[ÃÖ´ÖµÖ-----ÃÖ²ÖÆü 9-30 ÃÖ 12-30 ŸÖ ú] (†×¬Ö úŸÖ´Ö †Ó ú ... ·...

4
CON 1165 ÃÖæ “ÖÖÖ‹Ñ.----(1) ×úÆüß ¯ÖÖÑ “Ö ¯ÖÏ ¿ÖÖë ê ú ˆ¢Ö¸ü ¤ëü… (2) ÃÖ³Öß ¯ÖÏ ¿ÖÖë ê ú †Ó ú ÃÖ´ÖÖÖ Æï ü… (3) ¯Ö׸üÖÖ£Öá †¯ÖÖß ‡“”ûÖÖã ÃÖÖ¸ü ¯ÖÏ ¿ÖÖê ¢Ö¸ü ×ÃÖ±Ô ú Ó ÖÏ ê •Öß µÖÖ ×Æü¤üß ´Öë ¤ê ü ÃÖúŸÖê Æï ü… ×úŸÖã ÃÖ³Öß ¯ÖÏ ¿ÖÖê ¢Ö¸ü ×úÃÖß ‹ú Æüß ³ÖÖÂÖÖ ´Öë ¤ëü… ˆÖ ˆ¢Ö¸ü ¯Öã ÛßÖúÖ†Öë úÖ ´Öæ »µÖÖÓ úÖ ÖÆüà ÆüÖê ÖÖ •ÖÖê †ÖÓ ×¿Öú ºþ¯Ö ´Öë Ó ÖÏ ê •Öß †Öî ¸ü †ÖÓ ×¿Öú ºþ¯Ö ´Öë ×Æü¤üß ´Öë ×»ÖÖß Ö‡Ô Æï ü… (4) ‹ú ¯ÖÏ ¿Ö úÖ ˆ¢Ö¸ü ‹ú ÃÖÖ£Ö ´Öë ¤ë ü… ¤æ üÃÖ¸ê ü ¯ÖÏ ¿ÖÖë ê ú ˆ¢Ö¸ü ˆÃÖê ú ²Öß“Ö ´Öë Ö ¤ë ü… (5) ¯ÖÏ ŸµÖê ú ¯ÖÏ ¿Ö ê ú ˆ¢Ö¸ü ÖµÖê ¯Öé šü (page) ¯Ö¸ü ¿Öãºþ ú¸ë ü… (6) ÆüßֻÖê Ö (handwriting) †ÖÃÖÖÖß ÃÖê ¯ÖœÍ üÖê µÖÖê µÖ ÖÆüà ÆüÖê Öê ¯Ö¸ü †Ó ú úÖ™ü ×»ÖµÖê •ÖÖµÖë Öê (7) ¯ÖÏ¿ÖÖë úÖ ´Ö滵ÖÖÓúÖ ˆÖúß ¥üÛ™üŸÖÖ (perspective), ×¾Ö¿»ÖêÂÖÖ †Öî¸ü ¯ÖÏßÖãןÖú¸üÖ (presentation) ¯Ö¸ü ×Ö³ÖÔ¸ü ú¸êüÖÖ, Ö ×ú ¯ÖÏ ¿ÖÖê¢Ö¸ü úß »Ö´²ÖÖ‡Ô ¯Ö¸ü… 1. 1991 ÃÖê ³ÖÖ¸üŸÖßµÖ ²ÖÑ ØúÖ Öê ¡Ö´Öë ÃÖã ¬ÖÖ¸ü ×ú‹ Ö‹ ˆ¯ÖÖµÖÖë úß •ÖÖÓ “Ö úßו֋, ŸÖ£ÖÖ ³ÖÖ¸üŸÖßµÖ ×¸ü—Ö¾ÖÔ ²ÖÑ úúß ´ÖÖî צüú ÖßןִÖë ÆüÖ»Ö ê ú ¯Ö׸ü¾ÖŸÖÔ Ö úÖ ÃÖÓ Öê ¯Ö ´Öë ¾ÖÖÔ Ö úßו֋ … 2. (†) ×Ö¸Ó üŸÖ¸ü ×¾ÖúÖÃÖ ŒµÖÖ Æî ü ? ˆÃÖê ÆüÖ×ÃÖ»Ö ú¸üÖê ê ú ×»Ö‹ ŒµÖÖ ú¸üÖÖ “ÖÖ×Æü‹ ? (²Ö) ¯ÖµÖÖÔ ¾Ö¸üÖ ¯ÖÏ ²ÖÓ ¬ÖÖ ŒµÖÖ Æî ü ? ¯ÖµÖÖÔ ¾Ö¸üÖ ¯ÖÏ ²ÖÓ ¬ÖüÖê ú ÃÖÖ´ÖÖוÖú †Öî ¸ü †ÖÙ£Öú ¯ÖÆü»Öã †Öë ê ú ²ÖÖ¸ê ü ´Öë ïÖÛ™üú¸üÖ ¤üßו֋ … 3. (†) ÃÖÖ¾ÖÔ •Ö×Öú Öê ¡Öê ú ˆª´ÖÖë Öê †ÖÙ£Öú ×¾ÖúÖÃÖ úÖê ²ÖœÍüÍ üÖÖê ´Öë ´ÖÆü¢¾Ö¯Öæ ÖÔ ³Öæ ×´ÖúÖ ×Ö³ÖÖ‡Ô Æî ü… ŒµÖÖ †Ö¯Ö ‡ÃÖ ´ÖŸÖÃÖê ÃÖÆü´ÖŸÖ Æï ü î ü ? ïÖÛ™üú¸üÖ ¤üßו֋… (²Ö) ÃÖê ¾ÖÖ Öê ¡Ö úÖ ´ÖÆü¢¾Ö †Öî ¸ü ³ÖÖ¸üŸÖ ´Öë ¸üÖê •ÖÖÖ¸ü ×Ö´ÖÖÔ Ö ú¸üÖê ´Öë ˆÃÖúÖ µÖÖê Ö¤üÖÖ Ã¯Ö™ü úßו֋… 4. (†) ´Öã ¦üÖÛñúŸÖß úÖê ×ÖµÖÓ ×¡ÖŸÖ ú¸ü Öê ´Ö ë ´ÖÖîצü ú ˆ¯ÖÖµÖ ÖÖúÖ´Ö ( failed) ¸üÆê ü Æï ü… ïÖÛ™üú¸üÖ ¤üßו֋… (²Ö) ´Öã ¦üÖÛñúŸÖß ×ÖµÖÓ×¡ÖŸÖ ú¸üÖê êú ×»Ö‹ ˆ“ÖßŸÖ ×¾Öú»¯Ö ÃÖã—ÖÖ‡‹… 5. ×Ö´Ö×»Ö×ÖŸÖ ×¾ÖÂÖµÖÖë¯Ö¸ü ³ÖÖ¸üŸÖ ´Öë †¯ÖÖÖ‡Ô ˆ¯ÖÖµÖµÖÖê •ÖÖÖ‹Ñ †Öî¸ü ¸üÖÖßןֵÖÖÑ Ã¯Ö™ü ú¸ëü :---- ü(†) ÃÖÖ´ÖÖוÖú ÃÖã¸üÖÖ ê ú ¯ÖÏÖ¾Ö¬ÖÖÖ (Provisions)ü (²Ö) ×¾Ö¤ê ü¿Öß ¯ÖÏŸµÖÖ ×Ö¾Öê ¿Ö… 6. (†) ׯ֔û»Öê ‹ú ¤ü¿Öú ÃÖê †×¬Öú ¾ÖÂÖÖí ´Öë ×ÖµÖÖÔ ŸÖ úß ŸÖê •ÖßÃÖê ¾Öé ü¨üß ê ú וִ´Öê ¤üÖ¸ü úÖ¸üúÖë úÖ Ã¯ÖÛ™üú¸üÖ ¤üßו֋… (²Ö) ÆüÖ»Ö ê ú ¾ÖÂÖÖí ´Öë ×ÖµÖÖÔ ŸÖ ×ú‹ ˆŸ¯ÖÖ¤ü ÃÖÓ ¸ü“ÖÖÖ ´Öë ŒµÖÖ ¯Ö׸ü¾ÖŸÖÔ Ö Æã ü‹ Æï ü ? 7. (†) ¤ü×ÖÖ ‹×¿ÖµÖÖ ´Öë •µÖÖ¤üÖŸÖ¸ü »ÖÖê ÖÖë ê ú ×»Ö‹ ¬Ö´ÖÔ ‹ú ¯ÖÆü“ÖÖÖ úÖ ´ÖÆü¢¾Ö¯Öæ ÖÔ ÄÖÖê ŸÖ ¸üÆüÖ Æî ü… “Ö“ÖÖÔ úßו֋… (²Ö) ³ÖÖ¸üŸÖßµÖ ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖÖ ê ú ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÃÖÓ ¤ü³ÖÔ ´Öë Æü´ÖÖ¸ê ü ¸üÖ™Òü ´Öë ¬Ö´ÖÔ ×Ö¸ü¯Öê ÖŸÖÖ úß †Ö¾Öû¿µÖúŸÖÖ úß •ÖÖÓ“Ö úßו֋… †Ö¸ü. ²Öß. †Ö‡Ô . ‹ÃÖ. ²Öß. (²Öß.›ü߆ָü) 2011 [ÃÖ´ÖµÖ---- -ÃÖã ²ÖÆü 9-30 ÃÖê 12-30 ŸÖú] (†×¬ÖúŸÖ´Ö †Ó ú-----100) ¯ÖÏ ¿Ö¯Ö¡Ö II †ÖÙ£Öú †Öî ¸ü ÃÖÖ´ÖÖוÖú ´Öã §ê ü [ ¯Ö»Ö™üú¸ü ¤ê ü×Ö‹

