1

بسمعه تعالی

جزوه:

تولید و پرورش مو

رشته:

پرورش درختان دانه دار و دانه ریز

سال سوم کاردانش

تهیه و تنظیم:

سیف اله حسن زاده

حسن محمود زاده

احمد دلجویی

1397مرداد

2

بسمه تعالی

Contents 8 ..................................................................................................................................................................................................... اول فصل

8 ................................................................................................................................................................................................... یموکار-1

8 ................................................................................................................................................ انگور درختان اتیخصوص با ییآشنا-1-1

8 ......................................................................................................................................................................................... خچهیتار-1-1-1

8 .................................................................................................................................................................... انگور یداقتصا ارزش-1-1-2

9 .................................................................................................................................................................. محصول ییغذا ارزش-1-1-3

9 .......................................................................................................................................... انگور یها اندام و مشخصات با ییناآش-1-2

9 .................................................................................................................................................................... انگور یکیبتان خواص-1-2-1

9 ..................................................................................................................................................................................مو یها اندام ساختار

9 ......................................................................................................................................................................................... شهیر-1-2-2

10 ................................................................................................................................................................................. شاخه و تنه-1-2-3

10 .................................................................................................................................................................. ها جوانه و ها گره-1-2-4

11 ............................................................................................................................................................................................. برگ-1-2-5

11 ................................................................................................................................................................................................ گل-1-2-6

12 ...............................................................................................................................................................................وهیم و خوشه-1-2-7

12 ................................................................................................................................................ یاقتصاد محاسبه اصول با ییآشنا-1-3

12 .............................................................................................................................................................نیزم یساز آماده نهیهز-1-3-1

12 .......................................................................................................................................................................................... کاشت-1-3-2

13 ......................................................................................................................................................................................... داشت-1-3-3

13 ...................................................................................................................................................................................... برداشت-1-3-4

13 ...................................................................................................................................... وهیم درختان یشیرو طیمح شناخت-1-3-5

13 ........................................................................................................................................................ (هوا و آب) یمیاقل طیشرا-1-3-6

14 ...................................................................................................................................................................... موستان محل انتخاب-1-4

3

14 ........................................................................................................................................................... مو ییغذا یازهاین و خاک-1-4-1

15 ...................................................................................................................................................................................................دوم فصل

15 .................................................................................................................................................................... مو ریتکث و دیتول ییتوانا-2

15 .................................................................................................................................................. مو یجنس ریتکث نحوه با ییآشنا -2-1

15 ................................................................................................................................................................. (یجنس)یبذر ادیازد -2-1-1

15 ......................................................................................................................................... مو یجنس ریغ ریتکث نحوه با ییآشنا -2-2

15 ......................................................................................................................................................................................... وندیپ -2-2-2

16 ................................................................................. (یاریش یها شاخه دنیخوابان و ها ساقه ساده دنیخوابان)دنیخوابان -2-2-3

16 ..................................................................................................................... ها قلمه کاشت طرز و مو یها قلمه انواع با ییآشنا-2-3

16 .................................................................................................................................................................................. ساده قلمه -2-3-1

17 ....................................................................................................................................................................... دار قنداقه قلمه -2-3-3

17 ................................................................................................................................................................................ جوانه قلمه -2-3-4

17 ............................................................................................................................................................................ قلمه نشیگز -2-3-5

17 ......................................................................................................................................................................... قلمه هیته طرز -2-3-6

18 ............................................................................................................................................................... قلمه شدن دار شهیر -2-3-7

18 .................................................................................................................................................................................. یسرماده-2-3-8

19 .......................................................................................................................................... انگور در یاهیگ یها هورمون اثر -2-3-9

20 .............................................................................................................................................................................. قلمه کاشت -2-3-10

20 ................................................................................................................................................................... مو در وندیپ با ییآشنا -2-4

21 .............................................................................................................................................................. مو یا بوته وندیپ ادیازد-2-4-1

21 ........................................................................................................................................................... دار شکافه میمانین وندیپ -2-4-2

21 .................................................................................................................................................................... ساده یشکاف وندیپ-2-4-3

22 .....................................................................................................................................................................ینیز یشکاف وندیپ 2-4-4

22 ............................................................................................................................................................................. اسکنه وندیپ- 2-4-5

23 .............................................................................................................................................................................یشکم وندیپ -2-4-6

24 ..................................................................................................................... شده وندیپ یها قلمه یبرا الزم طیشرا با ییآشنا -2-5

24 ............................................................................................................................................................................................... دما-2-5-1

4

24 ........................................................................................................................................................ وندکیپ و هیپا یهمجنس -2-5-2

24 .................................................................................................................................................... وندکیپ و هیپا متقابل ریتاث -2-5-3

25 ............................................................................................................................................مو هیپا نشیگز یبرا الزم طیشرا -2-5-6

26 ................................................................................................................................................................................................. سوم فصل

26 ......................................................................................................................................................... مو تیترب و هرس انجام ییتوانا-3

26 ............................................................................................................................................. مو یرو بر آن انواع و هرس شناخت-3-1

26 ................................................................................................................................................................................ مو بوته هرس 3-1-1

31 ............................................................................................................................................................................... هرس شدت -3-1-2

38 ................................................................................................................................................................................... :ویگ فرم هرس( ج

46 ............................................................................................................................................................................ :یا چفته فرم هرس -ه

46 .......................................................................................................................................................................................... سبز هرس -ب

51 .............................................................................................................................................................................................. چهارم فصل

51 ............................................................................................................................................... انگور باغ احداث یبرا ییاجرا اتیعمل-4

54 ............................................................................................................................................................ موستان احداث به ییآشنا -4-1

54 ............................................................................................................................................................................ موستان نقشه -4-1-1

55 ............................................................................................................................................................... موستان نقشه یااجر -4-1-2

57 ............................................................................................................................................................... کاشت و رقم نشیگز -4-1-3

57 ......................................................................................................................................................................... خزنده ستمیس -4-2-1

58 .................................................................................................................................................................... یپاچراغ ستمیس -4-2-2

58 ....................................................................................................................................................................... یوارید ستمیس -4-2-3

58 .................................................................................................................................................. (کوردون) یسمانیر ستمیس -4-2-4

61 ........................................................................................................................................................................... یچتر ستمیس -4-2-5

62 ....................................................................................................................................................................... یپاندول ستمیس -4-2-6

62 ......................................................................................................................................................................... لوزیس ستمیس -4-2-7

63 ............................................................................................................................................................................. وخی ستمیس -4-2-8

63 ...................................................................................................................................................................... یا چفته ستمیس -4-2-9

64 ................................................................................................................................................................................................ پنجم فصل

5

64 ................................................................... منطقه مناسب انگور ارقام انتخاب ییتوانا -5

64 ......................................................................................................................................................................... مو ارقام با ییآشنا -5-1

65 ........................................................................................................................................................................ یخور تازه ارقام -5-1-1

69 .......................................................................................................................................................................... یکنسرو ارقام -5-1-2

71 ...................................................................................................................................................... (یکشمش)بار خشک ارقام -5-1-3

72 ................................................................................................................................................................................................ششم فصل

72 .............................................................................................................................................. مو درختان یده کود و یاریآب ییتوانا-6

72 ............................................................................................................................................... موستان یاریآب ستمیس با ییآشنا -6-1

72 ........................................................................................................................................................................... رطوبت و خاک -6-1-1

73 ..................................................................................................................................... ها آب کمبود یها نشانه و آب جذب -6-1-2

75 ...................................................................................................................................................................... یاضاف آب اثرات -6-1-3

76 .............................................................................................................................. برداشت از پس مرحله -5

76 ...................................................................................................................................................................ازین مورد آب مقدار -6-1-4

77 .................................................................................................................................... انگور باغات یاریآب متداول یها روش-6-1-5

81 ................................................................................................ کمبود و شبودیب عالئم و مو درختان ییغذا یازهاین با ییآشنا -6-2

83 ........................................................................................................................................................ مو رشد یبرا الزم عناصر -6-2-1

85 ................................................................................................................................................................... یکود ازین نیتخم -6-2-2

85 ....................................................................................................................................... ییایمیش یکودها از استفاده زمان -6-2-3

86 ................................................................................................... مو درختان یغذائ عناصر بود شیب و کمبود یظاهر عالئم -6-2-5

92 ................................................................................................................................................................................................ هفتم فصل

92 ............................................................................................................................................................... انگور تیفیک ارتقاء ییتوانا -7

92 ............................................................................................................................................. انگور تیفیک ارتقاء نحوه با ییآشنا -7-1

92 ................................................................................................................................................................................. کردن تنک -7-1-1

92 ............................................................................................................................................................................. یبردار حلقه -7-1-2

92 ...................................................................................................................................................... ها جوانه قطع و یسربردار -7-1-3

93 .......................................................................................................................................................... شهیر کننده میتنظ مواد -7-1-4

93 .......................................................................................................................... یباران یاریآب قیطر از موستان کردن خنک -7-1-5

6

94 ............................................................................................................................................................................................... هشتم فصل

94 ................................................................................................................................. مو امراض و آفات با مبارزه و صیتشخ یتوانائ -8

94 ............................................................................... (یماریب صیتشخ و نشانه تیاهم -انتشار و انتقال) مو امراض با ییآشنا -8-1

94 ....................................................................................................................................... م یسطح ای یقیحق دکیسف یماریب -8-1-1

96 ................................................................................................................................................ مو یداخل ای نیدروغ دکیسف -8-1-2

97 ..................................................................................................................................................................... مو برگ اهیس لکه -8-1-3

97 ............................................................................................................................................................. شهیر دیسف یدگیپوس -8-1-4

98 ............................................................................................................................................... مو طوقه گال ییایباکتر یماریب -8-1-5

100 ....................................................................................................................... مو شهیر و حلقه – ساقه یگال سرطان یماریب -8-1-6

101 ....................................................................................................................................................................... یروسیو یماریب -8-1-7

101 ........................................................................................................................................................... برگها یدگیچیپ یماریب -8-1-8

102 .......................................................................................................... متداول کش یباکتر و ها کش قارچ سموم از استفاده -8-1-9

102 ....................................................................................................................................................................... مو آفات با ییآشنا -8-2

102 ................................................................................................................................................................ مو خوار خوشه کرم -8-2-1

103......................................................................................................................................................................... خوار برگ کرم -8-2-2

104 ................................................................................................................................................................. زا گال ای ینمد کنه -8-2-3

106 .................................................................................................................................................................................................. نهم فصل

106 ....................................................................................................................................................................... انگور برداشت ییتوانا -9

106 ................................................................................................................................................. انگور برداشت و اصول با ییآشنا -9-1

107 .................................................. دهیپوس و دهیترک ، دهیله یها حبه کردن جدا .9

107 ............................................................................................................................ ینگهدار و یخور تازه یبرا انگور برداشت -9-1-1

107 ........................................................................................................................................... کشمش هیته یبرا انگور برداشت -9-1-2

109 ............................................................................................................................................................. (برداشت)انگور دنیچ -9-1-3

109 .............................................................................................................................................. انگور یبند بسته اصول با ییآشنا -9-2

109 ......................................................................................................................................................................انگور یبند بسته -9-2-1

110 ................................................................................................................................................................... بازار در انگور حمل -9-2-2

110 ............................................................................................................................................... انگور از استفاده مختلف طرق -9-2-3

7

111 ..................................................................................................................................................................................... عملکرد -9-2-4

111 .................................................................................................................................................................................... یابیبازار -9-2-5

113 ............................................................................................................................................................................................ خذما و منابع

8

فصل اول

موکاری-1

آشنایی با خصوصیات درختان انگور-1-1

تاریخچه-1-1-1

تاکداری ده بازمان قدیم احداث گردی دران ما دره موجب اقتضای زمان و روی تجربه پدر ایران باغاتی که ب

ز قبیل ائل ادنیای پیشرفته که حاصل تحقیقات دانشمندان و کارشناسان رشته موکاری است در بسیاری از مس

بل سال ق ترین محصوالت تحت کشت، از چندین هزاراشت انگور به عنوان یکی از قدیمیکاشت، داشت و برد

ارای های آ، ب، ث و همچنین دامل ویتامینشای بهشتی است که یوهرتیب قرار گرفته است. انگور ممورد ت

ز ابیعی طه در طب درمان های مقداری منیزیوم، کلسیم، آهن، فسفر، پتاسیم و آلبومین می باشد. امروز

م کماتیسم، ارض روهای مختلف انگور استفاده می کنند. و این میوه را برای درمان بیماری های یبوست، عورژیم

دانند.طان سودمند میو حتی پیشگیری سر خونی

ارزش اقتصادی انگور-1-1-2

شود ارزش حصوالت باغی دنیا محسوب میانگور به لحاظ سطح زیر کشت و ارزش اقتصادی باال از مهمترین م

شیره و روغن اقتصادی این محصول به لحاظ تنوع مصرف آن از جمله تازه خوری، تهیه کشمش، آب میوه، مربا،

.کندییفا ماکشورهای تولید کننده آن انگور بسیار باالست و از این لحاظ نقش مهمی را در اقتصاد هسته

9

ارزش غذایی محصول-1-1-3

268برابر شمش گرم ک 100و هر 67ور تازه گگرم ان100بر اساس سازمان خواروبار مقدار انرژی موجود در هر

.کیلوکالری است

های انگورآشنایی با مشخصات و اندام -1-2

خواص بتانیکی انگور-1-2-1

جنس و بیش 11در این خانواده حدود Vitaceaeاز خانواده Vitis Vinifera L با نام علمی انگور درخت

ده دارد وو رون گونه وجود دارد. مهمترین جنس این خانواده جنس انگور است. این گیاه حالت بوته ای 200از

باشد.پیچک در مقابل بعضی از برگها می دارای

و یاه و زردع در رنگ های سرخ و سشود. هر یک از این دو نودانه تقسیم میمیوه انگور به نوع دانه دار و بی

گراد و حداقل آن درجه سانتی 40سبز دیده می شوند. این میوه در مناطقی که حداکثر دمای آن بیش از تقریباً

کند.ر صفر نباشد بهتر رشد میدرجه زی 15کمتر از

اختار اندام های موس

در وارند انگور یک گیاه رونده است که تنه و شاخه های آن به صورت طبیعی بر روی زمین حالت خزنده د

.کشدپیچ خورده و خود را باال می صورت تماس با قیم توسط پیچک های موجود روی شاخه ها

ریشه-1-2-2

ز ای تواند مریشه این گونه وینیفرا از نوع راست می باشد که انشعابات فرعی زیاد و طویل داردریشه انگورهای

5خاک از ه نوعبریشه نابجا( بوجود آید. میزان رشد ریشه در خاک بسته ذر) منشاء حقیقی( و یا از قلمه )ب

تر) تارهای کشنده( انجام کوچکو مواد غذایی توسط ریشه های باشد. عمل جذب آب متر می 3سانتی متر تا

ریشه گسترش سیستم شوند.و در تمام فصل رشد نیز تشکیل می رندد این ریشه ها اغلب عمر کوتاهی داگیرمی

آب سطحهای سخت غیرقابل نفوذ، خاکهای کم عمق، الیه انگور به صورت افقی و عمودی است. عواملی مانند

شوندمی و توسعه ریشه انگور کیبات شیمیایی خاکمانع نفوذ محدودیت تهویه، تعدادی از تر زیرزمینی،

10

تنه و شاخه-1-2-3

یی واهای ه اندام قسمتی از اندام های هوایی است که بازوها روی آن قرار گرفته و عامل ارتباط ریشه با، تنه

ین آب م با تاماطق گرباشد. ارتفاع و اندازه تنه بستگی به نوع شرایط محیطی دارد. در ارقام پر رشد و در منمی

فته ر نظر گرده تر بی تنه کوتاو کم آ کافی، تنه بلند و در مناطق با سرمای زمستانه شدید و یا در شرایط دیم

د بود.ه خواهشکل تنه نامنظم و اغلب خزند ودشود. در صورتی که برای هدایت انگور از قیم استفاده نشمی

شاخه:

یزش برگها ر دند و. در پاییز وقتی این شاخه ها چوبی و بالغ شفی حاصل از یک جوانه را شاخه می نامندرشد عل

نمودند به آن ها کین می گویند. عضو بارده در انگور همین کین هستند.

باشد.ی، جوانه پیچک و شاخه های فرعی مگره، میانگرهیک شاخه سبز علفی انگور شامل رشد انتهایی،

ها و جوانه ها هگر-1-2-4

فرعی ی مرکب و یک جوانهدر محل هر گره شاخه سبز سال جاری، درست در باالی دمبرگ، یک جوانه اصل

ها یل به آندل این دارای سه نقطه رشدی اولیه، ثانویه و ثالثیه است و به جوانه اصلی معموالً آیندبوجود می

.شودهای مرکب یا چشم نیز اطالق مینهجوا

11

برگ-1-2-5

واقع هر برگ روی یک گرهبرگ انگور از دو قسمت پهنک و دمبرگ و یک جفت گوشوارک تشکیل شده است.

ه و بر نظم بودیابند. آنها در حالت عادی دارای وضعیت مردیف به صورت متناوب استقرار می در دوشده، که

را به یرند. دمبرگ پهنک برگگقرار می روی دو ردیف که نسبت به یکدیگر دارای وضعیت عمودی هستند

مبرگ که آوندهایمتر متفاوت است. انتهای دسانتی 6تا 2در ارقام انگور از ها متصل ساخته و طول آنشاخه

کنند.ی خام و پرورده از آن عبور میرهشی

گل-1-2-6

ست که ایده کاسبرگ سبز رنگ به هم چسب 5پنتامر و منظم است و دارای کاسه گل، شامل گل کامل انگور

کالهک را گلبرگ سبز رنگ که از باال به یکدیگر چسبیده و 5شود. جام گل شامل پس از ظهور گل خشک می

میله و یک عدد بوده و هر پرچم دارای یک 5پرچم معموال پوشانند.دهندکه پرچم و مادگی را مییل میتشک

خته وی یاو تخمدان است و هر تخمک هم دارای یک کیسه جنینی حا اک است. مادگی شامل کالله ، خامهبس

.شودکه بعد از لقاح تبدیل به بذر می تخم است

12

خوشه و میوه-1-2-7

شه انگورقم خورو با توجه به نوع خوشه گل انگور از نظر گیاه شناسی یک ساقه تغییر شکل یافته منشعب است

ستند. ها نیز متنوع هها و حبهاندازه خوشهبه شکل های کشیده، مخروطی و کروی دیده می شود و از لحاظ

ست کهاخوشه انگور از سه قسمت اصلی دم خوشه، چوب خوشه، و حبه تشکیل شده است. میوه از نوع سته

ز درصد ا 5تا 2دود حدانه باشند بعضی از ارقام انگور بی دانه هستند 4یا 2بسته به نوع رقم ممکن است دارای

.دهدن خوشه را قسمت چوبی آن تشکیل میوز

به اقتصادیآشنایی با اصول محاس-1-3

هزینه آماده سازی زمین-1-3-1

ه کشت تهی ف هایبعد از انتخاب محل مناسب کشت ، سیستم آبیاری، جایگاه استخر، ساختمانها و انبارها و ردی

شه ی و ریقبل از کشت نهال سطح زمین باید صاف و عاری از علف هرز گردد. سنگ ها و درختان قدیم شوند

میایی یا شی فصل قبل از کشت نهال و با حذف مکانیکی وهای آنها از زمین خارج شوند. کنترل علف هرز در

عمیق ر شخمقبل از کشت زمین مورد نظ انجام می گیرد. برای نفوذ ریشه درخت مو به اعماق خاک الزم است

خاک مانی کهزهای سخت زیرین خاک شکسته شوند این کار بهتر است در پاییز یا تابستان، تا الیه زده شود

خشک است انجام شود.

کاشت-1-3-2

بند که ال یاپس از آماده سازی زمین و کندن چاله های کشت، نهال های ریشه دار طوری به زمین اصلی انتق

اله چطراف اچون دیوار یی با بافت سنگین توصیه نمی شود، حداقل صدمه به ریشه ها وارد گردد. در خاک ها

سفت شده و ریشه ها قادر به نفوذ به زمین نخواهند بود.

13

داشت-1-3-3

علف بارزه با، م ردر مرحله داشت آبیاری منظم با در نظر گرفتن عواملی نظیر دمای هوا و میزان خالص تابش نو

ن عوامل عایت ای گیرد که بار. انجام می.. های مربوط به سطح باغ ول باغ ، مبارزه با آفات و بیماریهای هرز داخ

.گرددمحصول مرغوب و با کیفیت تولید میدر مرحله برداشت

برداشت-1-3-4

کمی متفاوت کشمش، ا تبدیل بهعملیات برداشت پس از برداشت میوه با توجه به نوع مصرف یعنی تازه خوری ی

.باشدمی

.نشود و همچنین زمان مناسب برداشت محصول نیز باید به موقع صورت گیرد تا از کیفیت محصول کاشته

شناخت محیط رویشی درختان میوه-1-3-5

شرایط اقلیمی )آب و هوا(-1-3-6

در وروع رشد ای شن ذخایر برگرما: به منظور انجام فتوسنتز و تولید هیدروکربن الزم برای رسیدن میوه و تامی

نه مای ساالدانگین به نور و گرمای مناسب نیاز دارد. در مناطقی که انگور پرورش داده می شود میسال بعد تاک

نوع یوه بسته بهدرجه سانتی گراد کمتر باشد. از زمان بیدار شدن جوانه ها تا رسیدن م 9فصل رشد نباید از

اهر ظه ها تا ن جوانروز در دوره های رشد و نمو نیاز دارد. از زمان بیدار شد به مقدار گرمای مناسب رقم، تاک

در ضمن از شکوفه تا رسیدن وز نیاز می باشدر 54-53روز برای شکوفه دادن گل به 26-23شدن گل آذین به

مان این اساس از زروز نیاز است. بر 57-56ها از زمان رسیدن محصول تا ریزش برگروز و 94-93محصول

نرمال قم برای رشدروز الزم است. تامین گرمای مورد نیاز هر ر 200 – 150بیدار شدن جوانه ها تا ریزش برگها

است. یو رسیدن مناسب میوه ضرور

ازو بخه ها ، به شا طی دوره استراحت درختان مو بسته به رقم می توانند تحمل نمایند. اما سرمای شدیدترسرما:

یررس درمای سدر برخی از سال ها ربایجانب وارد می کند. در مناطق سردسیر نظیر آذو حتی تنه انگور آسی

روند.از بین می درجه سانتیگراد 6/0-درجه سانتیگراد( شاخساره تازه تشکیل شده در 1-بهاره )دمای

سبی یا نطوبت بارندگی و رطوبت نسبی: میانگین بارندگی بیش تر باعث ترکیدگی و پوسیدگی انگور می شود. ر

گردد.در شاخه، برگ و حبه های انگور میموجب بروز امراض قارچ به ویژه سفیدک آبیاری بیش از حد

متر بر ثانیه باشد، تاک ها در مراحل رشد اولیه آسیب می بینند. 4-3باد: در مناطقی که سرعت بیش تر از

و در ارقام انگور تشکیل شده می شوندموجب شکسته شدن شاخساره های تازه بادهای تند در اوایل فصل رشد

14

ست دادن آب حبه و کاهش دگر گشن مانع گرده افشانی کافی شده و در هنگام رسیدن میوه ها نیز موجب از د

گردد.عملکرد می

انتخاب محل موستان-1-4

ایدار پولید تبه طور یقین یافتن مکان مناسب برای کشت نهال و احداث تاکستان اولین عامل مهم در تضمین

وش و دهد. وضعیت فرولید انگور را تحت تاثیر قرار میانگور است. محل تاکستان چندین عامل موثر در ت

کستان اث تابازاریابی محصول تولیدی نیز نکته بسیار حیاتی است بطوری که بدون تضمین فروش محصول، احد

ته به سب بسه میوه انتخاب رقم منامنطقی نیست. بعد از کسب اطمینان از وجود بازارهای مناسب برای عرض

.تقاضای بازار )تازه خوری، کشمش یا صنایع تبدیلی( از اهمیت باالیی برخوردار است

زء عوامل ج ... ومیزان مجموع حرارتی یک منطقه، وجود سرمای زمستانه، احتمال وقوع سرمای بهاره و پاییزه

.دهدبقاء انگور را تحت تاثیر قرار میکه عالوه بر تعیین کیفیت میوه ، حیات و حیاتی هستند

خاک و نیازهای غذایی مو-1-4-1

گی ز زندخاک قسمتی از سطح زمین است که ریشه گیاهان در آن رشد می کنند. نقش اساسی آن در حمایت ا

لی، آی، مواد معدن یب اساسی خاک شامل موادگیاه از راه تامین مواد معدنی آب و استقرار ریشه هاست. چهار ترک

یر خواهدز تغیآب و هوا به خوبی باهم آمیخته شده اند و اگر یکی از این بخش ها تغییر کند سیستم کلی نی

مواد مد درصد در قسمت جا 45 )آب و هوا( خلل و فرج درصد50کرد. یک خاک سیلت لوم به طور متوسط از

خاک های شده است. انگور به خوبی به بسیاری از خاک ها سازگار است. مواد آلی تشکیل درصد5معدنی و

برای درختان مو مناسب هستند. شنی، سخت تا لوم رسی و خاکهای با حاصلخیزی کم و زیاد

15

فصل دوم

توانایی تولید و تکثیر مو-2

آشنایی با نحوه تکثیر جنسی مو -2-1

ازدیاد بذری)جنسی( -2-1-1

از ای حاصلهنگورهاتکثیر انگور از طریق بذر، قلمه، خوابانیدن، پیوند و روش های کشت بافتی انجام می گیرد.

