“เดกดอยโอกาส” ถงเวลารวมพลง...ตฝาวกฤต

ชดขอมลเผยแพร

กฎหมายไทยบอกเราวา เดกทกคนมสทธไดรบการศกษาขนพนฐาน 12 ปอยางถวนหนา

แตในความเปนจรง แคการศกษาภาคบงคบ 9 ป (ม.3) พบวา

มเยาวชน “หลด” จากระบบการศกษาไปแลวเกอบ 3 ลานคน

“อนาคตของพวกเขาเปนเชนไร... อนาคตสงคมไทยกคงเปนเชนนน...

เราจะหลงปลมกบเดกสวนนอยทแขงกนไปถงเสนชยทปรญญาไดอยางไร ในเมอเดกสวนใหญของเรายงคงไดรบการศกษาเพยงครงๆ กลางๆ?

2

นโยบายยงกลายเปนแค “กระดาษ” เดกไทย 3 ลานขาดโอกาสเลาเรยน แมกฎหมายแมบทดานการปกครองและการศกษาของประเทศไทยประกาศนโยบายทเปนเสมอน

หลกประกนสทธของเยาวชนทจะไดรบโอกาสทางการศกษาอยางตอเนอง รวมทงหนาทของรฐในการจด

สวสดการดงกลาวใหเกดขนอยางทวถง ดงปรากฏในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.2550

ซงกำหนดใหรฐจดการศกษาแกเยาวชนไมตำกวา 12 ป 1 อกทง พระราชบญญตการศกษาภาคบงคบ

พ.ศ.2545ทกำหนดใหเยาวชนตองไดรบการศกษาภาคบงคบอยางนอย9ป

แตในความเปนจรง สงคมของเรายงเผชญปญหา “เดกดอยโอกาสทางการศกษา” อยาง

รนแรง

เผยปมปรศนาจากเรองจรง ยงเรยน...นกเรยนยงหาย

ขอมลจากสำนกงานเลขาธการสภาการศกษาในป2551 เผยใหเหนขอเทจจรงประการหนง

ใหสงคมไดรบรวาเดกไทยทมโอกาสได“ไปโรงเรยน”นนลดนอยลงตามระดบชนเรยน

คนสวนใหญเชอวาในยคนเดกทกคนนาจะไดเรยนจนจบชนมธยมตน(ม.3)เปนอยางนอยแตใน

ความเปนจรง เดกไทยยงไมมโอกาสเรยนจบชนประถมอยางถวนหนาดวยซำ โดยเดกทเขาเรยน ป.1

พรอมกนในป 2540หลดหายไปกอนถงป.4ถง รอยละ9.6และมเดกเพยง รอยละ77.6ทเหลอรอดมา

จนถง ม.3 ในป 2548 หรอ หายไปกวา 200,000 คน ทไมจบการ

ศกษาภาคบงคบ และเหลอเพยง รอยละ 52.8 หรอแคราวครงเดยว

ทไดเรยนถง ม.6 ในปการศกษา 2551 และทไดเขาเรยนตอปรญญาตร

ในมหาวทยาลยตางๆ กลดฮวบลงเหลอเพยง รอยละ 32.4 (สถตการ

ศกษาป2551,สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา)

แคการศกษาขนพนฐาน 12 ปตามเจตนารมณแหงรฐกนา

กลดกลมแลวในเมอตวเลขนชชดวาอยางนอยในรอบ12ปจากป2540-

2551 มยอดเดกสะสมทหลดไปจากระบบการศกษาเกอบ 3 ลานคนท

ไมมแมแตวฒม.3!และราว5-6ลานคนทไปไมถงม.6!

1 “บคคลยอมมสทธเสมอกนในการรบการศกษาไมนอยกวาสบสองปทรฐจะตองจด

ใหอยางทวถงและมคณภาพ โดยไมเกบคาใชจาย ผยากไร ผพการหรอทพพลภาพ

หรอผอยในสภาวะยากลำบาก ตองไดรบสทธตามวรรคหนง และการสนบสนนจาก

รฐเพอใหไดรบการศกษาโดยทดเทยมกบบคคลอน”

มาตรา49รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช2550

3

การศกษาภาคบงคบ 12 ป จบ ม.6 นกเรยนหายไปเกอบครง!