Upload: others

Post on 22-Mar-2020

6 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: [ÃÖ´ÖµÖ-----ÃÖ²ÖÆü 9-30 ÃÖ 12-30 ŸÖ ú] (†×¬Ö úŸÖ´Ö †Ó ú ... · India. 4. (a) “ Monetary measures have failed to control inflation in India.” Explain

CON 1165

ÃÖæ“Ö­ÖÖ‹Ñ.----(1) ×�ú­Æüß ¯ÖÖÑ“Ö ¯ÖÏ¿­ÖÖë �êú ˆ¢Ö¸ü ¤ëüü…

(2) ÃÖ³Öß ¯ÖÏ¿­ÖÖë �êú †Ó�ú ÃÖ´ÖÖ­Ö Æïü…

(3) ¯Ö׸ü�ÖÖ£Öá †¯Ö­Öß ‡“”ûÖ­ÖãÃÖÖ¸ü ¯ÖÏ¿­ÖÖê¢Ö¸ü ×ÃÖ±Ôú †Ó�ÖÏê•Öß µÖÖ ×Æü­¤üß ´Öë ¤êü ÃÖ�úŸÖê Æïü… ×�ú­ŸÖã ÃÖ³Ö߯ÖÏ¿­ÖÖê¢Ö¸ü ×�úÃÖß ‹�ú Æüß ³ÖÖÂÖÖ ´Öë ¤ëüü… ˆ­Ö ˆ¢Ö¸ü ¯ÖãÛßÖ�úÖ†Öë �úÖ ´Ö滵ÖÖÓ�ú­Ö ­ÖÆüà ÆüÖê�ÖÖ•ÖÖê †ÖÓ׿Ö�ú ºþ¯Ö ´Öë †Ó�ÖÏê•Öß †Öî ü †ÖÓ׿Ö�ú ºþ¯Ö ´Öë ×Æü­¤üß ´Öë ×»Ö�Öß �Ö‡Ô Æïü…

