f i z i k a fizika 7...1 f i z i k a fizika eter basiasvili 7 maswavleblis wigni grifminiwebulia...

74
1 fizika fizika eTer basiaSvili eTer basiaSvili 7 maswavleblis wigni maswavleblis wigni grifminiWebulia saqarTvelos ganaTlebis, grifminiWebulia saqarTvelos ganaTlebis, mecnierebis, kulturisa da sportis saminis- mecnierebis, kulturisa da sportis saminis- tros mier 2019 wels tros mier 2019 wels 2019 2019

Upload: others

Post on 05-Jan-2020

28 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

1

f i z i k a f i z i k a

eTer basiaSvilieTer basiaSvili

7maswavleblis wignimaswavleblis wigni

grifminiWebulia saqarTvelos ganaTlebis, grifminiWebulia saqarTvelos ganaTlebis,

mecnierebis, kulturisa da sportis saminis-mecnierebis, kulturisa da sportis saminis-

tros mier 2019 welstros mier 2019 wels

20192019

2

kompiuteruli uzrunvelyofa - kompiuteruli uzrunvelyofa - giorgi basiaSvili: giorgi basiaSvili:

redaqtori -redaqtori - Tamar basiaSvili Tamar basiaSvili

mis. Tbilisi, CubinaSvilis 21mis. Tbilisi, CubinaSvilis 21

tel.: (+995) 599265770 tel.: (+995) 599265770 (+995) 599510569 (+995) 599510569 el. fosta:el. fosta: [email protected] [email protected] vab gverdi:vab gverdi: http://www.basiashvili.ge/

ISBN 978-9941-8-1476-1ISBN 978-9941-8-1476-1

fizika 7fizika 7

eTer basiaSvilieTer basiaSvili

C eTer basiaSvili eTer basiaSvili

saavtoro ufleba daculiasaavtoro ufleba daculia

3

SinaarsiSinaarsi

Sesavali .....................................................................................................................4

$1. erovnuli saswavlo gegma ...............................................................................5

$2. wliuri programa fizikaSi ............................................................................8

$3 saxelmZRvanelos Sesatyvisoba erovnul saswavlo gegmasTan ..........11

$4. gakveTilis dagegmvis ZiriTadi principebi ...........................................14

$5. meToduri rekomendaciebi ...........................................................................20

$6. rekomendaciebi Sefasebisa da TviTSefasebisaTvis ............................31

$7. komentarebi saxelmZRvanelos struqturul elementebTan dakav-

SirebiT ....................................................................................................................40

$8. sakontrolo samuSaoebis nimuSebi ............................................................45

$9. gakveTilis scenarebi ....................................................................................55

4

SesavaliSesavali

VII klasis fizikis saxelmZRvanelo Sedgenilia erovnuli saswavlo

gegmis Sesabamisad.

saxelmZRvanelo Sedgeba ori erTeulisagan:

moswavlis wigni;

maswavleblis wigni.

damatebiT darTuli aqvs testebisa da amocanebis krebuli;

VII klasis maswavleblis wignSi warmodgenili masala garkveul dax-

marebas gauwevs maswavlebels saswavlo procesis efeqtianad warmarT-

vaSi.

maswavleblis wignis daniSnulebamaswavleblis wignis daniSnuleba

maswavleblis wignis mizania fizikis swavleba/swavlis xarisxis

gaumjobeseba. am miznis misaRwevad maswavleblis wignis funqciaa, dae-

xmaros maswavlebels sakuTari SesaZleblobebis srulyofaSi, erovnu-

li saswavlo gegmis gaazrebaSi.

maswavleblis wignSi SemoTavazebulia gakveTilebis dagegmvis

zogadi principi, gakveTilebis dagegmvis cxrili, meToduri rekomen-

daciebi, komentarebi saxelmZRvanelos struqturul elementebTan

dakavSirebiT, sakontrolo samuSaoebisa da testebis nimuSebi, pasuxe-

bi. es ar niSnavs maswavleblis damoukidebeli arCevanis SezRudvas, mas

SeuZlia swavlebis procesi warmarTos sxvadasxva meTodiT, misTvis

misaRebi saswavlo resursiT.

maswavleblis Sexedulebis mixedviT aqtivobebi SeiZleba Catardes

individualurad, wyvilebSi an jgufebSi.

maswavlebels SeuZlia saxelmZRvaneloSi warmodgenil masalas

daamatos sxva aqtivobebi, Secvalos ama Tu im sakiTxis SeswavlisaTvis

gankuTvnili drois xangrZlivoba da sxv.

saxelmZRvanelos Zlieri mxareebisaxelmZRvanelos Zlieri mxareebi

● aqtiuri swavlis (kritikuli da SemoqmedebiTi azrovnebis ganvi-

Tarebis) xelSewyoba;

● informaciis miwodeba moswavleTa asakis Sesabamisad;

● mkafiod Camoyalibebuli da Tanmimdevruli instruqciebi;

● sxvadasxva sirTulis testebi da aqtivobebi;

● yvela donis saazrovno unarebis ganviTarebis xelSewyoba;

● zomierad Camoyalibebuli axali terminebi, dargobrivi leqsika;

● naswavlis gameoreba da ganmtkiceba;

● sakvanZo sakiTxebis safuZvliani damuSaveba;

● Sinaarsis Sesabamisi TvalsaCinoeba;

● saswavlo-kvleviTi samuSaoebi;

● kiTxvebi da amocanebi paragrafis bolos;

● Semajamebeli samuSao yoveli Tavis bolos;

● gamarTuli sacnobaro/saZiebo aparati.

5

$1. erovnuli saswavlo gegma 1. erovnuli saswavlo gegma SesavaliSesavali

erovnuli saswavlo gegma efuZneba zogadi ganaTlebis sistemisaT-

vis fundamenturi mniSvnelobis mqone dokuments, „zogadi ganaTlebis

erovnul miznebs”, romelic gansazRvravs, Tu rogori Taobebis aRz-

rdas unda Seuwyos xeli saqarTvelos zogadi ganaTlebis sistemam.

erovnuli saswavlo gegmis mTavari amocanaa, Seqmnas erovnuli miznebis

misaRwevi saganmanaTleblo garemo da resursebi. am miznidan gamomdin-

are, igi irCevs pirovnebis ganviTarebaze orientirebul saganmanaTle-

blo koncefcias.

pirovnebaze orientirebuli saganmanaTleblo procesis centrSi

dgas moswavle, misi ganviTarebis procesi da mis mier miRweuli Sedegi.

erovnuli saswavlo gegmis fundamenturi principia Sedegze orien-

tireba, rac gulisxmobs moswavleTa aRWurvas qmediTi codniT. es ar-

sebiTi moTxovna aisaxeba sagnobrivi programebis samnawilian struq-

turaSi:

sagnobrivi programebis zogadi nawili gansazRvravs sagnis swav-

lebis amocanebs da im ZiriTad orientirebs, romlebic zogadi gana-

Tlebis erovnuli miznebidan gamomdinareobs.

sagnobrivi standarti gansazRvravs konkretul sagnobriv kompen-

tenciebs, romelTac unda daeuflon moswavleebi dasaxuli miznebis

misaRwevad.

sagnobrivi programebis ZiriTadi nawilis _ standartis _ fun-

damenturi principia Sedegze orientireba. masSi swavlebis miznebi

Camoyalibebulia konkretuli Sedegebis saxiT, anu im codnisa da un-

ar-Cvevebis saxiT, romlebic unda warmoaCinos moswavlem saswavlo

procesis dasrulebis Semdeg. standartiT gansazRvruli Sedegebisa

da indikatorebis saxiT maswavlebels eZleva konkretuli miTiTeba

imis Sesaxeb, Tu rogor da ra kuTxiT unda daamuSavebinos moswavleebs

CamonaTvalSi mocemuli Sinaarsobrivi sakiTxebi. is erTgvari gzamkv-

levia, romelic miuTiTebs, Tu rogor unda warimarTos saswavlo pro-

sagnobrivi programebisagnobrivi programebi

zogadi nawilizogadi nawili

sagnis swavlebis mizne-sagnis swavlebis mizne-

bi da amocanebi, sagnis bi da amocanebi, sagnis

swavlebis organizeba swavlebis organizeba

safexurebis mixedviT, safexurebis mixedviT,

Sefasebis principebiSefasebis principebi

sagnobrivi sagnobrivi

standartistandarti

sagnobrivi kompeten-sagnobrivi kompeten-

ciebi - Sedegebi da ciebi - Sedegebi da

indikatorebiindikatorebi

SinaarsiSinaarsi

savaldebulo sakiTxTa savaldebulo sakiTxTa

CamonaTvaliCamonaTvali

sarekomendacio sakiTx-sarekomendacio sakiTx-

Ta CamonaTvaliTa CamonaTvali

6

cesi, raTa moswavleebma codna gaazrebulad da safuZvlianad SeiZinon.

programis Sinaarsi warmoadgens savaldebulo da sarekomendacio

saswavlo sakiTxebis CamonaTvals.

1.1. fizikis swavlebis miznebi da amocanebi1.1. fizikis swavlebis miznebi da amocanebi

fizikis swavla-swavlebis miznebia, moswavles:

● gauCndes interesi fizikuri procesebis Seswavlis mimarT;

● SeeZlos samyaroSi mimdinare movlenebSi fizikis kanonzom-

ierebebis danaxva da miRebuli codnis gamoyenebiT sxvadasxva

cxovrebiseuli amocanis gadaWra;

● SeeZlos garemoSi mimdinare fizikuri procesebis urTierTda-

kavSireba;

● ganuviTardes kvleviTi unar-Cvevebi, romlebsac axali codnis

misaRebad gamoiyenebs;

● fizikuri movlenebis analizis safuZvelze SeeZlos bunebaSi sx-

vadasxva movlenis prognozireba;

● SesZinos fizikis dargobrivi eniT operirebis unari.

1.2. VII klasis fizikis standarti1.2. VII klasis fizikis standarti

standartis Sedegebi da Sinaarsistandartis Sedegebi da Sinaarsi

standartis Sedegebi sagnis cnebebze dafuZnebiT gansazRvravs

miznobriv orientirebs da pasuxobs SekiTxvas: ra unda SeeZlos moswav-

les fizikaSi sabazo safexuris bolos.

standartis Sedegebi jgufdeba sam mimarTulebad:

● fizikuri movlenebi - gulisxmobs fizikis ZiriTadi koncef-

ciebisa da kanonzomierebebis gaazrebas; sabunebismetyvelo

mecnierebebisaTvis saerTo cnebebze (nivTiereba da materia,

struqtura da funqcia, energia da energiis gardaqmna, sistemebi

da urTierTqmedebebi, mdgradoba da cvlilebebi) warmodgenebis

Camoyalibebas;

● mecnieruli kvleva-Zieba - gulisxmobs moswavlis CarTvas dak-

virvebebis, martivi eqsperimentebisa da cdebis ganxorcielebaSi;

● mecniereba da teqnologiebi - gulisxmobs sabunebismetyve-

lo mecnierebebis gamoyenebiTi aspeqtebis aRqmas; sabunebism-

etyvelo mecnierebebisa da teqnologiebis miRwevebis gavle-

nis gacnobierebas sazogadoebasa da garemoze; mniSvnelovani

samecniero aRmoCenebis Sefasebas; gaazrebas, rom mecnieruli

Sexedulebebi da mosazrebebi viTardeba da SeiZleba Seicvalos

droTa ganmavlobaSi.

standartis Sinaarsi gansazRvravs, ra unda icodes moswavlem. Si-

naarsi aRiwereba savaldebulo cnebebis, Temebisa da sagnobrivi

sakiTxebis saxiT.

indeqsebis ganmartebaindeqsebis ganmarteba

sabazo safexurze standartSi gaweril TiToeul Sedegs win uZRvis

indeqsi, romelic miuTiTebs sagans, swavlebis etapsa da standartis

Sedegis nomers; mag., fiz.sab.1.:

„fiz.“ – miuTiTebs sagans „fizika’’;

„sab.“ – miuTiTebs sabazo safexurs

„1“ – miuTiTebs standartis Sedegis nomers.

7

fizikis standartis Sedegebi (VII klasi)fizikis standartis Sedegebi (VII klasi)

Sedegebis Sedegebis

indeqsebiindeqsebistandartis Sedegebistandartis Sedegebi cnebebicnebebi

mimarTuleba: fizikuri movlenebimimarTuleba: fizikuri movlenebi

moswavlem unda SeZlos

fiz.sab.1.materiis daxasiaTeba misi fizikuri Tvisebebis

mixedviT;

materia, siste-

mebi;

struqtura,

funqcia, urT-

ierTqmedeba;

energia;

kvleva;

aRmoCena, Teo-

ria, kanoni,

teqnologia;

mdgradi ganvi-

Tareba.

fiz.sab.2.sxeulTa urTierTqmedebaze da urTierTqmedebis

Sedegebze argumentirebuli msjeloba;

fiz.sab.3.energiis saxeebis daxasiaTeba da maT urTierT-

gardaqmnaze argumentirebuli msjeloba.

mimarTuleba: mecnieruli kvleva-ZiebamimarTuleba: mecnieruli kvleva-Zieba

moswavlem unda SeZlos

fiz.sab.4.

fizikuri movlenebis Seswavlis mizniT kvlevis

(cda, eqsperimenti) dagegmva (hipoTezebis SemuSave-

ba, damokidebuli da damoukidebeli cvladebis

gansazRvra, kvlevis proceduris, monacemebis aR-

ricxvis formebis gansazRvra, saTanado resursebis

SerCeva);

fiz.sab.5.

fizikuri procesebisa da kanonzomierebebis kv-

levisaTvis saWiro procedurebis ganxorcieleba

(dakvirveba, gazomva, monacemebis aRricxva, Se-

sabamisi masalisa da aRWurvilobis adekvaturad

gamoyeneba);

fiz.sab.6.

Tvisebrivi da raodenobrivi monacemebis sxvadasxva

formiT (cxrilebiT, diagramebiT, grafikebiT da

sxv.) Cawera da organizeba; monacemebis organizebi-

sTvis informaciul- sakomunikacio teqnologiebis

gamoyeneba;

fiz.sab.7.

monacemebis gaanalizeba da argumentirebuli msj-

elobis safuZvelze daskvnebis gamotana, cvladebs

Soris damokidebulebis aRsawerad diagramebisa da

grafikebis gamoyeneba;

fiz.sab.8.modelebis Seqmna da gamoyeneba fizikuri movle-

nebis/ kanonzomierebebis saCveneblad;

fiz.sab.9.cdisa da eqsperimentis dagegmvisa da Catarebisas

usafrTxoebis wesebis dacva.

mimarTuleba: mecniereba da teqnologiebimimarTuleba: mecniereba da teqnologiebi

moswavlem unda SeZlos

fiz.sab.10.

sabunebismtyvelo mecnierebebisa da teqnolo-

giebis miRwevebis Sefaseba mdgradi ganviTarebis

principebis TvalsazrisiT;

fiz.sab.11.sabunebismetyvelo mecnierebebisa da teqnolo-

giebis miRwevebis yoveldRiurobasTan dakavSireba;

fiz.sab.12.sabunebismetyvelo mecnierebebis sxvadasxva pro-

fesiasTan dakavSireba.

8

$2 2 wliuri programa fizikaSiwliuri programa fizikaSi

VII klasiVII klasi

1. fizikuri sidideebi da maTi gazomva;

2. erTeulTa sistemebi.

saaTebis savaraudo raodenoba: 5

Tema: nivTierebis agebuleba da misi fizikuri TvisebebiTema: nivTierebis agebuleba da misi fizikuri Tvisebebi

sakiTxTa minimumi:

1. atomebi, molekulebi da maTi urTierTqmedeba;

2. difuzia; agregatuli mdgomareobis cvlileba;

3. masa da simkvrive.

saaTebis savaraudo raodenoba: 12 (+3)

Sefasebis indikatorebi - moswavlem unda SeZlosSefasebis indikatorebi - moswavlem unda SeZlos

● agregatuli mdgomareobis dakavSireba nivTierebis atomur-

molekulur agebulebasTan (fiz.sab.1, 2, 3);

● simkvrivis gansazRvra eqsperimentulad (fiz.sab. 4, 5, 6, 7, 9);

● difuziis movlenis sademonstracio modelis Seqmna da proble-

maze dafuZnebuli amocanebis gadaWra (fiz.sab.4, 5, 6, 7, 8, 9);

● difuziis movlenis rolis Sefaseba bunebasa da yofacxovrebaSi

(fiz.sab.1, 2, 3, 10, 11);

● dasaqmebis sferoebis dakavSireba nivTierebebis fizikuri maxa-

siaTeblebis codnis gamoyenebasTan (fiz.sab.1, 2, 3, 10, 11, 12).

mkvidri warmodgenebimkvidri warmodgenebi

● nivTiereba materiis erT-erTi saxea;

● nivTiereba Sedgeba atomebisa da molekulebisgan;

● atomebi da molekulebi ganuwyvetliv moZraoben;

● sxeulis masas am sxeulSi nivTierebis raodenoba gansazRvravs;

● nivTierebis simkvrive damokidebuli ar aris mis masasa da mocu-

lobaze;

● difuzia nivTierebis samive agregatul mdgomareobaSi mimdin-

areobs;

● temperaturis cvlileba cvlis difuziis siCqares;

● myari sxeuli inarCunebs formasac da moculobasac;

● siTxe inarCunebs moculobas, magram ver inarCunebs formas;

● airi ver inarCunebs verc formas da verc moculobas.

Tema: Tanabari moZraoba Tema: Tanabari moZraoba

sakiTxTa minimumi:

1. sxeulTa moZraoba;

2. aTvlis sistema;

3. Tanabari moZraobis siCqare.

saaTebis savaraudo raodenoba: 14 (+5)

Sefasebis indikatorebi - moswavlem unda SeZlos:Sefasebis indikatorebi - moswavlem unda SeZlos:

● sxeulis moZraobis damaxasiaTebel parametrebze (traeqtoria,

gavlili gza, aTvlis sxeuli, nivTieri wertili, gadaadgileba,

9

siCqare, saSualo siCqare, inercia,) msjeloba (fiz.sab.1,2, 3, 6);

● aTvlis sistemisa da aTvlis sxeulis mniSvnelobaze, moZraobis

fardobiTobaze argumentirebuli msjeloba (fiz.sab.6, 7);

● veqtoruli da skalaruli sidideebis daxasiaTeba (fiz.sab.6, 7);

● wrfivi Tanabari moZraobis Seswavla modelis saSualebiT; prob-

lemaze dafuZnebuli amocanebis gadaWra (fiz.sab.4, 5, 6, 7, 8, 9);

● sxeulTa siCqaris rolis Sefaseba bunebasa da yofacxovrebaSi

(fiz.sab. 10, 11);

● sxeulTa moZraobis saxeebis codnis dakavSireba sxvadasxva pro-

fesiasTan/saqmianobis sferosTan (fiz.sab.10, 11, 12).

mkvidri warmodgenebi:mkvidri warmodgenebi:

● Tanabaria moZraoba, Tu sxeuli mudmivi siCqariT moZraobs;

● sxeulis moZraoba an uZraoba aTvlis sistemis arCevazea

damokidebuli;

● sxeulis moZraobis erT-erTi ZiriTadi maxasiaTebeli misi siCqa-

rea;

● sxeulis moZraoba (siCqare da mimarTuleba) sxvadasxva aTvlis

sxeulis mimarT gansxvavebulia.

Tema: Zala da wneva Tema: Zala da wneva

sakiTxTa minimumi:

1. sxeulze moqmedi Zalebi;

2. wneva airebsa da siTxeebSi;

3. atmosferuli wneva;

4. ziarWurWeli.

saaTebis savaraudo raodenoba: 26 (+6)

Sefasebis indikatorebi - moswavlem unda SeZlos:Sefasebis indikatorebi - moswavlem unda SeZlos:

● bunebis sxvadasxva Zalis moqmedebis Sedegebze msjeloba (fiz.

sab.1, 2, 3, 6);

● sxvadasxva bunebis Zalebis moqmedebis Sedegis Seswavla mod-

elebis saSualebiT. problemaze dafuZnebuli amocanebis gadaW-

ra (fiz.sab.1, 2, 3, 4, 5, 7, 8, 9, 10, 11);

● airebsa da siTxeebSi wnevis ganawilebis Taviseburebebis eqsper-

imentulad dadgena da dakvirvebis Sedegebis ganzogadeba. prob-

lemaze dafuZnebuli amocanis gadaWra (fiz.sab.4, 5, 6, 7, 9);

● wnevis rolis Sefaseba bunebasa da yofacxovrebaSi (fiz.sab.10,

11);

● ziarWurWlis moqmedebis principis gamoyenebiT problemuri

amocanis gadaWra (fiz.sab.1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9);

● airebsa da siTxeebSi wnevis moqmedebis principebis codnis da-

kavSireba sxvadasxva profesiasTan/saqmianobis sferosTan (fiz.

sab.st.10, 11, 12).

mkvidri warmodgenebi:mkvidri warmodgenebi:

● sxeulze SeiZleba sxvadasxva tipis (simZimis, drekadobis, mizid-

ulobis, xaxunis) Zalebi moqmedebdnen;

● Zalis moqmedebis Sedegad sxeulma SeiZleba deformacia ganica-

dos;

● Zalis moqmedebiT sxeulma SeiZleba Seicvalos moZraobis siCqa-

10

re da mimarTuleba;

● Zala da siCqare veqtoruli sidideebia;

● wneva Zalis moqmedebis Sedegia;

● airis wneva WurWelSi yvela mimarTulebiT erTnairad moqmedebs;

● wneva, romelsac siTxe da airi ganicdis, erTnairad gadaecema

yvela mimarTulebiT;

● atmosferuli wneva dedamiwis zedapiridan simaRlis zrdasTan

erTad mcirdeba;

● ziarWurWelSi erTgvarovani siTxe erT doneze dgeba.

Temebis farglebSi dasamuSavebeli cnebebiTemebis farglebSi dasamuSavebeli cnebebi

materia, sistemebi, struqtura, funqcia, urTierTqmedeba, ener-

gia (energiis mudmivoba, energiis gardaqmna)kvlevis meTodi (cda, eqs-

perimenti, gamokiTxva, interviu); dagegmva-ganxorcieleba (sakvlevi

kiTxva, hipoTeza, usafrTxoeba, resursi, cvladi (damoukidebeli,

damokidebuli) monacemi, monacemTa organizeba, monacemTa analizi,

daskvna,); modeli (formula) aRmoCena, Teoria, kanoni, teqnologia,

mdgradi ganviTareba.

sagnis swavlebis miznebisa da Sinaarsis rukasagnis swavlebis miznebisa da Sinaarsis ruka

# Sinaarsistandartis Sesa-

bamisi Sedegebi

akademiuri

saaTebis ra-

odenoba

1 2 3 4

I Tavi _ mosamzadebeli periodi

moswavleebi ganixilaven fizikur movlenebs, fizikur sidideebs

da maT gazomvas, fizikur sxeuls da nivTierebas

5

II Tavi _ nivTierebis agebuleba da misi fizikuri Tvisebebi 12(+3)

2.1 nivTierebis agebuleba fiz.sab.1,2,3.

2.2 molekulebi da atomebi fiz.sab.1,2,3.

2.3 difuzia fiz.sab.1,2,3,4,5,6,7,

8,9,10,11,12.

2.4 molekulaTa urTierTqmedeba fiz.sab.1,2,3,4,5.

2.5 nivTierebaTa molekuluri agebuleba

sxvadasxva agregatul mdgomareobaSi

fiz.sab.1,2,3,4,5.

2.6 nivTierebaTa Tvisebebi sxvadasxva

agregatul mdgomareobaSi

fiz.sab.1,2,3,4,5.

2.7 sxeulis masa fiz.sab.1,2,3,4,5.

2.8 simkvrive fiz.sab.1,2,3,4,5,6.

III Tavi _ Tanabari moZraoba 14(+5)

3.1 Tanabari moZraoba. aTvlis sxeuli fiz.sab.1,2, 3.

3.2 nivTieri wertili. moZraobis traeq-

toria

fiz.sab.1,2, 3.