ا بالدین و ه با ومعموال از لحاظ تعداد زیادی از صفات مانند قدرت رشد، میزان تولید محصول، کیفیت میوبذر

ر از طریق بذر مرسوم نیست.همدیگر متفاوت خواهند بود و به این دلیل تکثیر تجاری انگو

موآشنایی با نحوه تکثیر غیر جنسی -2-2

سب رایط منای در شاز طریق قلمه تکثیر می یابند. قلمه قسمتی از شاخه است که وقتتقریبا تمامی ارقام انگور

رشد قرار گیرد ریشه داده و نهال جدیدی را به وجود می آورد

پیوند -2-2-2

ال های ز پیوند نهال های انگور در کشورهای اروپایی و آمریکا پیوندی هستند. هدف ادرصد نه98امروزه بیش از

ین تغییرهمچن مقاوم به شته فیلوکسرا، باکتری عامل بیماری سرطان طوقه و ریشه و شرایط نامساعد محیطی و

ستا ارقام در تاکستان احداث شده و تکثیر سریع ارقام جدید و نادر از طریق پیوند امکان پذیر

16

خوابانیدن)خوابانیدن ساده ساقه ها و خوابانیدن شاخه های شیاری( -2-2-3

مه در له زایی قه ریشخوابانیدن به عنوان یک روش ازدیادی در انگور در دو مورد توصیه می شود. ازدیاد ارقامی ک

موال اشند. معفته بگزین کردن تاک هایی که بنا به دالیلی که در تاکستان از بین رآن ها مشکل است و برای جای

شود. و کپه ای در تکثیر ارقام سخت ریشه زای انگور استفاده میسه نوع خوابانیدن ساده، شیاری،

آشنایی با انواع قلمه های مو و طرز کاشت قلمه ها-2-3

قلمه ساده -2-3-1

20-15است. طول قلمه حدود که کامال خشبی شده شاخه های یک ساله می باشدقسمتی از قلمه این

.جوانه باشد 4-2سانتیمتر بوده و با توجه به نوع انگور و فاصله گره ها از هم حداقل باید دارای

قلمه پاشنه دار -2-3-2

اشد. هر چه مقدار ساله می ب 2ی از شاخه ساله، در انتها دارای بخش کوچک در این نوع قلمه عالوه بر شاخه یک

شاخه دو ساله کوچکتر باشد برای کاشت مناسب تر و بهتر می باشد.

17

قلمه قنداقه دار -2-3-3

رسد. در تر میماین قلمه شبیه به قلمه پاشنه دار است، با این تفاوت که طول شاخه دو ساله به چند سانتی

م کرده ویا نی وبزرگ تر باشد جهت ریشه دهی بهتر آن را خراش داده صورتی که قطر قنداقه یا شاخه دو ساله

تر از قلمه های پاشنه دار می باشد. سپس کشت نمود. کاشت و برداشت این قلمه ها مشکل

قلمه جوانه -2-3-4

ی باشد وقتی مسانتی متر 3-2این قلمه قسمت کوچکی از شاخه یکساله می باشد. معموال طول این قلمه ها

ن از ش می تواین روامقدار شاخه مورد نیاز کافی نباشد و یا کمیاب باشد از این نوع قلمه استفاده می شود. در

خاک در سه یایک شاخه چندین قلمه تهیه نمود، هر کدام از این ها را می توان مانند یک قلمه کامل در ما

رش ها بهبجهت ری که جوانه به سمت باال وخزانه کشت نمود. دو انتهای این قلمه مورب بریده می شود به طو

سمت پایین باشد

.

گزینش قلمه -2-3-5

رفته ن گآه از به طور معمول گزینش قلمه را باید در دو مرحله انجام داد . اول گزینش پایه مادری که قلم

شود و دوم گزینش قلمه از میان بازوهای موجود بر روی پایه مادری که باید قطع شوند. می

طرز تهیه قلمه -2-3-6

بدون و شبیهای خشبی که به عنوان قلمه مورد نظر هستند باید رسیده بوده و از پایه های سالم و خشاخه

دهند. یمضخیم باشند زیرا به سختی ریشه های برگزیده نباید خیلی کلفت و آلودگی گزینش شوند. شاخه

18

ت به قطعا ها راب و از پایه های مادری جدا شدند می بایستی آنپس از آنکه شاخه ها برای تهیه قلمه، انتخا

شکل اریب و با سانتی متری باالی آخرین گره باالیی، به 1گره( تقسیم کرد. می بایستی از 4تا 3کوچکتر)

ود.فقی قطع شااما مقطع قسمت پایین، یعنی انتهای زیرین قلمه می بایستی به طور درجه قطع کرد 45زاویه

هت قرار گیرند دسته کرد.جعدد از آنها را می بایستی بطوریکه در یک 200تا 100ها ، هر ی قلمهاز تهیهپس

اد باشد، زیر درجه سانتیگر 5تا 2این دسته ها را باید در محل مناسب ، یعنی در مکانی که دمای آن بین

ر دشت آنها ام کان و اوایل بهار که هنگمقداری ماسه و یا خاک اره ای مرطوب قرار داده و برای اواخر زمستا

خزانه و یا محل اصلی می باشد نگهداری کرد

ریشه دار شدن قلمه -2-3-7

که قلمه ید استکارند این روش برای ارقامی مفبرای ریشه دار کردن در خزانه می در بیشتر موارد، قلمه را

ق، نرم وخم عمیزانه ابتدا زمین را از طریق شدهند. برای کاشت قلمه های مو در خهایشان به سختی ریشه می

50تا 40صله ی سانتیمتر متناسب با طول قلمه و فا 30تا 20آماده ساخته و آنگاه شیارهایی موازی به عمق

یمتر از یک دیگر، سانت 5سانتیمتر از یکدیگر حفر می کنند. پس از آن قلمه ها را به طور مرتب و به فاصله ی

ها خارج از خاک هجوانه ی انتهایی قلم 2یا 1که الی شیار به نحوی پهلوی هم قرار می دهندپای دیواره ی شم

گیرد.قرار می

سرمادهی-2-3-8

ماسه یکی دیگر از مراحل قلمه زدن انگور مرحله سرمادهی است. سرمادهی عبارت است کاشتن قلمه در

15مت به ضخا های چوبی، الیه ایر درون جعبهدار شدن، برای این کامرطوب و در شرایطی مناسب برای ریشه

سانتیمتر ماسه شسته شده بریزید و روی آن را با یک ردیف قلمه بپوشانید.

ها چندین بار تکرار کنید، سپس آنها را تا مدتی در محلی نسبتا سرد قرار دهید. سرما این کار را تا پر شدن جعبه

ایزیک )که باعث خواب رفتگی گیاه می شود( شده و بر میزان باعث کاهش تدریجی از میزان هورمون اسید آبس

شود(جیبرلین )که باعث بیداری گیاه میهورمون

19

انگور در هورمون های گیاهی اثر -2-3-9

حل یاه از مرون گهورمونهای گیاهی عبارتند از تنظیم کننده هایی که توسط گیاه تولید شده و به طور معمول د

انتقال یافته، در آنجا بر فرایندهای فیزیولوژیکی تاثیر می گذارند.تولید به محل تاثیر

م طبیعی هانند هورمون ها همان تنظیم طبیعی موجود در گیاه می باشند. به طور کلی تنظیم کننده ها می تو

د نام ی دهنمو بنابراین همگی هورمون نیستند تنظیم کننده ها برحسب کاری که انجام و هم مصنوعی باشند

های مختلفی به خود می گیرد. مثل مواد رشد و هورمون های گلدهی

ا، هد از اکسین گروه مختلف از تنظیم کننده های گیاهی شناخته شده اند که عبارتن 5در حال حاضر در دنیا

سایتوکنین ها، جیبرلین ها، اتیلن و مواد بازدارنده

کاربرد اکسین-

وه نقش تولید می ریشه دار کردن قلمه ها و گل انگیزی و، بافت پینه ایتولید ، تنک کردن و ریزش گل و میوه

دارد

جیبرلین-

ت گیرد در روز پیش از ریزش گلبرگها یا کالهک گل ها( صور 10اگر هورمون پاشی پیش از باروری ) حدود

یزش رکار با این دبیشتر ارقام باعث از بین رفتن مادگی و تولید حبه های بدون هسته ناشی از بکرزایی می گرد

ن ث باز شدد باعتعدادی از حبه ها همراه است و بنابراین در انگورهایی مانند یاقوتی که خوشه متراکم دارن

خوشه و باال رفتن کیفیت محصول می شود.

سایتوکینین-

د. این م باشنجاحال ا که تقسیم سلولی را به طور فعال در تولید سایتوکینین ها در نقاطی از گیاه انجام می شود

نقاط شامل جوانه ها، برگ های جوان، و میوه های در حال رشد است

اتیلن-

عث دت ها بامن تا عامل رسیده شدن میوه ها در انبار، گاز اتیلن می باشد. طبیعت فرار و گازی شکل بودن اتیل

دیدی به جیمیایی ماده ش 1960شده بود که مصرف آن محدود به محیط های سربسته عایق گاز باشد. در دهه

ی گرددمها، نام اتفن به بازار آمد که پس از پاشیده شدن شاخساره، به راحتی جذب گیاه شده درون یاخته

20

کاشت قلمه -2-3-10

کارند می مستان ویا اوایل بهار در خاکهای تهیه شده در پاییز را ، اواخر فصل زبه طور کلی، قلمه

یرد:گکاشت قلمه با دو روش انجام می

نها به لمه آقکاشت قلمه در محل اصلی مزرعه، برای این کار معموال از ارقامی استفاده می شود که -1

آسانی ریشه دار شود. این شیوه ی کار رواج بسیار اندکی دارد.

این روش کارند دار کردن در خزانه میبیشتر موارد، قلمه را برای ریشه کاشت قلمه مو در خزانه: در -2

زانه و در خمدهند. برای کاشت قلمه های که قلمه هایشان به سختی ریشه می مفید است برای ارقامی

30تا 20مق ابتدا زمین را از طریق شخم عمیق، نرم و آماده ساخته و آنگاه شیارهایی موازی به ع

لمه کنند. پس از آن قسانتیمتر از یکدیگر حفر می 50تا 40ی یمتر متناسب با طول قلمه و فاصلهسانت

به نحوی پهلوی سانتیمتر از یک دیگر، پای دیواره ی شمالی شیار 5ها را به طور مرتب و به فاصله ی

گیرد.ایی قلمه ها خارج از خاک قرار میجوانه ی انته 2یا 1که هم قرار می دهند

آشنایی با پیوند در مو -2-4

در موکاری معموال پیوند با هدفهای ذیل انجام می شود.

ه با اینکیه ای هنگامی که پایه ای نتواند بر روی ریشه در خاک محل کاشت زندگی کند آنرا بر روی پا .1

ندمی زن خاک سازگار باشد و در برابر آفات و بیماری هایی قارچی و ویروسی مقاوم باشد پیوند

برای یکدستی و اصالح موستانهایی که به طور مخلوط کاشت شده اند. .2

ا رقم انگوری که کشت شده استبرای تغییر نوع ی .3

برای جوان سازی باغ پیر و قدیمی .4

پیوند زدن مجموعه عملیاتی است که توسط آن قطعه ای از یک گیاه معین که معموال قسمت هوایی آن

است به نحوی روی پایه قرار گیرد که بعد از مدتی دو گیاه مختلف یکی شده و به همزیستی خود ادامه

دهد.

21

پیوند بوته ای موازدیاد -2-4-1

ازدیاد به طریق پیوند با هداف زیر صورت می گیرد:

تغییر رقم یا نوع انگور -1

اصالح و یکنواخت سازی موستان هایی که ارقام مختلف درون آنها کشت شده است. -2

پیوند رقم مرغوب روی پایه های مقاوم به آفات و بیماری ها -3

ام مختلف پیوند زده می شود(.به وجود آوردن بوته تزئینی )روی یک بوته ارق -4

ت ایبه ندرت عمل در کشور ایران به دلیل سازگاری ارقام به شرایط آب و هوایی و عدم وجود آفت فیلوکسرا،

پیوند صورت می گیرد. در موارد لزوم مهمترین پیوند ، پیوند اسکنه روی طوقه می باشد.

پیوند نیمانیم شکافه دار -2-4-2

ر پایه زده می شود سپس برشی دیگر به سمت پایین زده می شود. دسانتی متر 4-3 داری به طول برشی شیب

رفتن ن قرار گکه ضمبه طوری که یک زبانه به وجود آید و پیوندک را که باید هم قطر پایه قرار می دهند. بطوری

زبانه ها در یکدیگر پوست پایه و پیوندک حداقل در یک نقطه باهم در تماس باشند.

پیوند شکافی ساده-2-4-3

از این پیوند به هنگام تغییر نوع مو نیز استفاده می شود و زمان انجام آن بهار است.

سانتیمتر باالی سطح خاک با اره تیز 3یا 2ابتدا خاک اطراف بوته را تا نزدیکی ریشه خالی کرده و آنگاه تنه را

از سمت خارج مقطع پایه به کمک چاقو پیوند می برند و محل بریدگی را با یک چاقوی تیز می تراشند سپس

زنی شکافی در امتداد طول تنه ایجاد کرده و چوب داخل آن را بر می دارند به گونه ای که مقطع شکاف به

شکل مثلث در آید و پیوندک به راحتی درون شکاف پایه قرار گیرد

22

بر گونه ای را به ند برای این کار پیوندکاستفاده می کنبرای تهیه پیوندک معموال از شاخه های جوان یکساله

می دهند ی جایمی گزینند که دو جوانه بر روی آن باشد. پس از قرار دادن پیوندک در شکاف پایه آن را طور

خارج قرار گیرد. که جوانه پایین درست به سمت

ر هنند اگر می ک پایه نصبهنگامی که قطر پایه بسیار زیادتر از پیوندک باشد پیوندک را در دو قسمت از شکاف

تن ایان گرفاز پ دو پیوندک گرفتند می توان در صورت لزوم یکی از آنها را به هنگام خواب گیاه قطع کرد. پس

غبانی سب باچعملیات گوناگون پیوند و نصب پیوندک روی پایه محل پیوند را برای جلوگیری از خشک شدن با

می پوشانند.

زینیپیوند شکافی 2-4-4

ا ز پایه روک تیندر این پیوند قسمت زیرین پیوندک را شکاف داده و نوک پایه را به صورت اریب می تراشند و

فی د را شکاپیون این دمانند زین بر روی پایه قرار می گیردرون شکاف پایه قرار می دهند از آنجا که پیوندک

زینی می نامند

پیوند اسکنه - 2-4-5

ندکی ار زده و ا کنازمان اجرای این پیوند در فصل خواب گیاه )اواخر زمستان( می باشد ابتدا خاک اطراف طوقه ر

در طول پایه سانتی متری 3-2شکافی به طول پایین تر از سطح خاک تنه به طور افقی بریده می شود. سپس،

اشد از کنار جوانه ی جوانه می ب 3-2امل شاخه ای که شآن ایجاد می کنند. پیوندک را از و در امتداد قطر

نه ه جواکسپس پیوندک را طوری در شکاف ایجاد شده قرار می دهند پایینی به صورت مورب تراش می دهند

وی ر( کامال یوندکی پایین پیوندک خارج از شکاف پایه قرار بگیرد و لبه های پایه و پیوندک ) پوست پایه و پ

با چسب پیوند می پوشانندپیوند را محکم بسته و روی آن را یکدیگر قرار گیرند سپس محل

23

پیوند شکمی -2-4-6

ممکن یوندکدر این پیوند، پیوندک شامل یک جوانه بوده و دارای مقدار پوستی بدون چوب می باشد. شکل پ

زید و دربرگ یدهپیوندک را باید از جوانه های شاخه های رسیا شکلهای دیگر باشد. است مربع، مستطیل، بیضی

پس با رد. سپوست قسمت باال و پایین جوانه شکافی افقی به عرض یک سانتیمتر و عمق ضخامت پوست ایجاد ک

ول طتداد کمک نوک تیغه چاقوی پیوند زنی از انتهای شکاف پوستی دیگر از هر دو سمت چپ و راست در ام

از روی ی پوستآنگاه جوانه را همراه مقدارپایه و عمود بر شکاف اولی ایجاد کرده تا یک مربع تشکیل شود

دا شوند.جساقه کنند. این کار باید به گونه ای انجام شود که فقط پوست و جوانه بدون چوب از شاخه جدا می

ر مود بعبرای شاخه های جوان چوبی شده، یکساله و عاری از عیب انتخاب می شود سپس دو شکاف کم عمق

انتیمتری باالی بر روی پایه و در چند س Tی در حد دو تا سه سانتیمتر به شکل هم یکی کوتاه و افقی و دیگر

سمت قا از رسطح زمین ایجاد می کنند سپس دو لبه شکاف را با نوک چاقوی پیوند زنی باز کرده و پیوندک

یه د و الرنار گیباالی شکاف پایه به درون آن فرو می برند به نحوی که جوانه پیوندک کامال در وسط شکاف قر

رستی نان از داطمی زاینده پیوندک و پایه بر روی یکدیگر منطبق شوند. . بعد از پایان نصب پیوندک روی پایه و

ت که نگامی اسکمی هآن محل پیوند را از باال و پایین جوانه ها با نخ باغبانی می بندند. زمان انجام پیوند ش

)بهار و پاییز(. نداشته باشد.شیره گیاهی در جریان بوده و خطر سرمازدگی وجود

24

پیوند شکمی

آشنایی با شرایط الزم برای قلمه های پیوند شده -2-5

دما-2-5-1

عالیت رای فباز میان شرایط محیطی دما و رطوبت اهمیت ویزه ای در جوش خوردن پیوند دارند. دمای مناسب

سانتیگراد است.درجه 32تا 13یاخته ها بین

پایه و پیوندکهمجنسی -2-5-2

ناسی یاه شیکی دیگر از شرط های موفقیت در پیوند این است که بین پایه و پیوندک خویشاوندی از نظر گ

وجود داشته باشد تا بتوانند باهم جوش خورده و به صورت یک گیاه کامل ادامه زندگی دهند.

تاثیر متقابل پایه و پیوندک -2-5-3

رشد یوندک پریک پ حالت ها مانند اثر پایه بر پیوندک است. برای مثال اگر اثر پیوندک بر پایه نیز در بیشتر

ک یروی روی پایه ضعیف پیوند زده شود، رشد پایه را تحریک می کند و به همین صورت یک پیوندک ضعیف

پایه پر رشد، رشد پایه را کم می کند.

