«Σχέσεις παιδιών –κλίμα rάξης σ rο νηπιαγωγείο» › dde ›...

«Σχέσεις παιδιών – κλίμα τάξης στο νηπιαγωγείο»

Δρ Μαρία Ηρακλέους

Λειτουργός Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Κύπρου

Μάθε να βλέπεις τη “μεγάλη εικόνα”

• Θα μοιραστώ μαζί σας μία τακτική.Aς την ονομάσω συνήθεια, στρατηγική. Για να είμαι ειλικρινήςδεν έχει ιδιαίτερη σημασία η ονομασία. Σημασία έχει τοαποτέλεσμα αυτής της “μικροχειρουργικής ψυχολογικής”μεθόδου στη λήψη αποφάσεων και όχι μόνο.

Βραχυπρόθεσμα η εικόνα είναι μικρή! Μεσομακροπρόθεσμαη εικόνα είναι μεγάλη. Ψάξτε, ρωτήστε, ερευνήστε τηνμεσομακροπρόθεσμη εικόνα.

http://www.keepup.gr/keepupstories/food-for-thought/mathe-na-vlepeis-th-megalh-eikona/

Συστεμική Προσέγγιση:Διάφοροι παράγοντες βρίσκονται σε διαρκή

επικοινωνία

Σχολείο

Γονείς

Εκπαιδευτικοί

ΠαιδιάΚοινότητα

Άλλοι παράγοντες

ΣύστημαΠαράδειγμα: το ποδήλατο

Βασικά συστήματα σχέσεων

Εκπαιδευτικοί και Παιδιά

Εκπαιδευτικοί και Γονείς

Παιδιά και Παιδιά

Γονείς και παιδιά

ΣύστημαΠαράδειγμα: το ποδήλατο

Ακτίνες

Κλίμα αποδοχής και συνεργασίας

• Οι κοινωνικές δεξιότητες των παιδιών αποτελούν προϋπόθεση για την ανάπτυξη θετικών σχέσεων μεταξύ τους (Μπίκος, 2008:91).

• Το κλίμα αποδοχής στην τάξη φαίνεται από

-τις σχέσεις αποδοχής ή απόρριψης μεταξύ των συνομήλικων,

-την ικανότητα των παιδιών να αλληλοεπιδρούν και να συνεργάζονται με όλους τους συνομήλικους τους

-τις θετικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ τους.


• Οι σχέσεις μεταξύ των παιδιών και ο χαρακτήρας των αλληλεπιδράσεων τους δεν είναι ανεξάρτητα από:

- το ευρύτερο εκπαιδευτικό πλαίσιο και τις πρακτικές πουχρησιμοποιεί η νηπιαγωγός και οργανώνει τις εμπειρίες τωνπαιδιών κατά τη συμμετοχή τους στην εκπαιδευτικήδιαδικασία.


• Οι αλληλεπιδράσεις των παιδιών όπως καταγράφηκαν από ένα πανευρωπαϊκό ερευνητικό πρόγραμμα έδειξαν ότι:

- τα μικρά παιδιά επιλέγουν για συμπαίκτες και φίλους κυρίως της ίδιας ηλικίας, του ιδίου φύλου, της ίδιας ηλικίας, της ίδιας εθνότητας και της ίδιας ικανότητας.

• Όταν ζητείται από τα παιδιά να κάνουν μια εργασία με τους συνομήλικους τους, διατηρούνται οι στερεοτυπικές σχέσεις εκτός αν παρέμβουν οι εκπαιδευτικοί (Kutnick, et al., 2008).

• Όταν οι εκπαιδευτικοί υποστηριχτούν να χρησιμοποιήσουν εκπαιδευτικά προγράμματα που ενισχύουν την αλληλεπίδραση και τη συνεργασία μεταξύ των παιδιών, τα αποτελέσματα είναι πολύ θετικά (Αυγητίδου, 2014).