3.3 wrfivi Tanabari moZraoba fiz.sab.1,2,3,6.

3.4 moZraobis grafikuli warmodgena fiz.sab.1,2,3,6,7.

3.5 araTanabari moZraoba fiz.sab.2, 3,6,7.

3.6 skalaruli da veqtoruli sidideebi fiz.sab.1,2,3,6.

11

1 2 3 4

IV Tavi _ Zala

4.1 inercia fiz.sab.1,2,3,4,5. 12 (+2)

4.2 Zala fiz.sab.1,2,3,4,5.

4.3 drekadobis Zala fiz.sab.1,2,3,4,5,6,

7,8,10,11,12.

4.4 dinamometri fiz.sab.2,3,4,5,6.

4.5 simZimis Zala. sxeulis wona fiz.sab.1,2,3,6,7,10,

11,12.

4.6 xaxunis Zala fiz.sab.1,2,3,4,5,

10,11.

4.7 mSrali da sveli xaxuni fiz.sab.1,2,3,4,5,

6,10.

V Tavi _ wneva 14 (+4)

5.1 wneva fiz.sab.1,2,3,4,5,6.

5.2 wnevis gadacema myari sxeulis, siTxisa

da airis mier

fiz.sab.1,2,3,4,10,11.

5.3 paskalis kanoni fiz.sab.1,2,3,4,5.

5.4 hidravlikuri manqana fiz.sab.1,2,3,10,

11,12.

5.5 simZimis ZaliT gamowveuli siTxis an

airis wneva

fiz.sab.1,2,3,4,5,6,7.

5.6 ziarWurWeli fiz.sab.1,2,3,4,5,

10,11,12.

5.7 atmosferuli wneva fiz.sab.1,2,3,4,5.

5.8 toriCelis cda fiz.sab.1,2,3,4,5,6,7.

5.9 siTxisa da airis moqmedeba masSi CaSve-

bul sxeulze

fiz.sab.1,2,3,4,5,

10,11,12.

5.10 curvis pirobebi. gemebis curva fiz.sab.1,2,3,4,5,

10,11,12.

$3 3 . saxelmZRvanelos Sesatyvisoba erovnul . saxelmZRvanelos Sesatyvisoba erovnul saswavlo gegmasTansaswavlo gegmasTan

saxelmZRvanelo akmayofilebs ZiriTad moTxovnebs:saxelmZRvanelo akmayofilebs ZiriTad moTxovnebs:

● standartTan Sesabamisobas;

● asakTan Sesabamisobas;

● pedagogiur gamarTulobas;

● Sinaarsobriv saimedoobas.

saxelmZRvanelos ena Seesabameba saliteraturo enis normebsa da

moswavlis asaks.

Sinaarsi da miwodebis meTodika. Sinaarsi da miwodebis meTodika.

saxelmZRvanelos Sinaarsi emyareba Tanamedrove koncefciebs da

moswavlis codnas maTematikasa da sabunebismetyvelo disciplinebSi,

meToduri aparati ki Sedgenilia swavlebis tradiciuli da aqtiuri

meTodebis gaTvaliswinebiT.

teqsti gamarTulia da Sinaarsi viTardeba martividan rTulisken.

saxelmZRvanelos Sinaarsi xels uwyobs standartiT gansazRvruli

Sedegebis miRwevas, masSi asaxulia sagnis Teoriuli da praqtikuli

aspeqtebi, mocemulia realobis amsaxveli magaliTebi.

12

saxelmZRvanelos struqturasaxelmZRvanelos struqtura.

saxelmZRvanelo Sedgeba xuTi Tavisagan:

1. fizika _ mecniereba bunebis Sesaxeb;

2. meqanikuri moZraoba;

3. sxeulTa urTierTqmedeba;

4. sawyisi cnobebi nivTierebis agebulebis Sesaxeb;

5. hidro- da aerostatika.

SeniSvna:SeniSvna: pirvel TavSi warmodgenil masalas standartis Sinaarsi

ar iTvaliswinebs, igi xels Seuwyobs standartiT gaTvaliswinebuli

Sedegebis miRwevas.

s a x e l m Z R v a n e l o

rubrikebi Sesavali pasuxebi

eqsperimentuli

samuSao

daamzade

modeli

Sinaarsi

moamzade

Tema amoxseni amocanebi,

upasuxe kiTxvebs

danarTiTavi sarCevi

paragrafi

amocanaTa

amoxsnis

nimuSebi

Seamowme

Seni codna

VII klasis saxelmZRvanelos struqturaVII klasis saxelmZRvanelos struqtura

yoveli Tavi Seicavs ramdenime paragrafs, paragrafi ki _ miznobriv

erTeulebs. es erTeulebia: eqsperimentuli samuSao, Sinaarsi, kiTxve-

bi, sxvadasxva tipis amocanebi, Temis momzadeba, modelis damzadeba.

saxelmZRvaneloSi ganxilulia amocanaTa amoxsnis algoriTmi, rac

xels uwyobs moswavles savsebiT gaerkves amocanis arsSi da sworad

amoxsnas igi, mocemulia amocanaTa amoxsnis nimuSebi.

saxelmZRvaneloSi mniSvnelovani adgili ukavia sxvadasxva eqs-

perimentul samuSaos. zogi maTgani tardeba axali masalis axsnis pro-

cesSi da emsaxureba kvleva-Ziebis saSualebiT konkretuli codnis

gaazrebul SeZenas, zogi ki tardeba Seswavlili masalis gameorebisa

da ganmtkicebis mizniT.

yoveli Tavis bolos mocemulia testebi codnis Sesamowmeblad,

saxelmZRvanelos danarTSi ki warmodgenilia amocanaTa pasuxebi da

cxrilebi.

saxelmZRvaneloSi mocemuli masala maswavlebels saSualebas

aZlevs gamoiyenos swavlebis sxvadasxva meTodi da muSaobis forma im-

13

isda mixedviT, Tu ras iTxovs gadasacemi masalis Sinaarsi.

saxelmZRvanelo Seicavs TvalsaCinoebas sqemebis, cxrilebis,

grafikebis, diagramebis, fotoebis saxiT.

TvalsaCinoeba warmoadgens meTodikis nawils _ mas aqvs funqci-

uri datvirTva.

TvalsaCinoeba miznis Sesabamisad ganmartebulia, sqema aRqmadia da

ar aris gadatvirTuli wvrilmani detalebiT.

mTavari da ZiriTadi (ganmarteba, formula, aqtivoba) teqstidan

gamoyofilia ganlagebiT, SriftiT, CarCoTi, rubrikebiT.

saxelmZRvaneloSi arsebuli davalebebis mizani gansxvavebulia.

xSir SemTxvevaSi davaleba erTdroulad ramdenime mizans isaxavs.

1. saazrovno operaciebis daufleba1. saazrovno operaciebis daufleba

● Sedareba / Sepirispireba;

● analizi / sinTezi;

● abstrahireba / dakonkreteba;

● ganzogadeba / specifikuri gamoyeneba;

● problemis gadaWra;

● Sefaseba.

2. kvlevis unaris ganviTareba:2. kvlevis unaris ganviTareba:

● dakvirveba;

● dagegmva;

● monacemTa Segroveba da organizeba;

● monacemTa analizi da da interpretacia;

● kvlevis Sedegebis prezentacia.

3. TviTmarTvis unar-Cvevebi:3. TviTmarTvis unar-Cvevebi:

● motoruli (moZraobiTi) unar-Cvevebi;

● drosa da sivrceSi orientacia;

● usafrTxoeba;

● jansaRi cxovrebi wesi;

● zogadi qcevis wesebi (garemoze zrunva da pasuxismgebloba).

14

4. komunikacia:4. komunikacia:

● sxvisi pativiscema;

● pasuxismgebloba;

● TanamSromloba.

5. SemoqmedebiTobis ganviTareba:5. SemoqmedebiTobis ganviTareba:

● nimuSis mixedviT Sesruleba;

● gardaqmniT aRdgena (modifikacia wesis mixedviT);

● SemoqmedebiTi aqtivoba.

$4. gakveTilis dagegmvis ZiriTadi principebi 4. gakveTilis dagegmvis ZiriTadi principebi

saswavlo mizanisaswavlo mizani

saswavlo miznebi gansazRvravs ra codna, unar-Cvevebi da damokide-

bulebebi unda SeiZinon moswavleebma saswavlo procesSi.

saswavlo miznebi unda gamomdinareobdes:

● erovnuli saswavlo gegmis misaRwevi Sedegebidan;

● moswavleTa saWiroebidan, moTxovnilebebidan da interesebidan.

saswavlo mizani saswavlo procesis dagegmvis mniSvnelovani etapia,

romelic:

● gansazRvravs gakveTilis/saswavlo aqtivobis Sinaarss;

● qmnis safuZvels moswavleebis progresis SemowmebisaTvis;

● qmnis safuZvels maswavleblebis TviTSefasebisaTvis;

● gansazRvravs mosalodnel saswavlo Sedegebs.

mizani unda iyos formulirebuli konkretulad, martivad da re-

alisturad.

maswavlebelma unda gansazRvros, risi miRweva surs, risTvis aswav-

lis amas, ra ecodineba da ra SeeZleba, anu ra informaciul codnasa

da unar-Cvevebs SeiZens moswavle konkretuli gakveTilis Semdeg, rac

saerTo Sedegebis miRwevis safuZvelia.

swavlis procesi axlisa da ukve cnobilis erTmaneTTan dakavSirebis

procesia. maswavlebelma unda gaiTvaliswinos perspeqtiuli miznebic

_ gansazRvros am gakveTilze miRebul codnas rogor gamoiyeneben mo-

swavleebi momdevno gakveTilebze.

nebismieri gakveTilis Semdeg moswavle unda grZnobdes, rom codna

gaiRrmava da garkveuli unar-Cvevebi SeiZina.

ZiriTadi zmnebi, romlebic unda gamoiyenos maswavlebelma miznis

formulirebisas

gakveTilis bolos moswavleebi: gaigeben, axsnian, aRweren, Seadare-

ben, Seqmnian, gaaanalizeben, problemas gadaWrian, Seafaseben, gamoikv-

leven da a.S.

amgvarad, mizani unda iyos moswavleze orientirebuli; aRwerdes

Sesabamis saswavlo Sedegs; iyos naTeli da gasagebi; unda iyos gazom-

vadi da Sefasebadi.

15

gakveTilis gegma aRwers konkretul gakveTils dawyebis wuTidan

dasasrulamde.

gakveTilis gegmis Sedgenisas maswavlebelma aseve unda gaiTval-

iswinos moswavleTa winare codna, maTi SesaZleblobebi. igi saSuale-

bas aZlevs pedagogs efeqturad dagegmos gakveTili.

gakveTilis gegmis ZiriTadi komponentebi: gakveTilis gegmis ZiriTadi komponentebi:

● Tema;

● mizani;

● aqtivobebi (Sesabamisi gakveTilis mizanTan);

● saswavlo meTodebi (Sesabamisi aqtivobasTan);

● saswavlo resursebi;

● TiToeuli aqtivobisTvis saWiro dro;

● klasis organizebis formebi;

● TiToeuli aqtivobis bolos miRweuli savaraudo Sedegi;

● Sefaseba - gakveTilis ganmavlobaSi miRebuli codnis Sefasebis

konkretuli meTodebi;

● gakveTilis bolos misaRwevi Sedegi;

● TviTSefaseba.

gakveTilis msvlelobagakveTilis msvleloba

gakveTilis procesi SesaZlebelia Sedgebodes sami etapisagan: Ses-

avali, ZiriTadi nawili da daskvniTi nawili.

I. Sesavali _ gamowveva, (gakveTilis sawyisi faza)I. Sesavali _ gamowveva, (gakveTilis sawyisi faza)

gakveTilis dasawyisSive maswavlebelma unda moaxdinos moswav-

leTa yuradRebis mobilizacia, gamoiwvios interesi, rac ukavSird-

eba gakveTilis miznebs, daadginos moswavleTa codna da mzaoba axali

codnis SesaZenad.

gakveTilis dawyebis forma ganapirobebs moswavleTa motivacias.

motivacia saswavlo procesis mamoZravebeli Zalaa. moswavlis mo-

tivacia izrdeba, Tu is xedavs, rom maswavleblis prioriteti misi wins-

vlis xelSewyobaa, aseve moswavlis motivacia izrdeba, Tu is xedavs

davalebis mizans, darwmunebulia mis saWiroebaSi.

dasawyisSive maswavlebelma moswavleebs unda gaacnos gakveTilis

mizani. sasurveli iqneba, Tu moswavleebTan erTad daisaxeba miznis mis-

aRwevi gzebi. maswavlebelma Tavidanve unda daadginos, ra icis klasma

gansaxilveli sakiTxis Sesaxeb, rac axal Temaze gadasvlis saSualebas

iZleva. moswavleebi ixseneben imas, rac ician Sesaswavli sakiTxis ir-

gvliv. iwyeben axal Temaze fiqrs. moswavleebi aqtiurdebian, izrdeba

maTi interesi, rac, SesaZlebelia, diskusiaSi gadaizardos.

gakveTilis Sesavali nawili logikurad unda ukavSirdebodes

gakveTilis sxva momentebs.

II. ZiriTadi nawili _ masalis miwodebaII. ZiriTadi nawili _ masalis miwodeba

swavla/swavlebis axali midgomebi moiTxovs moswavleze orien-

tirebuli saswavlo procesis warmarTvas, amitom gakveTilis am faza-

Si, ZiriTadi Temis aTvisebisa da garkveuli unar-Cvevebis ganviTarebis

mizniT, maswavlebelma unda gamoiyenos sxvadasxva aqtivoba. mas zus-

tad unda hqondes gansazRvruli, ra Sedegebamde miiyvans TiToeuli

16

aqtivoba. maswavlebelma es aqtivobebi ise unda dagegmos, rom moswav-

leebma TviTon `aRmoaCinon~ saxelmZRvaneloSi mocemuli faqtebi da

koncefciebi.

maswavlebelma xeli unda Seuwyos moswavleebs, Tavisuflad gamoTq-

van mosazrebebi, imsjelon, daasaxelon konkretuli magaliTebi praq-

tikidan, darwmundnen miRebuli codnisa da unarebis saWiroebaSi.

III daskvniTi nawili _ gaazreba, refleqsia.III daskvniTi nawili _ gaazreba, refleqsia.

gakveTilis am etapze ajameben masalas, gamoaqvT daskvnebi da afase-

ben Sedegebs.

moswavleebma unda SeZlon: codnis gaanalizeba da daskvnebis gamo-

tana; kiTxvebze pasuxebis gacema; miRebuli informaciis praqtikuli

gamoyeneba.

gakveTilis msvelelobis procesSi maswavlebeli aqcents akeTebs

miznidan gamomdinare moswavleTa unar-Cvevebis ganviTarebaze.

maswavlebels SeuZlia gamoiyenos Sefasebis sxvadasxva forma: da-

kvirveba, kiTxva-pasuxi, testireba, moswavleebis mxridan kiTxvebis

momzadeba, sakontrolo wera da sxv.

gamowvevagamowveva Sinaarsis realizebaSinaarsis realizeba refleqsiarefleqsia

• saswavlo miznisa da

Sesabamisi molodinis

gansazRvra

• SinaarsTan dakavSireb-

uli winare codnisa da ga-

mocdilebis gaaqtiureba

• winare codnis araform-

aluri Sefaseba, araswori

warmodgenebis gamokveTa

• pozitiuri ganwyobis

Seqmna, yuradRebis kon-

centrireba, interesisa

da swavlis motivaciis

gaRvivevaba

• saswavlo masalis gac-

noba

• informaciis moZieba da

damuSaveba

• axali codnis konstru-

ireba (ageba)

• ZiriTadi sakiTxebis

gamokveTa

• Sesaswavli Temisadmi

pirovnuli damokide-

bulebis da kavSirebis

gamokveTa

• SekiTxvebis dasma Sesas-

wavli Temis gageba–gaaz-

rebis xelSesawyobad

• moswavleTa winare

codnis dakavSireba axal

TemasTan, Sedareba ramde-

nad gamarTlda gamoTqmu-

li varaudebi da molo-

dinebi

• mTavari ideebis Sejameba

• Temis kvlevisa da Ses-

wavlis Sedegad Camoya-

libebuli mosazrebebis

gaziareba

• moswavleTa pirovnuli

damokidebulebebis gazi-

areba

• miRebuli codnis mniS-

vnelobisa da praqtikuli

sargebelis gansazRvra

• Temis Seswavlis Sedegad

axali gaCenili kiTxvebis

ganxilva

• swavlis procesis Se-

faseba – TviTSefaseba

gakveTilis dagegmvisas maswavlebelma unda gaiTvaliswinos aseve

masalis miwodebis deduqciurdeduqciur Tu induqciurinduqciur midgomas gamoiyenebs.

deduqciuri midgomiT Catarebuli gakveTili iwyeba zogadi cne-

bebis ganxilviT, rasac mohyveba konkretuli sakiTxebis/magaliTebis

ganxilva.

induqciuri midgomisas ki maswavlebeli konkretuli magaliTebis

ganxilvidan midis ganzogadebamde.

17

ra mizans emsaxureba dagegmva?ra mizans emsaxureba dagegmva?

sworad dagegmili saswavlo procesi moqnilobis saSualebas iZl-

eva, xels uwyobs saswavlo procesis efeqturobisa da maswavleblis

profesiul zrdas.

maswavleblebi adgenen wliur, Tematur, kvirisa da gakveTilis

gegmebs. yvela es done erTmaneTTan unda iyos koordinirebuli. wli-

uri gegmis Sesruleba moiTxovs mis ganawilebas Temebze, Tematurisa -

drois calkeul danayofebze, Tavis mxriv, am gegmebis ganawilebas kvi-

rebsa da dReebze.

dagegmva emsaxureba saswavlo procesis organizebas, mis gamdidre-

ba-gamravalferovnebas, ganaxlebas.

maswavlebeli ZiriTadad Tavad gegmavs gakveTils, magram TanamS-

romloba kolegebTan aucilebelia. sxva maswavleblebTan erTad muS-

aoba da ideebis gaziareba profesionalizmis zrdis saukeTeso gzaa.

sagnobrivi jgufebis mier erToblivad SemuSavebuli gegma bev-

rad ufro daxvewili produqti iqneba, radgan rac meti gamocdili da

mcodne pedagogi CaerTveba gegmis SemuSavebaSi, xarisxobrivad miT

ufro srulyofil gegmas miviRebT.

magram rac unda srulyofili iyos gakveTilis gegma, mainc adap-

tirebas saWiroebs konkretul situaciasTan mimarTebiT.

ar arsebobs iseTi universaluri gegma, romelic TiToeuli mo-

swavlis SesaZleblobebsa da saWiroebebs pasuxobdes. saWiroa maswav-

lebelma gamoiyenos wignSi mocemuli gegma, magram igi moargos Tavisi

klasis SesaZleblobebs, saWiroebebsa da survilebs.

aqtivobebi da meTodebiaqtivobebi da meTodebi

xSirad maswavleblebs uWirT gaarCion erTmaneTisagan aqtivoba

(ras vakeTeb?) da meTodi (rogor vakeTeb?).

Tu daesmis kiTxva rogor vakeTeb? e.i. ra didaqtikuri xerxiT vax-

orcieleb am aqtivobas, es aris meTodi.

aqtivobebis SerCevisas dafiqrdiT:

● Tqven mier amorCeuli aqtivobebi dagexmarebaT Tu ara dasaxuli

miznis miRwevaSi?

● miznis misaRwevad ras gaakeTebT Tqven (maswavleblis aqtivoba)

da ras gaakeTeben moswavleebi (moswavlis aqtivoba)?

● ramdeni aqtivoba migiyvanT miznamde?

● rogori iqneba aqtivobebis Tanmimdevroba?

● Seesabameba Tu ara Tqven mier SerCeuli aqtivoba moswavleebis

codnasa da unarebs, maT SesaZleblobebsa da gamocdilebas.

saswavlo meTodebis SerCevisas gaTvaliswinebuli unda iyos:

● misi Sesabamisoba aqtivobasTan;

● klasis organizebis formasTan;

● teqnikurad misi ganxorcilebis SesaZlebloba.

TiToeuli aqtivobisa da gakveTilis bolos misaRwevi Sedegebi.

rodesac maswavlebeli miznis misaRwevad irCevs Sesabamis aqtivo-

bebsa da meTodebs, aucileblad unda gaiTvaliswinos, TiToeuli am

aqtivobisa da meTodis gamoyeneba moswavleebSi ra unarebis ganviTa-

rebas uwyobs xels, e.i. TiToeul aqtivobas ra Sedegze gahyavs moswav-

18

leebi. yoveli aqtivobis bolos miRweul Sedegebs moswavleebi unda mi-

hyavdes gakveTilis bolos misaRwev Sedegebamde; saidanac, Tavis mxriv,

unda gamomdinareobdes gakveTilis mizani.

moswavleebis organizebamoswavleebis organizeba

dagegmvisas gasaTvaliswinebelia, rogor ganvaxorcieloT moswav-

leebis organizeba da rogor mivusadagoT samuSao maT SesaZleblo-

bebs? rogor vamuSavebT moswavleebs: individualurad, wyvilebSi,

jgufebSi Tu mTel klass?

resursebiresursebi

saswavlo resursebis sworad SerCeva erT-erTi mniSvnelovani wina-

pirobaa saswavlo procesis efeqtianad warmarTvisaTvis.

gasaTvaliswinebelia, ra tipis resursebs gamoviyeneb (saxelmZR-

vanelos, Jurnalebs, statiebs, enciklopediebs, samuSao furclebs,

telefilmebs, internets da a.S).

SefasebaSefaseba

imisaTvis, rom maswavlebelma gansazRvros miaRwia Tu ara sasurvel

Sedegs, aucilebelia man Seamowmos saswavlo Sedegebi. gakveTilis geg-

maSi asaxuli unda iyos Sefasebis ra tipebisa da meTodebis gamoyenebas

apirebs pedagogi konkretul gakveTilze.

TviTSefasebaTviTSefaseba

yoveli gakveTilis gegmas unda axldes maswavleblis TviTSefasebis

cxrili. yoveli gakveTilis bolos, rodesac maswavlebuli Catare-

buli gakveTilis refleqsias akeTebs, unda gaaanalizos ra iyo kargi,

rac daexmara Sedegis miRwevaSi, ram daabrkola. risi gaumjobesebaa sa-

surveli.

Sefasebis Sedegebisa da TviTSefasebis gaTvaliswinebiT maswavleb-

els SesaZlebloba eZleva dagegmili gakveTilis koreqtirebisa, misi

xelaxali pilotirebisa da a.S.

saswavlo procesisadmi SemoqmedebiTi midgoma, Sedegebis sistema-

turi kontroli pedagogs exmareba mudmivad daxvewos Tavisi pedago-

giuri praqtika.

