Διμηνιαίο περιοδικότης Ελεύθερης Ευαγγελικής Εκκλησίας Θεσσαλονίκης

ΙΟΥΝΙΟΣ-ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ ’11

ΤΕΥΧΟΣ 261Κωδ.: 1101

ΤΕΛΕΥ

ΤΑΙΟ

ΕΝΤΥ

ΠΟ

ΤΕΥΧΟΣ

(Λεπ

τομέρ

ειες

στησελ

. 23)

ΠΠΕΕΡΡΙΙΕΕΧΧΟΟΜΜΕΕΝΝΑΑ

Απ’ τον εκδότη 3

Προβλήματα και προτιμήσεις 5

Απ’ τις 20 στις 20 6

Χάσαμε λοιπόν τόσο την ανθρωπιά μας; (ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ) 10

Μια πόλη, μια ζωή (Ο ΕΞΩΣΤΗΣ ΣΧΟΛΙΑΖΕΙ) 11

Χαρά εν μέσω τρόμου 12

Και με τις πληγές Του γιατρευτήκαμε (β΄ μέρος) 14

Αντίθετα στο ρεύμα 18

Ομολογία της Αναστασίας Μοσχίδου 21

Διακοπή περιοδικού 23

Ξαναζώ (ΠΟΙΗΜΑ) 24

ΔΙΜΗΝΙΑΙΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟτης ΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Τ.Θ. 21625, Τηλ. 2310816510

ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ: Ελεύθερη Ευαγγελική Εκκλησία Θεσσαλονίκης.ΕΚΔΟΤΗΣ: Δημοσθένης Κατσάρκας - Τ.Θ.21625, 55236 Θεσ/νίκη.

Έγκριση Υπ. Τύπου & Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης 20495 / Ε

ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ: Απόστολος Μαρίνος (τηλ. 2310346572)Περ. Κάβδα 10 - 55236 Θεσσαλονίκη.e-mail: oi.thessalonikeis@gmail.com

ΕΜΒΑΣΜΑΤΑ - ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ: Ράλλια Τοπτσή (τηλ. 2310816510)Τ.Θ. 21625 - 55236 Θεσσαλονίκη

Σ’ αυτό το τεύχος συνεργάστηκαν:Απόστολος Μαρίνος (επιμέλεια ύλης, διεκπεραίωση, αρχείο διευθύνσεων)Μαρία Μαρίνου (στοιχειοθεσία / ηλεκτρονική σελιδοποίηση)Όμιλος Νέων της Ε.Ε.Ε.Θ. (επιμέλεια αποστολής)

ΕΚΤΥΠΩΣΗ: Δημήτρης Αλτιντζής, Βι.Πε. Σίνδου, τηλ. 2310565511.

3

απ’ τον εκδότηαπ’ τον εκδότη

Η τελευταία οικονομική κρίση, που τόσο απροσδόκητα χτύπησε τη χώραμας, αποκάλυψε – πέρα απ’ όλα τ’ άλλα – για μια ακόμη φορά το γνωστό άλλωστεγεγονός, ότι δηλαδή εμείς οι νεοέλληνες είμαστε λαός κατεξοχήν απείθαρχος καιανυπάκουος. Καθένας μας ξέρει καλύτερα πώς γίνεται η δουλειά του άλλου. Είμα-στε υπέρ των δημοκρατικών διαδικασιών, αρκεί αυτές να εφαρμόζονται από τουςάλλους. Μας αρέσει τάχα η τάξη, αρκεί αυτή να υλοποιείται απ’ τους άλλους, ενώεμείς, ο καθένας μας, διατηρούμε για τον εαυτό μας το δικαίωμα να είμαστε «υπε-ράνω». Οι νόμοι για τους άλλους, οι διατάξεις για τους άλλους, ακόμα και οι θε-σμοί για τους άλλους – για μας, πλήρης ασυδοσία. Κι όταν αυτή η νοοτροπίαεξαπλώνεται σ’ ένα μεγάλο ποσοστό του ελληνικού πληθυσμού, τα αποτελέσματαείναι φανερά στην καθημερινή πραγματικότητα. Ένα χάος σε όλους τους τομείς,ένα «μπάχαλο» (λέξη λιγάκι ενοχλητική αλλά δυστυχώς πολύ εκφραστική) σ’ ολό-κληρη τη χώρα. Ίσως μάλιστα, ακόμα και σε μερικές Εκκλησίες.

Πάρτε για παράδειγμα τη φράση που τόσο συχνά ακούγεται στον τόπομας: «Εάν ήμουν εγώ Πρωθυπουργός» …ο καθένας φαντάζεται πως αν ήτανΠρωθυπουργός, θα ‘κανε τη δουλειά καλύτερα απ’ αυτόν που είναι. Ο καθένας πι-στεύει ότι είναι ένα σπαταλημένο ταλέντο, που δεν αναγνωρίστηκε δυστυχώς καιπου, αν αναγνωριζόταν, τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά. Ένας κόσμος ψευδαι-σθήσεων και ανοησιών, που οδηγεί στην ανώμαλη κατάσταση που ζούμε όλοι μαςκαθημερινά. Κάποιος, πολύ σοφός άνθρωπος, είπε τις προάλλες: «Ξέρετε πώς θακαταλάβουμε ότι η Ελλάδα ξαναπήρε το δρόμο προς τα πάνω;Όταν θα δούμε τους νεοέλληνες να παρκάρουν μόνο εκεί πουεπιτρέπεται και να καπνίζουν μόνο εκεί που δεν απαγορεύεται».

Τα φαινόμενα αυτά θα πει κάποιος, αποτελούν την πο-λιτιστική φυσιογνωμία μας. Έτσι έχει διαμορφωθεί η κατά-σταση στον τόπο μας. Θέλετε η τουρκοκρατία αιώνων, θέλετεη εξάρτηση πάντοτε από κάποιους «ισχυρούς», θέλετε ηατυχία της Ελλάδας να μην την αγγίξει ο άνεμοςτης ελευθερίας που έπνευσε σε ολόκληρη την Ευ-ρώπη με το μεταρρυθμιστικό κίνημα του Λουθήρου– όλα μαζί ίσως έχουν συντελέσει στη διαμόρφωσητης φυσιογνωμίας του νεοέλληνα, που δυστυχώςγι’ αυτόν δεν μπορεί ο κόσμος να είναι ούτε υπε-ρήφανος, ούτε ικανοποιημένος.

Το πρόβλημα είναι και εθνικό, αλλά καιπολιτιστικό και πνευματικό. Και είναι πραγματικά δυστύχημα, όταν αυτή η νοοτρο-πία ξαπλώνεται και στα εκκλησιαστικά περιβάλλοντα, δηλαδή ανάμεσα σε ανθρώ-πους που ισχυρίζονται ότι είναι άνθρωποι αναγεννημένοι του Ιησού Χριστού.Υποτίθεται πως η παρουσία του Χριστού στην καρδιά ενός ανθρώπου, φανερώνε-ται στο περιβάλλον του απ’ τη συμπεριφορά του, απ’ τη νοοτροπία του, απ’ τηστάση του απέναντι στους άλλους. Όσες φορές κι αν διαβάσει κανείς τις επιστο-

4

λές του Αποστόλου Παύλου, είναι αδύνατον να ξεφύγει απ’ την αντίληψη ότι ο Παύλοςαπαιτεί ο Χριστιανός να είναι άνθρωπος κατ’ εξοχήν ευγενής. Όταν συνιστά χρηστό-τητα και ταπεινοφροσύνη, όταν επιμένει στη συγχωρητικότητα, όταν προβάλλει τηνεξυπηρέτηση και τον σεβασμό (και όχι μόνο) του απέναντι, είναι προφανές ότι ο πραγ-ματικός Χριστιανός δεν αποδεικνύεται μ’ αυτά που λέει, αλλά μ’ αυτά που ζει. Όχιτόσο μ’ αυτά που «κάνει», γιατί σ’ αυτά χωράει και κάποια προσποίηση, αλλά μ’ αυτόπου αποδεικνύεται σ’ ολόκληρη την προσωπικότητά του. Περιμένει κανείς ότι ο γνή-σιος Χριστιανός έχει μια προσωπικότητα που την έχει καθαρίσει, την έχει εξυψώσει,την έχει πλουτίσει ο Χριστός.

Βλέπετε, ακόμα και στην εποχή μας, η χριστιανική ιδιότητα δεν μπορεί ναείναι ούτε στολίδι, ούτε σκέτος χαρακτηρισμός. Αν πραγματικά υπάρχει, είναι μια και-νούρια κατάσταση που έχει διαποτίσει όλες τις πτυχές της ανθρώπινης προσωπικότη-τας, ώστε ο γνήσιος μαθητής του Ιησού Χριστού να έχει άλλους κώδικεςσυμπεριφοράς, άλλα κριτήρια, άλλες βλέψεις, άλλες φιλοδοξίες. Όταν το κλίμα και η

ατμόσφαιρα της γενικότερης ελληνικής κοινωνίας, πουδυστυχώς είναι σε τόσο χαμηλό βαθμό, προβάλλεται καιμέσα στην Εκκλησία του Χριστού, αλίμονο τότε στουςΧριστιανούς και αλίμονο και στον τόπο μας. Αυτό πουχρειάζεται η Ελλάδα, πάνω απ’ όλα και πέρα απ’ όλα,είναι μερικοί άνθρωποι καθαροί, γνήσιοι, εμπνευσμένοιπου θα βοηθήσουν, ο καθένας απ’ τη θέση του, να αλλά-ξει κάποτε σ’ αυτό τον τόπο η ατμόσφαιρα, να υπάρξουνκαινούριες προδιαγραφές, να αρχίσει να προβάλλεταιόλο και πιο συχνά, όλο και πιο πολύ το ιδανικό τουΙησού Χριστού. Ασφαλώς είναι καλός ο ευαγγελισμός,και είναι σίγουρο ότι τον χρειαζόμαστε και επίμονα καιβιαστικά. Αν όμως αυτός δεν συνοδεύεται και από πρα-κτικά παραδείγματα ανθρώπων που τους έχει αλλάξει ο

Χριστός, υπάρχει κίνδυνος ο ευαγγελισμός μας να μείνει στο θεωρητικό επίπεδο. Νααποτελεί ένα απλησίαστο στόχο, που μπορεί να μας ελκύει, αλλά δεν μας είναι πρα-κτικά προσιτός. Αφού δεν τον είδαμε γύρω μας, αφού δεν τράβηξε την προσοχή μαςσε συγκεκριμένα πρόσωπα, αφού δεν φάνηκε κάποιοι να αποτελούν τα χτυπητά παρα-δείγματα του έργου που κάνει στους ανθρώπους ο Χριστός.

Δύσκολα τα πράγματα στον τόπο μας γιατί περνάμε από μεγάλη κρίση. Κρίσηοικονομική κατ’ αρχήν, αλλά και πολιτιστική και πολιτική και, κυριότατα πνευματική.Πώς θα την ξεπεράσουμε; Πώς θα βγούμε απ’ αυτήν; Αγωνιώδη τα ερωτήματα πουπροβάλλονται καθημερινά απ’ όλους τους ανθρώπους γύρω μας. Το σκέφτηκε κανείςάραγε, ότι η μόνη λύση είναι ο Χριστός; Όχι ο θεωρητικός, ούτε φυσικά ο εικονογρα-φημένος. Αλλά ο ζωντανός, ο σημερινός, ο καθημερινός, που ξέρει να αλλάζει τουςανθρώπους και να τους κάνει «νέα κτίση». Στο οικείο εδάφιο του Αποστόλου Παύλουαπ’ την Β΄ Επιστολή προς Κορινθίους «Εάν τις είναι εν Χριστώ, είναι νέα κτίσις»,κάνει εντύπωση ότι ο Παύλος δεν μιλάει για «νέο κτίσμα» (που θα σήμαινε ότι αλλάζειτον άνθρωπο μόνο ο Χριστός), αλλά μιλάει για «νέα κτίση» που σημαίνει ότι ασφαλώςαλλάζει τον άνθρωπο, αλλά, και με κείνον τώρα πια, αλλάζει και το περιβάλλον του.Να ένας στόχος πολύ όμορφος και πολύ ευγενικός. Να ένα ιδανικό και μεγάλο και έν-δοξο. Το ερώτημα είναι αν τολμάμε να το αγκαλιάσουμε και να αγωνιστούμε για ναγίνει καθημερινή και ζωντανή πραγματικότητα στον τόπο μας.

Με αδελφική αγάπη,

ο Εκδότης

...ο γνήσιος μαθητής

του Ιησού Χριστού

...έχει άλλους κώδι-

κες συμπεριφοράς,

άλλα κριτήρια,

άλλες βλέψεις,

άλλες φιλοδοξίες.

Οποιαδήποτε τοπική Εκκλησία του Χρι-στού είναι, σε τελική ανάλυση, έναπείραμα. Πείραμα μάλιστα συνύπαρ-

ξης ανθρώπων από διάφορα κοινωνικά επί-πεδα, από διάφορα μονοπάτια της ζωής πουπρέπει, όλοι μαζί, όχι μόνο να συνυπάρξουν,αλλά και να συμπορευτούν. Το πείραμα είναιπετυχημένο όταν αυτή η απόπειρα εξελίσσε-ται ομαλά χωρίς σημαντικές τριβές και μεόλους τους παράγοντες που συμμετέχουν ευ-χαριστημένους.

Αυτό το τελευταίο, βέβαια, ηχεί λιγάκι«ανθρώπινο». Θα ‘λεγε κάποιος άλλος, ίσως,ότι η παρουσία του ΑγίουΠνεύματος στις καρδιέςόλων των μελών είναιεκείνη που αμβλύνει τιςδιαφορές, συμπλησιάζειτους ανθρώπους και κάνειμικρότερα τα οποιαδήποτεκοινωνικά, πολιτιστικά ήάλλα χάσματα που είναιενδεχόμενο να υπάρχουνανάμεσά τους. Και σ’ αυτόβέβαια κανένας δεν μπορεί να έχει αντίρ-ρηση. Στο κάτω – κάτω, αυτό ακριβώς είναιεκείνο που προκύπτει απ’ τη διδασκαλία τηςΑγίας Γραφής. Ποιος δεν στάθηκε με θαυμα-σμό μπροστά στη διατύπωση του Λουκά,στις Πράξεις των Αποστόλων, όταν περιγρά-φει τη ζωή της πρώτης Εκκλησίας του Χρι-στού (όπου είναι προφανές ότι μετείχανάνθρωποι από διάφορα μονοπάτια της ζωής)και τονίζει ότι «του πλήθους των πιστευσάν-των, η καρδία και η ψυχή ήτο μία.

Ασφαλώς και θα συμφωνήσουμε ότιαυτό είναι ένα επίτευγμα ότι ο Θείος Παρά-κλητος μπορεί να προκαλέσει. Απ’ τη φύσημας, όλοι μας, έχουμε τον χαρακτήρα μας, τιςπροτιμήσεις μας, αυτά που μας αρέσουν κιεκείνα που μας δυσαρεστούν, κάποια άλλαπου μας ενθουσιάζουν και μερικά που μαςτρομάζουν κοκ. Αυτό είναι κάτι φυσικό. Δυοάνθρωποι που να μοιάζουν ακριβώς σε όλακαι να συμπίπτουν σε όλα (προτιμήσεις, γού-στα, επιθυμίες κλπ.) σχεδόν δεν υπάρχουνστον κόσμο. Όταν όμως στις καρδιές τους κα-τοικεί το Πνεύμα του Θεού, τότε βλέπει κανείςπόσο αυτές οι ποικίλες διαφορές σιγά – σιγάμικραίνουν και επέρχεται αυτή η ταύτιση καρ-διάς και ψυχής. Αυτό δεν σημαίνει καθόλουότι αλλάζουν τα γούστα ή οι προτιμήσεις ή οι

επιθυμίες, αλλά ότι η παρουσία του ΑγίουΠνεύματος ωθεί τους πιστούς του Χριστού ναανέχονται, να συγχωρούν, να αγαπούν. Όσοβαθύτερο και ουσιαστικότερο το έργο τουΑγίου Πνεύματος μέσα στην καρδιά του πι-στού, τόσο εντυπωσιακότερα είναι αυτά τααποτελέσματα.