Κλίμα αποδοχής και συνεργασίας – χειρισμοί

• Όλες οι νηπιαγωγοί με την καθημερινή τους εμπλοκή στη ζωήτης τάξης έχουν κάποια αίσθηση της πραγματικότητας τηςτάξης π.χ. τα απομονωμένα παιδιά. Οι γνώμες πουσχηματίζουν όσον αφορά στις κοινωνικές σχέσεις τωνπαιδιών είναι συνήθως αποσπασματικές και μητεκμηριωμένες (Παπαδοπούλου, 2013). Η ελλιπής αυτήγνώμη τους οδηγεί σε λύσεις που δεν είναι πάντα κατάλληλεςόσον αφορά στους παιδαγωγικούς χειρισμούς που δεβοηθούν στη βελτίωση των κοινωνικών σχέσεων (Μπίκος,1990).

• Διαίσθηση ------------------------------------------- Τεκμηρίωση

Διαισθητικό

στάδιο

Συνειδητό

Τεκμηρίωση

Στοχευμένο Συστηματικό


ΤοποθεσίαΔιάγνωση

ΠροορισμόςΕπιδίωξη

Διάγνωση - Διερεύνηση – Αποτύπωση του κλίματος της τάξης

• Αποτελέσματα ερευνών δείχνουν ότι η διάγνωση των δομών των κοινωνικών σχέσεων από την πλευρά της νηπιαγωγού είναι πολύ σημαντική. Έτσι, στηριζόμενη στις διαπιστώσεις της, θα μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση των κοινωνικών σχέσεων και γενικότερα του κλίματος της τάξης

• (Μπίκος, 2010).

Ενδεικτικοί τρόποι διάγνωσης:

• Οργάνωση κοινωνιογράμματος και συνέντευξης με τα παιδιά για την αποτύπωση των σχέσεών τους και του κλίματος στην τάξη.

• Παρατήρηση στην τάξη και στην αυλή.

Κοινωνιόγραμμα

• Το «κοινωνιόγραμμα» ασχολείται με τη μέτρηση τωνκοινωνικών σχέσεων που αναπτύσσονται ανάμεσα στα μέλημιας ομάδας. Προσπαθεί, δηλαδή, να συλλάβει και ναεκφράσει ποσοτικά και ποιοτικά τις κοινωνικές επαφές και τιςσχέσεις που αναπτύσσονται ανάμεσα στα μέλη μιας ομάδαςή ανάμεσα στις διάφορες κοινωνικές ομάδες

(Δεληκωστοπούλου – Γράψα, 1982).

Κοινωνιόγραμμα – διαδικασία

• Α. Έχω σε μία Α3 κόλλα τις φωτογραφίες όλων των παιδιώντης τάξης. Εξηγώ στα παιδιά ότι έχουν τρεις δωρεάνπροσκλήσεις για ένα πάρτι που θα γίνει σε έναν παιδότοπο.Ρωτώ τα παιδιά να μου πουν ποιους θα επέλεγαν από ταάλλα παιδιά της τάξης να τις χαρίσουν για να πάνε όλοι μαζίστο πάρτι και για ποιο λόγο θα τους διάλεγαν. Ρωτώ επίσηςποια παιδιά δε θα επέλεγαν για να τους δώσουν τη δωρεάνπρόσκληση για να είναι μαζί τους και για ποιο λόγο. Ταπαιδιά δείχνουν στη σελίδα με τις φωτογραφίες των παιδιώνποιους παιδιά θα επέλεγαν και αιτιολογούν τη θετική ήαρνητική προτίμησή τους.

(γίνεται με το κάθε παιδί ατομικά)

Έντυπο καταγραφής προτιμήσεων

Κοινωνιόγραμμα από τάξη

Τα κριτήρια με τα οποία τα παιδιά αιτιολόγησαν τις προτιμήσεις τους

• Άλλα κριτήρια για τη θετική τους προτίμηση ήταν: φρονιμάδα στην τάξη, ομορφιά, όμορφα ρούχα, τρόπος ομιλίας, έρχεται σπίτι μου, είμαστε στην ίδια ομάδα μέσα στην τάξη.

• Άλλα κριτήρια για την αρνητική τους προτίμηση ήταν η κακή συμπεριφορά: αταξίες, σπρωξιές, χτυπήματα, μη τήρηση κανόνων τάξης, πετάει άμμο, παίρνουν τα φτυαράκια των άλλων παιδιών, με δέρνει, με τσιμπά, με δαγκώνει, δεν κάθεται όμορφα στην τάξη, με διώχνουν, με προδώνουν στις δασκάλες, μου κάνουν χειρονομίες, μιλάνε αγγλικά.