19

gakveTilis dagegmvis cxriligakveTilis dagegmvis cxrili

gakveTilis saswavlo mizanigakveTilis saswavlo mizani

ra minda vaswavlo Cems moswavleebs?

ra minda icodnen da SeZlon Cemma moswavleebma gakveTilis bolos?

saswavlo miznebi gamoxataven imas, rasac swavlis procesSi unda mivaRwioT, anu ra

codna da unar-Cvevebi unda SeiZinon moswavleebma.

saswavlo mizani aris gakveTilis dagegmvis mniSvnelovani instrumenti: igi gansaz-

Rvravs mosalodnel Sedegebs, saswavlo aqtivobebis mizanmimarTul SerCevas, Se-

fasebis xerxebsa da tips; maswavleblis TviTSefasebis safuZvelia.

mizani iwereba konkretulad, martivad da realisturad. magaliTad, gakveTilze

moswavleebi gaigeben, axsnian, aRweren, Seadareben, Seqmnian, gaaanalizeben, prob-

lemas gadaWrian, Seafaseben, gamoikvleven da a.S.

mi

sa

Rw

ev

i s

aS

ua

le

be

bi

mi

sa

Rw

ev

i s

aS

ua

le

be

bi

saswavlo aqtivobasaswavlo aqtivoba

aqtivobebis SesarCevad unda davfiqrdeT, miznis misaRwevad ras gavakeTeb me da

ras gaakeTeben moswavleebi? miznis misaRwevad erTi aqtivobaa Casatarebeli Tu

ramdenime aqtivobis Catareba? rogori iqneba aqtivobebis Tanmimdevroba?

sanam avirCevdeT aqtivobas, aucilebelia davfiqrdeT moswavleebis codnasa da

unarebze, maT SesaZleblobasa da gamocdilebaze. aqtivobebis Tanmimdevroba

ise unda daigegmos, rom SenarCundes moswavleTa interesebi da motivacia. mo-

swavleTa motivaciisaTvis Zalian didi mniSvneloba aqvs, ra aqtivobiT daviw-

yebT gakveTils.

moswavleTa organizebamoswavleTa organizeba

rogor vimuSaveb: mTel klasTan, individualurad, jgufebTan, Tu wyvilebTan?

rogor vamuSaveb moswavleebs davalebebze: mTel klass erTad, individualu-

rad, wyvilebSi, Tu jgufurad?

drois ganawilebadrois ganawileba

rogor gavanawilo dro gakveTilis sxvadasxva monakveTze?

ra dro damWirdeba me da ra dro _ moswavleebs aqtivobebis Sesasruleblad?

saganmanaTleblo resursisaganmanaTleblo resursi

ra resursebs gamoviyeneb saswavlo miznis misaRwevad _ ra mWirdeba moswav-

leebis motivaciis gamosawvevad da aqtivobebis Casatareblad? (moswavlis

wigni da rveulebi, Jurnalebi, statiebi, samuSao furclebi, telefilmebi, in-

terneti da a.S,)

SefasebaSefaseba

rogor unda Sevamowmo saswavlo Sedegebi? Sefasebis ra xerxsa da formas gamoviy-

eneb imisaTvis, rom gavigo ra iswavles moswavleebma? (ra moqmedebebis Sesruleba

unda SeZlon moswavleebma, rom davadginoT miRweul iqna Tu ara mizani?)

gakveTilis dagegmvis Sefasebis sqemagakveTilis dagegmvis Sefasebis sqema

kriteriumebi 1 2 3

gakveTilis mizani gasagebad da konkretulad aris warmodgenili

saswavlo mizani gamoxatavs imas, rasac moswavleebisagan unda

movelodeT

mizani realisturad aris warmodgenili da misi miRweva SesaZlebelia

gakveTilis ganmavlobaSi

aqtivoba/aqtivobebi emsaxureba miznis miRwevas

gakveTilis dawyebis forma iwvevs moswavleebis motivacias

moswavleTa organizebis forma Seesabameba aqtivobas da xels uwyobs

miznis miRwevas

dro adekvaturad aris ganawilebuli gakveTilis sxvadasxva moment-

sa da aqtivobebze

gamoyenebuli resursebi iwvevs moswavleTa motivacias da maT aqti-

ur CarTvas sagakveTilo procesSi

Sefasebis xerxebi saSualebas iZleva, davadginoT, mivaRwieT Tu ara

mizans

20

$5. meToduri rekomendaciebi5. meToduri rekomendaciebi

meTodi niSnavs dasaxuli miznis miRwevis gzas, xerxs, saSualebas.

efeqtiani swavlebis unikaluri recepti ar arsebobs, magram sx-

vadasxva meTodis gamoyenebiT maswavlebels SeuZlia swavleba Zalian

efeqtiani gaxados. swavlebis procesSi aucileblad gasaTvaliswine-

belia procesis ZiriTadi elementebi:

swavlebis mizani (risTvis vaswavliT);

swavlebis Sinaarsi (ras vaswavliT);

meTodebi (rogor vaswavliT);

pedagogi (vin aswavlis);

moswavle (vin swavlobs).

maswavleblis movaleobaa swavleba-swavlis organizeba, masSi mo-

swavlis aqtiuri CarTva da Sefaseba.

praqtika gvaswavlis, rom kargad mofiqrebuli amocana, ra dargSic

unda iyos igi, zogjer miuRweveli rCeba, Tu sworad ar SeirCa misi ganx-

orcielebisaTvis saWiro meTodebi.

swavlebis meTodebs iseTive didi xnis istoria aqvs, rogoric TviT

swavlebas. Tanamedrove msoflio saganmanaTleblo politikis ZiriTa-

di mimarTulebaa moswavleze orientirebuli swavleba. moswavle unda

iyos saswavlo-aRmzrdelobiTi procesis centrSi da aqtiurad monaw-

ileobdes saswavlo procesSi.

interaqtiuri meTodebiinteraqtiuri meTodebi

aris Tanamedrove saganmanaTleblo sistema, romelic eyrdnoba

maswavleblisa da moswavlis axali rolebis Ziebasa da humanizmis prin-

cipebs. is miznad isaxavs maswavlebelze orientirebuli avtoritaru-

li saswavlo procesis Secvlas moswavleze orientirebuli saswavlo

procesiT, romelic iTvaliswinebs am ukanasknelis interesebsa da

moTxovnilebebs. interaqtiur swavlebas Semoaqvs pedagogikaSi swav-

lebisa da codnis Sefasebis axali strategiebi.

interaqtiuri meTodika orientirebulia moswavleze, romelic sas-

wavlo-aRmzrdelobiTi procesis centrSia da aqtiurad monawileobs

masSi.

fizikis swavlebisas gamoyenebuli meTodebis racionaluroba gan-

isazRvreba imiT, Tu ramdenad efeqturad aiTvisa moswavlem sapro-

gramo masala, SeiZina miRebuli codnis praqtikaSi gamoyenebisa da da-

moukidebeli muSaobis unar-Cvevebi, ganaviTara logikuri azrovneba.

swavlebis procesisadmi es axali midgoma eyrdnoba mniSvnelovan

saganmanaTleblo mimdinareobas _ konstruqtivizmskonstruqtivizms. konstruqtiviz-

mis ZiriTadi idea imaSi mdgomareobs, rom vaswavloT moswavleebs Zve-

li da axali codnis Sedarebis meSveobiT axali informaciis Segroveba,

daskvnebis damoukideblad gamotana, damoukideblad azrovneba, cod-

nis konstruireba - Seneba.

ineraqtiuri meTodika saSualebas gvaZlevs gavaaqtiuroT mo-

swavlis SemecnebiTi SesaZleblobebi, xeli SevuwyoT kritikuli az-

rovnebisa da damoukideblad muSaobis unaris ganviTarebas.

am miznis ganxorcielebaSi maswavlebels did daxmarebas gauwevs

sxva dasxva meTodi. ganvixiloT zogierTi maTgani.

moswavleze orientirebulma swavlebam Zlieri biZgi misca TanamS-

romlobiTi pedagogikis ganviTarebas, romlis mixedviT aRsaniSnavia

21

wyvilebSi da jgufebSi muSaoba.

jgufur mecadineobasjgufur mecadineobas winaswar momzadeba da dagegmva sWirdeba.

cxadia, amgvari muSaoba damatebiT dros moiTxovs, samagierod pedago-

giuri efeqti sagrZnoblad maRalia. saWiroa SemuSavdes jgufuri muS-

aobis wesebi moswavleebTan erTad. sasurvelia, jgufSi gaerTiandnen

sxvadasxva siZlierisa da codnis donis, gansxvavebuli Tavsebadobis

moswavleebi TiToeulis SesaZleblobis realizaciisa da pirovnuli

maxasiaTeblebis xelSewyobis garantiiT.

jgufi micemul davalebas asrulebs lideris an maswavleblis

xelmZRvanelobiT.

jgufs eZleva davaleba, romlis Sesasruleblad saWiro dro winas-

war gansazRvrulia.

jgufuri muSaobis dros erToblivad unda ganixilon samuSaos msv-

leloba da Sedegebi. maswavlebeli akvirdeba muSaobis msvlelobas, re-

agirebs SekiTxvebze, aucileblobis SemTxvevaSi exmareba calkeul mo-

swavles an jgufs. samuSaos damTavrebis Semdeg jgufis lideri akeTebs

prezentacias _ warmoadgens namuSevars.

prezentaciisprezentaciis dros maswavlebeli ar ereva momxseneblis gamosv-

laSi. Sefasebis forma winaswar unda iyos gansazRvruli. sasurvelia

moswavleebma Tavad Seafason erTmaneTis namuSevrebi. amasTan, unda

daasabuTon, Sefasebisas ra kriteriumebiT ixelmZRvaneles (azris Cam-

oyalibeba, originaluri gadawyveta, naSromis gaformeba da sxv.). Se-

fasebamde SeiZleba gaimarTos mcire diskusia.

kiTxvis dasma.kiTxvis dasma. kiTxvis dasmis unar-Cveva azrovnebis ganviTarebis

erT-erTi maCvenebelia, amitom am unars sagakveTilo procesSi gansa-

kuTrebuli mniSvneloba eniWeba. kiTxvebs svamen maswavlebelic da mo-

swavleebic. am gziT moswavleebi moipoveben codnas, amitom saswavlo

procesis efeqtianobisaTvis moswavleebSi unda ganvaviTaroT kiTxvis

dasmisa da kiTxvaze pasuxis gacemis unari.

rogor davsvaT kiTxva? rogor davsvaT kiTxva?

kiTxva unda iyos mkafio da lakoniuri;

kiTxva ar unda Seicavdes ucnob sityvebs;

kiTxvis dasmis Semdeg saWiroa mcire pauza.

kiTxva-pasuxis saSualebiT maswavlebeli arkvevs, rogor gaiges da

aiTvises moswavleebma masala, saWiroa Tu ara damatebiTi informacia.

kiTxva-pasuxi moswavleebs exmareba gaimeoron da ganamtkicon nas-

wavli masala, mieCvion damoukidebel azrovnebas, analizs, Sefasebas,

ganasxvaon mniSvnelovani sakiTxebi naklebad mniSvenlovanisagan, dar-

wmundnen sakuTar ZalebSi.

SekiTxvebi SeiZleba iyos sxvadasxva saxisa:

hipoTezurihipoTezuri (rogor fiqrob an ras moimoqmedeb, Tu...?) _ am saxis

SekiTxva moswavles uadvilebs varaudis gamoTqmas, exmareba warmosax-

vis unaris ganviTarebaSi;

gansjiTigansjiTi (rogor SeiZleba problemis gadaWra?) _ am saxis SekiTxva

moswavles uviTarebs damoukidebel azrovnebas.

wamaxalisebeliwamaxalisebeli (ra moxdeba Semdeg?) _ am saxis SekiTxviT moswav-

les uadvildeba STabeWdilebebisa da gamocdilebis gaziareba.

22

mastimulirebelimastimulirebeli (ra azris xar? eTanxmebi Tu ara?) _ amgvari

SekiTxvebiT moswavle grZnobs, rom mis azrs afaseben.

kvleviTikvleviTi (ratom fiqrob ase?) _ am saxis SekiTxvebi xels uwyobs an-

alizis, msjelobis, sakuTari azris dasabuTebis unaris ganviTarebas

da sxv.

maswavleblis mier dasmuli SekiTxvebis Tanmimdevroba unda iyos

logikuri da mimarTuli martividan rTulisken, konkretulidan _

zogadisken.

blumis taqsonomiablumis taqsonomia

benjamen blumma da misma kolegebma SeimuSaves taqsonomia, anu kla-

sifikaciis sistema ganaTlebis miznebisaTvis.

blumis mixedviT, ganaTlebis mizania ara mxolod codnis dagrove-

ba, aramed maRali donis azrovnebis formebis Camoyalibeba.

blumma adamianis azrovnebis an Semecnebis unari eqvs doned dayo. blumma adamianis azrovnebis an Semecnebis unari eqvs doned dayo.

es doneebia: codna, gageba, gamoyeneba, analizi, sinTezi da Sefaseba.es doneebia: codna, gageba, gamoyeneba, analizi, sinTezi da Sefaseba.

azrovnebis es doneebi safexurebad aris ganlagebuli, sadac yoveli

momdevno done ufro rTuldeba. codna, gageba da gamoyeneba qveda saa-

zrovno doneSi moiazreba, xolo analizi, sinTezi da Sefaseba – zeda

doneebia da aviTarebs maRal saazrovno unarebs.

ganvixiloT es doneebi cal-calke: ganvixiloT es doneebi cal-calke:

1. codnacodna niSnavs raimes Sesaxeb informaciis qonas da raime saqmis

an moqmedebis Sesasruleblad saWiro xerxebis flobas. masSi igulisx-

meba:

• faqtebis, wesebis, principebis, Teoriebis, TariRebis, proce-

sebis, obieqtebis, stilis, movlenebis cnoba da dasaxeleba;

• konkretuli monacemebis, terminologiis codna;

• informaciis moZiebis procedurebis codna;

• konkretul monacemebTan muSaobis xerxebisa da saSualebebis

codna: a) wesebisa da kanonebis codna; b) klasifikaciebisa da kate-

goriebis codna; g) kriteriumebis codna; d) meTodebis codna;

• smeniTi, werilobiTi da grafikuli informaciis damaxsovreba

da gaxseneba msgavsi an zusti formiT.

tipuri zmnebi (sakvanZo sityvebi): CamoTvaleT, gansazRvreT,

miusadageT, dayaviT kategoriebad, daasaxeleT, SeadgineT, gamoTqviT

azri, daadgineT...

aseTi SekiTxvebiT ixseneben Seswavlil masalas.

2. gagebaSigagebaSi igulisxmeba naswavli masalis mniSvnelobis wvdoma. ker-

Zod,

• faqtebis, wesebis, principebis, Teoriebis, procesebis, obi-

eqtebis, stilis, movlenebis sakuTari sityvebiT aRwera;

• teqstis ZiriTadi azris sakuTari sityvebiT axsna mSobliur

enaze;

• teqstis Sinaarsis gagebaze mimarTul kiTxvaze pasuxis gacema;

• smeniTi, werilobiTi da grafikuli informaciis erTi formidan

meoreSi gadatana;

• Sesabamisi magaliTis moyvana;

• sagnebis, movlenebis, procesebisa da stilis TvalsaCino niSniT

daxarisxeba da dajgufeba.

23

tipuri zmnebi: aRwereT, axseniT, gardaqmeniT, ganasxvaveT, daasax-

eleT magaliTebi, ganmarteT, gaimeoreT, daakavSireT, gamosaxeT sim-

bolurad ...).

aseTi SekiTxvebi aviTarebs masalis arsis Cawvdomis unars.

3. gamoyenebaSigamoyenebaSi igulisxmeba adre aTvisebuli codnis praqtikaSi

gamoyeneba. kerZod,

• codnis sxvadasxva situaciaSi (konteqstSi) moxmareba;

• modelis mixedviT (naswavli wesis mixedviT) davalebis, samuSaos

Sesruleba;

• proceduris ganxorcieleba;

• kanonzomierebis moqmedebis farglebis gansazRvra.

tipuri zmnebi: miusadageT, gamoTvaleT, CaatareT eqsperimenti,

gamoiyeneT, daamtkiceT, warmoidgineT, daakavSireT, gadawyviteT ...

aseTi SekiTxvebiT moswavleebs uviTardebaT naswavli masalis gam-

oyenebis unari.

4. analizianalizi aris saazrovno unar-Cveva, romlis drosac adamianis

warmodgenaSi, cnobierebaSi gamoiyofa mTliani sagnis calke nawilebi,

mxareebi da Tvisebebi. masSi igulisxmeba:

• masalis (struqturis) Semadgenel nawilebad dayofa: nawilebis

Sedareba-Sepirispireba, nawilebs Soris kavSiris an struqturis

danaxva;

• movlenis mizezis (dafaruli azris aRmoCena) axsna;

• procesis kanonzomierebis gamovlena;

• mizezebsa da Sedegebs Soris kavSirebis dadgena.

tipuri zmnebi: daSaleT, daanawileT, gamoikvlieT, ganacalkeveT,

gaaanalizeT, ganasxvaveT, miuTiTeT, gamoyaviT ZiriTadi, SeadgineT

diagrama, SeamowmeT ....

am SekiTxvebiT masala nawildeba ise, rom mTliani struqtura iyos

gasagebi.

5. sinTezisinTezi aris saazrovno unar-Cveva, romelic analizis sawinaaR-

mdego process warmoadgens. sinTezi gulisxmobs calke mocemuli el-

ementebis (nawilebis, Tvisebebis) gonebaSi gaerTianebas axali struq-

turuli mTlianobis saxiT: magaliTad, nawilebisgan axali mTelis

Sedgena, calke Tvisebebis gaerTianeba axali mTliani Sinaarsis saxiT

da a. S.

sinTezuri azrovneba aris SemoqmedebiTi azrovneba, rac gulisx-

mobs movlenaTa axleburad xedvisa da problemaTa gadaWris origi-

nalur, manamade ararsebuli gzis povnis unars.

sinTezSi igulisxmeba:

• nawilebis SeerTeba axali struqturis (mag. teqstis) Sesaqmne-

lad;

• hipoTezis wamoyeneba;

• kvlevis an referatis dagegmva;

• SemoqmedebiTi produqtis Seqmna;

• problemis gadaWris alternatiuli gzebis wamoyeneba;

• problemis gadaWrisaTvis saWiro moqmedebebis dagegmva;

• axali produqtis (inteleqtualuri an materialuri) Seqmna an

gamogoneba.

tipuri zmnebi: SeaerTeT, SeadgineT, axseniT, daagroveT, moifiqreT,

ganazogadeT, scadeT, dagegmeT, SeamowmeT, SeasworeT ...

24

aseTi SekiTxvebisas nawilebi ukavSirdeba da viTardeba erT mTli-

anad Camoyalibebis unari.

6. SefasebaSefaseba aris azrovnebis zeda donis unar-Cveva da zogadad gu-

lisxmobs:

• sakuTari poziciis argumentirebul dasabuTebas;

• garkveul kriteriumebze an standartebze dayrdnobiT

daskvnebis gakeTebas;

• poziciisa da misi kontrargumentebis ganxilvis safuZvelze

daskvnis gamotanas;

• problemis gadaWris ramdenime gzidan erT-erTis arCevis marTe-

bulobis dasabuTebas;

• modelis moqmedebis Sefasebas;

• mtkicebulebis (Teoriis, prezentaciis) Rirebulebis (mniS-

vnelovnebis) dazustebas;

• ramdenad Seesabameba miRebuli daskvna im monacemebs, romelTa

safuZvelzec daskvna gakeTda (monacemebisa da daskvnebis Sesabamiso-

bis dadgena).

tipuri zmnebi: SeafaseT, SeadgineT, gamoitaneT daskvna, gamoita-

neT azri ...

aseTi SekiTxvebiT dgindeba, Tu ramdenad Rirebulia masala moce-

muli miznebisaTvis.

diskusiadiskusia SeiZleba mimdinareobdes moswavleTa mcire jgufebSi,

mTel klasSi, maswavlebelsa da moswavleebs Soris, moswavleebs Soris.

diskusia aris interaqtiuri meTodikis erT-erTi efeqturi xerxi.

diskusia xels uwyobs Semdegi unar-Cvevebis ganviTarebas:

. aqtiuri mosmena;

. sakuTari azris gamoTqma da argumentacia;

. sxvisi azris mosmena da gaTvaliswineba;

. daskvnis gamotana.

diskusiis warmatebiT CatarebisTvis maswavlebelma moswavleebs

unda gaacnos diskusiis mizani da wesebi (an es wesebi SeimuSaos moswav-

leebTan erTad):

. rodesac erTi saubrobs, sxvebi mas usmenen;

. sxvas sityva ar gaawyvetino;

. rodesac azris gamoTqma gsurs, aswie xeli;

. kamaTSi yvela monawileobs da a.S.

Semdeg, saswavlo miznebidan gamomdinare, aRiwereba konkretuli

SemTxvevi (teqsti, ilustraciebi, eqsperimentebi da sxva) da ganisaz-

Rvreba problemebi.

maswavlebeli svams SekiTxvebs: ra? rogor? ratom? ra moxdeboda,

rom...? ram iqonia gavlena? aris Tu ara alternativa da a.S.

diskusiis dros moswavleebi problemebs ganixilaven gansxvavebu-

li kuTxidan.

maswavlebelma imgvarad unda warmarTos diskusia, rom kamaTma

umarTavi xasiaTi ar miiRos, diskusiis msvleloba unda warimarTos wi-

naswar dagegmili miznisaken.

moswavleTa damoukidebeli muSaoba moswavleTa damoukidebeli muSaoba aris moswavleTa inividual-

uri an jgufuri saqmianoba maswavleblis davalebiT, magram misi uSu-

25

alo monawileobis gareSe. damoukidebeli muSaobis gamoyeneba saswav-

lo procesSi SeiZleba axali codnis SeZenis, praqtikuli unar-Cvevebis

formirebis, masalis gameorebis an codnis Semowmebis mizniT.

eqsperimentuli samuSao.eqsperimentuli samuSao. fizikisa da zogadad, sabunebismetyvelo

sagnis Seswavla eqsperimentis gareSe warmoudginelia. eqsperimenti

kvlevis erT-erTi ZiriTadi meTodia, igi swavlebis aqtiuri formaa. es

niSnavs, rom:

. TiToeuli moswavlis monawileoba eqsperimentSi ar unda Semoi-

farglos calkeuli operaciis meqanikuri SesrulebiT;

. moswavlem unda icodes ra problemebi wydeba am eqsperimentiT;

. moswavles unda esmodes qmedebebis Tanmimdevrobis logika;

. moswavles unda SeeZlos analizisa da daskvnebis gamotana, prezen-

taciis gakeTeba.

eqsperimenti unda iyos sagakveTilo procesis organuli nawili, igi

zustad unda pasuxobdes dasmul kiTxvas. amasTan, eqsperimenti unda

iyos dozirebuli _ gadatvirTuli eqsperimenti naklebad efeqturia.

eqsperimentis Catarebisas moswavles unda hqondes saWiro masale-

bi, unda gaecnos usafrTxoebis wesebs da daicvas igi (moswavlis ufle-

ba-movaleoba).

eqsperimentuli samuSaos Catarebisas moswavleTa aqtiurobis gar-

eSe SeuZlebelia codnisa da unar-Cvevebis SeZena. swavlebis procesSi

moswavleTa aqtiur rols ganapirobebs maTSi damoukideblobis ganvi-

Tareba. amis miRweva ki SesaZlebelia mxolod damoukideblad Sesrule-

buli muSaobis procesSi.

gonebrivi ieriSi. gonebrivi ieriSi. es aris sityvebisa da ideebis Tavisuflad gamoTq-

mis meTodi.

gonebrivi ieriSiT SesaZlebelia ideebis generacia mcire drois

monakveTSi. am meTodis gamoyeneba moiTxovs TiToeuli moswavlis in-

dividualur aqtivobas.

muSaobis es forma ZiriTadad gamoiyeneba dagegmili saqmianobis

sawyis etapze.

gonebrivi ieriSi aris meTodi, romelic xels uwyobs: komunikaci-

is, SemoqmedebiTi azrovnebis, sakuTari azris gamoTqmis, informaciis

daxarisxebis, msjelobis, analizis, Sefasebis unar-Cvevebis ganviTare-

bas.

maswavleblis mier saswavlo miznis Sesabamisad winaswar SeirCe-

va Tema da yalibdeba SekiTxvis saxiT. SekiTxvas unda hqondes moswav-

lisTvis gasagebi forma da mkafiod unda iyos Camoyalibebuli.

gonebrivi ieriSi or etapad xorcieldeba:

1. ideebis generaciis etapi: saswavlo miznidan gamomdinare, maswav-

lebeli svams SekiTxvas. SekiTxvis dasmis Semdeg moswavleebi gamoTqva-

men mosazrebebs. yvela mosazreba (maT Soris yvelaze miuRebelic ki)

iwereba dafaze an didi formatis qaRaldze. ideebis generaciis stadi-

aze daculi unda iyos Semdegi principebi:

. azris gamoTqma nebayoflobiTi da Tavisufalia;

. azris gamoTqmis dros dauSvebelia kamaTi, kritika an Sefaseba;

. yvela mosazreba misaRebia.

ideebis generaciis stadiaze mniSvnelovania ideebis raodenoba da

26

ara xarisxi.