(4) ‹�ú ¯ÖÏ¿­Ö �úÖ ˆ¢Ö¸ü ‹�ú ÃÖÖ£Ö ´Öë ¤ëü… ¤æüÃÖ êü ¯ÖÏ¿­ÖÖë �êú ˆ¢Ö¸ü ˆÃÖ�êú ²Öß“Ö ´Öë ­Ö ¤ëü…

(5) ¯ÖÏŸµÖê�ú ¯ÖÏ¿­Ö �êú ˆ¢Ö¸ü ­ÖµÖê ¯Öéšü (page) ¯Ö¸ü ¿Öãºþ �ú ëü…

(6) ÆüßֻÖê�Ö (handwriting) †ÖÃÖÖ­Öß ÃÖê ¯ÖœÍü­Öê µÖÖê�µÖ ­ÖÆüà ÆüÖê­Öê ¯Ö¸ü †Ó�ú �úÖ™ü ×»ÖµÖê •ÖÖµÖë�Öê…

(7) ¯ÖÏ¿­ÖÖë �úÖ ´Ö滵ÖÖÓ�ú­Ö ˆ­Ö�úß ¥üÛ™üŸÖÖ (perspective), ×¾Ö¿»ÖêÂÖ�Ö †Öî¸ü ¯ÖÏßÖãןÖ�ú¸ü�Ö(presentation) ¯Ö¸ü ×­Ö³ÖÔ¸ü �ú êü�ÖÖ, ­Ö ×�ú ¯ÖÏ¿­ÖÖê¢Ö¸ü �úß »Ö´²ÖÖ‡Ô ¯Ö¸ü…

1. 1991 ÃÖê ³ÖÖ¸üŸÖßµÖ ²ÖÑØ�ú�Ö �Öê¡Ö´Öë ÃÖã¬ÖÖ¸ü ×�ú‹ �Ö‹ ˆ¯ÖÖµÖÖë�úß •ÖÖÓ“Ö �úßו֋, ŸÖ£ÖÖ ³ÖÖ¸üŸÖßµÖ ×¸ü—Ö¾ÖÔ ²ÖÑ�ú�úß´ÖÖîצüü�ú ­ÖßןִÖë ÆüÖ»Ö �êú ¯Ö׸ü¾ÖŸÖÔ­Ö �úÖ ÃÖÓ�Öê Ö ´Öë ¾Ö�ÖÔ­Ö �úßו֋ …

2. (†) ×­Ö ÓüŸÖ¸ü ×¾Ö�úÖÃÖ ŒµÖÖ Æîü ? ˆÃÖê ÆüÖ×ÃÖ»Ö �ú¸ü­Öê �êú ×»Ö‹ ŒµÖÖ �ú¸ü­ÖÖ “ÖÖ×Æü‹ ?

(²Ö) ¯ÖµÖÖÔ¾Ö¸ü�Ö ¯ÖϲÖÓ¬Ö­Ö ŒµÖÖ Æîü ? ¯ÖµÖÖÔ¾Ö¸ü�Ö ¯ÖϲÖÓ¬Öü­Ö�êú ÃÖÖ´ÖÖוÖ�ú †Öî ü †ÖÙ£Ö�ú ¯ÖÆü»Öã†Öë�êú ²ÖÖ êü ´Öë ïÖÛ™ü�ú¸ü�Ö¤üßו֋ …