Γι’ αυτό και η διατύπωση ότι αυτή ηΕκκλησία «είναι για νέους» ή η άλλη Εκκλη-σία «είναι για συντηρητικούς», ή η τρίτη Εκ-κλησία πάλι «είναι για μοντέρνουςανθρώπους» είναι λάθος. Στην πραγματικό-τητα η Εκκλησία του Χριστού είναι ο χώρος

όπου όλοι πρέπει να βρί-σκουν τη θέση τους. Καιοι νέοι και οι γέροι, και οιπλούσιοι και οι φτωχοίκαι οι αγράμματοι και οιγραμματιζούμενοι και οικαλλιεργημένοι και οιαγροίκοι. Η ανθρώπινηκοινωνία διαθέτει απ’ όλατα είδη. Και όλοι οι άν-θρωποι έχουν ανάγκη

απ’ την παρουσία του Χριστού. Κανένας δενμπορεί να υπάρχει που να μην έχει θέσημέσα στην Εκκλησία Του. Όχι μόνο την γενι-κότερη, την πνευματική, αλλά και την ειδικό-τερη, την τοπική.

Ακούγεται συχνά (όλο και συχνό-τερα θα έλεγα τελευταία), ότι σε κάποια Εκ-κλησία υπάρχει πρόβλημα με την υμνωδία.Γιατί τάχα οι νέοι θέλουν μοντέρνα μουσική,ενώ οι παλιότεροι προτιμούν την κλασική. Ήότι το πρόβλημα είναι γιατί κάποιοι θέλουνζωηρή την υμνωδία τους (με συμμετοχή καιποικίλων οργάνων), ενώ κάποιοι άλλοι τηνπροτιμούν ηρεμότερη με τους ήχους του κλα-σικού αρμονίου των Εκκλησιών της μεταρ-ρύθμισης. Ποιος απ’ τους δυο έχει δίκιο; Καιοι δυο ή ίσως κανένας απ’ τους δυο. Γιατί το«έχω δίκιο» σημαίνει ότι η αντίθετη άποψηείναι λάθος. Ενώ στην περίπτωσή μας, καμιάάποψη δεν είναι λάθος. Ο Θεός έκανε καθέ-ναν μας διαφορετικό από τον άλλο. Γι’ αυτόέχουμε τις προσωπικές φιλίες μας, τις προτι-μήσεις μας, τους ανθρώπους που τους νιώ-θουμε πιο κοντά μας, ακόμα και μέσα στηνΕκκλησία μας. Ας μην ξεχνούμε ότι ακόμα καιστη συντροφιά του Ιησού Χριστού, ανάμεσαστους μαθητές Του, οι σχέσεις δεν ήταν σείδιο επίπεδο με όλους. Ούτε μεταξύ τους,

5

ΠΠρροοββλλήήμμαατταα

κκααιι

ππρροοττιιμμήήσσεειιςς

6

ούτε με τον Κύριο. Ακόμη και ο Χριστός είχε«τον μαθητή τον οποίο ηγάπα».

Τι πρέπει λοιπόν να γίνει. Πώς θαλυθεί το πρόβλημα; Πώς θα υπάρξει συμβιβα-σμός; Κανονικά το ερώτημα δεν έπρεπε να τί-θεται γιατί εφόσον μέσα στις καρδιές έχειεπέλθει έντονο, βαθύ, ουσιαστικό το έργο τουΑγίου Πνεύματος, δεν μπορεί παρά να υπάρχειανάμεσα στους αδελφούς η ανοχή, η αποδοχήή και το πνεύμα της θυσίας ακόμη, προκειμένουνα εφαρμοστεί το Βιβλικό «θεωρείτε αλλήλουςυπερέχοντας εαυτών».

Κανένας δεν πρέπει να φανταστεί ότιστην πρώτη Εκκλησία του Χριστού, εκείνη τηνΕκκλησία που ίδρυσαν οι Απόστολοι, δενυπήρχαν προβλήματα και διακρίσεις. Μόνο ναθυμηθούμε τη γκρίνια των ελληνιστών ότι «αιχήρες των παρεβλέποντο εις την καθημερινήνδιακονίαν» καταλαβαίνουμε πόσο εύθικτοι, ευ-πρόσβλητοι, έτοιμοι να γκρινιάξουν και να στε-νοχωρηθούν ήταν οι πιστοί του Χριστού καιτότε, όπως ακριβώς και τώρα. Το πρόβλημαόμως λύθηκε, όταν άφησαν οι πιστοί να κινητο-ποιηθούν ανάμεσά τους οι δυνάμεις και οι δρα-στηριότητες του Αγίου Πνεύματος. Ότανανέθεσαν σε καθέναν καθήκοντα κατά τις ικα-νότητες και τα χαρίσματά του, όταν έβαλαν τονεαυτό τους στο περιθώριο, προκειμένου ναπροβάλουν τους αδελφούς τους, όταν έμαθαννα συνυπάρχουν ειρηνικά, αρμονικά και αγα-πώντας ο ένας τον άλλον.

Έτσι μόνο προχωράει η τοπική Εκκλη-σία του Χριστού. Έτσι φεύγουν οι γκρίνιες, οιστενοχώριες, τα παράπονα. Όχι πως παύουννα υπάρχουν αυτά. Γιατί κι αυτά αποτελούνμέρος της ανθρώπινης φύσης. Αλλά χαλιναγω-γούνται, κατευθύνονται προς πνευματικότεραεπίπεδα, έτσι ώστε η Εκκλησία να μην έχει ση-μαντικές δυσαρέσκειες, να μην είναι διασπα-σμένη, να μην έχει «ταξικές διαφορές». Ποτέδεν πρόκειται όλοι οι πιστοί να γίνουν ίδιοι. Άλ-λωστε δεν το ζητάει αυτό ούτε ο Χριστός. Θέλειόμως Εκείνος οι δικοί Του να είναι «εν»,πράγμα που σημαίνει με μια καρδιά και μιαψυχή να ακολουθούν το Λυτρωτή τους. Διατη-ρώντας όμως, ασφαλώς, τις ιδιαιτερότητές τους.Και στη μουσική, και στην τέχνη, και στην κα-θημερινή διαβίωση και στην ψυχαγωγία καιοπουδήποτε. Τα πάντα να γίνονται «ευσχημό-νως και κατά τάξιν». Και, προπαντός, για τηδόξα του Χριστού.

Δημ. Κ-ς

ΠΕΜΠΤΗ

7ΑΠΡΙΛΙΟΥ

Τα γράφουμε και τα ξανα-γράφουμε εδώ και πολλές δεκαετίες, σεανύποπτο ακόμη χρόνο, τότε που κανείςδε θα μπορούσε να φανταστεί τιςκοσμογονικές ανατροπές που συμ-βαίνουν σήμερα στη χώρα μας. Έχουμεαναφερθεί σε δημοσιεύσεις άρθρων τηςεπικαιρότητας, σε σοβαρές μελέτες, σεκλασικά συγγράμματα, σε σημερινέςστατιστικές. Όπου τα πάντα μαρτυρούνότι η ευημερία και η προκοπή σ’ όλουςτους τομείς στις χώρες που ακολούθησαντη θρησκευτική μεταρ-ρύθμιση δεν είναιτυχαία, βασίζεται σε συγκεκριμένες αιτίεςπου η κυριότερη απ’ αυτές είναι ότι εκεί ηδιάδοση και η εμπέδωση των αρχών τηςΑγίας Γραφής οδήγησε τους λαούς σεσωστές κατευθύνσεις στην άσκηση τηςεργασίας, στην επιστημονική έρευνα,στους ποικίλους τομείς του πολιτισμού,στα συναλλακτικά ήθη.

Πρόσφατα ακόμη δημοσιεύθηκεμια παγκόσμια βαθμολογία πουεπιβραβεύει για το 2010 τις λιγότεροδιεφθαρμένες χώρες. Η Ελλάδα κατέχειτην…..επίζηλη 78η θέση με βαθμό 3,5(!)μαζί με την Κίνα, την Κολομβία, το Περού,τη Σερβία, την Ταϊλάνδη. Από τις δέκαπρώτες χώρες με βαθμολογία από 8,6μέχρι 9,3 (με άριστα το 10) η εννέαπροέρχονται από το χώρο τηςθρησκευτικής μεταρρύθμισης: Δανία, Ν.Ζηλανδία, Φιλανδία, Σουηδία, Καναδάς,Ολλανδία, Αυστραλία, Ελβετία, Νορβηγία–και μονάχα η Σιγκαπούρη (γιααδιευκρίνιστους λόγους) αποτελείεξαίρεση. Είναι άραγε τυχαίο αυτό;

Ο Marc Roche, γάλλος δημοσιο-γράφος, ειδικός σε χρηματοοικονομικάθέματα, γνωστός και στη χώρα μας από τομπεστ σέλερ του «Η Τράπεζα. Πώς ηGoldman Sachs Κυβερνά τον Κόσμο»,δίνει σε σημερινή συνέντευξή του στην«Καθημερινή» το εργασιακό προφίλ τηςπανίσχυρης τράπεζας: «Δύο εβραίοι την

7

απ’ τιςστις

Η στήλη αυτή αποτελεί ένα “ελεύθερο βήμα” για όλους. Απ’ αυτήν ο συνεργάτης μας Στέφανος Κατσάρκας σχο-λιάζει, ενημερώνει, εκφράζει ελεύθερα τις καθαρά προσωπικές του απόψεις πάνω σε επίκαιρα θέματα. Κάτι ανά-μεσα σε ημερολόγιο και σκόρπιες σκέψεις. Από το άλλο μέρος “με ίσα δικαιώματα” καταχωρούνται καισυζητιούνται και απόψεις αναγνωστών της στήλης με σύμφωνη ή αντίθετη γνώμη χωρίς κανένα περιορισμό.

ίδρυσαν αρχικά μα δεν είναι εβραϊκήτράπεζα, είναι προτεσταντική ως προς τηνκουλτούρα: σκληρή δουλειά, χαμηλό προφίλ,συλλογικό πνεύμα, καθόλου διασκέδαση,καθαρή ζωή.» Στην ίδια ακριβώς γραμμή καιο χαρακτηρισμός του σημερινού υπουργούοικονομίας της Γερμανίας ΒόλφγκανγκΣόιμπλε από δημοσιογράφο της ίδιαςεφημερίδας: «Οπαδός της σκληρήςδουλειάς, προτεστάντης γαρ» …

Τι να πρωτογράψει κανείς σ’ ένατόσο περιορισμένο χώρο για έναν τόσοσημαντικό κεφάλαιο, που μ’ αυτό έχουνασχοληθεί σοβαροί μελετητές και πουμονάχα στο δικό μας τον τόπο αποτελεί «terraincognita» –«άγνωστο έδαφος»- εκτός απόκάποιους υπαινιγμούς δημοσιογράφων πουκάθε τόσο βλέπουν το φως τηςδημοσιότητας; και πώς να δώσουμε στονέλληνα αναγνώστη ν’ αντιληφθεί με λίγεςμονάχα λέξεις την τεράστια διαφοράανάμεσα στο πνεύμα της θρησκευτικήςμεταρρύθμισης και στη νοοτροπία της «καθ’ημάς ανατολής»; Σήμερα δυστυχώς τομεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού από τιςπροτεσταντικές χώρες της δύσης έχειαπομακρυνθεί από την ευαγγελική αλήθεια.Ωστόσο εκείνο το στέρεο οικοδόμημα πουείχανε κτίσει οι πρώτοι μεταρρυθμιστές πάνωστις αρχές της Αγίας Γραφής επηρεάζειακόμη και σήμερα τις νοοτροπίες, τιςσυνήθειες, τους θεσμούς, χωρίς αυτό νασημαίνει πως δεν υπάρχουν και εκεί

αποκλίσεις και διαστρεβλώσεις, σε πολύμικρότερη όμως κλίμακα. Ο Λούθηροςκήρυξε την ατομική μας ευθύνη απέναντι στοΘεό και διαμόρφωσε τον άνθρωπο με τηνυπεύθυνη προσωπικότητα που μέχρι τότε«χωνευόταν» μέσα στη μάζα. Και ο Καλβίνοςμε τη διδασκαλία της παρουσίας τουχριστιανού στην καθημερινή ζωή,δημιούργησε έναν ολόκληρο κόσμο μεεντελώς καινούργια νοοτροπία σε όλουςτους τομείς της ζωής, στην οικονομία, στηνπολιτική, στην επιστήμη, στον πολιτισμό. Όλααυτά τα ανεκτίμητα δώρα δεν εκτιμήθηκανόσο έπρεπε ούτε και από την ίδια τηνευαγγελική εκκλησία, που καλλιέργησεβαθμιαία στους κατοπινούς αιώνες μιαπεριορισμένη «ευσεβιστική» αντίληψη τηςχριστιανικής πίστης σε ένα μεγάλο μέρος τουχριστιανικού προτε-σταντικού κόσμου. Ίσωςαυτό υπαινίσσεται και ο αρχιεπίσκοποςΙερώνυμος, όταν μιλά για «προσπάθειαμεταλλαγής της παρα-δοσιακής ευσέβειας σεευσεβισμό [στις προτεσταντικές χώρες], πουκαλλιεργεί τη νοοτροπία της ατομικήςσωτηρίας και τη φοβία της συμμετοχής στακοινά».