25

شرایط الزم برای گزینش پایه مو -2-5-6

طلوب از لحاظ شروع شده است، یک پایه م سال پیش 100انگور فرایندی است که از گزینش و اصالح پایه های

اک امساعد خنرایط رویشی باید قوی، مقاوم به سرما، فیلوکسرا، نماتد و سایر بیماری های خاکزی و مقاوم به ش

زدیاد درکان ااممانندزیادی آهک، شوری و خشکی باشد. و از طرف دیگر قلمه ها باید سهل ریشه زا باشند تا

سطح وسیع به راحتی فراهم گردد

26

فصل سوم

توانایی انجام هرس و تربیت مو -3

شناخت هرس و انواع آن بر روی مو-3-1

با هشی کهرس عبارت است از حذف اندام هایی مثل شاخه های سبز و چوبی، برگ ها و سایر قسمت های روی

ژیکی روی درخت ایجاد خواهد شدفیزیولوبرداشتن آنها اثرات

1-3شکل

هرس بوته مو 3-1-1

گ اخه و برولید شمعینی می تواند رشد کند و از مواد غذایی موجود در خاک، برای تاصوال ریشه مو فقط تا حد

و یاود ش م میکو محصول کافی استفاده نماید. اگر به هر دلیل شاخه و برگ بیش از حد زیاد باشد محصول آن

هد د کم خواال بعبرعکس، اگر محصول آن بیش از اندازه زیاد باشد، قدرت بوته برای تولید شاخه و برگ ، در س

اشدبشد. پس، مقدار میوه و کیفیت آن زمانی مطلوب خواهد بود که گیاه از رشد متعالی برخوردار

نکات مهم در مورد هرس مو

27

اخه ی شای تولید کننده ی خوشه بر روی شاخه های یکساله ایجاد می شوند. بهتر است این هعموما جوانه -1

ا وی تنه یرب بر یک ساله بر روی شاخه دوساله قرار گرفته باشد. پس اگر شاخه یک ساله ای از جوانه های خوا

ه تن را از باید آ وایش بارده نخواهد بود معموال جوانه ه )بیش از دو سال( بوجود آمده باشدشاخه ی چند ساله

(2-3)شکل قطع کنید

2-3شکل

ا توجه به بعمر دارند( عموما قدرت باردهی کمتری دارند، بنابراین سال 8ز حدود شاخه های پیر)که بیش ا-2

جوان ی خه هاقدرت درخت و حفظ تناسب بین شاخه های یکساله و چندساله، بتدریج آنها را حذف کرده، با شا

(3-3جایگزین نمود)شکل

3-3شکل

ارقام مختلف انگور از نظر محل قرار گرفتن جوانه های بارده بر روی شاخه های یکساله، با یک دیگر فرق -3

بی دانه جوانه ی زیرین شاخه سترون است و دارند. بدین معنی که در بسیاری از ارقام، مثل رقم انگور سفید

فقط شاخه و برگ تولید می کنند. اما در انگور عسگری جوانه زیرین بارور می شوند. حتی می توان ارقامی یافت

28

که فقط جوانه های موجود بر روی ششمین و هفتمین گره آنها بارور می شوند. پس باید در موقع هرس به این

(. 4-3)شکل دتوجه داشته باشیموضوع

4-3شکل

آن االتر ازهای ب جوانه ی تحتانی شاخه ی یکساله مثل شانزدهمین جوانه و جوانه اما بطور کلی اولین و دومین

(5-3)شکل بارور نیستند و جوانه های وسطی هر شاخه معموال بارده تر از سایر جوانه ها می باشند

5-3شکل

که تصور می کنندکوتاه است، در صورت رسیدگی کامل، به خصوص ظر عده ای نعمر درخت مو برخالف -4

سال عمر 51ید که درختی را مشاهده می کن 6-3انجام هرس به موقع صحیح، می تواند طوالنی باشد. در شکل

تن انگور محصول داده است 8دارد و در این سن،

29

6-3شکل

وری هرس کنید که تنه وز می کند باید مو را طتیگراد تجاجه ساندر 20-ر مناطقی که سرمای زمستان از د-5

وانید باتا می ی اصلی آن کوتاه باشد تا در پاییز بوسیله ی خاک آن را بپوشانید. پوشاندن درخت با خاک ر

شته های پوی و وسایل مکانیزه انجام دهید. در آذربایجان و بعضی نقاط کشورمان، زمین تاکستان را بصورت ج

ت شمالی و این قطعامتر می رسد. شیب 2آورند طوری که ارتفاع پشته ها به در می "قانا"عمیقی به نام

گیاه م های. بوته ها در قسمت جنوب پشته ها کاشته می شوند. پس از کاشت و رویش کامل، انداجنوبی است

( این 7-3لدر یک سوی پشته رشد کرده، گاهی قسمتی از شاخه ها، خود را به طرف دیگر پشته می کشند) شک

می نامند"هرس خزنده "روش هرس مو را

7-3شکل

از سطح رگ مو رار مناطقی که احتمال سرمازدگی بهاره وجود دارد، بهتر است فاصله ی تاج و شاخه و بد-6

های سرد سرمازدگی بهاره، اغلب پس از بارندگی روزانه، توام با باد متر(، زیرا 2-5/1ر بگیرید)زمین بیشتر در نظ

هنگام شب در سطح زمین رخ می دهد.به

30

8-3شکل

ر نواحی ی دانید نور در تشکیل جوانه های میوه دهنده و رسیدن محصول نقش اساسی دارد. دهمانطور که م-7

اید.مرطوب باید طوری هرس کنید و بوته را طوری هدایت کنید که گیاه از حداکثر نور استفاده نم

تا آنجا وا باید طوری انجام دهید که تنه ی گیاه پیچ و خم نداشته باشد اک رتهدایت و هرس شکل دهی به -8

نی شاخه د؛ یعکه مقدور است شیره ی گیاهی برای رسیدن به اندامهای مختلف آن، کوتاه ترین مسیر را طی کن

.اشندته بر گرفهای اصلی) بازوها( زیاد بلند نباشند و شاخه های میوه دهنده، نزدیک تنه ی اصلی گیاه قرا

گهداری و ید سعی کنید که به تعداد الزم جوانه های خوشه دهنده را بر روی شاخه یکساله ندر هرس مو با-9

و، تعداده ی مبقیه را حذف نمایید. در تعیین تعداد جوانه های مذکور عوامل محیطی، ارقام انگور، سن بوت

اسی دارند.درخت در هر هکتار، سیستم هرس سال قبل و روش های کشت، نقش اس

زمان هرس مو

مانی که از ز این عملیات عموما در دو فصل اجرا می شود. یکی در فصل زمستان و دوره استراحت بوته؛ یعنی

د.نامن برگهای مو خزان می کنند تا موقعی که گریه ی مو آغاز می شود. این نوع هرس را هرس خشک می

-حیط به مرارت گی شاخه و جوانه ها وجود دارد و درجه حدر نقاطی که زمستانهای سرد دارند و احتمال یخ زد

ی هرس اصل ید ازدرجه ی سانتیگراد می رسد و یا تغییر درجه حرارت محیط به هنگام بهار ناگهانی است، با 20

.وکول کردحیط مدر پاییز خودداری نمود و آن را به بعد از سپری شدن یخبندانها و تغییرات ناگهانی دمای م

ل اولیه سا 3یا 2انجام هرس خشک، بوته ی مو فاقد برگ و شاخه است. منظور از هرس خشک در در زمان

ه بری مو شکل دهی به بوته مو است. پس از شکل دهی و تکمیل فرم بوته، هرس خشک برای بارو رشد بوته،

(9-3طور ساالنه ادامه می یابد)شکل

31

9-3شکل

ا هه جوانه هید کو انجام می گیرد. این کار را باید وقتی انجام ددومین نوع هرس، در دوره ی فعالیت بوته م

می نامند "هرس سبز"شروع به رشد و نمو کرده باشند. این نوع هرس را

شدت هرس -3-1-2

ی ورتهاصشدت هرس مو، به رقم، رشد بوته، نوع خاک، و محل کاشت مو بستگی دارد و در نقاط مختلف به

کرد. لکن به طور کلی می توانید به سه طریقه ی زیر شاخه های مو را هرسگوناگون انجام می شود،

روشهای مختلف هرس مو

هرس فرم یا شکل دهی -الف

ین اگیرد. سال اول پرورش مو، سعی کنید با انجام عملیات هرس، بوته، فرم یا شکل خاصی به خود ب 3در

وانید آنتی می ی انواع مختلفی است ولی به طور کلعملیات را هرس فرم یا شکل دهی می نامند. هرس فرم دارا

را به دو روش زیر انجام دهید:

هرس فرم خوابیده یا خزنده،-1

هرس فرم ایستاده،-2

هرس فرم خوابیده یا خزنده:در بسیاری از نقاط سردسیری کشورمان، مو را به این شکل هرس می -1

که تنه ی اصلی آن روی زمین خوابیده، تعداد کنند. در این روش، بوته ی مو را طوری تربیت می کنند

بازوی فرعی به وجود می 3تا 2بازوی اصلی از آن منشعب می شود. و بر روی هر بازوی اصلی 5تا 3

همه ساله بر روی بازوهای فرعی، شاخه های یکساله میوه دهنده تشکیل می شود در نقاطی مثل آید.

ی کنند. اما در بعضی مناطق مثل قزوین، فرم خزنده به روش آذربایجان بوته را روی پشته ها هدایت م

32

مسطح می کارند و سپس ساده تری در می آید. به این طریق که در آن بوته ی انگور را روی زمین

وری تربیت می کنند که روی زمین بخزد.شاخه ها را ط

رای دا تاده،کل های ایسهرس فرم ایستاده: در این روش، تنه و شاخه های مو از زمین فاصله دارد. ش -2

از ی گیرند.مقرار ر گرفتن نوع رقم و شرایط اقلیمی منطقه مورد استفادهانواع مختلفی است که با در نظ

مود. در شاره ناانواع این هرس به عنوان نمونه می توان به اشکال پاچراغی، کوردون، گیو و چفته ای

ی انگور وته هابر از سیم و داربست برای نگهداری بعضی از اشکال ایستاده فقط از قیم و در بعضی دیگ

استفاده می شود.

فواید پرورش مو به روش ایستاده:

شت نمود کر مقایسه با روش خوابیده تعداد بیشتری بوته ی مو را می توان در واحد سطح در این روش د-1

(10-3و در نتیجه، محصول بیشتری بدست آورد.)شکل

، لف های هرزالت می توانید عملیاتی از قبیل شخم، دفع آفات و عآاستفاده از ماشین در روش ایستاده، با -2

اهید.هزینه دستمزد بک ( و سایر عملیات باغی سریعتر و ساده تر انجام دهید و از11-3برداشت میوه)شکل

33

11-3شکل

فیت در نتیجه کی وشه ها با خاک تماس ندارند ضمنا از نور و هوای بیشتری استفاده می کنند وخ-3

محصول بهتر است و از میزان آفات و بیماری ها کاسته می شود.

ه کمناطقی یز درالبته باید گفته شود که مخارج اولیه روش ایستاده در مقایسه با خزنده بیشتر است و ن

ر بیشت سطح زیر کشت مو محدود است ممکن است خسارت وارده از سوی پرندگان و زنبورها، به محصول

شود.

انواع هرس فرم ایستاده

150و حداکثر 50طوری باید هرس کنید که حداقل در این فرم، بوته های مو رافرم پاچراغی: -الف

ه می دارید که همه ساله با انجام هرس بر بازو را نگ 5-3سانتیمتر تنه داشته باشد. در قسمت انتهایی تنه،

بی این تنه نیاز به قیم موقت دارد. جنس این قیم اغلب چو جوانه نگهداری می شود. ایجاد 5-3روی آنها

(12-3است.)شکل

12-3شکل

34

ی سیم ای مو را باید بر رویا طنابی: در این روش احتیاج به سیم و قیم است و شاخه ه "کوردون"فرم -ب

متر و یک یا دو بازوی سانتی 120تا 80هدایت کنید. به این ترتیب که بوته ها را با یک پایه ی نسبتا بلند حدود

کن بوته مم قدرت وافقی فرم می دهیدو این بازو ها را روی سیم می خوابانید. برحسب نوع رقم و شرایط اقلیمی

رده پیدا نک مومیتاست از این بازوها یک یا دو یا سه طبقه بوجود آورید. روش کوردون در ایران هنوز کامال ع

(13-3دارند می توان بهترین سیستم هرس مو محسوب شود)شکل است، اما در مناطقی که زمستان مالیمی

13-3شکل

پایین می گراددرجه سانتی18-باکمی تغییر می توانید از این روش در مناطق سردسیر نیز که دمای زمستانه از

سانتیمتر 15ا ت 10ا . به این ترتیب دو بازو در در طرفین تنه مو ایجاد می شود، این بازو هاستفاده کنید رود

بر ای باروراخه هباالتر از سطح خاک قرار می گیرند و آنها را باید بر روی سیمی هدایت کنید، به طوری که ش

ر زیر دی دیگر، کانیکمروی سیم ها می رویند و ضمنا در زمستان می توانید به آسانی آنها را با بیل یا وسیله ی

ر ه شرح زیببل و یید. برای ایجاد این فرم، مطابق شکل های مقاخاک مدفون کنید و در مقابل سرما محافظت نما

(14-3در سال های اول پس از کشت نهال در زمین، آن را روی دو بند قطع کنید)شکلعمل کنید.

14-3شکل

35

15-3شکل

16-3شکل

در طول بهار و تابستان، این دو جوانه رشد کرده، دو شاخه را تولید می کنند.

ک و شاخه ی سانتیمتری سطح خا 20تا 15فصل رویش سال دوم ، شاخه ی پایین تر را از ارتفاع در ابتدای

(15-3 باالتر را از بن قطع می کنید.)شکل

(16-3 در طول فصل رشد سال دوم تنها به دو جوانه ی انتهایی شاخه اجازه ی رشد می دهد)شکل

(17-3لنید)شکشاخه را به سیم ببندید و زیر خاک مدفون کدر اواخر فصل رویش سال دوم، هر یک از این دو

36

17-3شکل

ر هید و از ر آورددر ابتدای فصل رشد سال سوم دو شاخه مذکور را که اکنون بازو نامیده می شوند از زیر خاک

(18-3 بازو یک متر آن را باقی گذاشته، اضافه تر از آن را قطع کنید)شکل

18-3شکل

(. سعی 19-3 لسوم، در اثر رشد جوانه های موجود بر روی بازوها شاخه هایی ایجاد می شوند)شک در طول سال

کنید آنهایی را که نزدیک به یکدیگرند و یا جهت رشدشان به طرف زمین است

37

به سیم ردیف شاخه اجازه ی رشد دهید. شاخه های ایجاد شده 5در تابستان هرس کنید و بر روی هر بازو به

تما حدد که ببندید. گاهی مشاهده می شود که بر روی شاخه های ایجاد شده، تعدادی خوشه ظاهر می گردوم

باید برای تقویت بازوها و شاخه ها، آن خوشه ها را حذف کنید.

ا یز روی بند سوم اروز پس از برگریزان، هر یک از شاخه ها را ابتدا 20تا 15در پایان فصل رویش سال سوم و

طع و سپس آنها را خم کنید و به وسیله ای زیر خاک نمایید.چهارم ق

ز اه ها را ز شاخادر ابتدای فصل رشد سال چهارم، مجددا شاخه ها و بازوها را از زیر خاک در آورید و هر یک

ه باقی می ماند که با جوان 20(. در نتیجه در دو بازوی طرفین، مجموعا 20-3روی بند دوم هرس کنید. )شکل

فرعی فصل رویش، از هر جوانه یک شاخه فرعی می روید و پس از چندی، هر یک از این شاخه هایشروع

ا که زیر. دارای خوشه ای می شوند . الزم است خوشه ی موجود بر روی شاخه ی فرعی پایینی را حذف کنید

خوشه ر عوضدکند. این شاخه درواقع شاخه ی جایگزین است و باید برای سال آینده شاخه میوه دهنده تولید

می نامیم. "شاخه بارده"ی شاخه ی فرعی باالتر را حفظ کنید. این شاخه را

د. در خاتمه خوشه به دست می آی 10چنانچه مالحظه می کنید در آخر تابستان سال چهارم از بوته هرس شده

وخه ها هرس موقت، شای سال چهارم و سال های بعد نیز پس از برداشت محصول و برگریزان و پس از یک

از ساله را ای یکبازوها زیر خاک مدفون کرده، در بهار مجددا از خاک در آورید و در ابتدای هر سال شاخه ه

درت قم، سن و وع رقباالی دو جوانه قطع کنید. این کار هر سال تکرار می شود. گاهی به جای دو بند، بسته به ن

هرس مو 21-6شکل ه را از باالی بندهای سوم یا چهارم قطع نمایید. دربوته ی مو، می توانید شاخه های یکسال

کدیگر کاشته یمتر از 2به روش ایستاده مخصوص مناطق سردسیر را مشاهده می کنید که بوته ها به فاصله ی

ه ا فرم ریسمانی دو طرفه یک طرفه، به 23 3و 22-3 کالاشسانتیمتر است. در 15شده اند و ارتفاع تنه آنها

ستترتیب پس از تشکیل و در حین رشد نشان داده شده ا

38

21-3شکل

22-3شکل

23-3شکل

ج( هرس فرم گیو:

متر و فاصله ی 6این فرم هرس مو ، احتیاج به داربست قویتری دارد. فاصله ی پایه ها از یکدیگر را حد اکثر

هر ردیف، به جای یک سیم، از یک جفت سیم سانتیمتر در نظر بگیرید. گاهی در 40ردیف سیمها را از هم

ترتیب، شاخه ها در بین دو سیم مذکور یک طرف پایه بسته می شود. به این استفاده می شود که هر کدام به

39

ختان در روی ردیف رقرار می گیرند و در نتیجه، کمتر، نیاز به بستن دارند. در این روش هرس، فاصله ی بین د

در نظر بگیرید.متر 2تا 5/1ها را بین

سانی اله به آی یکسس را در ارقامی از انگور کاربرد دارد که از جوانه های واقع در پایین شاخه هاراین فرم ه

مثل ه دارید)ری نگشاخه ی میوه دهنده تولید نمی شود و باید برای تولید میوه کافی، شاخه ها را با طول بیشت

ک رخت از یدهند. خه ها را تعویض می کنید تا بصورت مرتب میوه داکثر ارقام ایرانی(. در فرم گیو هر سال شا

ک ساله ییازوی تنه دایمی و یک یا دو بازوی جانبی یک ساله که سال بعد قطع و جای خود را به یک یا دو ب

زو ااز دو ب و اگر "فرم گیو ساده"دیگر می دهد، تشکیل می شود. اگر فقط یک بازو تولید شده باشد، آن را جوان

نید:کمی نامند. برای ایجاد فرم گیو مضاعف به شرح زیر عمل "فرم گیو مضاعف"تشکیل یابد آن را

ز ای مو را ر اصلهرس آخر زمستان ) بالفاصله پس از کاشت(: بالفاصله پس از کاشت نهال در آخر زمستان ، محو

شکلگه دارید)ی قوی بر روی آن ن سانتیمتری سطح زمین کوتاه کنید و حداقل دو عدد جوانه 15ارتفاع حدود

3-24)

24-3شکل

هرس تابستان سال اول:

اخه های اصلی را که تولید می شوند از باالی برگ پنجم قطع کنیدش-1

( به قیم ببندید.8نه یا محور اصلی را ضمن رشد آن به صورت گرهی به شکل)ت-2

شوند حذف کنید.ور اصلی ایجاد می های پایینی را که بر روی محشاخه -3

40

25-3شکل

سیم ردیف زیر محل سانتیمتری سطح زمین، از40ع حدود هرس آخر زمستان سال دوم: محور اصلی را از ارتفا

جوانه ی قوی بر روی آن باقی بگذارید. 3اول قطع کرده،

26-3شکل

هرس تابستان سال دوم:

اخه ها، به کمک پیچک خود را به سیم می بندند.ش-1

41

.کنید عسایر شاخه ها را از ته قط-2

جازه دهید تا سه شاخه قوی تولید شود. آنها را به شکل آزاد به قیم مرکزی ببندید.ا-3

27-3شکل

هرس آخر زمستان سال سوم:

دد عرا از باالی سه جوانه ی فعال قطع کنید. هدف این است که از این شاخه فقط سه شاخه ی مرکزی-1

ایجاد شود.شاخه ی جدید

نگه دارید. -جوانه می باشند 12تا 8که دارای –سانتیمتر 60ر یک از دو شاخه ی کناری را به طول ه-2

ی . شاخه هااری را به آرامی خم کرده، هر کدام را در یک طرف قیم، به سیم ردیف اول ببندیددو شاخه ی کن-3

(28-3)شکل کنید. فرعی حاصل از این دو شاخه کناری را به شکل عمودی تربیت

42

هرس تابستان سال سوم:

نتهای هر یک از شاخه های عمودی را، دو برگ باالتر از سیم آخری، قطع کنید.ا-1

ید.ی جانبی موجود بر روی سه شاخه ی عمودی جایگزین را از باالی اولین برگ قطع کنتمام شاخه ها-2

هنده ایجاد می شوند، حذف کنید.مه ی شاخه های جانبی را که بر روی شاخه های میوه ده-3

رده کخت رشد سه شاخه ی قوی مرکزی جایگزین را انتخاب کرده، سپس سایر شاخه هایی را که از مرکز در-4

اند، قطع کنید.

43

29-3شکل

هرس زمستانه ی سالهای بعد:

د ه های جدیبعد به شاخحور مرکزی را از باالی سه جوانه حذف کنید. این جوانه ها برای تربیت در سالهای م-1

تبدیل خواهد شد.

و وم ببندیداخه ی باقی مانده را به راست و چب خم کرده، آنها را به سیمهای ردیف اول یا دشبه آرامی دو -2

حذف کنید. 12تا 8انتهای آنها را از باالی جوانه

ذارید.جایگزین باقی بگ مام چوب میوه داده ی افقی را از ته قطع کنید و سه شاخهت-3

44

30-3شکل

هرس تابستان سالهای بعد:

ثل سالهای قبل، فقط سه شاخه قوی را نگه دارید.م-1

وک شاخه های عمودی میوه دهنده را دو برگ باالتر از آخرین سیم قطع کنید.ن-2

کنید.طع قبی تولید شده بر روی شاخه های سه گانه ی جایگزین عمودی را از باالی برگ اول شاخه های جان-3

مه ی شاخه های جانبی بر روی شاخه های میوه دهنده را کامال قطع کنید.ه-4

تند، ر نیاز هسوهی را که ممکن است بر روی میوه های در حال رشد سایه بیندازند و یا مازاد بشاخه های انب-5

حذف کنید.

45

31-3شکل

را ه بازوهاکفاوت تاستفاده می شود، با این : در این روش، از همان اصول فرم گیو"دو ردیفی افقی"د( هرس فرم

س نوک د. سپبه صورت زوج و به حالت افقی از تنه جدا نموده، بر روی یک یا چند ردیف سیم هدایت می کنی

ود.می ش آنها را از باالی ده جوانه می برید. به این ترتیب از هر بازو ده شاخه میوه دهنده تولید

یکی از جوانه از این دوجوانه است نگه داری کنید. یگر را که فقط دارای دو در کنار هر بازو یک شاخه ی د

دید. چونم ببنشاخه ی جایگزین و دومی شاخه میوه دهنده ی سال بعد را تشکیل خواهد داد. بازوها را به سی

ناطق در م در این روش، بر روی خوشه ها بخصوص به وسیله ی شاخه ی جایگزین سایه می افتد، از این روش

(32- 3شکل دارای تابستانهای گرم استفاده می شود. میزان محصول در این فرم زیادتر است)

46

32-3شکل

هرس فرم چفته ای: -ه

ه ز باال بدکه ااین روش، طول تنه ی درخت مو بیشتر است. تنه را باید در کنار قیم های بلندی قرار دهی در

ر شوند. ه ده مییکدیگر متصل باشند. در انتهای تنه، شاخه های بلند مو به شکل سایبان به روی داربست گستر

طع کنید تا دارای سانتیمتر ق 100تا 80ل ساله باردهی، انتهای این شاخه های بلند چندساله)بازوها( را به طو

تر است. ا مشکلعلت باالتر قرار گرفتن شاخه ه شوند. انجام هرس در این فرم، بهشاخه های یکساله ی بارور

بیشتر اوقات از این روش برای تهیه ی سایبان استفاده می کنند

(33-3)شکل

33-3شکل

هرس سبز -ب

ا را نه جوش هتا یا هنمو و جوانه ها انجام می گیرد. در این کار باید پاجوش هرس سبز در زمان فعالیت و رشد و

که شاخه های زایدی هستند و درخت مو را ضعیف می کنند، حذف نمایید.