2. Semdeg gaanalizdeba gamoTqmuli ideebi da keTdeba klasifika-

cia _ msgavsi mosazrebebis dajgufeba, rangireba.

moswavleebi diskusiis gziT irCeven ideebs Soris yvelaze mniS-

vnelovans. bolos gamoirCeva klasis mier SerCeuli ramdenime idea.

gonebrivi ieriSis gamoyenebiT moswavleebSi SeiZleba gaCndes axali

ideebi da winadadebebi ama Tu im problemis gadasaWrelad. moswavleTa

erTma nawilma SeiZleba ukeT SeZlos ideebis wamoyeneba, meore nawilma

ki _ analizi da am ideebis praqtiuli ganxorcieleba.

amgvarad, aRniSnuli meTodiT sxvadasxva gonebrivi ganviTarebis

mqone moswavles eZleva sakuTari Tavis gamovlenis SesaZlebloba.

varaudebis sqema varaudebis sqema

varaudebis gamoTqma raime kiTxvaze an Temaze xels uwyobs:

. cnobismoyvareobis aRZvras

. piradi gamocdilebis gamoyenebis

. codnis gamoyenebis

. SemoqmedebiTi azrovnebis

. sakuTari azris gamoTqmis

. Sefasebis unar-Cvevis ganviTarebas.

dausviT moswavleebs iseTi SekiTxva, romelzec ar arsebobs erTi

swori pasuxi an mieciT iseTi Tema, romlis garSemo SeuZliaT msjelo-

ba. sTxoveT, daweron pasuxebi sqemis marcxena mxares (Cemi azriT). amis

Semdeg avseben sqemis marjvena mxares (sinamdvileSi).

Cemi azriT sinamdvileSi

konstruqciuli kamaTi konstruqciuli kamaTi

es meTodi exmareba moswavleebs SearCion argumentebi, mousminon

yuradRebiT mowinaaRmdeges, gaiTvaliswinon maTi azri da miiRon kon-

struqciuli gadawyvetileba, Tundac mouwioT poziciis Secvla. am

meTodis gamoyenebis dros SevarCioT debatis Tema.

kamaTis warmarTvis etapebi:

1. mieciT teqsti wasakiTxad an ukve Seswavlili teqstidan dasviT

sakamaTo kiTxva.

2. gayaviT klasi or nawilad imis mixedviT, romel poziciaze dgan-

an.

3. moswavleebi kiTxuloben teqsts. amoweren TavianTi poziciis

dasacavad Zlier argumentebs, mohyavT sakuTari argumentebi realuri

cxovrebidan.

4. argumentebs gaacnoben erTmaneTs.

5. jgufSi ganixilaven mowinaaRmdegis argumentebs da emzadebian

TavianTi argumentebis ufro gasaZliereblad.

6. maswavlebeli dafas yofs or nawilad da Caiwers orive jgufis

argumentebs.

7. sTxovs moswavleebs dafiqrdnen da werilobiT gadmoscen Tavi-

anTi pozicia.

27

kiTxva niSanTa sistema. kiTxva niSanTa sistema.

es aqtivoba gamoiyeneba axali gakveTilis teqstze muSaobis dros.

kiTxva niSanTa sistema:

• aZlierebs moswavlis motivacias,

• aRrmavebs sakiTxis Sesaxeb arsebul codnas,

• aaqtiurebs axlad aTvisebul informacias,

• aZlevs saSualebas moswavleebs, gaakontrolon sakuTari aRqmis

unari,

• aviTarebs kritikuli azrovnebis unar-Cvevebs,

• aviTarebs informaciis daxarisxebis unar-Cvevebs.

es aqtivoba gamoiyeneba individualuri, wyvilebSi da jgufuri muS-

aobisas.

sawyis etapze moswavleebs eZlevaT instruqcia, rom kiTxvis dros

maT mouwevT wasakiTxi masalis kideebze Semdegi aRniSvnebis gamoyene-

ba:

`V ~, Tu wakiTxuli informacia misTvis nacnobia;

` + ~, Tu informacia axalia da gaigo;

` _ ~, Tu informacia misi codnis sapirispiroa;

` ? ~, Tu informacia gaugebaria, meti informacia ainteresebs;

` ! ~, Tu informacias ar eTanxmeba.

am aqtivobiT maswavlebels SeuZlia gaarkvios moswavlis damokide-

buleba wakiTxuli teqstisadmi.

aucilebeli ar aris yvela niSnis gamoyeneba. gakveTilis miznebidan

gamomdinare, SesaZlebelia nebismieri raodenobis niSnis gamoyeneba.

magaliTad, SeiZleba aRniSnos mxolod axali an gaugebari informacia.

samuSaos Sesrulebis Semdeg maswavlebeli sTxovs moswavleebs,

kidev erTxel gaiazron teqsti da Seavson sqema:

V + - ? !

sqemis Sevsebis Semdeg jgufebSi azrebs uziareben. bolos klasSi

teqstis irgvliv imarTeba diksusia maswavleblis mier dasmul SekiTx-

vebze:

• ra iyo iseTi, rac teqstis wakiTxvamde icodiT?

• ra aRmoCnda iseTi, rac teqstis wakiTxvam gaswavlaT?

• ra iyo iseTi, risic sapirispiro informacia icodiT?

• ra SekiTxvebi dagebadaT?

diagrama.diagrama. informaciis TvalsaCinoebisaTvis xSirad efeqturia misi

warmodgena diagramebiT (T-sqema, venis diagrama...).

T-sqema gamoiyeneba informaciis dasaxarisxeblad (magaliTad,

dadebiTad an uaryofiTad) da dasajgufeblad. misi saSualebiT Sesa-

Zlebelia warmovaCinoT dapirispireba gansaxilvel sakiTxebs Soris.

T-sqema jer SeiZleba SevavsoT erTi, Semdeg meore - misi sapirispi-

ro mosazrebebiT:

28

diax ara

venis diagramavenis diagrama (jon veni _ ingliseli maTematikosi) Sedgeba ori an

meti rgolisagan. misi saSualebiT SesaZlebelia SedarebiTi analizi.

SesaZlebelia I da II nawilebSi daiweros sxvadasxva faqtis an movle-

nis gansxvavebuli niSnebi, III nawilSi ki _ msgavsi an I da II nawili ivseba

cal-calke da is, rac oriveSi erTnairi aRmoCndeba, gadadis III-Si.

diagramebis gamoyenebiT moswavles uviTardeba informaciis

Sekrebisa da daxarisxebis, warmodgenisa da Sedarebis, monacemTa anal-

izis safuZvelze daskvnis gamotanis unar-Cvevebi.

I III II

vici, minda vicode, viswavle.vici, minda vicode, viswavle. es strategia gamoiyeneba teqstze muS-

aobisas.

strategia:

• amzadebs moswavles masalis mTlianobaSi gaazrebisaTvis;

• gviCvenebs, ra aris mocemul teqstSi moswavlisaTvis mniS-

vnelovani;

• gviCvenebs, ra iswavla man am teqstiT;

• aviTarebs informaciis daxarisxebis unar-Cvevebs;

• aZlierebs teqstis kiTxvisa da masze muSaobis motivacias;

• aviTarebs kiTxvis dasmis unar-Cvevebs;

• aviTarebs weriTi metyvelebis unar-Cvevebs.

maswavlebeli, saswavlo miznidan gamomdinare, acnobs moswavlee-

bs, ra sakiTxs exeba teqsti; sTxovs Seavson sqemis pirveli ori grafa,

risTvisac unda gaixsenon, ra ician (an hgoniaT, rom ician) am sakiTxis

irgvliv da risi gageba ainteresebT.

kiTxvis dasrulebis Semdeg moswavleebi weren imas, rac iswavles.

vici minda vicode viswavle

` 3_2_1 ~.` 3_2_1 ~. es strategia gamoiyeneba teqstze muSaobisas, TvalsaC-

inoebis daTvalierebisas da a.S.

maswavlebeli avalebs moswavleebs, waikiTxon teqsti an daakvird-

29

nen TvalsaCinobas da Camoweron:

sami ram, ramac gamoiwvia maTi interesi;

ori ram, razec meti undaT icodnen;

erTi ram, razec siamovnebiT imsjelebdnen an gamarTavdnen disku-

sias.

Sesrulebuli samuSaos prezentacia SeiZleba sxvadasxva formiT:

wakiTxviT, sqemebiT, naxatiT da a.S.

es strategia:

. aZlierebs moswavleTa motivacias;

. ajamebs mosazrebebs;

. aviTarebs weriTi metyvelebis unar-Cvevas;

. moswavles ayalibebs aqtiur mkiTxvelad.

roluri TamaSi.roluri TamaSi. roluri TamaSis dros moswavleebs Soris danawil-

deba rolebi. es exmareba maT azrebisa da qmedebebis ukeT gagebaSi.

roluri TamaSi xels uwyobs:

• sakiTxis gaazrebis,

• diskusiis,

• prezentaciis,

• roluri qcevis unar-Cvevis ganviTarebas.

roluri TamaSis Catarebis etapebia:

• rolebis gaTamaSebisaTvis Sesaferisi garemos Seqmna,

• rolebis ganawileba,

• gaTamaSeba,

• diskusia,

• Sejameba.

saswavlo miznebidan gamimdinare, maswavlebeli Temas irCevs da-

moukideblad an moswavleebTan erTad. rolebi SeiZleba ganawildes

maswavleblis mier, moswavleebis arCeviT an SemTxveviTi SerCevis prin-

cipiT. moswavleebi SemoqmedebiTad unda miudgnen sakuTar rolebs.

gaTamaSebis Semdeg xdeba diskusia, romlis drosac moswavleebi aqtiu-

rad msjeloben SerCeuli Temis irgvliv.

proeqtiproeqti warmoadgens ama Tu im sakiTxze moswavlis an moswavleTa

jgufis mier Sesrulebul saswavlo-kvleviT samuSaos.

proeqti erT-erTi aqtivobaa sakiTxis damoukideblad gamosakvl-

evad, romelsac moswavleebi garkveuli drois ganmavlobaSi amuSave-

ben. proeqtze muSaoba moswavlisagan moiTxovs SemoqmedebiTobas, dag-

rovili codnis gaaqtiurebas, sxvadasxva saskolo saganSi miRebuli

codnis integracias.

proeqtze muSaoba moswavleebs uyalibebs: problemis analizis,

miznebis Camoyalibebis, miznis Sesabamisi amocanebis dasaxvis, amo-

canebis gadaWris, amocanebis gadasaWrelad Sesabamisi qmedebisa da

resursebis SerCevis, codnis SemoqmedebiTad gamoyenebis, urTierT-

TanamSromlobis, samuSaos droSi ganawilebis, Sefasebis unar-Cvevebs.

SesaZlebelia Tema TviTon klasma amoirCios gonebrivi ieriSis

gziT.

maswavlebelma moswavleebs unda ganumartos proeqtis Sinaarsi

da konkursis mizani. es aqtivoba xels uwyobs: problemis analizis,

miznebis Camoyalibebisa da Sesabamisi amocanebis dasaxvis, amocanebis

30

gadasaWrelad saWiro qmedebebisa da resursebis SerCevis, urTierT-

TanamSromlobis, codnis praqtikuli gamoyenebis, samuSaos dagegmvi-

sa da droSi ganawilebis, Sefasebis unar-Cvevebis ganviTarebas. garda

amisa, proeqtze muSaobisas xdeba sxvadasxva saganSi miRebuli codnis

integracia.

maswavlebelma unda SearCios Tema, sasurvelia, ramdenime. es mo-

swavleebs aZlevs arCevanis saSualebas. proeqtze muSaoba saintereso

da Sedegiani iqneba, Tu klasSi Tanamoazreni gaerTiandebian erT jgu-

fad.

moswavleebma da maswavlebelma erTad unda gadawiviton proeqtis

Sesrulebis vadebi. muSaobis procesSi maswavlebeli moswavleebs

aZlevs saWiro miTiTebebs. proeqti SeiZleba warmodgenil iqnes sx-

vadasxva saxiT: CanawerebiT, dRiurebiT, naxatebiT, naxazebiT, diagr-

amebiT, fotoebiT, videomasaliT da sxv.

proeqtis Sedgena savaraudod SeiZleba Semdegi sqemis mixedviT:

1. problemis gansazRvra _ situaciis analizidan gamomdinare,

problemis warmoCena;

2. mizani _ is, risi miRwevac gvinda;

3. amocanebi _ konkretuli nabijebi miznis misaRwevad;

4. ganxorcielebis gzebi _ vin da rogor Seasrulebs konkretul

saqmianobebs;

5. samuSao gegma _ droSi gawerili saqmianobebi;

6. biujeti _ proeqtis gansaxorcieleblad saWiro resursebi;

7. Sedegebi _ yoveli amocanis gadaWris Semdeg miRebuli konkre-

tuli Sedegebi;

8. Sefaseba.

proeqti unda Sefasdes im kriteriumebiT, romlebic maswavlebelma

winaswar gansazRvra da SeaTanxma moswavleebTan.

TviTSefaseba.TviTSefaseba. swavlebis procesSi Zalian mniSvnelovania moswav-

leebSi TviTSefasebis unaris gamomuSaveba. es aris saukeTeso Sedegis

miRwevis erT-erTi saSualeba. moswavle eCveva TviTkontrols, SeuZlia

sakuTari namuSevrebis Sefaseba, xvdeba sad da ratom mouvida Secdoma,

uyalibdeba swori damokidebuleba Secdomis mimarT.

sasurvelia, maswavlebelma moswavleebTan erTad Seadginos Se-

fasebis kriteriumebi an SesTavazos TviTSefasebis sxvasdasxva xerxi.

magaliTad:

moswavle afasebs sakuTar namuSevars. Semdeg am namuSevars, erTma-

neTisgan damoukideblad afaseben Tanaklaseli da maswavlebeli. Tu

Sefasebebi gansxvavebulia, maSin ganixilaven amis mizezs;

maswavlebeli aZlevs mTel klass samuSaos, romlis dasrulebis

Semdeg acnobs swor pasuxebs da moswavleebs sTxovs Seadaron isini sa-

kuTars. Sedarebis safuZvelze moswavleebi akeTeben TviTSefasebas.

Semdeg aanalizeben Secdomebs.

SesaZlebelia Sedges TviTSefasebis cxrili, romelSic moswavle

daafiqsirebs: ra gaakeTa, rogor gaakeTa, visTan erTad imuSava da sxv.

31

$6. rekomendaciebi Sefasebisa da 6. rekomendaciebi Sefasebisa da TviTSefasebisaTvis TviTSefasebisaTvis

moswavlis Sefasebis mizania swavla-swavlebis xarisxis marTva, rac

gulisxmobs swavlis xarisxis gaumjobesebaze zrunvasa da kontrols.

moswavlis akademiuri miRwevis Sefaseba unda iyos xSiri da mra-

valmxrivi; man xeli unda Seuwyos: moswavleTa mravalmxriv ganviTare-

bas, maTi SesaZleblobebis gamovlenas, sxvadasxva potencialis mqone

moswavleTaTvis Tanabari pirobebis Seqmnas.

moswavle unda Sefasdes sxvadasxva formiT (esse, proeqtis momza-

deba, zepiri gamosvla, eqsperimentis Catareba, argumentirebuli msj-

eloba da sxv.).

skolaSi gamoiyeneba ori tipis Sefaseba: ganmsazRvreli da ganmavi-skolaSi gamoiyeneba ori tipis Sefaseba: ganmsazRvreli da ganmavi-

Tarebeli. Tarebeli.

ganmsazRvreli Sefaseba akontrolebs swavlis xarisxs, adgens

moswavlis miRwevis dones erovnuli saswavlo gegmiT gansazRvrul

miznebTan mimarTebiT. ganmsazRvrel SefasebaSi iwereba qula.

ganmaviTarebeli Sefaseba akontrolebs TiToeuli moswavlis gan-

viTarebis dinamikas da xels uwyobs swavlis xarisxis gaumjobesebas.

ganmaviTarebeli Sefasebisas gamoiyeneba iseTi saSualebebi, rogori-

caa sityvieri komentari, rCeva-darigeba, dakvirvebis furceli, TviT-

Sefasebisa da urTierTSefasebis sqema da sxv.

ganmaviTarebeli da ganmsazRvreli Sefasebebis aRwerilobaganmaviTarebeli da ganmsazRvreli Sefasebebis aRweriloba

ganmaviTarebeliganmaviTarebeli ganmsazRvreliganmsazRvreli

mizani swavlis xarisxis gaumjobeseba;

moswavlis ganviTarebis xelSewyoba

swavlis xarisxis gakon-

troleba;

moswavlis miRwevis donis

dadgena erovnuli saswav-

lo gegmiT gansazRvrul

miznebTan mimarTebaSi;

akademiuri moswrebis do-

nis gansazRvra

Sefasebis sagani swavlis procesi swavlis Sedegi

Sefasebis Sede-

gad miRebuli

gadawyvetileba

winsvlis xelSesawyobad gansx-

vavebuli aqtivobis SerCeva, swav-

lebis strategiis Secvla, rCeva-

darigebis micema da sxv.

momdevno etapze (klasSi/

safexurze) daSveba/ar-

daSveba

w a r m a r t e b i s

kri teriumebis

gansazRvra

konkretuli moswavlis winsvlis

safuZvelze (sakuTar miRwevebTan

mimarTebiT - ra dones flobda, ra

dones flobs)

imis safuZvelze, Tu ram-

denad miaRwia standar-

tiT gansazRvrul Sede-

gebs (yvelasaTvis saerTo,

standartiT dadgenil

normasTan mimarTebaSi)

Sefasebis saSu-

alebebi

TviT/urTierTSefasebis rubrika;

kiTxvari;

sityvieri (zepiri/werilobiTi) ko-

mentari;

unaris ganviTarebis donis aRwera.

qula

32

moswavleTa akademiuri miRwevebi fasdeba aTquliani sistemiT xuTi moswavleTa akademiuri miRwevebi fasdeba aTquliani sistemiT xuTi

donis mixedviT.donis mixedviT.

qulebiqulebi Sefasebis doneebiSefasebis doneebi

10maRali

9

8saSualoze maRali

7

6saSualo

5

4saSualoze dabali

3

2dabali

1

semestris ganmavlobaSi moswavleebi fasdebian Semdegi sami kompo-semestris ganmavlobaSi moswavleebi fasdebian Semdegi sami kompo-

nentis mixedviT:nentis mixedviT:

1) saSinao davaleba;

2) saklaso davaleba;

3) Semajamebeli davaleba.

. Sefasebis samive komponents erTnairi wona aqvs.

. saSinao da saklaso davalebaTa komponentebSi gamoiyeneba rogorc

ganmsazRvreli, aseve ganmaviTarebeli Sefaseba.

. Semajamebeli davalebis komponentSi aucilebelia ganmsazRvreli

Sefasebis gamoyeneba.

Sefasebis xerxebiSefasebis xerxebi

maswavleblebi iyeneben Sefasebis sxvadasxva xerxs. Sefasebis xe-

rxebis klasifikacia SeiZleba davukavSiroT im aqtivobebs, romlebic

unda Seasrulon maswavlebelma da moswavlem.

testebi SeiZleba iyos sami saxisa:testebi SeiZleba iyos sami saxisa:

. daxuruli kiTxvebi (moswavle irCevs oTxi pasuxidan erT swors);

. Ria kiTxvebi (iwereba ramdenimewinadadebiani pasuxi);

. davaleba, romelic vrcel pasuxs moiTxovs.

testis Sedgenisas CamowereT is Sedegebi, romlebsac testi Seesab-

ameba. saukeTeso SemTxvevaSi testma moswavleTa miRwevebi unda gazo-

mos saswavlo gegmaSi mocemul SedegebTan mimarTebiT.

testis Sedgenisas gamoiyeneT zmnebi: gansazRvre, daaxasiaTe, gamo-

arCie, CamoTvale, daukavSire, warmoadgine, SearCie, gaanawile, axseni,

ganazogade, Seajame, ivaraude, Seafase da a.S.

Sefasebis cxriliSefasebis cxrili

maswavleblebma unda SeimuSaon Sefasebis sqemebi (gansakuTrebiT,

Semajamebeli samuSaoebisaTvis), Sefasebis sqema warmoadgens cxrils,

romelSic miTiTebulia kriteriumebi da Sefasebis qulebi (1-3, 4-5, 6-7,

8-10) an doneebi (susti, damakmayofilebeli, saSualo, maRali).

33

kriteriumebi unda ganisazRvros saswavlo miznis Sesabamisad.