• Τα περισσότερα παιδιά αιτιολόγησαν τις προτιμήσεις τους σύμφωνα με το κριτήριο «είναι φίλος μου γιατί παίζουμε μαζί» και «δεν είναι φίλος μου γιατί δε με παίζει».

Ερωτήσεις –αρχικός προβληματισμός

• Ποια είναι το δεδομένα μου;

• Ποιο είναι το ζήτημα ή τα ζητήματα και πού διαπιστώνω ότι οφείλονται;

• Ποιες συγκεκριμένες ενέργειες/δραστηριότητες πρέπει να κάνω για την επίλυση των ζητημάτων που διαπίστωσα;

Κοινωνιόγραμμα από τάξη

• Μετρώ τις θετικές και αρνητικές ψήφους για να εντοπίσω το κοινωνικό στάτους των παιδιών (με επιφύλαξη).

• Οι ομάδες των παιδιών που σχηματίζονται διακρίνονται για την αστάθεια τους και μόνο βαθμιαία σχηματίζονται σταθερότεροι δεσμοί (Παπαδοπούλου, Μ, 2013).

• Οι επιλογές των παιδιών μπορεί να έχουν συγκυριακό χαρακτήρα.

Διασταύρωση των δεδομένων - crosschecking

• Συνέντευξη

• Παρατήρηση στην τάξη

Συνέντευξη

Οργάνωση της συνέντευξης με τα παιδιά για την αποτύπωση του κλίματος στην τάξη

«Παιδιά θα παίξουμε ένα παιχνίδι όπου εγώ θα είμαι ο/η δημοσιογράφος και θα σας κάνω ερωτήσεις για το πώς περνάτε στην τάξη σας.»

• Από όλα αυτά που κάνετε στην τάξη σας, τι είναι αυτό που σου αρέσει πιο πολύ; Γιατί σου αρέσει περισσότερο αυτό;

• Υπάρχει κάτι που σε στεναχωρεί και δε θα ήθελες να γίνεται στην τάξη σας; Τι είναι αυτό; Γιατί σε στεναχωρεί;

Οργάνωσητης συνέντευξης με τα παιδιά για την αποτύπωση του κλίματος στην τάξη

• Τι είναι αυτό που σε ευχαριστεί στην τάξη σου;

• Τι είναι αυτό που σε ευχαριστεί στο διάλειμμα;

• Τι είναι αυτό που θα ήθελες να αλλάξει ώστε να είσαι πιο ευχαριστημένος/η στην τάξη σου;

• Τι είναι αυτό που θα ήθελες να αλλάξει ώστε να είσαι πιο ευχαριστημένος/η στο διάλειμμα;

Πηγή: Αυγητίδου, Σ. (2014). Οι εκπαιδευτικοί ως ερευνητές και ως στοχαζόμενοι επαγγελματίες. Αθήνα: Gutenberg (με μικρή τροποποίηση).

Δεδομένα από συνέντευξη

• Τα περισσότερα παιδάκια δήλωσαν ότι τους αρέσει να παίζουν ελεύθερα στα Κέντρα Μάθησης «Κουκλόσπιτο» και «Οικοδομικό Υλικό» μαζί με τους φίλους τους. Αρκετά παιδάκια δήλωσαν ότι τους αρέσει πολύ η ζωγραφική και τα παιχνίδια της τάξης.

• Κατά τη διάρκεια του διαλείμματος απολαμβάνουν να παίζουν με τους φίλους τους στην αμμοδόχο. Η τσουλήθρα και οι κούνιες είναι επίσης δύο από τα αγαπημένα τους παιχνίδια.

• Θα ήθελαν να έχουν περισσότερο χρόνο για ελεύθερο παιχνίδι μέσα στην τάξη και θα τους άρεσε πολύ να είχαν περισσότερα καινούργια παιχνίδια (όχι σπασμένα και παλιά). Πολλά παιδιά αναφέρουν ότι θέλουν περισσότερα χρώματα μέσα και έξω από την τάξη.

• Αρκετά παιδιά θα ήθελαν να έχουμε περισσότερα διαλείμματα.