Αναρωτιέμαι ωστόσο πού βρίσκει τοκουράγιο σήμερα, ύστερα από όσαπαρακολουθούμε να συμβαίνουν στον τόπομας, να μιλά έτσι ένας προκαθήμενος τηςορθόδοξης εκκλησίας. Πείτε μας αλήθεια,μακαριότατε, τι έχει διδάξει η εκκλησία στιςχώρες όπου επικράτησε η ορθόδοξη πίστη; τι

νοοτροπία διαμόρφωσε, τι αρχές έδωσεστους λαούς της, εκτός από το ότιδημιούργησε μια πλήρη σύγχυση ανάμεσα σεέννοιες όπως η πίστη, η εκκλησία, το έθνος;πότε μιλήσατε για την ανάγκη της ατομικήςσωτηρίας που ούτε καν την αποδέχεστε, πότεμιλήσατε για την ευθύνη του ατόμουαπέναντι στο Θεό; Πολύ σωστά ο ΣτέλιοςΡάμφος, γνωστός στοχαστής και φιλόσοφος,μιλά για την εξαφάνιση του ατόμου και τιςατομικής ευθύνης μέσα στην «ευχαριστιακήκοινότητα», που η ορθόδοξη αντίληψηθεωρεί κοιτίδα σωτηρίας, για την ανάγκη τουέλληνα πολίτη να έχει κάποιον «προστάτη» ήκάποιον «διαμεσολαβητή» για ν’ αποφύγει ταδύσκολα: στο θρησκευτικό τομέα τον άγιο,στον πολιτικό τομέα το βουλευτή, και ναμεταθέτει συνεχώς την ευθύνη και τοφταίξιμο στον άλλο, τον «ξένο»… Αν είχατε,μακαριότατε, διαπαιδαγωγήσει αλλιώτικα τολαό μας (και υπάρχουν κι ανάμεσά σαςλαμπρές εξαιρέσεις, ελάχιστες όμως), αν τουείχατε εμφυσήσει τις αρχές του ευαγγελίουσαν βασικό καταστατικό χάρτη τηςκαθημερινής ζωής όπως έγινε στιςπροτεσταντικές χώρες, ίσως σήμερα ηπατρίδα μας και ο λαός μας θα βρίσκονταν σετελείως διαφορετική κατάσταση από τηντραγική θέση που βρίσκονται σήμερα. Και τοχειρότερο είναι ότι το γνωρίζετε πολύ καλά.«Περιφρονήσαμε τις πνευματικές αξίες, τιςηθικές αρχές, και τώρα υφιστάμεθα τιςσυνέπειες των εσφαλμένων επιλογών μας»,όπως γράφει σε επιστολή του αναγνώστηςκάποιας εφημερίδας. Όταν απλοί άνθρωποιτο ομολογούν, δεν είναι δυνατόν εσείς να τoαγνοείτε…

Χρήσιμο απόπολλές πλευρές τοσημείωμα του ΣπύρουΠορτινού στην«Εφημεριδούλα» τηςεκκλησίας των

Λιπασμάτων:

«Με την αφορμή κάποιων ποιητικώνεκδόσεων (ποια σημασία, ποιου, κι αναξίζουν), και το ζωηρό ενδιαφέρον πουδείχνουν πάρα πολλοί αδελφοί για στίχουςπου κυκλοφορούν χέρι με χέρι, ας τονιστείπως η εκκλησία του Χριστού είναι

γαλουχημένη με ποίηση. Και ποίησηθεόγραφη. Στίχους που πέρασαν στηνιστορία του κόσμου. Κι ας σημειωθεί πωςειδικά το κλίμα των Ελεύθερων Εκκλησιώνγαλουχήθηκε με πνευματική ποίηση. Αςωθήσουμε τους νέους ν’ αγαπήσουν τηνκαλή, την χριστιανική και μη φιλολογία, στηνόποια έκφραση που δοξάζει τον Θεό. Δενανήκει στον κόσμο. Δεν πρέπει να τηνμονοπωλήσει η πνευματική άγνοια.»

Προσέξατε εκείνη την αναφοράστην «καλή χριστιανική και μη χριστιανικήφιλολογία»; Καταλαβαίνετε τη διαφοράανάμεσα στην πλατιά αυτή αντίληψη και στησκοταδιστική νοοτροπία κάποιων άλλων;

Πάρτε κι ακούστετο παιδικό μιούζικαλ«Η Καρδιά τουΠετράκη» σε μουσικήτου ΝίκουΠαπαδογιώργου καικείμενα και στίχους

της Βαρβάρας Γαντέ. Ωραία και πρωτότυπημουσική, ευχάριστοι διάλογοι και στίχοι,επιμελημένη εμφάνιση, επαγγελματικήδουλειά. Κι η αγγλική έκδοση του έργου δίνειελπίδες για ευρύτερη διάδοση. Μακάρι ν’ακολουθήσουν κι άλλα παρόμοια.

Από το περιοδικό

«Ακτίνες», Απρίλιος

2011:

«Κάποιο Πάσχα,στην κομμουνιστικήΡωσία, ο υπουργός

παιδείας, με ομιλία του τριών ωρών, μπροστάσε πυκνότατο ακροατήριο, κατέρριψε τηνανάσταση του Χριστού, με πλήθοςεπιχειρημάτων. Στο τέλος ρώτησε:-Μήπως υπάρχει αντίρρηση;Σηκώθηκε όρθιος ένας ρώσος. Ο ομιλητήςτού είπε:-Σας δίνω διορία τρία λεπτά για νααναπτύξετε την σκέψη σας.-Μόνο ένα λεπτό, είπε εκείνος. Καιστρεφόμενος προς το πολυπληθέςακροατήριο, φώναξε με στεντορεία φωνή:-Χριστός ανέστη, αδελφοί!

8

ΔΕΥΤΕΡΑ

18ΑΠΡΙΛΙΟΥ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ

22ΑΠΡΙΛΙΟΥ

ΤΕΤΑΡΤΗ

4ΜΑΪΟΥ

9

Και η λαοθάλασσα εκείνη, με μια φωνήαποκρίθηκε:-Αληθώς ανέστη!»

Κάποτε, σε κάποιαμακρινή χώρα, μας λέειένας παλιός,ανατολίτικος μύθος, οιυπηρέτες του βασιλιάπεριμάζεψαν ένα νεαρό

παιδί. Οι γονείς του είχαν πεθάνει, κι αυτόςπεριφερόταν στους δρόμους χωρίς στέγη,χωρίς φροντίδα, χωρίς συγγενείς. Οιάνθρωποι του βασιλιά τον λυπήθηκαν και τονέφεραν στο παλάτι. Ήταν ένα χαριτωμένο κιέξυπνο παιδί, και με τα προσόντα και ταχαρίσματα του σύντομα τους κέρδισε όλους,και πρώτος απ’ όλους τον αγάπησε ο βασιλιάςπου δεν είχε διάδοχο. Κάποια μέρα λοιπόν οιαυλικοί τον φώναξαν και του είπαν:«Νουρεντίν (αυτό ήταν τ’ όνομά του), οβασιλιάς διατάζει να μείνεις μαζί μας εδώ,στο παλάτι, να σου δώσουμε τουςκαλύτερους δασκάλους για να μορφωθείς,και κάποια μέρα ύστερα από μερικά χρόνια,σκοπεύει να σε ορίσει διάδοχο του θρόνου.Πρόσεξε όμως: τη μέρα εκείνη θα περάσειςαπό αυστηρές εξετάσεις για ναδιαπιστώσουμε την πρόοδο που έχεις κάνειστα μαθήματά σου. Αν τα πας καλά, θακυβερνήσεις τη χώρα μετά το θάνατο τουβασιλιά. Αν όμως η πρόοδός σου δεν είναιικανοποιητική, αν δείξεις αμέλεια και κακήδιαγωγή, τότε θα σε διώξουμε από το παλάτικαι θα βρεθείς ξανά στους δρόμους, στηνίδια αξιολύπητη κατάσταση που σεπεριμαζέψαμε».

Τον πρώτο καιρό ο Νουρεντίν ταπήγαινε πολύ καλά. Ήταν εργατικός,έξυπνος, υπάκουος, κι όλοι πρόβλεπαν έναλαμπρό μέλλον για το νεαρό μαθητή.Σύντομα ωστόσο άρχισαν κάποιαανησυχητικά σημάδια. Λίγο η υπερβολικήχλιδή –επικίνδυνη δόση για τον«αμπόλιαστο» νέο- λίγο η εύκολη ζωή, λίγο οικάθε μορφής πειρασμοί, λίγο κάποιες κακέςπαρέες, άρχισαν να κάνουν σταθερά και«μεθοδικά» τη δουλειά τους. Ο Νουρεντίνάρχισε να παραμελεί τα μαθήματά του, στησυνέχεια άρχισε να φέρεται άσχημα και νααυθαδιάζει στους δασκάλους και στοπεριβάλλον του, και στο τέλος κατάντησε να

τον κουβαλούν τύφλα στο μεθύσι από τακαπηλειά της πόλης, όπου γλεντούσε με τιςκακές του παρέες. Μάταια οι σοφοί άνθρωποιτου παλατιού τον συμβούλευαν και τονπροειδοποιούσαν. Αυτός γινόταν όλο καιχειρότερος…

Έφτασε τελικά και η μέρα τηςεξέτασης. Όλοι οι παλατιανοί και ο ίδιος οβασιλιάς μαζεύτηκαν στην μεγάλη αίθουσανα παρακολουθήσουν την «πρόοδο» τουμαθητή τους, όπως όριζε το πρωτόκολλο.Πρώτοι σηκώθηκαν ο ένας μετά τον άλλον οικαθηγητές της φιλολογίας, της φιλοσοφίας,της ιστορίας… «Ψάρι» ο νεαρός. Ούτε λέξηδεν μπόρεσε να ψελλίσει… Ακολούθησαν ομαθηματικός, ο φυσικός, ο καθηγητής τηςμουσικής, των καλλιτεχνικών… Και πάλιαποτέλεσμα μηδέν. Τελευταίος και οδάσκαλος για τις πολεμικές τέχνες. Ούτε τοσπαθί να πιάσει σωστά δεν μπόρεσε τοπαλικάρι… Όρμησαν τότε οι υπηρέτεςεναντίον του, του βγάλανε τη λαμπρή στολήμε τα χρυσαφικά, τον έντυσαν με κουρέλιακαι τον πέταξαν με τις κλοτσιές στο δρόμο.Ο νεαρός είχε χάσει την ευκαιρία της ζωήςτου. Και σ’ αυτό έφταιγε μονάχα ο ίδιος…

Η ιστορία αυτή, που θυμίζει αρκετάτον αισώπειο μύθο του τζίτζικα και τουμέρμηγκα σε πιο…άγρια όμως έκδοση, έχειπολλαπλές εφαρμογές σε ποικίλους τομείςγια πολλούς: για άτομα, για ομάδες, γιαεπιχειρήσεις, για λαούς –προπάντων…Δυστυχώς δε συμβαίνει πάντα έτσι στις«ανώμαλες» κοινωνίες. Εκεί μπορεί νασυμπεριφερθείς σαν το Νουρεντίν –καιχειρότερα- και να πας μπροστά. Ή να δείξειςεπιμέλεια, εργατικότητα και καλή διαγωγήκαι να βρεθείς στους δρόμους. Αυτό όμωςείναι παθολογικό φαινόμενο. Όσο πιο«άρρωστες» οι κοινωνίες, τόσο πιο συχνάσυμβαίνει…

Και κάτι ακόμη: Ο μύθος δε μας λέειαν ο Νουρεντίν πήρε το μάθημά του κι έβαλεμυαλό. Μάλλον απίθανο. Είναι όμως λογικόνα υποθέσουμε πως δεν άρχισε να κατηγορείκαι να θεωρεί υπεύθυνους τους ανθρώπουςπου τον περιμάζεψαν και που μάταιαπροσπάθησαν να τον φέρουν στο σωστόδρόμο, μόνο και μόνο επειδή «τον έβαλανστα δύσκολα». Θα ήταν εντελώς άδικο καιπαράλογο –δε νομίζετε; Κι όμως συμβαίνει κιαυτό πότε-πότε…

ΠΕΜΠΤΗ

19ΜΑΪΟΥ

10

Τ’ άκουσα απ’ το ραδιόφωνο και μ’

έπιασε σύγκρυο. Δεν είναι φανταστική ιστο-

ρία. Δυστυχώς, είναι θλιβερό αξιοδάκρυτο

γεγονός.

Στο Νοσοκομείο Παίδων συνέβη.

Ένα παιδάκι, ετοιμάστηκε για χειρουργείο,

του δώσανε και την ανάλογη αναισθησία. Εξ’

αιτίας όμως του διαπληκτισμού των για-

τρών, η εγχείριση καθυστερούσε ώσπου η

δράση του αναισθητικού πέρασε και το παι-

δάκι ξύπνησε πριν καν αρχίσει η εγχείριση.

Το ότι ακόμα και η υγεία εμπορευματοποι-

ήθηκε, δεν είναι κάτι καινούριο. Το «φακε-

λάκι» έχει γίνει άγραφος νόμος. Όμως το να

πληρώσει ένα παιδάκι που σε τίποτε δεν

έφταιξε τον καυγά δυο γιατρών, το να γίνει

θύμα της εμπάθειάς τους το παιδί που απ’

αυτούς περίμενε τη θεραπεία του όχι μόνο

απάνθρωπο είναι αλλά και χειρίστου είδους

κακοήθεια.

Στ’ αλήθεια, μόνο στα λόγια η ια-

τρική είναι «λειτούργημα»; Ο όρκος που δί-

νουν, στο πτυχίο τους σκέτη κοροϊδία είναι;

Μόνο το «επιστημονικό γόητρο» και το

χρήμα μετράει; Η στοιχειωδώς ανθρώπινη

πλευρά περίπατο πάει;

Το παιδάκι θύμα της «ιατρικής

αξιοπρέπειας» δεν είναι ίσως το πρώτο. Δε

μιλάω για «ιατρικό λάθος» που σ’ όλα τα

επαγγέλματα μπορεί να συμβεί αν και το

λάθος στην υγεία άπειρα μεγαλύτερη βαρύ-

τητα έχει. Εδώ δυστυχώς για θελούσια αμέ-

λεια πρόκειται. Για κάποια εμπάθεια που την

πλήρωσε δεν ξέρω με τι συνέπειες, ελπίζω

όχι με τη ζωή του. Απανθρωπιά, το’ παμε και

πριν, στο έπακρον.

Κάποιος θα μου πεί: «Οι δημοσιο-

γράφοι τούδωσαν διαστάσεις.» Μακάρι έτσι

να είναι όμως, τι λέτε απαλλάσσονται οι για-

τροί από την έλλειψη ανθρωπιάς τους;

«Γιατί ασχολείσαι, γιατί καυτηριά-

ζεις γεγονότα που η εμβέλειά τους δεν αγγί-

ζει τους κύκλους μας;»

Συγγνώμη μόνο για τον κύκλο μας

είμαστε Χριστιανοί; Αν εμείς με τον τρόπο

που μπορούμε δεν καυτηριάζουμε τα κακώς

κείμενα τότε ποιος θα τα καυτηριάσει; Αυτοί

που τα κουκουλώνουν, ή όσοι τα κάνουν

«πλακάκια»;

Αν κι’ εμείς οι δήθεν Χριαστιανοί

αδιαφορούμε για τα κακώς υπάρχοντα με

την δήθεν φτηνή δικαιολογία πως είμαστε

πλασμένοι για άλλον κόσμο και δεν κάνουμε

αυτό που μπορούμε αν δεν υψώσουμε προ-

φορική ή γραπτή φωνή για την κατάφορη

αδικία, τότε κι εμείς το ίδιο κι ακόμα χειρό-

τερα χάσαμε την ανθρωπιά μας πράγμα

που απαιτεί από μας ο Χριστός, ας αφή-

σουμε τις μεγαλοκουβέντες, ας αφήσουμε τα

πομπώδη κηρύγματα. Δεν πείθουν. Η ζωή

μας η «κατά Χριστόν», που ταυτίζεται με την

ανθρωπιά και πάει ακόμα πιο πέρα θα πεί-

σει πως ακόμα υπάρχουν έστω και λίγοι που

κάνουν τον Θεό να μακροθυμεί και να περι-

μένει μήπως και κάποιοι ακόμη γνωρίσουν

τον Χριστό και σωθούν.

Όσοι είμαστε κουκουλωμένοι στο

καβούκι μας και ισχυριζόμαστε πως προ-

σευχόμαστε για τα κακά συμβάντα, ανεπιφύ-

λακτα τους λέω, πως ο Θεός αδάπανες

προσευχές δεν ακούει. Αν αυτής της τακτι-

κής είμαστε τότε κι’ εμείς χάσαμε την ανθρω-

πιά μας, ακόμα πιο πολύ κι απ’ τους

γιατρούς του περιστατικού που αναφέραμε.