تر بند باال ارمینهمچنین در بوته های قوی که رشد شاخه ها زیاد است باید شاخه های دراز را از سومین یا چه

ور نتیجه نف شاخه های اضافی باعث هدایت شیره ی گیاهی به میوه هامی شود و در از خوشه قطع کنید. حذ

(34-3بیشتری به بوته می تابد)شکل

47

34-3شکل

ایی برای غذ وادممی توانید مقداری از برگها را حذف کنید به رغم این که برگ، محل تولید در هرس سبز گاهی

ه ر به بوتبیشت باشد بخصوص در ارقام دیررس، برای رسیدن نور گیاه محسوب می شود، چنانچه تعداد آنها زیاد

(35-3تعداد آنها را باید کم کنید)شکل

35-3شکل

ا قسمتی یه ها گاهی می توانید برای باال بردن کیفیت محصول و درشت تر شدن حبه های انگور، تعدادی از حب

(36-3 )شکل از انتهای خوشه را حذف کنید

36-3شکل

48

تاک های پیراصالح

، نباید کهای پیرردن تابهره برداری از تاکستان، به تدریج بوته ها مسن و پیر می شوند. برای فعال کپس از سالها

ر ، ر این کارد. دیک دفعه بر روی آنها هرس شدید انجام گیرد، بلکه این کار باید در طی چندین سال صورت پذی

ظر ی مورد ناخه هاشر حال خواب شروع به رشد نمایند و از بین آنها تا جوانه های د قسمتی از پایه را می برید

را انتخاب می کنید.

ع می شودگیاه قط یی ازبرای اصالح، باید از جوانه هایی که روی تنه قرار دارند، استفاده شود. چون وقتی که بازو

خواب ر حالده، جوانه های در مواد غذایی صرفه جویی شده، نیروی تازه ای به درخت داده می شود در نتیج

کنند شروع به رشد می

حلقه"ود می ش یکی از کارهایی که اگر به نحوه درست و به موقع انجام شود باعث افزایش محصول و کیفیت آن

ا اف تنه یز اطراست. یعنی برداشتن یک الیه از پوست )الیه ی آوند آبکش( به صورت حلقه ای کامل ا "برداری

شاخه های اصلی.

پوست، دن بهقطر این الیه حدود دو میلیمتر و ضخامت آن فقط به اندازه ضخامت پوست درخت ، بدون صدمه ز

وری که ود؛ طمی باشد. در موقع حلقه برداری باید توجه کنید که پوست اطراف تنه به طور کامل برداشته ش

حلقه برداری اثری صورت عمل(در غیر این 37-3 رابطه ی پوست باال و پایین زخم کامال قطع شود )شکل

نخواهد داشت.

37-3شکل

49

بکش از آدهای در اثر حلقه برداری شیره ی پرورده که در برگ ها ساخته می شود، به علت قطع شدن مسیر آون

ین عمل اجه ی شود. در نتی شاخه ها و تنه به سوی ریشه ها جریان می یابد و در محل باالی زخم انباشته می

هورمون های گیاهی بیشتری به قسمت های باالی زخم می رسد. قند، نشاسته و

اهداف حلقه برداری:

جلوگیری از ریزش گل؛ -1

بزرگتر شدن حبه ها؛ -2

زودرسی محصول -3

به زمان ود کهتوصیه های الزم در حلقه برداری: نیل به هدف های مذکور، در صورتی امکان پذیر خواهد ب

ند ا باید چرعمل د با حلقه برداری، مانع از ریزش گلها شوید، اینحلقه برداری توجه شود. چنانچه بخواهی

ن را کمیاید آروز پیش از ظهور گلها یا دوران گلدهی انجام دهید و اگر هدف، بزرگ شدن حبه ها باشد ب

لقه برداری حدود روز پس از باز شدن گلها(. بنابراین ح 10پس از زمان ریزش طبیعی گلها اجرا کنید)حدود

ش ای پیته پس از ریزش طبیعی گلها، اثر محسوسی در بزرگ شدن نخواهد داشت. حلقه برداری برهف 3

وایل اا در ررس کردن محصول فقط در ارقام زود رس مقرون به صرفه است و در این صورت، باید این کار

دوره ی رسیدن حبه ها انجام دهید.

38-3شکل

ار، بهترکاین ای معمولی یک لبه، مشکل و وقت گیر است. برایدر انجام عمل حلقه برداری، کار با چاقوه

( استفاده کنید.38-3 است از چاقوی مخصوص دولبه)شکل

50

وبی وندهای چ، آرتدر انجام حلقه برداری باید توجه کنید که چوب تنه یا شاخه بریده نشود. در غیر این صو

داری در قه برباالی درخت مختل می شود. حل ه ی خام )آب و مواد معدنی( از ریشه بهبریده و جریان شیر

ه تاثیر ی دانبجلوگیری از ریزش گل و بزرگتر شدن حبه ها در ارقام دانه دار و در پیش رس کردن ارقام

کمتری دارد.

می وصیه نتدر ترمیم زخم و مشکل بودن عمل، حلقه برداری بر روی شاخه های نازکتر ، به علت تاخیر

ورت صبازوها ر رویبر روی تنه، در تمام گیاه ظاهر می شود، اما اگر حلقه برداری ب شود. اثر حلقه برداری

گیرد، تنها همان بازویی که حلقه برداری شده است تحت تاثیر قرار می گیرد.

ایی مواد غذ رسیدننزخم را باید به گونه ای ایجاد کرد که به زودی التیام یابد و گرنه ممکن است به دلیل

شوند، ده میوته خشک یا بسیار ضعیف شود. به طور معمول زخم هایی که در اوایل فصل رشد زبه ریشه، ب

شد(، طول فصل ر هفته التیام می پذیرند. اما زخم هایی که دیرتر ایجاد می شوند) در 6تا 3در مدت بین

ست تا ام میلیمتر باشد، مدت بیشتری وقت الز 3تا 2بخصوص اگر قطر حلقه ی برداشته شده بیش از

، مدت گیاه جریان شیره ی گیاهی پرورده به حالت عادی خود باز گردد و اثر تضعیف کنندگی آن بر روی

بیشتری باقی خواهد ماند.

یژه دیم، بو انهایآبیاری مرتب تاکستان پس از حلقه برداری، باعث تسریع در التیام زخم می شود. در تاکست

ی بردار هایی که بیش از حد محصول دارند به هیچ وجه حلقهدر مناطق خشک و کم آب و نیز در بوته

توصیه نمی شود و در صورت انجام آن، حتما باید مقداری از محصول را تنک کنید

51

فصل چهارم

توانایی احداث موستان -4

عملیات اجرایی برای احداث باغ انگور

طراحی باغ

اده سطیح، آم...( تبهترین جا از نظر آب و هوا ، نوع خاک ودر این عملیات مواردی مثل مکان یابی )انتخاب

سازی زمین و پیاده نمودن نقشه کاشت بایستی صورت گیرد.

اصالح خاک باغ

اصالح فیزیکی و شیمیایی خاک -

کار از ، اینهدف از اصالح فیزیکی خاک بهبود شرایط فیزیکی خاک از نظر ساختمان و بافت خاک می باشد

یا افزودن کودهای دامی، سبز و ... امکان پذیر می باشد. طریق خاکورزی و

یاه و گرشد هدف از اصالح شیمیایی خاک بهبود وضعیت خاک از نظر تامین عناصر غذایی مورد نیاز برای

( می باشد.EC( و شوری خاک)PHاصالح اسیدیته)همچنین

ایجاد بانکت و تراس-

ی بایست لذا م نزوالت آسمانی بویژه در اراضی شیب دار استهدف اصلی در حقیقت بهره برداری حداکثر از

مع وش های جظور راقداماتی را اعمال کرد تا ناحیه ریشه از بیشترین ذخیره آب برخوردار شود. برای ین من

شود: ره میآوری آب باران به انواع مختلفی تقسیم بندی می شوند که در اینجا به بانکت و تراس اشا

یب اصلی دامنه متر و در امتداد خطوط عمود بر جهت ش 2شکل به شعاع د چاله های هاللی بانکت: با ایجا

ها می توان بانکت هاللی را بوجود آورد.

یعی یب طبتراس: در این روش روی خطوط هم تراز ، تراس احداث نموده و برای انجام آن می بایستی ش

دامنه کوه به چند پله تقسیم شود.

نهر کشی:-

52

شی یا کانال کاد کانال های مخصوص انتقال آب از منبع آب تا محل باغ می باشد، چنانچه قبال شامل ایج

نابع آبیاز م نهر کشی در باغ صورت پذیرفته الزم است تا اصالح و مرمت آنها به منظور استفاده بهینه

موجود صورت پذیرد

تسطیح و حذف ناهمواری های سطح باغ

پستی و ست کهت باغی و امکان انجام بهتر عملیات داشت و برداشت الزم ابه منظور سهولت در تردد ادوا

بلندی های موجود در بین درختان تسطیح گردند.

شکستن الیه های غیر قابل نفوذ:-

یه الیجاد خاک باعث اتجمع مواد حاوی کلسیم در الیه های زیرین خاک در عمق حدودا یک متری از سطح

یند ی نماکه از رشد و توسعه ریشه های درخت به اعماق خاک جلوگیری م های غیر قابل نفوذی می شود

که نهایتا منجر به عدم رشد گیاه و در نتیجه خشک شدن آن می انجامد.

وسولوز ر و سبرای رفع این معضل و شکستن این الیه، انجام شخم عمیق با استفاده از وسایلی نظیر ریپ

امکان پذیر است.

تامین نهال-

د نتخاب شوایفیت د استفاده برای کاشت باغ می بایست از ارقام مرغوب تجاری، اصیل، سالم و با کنهال مور

د ورد تاییمات و که تحت نظارت کمیته فنی نهال استان تولید و دارای گواهی بهداشتی از مدیریت حفظ نبات

ه دارای کوری ای تازه خموسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال باشد، از نهال انگور سالم و مناسب بر

حبه درشت، بازار پسند، بیدانه و خاصیت حمل و نقل باال باشد استفاده شود.

استاندارد نهال انگور-

د.سال باش 2ثر سانتیمتر و قطر آن یک سانتیمتر سن نهال از زمان کاشت قلمه حدک 30ارتفاع نهال حداقل

پوشش و قیم گذاری نهال-

ستفاده باد ا شوند می بایست از قیم برای هدایت رشد و حفاظت نهال در برابرنهال هایی که واکاری می

ر مری بسیاانه اگردد، پوشانیدن نهالها با شاخ و برگ درختان برای حفاظت آنها در برابر سرمازدگی زمست

مهم می باشد.

گود برداری -

53

ه کین معنی ست، بدادرختکاری در ارتباط گودالها بایستی قبال آماده شده باشند، زمان گود برداری با زمان

ر زمستانهال دناگر موقع کاشت نهال در اواخر پاییز است چاله ها بایستی در تابستان و اگر موقع کاشت

است چاله ها بایستی در پاییز حفر شده باشند.

وقع شه ها در مریکه یشه دارد، ابعاد گودال بایستی به نحوی باشدرابعاد گودال بستگی به نوع خاک و اندازه

سانتیمتر 60-30فضایی بین پیدا نکنند در خاک های مرغوب گودال می بایستی کاشت با دیواره تماس

ار گیرد.ظر قربیشتر از نوک ریشه ها داشته باشد و این فضا برای خاکهای مرغوب می بایستی بیشتر مد ن

ظر می گیرند.سانتیمتر در ن 80*80*80ورت معموال اگر قبال زمین شخم خورده باشد ابعاد گوده را به ص

انجام هرس فرم دهی-

ی شود. در سانتیمتری از سطح خاک قطع م 50پس از اینکه نهالهای انگور جدید کشت شدند سر نهال در

ند می کت می طول اولین فصل رشد، جوانه برداری بهاره یا تابستانه که رشد درخت در فصل اول را هدای

، تقاطعدوره خواب را تسهیل نماید اما این عمل ضروری نیست. قطع شاخه های م تواند نخستین هرس

ر بیشترا ح برگپاجوش و نرک ها می تواند موثر باشد. به عنوان یک قاعده تا آنجا که ممکن است باید سط

کثر برسد.اکرد تا رشد درخت به حد

شاخه آن سرنوشت ساز است. حذفهرس انگور پس از اولین فصل رشد در تعیین شکل نهایی و عملکرد

.های غیر اصلی غالبا نخستین هرس دوره خواب نامیده می شود

نگهداری باغ قبل از شروع باردهی

ی و این عملیات شامل مواردی نظیر شخم سالیانه بین ردیف ها ، تهیه، حمل و پخش کودهای دام

و... می باشد.شیمیایی، مبارزه با آفات ، بیماری ها و علف های هرز، هرس

اجرای سیستم داربستی-

انتخاب نوع سیستم داربستی به شرایط آب و هوای هر منطقه بستگی دارد. سیم مورد استفاده می بایست

توان تحمل بار اضافه شده را داشته باشد. در گالوانیزه از نوع مرغوب باشد و از نظر استحکام و مقاومت

استفاده شود زدن ضد زنگ برای پیشگیری از خورده شدن آهن صورتی که از آهن آالت برای پایه های

ضروری است و اگر پایه های بتنی استفاده شود عیار بتن مورد استفاده باید طوری باشد که بتواند مقاومت

( باشد 250ن)عیار سیماکافی را ایجاد کرده و در برابر یخبندانهای زمستانه دوام کافی را داشته باشد.

اده از میلگرد مناسب در درون بتن پایه ها الزامی است.)رعایت کلیه اصول مربوط به استحکام همچنین استف

54

متر و از 6گر حداکثر بتن از جمله دانه بندی و نوع شن و ماسه و... ضروری است(. فواصل پایه ها از یکدی

شود.مهار کششی برای ثابت نگهداشتن ستونهای ابتدا و انتهای خط استفاده مهار بتنی

ی میوه ها وبرگ پایه ها می بایستی طوری در خاک قرار گیرند و مهار شوند که در اثر بار حاصل از شاخ و

باغ و همچنین سرعت و قدرت باد منطقه دچار جابجایی نشوند.

نیاز آبی انگور-

آبیاری قطره کعب برای هر هکتار در سال می باشد. درهزار متر م 7-5نیاز آبی انگور بر حسب منطقه و رقم

هزار متر مکعب برای هر هکتار در سال می باشد. 5-4ای نیاز آبی حدود

آشنایی به احداث موستان -4-1

ر احداث صلی دپس از بررسی شرایط آب و هوایی و گزینش رقم مناسب و سازگار با شرایط منطقه، که دو شرط ا

زینش یی و گموکاران محلی در بررسی شرایط آب و هواتاکستان می باشند اقدام به کشت می شود. از تجارب

باشد داشتهرقم مناسب می توان به راحتی استفاده نمود در صورتی که در منطقه ای سابقه کشت مو وجود ن

رارت ن درجه حیانگیمباید مواردی از جمله) شرایط آب و هوایی ، یخبندان های بهاره و پاییزه ، طول دوره رشد،

...( بررسی و تجزیه و تحلیل گردد.در فصل رشد و

نقشه موستان -4-1-1

نوار در نقشه کاشت محل ردیف های کاشت ، محل درختان، خیابان های اصلی و فرعی، محل قرار گرفتن

بادشکن، تاسیسات و ساختمان های الزم و ... مشخص می شود

55

نقشه باغ

اجرای نقشه موستان -4-1-2

تقسیم بندی زمین

باعث می راعی،زتر، افزایش بهره گیری از عملیات و تسهیل در کنترل موستان و اجرای روش های به مدیریت به

جاده وان ها گ بودن سطح زیر کشت، آن را به قطعات کوچکتر تبدیل نموده و با رشته خیاببزرشود در صورت

از یکدیگر مجزا شوند.

گونیا کردن

بین نقشه برداری صورت می گیرد.گونیا کردن و شبکه بندی زمین باغ با دور

ایجاد نوار بادشکن

از ف باغدر صورت وجود بادهای شدید د منطقه به منظور جلوگیری از صدمات ناشی از حرکت باد در اطرا

درختان مناسب، نوار بادشکنی عمود بر جهت حرکت باد ایجاد می شود

نوار بادشکن

تعیین جهت و طول ردیف کاشت

. در ی داردکاشت به عوامل مختلفی از جمله: سیستم آبیاری، شیب زمین و بافت خاک بستگطول و جهت ردیف

ی ها م باغاتی که آبیاری سطحی صورت می گیرد شیب زمین مهمترین عامل تعیین کننده طول و جهت ردیف

.باشد. در صورت کم بودن شیب زمین، ردیف ها با زاویه ای متناسب به طرف شیب گرفته می شوند

ایط آب و هوایی ازجمله بادهای دایمی و فصلی و شدت تابش نور، در تعیین جهت ردیف ها تاثیر دارند. در شر

مناطقی که شدت تابش وزش باد زیاد می باشد جهت ردیف ها موازی با باد غالب منطقه در نظر گرفته می شود

یار اهمیت دارد.این مورد در خصوص باغاتی که روی سیستم های داربستی احداث می شوند بس

56

فواصل کاشت

رس، ل دستفاصله کاشت نهال در زمین اصلی با در نظر گرفتن شرایط آب و هوایی، حاصلخیزی خاک، آب قاب

ر باشد. د وت میکشاورزی متفانوع پایه و رقم انگور، سیستم تربیت و هرس، استفاده از ادوات و ماشین آالت

گرفته ر نظردلیل رشد بیشتر درخت، فاصله کاشت باید بیشتر د خاکهای عمیق و حاصلخیز با رطوبت کافی به

شود

ن خاکچاله کاشت، محیطی مناسب جهت استقرار و رشد بوته می باشد مخصوصا زمانی که بافت و ساختما

باال وطلوب اصالح شود)افزودن ک.د حیوانی و خاک مرغوب( با این خصوصیات رایط مناسبی جهت رشد و نمو م

بقاء نهال های کشت شده و ذخیره آب فراهم می گردد.بردن درصد

ابعاد چاله

ا را م ابعاد چاله همتر می باشد در اراضی فقیر و غیر حاصلخیز و در باغات دی 5/0*5/0به طور کلی ابعاد چاله

بیشتر حفر می نمایند

پر کردن چاله

آبیاری 3-2صورت تا زمان کاشت در دو زمان صورت می گیرد ، پس از حفر چاله و اصالح خک که در این

صورت می گیرد

زمان کاشت نهال

واخر پاییز)پس از خزان برگها و به خواب رفتن نهال(ا-1

وایل فصل بهارااواخر فصل زمستان -2

آماده کردن نهال برای کاشت

ده شه دار شای ریپس از خروج نهال از خزانه باید قسمتهای هوایی و ریشه نهال هرس شود. در اثر خروج قلمه ه

ز قیچی تی د. بااز خزانه، بخش هایی از ریشه نهال زخم شده محل مناسبی جهت ورود آفات و بیماری ها می باش

ز یک ااز یک سوم خاک و مقداری باغبانی قسمت های له شده و زخمی ریشه را قطع کرده و در مخلوطی

ی شود.مدر آمده است فرو برده و سپس نهال کشت قارچکش )بنومیل( و آب که به صورت یک مایع چسبناک

مراقبت پس از کاشت

57

مکن ی بوته ماک پاخپس از کاشت نهال بالفاصله باید اقدام به آبیاری نمود.در اثر آبیاری اولیه به غلت نشست

ل بیرون از خاک افتاده، که خاکدهی چاله ها در این زمان ضروری می باشداست ریشه های نها

گزینش رقم و کاشت -4-1-3

گزینش سیستم های کاشت بستگی به عوامل مختلفی دارد که مهمترین آنها عبارتند از:

و جاری تی ثابسرمایه، هزینه ها حاصلخیزی، نوع خاک، آب و هوای منطقه، نوع رقم، و عوامل اقتصادی مانند

و دستمزد کارگران. کشاورزی

سیستم خزنده -4-2-1

ر این ست. دااین سیستم تربیت در مناطق مختلف ایران از جمله مناطق سردسیری مورد استفاده قرار گرفته

4 درت بوتهقحسب سیستم تنه دارای ارتفاع کوتاه و بازوها در نزدیکی سطح خاک قرار دارند. در این سیستم بر

ده خاک پوشی وها باو تنه و باززو بر روی تنه باقی خواهد ماند. در مناطق سردسیری بیش تر معمول بوده با 6تا

ین و به پایه های رکلیه شاخه های رو به باال را قطع کرده و شاخپایان سال اول می شوند. پس از کشت نهال در

در سال سوم، گیرد. تقریبا در سطح زمین قرار میرا نیز از جوانه دوم، هرس می گردد. در سال دوم تنه بوته مو

شکیل می تو را از رشد چهار جوانه موجود روی هر شاخه ، چهار شاخه جدید تولید می شود که بازوهای بوته م

ن بارور خواهد شد. آشاخه 3تا 2شاخه تولید می کنند که 4تا 3دهند. در سال چهارم، هر کدام از این بازوها

ک ی زیر خاراحت سیر ، هرس کوتاه این قبیل موها معمول است به طوری که تنه کوتاه ی مو را بهدر مناطق سرد

نمود.

تربیت خزنده در تاکستان های فارس فرم -شکل

58

سیستم پاچراغی -4-2-2

متغییر است. در سانتی 150تا 50این سیستم تربیت در کشور ایران برای ارقام قرار گرفته و ارتفاع بوته بین

هر کدام کنار فصل خواب نسبت به کاشت قلمه های ریشه دار یا بدون ریشه اقدام نموده و در سالهای اول در

سال پس از 3یک عدد قیم برحسب قدرت رشد، رقم و سن تعدادی بازوی کوتاه در نظر گرفته می شود. تقریبا

یجاد ااشد، با بد می می که رشد رویشی زیاکاشت نهال، فرم پاچراغی در بوته ها ایجاد می گردد. در مناطق و ارقا

دیریت مبز و تاج متراکم و سایه، رنگ گیری و کیفیت میوه ها کاهش می یابد که تا حدودی با انجام هرس س

تاج بوته می توان کمیت وکیفیت را افزایش داد

نمای فرم پاچراغی -شکل

سیستم دیواری -4-2-3

ه هند آنگاش می داست بوته را به طور ایستاده و تا ارتفاع معین پروردر این شکل که به ریسمانی نیز مشهور

عبیه شدهم ها ترا بر روی سیم هایی که از قبل در فاصله های مختلف روی قی شاخه ها و بازوهای بوجود آمده

اند وصل می کنند

.T،Yیلوز،انواع شکل دیواری عبارتند از : شکل ریسمانی کوردون یک طرفه، دوطرفه، چتری، یوخ، س

(دون)کوریسمانی سیستم ر -4-2-4

ه های انگور می باشد. در بوت "T"سیستم کوردون به صورت یک طرفه یا دو طرفه که فرم آخری آن شبیه حرف

با سیستم کوردون، معموال بازوها به صورت افقی در امتداد سیم ها قرار می گیرند.