ระดบการศกษา ปทเขาศกษา จำนวนนกเรยน อตราการคงอย

ป.1 2540 1,108,856 100.0

ป.2 2541 1,029,188 92.8

ป.3 2542 1,008,870 91.0

ป.4 2543 1,002,050 90.4

ป.5 2544 993,734 89.6

ป.6 2545 980,333 88.4

ม.1 2546 907,650 81.9

ม.2 2547 887,526 80.0

ม.3 2548 860,271 77.6

ม.4/ปวช.1 2549 737,764 66.5

ม.5/ปวช.2 2550 626,690 56.5

ม.6/ปวช.3 2551 585,088 52.8

ม.ปลาย สายสามญ

- ม.4 2549 407,339 36.7

- ม.5 2550 381,335 34.4

- ม.6 2551 360,621 32.5

ม.ปลาย สายอาชว (ปวช.)

- ปวช.1 2549 330,425 29.8

- ปวช.2 2550 245,355 22.1

- ปวช.3 2551 224,467 20.2

ในป 2549 สำนกงานสถตแหงชาตยงไดนำ

เสนอขอมลทยนยนไปในทศทางเดยวกนวา ในปจจบนยง

มเยาวชนอาย 4-17 ป ทออกจากระบบการศกษาไปกอน

จบการศกษาภาคบงคบ นนคอ ชน ม.3 มากถงเกอบ

3 ลานคนหรอเกอบ 1 ใน 4 ของเดกในระบบการศกษา

ทงหมด และนบวนจำนวนผทตกหลนไปจากระบบการ

ศกษามแตจะสะสมมากย งข น ขอมลท รวบรวมจาก

ประชากรไทยวยแรงงาน18-60ปพบวาแรงงานถงรอยละ

67.3 หรอประมาณ 2 ใน 3 จบการศกษาตำกวาระดบ

มธยมตนแมแตแรงงานรนใหมซงอยในกลมอาย25-29 ป

กยงมระดบการศกษาตำกวาจบมธยมตนถงรอยละ62.3

และเมอมองตอไปถงระดบอดมศกษากจะพบ

อกวาจากเดกทเขาป.1พรอมกนในป2540จำนวน1.1

ลานคน เหลอมาจนสามารถเรยนตอระดบมหาวทยาลย

เพยงประมาณ360,000คนหรอเพยงรอยละ35 เทานน

โดยนาจะมเดกตกหลนไประหวางเสนทางการศกษา โดย

ไมมแมแตวฒม.6นาจะถงราวครงลานคน

เราอาจจะดใจกบเดกสามแสนกวาคนของ

เราทไดมโอกาสเรยนปรญญาในแตละป แตขอเทจ

จรงกคอ นนเปนเพยงเดก 1 ใน 3 ของเดกรน

เดยวกนเทานน

แลวเดกอก 5-6 ลานคน หรอกวา 2 ใน 3

ของเราทไดมโอกาสเรยนเพยงมธยมปลายหรอ

ตำกวาหายไปไหน

มใครดแล มการศกษาหรอทางเลอกอะไร

ดพอทจะรองรบและสนบสนนใหเขาเหลานยงเปน

คนทสรางงาน สรางรายได สรางคณคาตอชมชน

ทองถนของเขาไดอยางเตมทหรอไม

ตารางแสดงอตราการคงอย ของนกเรยนชน ป.1

รนปการศกษา 2540 ทเรยนถงระดบ

มธยมศกษาตอนปลาย ปการศกษา 2551

ทมา : กลมพฒนา

เครอขายสารสนเทศ สำนกวจย

และพฒนาการศกษา สำนกงานเลขาธการ

สภาการศกษา

เดกพการ ขาดโอกาส 1 แสนคน

ลกคนงานกอสราง

แมวยรน 1 แสนคน

เดก 3 จงหวด ภาคใต

5 หมนคน

เดกถกบงคบ คาประเวณ

เดกยากจน 3 ลานคน

เดกใน สถานพนจ 5 หมนคน

เดกตดเชอ HIV

เดก เรรอน

เดกถกบงคบขายแรงงาน

เดกชนบท หางไกล

1.6 แสนคน

ชใหชด “เดกดอยโอกาสกวา 5 ลานคน” คอใคร? เมอวเคราะหกลมเดกดอยโอกาสทางการศกษาพบวา สวนใหญมกเกดขนในกลมเดกยากจน