Μαίρη Μαυρομάτη

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ

Χάσαμε λοιπόν τόσο την ανθρωπιά μας;

11

ΜιαΜια πόληπόλη, , μιαμια ζωήζωή

Τα βράδια στους δρόμους της Θεσσαλονίκης επικρατεί μια παράξενη ησυχία,

που διακόπτετει μόνο από το τραγούδι των τζιτζικιών. Όταν νυχτώνει, το

αυγουστιάτικο φεγγάρι ανατέλλει πάνω από τους σχεδόν έρημους δρόμους. Τα

μαγαζιά με κατεβασμένα ρολλά. Τα περισσότερα δεν θα ανοίξουν ξανά τον

Σεπτέμβριο. Τα ενοικιαστήρια στις εισόδους των πολυκατοικιών, περιμένουν κυρίως

τους φοιτητές. Οι πλατείες του κέντρου γεμίζουν με άστεγους. Οι τοίχοι γεμάτοι με

απεργιακά συνθήματα. Όσο κι αν επηρεάζει η κρίση, οι Θεσσαλονικείς κατόρθωσαν,

τουλάχιστον οι πιο πολλοί, να πάνε και φέτος για διακοπές. Ας είναι καλά τα εξοχικά

των φίλων, οι συγγενείς στο χωριό και οι απομονωμένες παραλίες με τις σκηνές.

Επιστρέφοντας, πολλοί θα πρέπει να αρχίσουν να ψάχνουν πάλι για δουλειά.

Να δούνε τι θα γίνει με τους απλήρωτους λογαριασμούς και τις δόσεις δανείων. Θα

συζητούν και θα αγανακτούν με το πολιτικό σύστημα. Σε

λίγες μέρες, η πόλη θα μπει ξανά στους ρυθμούς της

κανονικότητας. Θόρυβος, καυσαέριο, άγχος.

Μέχρι τότε, όμως, οι νύχτες στην πόλη θα έχουν το δικό

τους ξεχωριστό άρωμα. Το φεγγάρι θα λούζει με το φως του το

Λευκό Πύργο, τα Κάστρα και το Μέγαρο Μουσικής, τα παράλια και τα

βουνά της Θεσσαλονίκης.

Πολλές φορές η ζωή της πόλης μοιάζει με τη δική μας. Πόσο πιο

ωραίο και χρήσιμο είναι όταν η πόλη υπάρχει για τον πολίτη. Είναι όμορφη,

λειτουργική, με μεγάλα πεζοδρόμια, πολλούς χώρους αναψυχής, γεμάτη από

πράσινο και καθαρό περιβάλλον. Άραγε η δική μας η ζωή πώς είναι; Ζούμε μέσα

στο ψέμμα, στη διαφθορά και το προσωπικό συμφέρον; Παλεύουμε γι' αυτά που θ'

αφήσουμε εδώ κάτω στη γη ή για κείνα που θα πάρουμε μαζί μας; Ζούμε μια ζωή

γεμάτη αλήθεια; Έχουμε στόχο και σκοπό; Είμαστε χρήσιμοι στο συνάνθρωπό μας;

Αν θέλεις μια ζωή γεμάτη, μια ζωή που ν' αξίζει να τη ζεις, τότε σε καλώ να

γνωρίσεις την αλήθεια. Η αλήθεια αυτή μπορεί να σ' ελευθερώσει. Ποιά είναι αυτή η

αλήθεια; Για την πίστη είναι πρόσωπο. Η αλήθεια ταυτίζεται με το πρόσωπο του

Ιησού Χριστού. Δεν είναι κάτι το εγκεφαλικό, ταυτίζετι με μια σχέση. Η αλήθεια

είναι υπόθεση σχέσης, δηλαδή ελευθερίας και όχι πειθούς, εξαναγκασμού και

καλοπιάσματος. “Εγώ είμαι ο δρόμος και η αλήθεια και η ζωή” (Ιωάννης 3:16). Το

λέει ο ίδιος ο Ιησούς Χριστός. Δεν είναι ιδέα, αρχές, κανόνες, “πρέπει”. Αλήθεια

σημαίνει να μην περάσω στη λήθη, να μη περιπέσω στη λοισμονιά του προσωπικού

Θεού. Αυτό γίνεται μόνο χάρη στην εν Χριστώ σχέση. Η αλήθεια είναι ο ίδιος ο

Ιησούς Χριστός.

Ανέστης Πεταλίδης

ΟΟεξώ

στης

εξώστης

σχολιάζει

σχολιάζει

Με την προ-σωνυμία «Ο Εφημέ-ριος της Βαγδάτης»,ο Αιδέσιμος CanonAndrew White είναι ουπεύθυνος μιας απότις πιο επικίνδυνεςενορίες του πλανήτη.Το Σαββατοκύριακοτου Πάσχα του 2010βάπτισε μυστικά 13 ενήλικες, οι περισ-σότεροι απο τους οποίους σκοτώθηκανμέσα σε μια βδομάδα. Παρόλες τις συ-χνές απαγωγές και τις δολοφονίες στηνεκκλησία του, ο White δοξάζει το Θεό γιατην εκκλησία Saint George, τη μοναδικήΑγγλικανική συνάθροιση στο Ιράκ. Ο εκ-δότης του περιοδικού «Τα Πρώτα Πράγ-ματα» («First Things») μίλησε πρόσφαταμε τον White, συγγραφέα του βιβλίου«Πίστη μέσα στη Φωτιά : Τι με Δίδαξανγια το Θεό οι Συγκρούσεις στη ΜέσηΑνατολή» -Εκδ.Monarch («Faith UnderFire: What the Middle East Conflict HasTaught Me about God») για το διωγμό τωνΙρακινών Χριστιανών, τον αγώνα που ζειδιακονώντας σε μια ζώνη πολέμου, καιτα μαθήματα που του έδωσε η αρρώστιατου, η σκλήρυνση κατά πλάκας.

Έχετε να αντιμετωπίσετε σκοτού-ρες που οι περισσότεροι πάστορες ούτεκαν θα υποψιάζονταν ότι υπάρχουν.Πώς επηρεάζει το καθημερινό ιεραπο-στολικό σας έργο η διακονία που γίνεταικάτω από τόσο ασυνήθιστες συνθήκες;

Είναι τόσοι οι αδελφοί και αδελ-φές μας εδώ στη Βαγδάτη που σκοτώ-θηκαν, έπεσαν θύματα απαγωγής, ήβασανίστηκαν ακόμα και μέσα στους τε-λευταίους μήνες. Κάποιοι συνεργάτες

μου σ’ αυτήν τη δια-κονία έχουν επίσηςσκοτωθεί. Σήμερακιόλας το πρωί προ-σπαθούσα να φρον-τίσω για τημετανοσοκομειακήβοήθεια του συνερ-γάτη μου και πρώηνυπεύθυνου ασφα-

λείας, που μόλις βγήκε απ’ το νοσοκο-μείο από ακρωτηριασμό του ποδιού του.Τα καταφέρνουμε γιατί ο Κύριος είναισυνέχεια μαζί μας. Όταν βρίσκεσαι εκείπου ο Κύριος θέλει να είσαι, Αυτόςπάντα σε βοηθά να τα καταφέρεις. Κοι-τάξτε για παράδειγμα τον Δανιήλ. Δενείχε προγραμματίσει να βρεθεί εξόρι-στος στη Βαβυλώνα κάτω απ’ την εξου-σία του Ναβουχοδονόσορα. Ο Θεόςπαρόλα αυτά του προμήθευσε όλα όσαείχε ανάγκη. Δεν είχε πρόθεση να γίνειερμηνευτής ονείρων, όμως ο Θεός τουέδωσε τη γνώση να πραγματοποιήσειόλα όσα είχε ανάγκη και τον βοήθησε ναυπηρετήσει με χαρά. Έτσι κι εγώ, δενείχα πρόθεση να έρθω στο Ιράκ. Όμως οΘεός με έφερε εδώ πριν 13 χρόνια, καιτώρα δεν θάθελα να είμαι πουθενάαλλού. Ακόμα και εν μέσω του τρόμουκαι του διωγμού, έχουμε τη χαρά τουΚυρίου.

Το βιβλίο σας περιγράφει μια κα-τάσταση που θυμίζει τους διωγμούς τηςΕκκλησίας του πρώτου αιώνα. Παρόλααυτά λέτε πως η εκκλησία Saint Georgeείναι η πιο χαρούμενη και γεμάτηαγάπη εκκλησία που έχετε διακονήσει.

Έγραψα για το διωγμό των αν-θρώπων μας εδώ, ένα διωγμό πολύ χει-

Πώς η εκκλησία

του Andrew White

στη Βαγδάτη φέρνει

την αγάπη του Θεού

σε έναν τόπο που

σπαράσσεται απ' τον πόλεμο

(Συνέντευξη στον Joe Carter –

- περιοδικό “Christianity Today”,

Ιούλιος 2011)

12

ΧΑΡΑ ΕΝ ΜΕΣΩ ΤΡΟΜΟΥ

13

ρότερο απ’ οτιδήποτε διαβάζουμε στηΒίβλο. Πριν λίγους μήνες, 58 άνθρωποι«εκτελέστηκαν» την ώρα της λατρείαςστην Καθολική Εκκλησία, της Συρίας,λίγο πιο κάτω απ’ τη δική μας εκκλησία.Ακολούθησαν κι άλλες δολοφονίες χρι-στιανών τις επόμενες μια-δυο βδομά-δες, συμπεριλαμβανομένων και δικώνμας συνεργατών και μελών της εκκλη-σίας μας. Παρ’ όλες αυτές τις φρικαλε-ότητες, είμαστε μια πολύ χαρούμενηεκκλησία. Όταν έχεις χάσει τα πάντα,τότε καταλαβαίνεις πως ο Γιέζουα (έτσιλέμε τον Ιησού εδώ) είναι ό,τι σου έχειαπομείνει.

Τι επίδραση είχε η σκλήρυνσηκατά πλάκας στη δουλειά σας;

Όταν ο Θεός θέλει να κάνειςκάτι θα σου προμηθεύσει και όλα όσαχρειάζεταιγια να το κά-νεις. Όπωςπρομήθευσεκαι για τονΔανιήλ, έτσιπρομήθευσετα πάντα καιγια μένα. Ηα ρ ρ ώ σ τ ι αμου έπαιξερόλο στονερχομό μουστη Βα-γδάτη. Καιείχε επίσηςάμεση σχέση και με το γεγονός πωςποτέ δεν φοβήθηκα για τη ζωή μου.

Στο Ιράκ, οι εκκλησίες προσφέ-ρουν φαγητό, ιατρική φροντίδα και εκ-παίδευση στα μέλη τους. Πώς αλλάζειαυτό τη δυναμική μεταξύ του ποιμνίουκαι της ευρύτερης κοινότητας;

Οι άνθρωποι που διακονώ έχουντέσσερις βασικές υλικές ανάγκες: ια-τρική φροντίδα, φαγητό, εκπαίδευση καιστέγαση. Έχουμε μια κλινική, ένα φαρ-

μακείο, και ένα επιστημονικό εργαστή-ριο. Εάν πρέπει να υποβληθεί κάποιος σ’επέμβαση, πληρώνουμε για τη νοσηλείατου ένα ιδιωτικό χριστιανικό νοσοκο-μείο. Μετά απ’ την κυριακάτικη λατρείαμοιράζονται σε όλους τσάντες με τα κα-θημερινά ψώνια που έχει ανάγκη κάθεσπίτι. Έχουμε σχεδόν τελειώσει το κτί-σιμο ενός μεγάλου χριστιανικού σχο-λείου μέσα στον περίβολό μας. Και ότανκάποιος δεν έχει αρκετά χρήματα για τοενοίκιο του, τον βοηθάμε εμείς να τοπληρώσει. Δεν έχουμε οικονομικά απο-θέματα, όμως τα καταφέρνουμε πάντανα καλύπτουμε αυτές τις ανάγκες κάθεμήνα. Μπορούμε και το κάνουμε αυτόμόνο με τη βοήθεια του ΠαντοδύναμουΚυρίου και των ανθρώπων Του. Καλύ-πτουμε τις ανάγκες των γειτόνων μαςγιατί αυτό είναι το έργο του Κυρίου μας.

Όλοι πουδ έ χ ο ν τ α ιαυτήν τηβ ο ή θ ε ι αβ λ έ π ο υ ντην αγάπητης εκκλη-σίας καικατά συνέ-πεια τηνανάγκη τουΘεού. Πολ-λοί άνθρω-ποι που δενείναι χρι-στιανοί έρ-

χονται στην εκκλησία μας, όμωςγνωρίζουν πως ο Κύριος μας τους αγα-πάει. Μεγάλο μέρος της δουλειάς μουως ποιμένας αφορά στην ειρηνοποιόδράση και στη συμφιλίωση. Κι όμως, ηκάλυψη των βασικών αναγκών αυτώντων ανθρώπων είναι αυτό που τους ελ-κύει σε μας, και που τους αλλάζει απόανθρώπους πολέμου σε ανθρώπους ει-ρήνης.

Απόδοση: Κλαύδια Κατσάρκα

14

Η ιστορία της Devota: “Εκείνος πήρε πάνω Του τη θλίψη μου’’

Με πολλή δυσκολία διάλεξα μιααπό τις μαρτυρίες και το περίγραμμά της θαδώσω.

Μια γυναίκα, η Devota (σημαίνει:“αφοσιωμένη’’). Μέρες του Απρίλη του 1994.Οι interahamwe ανακάλυψαν την κρυψώνατης, κομμάτιασαν κυριολεκτικά το κοριτσάκιτης και τραυμάτισαν την ίδια, όχι όμως τόσοπου να μην μπορεί να αναζητήσει αλλού κα-ταφύγιο. Ο γιος της φάνηκε για λίγο διά-στημα πιο τυχερός, καθώς κρυβόταν κάπουαλλού με τις αδελφές της. Οι πολιτοφύλακεςήρθαν και στη νέα της κρυψώνα και αυτή τηφορά τη χτύπησαν με απίστευτη μανία στοναυχένα. Ήταν αδύνατον οι αδελφές της καιοι άντρες τους που τη βρήκαν αργότερα σω-ριασμένη, μα κι οποιοσδήποτε μπορούσε ναδει την έκταση του τραύματός της, να πιστέ-ψουν πως η γυναίκα αυτή ήταν ζωντανή. Κιόμως ζούσε. Όσο πιο προσεκτικά μπορού-σαν τη μετέφεραν στη δική τους κρυψώνα,εκεί που βρισκόταν και το αγοράκι της. Μιαεβδομάδα ολόκληρη ξαπλωμένη μπρού-μυτα, χωρίς ιατρική φροντίδα, ούτε καν τηστοιχειώδη, η Devota έμεινε μετέωρη ανά-μεσα σε ζωή και θάνατο. Την ημέρα η οικο-γένειά της κρύβονταν στα έλη και στιςθαμνώδεις εκτάσεις, το βράδυ επέστρεφαν

και προσπαθούσαν να την περιποιηθούν, νατης φέρουν κάτι λίγο να φάει, νερό (βρώμικοτις πιο πολλές φορές) να πιει. Κι όμως ζούσε.Το αγοράκι της ερχόταν και την έβλεπε. Αρ-νιόταν να φύγει από κοντά της και ν’ ακο-λουθήσει τους άλλους στον βάλτο. Τελικάτον άφησαν να μένει σε μια απομακρυσμένηκαλύβα, όπου ο παλιός ιδιοκτήτης φύλαγετις κατσίκες του. Κατάφεραν μάλιστα να τονπείσουν να τους υποσχεθεί, πως όσο ο ήλιοςήταν ψηλά΄, δεν θα άφηνε με τίποτα την κρυ-ψώνα του. Μόνο μετά το σούρουπο θαέπρεπε να βγαίνει και να πηγαίνει στη μη-τέρα του.