در سیستم کوردون دوطرفه، از ارتفاع معینی از سطح خاک دو بازوی مختلف از روی تنه منشعب می گردد. در

50ارتفاع تنه بوته مو می تواند تا شود. حداقل سیستم کوردون می توان بیش از یک طبقه در نظر گرفته

خواهد بود. معموال فاصله بوته ها از سانتیمتر 70سانتیمتر باشد. و ارتفاع اولین رشته سیم از سطح زمین حدود

59

متر خواهد بود. ارتفاع سیستم دیواری بر حسب شرایط آب و هوایی منطقه، 3متر و فاصله بین ردیف ها 5/2هم

250تا 80وضعیت محل، نوع خاک، شیب زمین، فاصله ردیف ها، نوع قیم و شدت باد متغیر است که معموال از

سانتیمتر انتخاب می گردد.

کاشت قلمه با سه جوانه رشد در تابستان فصل دوم

حداث روش کوردون باال روندهمراحل ا -شکل

سیستم کوردون بلند

60

مزایا

سازگاری به هرس مکانیکی-

فراد بی تجربهاسازگاری به انجام هرس سالیانه توسط -

مختلف سازگار به قرار دادن شاخه در موقعیت های-

رفتن میوه هاگدر قسمت باالیی داربست و در معرض نور قرار قرار گرفتن میوه ها -

معایب -

-تمایل به کاهش رشد، به ویژه وقتی که با موقعیت گذاری شاخه همراه باشد.

مشکالت در ایجاد بازوها)کوردون(

ر جایگزین کردن کوردون بعد از اینکه در داخل سیستم داربست قرار گرفتند.دمشکالت -

ی مون ها با مشکل مواجه مکان و رقم در معرض سرمای مکرر قرار گیرد، نگهداری کوردوقتی که ترکیب -

گردند.

بافت ها در ناحیه کوردون ممکن است محلی برای بروز بیماری همچون سفیدک گردد.

61

سیستم کوردون بلند -شکل

سیستم چتری -4-2-5

ره تر شیاز متداول ترین روش های پرورش مو در کشورهای اروپایی است. در این روش به علت جریان بیش

اشد. بباال می کیفیت انگور بسیارشاخه های یکساله و خوشه هاست، که محل استقرار گیاهی در دو باز اصلی

سانتیمتر و دومین 70در ارتفاع سانتیمتر از سطح زمین می باشد. نخستین سیم 80-70ارتفاع هر بوته حدود

یکدیگر متر ازسانتی 25سانتیمتر از سیم اولی قرار دارد. سیم های بعدی هر کدام به فاصله 35سیم فاصله

یم اول سبه طرف ها رافاصله دارند. پس از بستن اولین بازوها )دو عدد( از دو طرف به سیم دوم، انتهای این بازو

نار هر بوته یک کمتر و در 5/1می بندند در این شکل فاصله بوته ها از یکدیگر خم کرده و محکم به سیم اول

یاد زقرار دارد. شکل چتری به راحتی روی تپه ها و اراضی دارای شیب سانتیمتر 150-120ارتفاع قیم چوبی به

قایسه با دیگر است. این سیستم در مسانتیمتر قابل استفاده 180و در موستان بزرگ با فاصله ردیف بیش از

ی باشد.صیه مسیستم ها ارزانتر بوده و تمام فعالیت داشت و برداشت با وسایل مکانیکی به راحتی قابل تو

62

سیستم پاندولی -4-2-6

و نتیمتر بودهسا 120تا100در این شکل حدود بوته تنه تفاوت ارتفاع شبیه شکل چتری است با این این شکل

شاخه های سانتیمتر است. به این ترتیب دو بازوی اصلی که حامل 50حدود فاصله دومین سیم از سیم اول

یکساله اند با خمیدگی و قوس بیشتر به سیم طبقه اول بسته می شوند.

پرورش بوته انگور سیلوز )باال (پاندولی) پایین(

سیستم سیلوز -4-2-7

سانتیمتر 120نسبتا بلند بوده و حدود در این شکل که شباهت زیادی به کوردون یک طرفه ساده دارد تنه

بازوی جوانتر بلند 4تا 3سانتیمتر طول و 100تا 90ارتفاع دارد. بر روی بوته یک بازوی چندین ساله در حدود

ی و فاصله سانتیمتر 80جوانه هستند دیده می شود. ارتفاع نخستین سیم از سطح خاک 12تا 10که حداقل

زوی اصلی بر روی سانتیمتر است. با 40تا 25سانتیمتر و فاصله سیم بعدی از یکدیگر 40سیم دوم از سیم اول

سیم ردیف اول محکم بسته می شود در این سیستم میزان عمل هرس ساالنه زیاد است.

وته مو به شکل یوخ و انواع آنبپرورش -شکل

63

سیستم یوخ -4-2-8

، فاصله سانتیمتر 120تا 110ارتفاع تنه در حدود بازویی تربیت می شود 4یا 3یا 2در این شکل که به صورت

ه های مورد سانتیمتر است. پای 110سانتیمتر و ارتفاع نخستین سیم از روی زمین 150بوته ها از یکدیگر

شیده شده اندآماده می شوند و بازوها بر روی سیم هایی که روی این پاک Tاستفاده برای این شکل به صورت

بوده و راوانیروی یکدیگر هست که مستلزم دقت ف قرار می گیرند. از نقایص بزرگ این شکل استقرار شاخه ها

رای اد به زیهزین عمل هرس باید در تمام طول سال انجام شود. این شکل به دلیل اقتصادی نبودن از لحاظ کار و

سیم کشی کمتر مورد استفاده قرار می گیرد.

سیستم چفته ای -4-2-9

ر ه ویژه دیران بو یا آالچیق مانند است که از قدیم در ا یکی از روشهای قدیمی پرورش انگور سیستم چفته ای

ا قاط اروپنی از منازل مرسوم بوده و طی دوران گذشته در کشورهای دیگر نیز رواج یافته است. امروزه در بعض

ر آن استبم سعی غربی اجرای این روش مرسوم است . در این سیست مانند ایتالیا، نواحی جنوب فرانسه و آلمان

ن ری از خواب زمستامتر روی سقفی قرار دهند به طوری موستان بعد از بیدا2 که بازوهای مو را در ارتفاع حداقل

زان می ف آویوشیده در آید. در این شکل خوشه ها از سقو پیدایش برگها و شاخه ها به صورت محوطه ای سرپ

مانند امان می گی درشوند. برداشت این خوشه ها نسبتا آسان بوده و میوه ها به ویژه در مناطق گرم از آفتاب زد

بتوانند ود کهشیکی از نقایص مهم این روش هزینه زیادی است که سقف خرید مصالح و استخدام افراد آگاه می

متر انتخاب 5/1ا همتر و فاصله بوته 2یستم را در سطحی بزرگ پیدا کنند. در این روش فاصله بین ردیفها این س

دلیل رز بههمی شود. از آنجا که در تمام مدت رشد خاک محل کاشت در تاریکی یا سایه قرار دارد علفهای

ر ه مو قراک بوتیقرار دارد سیمانی کمبود نور رشد بسیار کمی دارند. در این روش کنار هر پایه که روی بلوک

داده می شود.

64

فصل پنجم

توانایی انتخاب ارقام انگور مناسب منطقه -5

طوبت ی و ر، گرما، سرما، بارندگارقامی که در هر منطقه کشت می شود بایستی برحسب شرایط اقلیمی

منطقه باشدو ... متناسب با بی، باد، خواب و مقاومت به سرمانس

آشنایی با ارقام مو -5-1

برای شناسایی جنس، گونه و حتی ارقام انگور از علم شناخت انگور)تاک نگاری( استفاده می شود. روش های

ی و اندازه گیری صفات کمی است. که با گور بر اساس اندازه گیری صفات کیفشناسایی و متمایز کردن ارقام ان

65

دیسکریپتور انجام می گیرد. اساس در این روش تفاوت های مورفولوژیکی موجود بین استفاده از توصیف نامه یا

ویژگی در مراحل رشد و نمو مورد استفاده قرار می گیرد. 109در توصیف نامه انگور در حدود ارقام است.

ارقام تازه خوری -5-1-1

ظ د از لحام بایی می نامند. این ارقاانگورهایی که به صورت تازه مصرف می شوند را عموما انگور های رومیز

فاکتور مترینظاهری و کیفیت خوراکی جذاب باشند و قابلیت حمل و نقل و نگهداری مناسبی داشته باشند. مه

، لکشو شکل حبه، تعیین کننده فروش این انگورها در بازار شکل ظاهری آنها است که تحت تاثیر اندازه، رنگ،

ت. زیاد اس یکدست خوشه قرار دارد در کل تقاضا برای انگورهای با حبه های درشت واندازه، یکنواختی و تراکم

به های حارای اغلب ارقام تجاری انگور رومیزی دارای حبه های درشت هستند و فقط تعداد اندکی از آن ها د

ودرسی و ، زگیکوچک یا متوسط می باشند که مقبولیت آنها بیشتر به خاطر داشتن صفات برجسته مانند بی دان

یا طعم خاص است.

. و ی استتراکم و فشردگی حبه ها در خوشه یکی دیگر از عوامل تعیین کننده بازار پسندی ارقام رومیز

ه گروه س در . انگورها معموالهمچنین رنگ حبه ها عامل بسیار مهم در بازار پسندی انگور های رومیزی است

ذاب جسیار با و رنگ های نزدیک به آنها برای مصرف کننده سفید، قرمز وسیاه قرار می گیرند. این رنگ ه

هستند. یکنواختی و درخشندگی رنگ حبه ها بسیار مهمتر از شدت رنگ است

از جمله ارقام تازه خوری عبارتند از

فخری

این رقم، که به اسم دیزماری خوانده می شود، بیشتر در استانهای آذربایجان غربی و شرقی به ویژه مراغه پرورش

داده می شود. نقطه انتهایی شاخه های جوان باز، با کرک های خوابیده کم پشت و بدون کرک، برگ جوان به

66

گره و گره سبز با نوار قرمز و رنگ پیچک ها به صورت غیر متوالی، رنگ قسمت شکمی میانرنگ زرد مسی،

پشتی میانگره و گره ها قرمز است. برگ به شکل پنج وجهی ، گل های این رقم هرمافرودیت است و در هر

شاخه یک تا دو عدد خوشه گل به صورت متوالی دیده می شود. اندازه خوشه ها متوسط، با دم خوشه خیلی

توسط تا بزرگ به رنگ سبز مایل به زرد که در آخر فصل اندکی کوتاه، حبه به شکل بیضی کشیده ، اندازه م

رنگ قرمز می گیرد با پوست نازک، قسمت گوشت حبه بی رنگ و در کل این رقم زودرس است. بذرها کامل،

طویل با ناف برجسته و از ارقام دانه دار به شمار می آیدکه برای تهیه مویز و تازه خوری مورد استفاده قرار می

گیرد

عسگری

با کرک های باز، یکی از مهمترین ارقام انگور بی دانه ایران ایران است که نقطه انتهایی شاخه جوان به شکل

گرد با ه شکل، پیچک به صورت غیر متوالی، برگ ها بالغ بخوابیده برگ جوان به رنگ سبز با لکه های برنز

افرودیت م هرمرت مستقیم و محدب، گل های این رقلوب، اندازه برگها متوسط با دندانه ها در طرفین به صو5

و تسط اساست و در هر شاخه یک تا دو عدد خوشه ی گل به صورت متوالی دیده می شود. اندازه خوشه متو

سبز ه رنگدر هر شاخه یک تا دو عدد خوشه وجود دارد، حبه به شکل تخم مرغی، اندازه کوچک تا متوسط ب

سمت گوشت حبه بی رنگ، فاقد مزه خاص، بیدانه و میان رس است.مایل به زرد با پوست نازک، ق

رندگیحبه های انگور عسگری به دلیل پوست نازک و گوشت نرم به حمل و نقل حساس است و در صورت با

ره، و هیه شیمحصول این رقم به عنوان تازه خوری، ت اواخر فصل رشد، ترک خوردگی در پوست ایجاد می شود.

یکل حبه شدر ایران انگور عسگری قرمز و سیاه وچندین عسگری دیگر با قرار می گیرد. کشمش مورد مصرف

متفاوت نیز وجود دارد

67

یاقوتی

رگ های بدازه نقطه رشد انتهایی شاخه ها حاوی آنتوسیانین فراوان و قدرت رشد شاخه در حد متوسط است. ان

ور بین ای بارهگلهای این رقم کامل است و اکثر جوانه بالغ متوسط و سطح فوقانی، رنگ سبز روشن می باشد.

حبه ها تشکیل می شوند، اندازه خوشه ها کوچک و تراکم حبه در خوشه زیاد می باشد. 5الی 3گره های

ی ممصرف یاقوتی زودرس ترین انگور ایران است که به صورت تازه خوری کوچک، گرد و پوست قرمز دارند.

ور با نام یاقوتی با رنگ میوه ی سفید و سیاه نیز وجود دارند. شود. در ایران ارقام انگ

حسینی

به طور ذربایجاندر آ انگور رقم حسینی به نام گلین بارماغی و یا خاتون بارماغی نیز معروف است. این رقم بیشتر

ل های آند. گیپراکنده در نقاط دیگر کشورمان پرورش داده می شود. حسینی از ارقام کند رشد به شمار می آ

ی باشند.مشیده حبه ها به رنگ سبز روشن و استوانه ک کامل بوده و خوشه های مخروطی با تعداد حبه کم دارد

انگور حسینی از ارقام دیررس به شمار می آید

لعل بی دانه

68

لعل بی دانه قرمز

ای اشد. دارمی ب ی شاخه ها کماین رقم پر بار است. نقطه رشد انتهایی شاخه نیمه بسته و کرک دار و رشد طول

روی کگل های هرمافرودیت و خوشه های متراکم و مخروطی شکل است. پوست حبه به رنگ قرمز و نازک،

عل اسامی ل ور باشکل، درشت و دانه دار می شود. و بیشترین میزان سطح کشت آن در آذربایجان است. ارقام انگ

ن انگور ایستگاه کهریز ارومیه وجود دارند.بی دانه سفید و لعل بی دانه سیاه در کلکسیو

قزل اوزوم

ار اما دکرک واین رقم بیشتر در آذربایجان غربی پرورش داده می شود. نقطه رشد انتهایی شاخه نیمه بسته

. تراکم ن استبرگ های بالغ بدون کرک هستند. رشد شاخه ها متوسط، گل ها در این رقم کامل با پرچم واژگو

ت. میوه ر اسو دانه دا ه ها متوسط و حبه ها به شکل گرد یابیضی، درشت، با پوست قرمز و ضخیمحبه در خوش

ر داشد. ررس و به صورت تازه خوری مصرف می شود و بسیار مناسب نگهداری در سردخانه می باین رقم دی

ه رنگ ز جملااستان آذربایجان شرقی نیز انگوری تحت همین نام وجود دارد که از لحاط بعضی از ویژگی ها

)زرد طالیی( متفاوت از قزل اوزوم ارومیه استحبه،

رشه

69

ستان نوب اجدیم کشور است که در سطح وسیعی به ویژه در استان کردستان ، یکی از مهمترین ارقام انگور

ی باشد ومزگار آذربایجان غربی و کرمانشاه کشت می شود و با شرایط اقلیمی غرب و شمال غرب کشور کامال سا

قه( ، نطدگی م)بسته به میزان بارن از عملکرد قابل توجهی برخوردار است. رقمی است با رشد متوسط تا قوی

وسط تا بز متحالت رشد نیمه ایستاده، دارای برگ های بالغ کوچک با میانگره های خیلی کوتاه، رنگ برگ س

رده قرارخه باپررنگ، گل ها هرمافرودیت، خوشه ها عمدتا بر روی شاخه های حاصل از جوانه دوم الی ششم شا

گرم 1/3 زن حبهوپوست نسبتا ضخیم، میانگین دارند. اندازه خوشه بزرگ، تراکم حبه ها متوسط ، حبه بزرگ با

ست . ررس ا، شکل حبه تخم مرغی ، پوست حبه به رنگ سیاه تیره ، قسمت گوشتی میوه کم رنگ، این رقم دی

رویارقام کنس -5-1-2

انگور ریش بابا

این رقم یکی از انگورهای مهم مورد کشت در ایران است که در چند استان کشور این نام به ارقام دیگری نیز

داده شده است. توصیف زیر مربوط به ریش بابا موجود در استان آذربایجان غربی است. برگ جوان به رنگ زرد با

نگره سبز و رنگ پشتی سبز با نوار قرمز . لکه های برنز، پیچک ها بصورت غیر متوالی، رنگ قسمت شکمی میا

لوب، سبز رنگ به اندازه متوسط، ، گل ها هرمافرودیت، در هر شاخه یک تا دو 5وجهی با 5برگ بالغ به شکل

عدد خوشه گل به صورت متوالی دیده می شود. خوشه غیر متراکم با اندازه ی متوسط، با طول متوسط و دم

70

ه یک تا دو عدد خوشه وجود دارند. حبه به شکل بیضی کشیده، اندازه متوسط به کوتاه می باشد. و در هر شاخ

رنگ قرمز با پوست ضخیم، قسمت گوشت حبه بی رنگ، فاقد مزه خاص و تازه خوری، تهیه شیره و برای

نگهداری در سردخانه بسیار مناسب است

با ا ریش بایادی بزکه از لحاظ ویژگی های انگور تحت نام ریش بابا سفید نیز در اغلب مناطق ایران وجود دارد

قرمز تفاوت دارد.

صاحبی

رگ بنگ رویی رارد. یکی از ارقام تازه خوری انگور در ایران است که در اغلب استانهای انگور خیز کشور وجود د

بوته و ساقه . رشد لوب می باشند 5جوان به رنگ زرد با لکه های برنز است اما برگهای بالغ فاقد کرک و دارای

ه می های یکساله آن متوسط است. مقطع عرضی شاخه ها بیضی و رنگ شاخه های خضبی شده قهوه ای تیر

درشت و حبهباشد. صاحبی دارای گل های کامل می باشد و اندازه خوشه ها متوسط و به شکل مخروط می باشد

ن وه اینه های درشت هستند. میو به رنگ قرمز شکل بیضی، با پوست ضخیم و گوشت میوه سفت و حاوی دا

صرف ورد ممرقم دیررس است و به صورت تازه خوری و تهیه شیره و به عنوان مصرف زمستانه به صورت آونگ

قرار می گیرد.

شاهانی سیاه

71

برگ . اندازهی باشدنیمه باز و کرکدار و میزان آنتوسیانیندر نوک شاخه ها بیشتر منقطه رشد انتهایی این رقم

ه ، گرد و لوب است. در سطح فوقانی و تحتانی برگ کرک وجود دارد مقطع عرضی شاخ 5غ کوچک و دارای بال

وانه هایجکثرا رنگ پوست شاخه خشبی، قهوه ای تیره می باشد. گل های انگور شاهانی سیاهف کامل ، بوده و ا

ط می باشد در ها در خوشه متوسمستقر هستند. اندازه خوشه کوچک و تراکم حبه 5الی 4بارور بین گره های

نی ه و شاهاکشید منطقه قزوین دو نوع شاهانی با شکل حبه متفاوت وجود دارند. شاهانی پیکامی با شکل حبه ها

نه دار و دا با شکل حبه گرد. رنگ حبه ها ارغوانی تیره و پوست ضخیم دارند حبه ها حاوی گوشت نیمه سفت

یرد.گر می وده و برای تازه خوری و تهیه مویز مورد استفاده قراهستند. میوه این رقم تقریبا زودرس ب

-نگور خلیلیا -نگور صاحبیا -انگور حسینی -اباانگور ریش ب -شامل انگور شاهانی یا سلطانیارقام کنسروی

انگور رازقی -نگور شیرازیا -انگور ملکی –انگور لعلی

)کشمشی(ارقام خشک بار -5-1-3

یا خیلی بزرگ ارقامی برای تهیه کشمش مناسب هستند که دارای بافت نرم، بی دانه، طعم رضایت بخش، اندازه

رم کشمش افت نکوچک، میزان قند باال ، تا حدودی زودرس و تمایل کم به چسبیدن در انبار داشته باشند. ب

ک وش خشرم ، میزان قند میوه، شاید مهمترین فاکتور تعیین کننده کیفیت کشمش باشد که تحت تاثیر رق

کردنو مقدار رطوبت کشمش قرار دارد.

... می باشدو انگور فخری -،دانگور جین یا مرواری -،شامل سفید کشمش و قرمز کشمشارقام خشک بار

72

فصل ششم

توانایی آبیاری و کود دهی درختان مو-6

ع ر در موقذا اگبیشتری به آب و غذا دارند. ل در اولین سال کاشت و احداث تاکستان، موهای جوان احتیاج

واد مبوسیله یت آنآماده سازی ها و شخم، زمین فاقد مواد آلی و شیمیایی الزم برای رشد گیاه باشد به تقو

بیاری با آ آلی مصنوعی الزم، اقدام می شود. در دوره خشکسالی مخصوصا در مناطق خشک، کودپاشی باید

ر یشه( کمتراف رجود در خاک نباید هیچ گاه از نصف مقدار رطوبت فعال زمین)اطهمراه باشد و مقدار آب مو

باشد.

عنصر غذایی نیاز 61و کیفیت مطلوب به انگور نیز مانند سایر گیاهان برای تولید محصولی با عملکرد باال

نصر ع 63و د عنصر اکسیژن،هیدروژن و کربن را به طور مستقیم از طریق هوا دریافت می نمای 3دارد که

نیزیوم و گوگرد م فسفر،پتاسیم،کلسیم، عنصر ازت، 1به .دیگر باید از طریق کود های شیمیایی تأمین گردد

7ویند. گلذا به این عناصر عناصر ماکرو می به مقدار بیشتری نسبت به سایر عناصر نیازمند است.

ه همین بست و ایزی مورد نیاز گیاه عنصرآهن، روی، منگنز، بر، مس، مولیبدن و کلر به مقدار بسیار ناچ

می نامند میکرو یا عناصر ریز مغذی، علت آنها را عناصر کم مصرف

آشنایی با سیستم آبیاری موستان -6-1

نیاز ب و موردمین آمو از جمله گیاهان مقاوم به کم آبی است اما به منظور تولید محصول مناسب و با کیفیت، تا

داشتن ر نظردرخت خصوصا در مراحل بحرانی بسیار ضروری می باشد. نکته مهم در مدیریت آبیاری تاکستان د

ی در د. موکاری باشملیمی و نوع سیستم آبیاری میزان آب مورد نیاز با توجه به نوع رقم ، مرحله رشد، شرایط اق

گسترش دارد. رشد رویشی مو و میزان عملکرد توسط میلی متر 270-1100نواحی با بارندگی سالیانه حدود

آب مصرفی تعیین می گردد.

