการศกษา ในปจจบนศษยเกาโรงเรยน ตชด. ทพระองค

๕๙

ทรงสงเรยน เรมกลบมาสอนทโรงเรยน ตชด. ตอนนมรนท ๒ แลว ตรงนคอความยงยน โดยได ตอเนองแนวพระราชดำร ทสำคญครเหลานจะมความกระตอรอรนมาก ทมเทเพอพฒนาพนทและชมชน บานเกดของตนเอง ความคดทวาจะยายไปทอนกไมม ครพวกนจะคดอยยาว ไมใชคดอยสนเหมอนครท มาจากทอน ผมคดวาแนวพระราชดำรนนาจะเปนประโยชนสำหรบการจดการศกษาของโรงเรยนตอไป

¾ÃÐÃÒª¨ÃÔÂÒÇÑμç´§ÒÁ... ÊÌҧÃÍÂÂÔéÁáÅСÓÅѧã¨á¡‹ÃÒÉ®Ã

ในขณะทพระองคเสดจฯ ในถนทรกนดาร ทรงยม มพระราชหฤทยเมตตาตลอดเวลา ไมเคยทรงโกรธใคร ผทตามเสดจไปถวายงานในถนทรกนดารถงจะลำบากเพยงใด ทกคนสบายใจยมแยม แจมใส พระองคมพระราชหฤทยดเยยม ทรงใหโอกาสชาวบาน ทงเดก และผใหญเสมอ ไมเคยถอโทษโกรธใคร ไมวาใครจะพดคำราชาศพทไมถกตอง ไมมกรยามารยาทแบบชาววง พระองคไมเคยทรงถอ ทรงเขาพระทย และทรงรกพสกนกรของพระองค

·Ã§á¡Œä¢»˜ÞËÒáÅÐÍØ»ÊÃä䴌·Ø¡àÃ×èͧ

พระจรยาวตรสวนพระองค ทรงเปนแบบอยางทดสำหรบผททำงานเพอบานเมองและสวนรวม ไมทรงเหนแกพระองค ทรงเหนแตคนอน และแกสวนรวมเปนหลก ทรงรวมแกไขปญหากบประชาชน และเปนงานทเตมไปดวยอปสรรค ไมไดทรงทำใหอปสรรคนนเปนเครองกดขวาง แตทรงใชอปสรรคนน เปนสงทาทายใหแกปญหาลลวงไปไดเสมอ ซงเปนแบบอยางทดและมคณคายงแกขาราชการและ ประชาชนทอยในถนทรกนดารวา “อยาทอนะ ดพระองคเปนตวอยางส ถงจะมอปสรรคอยางไรกแกไขได ถาเรารวมมอกน”

สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ไมเคยทรงทอกบเรองใดเลย ไมมอะไร เปนอปสรรคสำหรบพระองค ถามพระองคกจะทรงใชพระปญญาเอาชนะจนได เมอเสดจฯ ไป พบอปสรรคหรอปญหาของชาวบาน พระองคทรงมวธแกไข ดงเชน เมอเดกบนดอยทสำเรจ

๖๐

การศกษาชนประถมศกษาปท ๖ แลวไมสามารถไปศกษาตอในชนมธยมศกษาปท ๑, ๒ และ ๓ ได เนองจากบานไกลไมมรถประจำทาง ทรงหาทางออกโดยใหสรางหอพกสำหรบนกเรยนบานไกล ถาโรงเรยน ไมมเงน กจะทรงขอใหองคกรปกครองสวนทองถนหรอผเกยวของชวยสนบสนน

พระองคทรงแกปญหาใหสำเรจ ทกราย และเดกกไดเรยนหนงสอตอ ทรงใช พระราชทรพยสวนพระองคจำนวนมาก ในกรณททางราชการไมสามารถจดหา ใหได และเมอมครไมเพยงพอ จะทรงจาง ครเพอใหเดกไดเรยนหนงสอ พระองค ทรงมเปาหมายวา เดกไทยไมวาจะอย ทไหนตองไดเรยนหนงสอ