Στο μεταξύ, αρχές Μαίου, ομάδεςεξαγριωμένων και πανικόβλητων πια Χού-του της περιοχής (στην οποία, μέσα σ’ έναμήνα από τους 59.000 Τούτσι είχαν χάσει τηζωή τους περίπου οι 50.000) άρχισαν να φεύ-γουν μαζικά προς το Ζαϊρ (Κογκό), καθώςπληροφορούνταν, ότι διεισδύουν στηΡουάντα τμήματα του Πατριωτικού Μετώ-που. Τα αντίποινα θεωρούνταν περισσότεροαπό βέβαια. Στην ξέφρενη φυγή τους πολλοίαπ’ αυτούς φρόντιζαν να καταστρέφουν μεμανία ό,τι έβρισκαν μπροστά τους. Έφτα-σαν και στον οικισμό, όπου κρύβονταν η De-vota και ο γιος της. Η γυναίκα άκουσε τιςάγριες φωνές έξω από την καλύβα, κατά-λαβε πως έβαλαν φωτιά. Πεσμένη όπως ήτανμπρούμυτα, παράλυτη σχεδόν, ύψωσε μια

“Και με τις πληγές Του γιατρευτήκαμε’’

«Μα να νιώσουν τις πληγές μας, μόνο του Θεού οι πληγές μπορούν

Και πληγές άλλος θεός δεν έχει – μονάχα Εσύ!»

(Ανωνύμου)

Στο πρώτο μέρος του άρθρου, το οποίο δημοσιεύτηκε στο προηγούμενο τεύχος δόθηκε μια εικόνα της τρα-

γωδίας που ξετυλίχτηκε στη μικρή χώρα της Ρουάντα αμέσως μετά το Πάσχα του 1994. Μια απίστευτη γενοκτονία

οδήγησε στο θάνατο κάτω από φρικτές συνθήκες περίπου 1.000.000 ανθρώπους, κυρίως μέλη της φυλής των Τούτσι.

Ποιο ήταν το ιστορικό υπόβαθρο που πυροδότησε αυτή τη δραματική εξέλιξη; Τι μπορεί να συμπεράνει κανείς για τον

'εκχριστιανισμό' κάτω από την επιρροή αποικιακών δυνάμεων, αν σκεφτούμε,ότι οι σφαγές ανάμεσα στις φυλές των

Χούτου και των Τούτσι έγιναν σε μια κατεξοχήν "Χριστιανική" Αφρικανική χώρα; Και τώρα; Υπάρχει άραγε φως κι ελ-

πίδα για τους ανθρώπους της Ρουάντα; Μπορεί να έρθει θεραπεία στις βαθιά πληγωμένες καρδιές των επιζώντων;

Πιστοί του Χριστού, ντόπιοι και ξένοι, που εργάζονται ανάμεσα σε θύτες και θύματα έχουν να μας διηγηθούν

περιπτώσεις συγκλονιστικές, ένδοξες επεμβάσεις του Θεού. Αυτό κάνει στο βιβλίο της "As We Forgive" ("Ως και ημείς

αφίεμεν") η Catherine Claire Larson. Σ' ένα λιτό, περιεκτικό κείμενο "προσπαθεί να μεταδώσει κάτι από τη Δόξα του

Κυρίου, που, όπως δηλώνει η ίδια, την 'είδε' να αγγίζει και να μεταμορφώνει ανθρώπους βαθιά πληγωμένους."

15

και μόνο προσευχή: “Πατέρα Θεέ, ήρθε ηώρα νομίζω να φύγω. Ας με πάρει η φωτιάαπ’ αυτό τον κόσμο’’. Έχασε τις αισθήσειςτης και της φάνηκε πως την πήρε ο ύπνος.Και τότε είδε μια περίεργη εικόνα: έναςψηλός άνδρας οδηγούσε ένα παιδάκι πουτρίκλιζε – κάθε φορά που το παιδί έπεφτε, οάνδρας το έστηνε στα πόδια του και συνέχι-ζαν μαζί να προχωρούν. Δεν μπορούσε ναδιακρίνει το πρόσωπό του. Τον έβλεπε μόνονα οδηγεί σταθερά το μικρό παιδί.

Όταν συνήλθε, κατάλαβε, πως βρι-σκόταν έξω από την καλύβα, μέσα σταχόρτα. Η καλύβα, καμμένη τελείως, δυόμισηπερίπου μέτρα μακριά της. Εγκαύματα δενυπήρχαν στο σώμα της. Η πεποίθηση πως οψηλός άντρας που οδηγούσε το παιδί ήτανένας άγγελος του Θεού που την έβγαλε απότη φλεγόμενη καλύβα δεν έφυγε ποτέ απότην καρδιά της. Αντλώντας ανεξήγητη ενέρ-γεια απ’ αυτή τη θαυμαστή διάσωση κατά-φερε να κινηθεί προς τη μικρή καλύβα πουκρυβόταν το αγοράκι της. Η καλύβα, αν καικοντά, δεν είχε αρπάξει φωτιά. Το παιδίόμως ήταν ακίνητο, χωρίς ζωή. Πιστό στηνυπόσχεσή του να μη βγει από την κρυψώναμε το φως της ημέρας έμεινε μέσα και ο κα-πνός το έπνιξε.

Περισσότερο νεκρή παρά ζωντανήκαι προσπαθώντας να κρατά κλειστή τηνπληγή στον σκισμένο αυχένα της η Devotaσύρθηκε προς τους βάλτους που βρίσκοντανοι αδελφές της. Μόνο λασπόνερο διέθεταν,για να περιποιηθούν το τραύμα που πυορρο-ούσε. Σε λίγες μέρες οι κυνηγημένοι Τούτσιτου βάλτου αποφάσισαν να επιχειρήσουν νασυνενωθούν με τα τμήματα των ομοφύλωντους που προέλαυναν στη χώρα. Ήταν αδύ-νατο όμως να μεταφέρουν την Devota. Υπο-σχέθηκαν πως θα της έστελναν βοήθεια,μόλις συναντούσαν τους δικούς τους στρα-τιώτες.

Όσο κι αν καταλάβαινε, πως ήταναδύνατον να γίνει κάτι διαφορετικό, η τραυ-ματισμένη και βαθιά πονεμένη γυναίκαύστερα από το θάνατο και του δεύτερουπαιδιού της νιώθει πως φθάνει πια στα όριατης αντοχής της. Ολομόναχη μέσα στουςβάλτους, εγκαταλειμμένη απ’ όλους, με τησυνείδηση πως ακόμη κι αν επιζήσει, ακόμηκι αν έρθει βοήθεια, το τραύμα της πολύ πι-θανόν να την άφηνε τελικά παράλυτη, η De-vota ζει την πιο σκοτεινή μέρα της ύπαρξήςτης. Το μόνο που ζητά είναι να πεθάνει.

Το ίδιο βράδυ στρατιώτες του Πα-τριωτικού Μετώπου τη βρήκαν. Έφτιαξανένα πρόχειρο φορείο, τη μετέφεραν πρώτα σ’ένα υποτυπώδες ιατρείο και αργότερα στην

πρωτεύουσα, στο Κιγκάλι, στο Νοσοκομείο‘Βασιλιάς Φεϊζάλ’. Κάποτε ένα από τα κα-λύτερα εξοπλισμένα νοσοκομεία της Αφρι-κής, λειτουργούσε τον Ιούλιο του 1994 μεπροσωπικό τέσσερις μόνο γιατρούς, δύοντόπιους και δύο από τους “Γιατρούς χωρίςΣύνορα’’. Οι περισσότεροι γιατροί τηςΡουάντα ήταν Τούτσι και στο προηγούμενοδιάστημα είτε είχαν χάσει τη ζωή τους, είτεείχαν εγκαταλείψει τη χώρα. Γεννήτριες πα-ρήγαγαν ηλεκτρικό ρεύμα για τις ανάγκεςτου νοσοκομείου τέσσερις μόνον ώρες κάθεαπόγευμα. Κάτω απ’ αυτές τις συνθήκες τονοσοκομείο καλούνταν να προσφέρει περί-θαλψη σε 400 άτομα την ημέρα κατά μέσοόρο, τα περισσότερα φρικτά τραυματισμένακαι ακρωτηριασμένα, όπως η Devota. Ότανεισήχθη στο νοσοκομείο, εξετάστηκε από μιαομάδα γιατρών από την Αυστραλία, επίσηςτης οργάνωσης “Γιατροί χωρίς σύνορα’’, οιοποίοι μόλις είχαν έρθει να βοηθήσουν στιςαπίστευτες αυτές συνθήκες. Παρά τη βαθιάτης θλίψη, παρ’ όλο που ουσιαστικά είχεχάσει κάθε επιθυμία να ζήσει, άρχισε νακλαίει, όταν ένας γιατρός της είπε: “Λυπά-μαι, αλλά δεν μπορούμε να κάνουμε τίποταγια σένα’’. Βλέποντας όμως τα δάκρυά τηςο άνθρωπος αυτός συνέχισε: “Ο Θεός που σεβοήθησε να επιζήσεις είναι ο Ίδιος που θα σεβοηθήσει και τώρα’’.

Η Devota δεν αρνιόταν τη θαυμαστήπαρέμβαση του Θεού στη ζωή της. Έχονταςόμως χάσει με τον πιο σκληρό τρόπο ό,τιαγαπούσε, έχοντας βιώσει τον τρόμο, τη βίαστην πιο ακραία μορφή της, δεν έβρισκετώρα πια κανένα λόγο να συνεχίσει να ζει,αναγκασμένη μάλιστα χωρίς τον έλεγχο τουσώματός της να εξαρτάται πάντα από τουςάλλους - ακόμη και αν η κατάστασή τηςκάπως βελτιωνόταν. Το μόνο που ζητούσεήταν να πεθάνει. Κι όμως – βαθιά μέσα τηςμια επίμονη φωνή επαναλάμβανε κάτι που ηίδια ούτε ήθελε ν’ ακούσει ούτε καταλάβαινετη σημασία του: “έχεις κάτι να κάνεις – έχειςμια αποστολή’’.

Κάποτε η Devota γύρισε στους συγ-γενείς της και παρά την πρόβλεψη των για-τρών η κατάστασή της άρχισε ναβελτιώνεται. Ένα χρόνο μετά τη γενοκτονίαμπορούσε και πάλι να χρησιμοποιεί και νακινεί τα χέρια και τα πόδια της. Άλλη μιααπίστευτη εξέλιξη που άφηνε όμως την ψυχήτης ασυγκίνητη. Γιατί η ψυχή και τα αισθή-ματά της είχαν νεκρωθεί, ο χρόνος γι’ αυτήνείχε παγώσει μπροστά στο παραμορφωμένοσώμα του μικρού της κοριτσιού, μπροστάστο νεκρό αγόρι της. Το μόνο που στριφογύ-ριζε επίμονα μέσα στο μυαλό της ήταν ένα

16

ερώτημα: “Ποιος μπορεί να σηκώσει τέτοιαθλίψη;’’.

Ώσπου το 1996 πήρε μια πρόσκλησηγια κάποιες συναντήσεις που διοργανώνον-ταν από τις Ευαγγελικές Εκκλησίες τηςΑφρικής. Οι προσκλήσεις αυτές αφορούσανεπιζώντες της γενοκτονίας, άτομα και απότις δύο φυλές. Στόχος ήταν καταρχήν ναοδηγήσουν αυτούς τους πληγωμένους αν-θρώπους να μιλήσουν για τις συντριπτικέςτους εμπειρίες, να ανοίξουν τις καρδιές τους,να αντιμετωπίσουν με ειλικρίνεια τα αρνη-τικά τους αισθήματα, την οργή και τον πόνο,και να οδηγηθούν με αγάπη και ευαισθησίαστη θεραπεία του Χριστού.

Η Ουαλλή Χριστιανή ψυχίατρος ξε-κίνησε αναγνωρίζοντας την ευθύνη των Ευ-ρωπαίων αποικιοκρατών στη δημιουργίαουσιαστικά του φυλετικού προβλήματος στηΡουάντα και στην εγκληματική διστακτικό-τητα της σύγχρονης Διεθνούς κοινότητας το1994 να παρέμβει, όταν έπρεπε να το κάνει,ώστε να σωθούν πολύτιμες ζωές. Κι ύστεραέβαλε μπροστά τους το αιώνιο, καυτό ερώ-τημα: “Που ήταν άραγε ο Θεός τον Απρίλητου 1994;” Οι κάτοικοι της Ρουάντα έχουνένα πολύ όμορφο ρητό: “Όλη την ημέρα οΘεός περιτρέχει όλη τη γη, τη νύχτα όμως έρ-χεται να ξεκουραστεί στη Ρουάντα’’. Πουήταν όμως ο Θεός τις νύχτες εκείνου τουΑπρίλη;

Το ερώτημα ήρθε σαν μαχαιριά γιατην Devota. Άλλωστε αυτό τη βασάνιζε στοβάθος όλα αυτά τα χρόνια, δεν περνούσεμέρα που να μην έκαιγε μέσα της, κι ας δί-σταζε να το ξεστομίσει. Τώρα όμως άκουγεκάποιος άλλος να το προφέρει δυνατά. Ηομιλήτρια είχε κερδίσει μεμιάς και την εμπι-στοσύνη και την προσοχή της.

Στη συζήτηση που ακολούθησε ηγιατρός θύμισε το μεγάλο κεντρικό γεγονόςτης Πτώσης – μίλησε για την ελεύθερη επι-λογή των ανθρώπων να αγνοούν τον Θεόστη ζωή τους, μίλησε για την αμαρτία, μίλησεγια τον Ιησού που έκλαψε πάνω απ’ την Ιε-ρουσαλήμ. Λαχταρούσε να την κλείσει μέσαστην αγκαλιά Του, “αλλά εκείνοι δεν θέλη-σαν’’.

Η καρδιά της είχε αρχίσει να μαλα-κώνει. Η γιατρός όμως συνέχισε. Κι αυτόπου είπε ήταν πράγματι η έμπνευση και ολόγος του Πνεύματος του Αγίου που οδή-γησε την Devota, όπως η ίδια μαρτυρεί, στην“απελευθέρωση’’. Διάβασαν από το 53ο κε-φάλαιο του Ησαΐα (εδ.4) : “Αυτός τωόντι ταςαμαρτίας ημών εβάστασε και τας θλίψειςημών Αυτός επεφορτίσθη’’. Ήταν τα λόγιαπου η καρδιά της πληγωμένης αυτής γυναί-

κας λαχταρούσε ν’ ακούσει. Υπήρχε Κά-ποιος που ήταν πρόθυμος να σηκώσει τηθλίψη της.

“Στο Σταυρό’’, είπε η γιατρός , “οΙησούς πήρε πάνω Του τις αμαρτίες μας, σή-κωσε όμως και όλα τα βάρη και τον πόνοπου προκάλεσε η αμαρτία. Όλη η τραγωδίατης ανθρώπινης ζωής βρίσκεται εκεί πάνω.Και ο Ιησούς καλεί να ρίξουμε πάνω Τουόλο τον πόνο και τη θλίψη που η αμαρτίαμας έχει προκαλέσει’’.

Τούτσι και Χούτου άρχισαν ύστερανα μιλούν περιγράφοντας ο ένας στον άλλονόλα τα φρικτά που πέρασαν. Για την Devotaτο εδάφιο αυτό όμως, ήταν η απόλυτη Απο-κάλυψη – η απάντηση στο ερώτημα που τηνκρατούσε φυλακισμένη, ακίνητη μέσα στονπόνο της: “Ποιος άραγε μπορεί να σηκώσειμια τέτοια θλίψη;’’

Ο “Άνθρωπος των θλίψεων’’ μπο-ρούσε να το κάνει.