พเศษ (รายไดครอบครวไมเกน 20,000 บาทตอป) ทงนอกระบบและเสยงทจะหลดออกจากระบบราว

3 ลานคน แมวยรน (1 แสนคน) เดกไรสญชาต (2-3 แสนคน) และเดก 3 จงหวดชายแดนภาคใต

(4 หมนคนทอยนอกระบบการศกษาและอก 1 หมนคนทมความเสยงหลดออกจากโรงเรยนกอนจบม.3)

ยงไมนบรวมถง “เดกทมความเสยงตอการหลดออกจากระบบการศกษา” อนไดแก เดกทมภาวะ

บกพรองการเรยนร(เดกLDสมาธสนออทสตก)จำนวน1.7ลานคนคดเปนรอยละ10ในจำนวนเดกใน

ระบบการศกษาทงหมด เดกชนบทหางไกลจำนวน 1.6 แสนคน และเดกและเยาวชนทตองคดจำนวน

50,000คนเปนตน

4

เดกตด ยาเสพตด

เดกตดเชอ HIV

เดกบกพรอง การเรยนร 1.7 ลานคน

5

ยากจน อยไมตดท มปญหาครอบครว ปรบตวไมได ปมเบองหลงเดกไทยลาออกกลางคน

จากขอมลสำนกงานคณะกรรมการขนพนฐาน (สพฐ.) ททำการศกษาอยางตอเนอง

วาดวยเรองปญหาและอปสรรคททำใหนกเรยนชนประถมศกษาลาออกกลางคน พบวา

สาเหตของเรองนมทงปจจยทางเศรษฐกจและสงคมเขามาเกยวของ

ทงน ปญหาหรออปสรรคสำคญททำใหนกเรยนชนประถมศกษาลาออกกลางคน

คอความยากจนการอพยพตามผปกครองปญหาในครอบครวและปญหาการปรบตวไมได

ในโรงเรยน

นอกจากน ยงมเดกอกนบลานคนทแมไมไดออกกลางคน แตกเผชญปญหา

มากมายกบการเรยนในระบบ เชน เดกทมภาวะบกพรองการเรยนร (LD) เดกสมาธสน

(ADHD)เดกออทสตกทมจำนวนรวมราว1.7ลานคนกลายเปนเดก“ดอยโอกาสแฝง”อยใน

ระบบโรงเรยน และทำใหยอดเดกดอยโอกาสและเดกกลมเสยงในสงคมไทยอาจพงขนสงถง

กวา5ลานคน

ในขณะททรพยากรการศกษาของชาต กำลงบคลากรทางการศกษาของเราสวน

ใหญถกทมเทไปกบ “การศกษาในระบบ” ทหวงวาจะสงเดกของเราทกคนใหได “เรยน

สงๆ” เตมตามศกยภาพนน ความจรงทฟองชดและตงโจทยทสำคญยงกวา คอ “เดก

สวนใหญทถกลม” เหลานเองททงขาด “โอกาส” และ “คณภาพการเรยนร” และอาจ

กลายไปเปนเดกดอยโอกาสกลมตางๆทสรางทงปญหาและภาระใหแกตนเองและสงคมเชน

กลายไปเปนแรงงานเดกเดกเรรอนเดกตดยาเดกกออาชญากรรมไปจนถงแมวยรนฯลฯ

นคอ “โจทย” ใหญของเดกดอยโอกาสในสงคมไทยทยงไมมคำตอบหรออาจจะ

ไมมแมแต“กลไก”ทจะตอบโจทยนใหแกเดกเหลานนไดอยางทวถง

เดกกำพรา 9 หมนคน

ทำไมตองระดมพลงปญญา ถอดสลก “ระเบดเวลา” กอนปะท เพยงแคปญหาทสงสมมาจนถงวนน ปญหาเยาวชนดอยโอกาสทางการศกษา ไดบนทอนโอกาส