พระองคทรงมพระประสบการณในการจดการศกษาแกเดกและเยาวชนในถนทรกนดาร อยางดยง ทรงพระปรชาสามารถในการแกไขปญหามาก ในหมบานชาวเขาทมชนกลมนอยททงเดก และผใหญพดภาษาไทยไมได จงเปนปญหาในการเรยน

๖๑

พระองคทรงออกแบบอาคารเลกๆ บนดอย หลงคามงจาก สามารถเดนทะลถงกน ทง ๓ สวน ตรงกลางเปนหองสำหรบทำงาน ของคร ดานหนงใชสอนภาษาไทยใหผใหญใน หมบาน อกดานหนงเปนทสอนภาษาไทยให เดกในหมบาน ทรงตงชอวา “ศนยการเรยน ชาว ไทยภ เข าแม ฟ าหลวง” คำว า “แมฟาหลวง” พวกชนกลมนอยบนดอย หมายถง “สมเดจยา” และตอดวยชอหมบานนนๆ เพอเตรยมความพรอมใหชนกลมนอยตางๆ ไดเขาส ระบบการศกษาของไทยไดอยางมประสทธภาพ นบเปนการออกแบบทมประสทธภาพอยางยง และลงทนนอยมาก เมอสามารถสอสารดวยภาษาไทยไดแลว ถาผใหญตองการเรยนตอจะทรงให กศน. ไปชวยสอน ถาเดกตองไปเรยนตอในภาคบงคบ จะทรงสงไปเรยนทโรงเรยน ตชด. ใกลๆ ซงปจจบนมการตงศนยฯ ดงกลาวเพมขนหลายแหง

ระยะแรกๆ มครเพยง ๑-๒ คน ซงไมเพยงพอ เพราะวาไปเอาครทเปนเผาอน หรอวาเปนคนไทย ขนไปกอยไมได เพราะเหงาและพดกนไมรเรอง พระองคทรงพระปรชามาก ทรงใหรบสมครเดกชนเผานนๆ ทจบมธยมศกษาปท ๖ แลว เปนครทศนยฯ ตอไป และทรงสนบสนนใหครเหลานนไดศกษาตอใน โครงการศกษาทางไกล เชน ทภาควชาศกษาศาสตร มหาวทยาลยราชภฏจอมบง ซงมผสำเรจการศกษา ระดบปรญญาตรหลายคนแลว

ปจจบนมศนยการเรยนชาวไทยภเขาแมฟาหลวงอยหลายสบแหง โดยเฉพาะทจงหวดตาก นบเปนนวตกรรมทางการศกษาทสำคญและยอดเยยมทสด ประเทศอนๆ สามารถนำไปประยกตใชได เพราะทกประเทศลวนมชนกลมนอย ถาจะใหการศกษาหลก กตองใหชนกลมนอยพดภาษาหลกของชาต นนๆ ได เชน ชนกลมนอยในประเทศจนกตองพดภาษาจนได หากตองการเขาโรงเรยนจน เปนตน

·Ã§à»š¹Ë‹Ç§»ÃÐà·Èä·Â·Ø¡ÇÔ¹Ò·Õ

สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ทรงเยยมและทรงสบสานโครงการตาม พระราชดำรของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว สมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ และสมเดจ พระศรนครนทราบรมราชชนน มากกวา ๔,๓๐๐ โครงการ นบเปนพระมหากรณาธคณในภาพรวม ตอประเทศชาตและประชาชน ทรงสรางความมนคงของรากฐาน การพฒนาทยงยนใหแกประเทศไทย พระองคทรงหวงใยประเทศไทยทกวนาท ทรงทมเทพระวรกายเพอการพฒนา โดยเฉพาะทางดาน การศกษาและการอาชพ เพอเตรยมอาชพใหเดกในอนาคต รวมทงอาชพของประชาชน