Σε μια συμβολική κίνηση, η γιατρόςέφερε έναν σταυρό, τους μοίρασε καρφιά,ζήτησε να γράψουν σ’ ένα κομμάτι χαρτίαυτά που τους βάραιναν και να τα ‘καρφώ-σουν’ στον σταυρό. Η Devota έβαλε σ’ εκείνοτο χαρτί όλη τη φρίκη που τη βάραινε: ο θά-νατος των παιδιών, ο δικός της τραυματι-σμός, η απώλεια όλης της ζωής της, ταχαμένα της όνειρα, η κατεστραμμένη της ευ-τυχία. Και κάρφωσε το χαρτί στον ξύλινοσταυρό. Δεν ήταν γι’ αυτήν μια συμβολικήτελετουργία. Η Devota άνοιγε εκείνη την ώρατην καρδιά της σ’ Εκείνον που ήταν δυνατόςνα σηκώσει τη θλίψη της.

Αυτό που μέρα με τη μέρα συνειδη-τοποιούσε ολοένα και περισσότερο ήταν, ότι,ενώ η ίδια ζητούσε επίμονα από τον Θεό νατην πάρει απ’ αυτό τον κόσμο, Εκείνος τησυνάντησε και της αποκάλυψε πως μπορείκαι θέλει να σηκώσει τη θλίψη της. Αποφά-σισε να καταρτιστεί και να εργαστεί ανά-μεσα στους φυλακισμένους δράστες τηςγενοκτονίας. Αυτό κάνει μέχρι τώρα.

Μαζί με άλλους πιστούς επισκέπτε-ται τις φυλακές της πατρίδας της μιλώνταςπάντα για την απελευθέρωση και θεραπείαπου ο Ιησούς Χριστός της χάρισε. Ύστερααπό κάποια ομιλία της, ένας φυλακισμένοςσηκώθηκε. Ομολόγησε πως ήταν μέσα στηνομάδα εκείνων που με τόση μανία της επιτέ-θηκαν αφήνοντάς την μισοπεθαμένη. Η De-vota πάγωσε. Οι εφιάλτες της ζωντάνεψανξανά. Δεν μπορούσε να πει τίποτα κι έμεινελίγη ώρα σιωπηλή. Αλλά δεν άργησε να θυ-μηθεί πως το Χέρι του Θεού την είχε οδηγή-σει μέσα απ’ το πιο βαθύ σκοτάδι χαρίζοντάςτης τελικά τη δική Του ειρήνη και απελευθέ-

17

ρωση. Σηκώθηκε από τη θέση της και τουείπε: “Είμαι έτοιμη να σε συγχωρήσω’’. Ο άν-τρας άρχισε να κλαίει και η Devota είδε κα-θαρά πως ο Θεός την είχε προετοιμάσει γι’αυτήν ακριβώς τη στιγμή.

Γι’ αυτήν και για άλλες παρόμοιες.Δεν έπαυσε να επισκέπτεται φυλακισμένουςπου είχαν πάρει μέρος στη σφαγή, στη σφαγήπου της είχε στερήσει τα παιδιά της. Πολλέςφορές οι άνθρωποι που την άκουγαν έκλαι-γαν – “Πως μπορείς να φέρεσαι έτσι σε μαςπου συμπεριφερθήκαμε σαν ζώα;’’, ρώτησεκάποιος με αναφιλητά. “Τι είδους άνθρωποιείστε εσείς;’’, κάποιος άλλος. Κι άλλοι ζητού-σαν να της αγγίξουν το χέρι, λέγοντας: “Ευ-χαριστώ, ευχαριστώ. Ο Θεός είναιεύσπλαχνος’’.

Όταν το διάβαζα αυτό, ειδικά τα τε-λευταία λόγια, σκέφτηκα πόσο μεγάλο ήταναυτό που γινόταν εκείνη τη στιγμή μέσα στηνάθλια φυλακή της Ρουάντα: το Έλεος, η Ευ-σπλαχνία και η Δόξα του Θεού φανερώθη-καν σ’ αυτούς τους παραμορφωμένους απότην αμαρτία ανθρώπους όχι γιατί ο Ίδιος οΘεός εμφανίστηκε μπροστά τους, αλλά γιατίΤον “είδαν’’, είδαν το Έλεος και το απλω-μένο Χέρι της δικής Του συγχώρησης σ’αυτή την απλή, πονεμένη γυναίκα.

Λίγα χρόνια μετά τη γενοκτονία ηDevota πήρε στο σπίτι της δύο από έξι ορ-φανά αδελφάκια, (από τα χιλιάδες που ησφαγή άφησε στη Ρουάντα). Ζήτησε απόδύο πάστορες να αναλάβουν τα τέσσερα καιη ίδια ανέλαβε να φροντίζει τα δύο μικρό-τερα. Τελικά τα υιοθέτησε. Δεν θέλησε ποτένα ψάξει, να μάθει ακριβώς τη φυλετικήτους καταγωγή.

Η τελετουργία της δημόσιας εξομο-λόγησης, την οποία ανέφερα πιο πάνω γίνε-ται σύμφωνα με τα έθιμα της Ρουάντα στησκιά ενός συγκεκριμένου δέντρου, που τοαποκαλούν umuwumu. Το δέντρο αυτό έχειμια ιδιαίτερη θέση και χρήση στη ζωή τωνκατοίκων. Όταν δουν ότι έχει φτάσει σ’ ένασυγκεκριμένο σημείο ανάπτυξης, κόβουν λε-πτές φλούδες από τον κορμό, προκαλώντας

του έτσι “πληγές’’. Το δέντρο “αντιδρά’’στον τραυματισμό παράγοντας ένα θερα-πευτικό περίβλημα– πάνω στην “πληγή’’αναπτύσσεται σιγά σιγά μια πορφυρή επί-στρωση. Είναι ένα λεπτό πλέγμα από μικρέςντελικάτες ρίζες, που αποτελεί εξαιρετικήςποιότητας πρώτη ύλη στην παραδοσιακήυφαντουργία της Ρουάντα. Με την κατάλ-ληλη επεξεργασία το θεραπευτικό αυτό πε-ρίβλημα του δέντρου μπορεί να δώσει φίναυφάσματα. Και βέβαια αυτή η εξαιρετικήποιότητα αλλά και η περίπλοκη και επίπονηδιαδικασία παραγωγής αυτής της πρώτηςύλης κάνουν τα προϊόντα της εξαιρετικά πο-λύτιμα. Σήμερα με βάση αυτό το υλικό φτιά-χνουν παραδοσιακά ρούχα, πορτοφόλια,καλύμματα βιβλίων, χάρτες, όλα αντικείμενατέχνης. Και την παλιά εποχή μ’ αυτό τοντρόπο έφτιαχναν ρούχα προορισμένα να φο-ρέσει ο βασιλιάς.

Σκέφτομαι τους ανθρώπους, ακόμηκαι πιστούς, που συχνά κρύβουν την πληγήτης καρδιάς τους, την αφήνουν να πυορροεί,ώσπου φτάνει να δηλητηριάσει όλη τους τηνπροσωπικότητα.

Σκέφτομαι εκείνους που ζητούν καιαφήνουν τον Κύριο να απλώσει πάνω στηνπληγή, είτε είναι μικρή είτε μεγάλη, το δικόΤου θεραπευτικό περίβλημα. Κι Εκείνος τομεταμορφώνει σε ύφασμα πολύτιμο, βασι-λικό.

Σκέφτομαι τέλος, πάνω και πρώτααπ’ όλα και απ’ όλους, Εκείνον και τις Πλη-γές Του πάνω στον Σταυρό. Αυτές οι πληγέςέγιναν για μας “ένδυμα δικαιοσύνης’’, αυτέςείναι το υφάδι της νυφικής εσθήτας που θαδοθεί κάποτε στη Νύμφη του Αρνίου:

“και εδόθη εις αυτήν να ενδυθήβύσσινον καθαρόν και λαμπρόν –διότι τοβύσσινον είναι τα δικαιώματα τωναγίων’’(Αποκ.19:8)

Γιατί “με τις πληγές Του γιατρευτή-καμε’’.

Βίκυ Κάλφογλου-Καλοτεράκηkalnarn@hist.auth.gr

Σημ.: Για τη διακονία της συμφιλίωσης βλ.: Catherine Claire Larson, As We Forgive – Stories

of Reconciliation from Rwanda, Zondervan Grand Rapids, Michigan 2009.Για μια εμπεριστατωμένη μελέτη πάνω στο πρόβλημα της Ρουάντα βλ. Gérard Prunier: The

Rwanda Crisis – History of a Genocide, London 1995, 5η έκδοση 2005.Ο στρατηγός Roméo Dallaire κατέγραψε τις μέρες που σφράγισαν τη ζωή του στο “Shaking

hands with the Devil – The failure of Humanity in Rwanda’’, London 2003.

“But to our wounds only God’s wounds can speak,/And not a god has wounds but Thou alone.’’Ψαλμ.69:2.

Είναι σήμερααποδεκτό, ότι αποτελείδικαίωμα του κάθε αν-θρώπου, να ζήσει ανάλογα με τις ιδιοτρο-πίες του. Μάλιστα στα δημοκρατικά έθνητης Δύσης το δικαίωμα αυτό διαρκώς διευ-ρυνόμενο απέκτησε νοσηρές διαστάσεις.Και ελάχιστοι είναι αυτοί που δε δέχονταιτην μαρξιστικής προέλευσης θέση κατά τηνοποία η ηθική είναι κάτι το σχετικό και έχειμόνο στενή ταξική έννοια. Ας όψονται οι φι-λόσοφοι του 18ου αιώνα, που θρόνιασανστην Ευρώπη και την Αμερική αυτή τηντυφλή λατρεία της Ελευθερίας και της Λογι-κής. Στο όνομα της Λογικής γελοιοποίησαντις παραδοσιακές αυτοπειθαρχίες. Και χα-ρακτήρισαν κάθε εμπόδιο παράλογο και μι-σητό. Οπότε, άρχισε η περίοδος της πάληςεναντίον όλων των κανόνων βάσει τωνοποίων οι πρόγονοί μας ρύθμιζαν τη ζωήτους. Κανόνες που προήλθαν, αφενός απότην πείρα που αποκτήθηκε μακροχρονίωςαπό την ανθρωπότητα και αφετέρου απότην ηθική του Ευαγγελίου.

Βλέπεις, φερ’ ειπείν, τον εκπρό-σωπο του σήμερα φοιτητή, τον ελεύθερο καιασυμβίβαστο άνθρωπο της εποχής μας, ναμπαίνει στο μπαρ και κατεβάζοντας το έναμετά το άλλο τα «σφηνάκια» του, να θεωρείτόσο ελεύθερο τον εαυτό του, ώστε μόνονφτερά του λείπουν, να πετάξει. Ωστόσο, δεθα περάσουν πολλές ώρες, για να βεβαι-ωθεί, ότι όχι μόνον φτερά, αλλά και τα ίδιατου τα πόδια του λείπουν, καθότι αυτά αιχ-μαλωτισμένα από το οινόπνευμα, αδυνα-τούν να υπακούσουν στον κάτοχό τους.

Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφήκαι τον ενταφιασμό της Μεγάλης Ιδέας,ήρθε ένα άλλο σύνθημα, να θρονιαστεί στηζωή των Ελλήνων: Το σύνθημα «Πρόοδος».Σήμερα όλοι θέλουν να φαίνονται προοδευ-τικοί, χωρίς να τους απασχολεί και πολύ ηαπάντηση στο εύλογο ερώτημα «Τί είναιπρόοδος;». Ωστόσο, τα φαινόμενα δεί-χνουν, ότι για τους πλείστους πρόοδος ση-

μαίνει το Νεότερο. Κάθετι το νεότερο, επειδη είναινεότερο, είναι πρόοδος.

Και γίνεται υποσυνείδητα δεκτό ότι κάθε νε-ότερο, είναι είναι αξιολογικά ανώτερο. Καιγκρεμίζομε το παλιότερο, χωρίς να ερευνή-σομε, αν αυτό είναι όντως χειρότερο απόεκείνο που έρχεται να το αντικαταστήσει.

Η Παρόδοση μας κληρονόμησε τηνοικογένεια ως θεσμό. Ο θεσμός αυτός σή-μερα κλονίζεται εκ βάθρων και από πολ-λούς θεωρείται μάλλον ξεπερασμένος. Προόχι πολλών ετών ένας ηλικιωμένος πρωθυ-πουργός, που με τον άτακτο βίο του είχεγίνει πρωτοσέλιδο εφημερίδων και περιοδι-κών, του έδωσε τη χαριστική βολή, για ναανταμοιφθεί κατόποιν με την ψήφο τουλαού, μολονότι η υγεία του δεν ήταν καλή.Ο άνθρωπος αυτός έβλαψε τα ήθη των Ελ-λήνων, εμφανίζοντας τη νεαρή, τότε, μνηστήτου δημοσίως, πριν από τη λύση του δευτέ-ρου γάμου του από τον οποίον απέκτησετέσσερα τέκνα. Και με τη δικαιολογία ότιεδανείσθη από υπουργούς του και ένανύποπτο αλλοδαπό, εστέγασε τον γεροντικότου έρωτα σε νεόδμητη πολυτελή έπαυλη.Κατόπιν τούτου γιατί να εκπλαγεί κανείς,όταν ακούει ότι οι τρεις από τους πέντε γά-μους σήμερα διαλύονται και, όταν πληροφο-ρείται, ότι από τα 10 εκατομμ. Έλληνεςέχομε 100.000 γεννήσεις το έτος, ενώ προ-πολεμικά με πληθυσμό 7 εκατομμ. είχαμε200.000;

Από την άλλη μεριά, το καθήκον τοαντικαταστήσαμε με τις μέχρις αίματος διεκ-δικήσεις, ενώ την εργασία την υποβαθμί-σαμε στο επίπεδο του αναγκαίου κακού,που πρέπει, όσον μπορούμε να αποφεύ-γουμε. Αλλιώς γινόμεθα κοινωνικά αποσυ-νάγωγοι. Π.χ. τέτοιος θεωρείται από τουςσυμφοιτητές του ο ευσυνείδητος φοιτητήςπου αφιερώνεται στα μαθήματά του καιαποφεύγει τα ξενύχτια στα μπαρ, τις καθ’έξιν διαδηλώσεις και τα ανοικονόμηταφλερτ. Αντί δικαίου επαίνου εισπράτει τον

Μόνο τα νεκρά ψάρια

παρασύρονται

από το ρεύμα

18

ΑΝΤΙΘΕΤΑ ΣΤΟ ΡΕΥΜΑ

περιφρονητικό τίτλο του «σπασίκλα». Ανά-λογη είναι και η περιφρόνηση προς τον εγ-κρατή, ο οποίος αποκαλείται υποτιμητικά«ξενέρωτος», «παρθένος» κτλ.

Προσφάτως το περιοδικό σοβαρήςκαθημερινής αφημερίδας δημοσίευσε χρο-νογράφημα, όπου γίνεται σύγκριση τηςιδιωτικής (σεξουαλικής) ζωής, όπως αυτήήταν πριν 50 χρόνια με την αντίστοιχη ση-μερινή: «Μπορούμε να νιώθουμε τυχεροί»,αποφαίνεται τα άρθρο, «Ευτυχώς πουζούμε μετά τη σεξουαλική επανάσταση,οπότε μόνο φανατικοί θρησκευόμενοι απο-δίδουν συμβολική αξία στον παρθενικόυμένα και θεωρούν την προ του γάμου δια-τήρησή του ως απόδειξη αγνότητος. Η ανα-βολή του σεξ σήμερα δε σημαίνειωριμότητα, αλλά πρόβλημα και κάποιου εί-δους αναπηρία».