خاک و رطوبت -6-1-1

حدودیت های انگور می تواند در اغلب خاک ها رشد کند و محصول دهد، حساسیت خاصی ندارد و اغلب م

معمول خاک )شوری و قلیائیت نسبی( را به خوبی تحمل می کند. همچنین در برابر آهک خاک حساس نیست

درصد آهک هستند به خوبی رشد می کند اما باید تا حد امکان از خاکهای 50و حتی در خاکهایی که حاوی

73

ای عمیق با زهکشی خوب برای رشد سنگین فاقد زهکشی و خاک های همراه با نمک فراوان پرهیز کرد. خاکه

انگور بسیار مناسب هستند

میکروموس بر 2000مناسب خاک برای انگور کمتر از ECست. ا 7-6بهترین اسیدیته خاک برای کاشت مو

ر دب آن سانتی متر است. . انگور به زیادی درصد سدیم قابل تبادل حساس است به طوری که مقدار مطلو

رف و پر مصیمیایی شاعالم شده است. در نهایت استفاده از مواد آلی در کنار کودهای 10تا 2مراجع معتبر بین

و ی خاککم مصرف می تواند در جذب هر چه بهتر این عناصر موثر باشد. عالوه بر این، خصوصیات فیزیک

ود.ش قابلیت نگهداری رطوبت را نیز بهبود می بخشد و فعالیت میکروارگانیسم های خاک هم بهتر می

جذب آب و نشانه های کمبود آب ها -6-1-2

ر اویه محوزش در تنش آبی از جنبه های مختلف بر گیاه تاثیر می گذارد اولین عالیم تنش آبی در مو شامل کاه

حالت دمبرگ و برگ و همچنین مسطح شدن سطح برگ است. کمبود آب از کارایی برگ ها می کاهد در این

ی روند بین م می آیند و در حالت شدید نوک شاخه ها و پیچک ها خشک شده و ازبرگ ها به رنگ سبز تیره در

و برگ ها ریزش می کنند

کی حبه های انگور در اثر کمبود آبکوچ -شکل

مراحل بحرانی نیاز مو به آب

زش اب، و، تابش آفتروز می باشد اما با توجه به شرایط آب و هوایی، نوع خاک 20تا 15فاصله ی آبیاری معموال

راحل در کمیت و ممرحله بحرانی ذیل که تامین آب در این 5باد و رقم تعداد دفعات آبیاری متفاوت می باشد.

کیفیت میوه بسیار حائز اهمیت است، عبارتند از:

مرحله شکفتن و رشد جوانه ها -1

74

عیین می ره تن دودر این مرحله رشد رویشی بسیار شدید بوده و الگوی تاج بوته در تمام فصل رشد در ای

رار می حله قشود به عالوه مرحله نمو گل آذین، تعداد گل ها و همچنین رشد حبه ها تحت تاثیر این مر

نجر واند متتنش خشکی می شرایط ه تنش آب حساس هستند. بنابراین درگیرند. این مراحل به طور کلی ب

ناطق آب یشتر مبگلدهی کمتر شود. البته در به شکفتن نامتعادل جوانه ها و تولید شاخساره های کوتاه و

یاری ندگی، آبن بارمورد نیاز بوته مو در این مرحله توسط بارندگی برطرف می شود. در صورت به تعویق افتاد

تکمیلی بسیار ضروری می باشد.

ای موهمرحله شکفتن جوانه -شکل

مرحله قبل از گلدهی و تشکیل میوه -2

عیف رار ضترین مراحل نمو مو هستند. تنش آبی در این مراحل موجب استقگلدهی و تشکیل میوه از مهم

وره رای دمیوه ها و کوچک ماندن حبه ها می گردد. در نواحی که ذخیره آب خاک کافی نیست آبیاری ب

اهد مرحله حادث می شود که در صورت تنش آبی ریشه رشد مناسبی نخوگلدهی ضروری است و اولین

ود.ا می شهدر مرحله ظهور گل ها آبیاری صورت نگیرد زیرا باعث ریزش گل ت که داشت. باید توجه داش

مرحله گلدهی در مو -شکل

از لقاح و تشکیل میوه بعد -3

75

ت محیط رطوب بعد از گلدهی، تاج به سرعت فرم نهایی خود را پیدا خواهد کرد و با افزایش دما و کاهش

و اولیه ا و نمهیابد به عالوه ادامه رشد و گسترش شاخساره میزان آب مصرفی تاکستان به شدت افزایش می

ل میوه وتشکی حبه ها به شدت تحت تاثیر تنش آبی قرار می گیرند بنابراین آبیاری در فاصله زمانی بین

شروع رنگ گیری اثر زیادی بر گسترش تاج و میزان محصول دارد.

غوره(شکل خوشه انگور بعد از لقاح و تشکیل میوه)مرحله

مرحله ی رنگ گیری تا برداشت -4

ه می در طول رسیدن میوه ها مقاومت درخت در مقابل خشکی باالست و در صورت تنش برگ ها پژمرد

ب ت مناسپیر ریزش می کنند، با این حال تجمع قند در حبه ها صورت می گیرد در صورشوند برگ های

ب مطلو صول به دست خواهد آمد این شرایطبودن رطوبت خاک در کل دوره رسیدن حبه ها، ماکزیمم مح

رسیدن حلول،مترین شرایط برای تولید کشمش می باشد آب کافی در این مرحله عالوه بر تاثیر در میزان

بک بودن ورت سحبه ها را تحت تاثیر قرار می دهد و باعث تغییر ترکیب حبه ها و کیفیت آنها گردد در ص

مان بسیار ضروری است.بافت خاک آبیاری مرتب در طول این ز

اثرات آب اضافی -6-1-3

76

رحله رسیدن و افزایش میزان محلول در حبه هام -شکل

قطع آبیاری قبل از برداشت

ت برداش تا فرصت کافی برای خشک شدن سطح خاک جهتآبیاری باید به اندازه کافی از برداشت قطع گردد

ز هفته قبل ا 6-4هفته ودر خاک های با بافت مطلوب 4-2وجود داشته باشد. آبیاری در خاک های شنی

برداشت باید قطع گردد.

مرحله پس از برداشت -5

ار ه مقدبپس از برداشت محصول خصوصا در نواحی گرم آبیاری ضروری می باشد. آبیاری در این مرحله

س ازپه کمتر صورت می گیرد ولی برای حداکثر تجمع کربوهیدرات ها ضروری است. خشکی خاک در دور

ود شا می هبرداشت موجب ممانعت از این مرحله رشدی ریشه ها و در نتیجه باعث ریزش زود هنگام برگ

تند می زم هسدر بهار الکه باعث از دست رفتن مواد غذایی که برای رشد و نمو جوانه ها و شاخساره ها

گردد.

مقدار آب مورد نیاز -6-1-4

یاز ب مورد نمین آمو از جمله گیاهان مقاوم به کم آبی است اما به منظور تولید محصول مناسب و با کیفیت، تا

داشتن ر نظردرخت خصوصا در مراحل بحرانی بسیار ضروری می باشد. نکته مهم در مدیریت آبیاری تاکستان د

ی در د. موکاری باشی و نوع سیستم آبیاری ممیزان آب مورد نیاز با توجه به نوع رقم، مرحله رشد، شرایط اقلیم

دارد. رشد رویشی مو و میزان عملکرد توسط آب میلی متر گسترش 1100-270نواحی با بارندگی سالیانه حدود

مصرفی تعیین می گردد.

77

ی برگها در اثر کمبود شدید آبیخشگ -شکل

روش های متداول آبیاری باغات انگور-6-1-5

آبیاری ثقلی)سطحی(

می باشد. درصد 75این روش آب در سطح باغ حرکت کرده و پخش می گردد. راندمان آبیاری در این روش در

ین اباشند. اه میبا توجه به اینکه بیشتر استانهای کشور شرایط آب و هوایی خشک دارند و با محدودیت آب همر

روش قابل توصیه نمی باشد.

انواع آبیاری ثقلی عبارتند از

آبیاری کرتی -1

آبیاری نواری -2

آبیاری جوی پشته -3

آبیاری تشتکی)حوضچه ای( -4

آبیاری کرتی -1

سانتیمتر در آورده و آب را تا ارتفاع 50-30در این روش اطراف درختان را بوسیله پشته هایی به ارتفاع

طح کرت، مام ستمناسب و به مدت مورد نظر درون کرت ها وارد می نمایند. به منظور نفوذ یکنواخت آب در

یب شاک و خضمن هموار نمودن خاک درون کرت ها، ابعاد آنها متناسب با مقدار دبی آب آبیاری، بافت

ار رایط مقدش. در ر هنگام آبیاری، کرت ها سریع تر از آب پر گردندکلی باغ به نحوی انتخاب می گردد که د

ب کم شی شیب دار کوچکتر از اراضی رسی و یامساوی آب، وسعت کرت را در خاک های شنی و یا اراضی

اصله فود و در نظر گرفته می شود در باغات با شیب زیاد کرت ها به صورت پلکان یا تراس ساخته می ش

ردستگی دابانجام می شود شیب زمین و مقدار سطح که بدون خاکبرداری و یا خاکریزی میان پله ها به

78

آبیاری کرتی -شکل

مزایای آبیاری کرتی

سادگی طراحی آبیاری در اراضی با شیب مناسب -1

متوسط بودن هزینه کارگری جهت کنترل آب و آبیاری -2

خاک مناسب بودن جهت شستشوی امالح در اراضی شور به منظور اصالح -3

معایب آبیاری کرتی

سیار آب برای آبیاریبنیاز به حجم -1

عدم استفاده در اراضی شیب دار و ناهموار و خاک های بسیار سبک و سنگین -2

باال بودن تلفات آب در نهرها و کرت ها - -3

تماس آب باینه و شیوع بیماری ها. -4

علف های هرزباال بودن سطح تبخیر )خیس بودن بخش زیادی از باغ( و رویش زیاد -5

ها(. با انجام عملیات شخم ) از بین رفتن کرت ها، جوی و پشته از بین رفتن آرایش باغ ها -6

تهویه نامناسب خاک در اراضی سنگین و رسی. -7

آبیاری نواری -3

ی پیشرویود براشدر این روش باغ به تعدادی نوار تقسیم و آب از نهر آبرسان به داخل نوار هدایت می -4

فت ین، بات نوارها دارای شیب طولی یکنواخت باشند. طول نوار به شیب طولی زمبهتر آب بهتر اس

خاک، آب مورد نیاز آبیاری و دبی آب بستگی دارد.

79

شکل آبیاری نواری

مزایای آبیاری نواری

حرکت سریع آب در سطح باغ در صورت مناسب بودن شیب زمین )استفاده از شیب زمین( -1

ای کنترل آب و آبیاریمتوسط بودن هزینه کارگری بر -2

بین ردیف ها رویش کمتر علف های هرز در فضای -3

امکان کشت گیاهان پر کننده در بین ردیف ها -4

معایب آبیاری نواری

وارها سرعت کم آب در اراضی با شیب کم و باال رفتن تلفات به صورت نفوذ عمقی در ابتدای ن -1

نسبت به آبیاری کرتیمشکل بودن طراحی و اجرای نوارها و نهرها ی آبرسان -2

آبیاری جوی و پشته -3

هرهای نتوسط یکدیگر در فاصله بین ردیف درختان احداث می شود. آبدر این روش تعدادی نهر به موازات

ه کمی آید باال آبرسان به ابتدای جوی ها آورده می شود با سد نمودن جلوی آب، سطح آب به اندازه مناسب

ار وارد دریچه فت می کنند. می توان آب را نیز به وسیله ی لوله های ددر هر نوبت چندین جوی، آب دریا

جوی ها نمود. تعداد جوی های آبیاری به فاصله ردیف های کاشت بستگی دارد.

80

آبیاری جوی پشته ای-شکل

آبیاری تحت فشار

رفی شده ای معدر قرن اخیر روش های نوینی در زمینه آبیاری ابداع ومعرفی گردید از جمله اهداف روش ه

ناطق خشکا در ممقدار آب کمتر با راندمان بیشتر و کاهش نیروی انسانی می باشد. این روش هاستفاده از

د.ی شونمره ای تقسیم و مرطوب کارایی باال دارند که به دو گروه تحت فشار بارانی و کم فشار قط

آبیاری بارانی

راضی اها، در این روش آب به شکل باران بر سطح خاک پاشیده می شود این سیستم را برای انواع بافت

هموار و خاک های کم عمق می توان استفاده نمود.

آبیاری بارانی -شکل

مزایای آبیاری بارانی

پایین بودن تلفات آب-1

کارگریپایین بودن هزینه -2

لوگیری از سرمای بهاره با پاشیدن آب روی درختج-3

اربرد محلول های کودی، علف کش ها و حشره کش ها از طریق سیستمک-4

اندازه گیری ساده میزان آب و ... -4

معایب آبیاری بارانی

باال بودن هزینه اولیه-1

81

حدود بودن در استفاده از آب های شور و دارای امالحم-2

ای از بیماری ها در اثر پاشیدن آبپراکنش پاره -3

نامناسب بودن برای مناطق بادخیز -4

آبیاری قطره ای

ستم شاملین سیااین آبیاری از جمله روش هایی است که با دبی کم و دفعات زیاد آبیاری قابل اجرا است.

30-1یان رجشبکه وسیعی از لوله های باریک )پخش کننده( و تعدادی از قطره چکان یا آبفشان با شدت

درصد در 50ا ت 30درصد می رسد و می توان 95لیتر در ساعت می باشد. راندمان آبیاری در این روش تا

آب مصرفی صرفه جویی نمود.

آبیاری قطره ای -شکل

مزایای آبیاری قطره ای

باال بودن راندمان آب به دلیل مصرف آب مناسب با نیاز روزانه -1

باغ و پایین بودن رویش علف های هرزکم بودن سطح خیس خوردگی کف -2

تلفات عمقی آب و نبودن رواناب جلوگیری از -3

محدود شدن آفات و بیماری ها به علت کنترل رطوبت -4

آشنایی با نیازهای غذایی درختان مو و عالئم بیشبود و کمبود -6-2

صول زیادرد. محمحصول بستگی داموفقیت در تولید تجارتی میوه به مقدار تولید در هکتار )عملکرد( و کیفیت

با کیفیت پایین و محصول کم با کیفیت باال برای یک باغدار سودمند نیست.

82

ف ستند. هدباط هعناصر غذایی مستقیما در کمیت و کیفیت محصول تاثیر داشته و با سایر اجزا ء تولید در ارت

ناسب محصول می باشد تا درخت بتواند اصلی در تغذیه ایجاد شرایط مناسب به منظور سالم نگهداشتن درخت م

باروری والمت تولید می نماید. بنابراین هرگونه عالئم کمبود و یا مسمومیت )بیش بود( عناصر غذایی از س

درخت می کاهد.

د.ه می باشبهین بنابراین استفاده مناسب از کود و شناخت نیازهای غذایی درخت از مهم ترین عوامل در تولید

تعیین نیاز های غذایی درختروش مناسب

یت ی وضععالوه بر بررسی عملکرد و کیفیت محصول، تجزیه تلفیقی خاک و برگ درخت، بهترین روش ارزیاب

تغذیه ای یک باغ مو می باشد.

آزمون خاک و برگ

پتاسیم یوم وقبل از احداث باغ انگور، آزمون خاک بهترین روش برای مشخص نمودن مقدار آهک، کلسیم، منیز

یه برگ ج تجزو به طور کلی عناصر غذایی در خاک می باشد. در باغ احداث شده آزمون خاک مکمل تفسیر نتای

ز ابرای مشخص نمودن ترکیب کودی در برنامه کوددهی می باشد. معموال برای تشخیص سریع و صحیح

بارور از تجزیه برگ استفاده می شود زیرا:وضعیت عناصر غذایی درختان

ر اعماق زمین مشکل استکنش ریشه در درختان مسن وسیع بوده و نمونه برداری از خاک دعمق پرا-1

وقتی شد درخت مواد غذایی را از خاک جذب و در خاک نمونه برداری شده به علت تخلیه مدر طول فصل ر-2

نگور اری از ارده بخاک از برخی از مواد غذایی توسط بوته در همان فصل رشدپایین باشد. بهترین محل برای نمون

ه نتیج جهت تجزیه برگی، برگهای مقابل خوشه )دمبرگ( در انتهای مرحله گلدهی می باشد و برای حصول

نمونه برگی نیاز می باشد. که باید بالفاصله به آزمایشگاه ارسال شود. 50مناسب حداقل به

83

عناصر الزم برای رشد مو -6-2-1

84

85

تخمین نیاز کودی -6-2-2

زمان استفاده از کودهای شیمیایی -6-2-3

هر رد. زیراگی دااستفاده از کودهای شیمیایی به مجموع جوانه های بار دهنده و مقدار محصول هر تاک نیز بست

ی انجام سی هاچه این جوانه ها در یک رقم بیشتر باشد، به مقدار کود بیشتری نیازمند خواهد بود طبق برر

یر خواهدزناصر سیده اند که یک موستان برای هر تن انگور در هر هکتار احتیاج به عگرفته، به این نتیجه ر

داشت:

کیلوگرم در هکتار 8تا 6ازت خالص

کیلوگرم در هکتار 12تا10فسفر خالص

کیلوگرم در هکتار 14تا 12پتاس خالص

( خواهد بود.N=1,P=1/2-1/5,K=2در این فرمول به شرح) N.P.Kکه نسبت مصرف

تن انگور در هکتار، به طور متوسط به کودهای زیر احتیاج دارد10بنابراین برای استحصال

86

کیلوگرم در هکتار 80تا 60ازت خالص

کیلوگرم در هکتار 120تا 100فسفر خالص

کیلوگرم در هکتار 140تا 120پتاس خالص

پخش کودهای حیوانی -6-2-4

تن 30ا ت 20ف ث قبل)ازت ، فسفر، پتاس( در زمین تکمیل شود مصربرای اینکه اثر کودهای اشاره شده در مبح

سال یک مرتبه توصیه می شود 4تا 3کود حیوانی نیز در هر

ن ر غیر ایدین و بدیهی است که نیاز ریز مغذی این محصول تا آن جا که میسر باشد، از طریق کود حیوانی تام

ندمراه عناصر اصلی به شرح زیر ه گیاه برسانصورت باید آنها را به صورت شیمیایی تهیه به ه

کیلوگرم در هکتار 5تا 4بر را به صورت اسید بوریک به مقدار

کیلوگرم در هکتار 30تا 20منگنز را به صورت سولفات منگنز به مقدار

کیلوگرم در هکتار 3تا 2روی را به صورت سولفات روی به مقدار

کیلوگرم در هکتار 5تا 4مقدار آهن را به صورت سولفات آهن به

فصل کود ریزی

ادی می اقتص شناسایی و تشخیص بهترین زمان کود دادن به درخت، سبب افزایش تاثیر هرچه بیشتر آن از نظر

باشد.

ای قابل کوده ازت در ساختمان یاخته های جدید نفوذ کرده و به رشد ونمو آنها کمک می کند. به همین دلیل

هنگامی به نبات می دهند که مراحل مو سریع رشد اندام های خود را طی می کندحل در آب را

ع ا در موقرودها کفسفر فعالیت تحلیلی در برگها داشته و در متابولیسم مواد در گیاه دخالت دارد. این قبیل

شکوفایی درخت حتی بعد از برداشت محصول نیز به زمین می دهند.

ی سریع متو تحلیل هیدرات های کربن کمک کرده و در رسیدن شاخه های مو پتاس یا کود پتاسه به تجزیه

نماید

عالئم ظاهری کمبود و بیش بود عناصر غذائی درختان مو -6-2-5

(Nازت)

87

نقش ازت در گیاه:

ازت جزء اصلی ساختمان پروتئین گیاه است. در ساختمان کلرفیل گیاه نقش اساسی بازی میکند

یشه را افزایش می دهد و مهمترین عامل رشد استنسبت اندام هوایی به ر

ها و دمبرگ شاخه های سبز جوانکمبود ازت ابتدا باعث رنگ پریدگی برگهای مو و سپس زردی آنها می شود.

ه های زت لکدم خوشه به رنگ صورتی یا قرمز در می آید. رشد شاخه و برگها کم می شود و بر اثر کمبود ا

د باشد د شدیرده بین رگبرگهای اصلی برگهای پایین بوجود می آید و وقتی کمبوروشن قهوه ای روشن بافت م

پهنک برگ ممکن است پژمرده شده و بریزد حبه ها هم ک.چک می شوند

کمبود ازت

نقش فسفر در گیاه

اردالت دفسفر در تمام فرایندهای بیوشیمیایی در ترکیبات انرژی و در مکانیزم های انتقال انرژی دخ

یفیت مقاومت گیاه به خشکی را افزایش می دهد، سبب زود رسی محصمل می شود، سبب افزلیش عملکرد ک

محصول می گردد، سبب افزایش رشد جوانه های جانبی در درختان میوه می گردد

عالئم کمبود فسفر در گیاه

ید. لبه آمی بز تیره دردر اثر کمبود فسفر نمو شاخه و ریشه کاهش یافته برگها کوچک می شوند و به رنگ س

ه رمز و لکقرگها برگها بدون اینکه لوله شود به سمت پایین برمی گردد در مواردی که فسفر شدت داشته باشد ب

های منقوطی در آنها ظاهر می شود.