34

sagakveTilo procesSi CarTuloba (eqsperimenti)

1 _ 3 4 _ 5 6 _ 7 8 _ 10

kvlevis

miznis

gansazRvra

arasworad

ayalibebs mizans

nawilobriv

sworad

ayallibebs

mizans

ayalibebs

mizans (sworad

gansazRvravs

cvlad da

damoukidebel

sidideebs)

srulyofilad

ayalibebs mizans,

gansazRvravs

specifikur

detalebs

saWiro

inventaris

(masala da

aRWurviloba)

gansazRvra

arasworad

CamoTvlis

saWiro

masalebs

CamoTvlis

saWiro masalis

nawils

CamoTvlis

ZiriTad saWiro

masalas

CamoTvlis

yvela saWiro

masalasa da

aRWurvilobas

kvlevis

Sedegis

varaudi

ver ayalibebs

varauds

ayalibebs,

magram ver

asabuTebs Tavis

varauds

ayalibebs da

nawilobriv

asabuTebs Tavis

varauds

ayalibebs da

asabuTebs

Tavis varauds

kvlevis

mimdinareobis

aRwera

arasworad

CamoTvlis

kvlevis

procesis

etapebs

CamoTvlis

kvlevis

procesis

zogierT etaps

CamoTvlis

kvlevis

procesis

ZiriTad

etapebs

detalurad

CamoTvlis

kvlevis

procesis

etapebs

monacemebis

aRricxva

aRricxavs

araswor

monacemebs

aRricxavs

monacemebs

nawilobriv da

usistemod

aRricxavs

monacemebs

srulad, magram

usistemod

aRricxavs

monacemebs

srulad da

sistemurad

monacemTa

analizi

ver akeTebs

monacemTa

analizs

nawilobriv

aanalizebs

akeTebs

monacemTa

analizs

akeTebs

analizs da

warmoadgens

sxvadasxva

saSualebis

gamoyenebiT

daskvna ver akeTebs

Sesabamis

daskvnebs

akeTebs

nawilobriv

swor daskvnebs

akeTebs

ZiriTad

daskvnebs

gamoaqvs

srulfasovani

daskvnebi

35

prezentacia

1 _ 3 4 _ 5 6 _ 7 8 _ 10

Sesavali trafaretuli

da uinteresoa

ar cdilobs

auditoriis

dainteresebas

sainteresod

aris

mowodebuli

efeqturia,

aratrafaretuli

ipyrobs

auditoriis

yuradRebas

Temis

gasagebad

warmodgena

darRveulia

logika da

bundovania

nawilobriv

gasagebia da

moiTxovs

damatebiT

ganmartebas

logikurad

aris agebuli,

SeiniSneba mcire

xarvezebi

logikurad

aris agebuli,

warmodgenili

sakiTxebi

naTeli da

gasagebia

saubari dabneulia da

gaugebrad

saubrobs

xSirad Cerdeba

da imeorebs

erTsa da imaves

gamarTuli da

gasagebia

gamarTulia da

gasagebia,

saubrobs

darwmunebiT

logikuroba logika

darRveulia,

ar aris

kavSiri

nawilebs

Soris

zogierT

adgils aklia

logikuroba,

zogjer

araTanmimdev-

rulia

logikuri da

Tanmimdevrulia,

magram mkafiod

ar gamoyofs

nawilebs

logikuria da

kargad

Camoyalibebuli

argumentacia ar aqvs

argumentacia

argumentebi

mcirea da

aradamajerebeli

argumentebi

aqvs, magram

aklia

faqtobrivi

masaliT

gamyareba

argumentebi

bevria da

damajerebeli,

gamyarebulia

faqtobrivi

masaliT

daskvnebi daskvnebi

ar aris

gamotanili

daskvnebi

gaumarTavi da

ulogikoa

logikuria da

kargad aris

Camoyalibebuli

logikuria,

kargad aris

Camoyalibebuli

da

organizebulia

auditoriasTan

kontaqti

ver amyarebs

kontaqts,

saubrobs

gaurkvevlad

periodulad

cdilobs

kontaqts

grZnobs

auditorias da

ZiriTadad

amyarebs

kontaqts

aqvs

komunikaciis

unari,

adekvaturad

reagirebs

auditoriis

reaqciaze

TvalsaCinoebis

gamoyeneba

ar iyenebs iyenebs mwirad iyenebs mxolod

diagramebsa da

cxrilebs

iyenebs axal

teqnologiebs

pasuxebi

auditoriis

SekiTxvebze

uWirs

pasuxebis

gacema

pasuxebi ar

aris

srulyofili

TiTqmis yvela

kiTxvas

pasuxobs

pasuxobs yvela

SekiTxvas

srulyofilad

36

saSinao davaleba

davalebis Sesrulebis done qula komentari

ver asrulebs davalebebs an iSviaTad

asrulebs

1-3

davalebebs asrulebs xSirad, magram

arasrulad, Sesrulebul davalebaSi ar

aris gaTvaliswinebuli instruqcia

4-5

davalebas asrulebs xSirad, umeteswilad

Seesabameba maswavleblis moTxovnas

6-7

davalebebs asrulebs yovelTvis

pasuxismgeblobiTa da instruqciis sruli

dacviT

8-10

davalebebs

Sefasebis sqema Semajamebeli gakveTilisaTvis

1 _ 3 4 _ 5 6 _ 7 8 _ 10

faqtobrivi

masalis

codna

araadekvaturad

iyenebs cnebebs

adekvaturad

iyenebs

zogierT

cnebas,termins

arasrulyofi-

lad

warmoadgens

sakiTxs

umeteswilad

adekvaturad

iyenebs cnebebs,

terminebs,

kargad

warmoadgens

sakiTxs

yovelTvis

adekvaturad

iyenebs cnebebs,

terminebs,

srulyofilad

warmoadgens

sakiTxs

cxovrebiseul

praqtikasTan

kavSiri

araadekvaturad

iyenebs

Teoriul

codnas

praqtikasTan

mimarTebiT

nawilobriv

iyenebs

Teoriul

codnas

praqtikasTan

mimarTebiT

umeteswilad

adekvaturad

iyenebs Teoriul

codnas

cxovrebiseul

praqtikasTan

mimarTebiT

yovelTvis

adekvaturad

iyenebs

Teoriul

codnas

cxovrebiseul

praqtikasTan

mimarTebiT

amocanebi ver poulobs

problemis

gadaWris

romelime gzas,

SeTavazebuli

savaraudo

pasuxebidan

arCevs

araswors da

pasuxs ar

asabuTebs

iwyebs

problemis

gadaWris

gzebze saubars,

magram ver

asabuTebs,

SeTavazebuli

savaraudo

pasuxebidan

irCevs swors,

magram ar

asabuTebs

irCevs

problemis

gadaWris gzas,

mihyveba mas,

magram

xarvezebiT,

SeTavazebuli

savaraudo

pasuxebidan

irCevs swors

da nawilobriv

asabuTebs

poulobs

problemis

gadaWris

optimalur

gzas da

asabuTebs;

irCevs swor

pasuxs da

asabuTebs

srulyofilad

37

jgufuri muSaobajgufuri muSaobaam aqtivobiT SesaZlebelia SeafasoT sagakveTilo procesSi CarTuloba,

konkretulad, jgufuri muSaoba.

jgufis wevrebis muSaobis Sesafaseblad daakvirdiT moswavle:jgufis wevrebis muSaobis Sesafaseblad daakvirdiT moswavle:

● flobs Tu ara davalebis SesrulebisaTvis saWiro codnasa da unar-

Cvevebs;

● saubrobs da moqmedebs Tu ara jgufis sasargeblod;

● SeuZlia Tu ara kompromisi;

● asrulebs Tu ara davalebas droulad da instruqciis mixedviT.

● jgufis muSaoba warmatebulia, Tu:

● jgufis yvela wevri CarTulia muSaobaSi;

● jgufis wevrebi usmenen erTmaneTs da iziareben erTmaneTis azrs;

● muSaoben instruqciis mixedviT;

● icaven drois limits;

● lideri efeqturad marTavs jgufis muSaobas;

● jgufis sxvadasxva wevri akeTebs prezentacias.

● jgufis muSaoba damakmayofilebelia, Tu:

● jgufis umravlesoba CarTulia muSaobaSi;

● jgufis wevrebi naklebad iziareben erTmaneTis azrs;

● nawilobriv icaven instruqcias;

● ver icaven drois limits;

● lideri efeqturad ver marTavs jgufis muSaobas;

● jgufis zogierTi wevri akeTebs prezentacias.

TviTSefasebis kiTxvari jgufis TiToeuli wevrisaTvis:TviTSefasebis kiTxvari jgufis TiToeuli wevrisaTvis:

1. ra gaakeTeT an TqviT iseTi, rac Tqvens jgufs daexmara samuS-

aos SesrulebaSi?

2. Tqveni azriT, ramdenad nayofierad imuSava gundma da ras Tv-

liT amis mizezad?

3. ras gaakeTebdiT momavalSi, rom gundis efeqturoba ufro am-

aRlebuliyo?

4. ra iyo yvelaze mniSvnelovani erToblivi muSaobisas?

5. kmayofili xarT Tqveni wvliliT gundur muSaobaSi? ras

grZnobT samuSaos dasrulebis Semdeg?

Sevsebul kiTxvars moawereT xeli, miuTiTeT klasi da TariRi.

gundis TviTSefasebis kiTxvari:gundis TviTSefasebis kiTxvari:

1. miaRwieT Tu ara dasaxul mizans?

2. ra iyo gundis yvelaze didi miRweva?

3. ra iyo erToblivi muSaobis nakli?

38

sagakveTilo procesSi CarTulobis komponentiT moswavlis TviT- sagakveTilo procesSi CarTulobis komponentiT moswavlis TviT-

Sefasebis sqemaSefasebis sqema

Sefasebis doneebi/kriteriumebiSefasebis doneebi/kriteriumebi xSiradxSirad iSviaTadiSviaTad arasodesarasodes

gamovxatav indiferentul damokidebulebas

gakveTilis msvlelobis dros

gamovxatav arakeTil damokidebulebas gakveTi-

lis msvlelobis dros

xels vuSli gakveTilis msvlelobas

damoukideblad, maswavleblis miTiTebis gareSe

verTvebi gakveTilis msvlelobaSi

Cemi aqtiuroba gakveTilze sxvas ar uqmnis prob-

lemebs

viReb monawileobas jgufur da saklaso diskus-

iebSi

vasruleb maswavleblis mier mocemul in-

struqciebs

Sefaseba `portfolios” saSualebiTSefaseba `portfolios” saSualebiT

es meTodi Sefasebis ufro rTuli modelia da sakmaod Sromatevadi.

moswavleebi da maswavleblebi uSualod arian CarTuli Sefasebis pro-

cedurebsa da gadawyvetilebis miRebaSi.

Sefasebis dawyebamde aucilebelia maswavleblisa da moswavleebis

mier saswavlo miznebis naTlad gansazRvra. isini erTad SeimuSaveben

portfolios (saqaRaldis) Sefasebis kriteriumebsa da misi Semowmebis

periodis xangrZlivobas (ori kvira, erTi Tve da a. S.).

TiToeul moswavles eZleva portfolio namuSevrebis Sesagrove-

blad. maswavlebeli da moswavle SeTanxmdebian Sesafaseblad gamo-

sayenebel im masalaze, romelic unda Caidos saqaRaldeSi. `portfo-

lioSi~ moTavsebuli masala (moZiebuli informaciebi, TviTSefaseba,

testirebis masalebi, oqmebi, jgufuri namuSevrebi da sxva) unda adas-

turebdes imas, rom moswavlem Seasrula saswavlo amocanebi.

Sefasebis periodis dasrulebis Semdeg moswavlem saqaRaldidan

unda SearCios saukeTeso naSromebi da maT Sesaxeb daweros TviTSe-

faseba, romelSic aRwers:

. ra iswavla Sefasebis monakveTSi;

. ra masala SearCia;

. ratom SearCia es masala;

. ratom Tvlis rom swavlis procesma warmatebiT Caiara;

. moiyvanos argumentebi rubrikebis saxiT, romlebic gamoiyena mo-

swavlem SefasebisaTvis.

SefasebisaTvis SerCeuli nimuSebi da masTan dakavSirebuli TviTSe-

faseba ideba saqaRaldeSi da gadaecema maswavlebels gansaxilvelad.

ganxilvis procesi mimdinareobs moswavlisa da maswavleblis monaw-

ileobiT. arsebuli Sedegebis gasaumjobeseblad, maswavlebelma yur-

adReba unda gaamaxvilos im sakiTxze, romelic moswavles xels Seuwy-

obs warmatebis miRwevaSi. saqaRaldis ganxilvaSi SeiZleba mSobelmac

miiRos monawileoba, amiT maT SesaZlebloba eqnebaT TvalnaTliv dain-

39

axon sakuTari Svilis Zlieri da susti mxareebi.

`portfolioebi~ ZiriTadi saSualeba xdeba moswavleTa refleq-

siisa da TviTSefasebisTvis, agreTve, axali miznebis dasaxvisaTvis.

portfolioebi mimdinare namuSevarTa krebulia, romelic moswavlis

interesebSi, SesaZleblobebSi, saWiroebebSi, RirebulebebSi Cawvdo-

mis saSualebas iZleva.

TviTSefasebis sqema gakveTilis Catarebis SemdegTviTSefasebis sqema gakveTilis Catarebis Semdeg

dausviT kiTxvebi sakuTar Tavs:dausviT kiTxvebi sakuTar Tavs: pasuxipasuxi

mivaRwie Tu ara gakveTilis mizans?

ra iyo moswavleebisTvis rTuli da martivi?

ra problemebi aqvT moswavleebs?

gamoviwvie da SevinarCune Tu ara moswavlee-

bis interesi miwodebuli aqtivobebiTa da ma-

saliT?

samuSaoebis ra nawili Seasrula yvela moswav-

lem?

gakveTilis romel nawilSi iyvnen moswavleebi

yvelaze motivirebulebi?

mivaRwieT Tu ara Sesabamis Sedegs?

yvelam SeZlo Tavisi wvlilis Setana?

aris Tu ara zogierTi aqtivoba ufro efeqturi

sxvasTan SedarebiT?

ra faqtorebi moqmedebs aqtivobis efeqtiano-

baze?

ramdenad kargad pasuxobs aqtivoba moswavleTa

saWiroebebs?

ra sixSiriT gamoiyeneba sxvadasxva aqtivoba?

droze damTavrda aqtivobebi?

rogor gavanawile dro?

gamoviyene jgufuri muSaoba, individualuri

Tu mTel klasTan muSaoba?

gaiges Tu ara moswavleebma, ra unda gaekeTebi-

naT gakveTilze?

rodis iyo Cemi instruqciebi naTeli?

miveci Tu ara yvela moswavles monawileobis sa-

Sualeba?

SevZeli Tu ara damenaxa moswavleebis progresi?

ras gaviTvaliswineb momdevno gakveTilis

dagegmvis dros?

40

$7. komentarebi saxelmZRvanelos struqturul 7. komentarebi saxelmZRvanelos struqturul elementebTan dakavSirebiTelementebTan dakavSirebiT

SeniSvna. SeniSvna. TiToeul TemaSi ganxiluli SekiTxvebisa da amocanebis pa-TiToeul TemaSi ganxiluli SekiTxvebisa da amocanebis pa-

suxebi mocemulia saxelmZRvaneloSi.suxebi mocemulia saxelmZRvaneloSi.

I TaviI Tavi

I Tavi eTmoba mosamzadebel periods. moswavleebi ganixilaven fizi-

kur movlenebs, fizikur sidideebsa da maT gazomvas, fizikur sxeulsa

da nivTierebas.

II TaviII Tavi

nivTierebis agebuleba da misi fizikuri TvisebebinivTierebis agebuleba da misi fizikuri Tvisebebi

2.1. nivTierebis agebuleba2.1. nivTierebis agebuleba

movlenebze dakvirvebisas moswavle gamoTqvams varauds:

1. rezinis buStis SekumSvisas icvleba misi forma da moculoba,

radgan haeris Semadgeneli nawilakebi moZraoben;

2. civi foladis burTula Tavisuflad gadis rgolSi, gacxelebis

Semdeg ki burTula rgolSi veRar gadis, radgan misi Semadgeneli

nawilakebi erTmaneTs Sordeba da burTula farTovdeba;

3. saRebavi ixsneba wyalSi, radgan misi Semadgeneli nawilakebi gan-

lagdeba wylis nawilakebs Soris;

4. gacxelebisas kolbasa da CaidanSi wylis moculoba izrdeba,

radgan nawilakebi erTmaneTs Sordeba _ maT Soris manZilebi izrdeba.

moswavle adgens, rom nivTiereba Sedgeba umciresi nawilakebisgan,

romelTa Soris Sualedebia.

2.3. difuzia2.3. difuzia

movlenebis analizis Sedegad moswavleebi adgenen, rom haerSi yvavi-

lis surnelis gavrceleba, saRebavis gaxsna wyalSi da sxv. mimdinareobs

difuziis gamo.

jgufebi an mTeli klasi atareben eqsperiments: akvirdebian Cais fo-

Tlebis fxvnilis gaxsnas civ da cxel wyalSi. fxvnili ufro swrafad

ixsneba cxel wyalSi, vidre civSi. moswavleebi adgenen, rom temperatu-

ris zrda iwvevs difuziis siCqaris gazrdas.

moswavleebs daavaleT, moifiqron difuziis magaliTebi, daadgi-

non, romel SemTxvevaSia difuzia sasargeblo da romelSi _ saziano.

2.4. molekulaTa urTierTqmedeba2.4. molekulaTa urTierTqmedeba

sxvadasxva movlenis analizis Sedegad moswavleebi adgenen, rom

nivTierebis Semadgeneli molekulebi urTierTqmedeben.

2.5. nivTierebaTa molekuluri agebuleba sxvadasxva agregatul 2.5. nivTierebaTa molekuluri agebuleba sxvadasxva agregatul

mdgomareobaSimdgomareobaSi

eqsperimentebis analizis safuZvelze moswavleebi adgenen, rom

sxvadasxva agregatul mdgomareobaSi nivTierebaTa molekulebis moZ-

raoba da urTierTganlageba gansxvavebulia.

2.6. nivTierebaTa Tvisebebi sxvadasxva agregatul mdgomareobaSi2.6. nivTierebaTa Tvisebebi sxvadasxva agregatul mdgomareobaSi

eqsperimentis safuZvelze moswavleebi adgenen nivTierebaTa

Tvisebebs myar, Txevad da airad mdgomareobaSi.

41

2.7. sxeulis masa2.7. sxeulis masa

sxeulTa urTierTqmedebaze dakvirvebisas moswavleebi adareben

sxeulTa masebs da maTi siCqaris cvlilebas da adgenen, rom ori sxe-

ulis urTierTqmedebisas romlis masac naklebia, misi siCqaris cvli-

leba metia da, piriqiT, romlis masac metia, misi siCqaris cvlileba na-

klebia.

2.8. simkvrive2.8. simkvrive

eqsperimentis safuZvelze moswavleebi adgenen, rom sxeulis masa

damokidebulia ara mxolod sxeulis zomebze, aramed nivTierebazec,

romlisganac Sedgeba es sxeuli.

III TaviIII Tavi

Tanabari moZraobaTanabari moZraoba

3.1. Tanabari moZraoba. aTvlis sxeuli3.1. Tanabari moZraoba. aTvlis sxeuli

moswavleebi gamoTqvamen mosazrebebs: moZraobisas icvleba gavli-

li manZili, koordinati, siCqare da a.S.

Semdeg aanalizeben mosazrebebs da moswavleebi midian daskvnamde:

a) sxeulis moZraobisas icvleba misi mdebareoba; b) sxeulis moZraobisa

da uZraobis ganxilva ar SeiZleba aTvlis sxeulis miTiTebis gareSe.

3.2. nivTieri wertili. moZraobis traeqtoria3.2. nivTieri wertili. moZraobis traeqtoria

ganxiluli movlenebis analizis safuZvelze moswavleebi:

1. ganmartaven nivTier wertils;

2. ganasxvaveben nivTier wertils geometriuli wertilisagan;

3. amtkiceben, rom sxeulis traeqtoria da gavlili manZili fardo-

biTia.

3.3. wrfivi Tanabari moZraoba3.3. wrfivi Tanabari moZraoba

paragrafSi mocemuli 3.17 suraTisa da moswavleTa mier Sedgenili

cxrilis (sur.3.19) analizisa da sxvadasxva moZraobis magaliTis ganx-

ilvis safuZvelze moswavleebi adgenen, rom: a) Tanabari moZraobis siC-

qare mudmivi sididea; b) siCqare fardobiTia.

amocanaTa amoxsnis nimuSiamocanaTa amoxsnis nimuSi

moswavleebs gaacaniT is Tanmimdevroba, romlis dacva sasurvelia

amocanaTa amoxsnisas. ganixileT amocanaTa amoxsnis nimuSebi.

3.4. moZraobis grafikuli warmodgena3.4. moZraobis grafikuli warmodgena

ganixileT:

a) Tanabari moZraobisas gavlili manZilisa da siCqaris droze

damokidebulebis grafikebi;

b) mocemuli grafikebis mixedviT daaxasiaTeT sxeulTa moZraoba.

3.5. araTanabari moZraoba3.5. araTanabari moZraoba

TiToeul moswavles daavaleT, gamoTvalos sakuTari moZraobis

siCqare. davalebis Sesasruleblad moswavlem unda gazomos erTi nabi-

jis sigrZe da dro, romelic saWiroa 50 – 100 nabijis Sesasruleblad.

moswavle SearCevs eqsperimentis Casatareblad saWiro xelsawyoebs:

42

santimetrs da wammzoms, daadgens saSualo siCqaris gamosaTvlel

formulas.

gazomvebisa da gamoTvlebis Sedegebi moswavles Seaqvs cxrilSi da

aanalizebs _ adgens razea damokidebuli eqsperimentis Sedegebis si-

zuste.

IV TaviIV Tavi

ZalaZala

4.1. inercia4.1. inercia

eqsperimentis Sedegebidan gamomdinare, moswavleebi mivlen daskv-

namde: rac ufro Semcirdeba burTulaze sxva sxeulis moqmedeba, miT

didxans imoZravebs igi, e.i. miT naklebi iqneba burTulis siCqaris cv-

lileba. SesaZlebeli rom iyos yovelgvari winaaRmdegobis mospoba,

burTula imoZravebs mudmivi siCqariT _ wrfivad da Tanabrad.

SeniSvna:SeniSvna: Tu eqsperimentis Catareba ver xerxdeba, imave suraTis

mixedviT SeiZleba ganvixiloT azrobrivi eqsperimenti.

eqsperimentis analizis safuZvelze mTeli klasi migyavT inerciis

movlenis gaazrebamde.

4.2. Zala4.2. Zala

moswavleebi unda darwmundnen, rom Zalis moqmedebis Sedegi

damokidebulia mis sidideze, mimarTulebasa da modebis wertilze. 4.8

suraTis gaazrebiT moswavleebi daadgenen modebis wertilis mniSvn-

elobas: A wertilze Zalis moqmedebiT sxeulis moZraobis traeqtoria

wrfivi iqneba, B wertilze iseTive Zalis moqmedebiT ki _ mrude wiri.

moswavleebs daavaleT gaarkvion, rogor Seicvleba burTis moZraoba,

Tu SevcvliT Zalis sidides, mimarTulebas, modebis wertils? ganixi-

leT sxvadasxva SemTxveva.

ganmarteT Zalebis tolqmedi da ganixileT erTi wrfis gaswvriv

mimarTuli Zalebis Sekrebis magaliTebi.

4.3. drekadobis Zala4.3. drekadobis Zala

eqsperimentiT moswavleTa jgufebi adgenen zambaraze moqmed Za-

lasa da zambaris wagrZelebas Soris kavSirs.

miuTiTeT, rom hukis kanoni samarTliania mcire daformaciis far-

glebSi.

4.4. dinamometri4.4. dinamometri

moswavleTa jgufebi ganixilaven dinamometris mowyobilobas da

moqmedebis princips, Semdeg, saWiro resursebisa da miTiTebis gamoy-

enebiT, amzadeben dinamometrs.

4.5. simZimis Zala. sxeulis wona4.5. simZimis Zala. sxeulis wona

moswavleebma unda Seadaron sxeulze moqmedi simZimis Zala sxe-

ulis wonas: simZimis ZaliT dedamiwa izidavs sxeuls, es Zala modebu-

lia sxeulis simZimis centrze da mimarTulia vertikalurad qveviT,

dedamiwis centrisken. sxeulis wona ki aris Zala, romliTac, dedamiwis

mizidulobis gamo, sxeuli moqmedebs sayrdenze an sakidelze da iwvevs

maT deformacias. cxadia, sxeulis wonis modebis wertili sayrdenze an

43

sakidelze mdebareobs.

Tu sxeuli uZravia an moZraobs horizontalur zedapirze wrfivad

da Tanabrad, maSin simZimis Zalisa da sxeulis wonis ricxviTi mniSvn-

elobebi da mimarTulebebi erTnairia.

4.6. xaxunis Zala4.6. xaxunis Zala

moswavleebi adgenen, rom sxeulTa uSualo Sexebisas aRiZvreba

xaxunis Zala, rom uZraobis xaxunis Zala wevis Zalis sididis tolia da

mimarTulia mis sapirispirod.

sasurvelia, CaataroT diskusia: ,,xaxuni sasargebloa Tu saziano”

(SeiZleba, gamoiyenoT paragrafis bolos mocemuli kiTxvebi)?

SeecadeT, diskusiaSi monawileoba miiRos yvela moswavlem.

diskusia unda warmarToT winaswar dagegmili miznisken _ moswav-

leebma unda daaskvnan, rom xaxunis Zala yovelTvis Tan axlavs sxeul-

Ta moZraobas. zog SemTxvevaSi es Zala amuxruWebs sxeulis moZraobas,

zog SemTxvevaSi ki am Zalis gareSe SeuZlebelia moZraoba.

4.7. mSrali da sveli xaxuni4.7. mSrali da sveli xaxuni

moswavleebi akvirdebian da adareben uZraobis, srialisa da gorvis

xaxunis Zalebs.

eqsperimentebis analizis Sedegad moswavleebi daadgenen, rom:

a) sxeulze moqmedi Zalis gazrdiT uZraobis xaxunis Zala izrdeba;

srialis xaxunis Zala tolia uZraobis xaxunis Zalis maqsimaluri mniS-

vnelobisa;

b) sxeulze moqmedi wevis Zalis cvlileba ar iwvevs srialis xaxunis

Zalis Secvlas;

g) gorvis xaxunis Zala naklebia srialis xaxunis Zalaze;

d) srialis xaxunis Zala simZimis Zalis proporciulia;

e) siTxeSi an airSi aRiZvreba sveli xaxunis Zala, romelic gacile-

biT naklebia mSrali xaxunis Zalaze;

v) es Zala mcirea garsedini formis sxeulebisaTvis.

V TaviV Tavi

wnevawneva

5.1. wneva5.1. wneva

sxvadasxva movlenaze dakvirvebis Sedegad moswavleebi adgenen,

rom Zalis moqmedebis Sedegi damokidebulia ara mxolod Zalis sidi-

deze, mimarTulebasa da modebis wertilze, aramed im zedapiris far-

Tobzec, romelzec es Zala moqmedebs.

jgufebi atareben eqsperiments da adgenen cxrils, romlis anal-

izis Sedegad amyareben kavSirs erTi da imave Zalis mier warmoebul

wnevasa da zedapiris farTobis cvlilebas Soris.