Ο κόσμος προκαλεί και προσκαλείστην κοινωνία τωνπαντός είδους σαρκι-κών «απολαύσεων».Ο Θεός είπε κάποτεγια τους κατά σάρκαζώντας προκατακλυ-σμιαίους ανθρώπουςτης εποχής του Νώε«Ου μη καταμείνει τοπνεύμα μου εν τοιςανθρώποις τούτοις,δια το είναι αυτούςσάρκας». Σκέτοκρέας. Και η σημε-ρινή κοινωνία κατήντησε αισθησιοκρατού-μενη και λατρεύουσα καθ’ υπερβολήν τησάρκα. Έχει δυστυχώς προκύψει μια απο-τελμάτωση, μια πονηρή παγίδευση στα επί-γεια αγαθά. Και δεν υπάρχουν δείγματααντίστασης, μεταστροφής και μετάνοιας. Γιαυτό και η οικονομική μας καταστροφή δενείναι δυνατόν να αποτελέσει αφετηρία ανόρ-θωσης σύμφωνα με το αλάνθαστο ρητό τωνΑρχαίων, που λέει ότι η εγγύηση της ανά-καμψης είναι στην καταστροφή (Εγγύαπαρά δ’ άττα), που έσχυσε και στην περί-πτωση του Ασώτου υιού ο οποίος πρώτακαταστράφηκε οικονομικά και μετά σώθηκε.

Ο Σπ. Μαρκεζίνης αναφέρει σταΑπομνημομεύματά του, ότι κάπου στο κέν-τρο των Αθηνών την εποχή του Μεσοπολέ-μου, υπήρχε ένα ζαχαροπλαστείο με το

όνομα «Το Ακάθαρτον», το οποίον έκαμεχρυσές δουλειές και ήταν πάντοτε γεμάτο!Οι πελάτες του έτρωγαν με απόλαυση τακαταΐφια και τους λουκουμάδες, παραβλέ-ποντας τον κίνδυνο να καταπιούν μαζί μεαυτά κάποια κατσαρίδα. Οι ηθικές παρε-κτροπές ουδέποτε έπαυσαν να υπάρχουν,στη σημερινή, όμως, εποχή συμβαίνει κάτιαδιανόητο: ο κόσμος δεν εκτρέπεται απλώς,αλλά συγχρόνως καυχάται αδιάντροπα γιαυτό που κάνει. Έχομε, προδήλως, να κά-νομε με μια διαστροφή που επήλθε στα κρι-τήρια αξιολόγησης. Και αυτό δεν οφείλεταιστην άγνοια, αλλά σε θεληματική διαστρέ-βλωση των ηθικών κριτηρίων, οπότε η ανη-θικότητα παρουσιάζεται ως φυσική τάση,ενώ, αντίθετα, η υγιής κατάσταση ως αρρώ-στια. Όσον αφορά τη μη αναγνώριση τηςσημασίας της παρθενίας από τον συντάκτητου εν λόγω άρθρου, αλλά και από άλλους,

μεταξύ των οποίωνκαι ο πασίγνωστοςθεολόγος κ. Γιαννα-ράς, γίνεται εδώπρος αντίκρουση ηπροσφυγή στη ….«θεωρία» της Εξελί-ξεως: Κάθε ζώο κατάτον Δαρβίνο, προ-σπαθώντας να επι-τύχει κάποιοπλεονέκτημα επιβίω-σης, φθάνει να ανα-πτύξει κάποια

αίσθηση ή να βελτιώσει κάποιο μέλος του.Το κλασσικό παράδειγμα είναι εκέινο της κα-μηλοπάρδαλης, που ανέπτυξε πολύ μακρύλαιμό για να φτάνει στις κορυφές των δέν-δρων. Ομοίως, λέμε εμείς, η πρόγονος τηςγυναίκας, η πιθηκίνα, για χάρη της τιμής τηςενώπιον των οφθαλμών του μελλοντικούτης συζύγου, ο οποίος, ως γνήσιος πρωτό-γονος, θα την ήθελε αγνή, αυτή προκειμέ-νου να διαθέτει το απόλυτο τεκμήριο τηςαγνότητας, ανέπτυξε παρθενικό υμένα. Καιαυτός είναι ο λόγος που η γυναίκα, μόνηαυτή από το ζωικό βασίλειο, διαθέτει παρ-θενικό υμένα, ώστε ο σύζυγος της να είναιβέβαιος για την αγνότητά της (σ.σ. Τοχλευαστικό παράδειγμα ελήφθη από το βι-βλιο «ΜΕΛΕΤΕΣ» του Συμπατριώτη Δρ Κ.Σιαμάκη).

Οι ηθικές παρεκτροπές

ουδέποτε έπαυσαν να υπάρχουν,

στη σημερινή, όμως, εποχή

συμβαίνει κάτι αδιανόητο:

ο κόσμος δεν εκτρέπεται απλώς,

αλλά συγχρόνως καυχάται

αδιάντροπα γι αυτό που κάνει.

19

20

Από το Αναγνωστικό της Α΄ Γυμνα-σίου ανθολογείται εδώ ένα απόσπασμα: «ΟΣάκης ήταν ηλεκτρολόγος με μαγαζί. Μεγα-λύτερος της, 20 με 25 ετών. Τα είχε φτιάξειμε την ηρωίδα Αλέκα. Μια από τις μαθήτριεςτης τάξης. Στα 15 - 16, όπως όλες τους …….. ήταν ο πρώτος έρωτας της τάξης». Αυτότο κείμενο διδάσκεται σε παιδια που μόλιςτελείωσαν το Δημοτικό, 12 - 13 ετών. Είναιπροφανής ο στόχος του αναγνώσματος: Ναθεωρήσουν τα κοριτσάκια των 12 χρονών,ότι εάν δεν το έχουν κάνει ήδη, να αρχίσουννα το σκέπτονται. Να μιμηθούν δηλαδή τηνΑλέκα. Ωστόσο, η πραγματικότητα των εφη-βικών σχέσεων είναι πολύ διαφορετική απόεκείνη που ο τηλεσεξολόγος κ. Ασκητής, οκινηματογράφος και η τηλεόραση παρου-σιάζουν. Η βιομηχανία της διασκέδασης μυ-θοποιεί το εφηβικό σεξ και το εμφανίζει ωςαληθινή αγάπη. Άλλη, όμως, είναι η πραγ-ματικότητα: Γιατί, είναι ευδιάκριτο, ότι αυτοίπου προσπαθούν να παρασύρουν τα ανώ-ριμα αυτά παιδιά, το άνθος και την ελπίδατης κοινωνίας, στο άγουρο σεξ εξυπηρετούντα δικά τους συμφέροντα. Όσο για εκείνα ταπαιδιά που ενδίδουν στον ανελέητο αυτόνπειρασμό, αργά ή γρήγορα θα καταλάβουν,ότι χαράμισαν κάτι εξαιρετικά πολύτιμο. Και,όσο δεν έχουν πωρωθεί, θα αισθάνονται,ότι άφησαν απρόσεκτα να τους κλέψουνένα πολύτιμο κομμάτι του εαυτού τους.

Πολλοί άνθρωποι που από την νε-ότητά τους ικανοποιούν τα σαρκικά τουςπάθη, το συνεχίζουν μέχρι τα γεράματάτους. Πρόσφατο τραγικό παράδειγμα η δρα-ματική πτώση ενός άνδρα που μεσουρα-νούσε και από τη μια στιγμή στην άλληκατρακύλησε από τις κορυφές του κόσμουστη φυλακή: Του Ντομινίκ Στρως Καν. Οιανήθικες συνήθειες είναι τόσο ισχυρές,ώστε καθημερινά να τους ωθούν στη σε-ξουαλική «απόλαυση». Οι εν λόγω εργάτεςτης ανομίας προσπαθούν με κάθε τρόπο ναμεταδώσουν και στους άλλους αυτό που οιίδιοι διαπράττουν. Και, φαίνεται, έχουν τουςλόγους τους. Θέλουν να είναι πολλοί, ώστενα διαλύονται οι κακές εντυπώσεις ειςβάρος τους. Και θυμίζουν εκείνη την αισώ-πεια αλεπού που από απροσεξία είχε χάσεισε μια παγίδα την ουρά της και αγωνιζότανκατόπιν να πείσει και τις άλλες να κάνουν τοίδιο, για να αποφύγει την κατηγορία.

Τα πάθη αποτελούν αλυσίδες πουαφαιρούν την ελευθερία των καταχομένωναπό αυτά. Δεν είναι αθώα, ούτε απλή υπό-θεση τα πάθη και όταν επικρατήσουν, ομοι-άζουν με αγκαθωτά φυτά, που όταν κάποιοςθελήσει να τα ξεριζώσει, το μόνο που κατα-φέρνει είναι να ματώνουν τα χέρια του. Καιαπαιτείται έξωθεν (άνωθεν) βοήθεια για τηνεκρίζωσή τους.

Οι Αρχαίοι ήταν πολύ σηντηρητικοίστο θέμα της σεξουαλικής διαπαιδαγώγισηςτων νέων. Όλα συνοψίζονταν σε μία ερώ-τηση και μία απάντηση. Η ερώτηση: Τι θακάνεις, εάν αίφνης βρεθεί μπροστά σου ηΑφροδίτη; Και η απάντηση: Θα το σκάσωγια να σωθώ …… Ήταν η μόνη περίπτωσηπου συγχωρούνταν η φυγή και δεν χαρα-κτηριζόταν ως δειλία.

Επί δυο χιλιετίες οι χριστιανικές κοι-νωνίες είχαν ασπασθεί την αγνότητα και τιςάλλες αρετές του Ευαγγελίου. Ποιος κακόςδαίμονας εσκότισε το επιθυμητικό της ψυχήςτου σύγχρονου ανθρώπου, ώστε να μη μπο-ρεί να διακρίνει, ότι η αγάπη είναι εκείνη, ηοποία δίνει πραγματική ευχαρίστηση στονάνθρωπο και όχι η σαρκολατρία, που τόσοσκληρά ταλανίζει σήμερα τις κοινωνίες μετην ανηθικότητα και το σεξισμό;

Εκείνος που δανείζεται για να σπα-ταλά, όπως η χώρα μας, και όποιος υποβι-βάζει τα σχέδια του Θεού στο επίπεδο τωνφυσικών απολαύσεων, το πληρώνει, νομο-τελειακώς, πολύ ακριβά. Στην αρχή ρουφάτυφλά το ποτήρι αυτών των απολαύσεωνκαι δεν σκέπτεται, ότι θα έρθει η στιγμή πουθα φτάσει στον πάτο, στο πικρό και σιχα-μερό κατακάθι του ποτηριού. Πίστεψε ότιμπορεί να κάνει δωρεάν μεγάλα έξοδα.

Όταν τελειώναμε το Λύκειο και ενό-ψει των Εισαγωγικών ο καθηγητής των Λα-τινικών μας απηύθηνε τη σκόπιμη ερώτηση:«Πώς είναι το ρήμα “Αγαπώ” στη γλώσσατου Βιργιλίου;» Απαντούσες: Amo. Ακολου-θούσε άλλη μία ερώτηση: «Και το ρήμα “κα-ταστρέφομαι” πώς είναι;» Είναι το «deleo».Και ο καθηγητής, που τα μάτια του είχαν δειπολλά, συμπλήρωνε με νόημα: Κοιτάξτε,λοιπόν, αυτήν την κρίσιμη εποχή να ερωτευ-θείτε, για να καταστραφείτε. Ποιος καθηγη-τής σήμερα κάνει τέτοιες ερωτήσεις και δίνειτέτοιες συμβουλές;

Ιωάννης Τέγος

21

Γεννήθηκα σε μια οικογένεια προσφύγωναπό τη Μ. Ασία. Ο πατέρας μου, λιποτάκτης τουΤουρκικού στρατού ήρθε στην Ελλάδα κυνηγημένοςπριν την κανονική ανταλλαγή των πληθυσμών.Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την απώλεια μεγάλου μέ-ρους της εκεί περιουσίας του.

Ήρθε μαζί με την πενταμελή οικογένειάτου. Το πρώτο του παιδί, κορίτσι, και δύο αγορά-κια, τα οποία πέθαναν από ελονοσία, που θέριζετον τότε πληθυσμό. Ήταν ένα μεγάλο πλήγμα γιαυτόν. Οι ατυχίες τον έπλητταν η μια μετά την άλλη.Απέκτησε και τρία ακόμη κορίτσια που κατά τηνανατολίτικη νοοτροπία του δεν ήταν ευλογία.

Έχασε πολλά χρήματα, τα οποία εμπι-στεύθηκε στη γυναίκα που τα είχε δανείσει. Ότανεπρόκειτο να παντρέψει το πρώτο του κορίτσι καιζήτησε πίσω τα δανεικά του, η Νονά τον αιφνι-δίασε. «Μα ποτέ δε μου δάνεισες χρήματα. Έχειςκαμιά απόδειξη»; Με την ειλικρίνεια και την ευθύ-τητα που είχε και επειδή εξ ιδίων έκρινε τα αλλό-τρια, ούτε μπορούσε να φαντασθεί τέτοια ατιμία. Το κορίτσι του (η μητέρα της Δημητρούλας Κανα-ρίδου) πέθανε στον τοκετό της από σηψαιμία λόγωεπιλόχειου πυρετού και άφησε ένα ορφανό, τη Δή-μητρα. Εγώ ήμουν τεσσάρων χρονών και μη μπο-ρώντας να συνειδητοποιήσω την έννοια τουθανάτου της, την περίμενα για πολλούς μήνες, κάθεΚυριακή, στο παράθυρο της σάλας που έβλεπε μα-κριά στο δρόμο. Η αντίδραση των γονιών μου ήτανθρήνος και οδυρμός.

Ο πατέρας μου προερχόταν από ευαγγε-λική οικογένεια όπως και η θεία μου Ελισσώ Πα-παδοπούλου. Είχαμε μια μεγάλη Γραφή μεΕλληνικά στοιχεία στην Τουρκική Γλώσσα, θυμά-μαι έξω έγραφε Ιντζίλ.

Ο πατέρας μου ήταν άθεος, δεν πατούσεστην Εκκλησία, εκτός από βαπτίσεις, γάμους, κη-δείες. Έλεγε ότι, αν υπήρχε Θεός, ήταν άδικος, γιατίτον βρήκαν ατέλειωτες ατυχίες.

Αντίθετα η μητέρα μου ήταν μια βαθιάθρησκευτική φύση. Ο εφημέριος της Εκκλησίας τηχρησιμοποιούσε ως διερμηνέα στις κυρίες που δενήξεραν Ελληνικά. Η μητέρα μου, διαβάζοντας τηΓραφή, εύρισκε πολλά σημεία, τα οποία δεν συμ-φωνούσαν με τη γραμμή της Εκκλησίας (μνημό-συνα, εικόνες, νηστείες, επίκληση της Παναγίας γιασωτηρία και άλλα πολλά. Ο παπάς της έλεγε: «Δενπρέπει να μπαίνεις σε βαθιά νερά, να τα αντιπα-

ρέρχεσαι, καλύτερα να τα παραλείπεις ». Η μητέραμου δε συμμορφώθηκε με την υπόδειξη. Το αποτέ-λεσμα ήταν να παραιτηθεί και να αναζητήσει άλληεκκλησία. Κατέφυγε τότε στους συγγενείς του πα-τέρα μου και ήρθε στην Ελεύθερη Ευαγγελική Εκ-κλησία της οδού Παϊκου. Γρήγορα αναγεννήθηκεαπό το Πνεύμα το Άγιο και τότε άρχισε το δικό μουμαρτύριο.