پتاسیم

نقش پتاسیم در گیاه:

88

ا آفات ی سرمسبب افزایش نگهداری آب در بافتهای گیاهی می گردد، سبب افزایش مقاومت گیاه در برابر خشک

،خاصیت انبار داری محصوالت افزایش می یابد.میگرددو افزایش کیفیت محصوالت و بیماری ها

کمبود پتاسیم در گیاه:

حاشیه متدادم رنگ و چند لکه نکروتیک در ادر اثر کمبود پتاسیم در اوایل فصل رشد بعضی قسمتهای برگ ک

ن و چی پهنک های جوان ظاهر می شود.لبه برگ خشکیده به باال یا پایین می پیچد و پهنک برگ بد شکل

فتاب آتقیم خورده می شود. در اواخر تابستان سطوح برگ های پیر تر که در بن شاخه ها در معرض تابش مس

ر ی تیره داقهوه مجاورت خوشه هستند به رنگ قهوه ای متمایل به بنفش یا قرار دارند به ویژه برگهایی که در

می آیند. قهوه ای شدن برگها مخصوصا در باغات پرمحصول شدت دترد

سمت قیدانه بپتاسیم رشد شاخه ها کاهش یافته و حبه ها ریز مانده و در انگورهای در شرایط کمبود شدید

رک و حبه ها مانند کشمش خشک می شوند و همچنین میزان ت پایین خوشه در اواسط تابستان متالشی

خوردگی حبه ها در زمان افزایش می یابد

کلسیم

ری ها و بیما سبب مقاومت گیاه در برابر سرمازدگی می گردد و همچنین سبب مقاومت شوری، در برابر آفات و

افزایش انبار داری می شود

عالدم کمبود کلسیم

به هاحش حبه ها، قهوه ای شن حبه ها، پوسیدگی قارچی، و میزان ترک خوردگی کاهش سفتی انگور، ریز

افزایش می یابد

نقش منیزیوم دز گیاه

در تولید هیدروکربنها و مواد قندی شرکت می نمایدو سبب تشکیل نشاسته می گردد

منیزیوم عالئم کمبود

89

نه ود.نشاشپتاسیم زیاد و آهکی دیده می کمبود منیزیوم در خاکهای سبک، اسیدی با منیزیوم کم شنی با

کمبود منیزیوم بر روی برگهای پایینی شاخه بروز می کنند

ا بین توع و مرگ ساقه انگور که منجر به کاهش یا از دست دادن خوشه می شود. زردی از نزدیک لبه برگ شر

ند.کگ پیشرفت می رگبرگهای اولیه و تانویه پیش می رود که نهایتا تا حد سوختگی حاشیه کنار بر

نقش روی در گیاه

ی ت شیمیایت زیسروی در ساختمان تعداد زیادی از آنزیمها شرکت دارد از جمله عامل رشد و در نقل و انتقاال

سلول نقش مهمی ایفا می کند

عالئم کمبود روی در گیاه

و کوچکی حبه و نتیجتا کاهش مقدار محصول می شودباعث کاهش تعداد هسته

ودشها می تشکیل میوه و رشده حبه ها، رشد و رسیدن غیر یکنواخت حبه ها و کوچک و لکه شدن برگکاهش

نقش منگنز در گیاه

در فعالیت اکسید و احیا گیاه دخالت می نماید

عالئم کمبود

زرد شدن لکه ای بین رگبرگها، عالئم در برگهای جوان دیده نمی شود

که حاشیه برگ سبز باقی می ماند شبیه کمبود آهن است با این تفاوت

90

نقش آهن در گیاه

آهن سبب شادابی گیاه، افزایش میزان فتوسنتز و افزایش عملکرد محصول می گردد

عالئم کمبود اهن

جوان رگهایبزرد شدن برگ های جوان در حالی که رگبرگ ها سبز باقی می مانند. زرد شدن بین رگبرگها در

ددر اثر کمبو به صورت صفحه ای زرد با شبکه ای از رگبرگهای سبز در می آید. انگور مشخص می گردد و برگ

شاخه ین دهی ارشد شاخه ها کاهش یافته و گلها و شاخه های حامل خوشه نیز به رنگ کم رنگ در آمده و بار

.بسیار کم خواهد شد

بر

ارددنقش ند و مواد هیدرو کربندر تقسیم سلولی بافتهای تشکیل برگ و گل بافتهای آوندی متابولیسم ق

عالئم کمبود بر

حالت برگهاکاهش تشکیل میوه ، خشک شدن گلهای تلقیح نشده، تغییر در رنگ حبه ها، در برگها در بین رگ

نکروزه و قهوه ای شدن ایجاد می گردد

91

گوگرد

موثر استدر افزایش مقاومت گیاه به سرما دخالت دارد در تنظیم قند نشاسته دهی سلولز

عالئم کمبود گوگرد

تمایل برگهای جوان به سیر روشن

مس

در ساخت و یا در ثبات کلرفیل و رنگدانه های گیاهی نقش ایفا می کند

عالئم کمبود مس

ر نوک دگی دفت مربه ندرت گزارش شده اما در صورت وجود به شکل زرد شدن برگهای جوان و باعالئم کمبود

شود.هر می و کناره برگها ظا

-

92

فصل هفتم

توانایی ارتقاء کیفیت انگور -7

آشنایی با نحوه ارتقاء کیفیت انگور -7-1

تنک کردن -7-1-1

گور داردیت انبردن کیف یا میوه. این عمل اثر حتمی بر باالتنک کردن عبارت است از کم کردن خوشه های گل

دریجی تقویت بوته را افزایش داد زیرا سطح برگ باعث ت با تنک کردن صحیح عمال می توان ظرفیت میوه دهی

کمتر ک شدهآن شده و بتدریج می توان خوشه های بیشتر را روی بوته باقی گذاشت. خوشه های بوته های تن

.ی آیددچار پوسیدگی و قارچ زدگی می شوند و معموال هزینه برداشت به دلیل همزمان رسیدن پایین م

حلقه برداری -7-1-2

ه ها ن میوی از مشکالت مهم موکاری در مناطق سردسیری که دارای تابستان های خنک بوده و فصل رسیدیک

وش رد از با سرد شدن هوا مواجه می گردد، دیرسی محصول و کاهش کیفیت آن است برای رفع این مشکل بای

مناسب و هرسهایی همچون کاشت ارقام زودرسو اصالح شیوه کاشت، فرم دهی و هرس مناسب، تغذیه

شد.ید باسربرداری شاخه ها استفاده شود و البته استفاده از روش های حلقه برداری نیز می تواند مف

ی شود کهمتنه حلقه برداری باعث قطع موقتی جریان شیره پرورده از برگها به طرف بافت ریشه و قسمت پایین

ه خوشه جمع بتر در باالی زخم می شود و مواد این امر موجب تجمع قند ، نشاسته، و هورمونهای گیاهی بیشت

ش وزن جب افزایری موهای گل و میوه ی در حال رشد، انتقال یافته و آنها را تحت تاثیر قرار می دهد. حلقه بردا

حبه ها، جلوگیری از ریزش حبه ها و تسریع در پیشرفت بلوغ میوه ها می گردد

سربرداری و قطع جوانه ها -7-1-3

سربرداری:

سانتیمتر یا بیشتر از قسمت انتهایی شاخه ی پر رشد می باشد. در بعضی 60تا 30ین عمل شامل جداسازی ا

رشد و یا ارقامی که رمرتبه انجام می شود. ارقام پ 3مناطق، سربرداری به طور منظم در طول فصل رشد حتی تا

دی هستند الزم است به منظور تقویت و دهی بیش از حد و آبیاری زیاد، دارای رشد غیر عا به دلیل کود

تا 3جلوگیری از ریزش بی مورد گلها در زمانی که خوشه ها هنوز به صورت گل هستند، تعدادی از شاخه ها از

93

بند باالتر از محل خوشه حذف شوند، این عمل به ویژه در مناطق دارای آب و هوای مالیم، در محدود کردن 6

کمی و کیفی خوشه ها کمک به سزایی می کند. عمل تبخیر و باال بردن ارزش

جوانه گیری:

ام شود ید انجانجام می شود و به محض ظاهر شدن برگهای اولیه با جوانه گیری در هنگام توسعه موهای جوان

نان یا اطمی دان وولی بعضی اوقات ، به دلیل احتمال سرمازدگی یا بروز بیماری سفیدک ، باید پس از فصل یخبن

ن خطر این بیماری، اقدام به حذف جوانه های غیر مفید شود.از نبود

مرکز تنظور جوانه گیری شامل جداسازی جوانه های متورم شده و شاخه های جوان در قسمت پایین شاخه به م

د زیاد رش سرعت رشد در قسمت انتهایی می باشد. جوانه های غیر مثمر و و غیر مفید جوانه هایی هستند که با

د بستگی ی شونط به شاخه و برگ تبدیل می شوند و بارده نمی باشند. تعداد جوانه هایی که حذف مکرده و فق

ا به طوروانه هکه دارای قطرهای مختلفی هستند جبه قطر پایه و قدرت رویش بوته دارد. در بوته های مسن

ه، نتیج نها شده و درشدید هرس می شوند چون رشد و نمو بیش از حد روی بوته های مسن، باعث تضعیف آ

زمینه ساز پیدایش اعضای غیر مفید خواهد شد.

مواد تنظیم کننده ریشه -7-1-4

عث یی باکود پتاسه باعث افزایش مقاومت گیاه به خشکی می شود ولی مصرف بی رویه سایر کودهای شیمیا

.ریشه می گرددافزایش غلظت امالح خاک شده که این امر باعث جلوگیری از جذب آب به وسیله ی

خنک کردن موستان از طریق آبیاری بارانی -7-1-5

اضی ت ها، ارع بافآب به شکل باران بر سطح خاک پاشیده می شود این سیستم را برای انوا در آبیاری بارانی

د، ایین داررگری پمزایایی که این آبیاری دارد هزینه کاهموار و خاک های کم عمق می توان استفاده نمود.

رفت آب کم است، از سرمای بهاره با پاشیدن آب روی درخت، جلوگیر می کند هدر

94

فصل هشتم

توانائی تشخیص و مبارزه با آفات و امراض مو -8

اهمیت نشانه و تشخیص بیماری( -آشنایی با امراض مو ) انتقال و انتشار -8-1

بیماری سفیدک حقیقی یا سطحی مو -8-1-1

ن خسارت ای جوابیماری قارچی به میوه، برگ، خوشه، جوانه، پیچک ها، دم میوه و شاخه هدر اثر حمله ی این

کند وارد می

گ دیده می سطح بر 2پوشش های پودری سفید و یا گرد آلود خاکستری روی اندام های گیاه به خصوص در هر

شود

شد آن ود و رشخورده یا لوله می در اثر وقوع بیماری در برگهای جوان در حال رشد، برگ به سمت باال پیچ

متوقف می گردد.

لکه های پر مانند به رنگ قهوه ای تیره تا سیاه که در شاخه های یکساله به رنگ قهوه ای متمایل به قرمز می

باشد

95

ر مرحله اواخ اگر حبه ها موقع رسیدن آلوده شوند نقش مشبک در سطح حبه بوجود می آید ولی اگر حبه ها در

ل پوسیدگیعامچ مورد حمله قرار گیرند، حبه ها ترک خورده و خشک می شوند و یا در اثر حمله قار رشد و نمو

خاکستری می پوسند

روش مبارزه:

ماری ه این بیگذشت برای مبارزه شیمیایی، هرگز نباید منتظر مشاهده ی نشانه های این بیماری بود. اگر در سال

بعد هم این بیماری وجود خواهد داشتدر موستان وجود داشته بدون شک در سال

60ه طور متوسط بکیلوگرم و 120موثر ترین روش مبارزه با این بیماری، گردپاشی با گوگرد حداکثر به میزان

می باشد م در هکتار در سه نوبت به شرح زیلکیلوگر 90تا

ه مای بهیندر د ود مصرف گوگردبه طور معمول چنانچه امکان استفاده از گوگرد نباشد به سموم دیگر مراجعه ش

ی رت تاثیر خوبی رودرجه سانتی گراد حرا 18درجه سانتی گراد قابل توصیه می باشد و در کمتر از 25-30

اینکه به خاطر ی شودیرا در دمای پایین بخار نمی شود و باالتر از این درجه حرارت هم توصیه نمبیماری ندارد ز

وقع مصرف گوگرد در صبح و در هوای آزاد می باشد.موجب گیاه سوزی می شود. بهترین م

کیلو گرم 15-10ها به طور متوسط مقدار برگی جوانه 7-6نوبت اول: در ابتدای باز شدن جوانه ها تا مرحله ی

گوگرد مصرف شود.

به هدن داندر مرحله ی گلدهی به هیچ عنوان توصیه نمی شود پس از ریختن گلبرگ ها و بسته شنوبت دوم:

کیلوگرم گوگرد در هکتار پاشیده شود. 30-20میزان

است، به میزان روز بعد از نوبت دوم 20نوبت سوم: وقتی غوره ها تازه ترش شده اند که به طور معمول حدود

کیلوگرم گوگرد در هکتار پاشیده شود. 60کیلوگرم در صورت انبوهی تاکستان تا 30-45

در هزار 4-3کوزان( به غلظت -سولفور)الوزان

دینوکارپ)کاراتان( ، پنکونازول)توپاز(، هگزاکونازول)انویل( ، نوآریمول) تریمیدال(

مبارزه زراعی

استفاد از ارقام مقاوم

کاشت مو به طریقی که امکان تهویه برای بوته ها وجود داشته باشد

از بین بردن علف های هرز

96

هرس سبز و خشک شاخه های آلوده و سوزاندن آنها

آوری برگ ها بعد از ریزش در پاییز و سوزاندن آنها جمع

بیل زدن و مدفون کردن برگ ها پس از خزان

سفیدک دروغین یا داخلی مو -8-1-2

در مناطقی که رطوبت باال باشد، این بیماری شیوع دارد

ثر او در میوه ها و شاخه های مو صدمه می زند سفیدک داخلی به تمام قسمت های سبز گیاه مثل برگ ها،

ه طور کلی بدرصد محصول خسارت وارد شود یا این که آن را 75تا 50مرگ بافت مورد حمله، ممکن است به

نابود کند.

چگونگی مبارزه

الف روش زراعی

زهکشی تاکستان به منظور کاهش رطوبت

هرس سبز و خشک سرشاخه های آلوده

وری و از بین بردن بقایای گیاهی آلودهجمع آ

خاک کردن یا سوزاندن برگهازیر

97

کاشتن نهال سالم در باغ

ب( روش شیمیایی

وبت نچند مبارزه شیمیایی در مناطقی که بیماری شیوع دارد اجتناب ناپذیر است. برای مبارزه شیمیایی

ل هر فواص س از ریزش گل بهیاز، قبل از گلدهی و نوبت بعد ، پسمپاشی انجام می شود نوبت اول برحسب ن

ا هر دو هفته یک بار با استفاده از سموم زیر مبارزه می شودهفته ی

اید چند ین نبالبته مصرف مداوم یک نوع قارچ کش باعث ایجاد مقاومت در قارچ عامل بیماری می شود بنابرا

سال پشت سر هم تنها از یک نوع قارچ کش استفاده شود

کاپتان، زینب، محلول بردو، ریدومیل، مانکوزب

سیار مو ب ی سیستمیک هستند که روی سفیدک داخلیرچ کش هانیوم و متاالکسیل دو گروه از قافوزتیل آلوم

ندامی ااالخره بد و رننمی روند، خواص معالجه کنندگی دا موثر می باشند. این قارچ کشها بر اثر بارندگی از بین

وز است.ر 14رچ کش ها که بعد از سمپاشی تشکیل می شود از آلودگی مصون می ماند. فواصل مصرف این قا

لکه سیاه برگ مو -8-1-3

ا رگبرگ ه ر بیندر اواخر بهار لکه های متعدد دایره ای شکل و پراکنده به رنگ قرمز در سطح رویی برگ و د

ای خاکستری با حاشیه برسد به رنگ قهوه ای یا میلیمتر 3-2بیشتر دیده می شوند و زمانی که اندازه لکه ها به

رگ، محورک، دمبآیند. این لکه ها به شکل فرورفته و به رنگ بنفش مایل به سیاه روی شاخه، پیچسیاه در می

اصلی برگ و رگبرگ ظاهر می شوند.

چگونگی مبارزه

وبت با نر سه برای کنترل این بیماری باید از روش های زراعی و شیمیایی استفاده نمود. سمپاشی موستان د

مچنین دوهی و هددر هزار، درست قبل از شکوفه دهی و بالفاصله بعد از شکوفه بکارگیری بنومیل یا فربام دو

یز ای مسی نچ کشههفته بعد از سمپاشی نوبت دوم، بیماری را کنترل می کند کاپتان، فولیت، تریادیمفون و قار

علیه این بیماری موثرند

پوسیدگی سفید ریشه -8-1-4

میوه و مو را در مورد حمله قرار داده و خصوصا در درختان ه ریشه این بیماری یکی ازبیماری های مهمی است ک

خاکهای مناطق مرطوب یا خاک های رسی خسارت وارد می کند. در اثر این عوامل روی نسوخ چوبی، لکه ها یا

98

فرورفتگی های کوچک ایجاد می شود و در زیر پوست ریشه و گاهی طوقه، موجب تجزیه و متالشی شدن بافت

شود.چوبی می

د.اه می شونو سی موهایی که به شدت آلوده شده باشند، به آسانی از خاک کنده می شوند. ریشه های آلوده تیره

مدیریت کنترل

زهکشی زمین آلوده-

ای عاری از آلودگی و تامین متناسب آب مورد نیازهاحداث باغ در زمین -

انتخاب پایه مناسب و مقاوم-

اندن آنهاکندن نمودن موهای آلوده و سوز در صورت آلودگی کندن و ریشه-

مو گال طوقه بیماری باکتریایی -8-1-5

ر ید گال دی تولاین بیماری به تعداد زیادی از گیاهان باغی و زراعی از جمله مو حمله می کند. عامل بیمار

یک سطح ه نزدریشه، طوقه و ساقه میزبان می کند. این گالها در محل زخم های موجود که روی اندام هایی ک

ظاهر می گردد.خاک هستند

مو وچک و جوش مانند روی تنهگال های ک -شکل

مدیریت کنترل

انتخاب قلمه از پایه های سالم-

در خاک های آلوده با استفاده از مواد تخریبی مانند متیل بروماید می توان عامل بیماری را کنترل نمود.-

99

ی در ین بیمارانترل انتخاب و تولید مواد تکثیری یا کشت بافت توام با گرمادرمانی از بهترین عوامل موثر در ک

.ای تازه احداث شده استتاکستان ه

دتولید گیاهچه های عاری از ویروس حاصل از رشد مریستیم های انتهایی انگور رقم بیدانه سفی

یشه دار شده درون شیشه ای حاصل از نمونه های به دست آمده از رشد مریستیمرگیاهچه های -شکل

100

حلقه و ریشه مو –بیماری سرطان گالی ساقه -8-1-6

ی به دا بیمارر ابتبیشتر نشانه های بیماری روی ساقه های دوساله و چندساله در طوقه و ریشه ظاهر می شوند. د

ل مراح صورت برجستگی هایی روی شاخه و ریشه و به خصوص نزدیک به سطح خاک )طوقه( ظاهر می شود. در

ده ها درغجا که نظر می رسند. از آناولیه رشد، غده ها گوشتی و نرم بوده و تا حدودی کروی و سفید رنگ به

سرعت ی ست ولمحل های زخم شده شروع به رشد می کنند، تشخیص آنها از بافت در حال التیام امکان پذیر نی

غده ها ر سطحدتشکیل آنها زیادتر از سرعت التیام بافت زخمی است و همچنین در حین رشد، فرو رفتگی هایی

ه مورد رختی کروی ساقه مبتال تنک و کم آب بوده و گاهی میوه می خشکد. دبوجود می آید. خوشه های انگور

رف چند سال از پای در می آید.ه بیماری قرار گرفته به تدریج و ظحمل

چگونگی مبارزه

الف( روش زراعی

دار گواهی شده و عاری از بیماری استفاده از قلمه های ریشه --

المیری از تماس قیچی باغبانی آلوده با بوته های ساستفاده از قیچی ضد عفونی شده و جلوگ -

م ردو و عدبا مخلوط یبوته های آلوده به همراه طوقه و ریشه و ضد عفونی محل استقرار بوته با آب و آهک و -

کاشت نهال تا دو سال در قسمت آلوده

حفاظت تنه و شاخه ها در برابر سرمای شدید زمستان -

شه و طوقهجلوگیری از زخمی شدن ری -

برداشت غده با چاقوی تیز و پانسمان محل آن -

101

احداث باغات جدید به صورت سیستم داربستی -

تربیت درختان بصورت چند تنه ای در باغات سنتی -

بیماری ویروسی -8-1-7

ول و ش محصعادی ترین نشانه ی بیماری ویروسی، کمبود رشد می باشد. تمام بیماری های ویروسی باعث کاه

اشدبادبزنی برگ انگور به صورت زیر می بطول عمر گیاه می شوند. نشانه ی بروز بیماری ویروسی

کم شدن زاویه بین رگبرگ ها و تغییر شکل آنها به صورت بادبزن-

ای زرد رنگ روی برگ ها به شکل رگه ای یا موزاییکیبوجود آمدن لکه ه-

کم شدن فاصله ی بین برگ ها روی شاخه ها-

عدم رسیدن همزمان میوه روی خوشه-

کوتاه شدن شاخه ها و برگ ها نسبت به بوته های سالم و عاری از ویروس-

ریزش میوه روی خوشه در اوایل فصل و گاهی تولید حبه های انگور بی دانه-

چگونگی مبارزه

ترموتراپی)حرارت درمانی( قبا از کاشت

استفاده از قلمه های ریشه دار و گواهی شده و سالم

استفاده از نهال های کشت بافتی

9گی و ه خانابزار هرس به ویژه برای قلمه گیری باید با یک محلول سفید کننده شامل یک قسمت سفید کنند

قسمت آب ، ضد عفونی شوند

بیماری پیچیدگی برگها -8-1-8

ها می گی آننشانه این آفت در بهار ظاهر می شود و باعث برگشتگی لبه ی برگ ها به سمت پایین یا پیچید

زان شود. می ته میگردد. گاهی این نشانه ها به نشانه های فنجانی شدن برگ ها بر اثر مسمومیت بر اشتباه گرف

ل برگ ی کامست و از برجستگی مختصر لبه ی برگ تا پیچیدپپیچیدگی برگ های مبتال به این کنه گسترده ا

ووقف رشد چار تدتا آنجا که به شکل توپ در آید، تغییر می کند. به طور کلی شاخه های آلوده به این نژاد،

کوتولگی گردیده و گاهی آثار زخم روی شاخه دیده می شود.

102

لاستفاده از سموم قارچ کش ها و باکتری کش متداو -8-1-9

مو آشنایی با آفات -8-2

کرم خوشه خوار مو -8-2-1

کرم خوشه خوار و خسارت ایجاد کرده در انگور

ندام هایاز ا ووارد شده این الروها پس از تفریخ در البالی خوشه های انگور که اوایل بهار ظاهر می شوند

شدن خوشه ها می شود.زایشی خوشه ها و غنچه های گی تغذیه کرده باعث ریزش گل ها و تنک

ت ه ای درسن پیلآدر پایان مرحله الروی با تارهای ابریشمی تعدادی از غنچه ها را به هم متصل کرده و درون

وانه ل ها و جاز گ می کند تا مرحله شفیرگی را درون آن سپری نمایند. در نتیجه فعالیت الرو نسل اول، تعدادی

خشک شده و ریزش می کنند. ها

توانند فعالیت کنند نسل می 4ا تا این الروه

ه رواز حشرپاوج البته تعداد نسل های این آفت به آب و هوای منطقه بستگی دارد برای بدست آوردن زمان دقیق

ی کامل این آفت می توان از تله فرمونی استفاده کرد

متر کمصرف طبیعی در اثرخسارت این آفت در انگور دیم به مراتب کمتر از انگور آبی بدلیل حفظ دشمنان

مول نمی یم معو دوره ی کوتاه تر رشدی می باشد و به همین جهت مبارزه با این آفت در اکثر مناطق د سموم

باشد

روش مبارزه-2

به منظور جلوگیری از شیوع آفت ، الزم است از ارقامی در مرحله ی کاشت مو استفاده شود که خوشه متراکم

ندارد. همچنین الزم است در مرحله احداث باغ، موها به صورت ردیفی کاشته شده و روی داربست هدایت شوند؛

که در آنها مو روی زمین یا پشته ها به زیرا کرم خوشه خوار انگور به طور غالب به موستان های فاقد داربست

103

آفت در خارج از فصل رشد به شکل زراعی و در طول ا اینمبارزه ب شکل گسترده احداث شده حمله می نماید

فصل رشد به شکل شیمیایی طی یک تا دو نوبت انجام می شود.