5.2. wnevis gadacema myari sxeulis, siTxisa da airis mier5.2. wnevis gadacema myari sxeulis, siTxisa da airis mier

moswavleebs daavaleT, gaixsenon nivTierebaTa molekuluri ageb-

uleba da Tvisebebi sxvadasxva agregatul mdgomareobaSi. paragrafSi

ganxiluli sxvadasxva movlenis analiziT daadgenen, rom myari sxeuli

masze warmoebul wnevas gadascems Zalis moqmedebis mimarTulebiT,

siTxe da airi ki _ yvela mimarTulebiT.

44

5.3. paskalis kanoni5.3. paskalis kanoni

sxvadasxva movlenaze dakvirvebiT moswavleebi adgenen, rom, siTxi-

sa da airis molekulaTa qaosuri moZraobis Sedegad, siTxeze an airze

warmoebuli wneva ucvlelad gadaecema yvela mimarTulebiT.

5.4. hidravlikuri manqana5.4. hidravlikuri manqana

moswavleebi ganixilaven hidravlikuri manqanis mowyobilobas, ad-

genen, siTxis ra Tvisebebi udevs safuZvlad mis moqmedebas .

5.5. simZimis ZaliT gamowveuli siTxis an airis wneva5.5. simZimis ZaliT gamowveuli siTxis an airis wneva

eqsperimentis saSualebiT moswavleebi ikvleven siTxis wnevis

damokidebulebas am siTxis simkvrivesa da siTxis svetis simaRleze.

5.6. ziarWurWeli5.6. ziarWurWeli

moswavleebi adgenen ziarWurWlis kanons:

1. erTgvarovani siTxisTvis;

2. araerTgvarovani Seureveli siTxeebisTvis.

miuTiTeT, rom es kanoni samarTliania iseTi WurWlebisaTvis,

romelTa diametric Zalian mcire ar aris. mcire diametris WurWlebSi

xdeba kapilaruli movlenebi.

5.7. atmosferuli wneva 5.7. atmosferuli wneva

moswavleebs esaubreT atmosferos mniSvnelobaze; maTTan erTad

daadgineT, ra ganapirobebs atmosferos SenarCunebas dedamiwis irgv-

liv, ratom warmoiqmneba atmosferuli wneva, ra ganapirobebs Spricis

moqmedebas.

moswavleebs daavaleT, Seasrulon praqtikuli samuSao: gamoTva-

lon wneva, romelsac awarmoebs saklaso oTaxSi arsebuli haeri iat-

akze.

5.8. toriCelis cda5.8. toriCelis cda

moswavlem unda aRweros toriCelis cda da gamoitanos daskvna.

5.9. siTxisa da airis moqmedeba masSi CaSvebul sxeulze5.9. siTxisa da airis moqmedeba masSi CaSvebul sxeulze

moswavleebma unda Caataron eqsperimentuli samuSaoebi da daadgi-

non: ratom mcirdeba sxeulis wona siTxeSi, ra ganapirobebs amomgdebi

Zalis warmoSobas, amomgdebi Zala aris Tu ara damokidebuli nivTiere-

baze, romlisganac damzadebulia sxeuli.

5.10. curvis pirobebi. gemebis curva5.10. curvis pirobebi. gemebis curva

moswavleebma unda gaiazron curvis pirobebi, daadginon, sxeuli

siTxeSi rodis curavs, tivtivebs an iZireba; gaarkvion, ra ganapiro-

bebs gemebis curvas, miuxedavad imisa, rom gemebi mzaddeba iseTi masa-

lebisgan, romelTa simkvrive gacilebiT metia wylis simkvriveze.

45

$8. sakontrolo samuSaoebis nimuSebi8. sakontrolo samuSaoebis nimuSebi

#1

nivTierebis agebuleba da misi fizikuri TvisebebinivTierebis agebuleba da misi fizikuri Tvisebebi

I variantiI varianti

1. daasruleT winadadeba:

molekula aris . . .

2. sxeulis gaciebisas rogor icvleba mis Semadgenel molekulebs

Soris manZili?

a) izrdeba;

b) mcirdeba;

g) ar icvleba.

3. icvleba Tu ara wylis molekulebi aorTqlebisas? gayinvisas?

a) aorTqlebisas icvleba;

b) aorTqlebisas da gayinvisas ar icvleba;

g) gayinvisas icvleba.

4. ramdeni mtkicebaa marTebuli?

1) atomi aris nivTierebis qimiurad ganuyofeli nawilaki;

2) nivTierebis Semadgeneli nawilakebis moZraoba mowesrigebulia;

3) sxvadasxva agregatul mdgomareobaSi erTi da imave nivTierebis

Tvisebebi erTnairia;

4) airs ar aqvs forma da moculoba.

a) ori;

b) sami;

g) erTi.

5. wylis aorTqlebisas mis molekulebs Soris manZili

a) mcirdeba;

b) izrdeba;

g) ar icvleba.

6. haeri Sedgeba qaosurad moZravi sxvadasxva airis molekulebisa-

gan. am molekulebis Sejaxebisas yvela SemTxvevaSi

a) erTdeba molekulebi;

b) iSleba molekulebi;

g) icvleba molekulaTa siCqare da mimarTuleba.

7. wylian WurWelSi Cavarda saRebavis wveTi. garkveuli drois Sem-

deg wyali SeiReba.

a) axseni am movlenis mizezi;

b) ra gavlenas moaxdenda temperaturis cvlileba saRebavis gax-

snis procesze?

8.1l wylis masaa

a) 10kg;

b) 1kg;

g) 0,1kg.

46

II variantiII varianti

1. daasrule winadadeba:

atomi aris . . .

2. sxeulis gaTbobisas rogor icvleba mis Semadgenel molekulebs

Soris manZili?

a) izdeba;

b) mcirdeba;

g) ar icvleba.

3. rogor Seicvleba sxeulis molekulebs Soris manZili sxeulis

gaTbobisas? gaciebisas?

a) gaTbobisas ar Seicvleba, gaciebisas Seicvleba;

b) gaTbobisas Seicvleba, gaciebisas ar Seicvleba;

g) gaTbobisas gaizrdeba, gaciebisas Semcirdeba.

4. romeli mtkicebaa marTebuli?

1) molekula aris nivTierebis umciresi nawilaki, romelsac aqvs am

nivTierebis qimiuri Tvisebebi;

2) difuzia aris nivTierebebis TavisTavad erTmaneTSi Sereva;

3) sxvadasxva agregatul mdgomareobaSi erTi da imave nivTierebis

molekulebi gansxvavebulia;

4) myar sxeuls aqvs sakuTari forma da moculoba.

a) 1, 2, 3; b) 1, 3, 4; g) 1, 2, 4.

5. wylis gayinvisas mis molekulebs Soris manZili

a) izrdeba;

b) mcirdeba;

g) ar icvleba.

6. wylis orTqli Sedgeba qaosurad moZravi molekulebisagan. ra

xdeba am molekulaTa Sejaxebisas?

a) erTi saxis molekulaTa gardaqmna sxva saxis molekulebad;

b) molekulaTa siCqarisa da mimarTulebis cvli leba;

g) cvlileba ar xdeba.

7. sxvadasxva WurWelSi asxia wyali, romelSic Setivtivebulia mc-

ire zomis uxsnadi nawilakebi. Termometris gareSe rogor gaarkvevT

romel WurWelSia meti temperaturis wyali?

8. 9kg yinulis moculobaa

a) 10dm3;

b) 1m3;

g) 1dm3.

#2

Tanabari moZraoba Tanabari moZraoba

I variantiI varianti

1. CamoTvlilTagan veqtoruli sidideebia: 1. gavlili manZili,

2. dro, 3. gadaadgileba, 4. gadaadgilebis gegmili, 5. gadaadgilebis

moduli, 6. siCqare, 7. siCqaris gegmili, 8 siCqaris moduli.

a) 1, 3, 6; b) 3, 6; g) 1, 3, 4.

2. rogor unda moZraobdes sxeuli, rom mis mier gavlili manZili

toli iyos gadaadgilebis modulisa?

a) texilze; b) wrewirze; g) wrfeze moZraobis mimarTulebis

Seucvlelad.

47

3. ra droSi gaiara avtomobilma 72km, Tu misi siCqarea 20m/wm?

a) 36wm; b) 2sT; g) 1sT.

4. Tanabrad moZravi sxeuli gasavleli manZilis meoTxeds gadis

15wT-Si. ra droSi gaivlis sxeuli mTel gzas?

a) 45wT; b) 1sT; g) 30wT.

5. grafikis mixedviT (sur.1) sxeulis siCqarea

a) 5m/wm; b) 2,5m/wm; g) 3m/wm.

6. sxeulis siCqaris droze damokidebulebis grafikis mixedviT

(sur. 2) sxeulis mier 8wm-Si gavlili manZilia

a) 80m; b) 0; g) 40m.

avtomobili moZraobs 100km/sT mudmivi siCqariT. am monacemebis avtomobili moZraobs 100km/sT mudmivi siCqariT. am monacemebis

mixedviT Seasrule 7 _ 10 davalebebi:mixedviT Seasrule 7 _ 10 davalebebi:

7. ra manZils gaivlis avtomobili 30wT-Si?

a) 50km; b) 30km; g) 10km.

8. ra droSi gaivlis avtomobili 250km-s?

a) 1,5sT; b) 2sT; g) 2,5sT.

9. avtomobilis siCqaris grafikia

100 100 100150 150 150

50 50 50

a) g)b)

v, km/sT v, km/sT

t, sT t, sT t, sT

v, km/sT

10. avtomobilis moZraobis grafikia

0 0 0

50 50 50

100 100 100

1 2 0,52 4 1t, t, t,

S, S, S,

sur. 1sur. 1

v, m/wm

t, wm2

10

0

-10

sur. 2sur. 2

48

II variantiII varianti

1. CamoTvlilTagan skalaruli sidideebia: 1. gavlili manZili,

2. dro, 3. gadaadgileba, 4. gadaadgilebis gegmili, 5. gadaadgilebis

moduli, 6. siCqare, 7. siCqaris gegmili, 8 siCqaris moduli.

a) 1, 2, 4, 5, 7, 8; b) 1, 3, 4, 5, 7, 8; g) 1, 2, 4, 6, 7, 8.

2. vertikalurad asrolilma burTma miaRwia 5m simaRles da dab-

runda sawyis mdebareobaSi. ras udris burTis gadaadgileba?

a) 0; b) 5m; g) 10m.

3. ra siCqariT moZraobs adamiani, Tu igi 30wT-Si gadis 2,5km-s?

a) 5km/sT; b) 7,5km/sT; g) 3km/sT.

4. 15m/wm siCqariT moZravi avtomobili 2sT-Si gadis imave manZils,

rasac meore _ avtomobili 3sT-Si. ra siCqariT moZraobs meore avto-

mobili?

a) 10m/wm; b) 15m/wm; g) 5m/wm.

5. sxeulis siCqaris droze damokidebulebis grafikis (sur.3) mixed-

viT sxeulis gadaadgileba 8wm-Si aris

a) 80m; b) 0; g) 40m.

6. grafikis mixedviT (sur. 4) sxeulis mier 8wm-Si gavlili manZilia

a) 80km; b) 240km; g) 160km.

v, m/wm

t, wm2

10

0

-10

sur. 3sur. 3 sur. 4sur. 4

v, km/sT

t,sT2

40

0

-40

me-5 suraTze mocemulia sxeulis moZraobis grafiki. grafikis me-5 suraTze mocemulia sxeulis moZraobis grafiki. grafikis

mixedviT Seasrule 7 _ 10 davalebebi.mixedviT Seasrule 7 _ 10 davalebebi.

sur. 5sur. 5

7. ra siCqare aqvs sxeuls pirvel wamSi?

a) 20m/wm; b) 2m/wm; g) 10m/wm.

8. rodis aris sxeuli uZravi?

a) me-2, me-3, me-6, me-7, me-8 wamebSi; b) me-2, me-3 wamebSi; g) me-6, me-7,

49

me-8 wamebSi.

9. ra siCqare aqvs sxeuls me-4 da me-5 wamebSi?

a) 40m/wm; b) 20m/wm; g) 10/wm.

10. ra manZili gaiara sxeulma 8wm-Si?

a) 40m; b) 50m; g) 20m.

#3

ZalaZala

I variantiI varianti

1. marTebulia Tu ara mtkicebebi?

1) Zala veqtoruli sididea;

a) diax, b) ara.

2) Tu erTi sxeuli moqmedebs meoreze, icvleba orives siCqare;

a) diax, b) ara.

3) Zala SeiZleba aRiZras mxolod sxeulTa uSualo SexebiT;

a) diax, b) ara.

4) drekadi sxeuli deformaciis Sewyvetis Semdeg aRidgens formasa

da zomebs;

a) diax, b) ara.

5) sxeulis wonis modebis wertili sxeulze mdebareobs;

a) diax, b) ara.

6) uZraobis xaxunis Zala metia srialis xaxunis Zalaze;

a) diax, b) ara.

2. Seavse srulyofil winadadebamde:

sxeulis wona aris Zala, romliTac . . . sxeuli moqmedebs . . .

a) uZravi / sayrdenze;

b) uZravi / sakidelze;

g) dedamiwis mizidulobis gamo / sayrdenze an sakidelze.

3. 2kg sxeulze moqmedi simZimis Zalaa

a) 2n;

b) 20n;

g) 0,2n.

4. me-6 suraTze mocemulia grafiki, romelic gviCvenebs rezinis

zonaris wagrZelebis damokidebulebas moqmed Zalaze. ramdeni santi-

metriT wagrZeldeba zambara 2n Zalis moqmedebiT?

a) 4sm-iT;

b) 8sm-iT;

g) 14sm-iT.

sur. 6sur. 6

50

5. 60kg masis sxeuli moZraobs horizontalur zedapirze 180n Zalis

moqmedebiT. sxeulze moqmedi xaxunis Zala wevis Zalis tolia. gamoT-

vale sxeulsa da zedapirs Soris xaxunis koeficienti.

6. ra Zalebi moqmedebs Zafze dakidebul sxeulze (sur. 7)? ras udris

TiToeuli Zalis sidide da romel wertilebzea modebuli es Zalebi?

sur. 7sur. 7

3kg

7. sxeulze moqmedi erTi wrfis gaswvriv mimarTuli ori Zalis

tolqmedi 10n-ia, erT-erTi mdgeneli _ 12n. ras udris meore mdgene-

li? Seasrule Sesabamisi naxazi.

8. sxeulze moqmedebs erTi wrfis gaswvriv mimarTuli 3n, 6n da 9n

Zalebi. ra sididis SeiZleba iyos tolqmedi Zala?

II variantiII varianti

1. marTebulia Tu ara mtkiceba?

1) Zala skalaruli sididea;

a) diax, b) ara.

2) Zalam SeiZleba imoqmedos sxeulze Sexebis gareSe;

a) diax, b) ara.

3) sxeulis siCqare icvleba masze sxva sxeulis moqmedebiT;

a) diax, b) ara.

4) plastikuri sxeuli deformaciis Sewyvetis Semdeg aRidgens for-

masa da zomas;

a) diax, b) ara.

5) simZimis Zala moqmedebs nebismier sxeulze;

a) diax, b) ara.

6) xaxunis Zala aRiZvreba sxeulTa uSualo Sexebisas.

a) diax, b) ara.

2. Zala aris fizikuri sidide . . . ris Sedegadac icvleba . . .

a) romelic xasiaTdeba mimarTulebiT / sxeulis siCqare;

b) romliTac xasiaTdeba erTi sxeulis meoreze moqmedeba / sxe-

ulis siCqare;

g) romliTac xasiaTdeba erTi sxeulis meoreze moqmedeba / sxe-

ulis moZraobis mimarTuleba.

3. Tu sxeulze moqmedi simZimis Zala 50n-ia, maSin sxeulis masa aris

a) 50kg;

b) 0,5kg;

g) 5kg.

4. me-8 suraTze mocemulia grafiki, romelic gviCvenebs rezinis

zonaris wagrZelebis damokidebulebas moqmed Zalaze. ras udris zam-

baris sixiste?

a) 1n/m;

b) 0,01n/m;

51

g) 0,1n/m.

sur. 8sur. 8

5. sxeulze moqmedi xaxunis Zala 200n-ia. gamoTvale sxeulis masa,

Tu sxeulsa da zedapirs Soris xaxunis koeficienti 0,4-ia.

6. ra Zalebia aRniSnuli TiToeul naxazze (sur. 9)? ras udris

TiToeuli Zalis sidide?

sur. 9sur. 9

5kg 5kg 5kg

7. erTi wrfis gaswvriv mimarTuli ori Zalis tolqmedi 30n-ia, Tu

Zalebs erTi da igive mimarTuleba aqvs. Zalebis tolqmedi 20n-ia, Tu

maTi mimarTuleba urTierTsapirispiroa. gamoTvale mdgeneli Zalebi.

8. sxeulze moqmedebs erTi wrfis gaswvriv mimarTuli 2n, 4n da 6n

Zalebi. ra sididis SeiZleba iyos tolqmedi Zala?

#4

wnevawneva

I variantiI varianti

1. ra wnevas awarmoebs 20n Zala 10sm2 vertikalur farTobze?

2. ra wnevas awarmoebs 70kg masis sportsmeni iatakze, rodesac mxre-

bze hkidia 100n wonis zurgCanTa? sportsmenis fexsacmlis lanCis far-

Tobi 250sm2-ia.

3. romeli mtkiceba ar aris marTebuli?

1) WurWlis fskerze siTxis wneva damokidebulia mxolod siTxis

svetis simaRleze;

2) WurWlis fskerze siTxis wneva damokidebulia siTxis simkvrivesa

da siTxis setis simaRleze;

3) WurWlis fskerze siTxis wneva damokidebuli ar aris WurWlis

formaze;

4) WurWlis fskerze siTxis wneva damokidebulia siTxis moculo-

baze.

a) 1, 2, 3;

b) 1, 4;

g) 2, 3, 4.

52

4. or erTnair WurWelSi erTsa da imave simaRleze Casxmulia wyali

da spirti. SeadareT maTi wnevebi WurWlis fskerze. wylis simkvrive

1000kg/m3-ia, spirtis _ 800kg/m3.

a) wylis naklebia 1,25-jer;

b) wylis metia 1,25-jer;

g) tolia.

5. zRvaSi 10m siRrmeze wnevaa

a) 105pa;

b) 10300pa;

g) 103kpa.

6. ziarWurWelSi asxia wyali da navTi. wylis simkvrivea 1000kg/m3,

navTis _ 800kg/m3. wylis svetis simaRle 10sm-ia, amitom navTis simaRle

iqneba:

a) 12sm;

b) 12,5sm;

g) 10sm.

7. wylian WurWelSi CauSves sxvadasxva zomis liTonis burTulebi

ise, rom TiToeuli maTgani wyliT daifara. romeli WurWlis fskerze

iqneba wnevis cvlileba ufro mniSvnelovani(sur. 10)? pasuxi daasabu-

TeT.

sur. 10sur. 10

8. gansazRvre wylis wnevis Zala kubis zeda waxnagze (sur. 11).

sur. 11sur. 11

8sm

4sm

9. mTis ZirSi atmosferuli wnevaa 760mm.vwy.sv., mTis wverze _ 720mm.

vwy.sv. ra simaRlisaa mTa?

10. wyalSi curavs Tu iZireba 15kg masis da 12dm3 moculobis sxeuli?

II variantiII varianti

1. ra wnevas awarmoebs magidaze 1kg masis wigni, romlis ydis zomaa

20smx25sm?

53

2. msubuqi avtomobili, romlis erTi saburavis miwasTan Sexebis

farTobi 50sm2-ia, gzatkecilze awarmoebs 500pa wnevas. gamoTvale av-

tomobilis masa.

3. Semoxaze marTebuli mtkicebebi:

a) WurWlis fskerze siTxis wneva damokidebulia mxolod siTxis

simkvrivesa da siTxis svetis simaRleze;

b) WurWlis fskerze siTxis wneva damokidebulia WurWlis fsker-

is farTobze;

g) WurWlis fskerze siTxis wneva damokidebuli ar aris WurWlis

formaze.

4. or erTnair WurWelSi erTsa da imave simaRleze Casxmulia wyali

da navTi (sur. 12). SeadarT maTi wnevebi WurWlis fskerze. wylis sim-

kvrivea 1000kg/m3, navTis _ 800kg/m3.

a) wylis naklebia 1,25-jer;

b) navTis naklebia 1,25-jer;

g) tolia.

sur. 12sur. 12

wyali navTi

5. ra siRrmezea zRvaSi wneva 206kpa? zRvis wylis simkvrive 1030kg/

m3-ia.

a) 10m;

b) 12m;

g) 20m.

6. ziarWurWelSi asxia wyali da vercxliswyali. wylis simkvrivea

1000kg/m3, vercxliswylis _ 13600kg/m3. vercxliswylis doneTa sxvaoba

2sm-ia. ras udris wylis svetis simaRle?

a) 20sm;

b) 17sm;

g) 27,2sm.

7. hidravlikuri wnexis mcire dguSze moqmedebs 200n Zala. ra ZaliT

daiwnexeba masala, Tu dguSis farTobebis Sefardebaa 1:40000?

8. gansazRvre wylis wnevis Zala kubis qveda waxnagze (sur. 13).

sur. 13sur. 13

6sm

10sm

54

9. 960m simaRlis mTis ZirSi atmosferuli wnevaa 740mm.vwy.sv. gamoT-

valeT wneva mTis wverze.

10. wyalSi curavs Tu iZireba 100kg masisa da 0,1m3 moculobis sxe-

uli?

pasuxebipasuxebi

#1

I varianti. I varianti.

1. nivTierebis umciresi nawilaki, romelsac aqvs am nivTierebis

qimiuri Tvisebebi. 2. b). 3. b). 4. a). 5. b). 6. g). 7. a) movlenis mizezi difu-

ziaa; b) temperaturis gazrda process daaCqarebs, Semcireba _ Seane-

lebs; 8. b)

II varianti. II varianti.

1. nivTierebis qimiurad ganuyofeli nawilaki. 2. a). 3. g). 4. g). 5. b). 6.

b). 7. romelSic nawilakebi ufro swrafad moZraoben. 8. a).

#2

I varianti. I varianti.

1. b). 2. g). 3. g). 4. b). 5. b). 6. a). 7. a). 8. g). 9. a). 10. g).

II varianti. II varianti.

1. a). 2. a). 3. a). 4. a). 5. b). 6. b). 7. a). 8. a). 9. g). 10. a).

#3 3

I varianti. I varianti.

1. 1) diax, 2) diax, 3) ara, 4) diax, 5) ara, 6) ara. 2. g). 3. b). 4. a). 5. 0,3.

6. urTierTsapirispirod mimarTuli simZimisa da drekadobis Zalebi.

TiToeulis sididea 30n. 7. 2n, an 22n. 8. 18n, 0, 6n, 12n.

II varianti. II varianti.

1. 1) ara, 2) diax, 3) diax, 4) ara, 5) diax, 6) diax. 2. b). 3. g). 4. a). 5. 50kg. 6.

sxeulis wona, simZimis da drekadobis Zalebi. TiToeulis sididea 50n.

7. 5n da 25n. 8. 12n, 0, 4n, 8n.

#4 4

I varianti. I varianti.

1. 20kpa. 2. 16kpa. 3. b). 4. b). 5. g). 6. b). 7. meoreSi. 8. 2,56n; 9. 480m. 10.

iZireba.

II varianti.II varianti.

1. 200pa. 2. 1t. 3. a); g). 4. b). 5. g). 6. g). 7. 8000kn. 8. 5,76n. 9. 660mm.vwy.sv.

10. curavs.

55

$9. gakveTilis scenarebi9. gakveTilis scenarebi

scenari N1scenari N1

gakveTilis Tema:gakveTilis Tema: nivTierebis agebuleba _ $2.1

kavSiri standartTan: fiz. sab. 1,2,3.kavSiri standartTan: fiz. sab. 1,2,3.

gakveTilis mizani: gakveTilis mizani:

● dakvirvebis, aRweris, komunikaciis, ganWvretis, dagegmvis, cdis

Catarebis unar-Cvevebis ganviTareba.