Νύχτα και μέρα με προέτρεπε: «Τασούλα,πρέπει να μετανοήσεις και να δεχθείς το Χριστόστην καρδία σου». Η απάντησή μου ήταν στερεό-τυπη: «Εγώ δεν έχω ανάγκη να μετανοήσω, να τοκάνουν οι αμαρτωλοί». Εγώ ήμουν η ¨Αγία Αναστα-σία¨. «Εγώ δεν είμαι ως ούτος ο τελώνης ο αμαρ-τωλός». Είχα τεράστια αποθέματα φαρισαϊσμούστην καρδιά μου.

Στο σπίτι έρχονταν φυλλάδια, περιοδικάκαι ασφαλώς η Βίβλος, τα οποία διάβαζα από πε-ριέργεια. Πήγαινα πότε πότε και στην Παϊκου. ΟΚύριος στεκόταν στην πόρτα της κλειστής καρδιάςμου και χτυπούσε υπομονετικά. Περίμενε να δω τηνκατάντια μου και ν’ ανοίξω.

Ένα χαρακτηριστικό επεισόδιο που μεταρακούνησε, κάπως, ήταν το εξής. Μία φίλη μου«η κολλητή μου» και συμμαθήτριά μου αρραβωνιά-στηκε μ’ ένα εξαιρετικό παιδί, καλό και πλούσιο καιμας προσκαλούσε στο σπίτι της να την συγχα-ρούμε.

Μόλις μου το ανακοίνωσε μια κοινή μαςγνωστή, η απάντησή μου ήταν: «Μηδένα προ τουτέλους μακάριζε». Τις επόμενες μέρες η φίλη μουχώρισε κατόπιν της αντίδρασης των γονιών τουυποψηφίου. «Τη γλωσσόφαγες την κοπέλα, χώρισεπριν καλά καλά αρραβωνιασθεί». «Μα τί φταίωεγώ»; «Εσύ είπες Μηδένα προ του τέλους μακά-ριζε», ήταν η απάντηση.

Όταν συνειδητοποίησα αυτό που είπα,κατάλαβα πόσο υποκριτική ήταν η αγάπη μου,πόσο δύσκολο είναι «να χαίρεις μετά χαιρόντων».

Μια Κυριακή πρωί, μια ξαδέλφη μου, μουπρότεινε να πάμε να δούμε μια ταινία. Ασφαλώς, ηαντίδραση της μητέρας μου θα ήταν αρνητική. Ειςενέργεια λοιπόν το ψέμα. Της είπα λοιπόν ότι θαπηγαίναμε στην Ορθόδοξη Εκκλησία και μετά ένανπερίπατο. Η ξαδέλφη μου επέμεινε να περάσουμεν’ ανάψουμε ένα κεράκι στον Άγιο Δημήτριο, κιύστερα να προβούμε στην εγκληματική μας πράξη.«Εγώ δεν μπαίνω να κοροϊδέψω το Θεό με το κε-

της Αναστασίας Μοσχίδου

22

ράκι. Στο κάτω κάτω, αν αυτό που θα κάνουμε είναιτόσο κακό λόγω της ημέρας, ας μην πάμε στο σι-νεμά. Ναι, είχα αρχίσει να βλέπω πόση ακαθαρσίαείχε μέσα η καρδιά μου, ψέμα, φθόνο, υποκρισία,κακία. Έμοιαζε με την «καρδιά του Πετράκη», πουήταν ασφυκτικά γεμάτη με αποτρόπαια ερπετά.Ναι, είχα αρχίσει να αμφισβητώ την αγιοσύνη μου.

Οι παλιές συμμαθήτριες και φίλες είχαμετακτοποιηθεί σε Λογιστήρια επιχειρήσεων με σχε-τικά καλό μισθό. Οι περισσότερες, όχι όλες, προ-ερχόμασταν από φτωχές οικογένειες. Ήταν ταμετακατοχικά χρόνια, τα πέτρινα χρόνια. Από τουςγονείς μας δεν περιμέναμε να μας βοηθήσουν. Οπόλεμος, η κατοχή, ο εμφύλιος τους είχε εξαντλήσει.Με αφάνταστες στερήσεις προσπαθούσαμε ναεξοικονομήσουμε τα χρήματα που θα χρειαζόμα-σταν για την περίπτωση της αποκατάστασής μας.

Μια παρένθεση. Η παρέα μας, αγόρια καικορίτσια, αγαπούσαμε παθολογικά τη θάλασσα.Το μόνο μας έξοδο ήταν το θαλασσινό μπάνιο.

Κάποια μέρα, με πλησιάζει μια φίλη (οιγονείς της ήταν πατριώτες μας) και μου λέει: «Οι γο-νείς μου, με τις οικονομίες μου, έδωσαν προκατα-βολή κι έκαναν προσύμφωνο για ένα διαμέρισμασε μια οικοδομή που θα κτισθεί μπροστά στη θά-λασσα. Πάνω ακριβώς απ’ το δικό μου στον έκτοόροφο είναι ένα απούλητο. Θα έχει μια καταπλη-κτική θέα στο Θερμαϊκό και σ’ όλη τη Θεσσαλονίκη.Δεν το παίρνεις εσύ?» Η ιδέα μ’ ενθουσίασε.Έδωσα όλα τα χρήματά μου, υπέγραψα γραμμάτια,τα οποία πληρώναμε πριν ακόμη αρχίσει η κατεδά-φιση. Επρόκειτο για μεγάλη οικοδομή που θα τελεί-ωνε σε τρία χρόνια.

Η κατεδάφιση άργησε (επρόκειτο για συ-νένωση δύο μεγάλων οικοπέδων). Όταν άρχισε ηεκσκαφή των θεμελίων βρήκαν πολλά νερά, σα ναεπρόκειτο για όλα τα νερά του Θερμαϊκού. Με ειδι-κές αντλίες το πρόβλημα λύθηκε και σιγά σιγά άρ-χισαν να πέφτουν τα πρώτα μπετά. Εμείςπληρώναμε τα γραμμάτια. Εκεί στην πρώτη πλάκασκάλωσε η οικοδομή και δεν προχωρούσε, οπότεένα μεσημέρι περνάει από το γραφείο η φίλη μουκαι με κλάματα μου λέει: «Τασούλα, χάσαμε ταλεφτά μας. Χρεοκόπησε ο εργολάβος. Πιο πολύ λυ-πάμαι που σε πήραμε στο λαιμό μας».

Το ίδιο απόγευμα, ένα θαυμάσιο φθινο-πωρινό απόγευμα, που ο ουρανός είχε γεμίσει μετα πιο φανταστικά, απίθανα χρώματα κι η ακύ-μαντη θάλασσα μ’ ένα χρυσό ποτάμι από τον ήλιοπου έγερνε στη Δύση, ένα χάρμα οφθαλμών, πουσε άλλη περίπτωση εκστατική θ’ απολάμβανα (κα-θότι αθεράπευτα ρομαντική), εγώ στεκόμουν μπρο-στά στο έρημο γιαπί, εκεί όπου είχα κτίσει το πιοόμορφο όνειρο, στεκόμουν ασάλευτη μπροστά στο

γκρεμισμένο όνειρο, που είχε γίνει θρύψαλα. Απελ-πισμένη, πικραμένη, θυμωμένη. Μια ταφόπετραείχε πλακώσει την καρδιά μου. Ήμουν άτυχη καθώςο πατέρας μου. Με δυσκολία συγκρατούσα τα δά-κρυά μου. Ήθελα να κλάψω, να ξεφωνίσω, να δια-μαρτυρηθώ. Ήταν πολύ άδικο αυτό που μου είχεσυμβεί.

Πήρα το δρόμο του γυρισμού. Δενέβλεπα, δεν άκουγα, με δυσκολία συγκρατούσα ταδάκρυά μου. Ήταν Τετάρτη απόγευμα, σουρού-πωνε. Είχα φθάσει στην Αγία Σοφία, εκεί πίσω στοιερό. Καθώς κατέβηκα στο κατάστρωμα του δρό-μου, ακούω ένα ξέφρενο φρενάρισμα κι ένα ταξί νασταματά σε απόσταση αναπνοής από μένα. Έναςέξαλλος ταξιτζής να ξεφωνίζει. «Στραβομάρα έχειςκοπέλα μου. Το ταξί μου διάλεξες ν’ αυτοκτονή-σεις;» Όχι, αγαπούσα τη ζωή. Σε καμιά περίπτωσηδε θα έκανα κάτι τέτοιο. «Θα μου έκλεινες το σπίτι».Αυτό ήταν. Ένα ξέσπασμα σε κλάμα ασταμάτητο.Μαζεύτηκε κόσμος γύρω μου. Δε μ’ ένοιαζε, έκλαιγαμε λυγμούς.

Ο ταξιτζής μαλάκωσε. «Μπορεί, κοπέλαμου, να έχεις πρόβλημα αλλά εγώ τί φταίω; Έλα νασε πάω εκεί που πηγαίνεις». «Πουθενά! Αφήστε μεεδώ να συνέλθω».

Ήθελα να κλάψω όχι για το όνειρο πουείχε γίνει θρύψαλα, σκόνη, αλλά για τον ταλαίπωροεαυτό μου. «Τι θα ωφεληθεί ο άνθρωπος αν τονκόσμο όλο κερδίσει, την δε ψυχήν αυτού ζημιωθεί»;Παρ’ ολίγο το νήμα την ζωής μου μπορούσε να είχεκοπεί κάτω από τις ρόδες του αυτοκινήτου κι εγώπού θα βρισκόμουν; Είχα αφήσει τον Κύριο νακτυπά έξω από την πόρτα της καρδιάς μου πουτόσο είχε ανάγκη να πλυθεί και να καθαριστεί μετο πολύτιμο Αίμα του Κυρίου μου που χύθηκε καιγια μένα πάνω στο σταυρό.

Ναι, εκείνη την ώρα παρακάλεσα τονΚύριο να με συγχωρήσει και να με δεχθεί στην οι-κογένειά του. Μια βαθιά γαλήνη απλώθηκε στηνκαρδιά μου. Ήταν Τετάρτη ένα φθινοπωρινό βρα-δινό του Οκτώβρη. Όχι, δε θα γύριζα σπίτι, αλλάστην Εκκλησία της Παϊκου, όπου πήγαινε τακτικάη ευλογημένη μητέρα μου, και πολλές αδελφές καιαδελφοί προσεύχονταν για μένα. Ήθελα να αναγ-γείλω το θαύμα της επιστροφής μου, πως ο ουρά-νιος Πατέρας έγραψε και το δικό μου όνομα στοβιβλίο της Ζωής.

Ήταν βραδιά συμπροσευχής και εισηγη-τής ήταν ο αείμνηστος, γλυκύτατος αδελφός Μενέ-λαος Κατσάρκας. Το θέμα: «Τον ερχόμενο προς εμέδεν θα εκβάλω έξω». Ναι, ήταν η επισφράγιση τηςυπόσχεσής Του. Εκείνο το βράδυ ομολόγησα ενώ-πιον της Εκκλησίας ότι δέχθηκα τον Κύριο μέσαστην καρδιά μου.

23

Αγαπητοί αναγνώστες,

Η γενικότερη οικονομική κατάσταση της χώρας μας σε συνδυασμό μετην υπέρμετρη αύξηση των εξόδων ταχυδρομικής αποστολής εντύπων,

μας υποχρεώνει να διακόψουμε τη γνωστή έκδοση του περιοδικού μας.

Όπως θα θυμούνται οι παλιοί αναγνώστες μας, η έκδοση των «Θεσσα-λονικέων» ξεκίνησε το 1967, πέρασε μέσα από πολλές τρικυμίες (πε-ρίοδος Χούντας, λογοκρισία κλπ.), μετά από κάποιο χρονικό διάστημααναγκάστηκε να διακοπεί, ξανάρχισε να εκδίδεται τακτικά το 1980 καιήδη, υποχρεώνεται να διακόψει και πάλι την έκδοσή του. Με την ευκαι-ρία αυτή, θέλουμε να ευχαριστήσουμε θερμά όλους εκείνους που μαςδιάβαζαν τακτικά, που μας συμπαραστάθηκαν, που φάνηκε να συμφω-νούν στις θέσεις και τις απόψεις μας, που μας ευχαρίστησαν γιατί πί-στεψαν ότι η δουλειά μας άξιζε τον κόπο.

Από δω κι εμπρός η έκδοση του περιοδικού μας θα είναι μόνο ηλεκτρο-νική. Θα το βρίσκετε στο site της Εκκλησίας μας, δηλαδή, eeth.org,όπου θα μπορείτε να διαβάζετε όλα τα άρθρα του περιοδικού, αλλά καιτα νέα της εκκλησίας μας. Μπορείτε επίσης να επικοινωνείτε μαζί μαςστo νέo μας e-mail: oi.thessalonikeis@gmail.com.

Επειδή όμως ορισμένοι, ειδικά αυτοί που δεν ανήκουν στη νέα γενιά ήόλοι εκείνοι που δεν έχουν δυνατότητα πρόσβασης στο internet, αν μαςγνωρίσουν τα ονόματα και την επιθυμία τους, θα μπορούσαμε να τουςστέλνουμε ένα αντίτυπο της έκδοσής μας κάθε φορά, εκτυπώνοντάς τοαπό την ηλεκτρονική μας παρουσία.

Ευχόμαστε ο Θεός να ευλογήσει τους φίλους μας που αποτέλεσαν την

ευρύτερη οικογένεια των «Θεσσαλονικέων» και να μας χαρίσει ευκαιρίεςμελλοντικές για καινούρια και πάλι ανοίγματα, για νέες προοπτικές και

για νέα επιτεύγματα για τη δόξα του Θεού.

Οι «Θεσσαλονικείς»

ΞΑΝΑΖΩ*

Λύγισαν οι ώρες και με πάνε

βότσαλο στης μνήμης το βυθό,

όπως και παλιά τα δάκρια καίνε,

τα πόδια Σου να πλύνω, να πλυθώ.

Στάζει η προσμονή ευγνωμοσύνη,

δυο φτερά ανοίγει η προσευχή

κι η ψυχή βαδίζει αναστημένη

για να συλλαβίσει απ’ την αρχή.

Όταν μες στη νύχτα Σε κοιτάζω

πάνω από τ’ αστέρια τ’ ουρανού,

γυάλινη η καρδιά, σαν ένα βάζο,

σπάει με το φως του αυγερινού.

Κι έρχεσαι απαλά, σαν ένα χάδι,

γέρνεις και αγγίζεις την πληγή

κι όπως με σκεπάζεις με τη χάρη,

σαν καινούρια ανθίζει η ζωή.

Ξαναζώ,

ντύνεται η μέρα μου με φως,

ο ήλιος ανατέλλει αληθινός

σαν μου μιλάς και Σε κοιτώ.

Κι η καρδιά

χάνεται στα χέρια Σου ξανά,

μέσα στης αγάπης τη δροσιά,

με μια χαρά, τέτοια χαρά.

Κώστας Νικολάου

* Ύμνος για το Καλοκαιρινό Συνέδριο

Νεολαίας στο Σούνιο 7-14 Αυγούστου 2011.