Δεδομένα από συνέντευξη (2)

• Θα ήθελαν καινούρια και μεγαλύτερα παιχνίδια έξω στην αυλή και περισσότερες κούνιες γιατί δεν προλαβαίνουν να παίξουν όσο θα ήθελαν. Συγκεκριμένα ένα παιδάκι πρότεινε ένα σύστημα με καρτελίτσες και ονόματα για να κάνουν κούνια όλοι με τη σειρά (δίκαιο παιχνίδι).

• Νιώθουν άσχημα όταν δεν παίζουν μαζί τους τα άλλα παιδάκια ή όταν τους σπρώχνουν, τους χτυπούν κι όταν νιώθουν ότι δεν τους αγαπούν.

• Αρκετά παιδιά αναφέρθηκαν ονομαστικά σε συγκεκριμένα παιδάκια που τους ενοχλούν ή που δεν τους έχουν φίλους. Ένα παιδάκι δήλωσε ότι κάποτε κλαίει γιατί έχει μόνο μια φίλη.

• Το παιχνίδι στην αμμοδόχο τους στεναχωρεί όταν δεν υπάρχουν αρκετά φτυαράκια και κουβαδάκια για όλους ή όταν τους πετάνε άλλα παιδάκια άμμο.

Μια άλλη επιλογή…

Τα τρία πράγματα που μου αρέσουν περισσότερο στο σχολείο μου είναι:1. ………………………………………………………………………2. ………………………………………………………………………3. ………………………………………………………………………

Τα τρία πράγματα που δε μου αρέσουν στο σχολείο μου είναι: 1. ………………………………………………………………………2. ………………………………………………………………………3. ………………………………………………………………………

Πηγή: Πρόγραμμα Αλλοδαπών και Παλιννοστούντων μαθητών, Δράση 4, Διευρυμένη Ενδοσχολική Υποστήριξη Σχολείων (2013-2014) –μετάφραση/διασκευή από το βιβλίο Booth, T. and Ainscow, M. (2002). Index for Inclusion: developing learning and participation in schools. This version has been prepared for display on the CSIE and EENET websites and can only be used for non commercial education purposes, on the condition that the source is acknowledged.

Πώς αξιοποιώ τα δεδομένα

Αφού συγκεντρώσω τις απαντήσεις των παιδιών:

Αναγνωρίζω τι είναι αυτό που αρέσει περισσότερο στα παιδιά και τι αυτό που τα στεναχωρεί. Ανακοινώνω στα παιδιά τα αποτελέσματα της έρευνάς μου και συζητώ μαζί τους πώς θα μπορούσαμε να είμαστε όλοι και όλες ευτυχισμένοι στην τάξη.


Παρατήρηση

• Η παρατήρηση μπορεί να γίνει σε διαφορετικές χρονικές στιγμές της ημέρας, προκειμένου να διαπιστώσει η νηπιαγωγός τον τρόπο με τον οποίο αλληλεπιδρούν τα παιδιά, το πλαίσιο αποδοχής ή απόρριψης τους και τις σχέσεις που αναπτύσσουν μεταξύ τους (Αυγητίδου, 2014).

• Χρόνος παρατήρησης: ελεύθερο ή δομημένο παιχνίδι.

Παρατήρηση – παράδειγμα

Ερωτήματα για την ανάλυση της παρατήρησης • Με πόσα παιδιά αλληλεπίδρασε το συγκεκριμένο παιδί;• Πόσες από αυτές τις αλληλεπιδράσεις ήταν επιτυχείς μετά από δική

σας πρωτοβουλία; • Ποιο είναι το σύνολο των πρωτοβουλιών που πήρε το παιδί για να

αλληλεπιδράσει με τους συνομηλίκους του;• Πόσες φορές αλληλεπίδρασε το παιδί με τη νηπιαγωγό με δική του

πρωτοβουλία και για ποιους λόγους; • Ποιες είναι οι χαρακτηριστικές συμπεριφορές του παιδιού κατά την

αλληλεπίδραση του με τους άλλους (π.χ. συμμετέχει σε ομαδικά παιχνίδια, κάνει αστεία εις βάρος άλλων παιδιών);

• Συμμετέχει το παιδί στο ομαδικό παιχνίδι και ποια η χαρακτηριστική συμπεριφορά του σε αυτό;