● nivTierebaTa Sedgenilobis gamokvleva.

resursebi:resursebi: saxelmZRvanelo, samuSao rveuli, fanqari, kalami, qa-

Raldis furclebi, rezinis buStebi, Wiqebi, wyali, saRebavis fxvnili,

foladis burTula, Stativze damagrebuli rgoli, kolba, qura.

g a k v e T i l i s m s v l e l o b ag a k v e T i l i s m s v l e l o b a

aqtivoba I.aqtivoba I. eqsperimenti (jgufuri) _ 15wT.

winaswar moswavleebs SeaxseneT usafrTxoe-

bis wesebi.

klasi dayaviT jgufebad da daavaleT,

gaecnon eqsperimentis instruqcias:

daakvirdi movlenebs:

1.

● SekumSe rezinis buSti (sur. 2.1).

● Seicvala Tu ara buStis forma da masSi

moTavsebuli haeris moculoba?

2.

● civi foladis burTula Tavisuflad gadis rgolSi (sur. 2.2, a).

2.2,b suraTze naCvenebia igive burTula gaxurebis Semdeg;

● ra moxdeba, Tu burTulas kvlav gavacivebT?

● rogor fiqrob, ra aris buStisa da foladis burTulis moculo-

bis cvlilebis mizezi?

a) b)

2.22.2

● kolbaSi Caasxi civi wyali da gaacxele (sur. 2.3. a,b);

● Seicvala Tu ara sinjaraSi wylis done?

2.12.1

56

movlenebis dakvirvebis Semdeg moswavleebi adgenen, rom:

● buStis forma da masSi haeris moculoba Seicvleba;

● foladis burTula gaxurebis Semdeg veRar gava rgolSi.

● Tu burTulas kvlav gavacivebT, igi Tavisuflad gava rgolSi.

moswavleebi gamoTqvamen varauds: buStisa da burTulis mocu-

lobis cvlilebis mizezi SeiZleba iyos is, rom nivTiereba Sedgeba

nawilakebisagan, romelTa Soris Sualedebia.

aqtivoba II. aqtivoba II. eqsperimenti (jgufuri) _ 20wT.

jgufebi ecnobian instruqcias:

I jgufi. I jgufi.

● TiToeul WiqaSi Caasxi wyali;

● erT WiqaSi Cayare mcire raodenobis saRebavis fxvnili da mou-

rie;

● ras amCnev?

● SeRebili wylis mcire raodenoba gadaasxi meore WiqaSi da kvlav

mourie;

● daakvirdi WiqebSi wylis fers;

● romel WiqaSia wyali ufro baci?

● Seni azriT, ra aris amis mizezi?

● warmoidgine, rom wylisa da saRebavis nawilakebi sxvadasxva

feris mcire zomis burTulebia da Seecade, Seasrulo naxati,

romelic asaxavs WiqebSi nawilakebis ganawilebas.

jgufis lideri akeTebs eqsperimentisa da naxatis prezentacias:

_ wyali muqia im WiqaSi, romelSic saRebavebis nawilakebis meti ra-

odenobaa. es cda amtkicebs, rom nivTiereba Sedgeba nawilakebisagan.

naxatze warmodgenilia WiqebSi nawilakebis miaxloebiTi ganawileba

_ WiqaSi, romelSic wyali muqia, saRebavis nawilakebis meti raodenoba

unda iyos.

II jgufi.II jgufi.

1.

● kolbaSi Caasxi civi wyali da gaacxele (sur. 2.3. a,b);

a) b)

2.32.3

● rogor icvleba kolbaSi wylis done?

2.

● civi wyliT savse Caidani dadgi quraze da wyali gaacxele (sur.

57

2.4);

● Seicvala Tu ara wylis moculoba?

● daakvirdi movlenas da axseni am movle-

nis mizezi;

● warmoidgine kolbasa da CaidanSi wylis

nawilakebis urTierTganlageba gacx-

elebamde da gacxelebis Semdeg, See-

cade, Seasrulo Sesabamisi naxati;

● gaakeTe samuSaos prezentacia.

moswavleebi xedaven, rom gacxelebi-

sas wylis moculoba izrdeba. moswavleebi

akeTeben daskvnas, rom nivTiereba Sedgeba

nawilakebisagan, romelTa Soris Sualedebia,

gacxelebisas nawilakebs Soris manZilebi iz-

rdeba. warmoadgenen CaidanSi nawilakebis mi-

axloebiT ganawilebas.

saSinao davaleba:saSinao davaleba: $ 2.1 samuSo rveulebSi Caweron eqsperimentis

Tanmimdevroba, analizi da daskvenebi.

am gakveTilze SeiZleba SeafasoT:am gakveTilze SeiZleba SeafasoT:

● jgufuri muSaoba;

● prezentacia.

Sefaseba:Sefaseba:

moswavlem unda icodes, ra kriteriumebiT fasdeba misi saswavlo

aqtivoba.

sasurvelia, Sefasebis kriteriumebi moswavleebTan erTad SeimuS-

aoT.

● aucilebeli ar aris yvela aqtivobis Sefaseba. Tu CaTvliT

saWirod, moswavleebi SeiZleba SeafasoT mxolod sityvierad,

komentarebiT _ warmoaCinoT namuSevrebis Zlieri da susti mxa-

reebi, misceT rekomendaciebi Sedegebis gasaumjobeseblad.

sagakveTilo procesSi CarTulobis Sesafaseblad daakvirdiT:sagakveTilo procesSi CarTulobis Sesafaseblad daakvirdiT:

● gakveTilis msvlelobisas moswavle aqtiuria Tu ara;

● aqvs Tu ara yvela sakiTxze sakuTari azri;

● gakveTilis msvlelobisas koncentrirebulia Tu ara samuSaoze;

● yuradRebiT ismens da aanalizebs Tu ara sxvis azrebs;

● koreqtulia Tu ara.

jgufuri muSaobis Sefasebisas daakvirdiT: jgufuri muSaobis Sefasebisas daakvirdiT:

● yvela wevri monawileobs Tu ara jgufis muSaobaSi;

● jgufis wevrebi usmenen Tu ara erTmaneTs;

● icaven Tu ara rigiTobas;

● ucvlian Tu ara erTmaneTs informacias;

● mxolod sakiTxis irgvliv muSaoben Tu ara;

● kargad TanamSromloben Tu ara _ Seqmnilia Tu ara azris gamox-

atvis Tanabari pirobebi;

2.42.4

58

● prezentaciisas maRal doneze warmoadgenen Tu ara naSroms;

● Rirseulad iReben Tu ara kritikul SeniSvnebs.

miTiTeba:miTiTeba: ixileT Sefasebis sqemebi.

SeniSvna:SeniSvna: gakveTilis Catarebis Semdeg gaakeTeT misi analizi. if-

iqreT im problemebze, romlebsac waawydiT gakveTilze, moifiqreT

maTi daZlevis gzebi (sasurvelia kolegebTan erTad).

scenari N2scenari N2

gakveTilis Tema: gakveTilis Tema: nivTierebis simkvrive _ $2.7 (pirveli gakveTili)

kavSiri standartTan: fiz. sab. 1,2,3,4,5.kavSiri standartTan: fiz. sab. 1,2,3,4,5.

gakveTilis mizani: gakveTilis mizani:

● dakvirvebis, hipoTezis gamoTqmis, kvleva-ZiebiTi unarebis gan-

viTareba.

● nivTierebis simkvrivis gansazRvra.

resursebi:resursebi: saxelmZRvanelo, samuSao rveuli, fanqari, kalami, sx-

eulTa nakrebi, saswori.

g a k v e T i l i s m s v l e l o b ag a k v e T i l i s m s v l e l o b a

aqtivoba I. aqtivoba I. hipoTezis gamoTqma (mTeli klasi) _ 10wT.

moswavleebs dausviT kiTxvebi:

● erTnairi iqneba Tu ara toli moculobis foladisa da aluminis

burTulebis masebi?

● SesaZlebelia Tu ara, sxvadasxva moculobis sxeulTa masebi

toli iyos?

moswavleebi gamoTqvamen varauds, rom a) foladis burTulis masa

metia imave moculobis aluminis burTulis masaze; b) SesaZlebelia sx-

vadasxva moculobis sxeulTa masebi toli iyos, Tu es sxeulebi damza-

debulia sxvadasxva masalisagan.

aqtivoba II.aqtivoba II. eqsperimenti (jgufuri) _ 20wT.

klasi dayaviT jgufebad da TiToeul jgufs daavaleT gaecnos eqs-

perimentebis instruqciebs:

I. erTnairi moculobis sxeulTa masebis

Sedareba.

● sasworis pinebze moaTavse sxvadasxva

nivTierebisagan damzadebuli toli mocu-

lobis sxe ulebi (sur. 2.41);

● gawonasworebulia Tu ara saswori?

● Seni azriT, ra aris damzerili movlenis

mizezi?

● gaaanalize eqsperimenti da gamoitane

daskvna.

2.412.41

59

miTiTeba:miTiTeba: cda SeiZleba Caataro siTxeebis gam-

oyenebiT (magaliTad, wylisa da zeTis).

II. sxvadasxva moculobis sxeulTa masebis Se-

dareba

● sasworis pinebze moaTavse sxvadasxva mocu-

lobis sxeulebi. sxeulebi ise SearCie, rom

saswori iyos gawonasworebuli (sur. 2.42).

● ra aris sasworis wonasworobis mizezi?

● gaaanalize eqsperimenti da gamoitane

daskvna.

I SemTxvevaSi sasworis wonasworoba irRveva,

rac imaze miuTiTebs, rom sxvadasxva nivTierebi-

sagan damzadebuli toli moculobis sxeulTa masebi sxvadasxvaa.

II SemTxvevaSi jgufebi daadgenen, rom SesaZlebelia, sxvadasxva

moculobis sxeulTa masebi iyos toli.

orive SemTxvevaSi jgufebi daadgenen, rom sxeulis masa damokide-

bulia ara mxolod sxeulis zomebze, aramed nivTierebazec, romlisga-

nac es sxeuli Sedgeba.

jgufebis liderebi akeTeben prezentacias.

aqtivoba III. aqtivoba III. kiTxva-pasuxi (mTeli klasi) _ 15wT.

moswavleTa aqtiuri monawileobiT (kiTxva-pasuxiT) SemoitaneT

simkvrivis cneba, simkvrivis formula da erTeuli. moswavleebma unda

daadginon, rogor SeiZleba sxeulis masis gansazRvra awonis gareSe.

saSinao davaleba saSinao davaleba

● $ 2.7;

● waikiTxon ,,legenda arqimedes Sesaxeb“ da daadginon, a) Seicavda

Tu ara gvirgvini minarevs; b) rogor gamoiTvleba araswori for-

mis sxeulis moculoba da simkvrive.

am gakveTilze SeiZleba SeafasoT:am gakveTilze SeiZleba SeafasoT:

● sagakveTilo procesSi CarTuloba;

● prezentacia.

miTiTeba:miTiTeba: ixileT Sefasebis sqemebi.

scenari N3scenari N3

gakveTilis Tema:gakveTilis Tema: nivTierebis simkvrive _ $2.7 (meore gakveTili)

kavSiri standartTan: fiz. sab. 1,2,3,4,5.kavSiri standartTan: fiz. sab. 1,2,3,4,5.

gakveTilis mizani: gakveTilis mizani:

● dakvirvebis, eqsperimentis dagegmvis, diagramis agebis unarebis

ganviTareba.

● amocanaTa amoxsna, eqsperimentis dagegmva.

2.422.42

60

resursebi:resursebi: saxelmZRvanelo, samuSao rveuli, fanqari, kalami, saxa-

zavi.

g a k v e T i l i s m s v l e l o b ag a k v e T i l i s m s v l e l o b a

aqtivoba I.aqtivoba I. saSinao davalebis prezentacia _ 10wT.

erTi moswavle akeTebs saSinao davalebis prezentacias.

arqimedes mier Catarebuli cdis safuZvelze adgens: wyliT savse

abazanaSi oqros gvirgvinis CaSvebisas abazanidan gadmoRvrili wylis

moculoba meti aRmoCnda, vidre imave masis oqros sxmulis CaSvebisas.

es ki niSnavs, rom gvirgvinis moculoba metia sxmulis moculobaze. Se-

sabamisad, gvirgvinis simkvrive naklebi iqneba sxmulis simkvriveze. e.i.

gvirgvini Seicavs minarevs.

moswavleebi prezentators usvamen kiTxvebs.

aqtivoba II.aqtivoba II. diagramis ageba (jgufuri) _ 15wT.

klasi dayaviT jgufebad da TiToeul jgufs daavaleT gaecnos

paragrafis bolos davalebas:

1) 2.46 suraTze warmodgenilia sxvadasxva nivTierebis simkvriveTa

diagrama. isargeble nivTierebaTa simkvriveebis cxriliT da aage ms-

gavsi diagrama sxva nivTierebebisTvis.

2.462.46

2) diagramis gamoyenebiT SeadareT: a) erTnairi moculobis sxva-

dasxva nivTierebisagan damzadebuli sxeulTa masebi; b) erTnairi masis

sxvadasxva nivTierebisagan damzadebuli sxeulTa moculobebi.

simkvriveebis cxrilis mixedviT jgufebi ageben sxvadasxva niv-

Tierebis simkvrivis diagramas da asruleben me-2 davalebas.

jgufebis liderebi akeTeben prezentacias. jgufebi adareben dava-

lebis Sesrulebis siswores.

aqtivoba III.aqtivoba III. eqsperimentis dagegmva (jgufuri) _ 20wT.

jgufebs daavaleT gaecnon paragrafis bolos eqsperimentul dava-

lebas _ maT unda dagegmon eqsperimenti, romlis saSualebiT daad-

genen, ra nivTierebisganaa damzadebuli marTkuTxa Zeli.

moswavleebi msjelobis safuZvelze adgenen, rom Zelis simkvrivis

61

dasadgenad saWiroa misi masisa da moculobis codna.

Zelis masis gamoTvla SesaZlebelia awoniT, moculoba ki Zelis sig-

rZis, siganisa da simaRlis namravlis tolia.

Semdeg moswavleebi gansazRvraven saWiro resursebs. eqsperimen-

tis Casatareblad saWiroa: saxelmZRvanelo, samuSao rveuli, fanqari,

kalami, Zeli, saswori, saxazavi.

jgufebi adgenen cxrils, romelSic mocemulia: masa, Zelis sigrZe,

Zelis sigane, Zelis simaRle, Zelis moculoba, Zelis simkvrive.

cxrilis monacemebiT gamoTvlian Zelis moculobasa da simkvrives,

nivTierebaTa simkvriveebis cxriliT ki adgenen, ra nivTierebisganaa

damzadebuli Zeli.

erT-erTi jgufis lideri akeTebs prezentacias.

am gakveTilze SeiZleba SeafasoT:am gakveTilze SeiZleba SeafasoT:

● jgufuri muSaoba;

● prezentacia.

miTiTeba:miTiTeba: ixileT Sefasebis sqemebi.

scenari N4scenari N4

gakveTilis Tema: gakveTilis Tema: meqanikuri moZraoba. aTvlis sxeuli _ $3.1

kavSiri standartTan: fiz. sab. 1,2,3.kavSiri standartTan: fiz. sab. 1,2,3.

gakveTilis mizani: gakveTilis mizani:

● dakvirvebis, aRweris, hipoTezis gamoTqmis, analizis, daskvnis

gamotanis unarebis ganviTareba.

● moZraobisa da uZraobis, rogorc fardobiTi cnebebis gaazreba.

resursebi: resursebi: saxelmZRvanelo, samuSao rveuli, fanqari, kalami, car-

ci, didi formatis qaRaldebi, flomasterebi.

g a k v e T i l i s m s v l e l o b ag a k v e T i l i s m s v l e l o b a

Sesavali _ 5wT. Sesavali _ 5wT.

gakveTilis dasawyisSi moswavleebs daasaxelebineT fizikuri mov-

lenebi da maTi analizis safuZvelze miiyvaneT daskvnamde, rom yvela

movlena dakavSirebulia moZraobasTan (magaliTad, zRvis Relvis dros

moZraobs wyali; qaris dros moZraobs haeri, irxeva xis totebi; musi-

kalur instrumentebze dakvrisas irxeva simebi da a.S.).

aqtivoba I.aqtivoba I. gonebrivi ieriSi (mTeli klasi) _ 10wT.

moswavleebs gaacaniT gakveTilis mizani da sTxoveT, upasuxon para-

grafis dasawyisSi mocemul kiTxvas:

● Seni azriT, ra icvleba sxeulis moZraobisas?

moswavleebi Tavisuflad gamoTqvamen mosazrebebs: moZraobisas

icvleba gavlili manZili, koordinati, siCqare da a.S.

Semdeg gaanalizdeba mosazrebebi da moswavleebi midian daskvnamde,

rom sxeulis moZraobisas icvleba misi mdebareoba.

62

aqtivoba II.aqtivoba II. hipoTezis gamoTqma (jgufuri) _ 15wT.

klasi dayaviT jgufebad.

mas Semdeg, rac moswavleebma daadgines, rom moZraobisas icvleba

sxeulis mdebareoba, daavaleT, upasuxon kiTxvebs:

● Senoba moZravia Tu uZravi (sur. 3.1)?

● avtomobili moZraobs Tu uZravia?

sTxoveT, pasuxi daasabuTon da Seav-

son sqemebi (moZraobs, radgan . . . , uZra-

via, radgan . . . ):

erT-erTi jgufis lideri akeTebs

sqemebis prezentacias.

gaarkvieT, aris Tu ara klasSi gansx-

vavebuli mosazrebebi.

iwyeba diskusia, ris Sedegadac mo-

swavleebi migyavT miznamde _ akeTeben

daskvnas, rom sxeulis moZraobisa da uZ-

raobis ganxilva ar SeiZleba aTvlis sxe-

ulis miTiTebis gareSe.

kiTxva-pasuxiT Semodis aTvlis sxe-

ulisa da fardobiTobis cnebebi.

aqtivoba III.aqtivoba III. damoukidebeli samuSao (individualuri) _ 15wT

moswavleebs daavaleT, gaiazron naswavli _ upasuxon paragrafis

bolos mocemul kiTxvebs.

ori-sami moswavle akeTebs prezentacias.

SeniSvna: SeniSvna: Tqveni Sexedulebis mixedviT, SekiTxvebis nawili moswav-

leebma amoxsnan klasSi, nawili mieciT saSinao davalebad.

saSinao davaleba:saSinao davaleba: $ 2.1. kiTxvebi da amocanebi paragrafis bolos.

scenari N5scenari N5

gakveTilis Tema:gakveTilis Tema: $ 2.5. araTanabari moZraoba _ laSqrobis dagegmva

kavSiri standartTan: fiz. sab. 2,3,6,7.kavSiri standartTan: fiz. sab. 2,3,6,7.

gakveTilis mizani: gakveTilis mizani:

● dagegmvis, aRweris, aRricxvis, gazomvis, sidideebis gamoyenebis,

komunikaciis, monacemTa interpretaciis unarebis ganviTareba.

● laSqrobis dagegmva.

resursebi:resursebi: saxelmZRvanelo, samuSao rveuli, saqarTvelos ruka,

saxazavi, santimetri, fanqari, kalami, qaRaldebi, flomasterebi.

g a k v e T i l i s m s v l e l o b ag a k v e T i l i s m s v l e l o b a

aqtivoba I.aqtivoba I. gonebrivi ieriSi (jgufuri) _ 10wT.

klasi dayaviT jgufebad, jgufebs daurigeT saqarTvelos geo-

grafiuli rukebi da sTxoveT, SearCion maTTvis saintereso laSqrobis

marSruti. kargi iqneba, Tu daasabuTeben, ra mizniT airCies es marSru-

ti.

3.13.1

63

SeniSvna:SeniSvna: SesaZlebelia Tavad SesTavazoT laSqrobis marSrutebi.

daadgineT moswavleebs ra miaCniaT saWirod laSqrobis dasagegmad

(manZilis gansazRvra, marSrutis gasavlelad saWiro drois gamoTvla

da a.S.).

gamoTqmuli mosazrebebis analizis safuZvelze moswavleebi ad-

genen, rom laSqrobis dasagegmad saWiroa: masStabis gansazRvra,

masStabis gamoyenebiT gasavleli manZilis gamoTvla, transportiT

mgzavrobis saWiroebis dadgena, am manZilis gasavlelad saWiro drois

gamoTvla

aqtivoba II.aqtivoba II. rukaze muSaoba (jgufuri) _ 20wT.

moswavleebi miaxloebiT zomaven marSrutis sigrZes santimetrebSi,

masStabis saSualebiT adgenen marSrutis sigrZes. Tu rukaze marSrutis

sigrZe 6sm-ia, masStabi ki _ 1:100000 (es niSnavs, rom 1sm-s Seesabamaba

1km), marSutis sigrZe iqneba 6km.

moswavleebma unda daadginon, rom am manZilis gavlas dasWirdeba 1sT

da 12 wT (5km/sT moswavlis saSualo siCqarea).

jgufebi adgenen, rodis unda gavidnen laSqrobaze, ra droa saWiro-

SesvenebisaTvis, rodis dabrundebian ukan, gamoiTvlian laSqrobis

dros.

jgufebi monacemebs warmoadgenen cxrilis saxiT.

jgufis liderebi akeTeben prezentacias, warmoadgenen laSqrobis

marSuts da saWiro gamoTvlebs.

aqtivoba III.aqtivoba III. grafikebis ageba ( jgufuri) _ 15wT.

cxrilebis gamoyenebiT jgufebi ageben gavlili manZilisa da siCqa-

ris droze damokidebulebis grafikebs.

liderebi akeTeben prezentacias.

am gakveTilze SeiZleba SeafasoT:am gakveTilze SeiZleba SeafasoT:

● jgufuri muSaoba.

● prezentacia.

miTiTeba:miTiTeba: ixileT Sefasebis sqemebi.

scenari N6scenari N6

gakveTilis Tema: gakveTilis Tema: inercia _ $4.1

kavSiri standartTan: fiz. sab. 1,2,3,4,5.kavSiri standartTan: fiz. sab. 1,2,3,4,5.

gakveTilis mizani: gakveTilis mizani:

● dakvirvebis, aRweris, komunikaciis, hipoTezis gamoTqmis, eqs-

perimentis Catarebis unarebis ganviTareba;

● inerciis movlenaze dakvirveba da mis safuZvelze sxvadasxva

movlenis axsna.

resursebi:resursebi: saxelmZRvanelo, samuSao rveuli, burTula, Rarebi,

qviSa, saxazavi, fanqari, kalami, qaRaldebi, flomasterebi.

64

g a k v e T i l i s m s v l e l o b ag a k v e T i l i s m s v l e l o b a

aqtivoba I.aqtivoba I. gonebrivi ieriSi, venis diagrama (mTeli klasi) _ 10wT.

gakveTili SeiZleba daiwyoT SekiTxviT:

● warmoidgineT sportul darbazSi an moedanze devs burTi. ro-

gor SeiZleba misi amoZraveba?

savaraudo pasuxebi SeiZleba iyos: fexis dartymiT, joxis dar-

tymiT, meore burTis SejaxebiT da a.S.

pasuxebi CamowereT didi formatis qaRaldze an dafaze.

dasviT Semdegi kiTxva:

● rogor SeiZleba moZravi burTis gaCereba?

savaraudo pasuxebi SeiZleba iyos: sxva sxeulze Sejaxebisas, fexis

SexebiT da a.S.

kvlav CamowereT pasuxebi.

gaaanalizeT pasuxebi.

analizis safuZvelze moswavleebi Tavad gaakeTeben daskvnas, rom

sxeulis siCqaris Secvla SesaZlebelia masze sxva sxeulis moqmedebiT.

SeniSvna: SedarebiTi analizisaTvis SeiZleba gamoiyenoT venis dia-

grama:

I nawilSi moswavleebi Caweren rogor SeiZleba burTis amoZraveba,

II nawilSi _ rogor SeiZleba burTis SeCereba, III nawilSi _ msgavseba

_ orive SemTxvevaSi burTis siCqare Seicvleba masze sxva sxeulis mo-

qmedebiT.