๖๒

ส งท พ ระองคทรงทำตาม ชายแดนท วประเทศเปนงานท ม ความสำคญตอความม นคงของ ประเทศอยางมหาศาล ทำใหชนกลมนอย ทกเผามความรสกเปนคนไทย ใหเขาม โอกาสไดรบการศกษา สามารถตอยอดไป เรยนตอจนสำเรจและประกอบอาชพได และเปนอาชพทดดวย โดยสวนหนง กลบไปพฒนาเมองของตนเองตามขอบ ชายแดน จงนบเปนพระราชกรณยกจ

ทสรางความเขมแขงและสรางความมนคงใหกบชายแดนตลอดทวประเทศ ซงระบบราชการอาจจะยง เออมไปไมถง เปนสงทเปนคณแกประเทศอยางมาก

ตลอดระยะเวลากวา ๔๐ ป ทเสดจฯ ทรงงานตามชายแดนชายขอบ ทรถยนตไปไมถง ตองเสดจฯ โดยเฮลคอปเตอรลงไปในหบเขาในหมบาน พระองคทรงอดทนมาก ไมเคยทรงเหนอย สามารถทรงงานได ตงแตพระอาทตยขนจนพระอาทตยตกดน เวลาเสดจฯ ไปทรงเยยมพสกนกร ขาราชบรพารตองจดให ทรงปฏบตพระราชกรณยกจมากๆ ใหคมคากบเวลาทตองเดนทางไปในแตละจงหวด พระองคทรง พอพระราชหฤทยทไดทรงงานหนก

ËÇÁ»ÅÙ¡μŒ¹äÁŒ... ¶ÇÒ¾ÃоêÑÂÁ§¤Å öð ¾ÃÃÉÒ

ในการตามเสดจฯ พระองคไปทอำเภอบอเกลอ จงหวดนาน ในขณะททรงงานไดทรงหนพระพกตร มารบสงกบผตามเสดจฯ วา

“อก ๒-๓ ป ฉนจะอาย ๖๐ ป ฉนไมตองการใหใครสรางอนสาวรยให ฉนขอใหชวยกนปลกตนไม และชวยกนทำใหประชาชนหายยากจน”

ตอมาผบรหารของกระทรวงเกษตรและสหกรณ กระทรวงมหาดไทย และสำนกงานคณะกรรมการ พเศษเพอประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชดำร (สำนกงาน กปร.) ไดรวมกนจดทำ “โครงการสรางปา สรางรายได” เพอสนองพระราชประสงคทง ๒ ประการ ไดแก “สรางปา” คอ ปลกตนไม “สรางรายได” คอ ทำอยางไรใหคนชายขอบหายจน ซงไดมการเปดตวโครงการแลวท อำเภอภเรอ จงหวดเลย เมอวนท ๓ กนยายน ๒๕๕๗

๖๓

สดทายน ขอเชญชวนพสกนกรชาวไทยรวมกนถวายพระพรเฉลมพระเกยรตในโอกาส ทพระองคทรงเจรญพระชนมาย ๖๐ พรรษา รวมกนปลกตนไม ปาชายเลน ปาบนดอย ปลกดอกไม ผกสวนครว ใหเขยวขจ ฟอกอากาศใหบรสทธ สำหรบการแกปญหาความยากจน ขอใหผทมทรพยากร เชน มหาวทยาลย ภาคเอกชน ผแทนองคกรศาสนา รวมหารอกบประชาชนในชนบทรวมจดทำโครงการ โดยตงเปาหมายวาภายใน ๒-๓ ปจากน จะรวมกนปลดหน ใหทกคนไมเสพอบายมข มเงนออม และไมยากจน

เพยงเทาน กจะเปนของขวญทดทสดททกคนสามารถจะถวายแดพระองค