ในการพฒนาทกดานอยางเดนชดทงตอชวตของคนๆนนรวมทงตอระบบเศรษฐกจและสงคมโดยรวม

6

ชวตเสยง ขาดภมตานทานในการใชชวตอยางเทาทน

ความเปลยนแปลงของโลก การขาดโอกาสทางการ

ศกษาในยคทสงคมเปลยนแปลงอยางรวดเรว และถก

รกเราดวยขอมลขาวสารทมงกระตนใหเกดการบรโภค

สนคา การใชความรนแรง และปลกเรากามารมณ ยอม

สงผลใหเยาวชนเตบโตขนดวยความเสยงอนตราย และ

ดอยโอกาสในการพฒนาชวตของตนใหดำเนนไปอยางม

สขภาวะ

ทงน การทเดกมการศกษาทดเทาใด กจะยงลด

ความเสยงในชวตของเขาลงเทานน จากการศกษาของ

ธนาคารโลก พบวาการศกษามผลสมพนธกบสขภาพ

โดย Demien de Walque นกเศรษฐศาสตร เรองความ

สมพนธเกยวของระหวางระดบการศกษาของเยาวชนและ

พฤตกรรมการสบบหรของเยาวชน พบวา ยงประชากรม

การศกษาสงอตราการสบบหรจะยงลดลงและอตราการ

เลกบหรจะยงเพมมากขน โดยหากมการศกษาในระดบ

ปรญญาตรเพมขน1ปจะลดอตราการสบบหร(Smoking

Prevalence) โดยเฉลยลดลงรอยละ4และเพมอตราการ

เลกสบบหร รอยละ 4.1 ผลการศกษานยงสอดคลองกบ

งานวจยของหลายประเทศ เชน เดนมารก ทพบวาการ

ศกษาชวยลดอตราการสบบหร และเพ มอตราการเลก

สบบหรของเยาวชน

เศรษฐกจทรด • คณภาพแรงงานไทยโดยเฉลยมจำนวนผจบการ

ศกษาตำกวาประถมถง รอยละ 67.3 เฉพาะชวง

อาย 25-29 ปจบระดบประถมหรอตำกวา รอยละ

62.31(สำนกงานสถตแหงชาต,2549)

• เกดความสญเสยทางเศรษฐกจสะสมถง 37.5

ลานลานบาทหรอ 5 เทาของ GDP ในป 2553

โดยจำนวนเดกทเรยนไมจบ ม.3 คดเปนจำนวนขนตำ

5 ลานคน กอความสญเสยสะสมถง 37.5 ลานลาน

บาทหรอเทากบ 5 เทาของมลคาผลตภณฑมวลรวม

ในประเทศ(GDP)ในป2553หรอราว9แสนลานบาท

ตอป(รอยละ20ของGDPป2553)