3. (†) ÃÖÖ¾ÖÔ•Ö×­Ö�ú �Öê¡Ö�êú ˆª´ÖÖë­Öê †ÖÙ£Ö�ú ×¾Ö�úÖÃÖ �úÖê ²ÖœÍüÍüÖ­Öê Öë ´ÖÆü¢¾Ö¯Öæ�ÖÔ ³Öæ×´Ö�úÖ ×­Ö³ÖÖ‡Ô Æîü… ŒµÖÖ †Ö¯Ö‡ÃÖ ´ÖŸÖÃÖê ÃÖÆü´ÖŸÖ Æïüîü ? ïÖÛ™ü�ú¸ü�Ö ¤üßו֋…

(²Ö) ÃÖê¾ÖÖ �Öê¡Ö �úÖ ´ÖÆü¢¾Ö †Öî ü ³ÖÖ¸üŸÖ ´Öë ¸üÖê•Ö�ÖÖ¸ü ×­Ö´ÖÖÔ�Ö �ú¸ü­Öê ´Öë ˆÃÖ�úÖ µÖÖê�Ö¤üÖ­Ö Ã¯Ö™ü �úßו֋…

4. (†) ‘ ´Öã¦üÖÛñúŸÖß �úÖê ×­ÖµÖÓ×¡ÖŸÖ �ú¸ü­Öê ´Öë ´ÖÖîצü�ú ˆ¯ÖÖµÖ ­ÖÖ�úÖ´Ö (failed) ¸üÆêü Æïü… ’ ïÖÛ™ü�ú ü�Ö ¤üßו֋…

(²Ö) ´Öã¦üÖÛñúŸÖß ×­ÖµÖÓ×¡ÖŸÖ �ú¸ü­Öê �êú ×»Ö‹ ˆ“ÖßŸÖ ×¾Ö�ú»¯Ö ÃÖã—ÖÖ‡‹…

5. ×­Ö´­Ö×»Ö×�ÖŸÖ ×¾ÖÂÖµÖÖë¯Ö¸ü ³ÖÖ¸üŸÖ ´Öë †¯Ö­ÖÖ‡Ô ˆ¯ÖÖµÖµÖÖê•Ö­ÖÖ‹Ñ †Öî¸ü ¸ü�Ö­ÖßןֵÖÖÑ Ã¯Ö™ü �ú ëü :----

ü(†) ÃÖÖ´ÖÖוÖ�ú ÃÖã¸ü�ÖÖ �êú ¯ÖÏÖ¾Ö¬ÖÖ­Ö (Provisions)ü

(²Ö) ×¾Ö¤êü¿Öß ¯ÖÏŸµÖ�Ö ×­Ö¾Öê¿Ö…

6. (†) ׯ֔û»Öê ‹�ú ¤ü¿Ö�ú ÃÖê †×¬Ö�ú ¾ÖÂÖÖí ´Öë ×­ÖµÖÖÔŸÖ �úß ŸÖê•ÖßÃÖê ¾Öéü üß �êú וִ´Öê¤üÖ¸ü �úÖ¸ü�úÖë �úÖ Ã¯ÖÛ™ü�ú¸ü�Ö¤üßו֋…

(²Ö) ÆüÖ»Ö �êú ¾ÖÂÖÖí ´Öë ×­ÖµÖÖÔŸÖ ×�ú‹ ˆŸ¯ÖÖ¤ü ÃÖÓ ü“Ö­ÖÖ ´Öë ŒµÖÖ ¯Ö׸ü¾ÖŸÖÔ­Ö Æãü‹ Æïü ?