Ημερολόγιο αναστοχασμούΕρωτήματα για τη νηπιαγωγό Α. Σχέσεις • Τι είδους σχέσεις αναπτύσσονται μεταξύ των παιδιών στην τάξη; • Τι με απασχολεί ως προς τις σχέσεις και γιατί;• Τι σκέφτομαι να κάνω; Β. Κοινωνική απόρριψη• Απορρίπτονται παιδιά από άλλα παιδιά και γιατί;• Τι σκέφτομαι να κάνω; Γ. Ομαδικό παιχνίδι και ομαδική εργασία • Παίζουν/εργάζονται τα παιδιά σε ομάδες;• Με ποιους τρόπους;• Μπορούν να κάνουν κάτι συνεργατικά; • Πώς μπορώ να βοηθήσω περισσότερο τα παιδιά να συνεργάζονται;


Τριγωνοποίηση μεθόδων συλλογής δεδομένων και οπτικών

ΚοινωνιόγραμμαΣυνέντευξη παιδιάΠαρατήρηση

Ημερολόγιο Αναστοχασμού

Εκπαιδευτικός ;;;;;;;;;;;;;

Φωτίζω την πυραμίδα από όλες τις πλευρές

• https://www.shutterstock.com/video/clip-11010656-stock-footage-pyramid-abstract-wireframe-perspective-of-d-with-shade-and-shadow.html?src=rel/11010659:0/3p

• Αν φωτίσω μόνο τη μια πλευρά της πυραμίδας τότε δε θα φαίνονται όλες οι πλευρές.

• Παράδειγμα παρουσίασης δεδομένων σε γονείς.

https://www.shutterstock.com/video/clip-11010656-stock-footage-pyramid-abstract-wireframe-perspective-of-d-with-shade-and-shadow.html?src=rel/11010659:0/3p

Γονείς

• Ερωτηματολόγιο στους γονείς Ενδεικτικές ερωτήσεις Αρέσει στο παιδί σας το νηπιαγωγείο; Ποια πράγματα του αρέσουν;Θέλει να έρχεται στο νηπιαγωγείο;Επιστρέφει ευχαριστημένο;Ποια είναι τα κυρίαρχα συναισθήματα όταν επιστρέφει;Έχει φίλους; Κάνει νέους φίλους;Παραπονιέται για κάτι σε σχέση με το σχολείο; Αν ναι, για τι;Εσείς είστε ικανοποιημένοι από το νηπιαγωγείο;Υπάρχει κάτι που θα θέλατε να βελτιωθεί ή να αλλάξει;Μπορεί να συμβάλετε σε αυτή την αλλαγή;


Διαισθητικό

στάδιο

Συνειδητό

Τεκμηρίωση

Στοχευμένο Συστηματικό

Στοχευμένες Δράσεις

Ιδεοθύελλα

• Τι δράσεις προτείνετε με βάση τα δεδομένα που έχουμε μελετήσει στις ομάδες;

Από καρδιάς

αρία

ρακλέους

Βιβλιογραφία

• Αυγητίδου, Σ. (2014). Οι εκπαιδευτικοί ως ερευνητές και ως στοχαζόμενοι επαγγελματίες. Αθήνα: Gutenberg

• Δεληκωστοπούλου – Γράψα (1982) Η Κοινωνιομετρία στη σχολική τάξη. Αθήνα.

• Μπίκος, (2008) Κοινωνικές σχέσεις στην τάξη των εφήβων με πολιτισμικές ιδιαιτερότητες. Στο Οδηγός Επιμόρφωσης: διαπολιτισμική εκπαίδευση και αγωγή (σσ 89-110) Θεσσαλονίκη: ΥΠΕΠΘ.

• Μπίκος, K. (2010). Αλληλεπίδραση και Κοινωνικές Σχέσεις στη Σχολική Τάξη. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.

• Kutnick, P., Genta, M.L., Brighi, A & Sansavini, A. (επιμ.) (2008) Relational Approaches in Early Education: Enhancing Social Inclusion and Personal Growth for Learning: Bologna:CLUEB.

•

«Σχέσεις παιδιών –κλίμα rάξης σ rο νηπιαγωγείο» › dde ›...

Documents