I III II

aqtivoba II.aqtivoba II. hipoTezis gamoTqma (mTeli klasi) _ 5wT.

moswavleebs daavaleT, miRebuli daskvnidan gamomdinare, gamoTq-

van varaudi, ra SemTxvevaSi imoZravebs sxeuli mudmivi siCqariT.

savaraudod, unda gamoiTqvas mosazreba: radgan sxeulis siCqaris

cvlilebas iwvevs masze sxva sxeulis moqmedeba, SeiZleba vivaraudoT,

rom, Tu sxeulze sxva sxeuli ar moqmedebs, maSin igi imoZravebs mud-

mivi siCqariT.

aqtivoba III. aqtivoba III. eqsperimenti (jgufuri) _ 15wT.

klasi dayaviT jgufebad da TiToeul jgufs daavaleT, varaudebis

siswore Seamowmon eqsperimentiT. eqsperimenti tardeba 3.2 suraTis

mixedviT (burTis moZraoba jer daxril, Semdeg qviSian horizontalur

RarSi).

eqsperimentis Sedegebidan gamomdinare, moswavleebi mivlen daskv-

namde: rac ufro Semcirdeba burTulaze sxva sxeulis moqmedeba, miT

didxans imoZravebs igi, e.i. miT naklebi iqneba burTulas siCqaris cv-

lileba. SesaZlebeli rom iyos yovelgvari winaaRmdegobis mospoba,

burTula imoZravebs mudmivi siCqariT _ wrfivad da Tanabrad.

SeniSvna: Tu eqsperimentis Catareba ver xerxdeba, imave suraTis

mixedviT SeiZleba ganvixiloT azrobrivi eqsperimenti.

65

erT-erTi jgufis lideri akeTebs prezentacias. Semdeg mimarTeT

sxva jgufebs:

● xom ar gaqvT gansxvavebuli azri? gTxovT, dasvaT SekiTxvebi.

Tu prezentatori ver gascems kiTxvaze pasuxs, SeekiTxeT jgufebs.

Tu maTganac ver miiRebT pasuxs, mxolod amis Semdeg Tavad upasuxeT

SekiTxvas.

amgvarad, mTeli klasi migyavT inerciis movlenis gaazrebamde.

aqtivoba IV. aqtivoba IV. kiTxva-pasuxi (mTeli klasi) _ 5wT.

dasviT kiTxvebi:

1. rodis moZraobs sxeuli wrfivad da Tanabrad (rodesac masze sxva

sxeuli ar moqmedebs)?

2. rodis aris sxeuli uZravi (rodesac masze sxva sxeuli ar moq-

medebs)?

am aqtivobiT moswavleebi darwmundebian, rom wrfivi Tanabari moZ-

raoba sxeulis iseTive mdgomareobaa, rogoric uZraoba.

aqtivoba V.aqtivoba V. movlenis analizi (mTeli klasi) _ 10wT.

moswavleebs daavaleT, waikiTxon teqstis meore nawili: `berZeni

filosofosi da mecnieri aristotele amtkicebda, rom gare zemoq-

medebis gareSe sxeuli SeiZleba iyos mxolod uZrav mdgomareobaSi. sx-

euli moZraobs mxolod im SemTxvevaSi, Tu masze moqmedebs sxva sxeuli.

2000 wlis Semdeg galileim daamtkica, rom aristoteles azri

mcdaria. zemoqmedebis gareSe sxeuli SeiZleba iyos ara marto uZrav

mdgomareobaSi, aramed moZraobdes wrfivad da Tanabrad~.

galileim daadgina, rom wrfivi Tanabari moZraoba sxeulis iseTive

mdgomareobaa, rogoric uZraoba.

moswavleebs daavaleT, gaakeTon mokle Canaweri: ra iyo moulod-

neli, ra _ axali informacia, ra gaigo (moswavlisaTvis moulodneli

unda yofiliyo is, rom sxeulma SeiZleba imoZraos sxva sxeulis moq-

medebis gareSe).

saSinao davaleba saSinao davaleba

● $ 4.1;

● kiTxvebi da amocanebi paragrafis bolos (SeiZleba miuTiToT,

romeli sakiTxebia aucileblad Sesasrulebeli da romeli _

survilis mixedviT);

● eqsperimentuli samuSao _ dakvirveba inerciis movlenaze.

am gakveTilze SeiZleba SeafasoT:am gakveTilze SeiZleba SeafasoT:

● sagakveTilo procesSi CarTuloba;

● jgufuri muSaoba.

miTiTeba:miTiTeba: ixileT Sefasebis sqemebi.

scenari N7scenari N7

gakveTilis Tema:gakveTilis Tema: xaxunis Zala _ $4.6

kavSiri standartTan: fiz. sab. 1,2,3,4,5,10,11.kavSiri standartTan: fiz. sab. 1,2,3,4,5,10,11.

66

gakveTilis mizani: gakveTilis mizani:

● dakvirvebis, hipoTezis gamoTqmis, diskusiis, kvleviTi unarebis

ganviTareba;

● dakvirveba uZraobis xaxunis Zalaze.

resursebi:resursebi: saxelmZRvanelo, samuSao rveuli, fanqari, kalami,

kauWiani Zelaki, dinamometri.

g a k v e T i l i s m s v l e l o b ag a k v e T i l i s m s v l e l o b a

aqtivoba I. aqtivoba I. kiTxva-pasuxi (mTeli klasi) _ 15wT

dasviT kiTxvebi:

● ratom Wirs molipul gzaze siaruli?

● ra iwvevs manqanis saburavebisa da misi nawilebis cveTas?

● Zravas gamorTvis Semdeg ra aris avtomobilis siCqaris Semci-

rebisa da gaCerebis mizezi?

moswavleebi msjelobis Sedegad daadgenen, rom sxeulTa uSualo

Sexebisas aRiZvreba xaxunis Zala. molipul gzaze siaruli Wirs imitom,

rom am Zalis sidide mcirea; manqanis saburavebisa da misi nawilebis

cveTas iwvevs xaxunis Zala; Zravas gamorTvis Semdeg ki xaxunis Zala

iwvevs avtomobilis siCqaris Semcirebas da gaCerebas.

● ra SeiZleba iyos xaxunis Zalis warmoSobis mizezi?

moswavleebi ganixilaven 4.41suraTs da adgenen, rom xaxunis Zalis

warmoSobis mizezi Sexebis zedapiris simqisea.

a) b)

4.414.41

aqtivoba II.aqtivoba II. eqsperimenti (jgufuri) _ 15wT.

am aqtivobiT moswavleebi akvirdebian uZraobis xaxunis Zalas.

jgufebs daavaleT gaecnon instruqcis.

eqsperimentebis analizis Sedegad moswavleebi daadgenen, rom sxe-

ulze moqmedi wevis Zalis gazrdiT uZraobis xaxunis Zala izrdeba. uZ-

raobis xaxunis Zala wevis Zalis sididis tolia da mimarTulia mis sa-

pirispirod.

aqtivoba III.aqtivoba III. diskusia (mTeli klasi) _ 15wT.

dasviT kiTxva:

● sasurvelia, gamoiyenoT paragrafis bolos mocemuli kiTxvebi.

SeecadeT, diskusiaSi monawileoba miiRos yvela moswavlem.

diskusia unda warmarToT winaswar dagegmili miznisken _ moswav-

leebma unda daaskvnan, rom xaxunis Zala yovelTvis Tan axlavs sxeul-

Ta moZraobas. zog SemTxvevaSi es Zala amuxruWebs sxeulis moZraobas,

zog SemTxvevaSi ki am Zalis gareSe SeuZlebelia moZraoba.

67

saSinao davaleba saSinao davaleba

● $ 4.6;

● moiZie saWiro informacia da moamzade Tema: ,,sasargeblo da sa-

ziano xaxuni“

am gakveTilze SeiZleba SeafasoT:am gakveTilze SeiZleba SeafasoT:

● sagakveTilo procesSi CarTuloba;

miTiTeba:miTiTeba: ixileT Sefasebis sqemebi.

scenari N8scenari N8

gakveTilis Tema:gakveTilis Tema: mSrali da sveli xaxuni _ $4.7

kavSiri standartTan: fiz. sab. 1,2,3,4,5,10,11.kavSiri standartTan: fiz. sab. 1,2,3,4,5,10,11.

gakveTilis mizani: gakveTilis mizani:

● dakvirvebis, kvlevis, analizis, daskvnis gamotanis unarebis gan-

viTareba;

● xaxunis Zalebis Sedareba. xaxunis Zalasa da simZimis Zalas Soris

damokidebulebis dadgena.

resursebi:resursebi: saxelmZRvanelo, samuSao rveuli, fanqari, kalami,

kauWiani Zelakebi, patara borblebi, dinamometri.

g a k v e T i l i s m s v l e l o b ag a k v e T i l i s m s v l e l o b a

aqtivoba I.aqtivoba I. eqsperimenti (jgufuri) _ 15wT.

am aqtivobiT moswavleebi akvirdebian da adareben uZraobis, sri-

alisa da gorvis xaxunis Zalebs. jgufebs daavaleT sxvadasxva eqsperi-

mentis Catareba:

I jgufi. I jgufi.

● kauWian Zelakze miamagre dinamometri (sur. 4.48);

srialisxaxunis

Zala

4.484.48

● TandaTan gaWime dinamometri ise, rom sxeulma daiwyos moZrao-

ba. Seecade, rom sxeulis moZraoba iyos Tanabari.

● aaCqare Zelakis moZraoba. daakvirdi, icvleba Tu ara dinamome-

tris Cveneba?

● Seicvleba Tu ara srialis xaxunis Zalis sidide?

● gaaanalize eqsperimenti da gamoitane daskvna.

II jgufi. II jgufi.

● imave sxeulze miamagre borblebi da sxeuli kvlav amoZrave

Tanabrad;

● Seadare dinamometris Cvenebebi (sur.

4.50);

● ras amCnev, Tanabar pirobebSi gorvis 4.504.50

68

xaxunis Zala metia Tu naklebi srialis xaxunis Zalaze?

● eqsperimentis Sedegebis safuZvelze daadgine borblis mniSvn-

eloba.

eqsperimentebis analizis Sedegad moswavleebi daadgenen, rom:

a) sxeulze moqmedi Zalis gazrdiT uZraobis xaxunis Zala izrdeba;

srialis xaxunis Zala tolia uZraobis xaxunis Zalis maqsimaluri mniS-

vnelobisa;

g) sxeulze moqmedi wevis Zalis cvlileba ar iwvevs srialis xaxunis

Zalis Secvlas;

d) gorvis xaxunis Zala naklebia srialis xaxunis Zalaze.

aqtivoba II.aqtivoba II. eqsperimenti (jgufuri) _ 15wT.

am aqtivobiT moswavleebi adgenen damokidebulebas xaxunis Zalasa

da sxeulis simZimis Zalas Soris.

moswavleebs daavaleT, gaecnon instruqcias:

● daadgine dinamometris danayofis fasi da Zelakebis masebi;

● magidaze moaTavse kauWiani Zelaki da dinamometris saSualebiT

gazome Zelaksa da magidis zedapirs Soris srialis xaxunis Zalis

mniSvneloba;

● Zelakze moaTavse meore Zelaki da kvlav gazome srialis xaxunis

Zala;

● cda gaimeore sami Zelakis SemTxvevaSic;

● gazomvebis Sedegebi Seitane cxrilSi (sur. 4.49):

Nsxeulis masa,sxeulis masa, m

(kg)(kg)sxeulze moqmedisxeulze moqmedi

simZimis Zala,simZimis Zala, mgmg (n)(n)

srialissrialisxaxunis Zala,xaxunis Zala,

Fx, (n), (n)Fx/mgmg

1

2

3

4.494.49

● cxrilis analizis safuZvelze daadgine damokidebuleba xaxu-

nis Zalasa da simZimis Zalas Soris.

erT-erTi jgufis lideri akeTebs prezentacias: srialis xaxunis

Zala simZimis Zalis proporciulia.

aqtivoba III.aqtivoba III. kiTxva-pasuxi (mTeli klasi) _ 15wT.

dasviT kiTxva:

● ratomaa navis amoZraveba wyalSi gacilebiT advili, vidre xmele-

Tze?

● ratom aqvs gemebs, TviTmfrinavebs garsedini forma?

moswavleebi daadgenen, rom a) siTxeSi an airSi aRiZvreba sveli xax-

unis Zala, romelic gacilebiT naklebia mSrali xaxunis Zalaze; b) wi-

69

naaRmdegobis Zala mcirea garsedini formis sxeulebisaTvis.

saSinao davaleba saSinao davaleba

● $ 4.7; kiTxvebi da amocanebi paragrafis bolos.

am gakveTilze SeiZleba SeafasoT:am gakveTilze SeiZleba SeafasoT:

● jgufuri muSaoba;

● prezentacia.

miTiTeba: miTiTeba: ixileT Sefasebis sqemebi.

scenari N9scenari N9

gakveTilis Tema:gakveTilis Tema: ziarWurWeli _ $5.6.

kavSiri standartTan: fiz. sab. 1,2,3,4,5,10,11,12.kavSiri standartTan: fiz. sab. 1,2,3,4,5,10,11,12.

gakveTilis mizani: gakveTilis mizani:

● dakvirvebis, aRweris, cdis Catarebis, analizis, daskvnis gamo-

tanis unar-Cvevebis ganviTareba;

● ziarWurWlis kanonis dadgena.

resursebi:resursebi: saxelmZRvanelo, samuSao rveuli, kalami, fanqari,

Stativi, ori minis mili, rezinis mili, sxvadasxva formis ziarWurWe-

li, wyali.

g a k v e T i l i s m s v l e l o b ag a k v e T i l i s m s v l e l o b a

aqtivoba I.aqtivoba I. saSinao davalebis prezentacia _ 10wT.

moswavleebs sTxoveT, daasabuTon, rom simZimis ZaliT gamowveuli

siTxis wneva damokidebulia mxolod siTxis simkvrivesa da siTxis sve-

tis simaRleze.

erT-erT moswavles daavaleT weriTi davalebis prezentacia.

1. 1648 wels paskalma Caatara originaluri cda. kargad daxurul

wyliT savse kasrSi Caamagra wvrili da grZeli mili. rodesac milSi

Caasxa erTi finjani wyali, kasrze gaCnda bzarebi da wyali daiRvara

(sur. 5.36). axseniT es movlena.

2. erT WurWelSi asxia wyali, meore, iseTive WurWelSi _ navTi.

WurWlebSi siTxeebis simaRleebi erTnairia. romeli WurWlis fskerze

iqneba siTxis wneva meti? pasuxi daasabuTe.

_ moswavle xsnis paskalis cdis Sedegs: wvril da grZel mils avsebs

finjani wyali. milis biloSi siTxis wneva proporciulia siTxis svetis

simaRlisa. es wneva, paskalis kanonis Tanaxmad, Tanabrad gadaecema kasr-

Si moTavsebuli wylis TiToeul wertils da kasrze Cndeba bzarebi.

_ simZimis ZaliT gamowveuli siTxis wneva proporciulia siTxis

simkvrivisa da siTxis svetis simaRlisa. radgan WurWlebSi siTxeebis

simaRleebi tolia, amitom wneva meti iqneba didi simkvrivis siTxis

fskerze. wylis simkvrive metia navTis simkvriveze, Sesabamisad, wneva

meti iqneba wyliani WurWlis fskerze.

70

aqtivoba II.aqtivoba II. eqsperimenti (jgufuri) _ 15wT.

jgufebi ecnobian instruqcias:

I.

● ori minis mili SeaerTe rezinis miliT, miiReb ziarWurWels (sur. 5.41);

● Caasxi masSi wyali;

● Seadare milebSi wylis done (sur. 5.42);

● Semdeg erTi mili amoZrave sxvadasxva mimarTulebiT (sur. 5.43);

● Seicvleba Tu ara milebSi wylis done?

5.415.41 5.425.42 5.43 5.43

II.

● sxvadasxva formis ziarWurWelSi Caasxi wyali

(sur. 5.44);

● ras amCnev? rogoria masSi wylis done?

● Semdeg erT-erT WurWelSi Caamate wyali ram-

denjerme;

● rogor icvleba ziarWurWelSi wylis done;

● rogor axsni damzeril movlenas?

erT-erTi jgufis lideri aanalizebs eqsperi-

ments da gamoaqvs daskvna: ziarWurWelSi erTgvarovani siTxis zeda-

piri erT doneze dgeba.

aqtivoba III.aqtivoba III. formulis gamoyvana (wyvilebSi) _ 15wT.

wyvilebi ecnobian davalebas:

● ra simaRles daikavebs ziarWurWelSi araerTgvarovani Seurev-

eli siTxeebi?

● isargebleT paskalis kanoniT da daamtkiceT, rom araerTgva-

rovani Seureveli siTxeebi gamyofi donidan maTi simkvriveebis

ukuproporciul simaRleebze dgeba .

_ ziarWurWlis TiToeul milSi wneva iqneba

(sur. 5.45):

milebSi wnevebi tolia:

amitom

erT-erTi moswavle akeTebs prezentacias.

5.445.44

5.455.45

A B

71

saSinao davaleba: saSinao davaleba:

● $5.6, kiTxvebi da amocanebi paragrafis bolos.

● moamzade Tema: `rabebi~

sxvadasxva donis wyalsatevebs Soris gemebis gasavlelad ageben hi-

droteqnikur nagebobas _ rabebs (gemTsavals). 5.50 suraTze warmodge-

nilia rabebi (a) da misi sqema (b). Seecade, axsna rabebis moqmedebis prin-

cipi.

5.505.50

_ rabebis saSualebiT SesaZlebelia gemebis moZraoba sxvadasxva

simaRleze. tixris sxvadasxva mxares wylis done sxvadasxvaa. tixris aw-

evisas, ziarWurWlis kanonis Tanaxmad, wyali erT doneze dgeba da gemi

gadaadgildeba. Semdeg tixari iRebs pirvandel mdgomareobas da aiweva

mezobeli tixari da a.S.

am gakveTilze SeiZleba SeafasoT:am gakveTilze SeiZleba SeafasoT:

● saSinao davaleba;

● prezentacia.

miTiTeba:miTiTeba: ixileT Sefasebis sqemebi.

scenari N10scenari N10

gakveTilis Tema: gakveTilis Tema: wneva (Semajamebeli gakveTili)

gakveTilis mizani: gakveTilis mizani:

● klasifikaciis, sidideebis gamoyenebis, komunikaciis, monacemTa

interpretaciis unar-Cvevebis ganviTareba;

● V TavSi Seswavlili masalis Sejameba.

resursebi:resursebi: samuSao rveuli, kalami, fanqari, didi formatis qaRal-

debi, flomasterebi.

g a k v e T i l i s m s v l e l o b ag a k v e T i l i s m s v l e l o b a

moswavleebs ganumarteT, rom es Semajamebeli gakveTilia da am

gakveTilze isini Seafaseben erTmaneTs.

aqtivoba I.aqtivoba I. Temis konceptualuri rukis Sedgena _ 15wT.

klasi dayaviT jgufebad. TiToeul jgufs daurigeT didi forma-

tis qaRaldebi, flomasterebi da sTxoveT, Seadginon konceptualuri

ruka: gaixsenon, ra sakiTxebi Seiswavles, TiToeul sakiTxSi ra iyo

mniSvnelovani.

erT-erTi jgufis lideri akeTebs prezentacias, Semdeg mTeli kla-

si rukas xdis ufro srulyofils.

72

wnevawneva

aqtivoba II.aqtivoba II. amocanaTa amoxsna (individualuri) _ 20wT.

V Tavis bolos mocemuli davalebebi (rubrikaSi: `SeamowmeT Tqve-

ni codna~) or variantad nawildeba moswavleebs Soris, romlebic da-

moukideblad asruleben samuSaos.

SeniSvna:SeniSvna: sasurvelia, damoukidebeli samuSaos sakiTxebi SeadginoT

Tqveni Sexedulebis mixedviT.

moswavleebi, romlebmac upasuxes I variantis sakiTxebs, afaseben im

moswavleebs, romlebmac amoxsnes II variantis sakiTxebi da, piriqiT.

I v a r i a n t iI v a r i a n t i

I. Seavse an daasrule winadadeba:

1. siTxe da airi masze warmoebul wnevas ucvlelad gadascems . . .

myari sxeuli ki . . .

2. dedamiwis irgvliv atmosferos SenarCunebas ganapirobebs . . .

3. sxeulze moqmedi amomgdebi Zala ar aris damokidebuli . . . igi

damokidebulia . . .

II. marTebulia Tu ara mtkiceba:

1. Zelis sxvadasxva mdebareobisas misi wneva zedapirze ar icvleba,

radgan samive SemTxvevaSi zedapirze moqmedebs erTi da igive Zala (sur.

5.53);

a) diax; b) ara.

5.535.53

73

2. WurWlis fskerze siTxis wneva damokidebulia mxolod siTxis

svetis simaRleze;

a) diax; b) ara.

III. Semoxaze swori pasuxi:

1. cilindrul WurWelSi orTqlis wneva 120n/sm2-ia. ra ZaliT imoq-

medebs orTqli dguSze, romlis farTobia 100sm2?

a) 1200n; b) 1,2n-iT; g) 120kn-iT; d) 12kn-iT.

2. hidravlikuri manqanis dguSebis farTobebis Sefardebaa 1 : 2000.

ra ZaliT unda vimoqmedoT mcire dguSze, rom did dguSze sxeuli dai-

wnexos 600kn ZaliT?

a) 12kn; b) 120kn; g) 300n.

IV. upasuxe kiTxvebs:

1. siTxe gadaasxes boTlidan ganier WurWelSi. romeli fizi

kuri sidideebi Seicvala: siTxis masa, siTxis wneva, simZimis Zala,

siTxis wona, simkvrive?

2. wyalSi CaSvebulia erTnairi moculobis foladisa da alumi nis

sxeulebi. Seadare maTze moqmedi amomgdebi Zalebi.

II v a r i a n t iII v a r i a n t i

I. Seavse an daasrule winadadeba:

1. hidravlikuri manqaniT Zalas vigebT im-

denjer, ramdenjerac . . .

2. haeridan siTxeSi CaSvebisas sxeulis wona .

. . imitom, rom . . .

3. sxeuli siTxeSi curavs, rodesac . . .

II. marTebulia Tu ara mtkiceba:

1. WurWlis fskerze siTxis wneva I WurWelSi

metia, vidre II-Si, radgan I WurWelSi wylis moc-

uloba da, Sesabamisad, masac metia, amitom meti

ZaliT awveba fskers (sur. 5.75).

a) diax; b) ara.

2. siTxeSi CaZirul sxeulze moqmedi arqimedes Zala damokidebulia

sxeulis masaze.

a) diax; b) ara.

III. Semoxaze swori pasuxi:

1. hidravlikuri manqanis didi dguSis farTobia 40sm2, mcire dguSis

_ 10sm2, amitom am manqaniT Zalas movigebT

a) 4-jer; b) 400-jer; g) 40-jer.

2. wyalSi CaSvebulia erTnairi moculobis aluminis masiuri da Rru

sferoebi. Seadare maTze moqmedi amomgdebi Zalebi.

a) masiur sferoze metia; b) Rru sferoze naklebia; g) tolia.

IV. upasuxe kiTxvebs:

1. rogor Seicvleba atmosferuli wneva dedamiwis zedapiridan si-

5.755.75

74

maRlis zrdisas?

2. damokidebulia Tu ara toriCelis cdis Sedegi vercxlis wyliani

milis diametrze?

aqtivoba III.aqtivoba III. Sefasebebis Sejameba _ 10wT.

am etapze moswavleebi warmoadgenen Tanaklaselebis Sefasebebs,

maT unda daasabuTon am Sefasebebis siswore. magaliTad, ama da am mo-

swavles aqvs Sefaseba 8 qula, radgan...

moswavleebma Sefasebebi SeiZleba daweron patara furclebze, rac

garkveul daxmarebas gagiwevT gakveTilis analizis dros da moswavle-

Ta Sefasebisas.