TYTFELSEFE

KONU ANLATIMLI

Özet AnlatımÇıkarım / Yorum / Örnekleme

Pekiştirme SorularıKonu Tamamlama Testleri

TYT Felsefe Konu Anlatımlı

OL00-SS.02KAN04

978-605-2175-68-2

Muhammet Ali Dehmen

Halit Ertan

Testokul Dizgi-Grafik Servisi

Mehmet Çetiner

Nilgün Aydoğan

WPC Matbaacılık San. Tic. A.Ş.Osmangazi Mah. Mehmet Deniz Kopuz Cad. No:17 Esenyurt - İSTANBULtlf: 0 212 886 83 30

0 212 275 00 35 www.testokul.com - destek@testokul.comGülbahar Mah. Cemal Sururi Sk. No:15/E Halim Meriç İş Merkezi Kat 9 Mecidiyeköy - İST.

Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’na göre her hakkı Eksen Yayıncılık ve Eğitim Malz. San. Tic. AŞ.’ye aittir. Eksen Yayıncılık’tan yazılı izin alınmadan kitabın herhangi bir şekilde kısmen veya tamamen çoğaltılması, basım ve yayımı hâlinde gerekli yasal mevzuat uygulanır.

Ürün Adı

Ürün No

ISBN

Yazar

Tashih ve Kontrol

Dizgi Mizanpajve Tasarım

Yayın Editörü

Yayın Yönetmeni

Baskı

İletişim

Copyright ©

Saygıdeğer Öğretmenlerimiz ve Sevgili Öğrenci Arkadaşlarımız,

Sınavların adı değişiyor, sınavlardaki soru dağılımları veya branşlara ait soru sayısı değişe-

biliyor. Müfredatın değişmesi, yenilenmesi eğitim gündemimizi meşgul ediyor ama sonuçta

sınav gerçeği değişmiyor. Bu gerçeğin altında milyonlarca öğrenciyi yüksek öğretimde aldığı

puana göre uygun bir programa yerleştirme işlemleri yatıyor. İşte tam bu noktada sonuç odaklı

hareket etmesi gereken öğrenci arkadaşlarımızın yanında sağlam, güvenilir ve ÖSYM'nin

soru mantığına göre hazırlanmış başucu kaynakları olmalı ki kısa zamanda olumlu sonuç

alabilsinler.

Testokul olarak dört yıllık lise müfredatının konularını bir yıldan daha kısa sürede tamamlamak

ve bu süreçte ÖSYM'nin çizgisinden sapmadan öğrencimizi hedefe ulaştırmak için elinizdeki

bu kitabı hazırladık. Sizin de inceleyince fark edeceğiniz üzere kitabımızda şu teknikleri kul-

landık:

➤ Yeterli ve öz bilgiye dayalı konu anlatımı

➤ Çıkarım / Yorum / Örnekleme bölümüyle konunun püf noktalarının öğretilmesi

➤ Pekiştirme soruları ile ÖSYM sınavında çıkabilecek sorulara hazırlık yaptırılması

➤ Konu tamamlama testi ile öğrencinin sınava hazır hâle getirilmesi

Peki bu kitapta daha başka neler yaptınız? derseniz,

➤ Cep Notu bölümüyle konunun öz bilgisini vermeyi amaçladık.

➤ Aman Dikkat! bölümüyle karıştırılması muhtemel bilgilerin doğrularıyla öğrencimizi

uyarma görevimizi yaptık.

➤ Genel Kültür bölümüyle hayatın içindeki bilgilerin öğrenciler tarafından da kavranıl-

masını sağladık.

➤ Hayata Katkı bölümüyle konu ile ilgili bilgilerin hayata katkısının nasıl olduğunu izah

ettik.

Biz anlattık, öğrettik, konuyu kavratıcı ve pekiştirici birçok soruya yer verdik. Kısaca,

TYT Felsefe konularını anlamanıza, öğrenmenize ve bu dersin sorularını çözmenize yardımcı

olacak bir kitap hazırladığımıza inanıyoruz. Hedeflediğiniz geleceğe ulaşmanızda katkımız

olabilmesi dileğiyle...

Pekiştirme SorularıArtık direksiyon sende. Bu bölümdeki sorularla bir deneme sürüşüne

çıkacak, öğrendiklerini pekiştireceksin.

Cep Notu BölümüKonunun öz bilgisini vermeyi amaçladık.

KİTABIMIZI TANIYALIM

8

6782

Düşünmenin Önemi ve Gerekliliği➣Düşünmek;birsonucavarmakamacıylabilgileri

incelemek,karşılaştırmakvearadakiilgilerdenyararlanarakdüşünceüretmek,zihinselyetileroluşturmak;zihniylearayıpbulmakgibianlamlardakullanılanbirifadedir.

➣Düşünmekinsanınbiryetisi,zorunlubiryaşamkoşuludur.İnsandediğimizzamanöncelikle“düşü-nenvarlık”ıanlarız.İnsanyaşamınınbiryüzüeylemiyseötekiyüzü,eyleminöncesindeyeralandüşüncedir.ÜnlüfilozofDescartes,“Düşünüyorumohâldevarım.”sözüyle,insanınvarlığınıdüşünmeediminedayandırmaktadır.

➣Düşünmek,duyusaliçeriklerinalgılanmasınınyanısırakavramlarınanlamlandırılmasıgibibirişlevedesahiptir.