7

• จงหวดทม เดกดอยโอกาสตองสญเสยทาง

เศรษฐกจเทยบเทาการโดนคลนสนามโจมตทก

รอบ 5 ป จงหวดทมเดกดอยโอกาสและเดกกลม

เสยงเฉลยจงหวดละ 60,000-70,000 คนจะสญเสย

มลคาทางเศรษฐกจ 12,000 ลานบาทตอปในระดบ

จงหวด และ 120 ลานบาทตอปในระดบตำบล ทงน

ผลเสยหายทางเศรษฐกจตอจงหวดตลอดชวงชวตการ

ทำงาน (45 ป) ของผดอยโอกาสยงสงกวาผลเสยหาย

ทางเศรษฐกจเฉลยของจงหวดชายฝงอนดามนเมอ

เกดเหตการณ“สนาม”ถง10เทาจงกลาวไดวาหาก

ปญหาน ไมไดรบการแกไขจงหวดตองสญเสยทาง

เศรษฐกจเทยบไดกบการโดนคลนสนามโจมต 1 ครง

ทกๆ5ป

สงคมเสอม • ไทยมคาเฉลยการพฒนาคน (ดชนHDI:Human

DevelopmentIndex)ในลำดบท71ของโลกซง

ตำกวาประเทศท ไมเปนท ร จ กดนกอยางลธวเนย

โครเอเชย ควบา เมกซโก ตองกา ลเบย ฯลฯ และ

ตำกวาประเทศสวนใหญในเอเชยตะวนออก รวมถง

สงคโปรและมาเลเซย

• ผลตภาพแรงงานไทยอยในระดบตำ สงผลตอ

โอกาสการแขงขนในตลาดเสรแรงงานประชาคม

เศรษฐกจอาเซยน (ASEAN Economic Com-

munity:AEC)ในป2558ผลตภาพของแรงงานไทย

เมอเทยบกบแรงงานมาเลเซยฮองกงญปนเกาหลใต

และไตหวน ซ งมผลตภาพสงกวาแรงงานไทยคด

เปน 1.6 เทา 3.8 เทา 2.9 เทา 2.6 เทา และ 3 เทา

ตามลำดบ

• คณภาพเยาวชนนำไปสสงคมทออนแอ สงเกต

จากการทเดกถกรมเราดวยปญหาการบรโภคความ

รนแรงพฤตกรรมทางเพศท เพ มข นอยางตอเน อง

ท งจำนวนแมวยร นท พ งข นถง 120,000 คนตอป

หรอจำนวนเดกท ต องคดถกสงเขาสถานพนจถง

50,000คนตอป

โครงการสงคมไทยรวมกนคนครดใหศษยยกยองเชดชครสอนดมพนทการดำเนน

งานครอบคลม77จงหวดและทกทองถนทวประเทศไทยโดยมวตถประสงคเพอระดมความรวมมอ

ของทกภาคสวนในการปฏรปคานยมทสงคมมตอคร ดวยการรวมกนเชดชและมอบรางวลใหแก “คร

สอนด” เพอเปนตนแบบใหแกครทงประเทศอนจะนำไปสเปาหมายมงพฒนาเพอยกระดบคณภาพ

การเรยนรของสงคมไทยตอไป

สสค. ไดกำหนดคณสมบตสำคญของผทจะรบทน “ครสอนด” ไว 2 ประการ คอ เปน

ครสอนดและเปนครสอนทสอนเดก เยาวชนดอยโอกาส ซงบดนไดผานการคดเลอกแลวทงสน

549ทาน

ครสอนดทกทานเหลาน คอผทจะมพลงอยางยงในการกอบกวกฤต “เดกดอยโอกาส” ใน

ระบบการศกษาไทย เพราะทกทานผานการกลนกรองแลววาเปนครทมคณสมบตเปยมลนในการ

“ใหโอกาส”และ“สรางคน”โดยเฉพาะกบเดกดอยโอกาสกลมตางๆ

หากเครอขายครสอนดไดรบการสนบสนนอยางเหมาะสมใหครทกทานสามารถรวมมอกน

และนำประสบการณ คณธรรม และปญญา อนทรงคณคา กาวเขามารวมทำหนาท เปนด ง

“ตะเกยง”สองทางใหแกเดกดอยโอกาสทงในและนอกสถานศกษาทวทกทองถน

ไมตองสงสยเลยวาสงคมไทยของเราจะเกดการเปลยนแปลงทงดงามเพยงไร

กวกฤต “เดกดอยโอกาสเรยนร” โจทยทาทายเครอขาย

เลขท388ชน13ตกเอสพ(อาคารเอ)ถ.พหลโยธนแขวงสามเสนในเขตพญาไทกรงเทพมหานคร10400โทรศพท0-2619-1811โทรสาร0-2619-1812QualityLearningFoundationwww.QLF.or.th

สำนกงานสงเสรมสงคมแหงการเรยนรและคณภาพเยาวชน (สสค.) สนบสนนการลดความเหลอมลำทางการศกษาแกเยาวชน เพอนำพาสงคมไทยไปสเปาหมาย

“การศกษาสำหรบทกคน ทกคนรวมกนจดการศกษา” (Education for All – All for Education)