7. (†) ‘ ¤ü×�Ö�Ö ‹×¿ÖµÖÖ ´Öë •µÖÖ¤üÖŸÖ¸ü »ÖÖê�ÖÖë �êú ×»Ö‹ ‘ ¬Ö´ÖÔ ’ ‹�ú ¯ÖÆü“ÖÖ­Ö �úÖ ´ÖÆü¢¾Ö¯Öæ�ÖÔ ÄÖÖêŸÖ ¸üÆüÖ Æîü… ’“Ö“ÖÖÔ �úßו֋…

(²Ö) ³ÖÖ¸üŸÖßµÖ ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ­Ö �êú ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÃÖÓ¤ü³ÖÔ ´Öë Æü´ÖÖ êü ¸üÖ™Òü ´Öë ¬Ö´ÖÔ ×­Ö¸ü¯Öê�ÖŸÖÖ �úß †Ö¾Öû¿µÖ�úŸÖÖ �úß •ÖÖÓ“Ö�úßו֋…

†Ö¸ü. ²Öß. †Ö‡Ô. ‹ÃÖ. ²Öß. (²Öß.›ü߆ָü)

2011

[ÃÖ´ÖµÖ-----ÃÖã²ÖÆü 9-30 ÃÖê 12-30 ŸÖ�ú]

(†×¬Ö�úŸÖ´Ö †Ó�ú-----100)

¯ÖÏ¿­Ö¯Ö¡Ö II†ÖÙ£Ö�ú †Öî ü ÃÖÖ´ÖÖוÖ�ú ´Öã§êü

[ ¯Ö»Ö™ü�ú¸ü ¤êü×�Ö‹

Page 2: [ÃÖ´ÖµÖ-----ÃÖ²ÖÆü 9-30 ÃÖ 12-30 ŸÖ ú] (†×¬Ö úŸÖ´Ö †Ó ú ... · India. 4. (a) “ Monetary measures have failed to control inflation in India.” Explain

8. (†) ŒµÖÖ ”ûÖê™êü ¸üÖ•µÖÖë�úÖ ×­Ö´ÖÖÔ�Ö Æüß ¿ÖÖÃÖ­Ö �úß �Öã�Ö¾Ö¢ÖÖ´Öë ÃÖã¬ÖÖ¸ü †Öî ü ³ÖÏ™üÖ“ÖÖ¸ü ¯Ö¸ü ¸üÖê�ú �êú ×»Ö‹ ÃÖÆüßÃÖã—ÖÖ¾Ö Æîü ? “Ö“ÖÖÔ �úßו֋…

(²Ö) ¾ÖÖß�ú¸ü�Ö †Öî ü ˆ¤üÖ¸üß�ú¸ü�Ö �êú µÖã�Ö ´Öëê »ÖÖê�ú ¯ÖÏ¿ÖÖÃÖ­Ö ´Öë Æãü‹ ¯Ö׸ü¾ÖŸÖÔ­Ö�úÖ Ã¯ÖÛ™ü�ú¸ü�Ö ¤üßו֋…

9. (†) ‘ ³ÖÖ¸üŸÖßµÖ ¸üÖ•Ö­Öß×ŸÖ ´Öë •ÖÖŸÖß ÃÖ²ÖÃÖê ¯ÖϳÖÖ¾Öß †Öî ü ÃÖ¾ÖÔ¾µÖÖ¯Öß �úÖ¸ü�ú Æîü… ’ ˆ“ÖßŸÖ ˆ¤üÖÆü¸ü�ÖÖë �êú ÃÖÖ£Ö¾ÖŒŸÖ¾µÖ¯Ö¸ü “Ö“ÖÖÔ �úßו֋…

(²Ö) †­ÖãÃÖæ×“ÖŸÖ •ÖÖ×ŸÖ †Öî ü †­ÖãÃÖæ×“ÖŸÖ •Ö­Ö•ÖÖןֆÖë Ö¸ü †Ö¸ü�Ö�Ö ­ÖßןÖ�úÖ ¯ÖϳÖÖ¾Ö ÃÖ´Ö—ÖÖ‡‹…

10. ×�ú­Æüà ¤üÖ ê ¯Ö¸ü ×™ü¯¯Ö×�ÖµÖÖÑ ×»Ö×�Ö‹ :----

(†) ¾ÖÖß�ú¸ü�Ö �úÖ ÃÖÓÃ�éúŸÖß, ¯ÖÏÃÖÖ¸ü´ÖÖ¬µÖ´Ö †Öî¸ü ¯ÖÏÖî‘ÖÖê×�Ö�úß ¯Ö¸ü ¯ÖϳÖÖ¾Ö