مبارزه خارج از فصل رشد -الف

ن طح زمیسمینه، فاصله دادن شاخه و برگ های درخت از در این ز هر سال شاخه های اضافی مو هرس شوند.

برای تهویه بیشتر درخت ضرورت دارد.

مدیریت علف هرز باغات

استفاده از یخ آب در زمستان

مبارزه در طول فصل رشد -ب

رت ل خسازمان مبارزه: آسیب جمعیت نسل بهاره ای آفت به خوشه های گل وارد می شود که به طور معمو

ر یا حداکث وعدس در حدی نیست که نیازی به مبارزه داشته باشد ولی موقعی که غوره ها به اندازه یوارد شده

به اندازه ی نخود شده باشند، آسیب آفت می تواند باعث کاهش چشمگیر محصول شود

تر آبلی100ر دگرم ماده موثره 41کیلوگرم در هکتار به نسبت 1پودر وتابل دیازینون به مقدار ،دیازینون

اتیون) دیپترکس(،تری کلرفن

تفاوت مبارزه با توجه به زمان رسیدن انگور

صورت تنها در وارند ارقام زودرس: ارقامی مثل یاقوتی که زود برداشت می شوند به طور معمول نیاز به مبارزه ند

کرد اهندا خوآلودگی شدید به آفت فقط در هنگامی که غوره ها به اندازه عدس هستند مبارزه ضرورت پید

کرم برگ خوار -8-2-2

افته گسترش ی ط نیزاین آفت مهم در قزوین، اراک و استان های شمالی کشور انتشار دارد و احتماال به سایر نقا

است.

به های هرز ا علفیکرم برگخوار مو زمستان را به صورت الرو زیر پوستک و شکاف تنه یا ساقه مو یا زیر خاک

سر می برد

104

خسارت کرم برگخوار مو

مدیریت کنترل

ورش یر و پرالرو برگخوار مو تغذیه می کند لذا تکثت نقطه ای شکار مفیدی است که از کفشدوزک هف -1

این حشره در کاهش جمعیت کرم برگخوار بسیار حائز اهمیت است.

تدای ذا در ابلاست، ماهبا توجه به اینکه خروج الروهای برگخوار مو در اوایل بهار حدود اوایل اردیبهشت -2

ار موثر ن بسیشروع فعالیت آنها، کاربرد یکی از سموم فسفره یا دیمیتوات نظیر: دیازینون، روکسیو

است.

کنه نمدی یا گال زا -8-2-3

ش شده ن گزارجان، گرگان، تهران و اصفهاآذربایاین حشره جزء آفات مهم مو است که از گیالن، مازندران،

قه، تنه وساای است.کنه بالغ دو جفت پا دارد و دارای بدنی کشیده است. کنه ماده، زمستان را زیر پوستک ه

ه گیاه ز شیرشاخه های مو ، زیر غنچه و جوانه های تازه جمع شده و بافت های گیاهی را نیش می زنند و ا

هر می هی ظاذیه از برگ ها تغییر شکل و دفرمه شدن در محل مکیدن شیره گیاتغذیه می کنند که در اثر تغ

شود.

مو در سطح برگ شکل خسارت کنه نمدی

105

و فید کثیفتدا سدر اثر این تغذیه گال هایی ایجاد شده، که حدود یک سانتی متر قطر دارند. رنگ این قشر اب

7 ن آفت تاند. ایبرگ حالت برآمدگی و نمدی ایجاد می کنهایتا قرمز مایل به قهوه ای می شود که سطح فوقانی

نسل در سال دارد.

اندام زگیل مانند ناشی از خسارت کنه نمدی مو

نترل کنیز خوشبختانه برنامه گوگرد پاشی که علیه سفیدک سطحی قبل از گلدهی صورت می گیرد این آفت را

الزم نمی باشد.می کند، لذا سمپاشی اختصاصی فعال

106

فصل نهم

توانایی برداشت انگور -9

ی مش کمعملیات برداشت و پس از برداشت میوه با توجه به نوع مصرف یعنی تازه خوری یا تبدیل به کش

های انگور باید در مرحلۀ رسیدن تجاری برداشت باشد. به منظور نگهداری میوه در سردخانه خوشهمتفاوت می

توان بهترین وارد زیر میمنارس و زیاد رسیده در سردخانه اجتناب شود. با توجه به های شوند و از نگهداری میوه

زمان برداشت انگور را مشخص نمود:

رای رقم برداشت تعیین میزان مواد جامد محلول با قند سنج )رفرکتومتر( دستی در باغ: بهترین زمان ب -1

یک درصد رسیده باشد. سفید و قرمز بی دانه زمانیست که قند به باالتر از بیست و

ری در ازه خوتدقت در وضع بازار فروش: در صورتی که در اوایل دورۀ رسیدن میوه، قیمت آن به صورت -2

بازار باال باشد میتوان آن را برداشت نمود و به بازار عرضه کرد.

ر د ت زیرمالحظه صفات ظاهری محصول: یکی از مهمترین این صفات رنگ انگور است که باید به صور -3

برداشت مورد توجه قرار داد.

رقم های سفید و زرد: زمانی که حداکثر رنگ سفید و زرد ایجاد شده باشد.

رقم های قرمز و سیاه: زمانی که حداکثر رنگ قرمز و سیاه ایجاد شده باشد.

آشنایی با اصول و برداشت انگور -9-1

است: برای نگهداری در سردخانه ضروری توجه به نکته های زیر برای افزایش ماندگاری انگور بخصوص

خوشه و عدم ضربه زدن به خوشه و حبه ها.استفاده از چاقو یا قیچی تیز برای بریدن .1

جدا کردن خوشه از تاک با حداکثر دم خوشه. .2

انتخاب خوشه های سالم با اندازه متوسط و حبه های بزرگ و مطلوب. .3

ول برداشت شدهکیلوگرمی(برای چیدن محص 15-10)استفاده از جعبه های با ظرفیت مناسب .4

قرار دادن جعبه های پر شده در محل سایه در باغ .5

خودداری از انباشت فله ای و یا پر کردن بیش از ظرفیت جعبه ها .6

در حین برداشت، سطح حبه ها و داخل خوشه باید فاقد قطرات آب باشند. .7

ام شود.روب انجانگور باید در صبح زود یا غبه دلیل پایین بودن دمای میوه ها و شدت تنفس، برداشت .8

107

جدا کردن حبه های لهیده ، ترکیده و پوسیده .9

و نگهداری برداشت انگور برای تازه خوری -9-1-1

زار در با وری انتخاب شود که بهای آنانگور برای مصرف تازه خوری باید طدر صورت امکان زمان برداشت

ا افزایشنگور بامانند شکل و رنگ نمایانگر رقم خود باشد. رسیدگی باشد. خوشه انگور از لحاظ ظاهریمناسب

غییرات این ت تا موقعی که خوشه به تاک متصل باشد قندها، کاهش اسیدیته، توسعه رنگ و طعم ارتباط دارد.

یلت رسیدگین حاادامه می یابند ولی بعد از برداشت این تغییرات متوقف می شوند. انگورها را باید در بهتر

ه و م تر بودب مقاوزیرا انگورهای رسیده در مقایسه با انگورهای نارس به بیماری و از دست دادن آ برداشت کرد

همچنین تنفس کمتری داشته و دیرتر نرم می شوند.

برداشت انگور برای تهیه کشمش -9-1-2

از ه بیشزمان برداشت محصول به منظور تهیه کشمش، پس از رسیدن مقدار مواد جامد قابل حل آب میوه ب

ی )درجه بیریکس( است. چنانچه محصول برداشت شده از مواد جامد محلول کمتربیست و چهار درصد

ی دیر اشتهان بردمزه، چروکیده، الغر، تیره رنگ و سفت تولید خواهد شد. همچنی برخوردار باشد کشمش ترش

ردن و رک خوتهنگام با خطر بارندگی، باد، تگرگ و سرما زدگی مواجه می باشند که این عوامل موجب ریزش،

ده لید شچروکیده شدن حبه ها و رنگ نامطلوب در میوه و در نهایت سبب کاهش کیفیت و عملکرد کشمش تو

می شود.

یرد:گور به منظور تولید کشمش مورد توجه قرار باید موارد زیر در زمان برداشت انگروش برداشت:

میوه برداشت و جمع آوری میوه ارقام به صورت مجزا: این کار به علت سرعت خشک شدن متفاوت .1

ارقام مختلف و تولید کشمش یکنواخت انجام می شود.

دارا بودن خصوصیات ظاهری عالی در شکل، رنگ و اندازه خوشه. .2

نجام اشه ها ک تر صبح و غروب: این کار برای حفظ و شادابی بیشتر خوبرداشت خوشه ها در ساعات خن .3

می شود.

م می ا انجابرداشت به وسیلۀ قیچی یا چاقو: این کار برای جلوگیری از ضربه خوردن و ریزش حبه ه .4

شود.

حذف کامل خوشه های کپک زده و آلوده و یا حذف حبه های معیوب و آلوده از خوشه ها. .5

تا در خیلی بزرگ به خوشه های کوچکتر به وسیله قیچی: این کار کمک می کندتقسیم خوشه های .6

موقع فرو بردن در محلول تمام حبه ها آغشته شود.

108

وشه ها روی یکدیگر کیلوگرمی: این کار جهت ممانعت از فشاز خ 15-10چیدن خوشه ها در سبدهای .7

ستیکی باشد.و حمل راحت به بارگاه انجام می شود. بهتر است جنس سبدها پال

قرار دادن محصول برداشت شده در سایه و خارج از نور مستقیم خورشید. .8

به ین کارمحصول برداشت شده در زمانهای مختلف روی هم قرار نگیرند و به طور مجزا خشک شود: ا .9

علت وجود رطوبت متفاوت در محصوالت برداشت شده در زمانهای مختلف انجام می شود.

ت شده به کشمشتبدیل میوه برداش

برای تبدیل میوه انگور به کشمش باید عملیات زیر به صورت مرحله به مرحله انجام شود.

شستشو: در ابتدا میوه های درون سبد باید با آب تمیز شستشو داده شوند. .1

م ینات پتاسرم کربگدو و نیم کیلو فرو بردن سبد میوه در محلول: در مرحلۀ بعد باید محلولی با محتوای .2

ت به مد + یک لیتر روغن سبزه+ پنجاه لیتر آب آشامیدنی برای هر تن محصول تهیه و سپس محصول

ثانیه درون آن قرار داده شود. 10

ت از زم اسالقرار دادن محصول بر روی شبکه توری بارگاه های بهداشتی: جهت تولید کشمش با کیفیت .3

جا ا در آنهای کشمش محلی هستند که انگورهاین روش برای خشک کردن انگور استفاده شود. بارگاه

خشک شده و تبدیل به کشمش می گردد.

جمع آوری کشمش:

هش بب کادر هنگام جمع آوری کشمش، ارقام باید به طور جداگانه برداشت شوند. خشک شدن بیش از حد، س

ارد:دجود وکشمش در کیفیت و وزن می گردد. با توجه به این مسئله دو نشانه برای تعیین زمان جمع آوری

درصد باشد. 14-12زمانیکه رطوبت کشمش بین .1

با فشار دادن دانه کشمش بین دو دست شیره ای از آن خارج نشود. .2

نگهداری )انبارداری( کشمش:

. به ه شودپس از جمع آوری کشمش، باید برای نگهداری آن در انبار به تأمین بهداشت و سالمت کشمش توج

های زیر مورد توجه قرار گیرد:این منظور باید نکته

ویژگیهای انبار مناسب

ضدعفونی انبار با سموم مناسب جهت مبارزه با حملۀ آفتها و بیماریها -

نگهداری در انبارهای خشک، روشن با کف سیمانی و دارای تهویه. -

109

درصد. 55 -45درجۀ سانتیگراد و رطوبت 8نگهداری در دمای کمتر از -

از انبارهای مقاوم در برابر حشرات، آفتها و جوندگان استفاده شود. -

روش نگهداری در انبار

گر رف دینگهداری کشمش به دلیل جلوگیری از لهیدگی و آلودگی نباید به صورت فله انجام شود. و از ط

ود:شمی وصیهکشمشها نباید بیش از هفتاد سانتی متر روی هم انبار شود. دو روش برای نگهداری کشمش ت

ه بتوانند رطوبت کشمش را در ککیلوگرمی 30-25به این منظور از کیسه های نگهداری در کیسه:

قرار داده کیسه روی هم 5حد چهارده درصد حفظ کنند، استفاده می شوند. همچنین نباید بیشتر از

شوند. در زیر کیسه ها نیز باید از پالت چوبی استفاده شود.

جعبه ظور ازبهتر است برای نگهداری کشمش از این روش استفاده شود. به این من به:نگهداری در جع -

وگرم کیل 25های مقوایی با سطح داخلی مومی یا جعبه های پالستیکی کوچک با ظرفیت حداکثر

مش از کش استفاده می شود. قبل از بسته بندی الزم است قسمتهای چوبی مواد زائد خارجی و غیره

شمش درمچنین عملیات دم گیری و جداسازی کشمشها انجام شود. به هنگام ریختن کجدا شوند و ه

جعبه و بسته بندی باید ار تراکم بیش از حد کشمش ها در جعبه خودداری شود.

-

)برداشت(چیدن انگور -9-1-3

بهترین زمان برداشت انگور هنگامی است که دم خوشه ها شروع به خشبی شدن کند.

مکانیکی ا آسیبی قیچی باغبانی یا چاقوی تیز به گونه ای برداشت شوند که هیچ نوع فشار یخوشه ها بوسیله به حبه ها وارد نشود.

آشنایی با اصول بسته بندی انگور -9-2

بسته بندی انگور -9-2-1

بندی اسب بستهور منبرای نگهداری انگور در سرد خانه و یا ارسال به بازارهای فروش باید خوشه های انگور به ط

. ل کندشوند. مقاومت ظروف بسته بندی به صورتی باشد که تا حدودی بتواند سنگینی چند بسته را تحم

110

به هایحشوند. به علت حساسیت بهتر است قبل از گذاشتن میوه ، جعبه های پالستیکی تمیز و ضدعفونی

ورت صیر این در غ انگور به ضربه، عمق جعبه ها باید به گونه ای باشد که فقط یک ردیف خوشه در آن قرار گیرد

بدلیل سنگینی و فشار، خوشه های زیرین لهیده می شوند.

حمل انگور در بازار -9-2-2

طرق مختلف استفاده از انگور -9-2-3

یوه مخمیر ت: سرکه مایعی است ترشمزه و دارای حالتی اسیدی که آن را به طور کلی از تولید سرکۀ انگور

شود: هایی که دارای گلوکز می باشند تهیه می کنند. برای گرفتن سرکه از انگور مراحل زیر انجام

گرفتن آب انگور .1

ه ای ا شبکیینی صاف کردن آب انگور و یا بدون صاف کردن همراه با تفاله ها، داخل خم سفالی یا چ .2

می ریزند.

ندند. بدرصد وزن آب انگور، سرکۀ پاک یا مرغوب در آن ریخته و در خم را محکم می 10معادل .3

قرار دادن خم در آفتاب و جای گرم تا سرکه برسد. )بوی سرکه استشمام شود.( .4

تهیه شیرۀ انگور

ع انگوری نمی توان گرفت:در ایران نزدیک به صد نوع انگور کشت می شود ولی شیره از هر نو

هتر فتن بانگورهایی که درشت و خیلی شیرین بوده و در موقع رشد، کمتر آب خورده باشند برای شیره گر

ی ور خاص برادر همدان به ط« گزنه ای»و « فخری»، در اردبیل و اطراف تبریز و «عسگری»هستند. از جمله:

تهیه شیره انگور کشت می شود.

انگور عبارتند از: مراحل گرفتن شیرۀ

رشستن انگو .1

له کردن و گرفتن آب انگور .2

اری ها در عط افزودن خاک سفید به آب انگور: خاک سفید، خاکی است با ترکیب باالی امالح معدنی که .3

ی شود. میافت فروخته می شوند. این نوع خاک در روستاهای اطراف مالیر استان همدان به مقدار زیاد

ه می نگور اضافدهند و سپس به آب اخاک سفید را به طور معمول زیر آفتاب یا روی بخاری حرارت می

نگور شود. چنانچه خاک سفید به آب اکنند؛ چون خاک حرارت ندیده باعث گل آلود شدن آب انگور می

اضافه نشود ممکن است در موقع جوشاندن آب انگور ترش شود و به اصطالح الکلی شود.

111

ساعت(.12نگهداری آب انگوری که به آن خاک سفید اضافه شده به مدت یک شب ) .4

آب انگور به وسیلۀ پارچه های مخصوص برای جدا کردن خاک. صاف کردن .5

نگهداری آب انگور خالص به مدت دو ساعت در جای ثابت. .6

ا از ابتد فید راسجوشاندن آب انگور: تولیدکنندگان شیرۀ سنتی معتقدند اگر آب انگور جدا شده از خاک .7

ر شدن میکش دا ده و زودتر به مرحلۀدر ظرف بزرگ رویی بریزند و بجوشانند، آب انگور زودتر قوام آم

ز ابتدا د را ارسند و رنگ آن قهوه ای روشن و شفاف می شوند ولی اگر آب انگور جدا شده از خاک سفی

د وام بیاینگور قدر دیگهای مسی بریزند و بجوشانند عالوه بر آن که زمان بیشتری طول می کشد تا آب ا

شد. رنگ شده و محصول نهایی نیز سفت تر خواهد و کش دار شود به دلیل جوشیدن زیاد، تیره

عملکرد -9-2-4

ارز آوری آذربایجان غربی؛

ود شکشور صادر هزار تن از محصوالت تولیدی انگور آذر بایجان غربی به خارج از 15امسال پیش بینی می شود

سب کند.کی را آوری زیادو با توجه به شرایط بازار ارز ، این استان می تواند از طریق صادرات انگور ارز

باغات باشد ولی از نظر کیفیت محصول و سطحآذربایجان غربی چهارمین تولید کننده انگور در سطح کشورمی

.داربستی مقام اول کشوری را به خود اختصاص داده است

بازاریابی -9-2-5

محصوالت کشاورزی در مصرف بهینه علت مصرف پایین آب تا زمان برداشت در مقایسه با سایر محصول انگور به

آب و کمک به احیای دریاچه ارومیه نقش مهمی دارد و الزم است تا برای تولید بیشتر و بهتر این محصول با

.ارزش و صادراتی تمهیدات بیشتری از سوی جهاد کشاورزی استان صورت گیرد

مترقبه و نبود ز سرمازدگی، حوادث غیرهای ساالنه ناشی اکردن باغات انگور، خسارتهزینه باالی ایستاده

.کنداطمینان از بازار فروش از جمله مشکالت موجود باغداران استان است و کام باغداران را به نوعی تلخ می

مناسب برای کشاورزی یکی از العاده و آب و هوایآذربایجان غربی به دلیل داشتن موقعیت جغرافیایی فوق

دست آوردن سود بیشتر خصوص محصول انگور است اما دالالن برای بهشاورزی و بههای برتر تولیدات کاستان

هزار بهره بردار به طور مستقیم در 30بیش از .اندفروش محصوالت کشاورزان و باغداران را با مشکل مواجه کرده

زمینه انگور اشتغال دارند

112

صورت هزار نفر به 30طور مستقیم و بردار بههزار بهره 30انگور دومین محصول باغی استان بوده و بیش از

بندی و حمل و نقل انگور فعالیت نموده و از این راه امرار معاش مستقیم در امر داشت و برداشت، بستهغیر

دانه قرمز و دانه سفید و بیرقم انگور وجود دارد ولی عمده محصول تولیدی را بی 52در استان باالی .کنندمی

.دهدکیل میشت تشسیاه سرد

باشد ولی از نظر کیفیت محصول و سطح باغات آذربایجان غربی چهارمین تولید کننده انگور در سطح کشورمی

.داربستی مقام اول کشوری را به خود اختصاص داده است

113

منابع و ماخذ

ت و آموزش دانشیار مرکز تحقیقادیریت جامع کشت، پرورشتولید و فراوری، مولف: دکتر حامد دولتی بانه، م-1

1395،کشاورزی و منابغ طبیعی آذربایجان غربی

یقات ر کاشت ، داشت، برداشت انگور، سازمان تحقیقات آموزش ترویج کشاورزی موسسه تحقراهنمای انگو-2

1395،علوم باغبانی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان قزوین

.1370کمتیجمشید، انگور، انتشارات دانشگاه شیراز،تفضلی عنایت اله، ح-3

1368زرین قلم محمود، باغبانی خصوصی، مجتمع آموزش عالی بیرجند، -4

رزی، ارت کشاو، معاونت آموزش و تجهیز نیروی انسانی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج وز4باغبانی -5

1372

1369ارات فنی ایران، منیعی عباسعلی، مبانی علمی پرورش درختان میوه، شرکت انتش -6

1370حکمتی جمشید، هرس علمی و عملی، انتشارات دنیا، چاپ دوم، -7

1370رسول زادگان یوسف، میوه کاری در مناطق معتدله، انتشارات ارکان، -8

اغبانی اونت باصالنی سیاووش، هرس علمی در انگور، از انتشارات دفتر میوه های سردسیری و خشک، مع -9

1377وزارت کشاورزی،

1370انی حسن،میوه های نیمه گرمسیری و گرمسیری، قسمت اول جلد چهارم،چاپ چهارم،شیب -10

WWW.seemorg. Comتاریخچه انگور قابل دسترس در -11

کتاب انگور 1370تفضلی .ع،حکمتی .ج، فیروزه. پ -12

WWW.ni، انگور قابل دسترس در 1391سازمان جهاد کشاورزی استان خراسان شمالی -13 j k.i r

تالیف مالینز و همکاران زیست شناسی تاک 1386اثنی عشری. م، غالمی.م و الماسی.پ، -14

، میوه های ریز، انتشارات جهاد دانشگاهی ارومیه1386جلیلی مرندی .ر -15

، راهنمایی انگور، نشر آموزش کشاورزی1385ظهوری.م، فرقانی.س و خانجانی.م -16

ازدیاد نباتات، انتشارات جهاد دانشگاهی ارومیه، 1386جلیلی مرندی. ر -17

. نشر آموزش کشاورزی1381بهروزین،م. بیماری های درختان میوه. -18

.انتشارات دامنشگاه شیراز1373تفضلی، ع.ا.، ج. حکمتی و پ. فیروزه. انگور. -19

شیراز . انتشارات دانشگاه1387خوشخویی،م،ب. شیبانی،ا. روحانی و ع.ا.تفضلی.اصول باغبانی -20

. انتشارات موسسه امیر کبیر1361طراح،د. روش نوین کشاورزی و باغداری. -21

114

. انتشارات علم کشاورزی ایران1387مقصودی.ش. تکنولوژی انگور و فراورده های آن. -22

نشریه فنی -لکوتیمحمد جعفر م -حد مطلوب عناصر غذایی در خاک و برخی از محصوالت باغی -23

406شماره

Christophher Brichell-David Jayce,1996,Dorling kindersley,London.