(²Ö) ³ÖÖ¸üŸÖßµÖ †£ÖÔ¾µÖ¾ÖãÖÖ ´Öë »Ö‘Öæ †Öî¸ü ´Ö¬µÖ´Ö ˆª´ÖÖë�úß ³Öæ×´Ö�úÖ

(�ú) ˆ““Ö ×¿Ö�ÖÖ �úÖ ­Öß•Öß�ú¸ü�Ö

(›ü) ²Ö¤ü»ÖŸÖß ¤ãü×­ÖµÖÖ´Öë †ÖÓŸÖ¸ü¸üÖÛ™ÒüµÖ ´Öã¦üÖ �úÖêÂÖ…

CON 1165 2

Page 3: [ÃÖ´ÖµÖ-----ÃÖ²ÖÆü 9-30 ÃÖ 12-30 ŸÖ ú] (†×¬Ö úŸÖ´Ö †Ó ú ... · India. 4. (a) “ Monetary measures have failed to control inflation in India.” Explain

R. B. I. S. B. (B.DR)2011

[TIME—9-30 A.M. TO 12-30 P.M.](Maximum Marks—100)

PAPER IIECONOMIC AND SOCIAL ISSUES

N. B..—(1) Answer any five questions.(2) All questions carry equal marks.(3) Answers may be written either in English or in Hindi at the

candidate’s option. However, all the questions should be answeredonly in the language so chosen. Answer-books written partly inEnglish and partly in Hindi will not be evaluated.

(4) Part of the same question must be answered together withoutanswers to other questions intervening.

(5) Answer to each question must be started on a fresh page.(6) Marks will be deducted if handwriting is not easily legible.(7) Answers will be judged on the basis of perspective, analysis and

presentation.

1. Examine the banking sector reform measures undertaken in India since 1991. Brieflydescribe the recent changes in RBI’s monetary policy.

2. (a) What is sustainable development ? What should be done to achieve it ?

(b) What is environment management ? Explain social and economic aspects ofenvironment management.

3. (a) Do you agree with a view that public sector enterprises have played a strategicrole in accelarating economic growth. Explain.

(b) Explain the importance of service sector and its contribution to employment inIndia.

4. (a) “ Monetary measures have failed to control inflation in India.” Explain.

(b) Suggest suitable options for controlling inflation.

5. Explain the measures and strategies adopted by India on the following subjects

(a) Provision of Social Security

(b) Foreign Direct Investment.

6. (a) Explain the factors responsible for the rapid growth of export over the past decade.

(b) What changes have taken place in the product composition of exports in recentyears.

[ Turn over

CON 1165 3

Page 4: [ÃÖ´ÖµÖ-----ÃÖ²ÖÆü 9-30 ÃÖ 12-30 ŸÖ ú] (†×¬Ö úŸÖ´Ö †Ó ú ... · India. 4. (a) “ Monetary measures have failed to control inflation in India.” Explain

7. (a) Religion continues to be an important source of identity for most people in SouthAsia. Discuss.

(b) Examine the need of secularism in our country with special reference toconstitution of India.

8. (a) Is creation of smaller states the right solution to improve the quality of governanceand check corruption. Discuss.

(b) Explain the changes in public administration in the age of globalisation andliberalisation.

9. (a) ‘ Caste factor is most dominant and omnipresent in Indian politics ’. Discuss thestatement with suitable illustration.

(b) Explain the impact of reservation policy on scheduled castes and scheduled tribes.

10. Write notes on any two :—(a) Impact of globalisation on culture, media and technology.(b) Role of small and medium enterprises in Indian economy.(c) Privatisation of higher education.(d) IMF in the changing world.

CON 1165 4