➣Düşünmeninpekçoktürüvardır:Yaratıcıdüşün-me,eleştireldüşünme,yansıtıcıdüşünme,analitikdüşünme,yakınsakdüşünme,ıraksaldüşünmebunlardanbirkısmıdır.

Eleştirel düşünme; bireyin kendi düşüncelerinin far-kındaolması,başkalarınındüşüncelerinianlayabilme-si, farklılıklarıgörebilmesiveçevreyitanıyabilmesineilişkinzihinselsüreçlerikapsar.Bireylerinbilgiyiüret-me,kullanmavedeğerlendirmeyapmaetkinliklerininbir sonucudur. Birey, eleştirel düşünme sürecinde;bilgi üretme ve değerlendirme, tutarlılık, uygulana-bilirlik, yeterlilik, bütünleştirmeve iletişimkurmagibizihinseletkinliklerigerçekleştirir.

Hayata Katkı

➣Düşünmeeylemininürünü,düşüncedir.Buisedilaracılığıylaolur.Bubakımdandüşüncenindililesıkıbirilişkisivardır.Schopenhauer,“Düşüncelerkelimeleredökülemiyorsadüşünmegerçekleşme-miştir.”demiştir.

➣ Düşünmeilebağlantılıbirdiğerkavramdabilinçtir.Bilinç,genelolarak,insandafarkındalığın,duygu-nun,algınınvebilgininmerkeziolarakkabuledilenyetidir.

Başka deyişle, insanın kendisi ve çevresine ilişkinfarkındalığıdır.Böylesibir farkındalık isedüşünmeninürünüolandüşüncelervebilgilervasıtasıylamümkünhalegelmektedir.Kişininkendibilinciüzerinedüşün-mesiise“özbilinç”durumudur.Busayedekişi,“farkın-dalığınfarkındalığı”navarırkiüstdüzeybirdüşünmeboyutunageçer.

➣ Felsefe,sanat,bilimveteknikgibialanlarailişkinbilgilerdüşünmeninürünüdürvebunlararasındaenkapsamlıvederinliklidüşünmebiçiminifelsefeoluşturmaktadır.

Cep Notu

Özbilinç,insanınkendiiçhallerini,tercihlerini,kaynak-larını ve sezgilerini bilmek anlamına gelir. Sorgulayıcıbilinçhalidir.Bilgininnasıleldeedildiğininveedinilece-ğinineleştirisiniyapanzihindurumudur.

Felsefeyi Tanıma➣ Felsefe,insanıniçindebulunduğuvarlıkâlemini

anlamaveaçıklamaçabasınınürünüdür.Aklıvemantığıreferansalanbütüncülbiraçıklamatarzı-dır.

➣ Felsefeyapmak,varlığailişkinsistemlivetutarlıbilgilerüretmektir.Doğruluk-yanlışlık,iyilik-kötülük,güzellik-çirkinlik,hak,hukuk,adaletgibikonulardadüşünceleroluşturmaktır.Varlığınyapısı,kökeni,sınırlarınınyanısıra,insanınsahipolduğubilgile-ringeçerliliğivegüvenilirliğinisorgulamak,bireyindevletleilişkisini,estetikyargılarınyapısını,inan-cınkaynağınıveahlakınamacınısorgulamaktır.

➣ Felsefe,doğasıgereğibağımsızdüşünmeyedaya-nanöznel/kişiselbirarayıştır.Görüş-karşıgörüşşeklindegelişimgösterendiyalektikbirsüreçtir.Bilgininkendisineulaşmaktançokonuaramaktır.

Pekiştirme Soruları

1. Aşağıdakilerin hangisi düşünmenin bireyde gerçekleşmesinin yanı sıra sosyal yönü olduğunu göstermektedir?

A)Hayalkurma

B)Çıkarımyapma

C)Konuşmavedinleme

D)Tasarlama

E)Canlandırmayapma

FELSEFENİN ANLAMI

9

Felsefeyi Tanıma

6783

Cep NotuÖznellik(subjektiflik),yargılarınkişidenkişiyedeğişmedurumu;nesnellik (objektiflik) ise kişidenkişiyedeğiş-meme, herkes için geçerliliği aynı olma, doğruluğu yadayanlışlığınınkanıtlanabilmesidurumudur.

➣Aristoteles’in,“Herinsandoğalolarakbilmekister.”sözündenhareketle,felsefeninbiranlamarayışıolduğunusöylemekmümkündür.

➣ Felsefe,varlıkhakkındadüşünceürettiğigibi,aynızamandadüşünceüzerinededüşünen“refleksif”birfaaliyettir.

Felsefe Terimi➣ Felsefe,etimolojikolarakYunanca“seviyorum”,

“ardındangidiyorum”,“arıyorum”gibianlamlaragelen“phileo”sözcüğüve“bilgi”,“bilgelik”anlam-larınagelen“sophia”sözcüğününbirleşimindenoluşanbirsözcüktürvefelsefeninsözcükanlamı,“bilgeliksevgisi”yada“bilgisevgisi”dir.

➣ İslamâleminde“hikmet”kavramı,felsefeterimi-nineşanlamlısıolarakkullanılmaktadır.Bununlaanlaşılanşeyise“hâkimolunanşeyinnedenlerinibilmek”tir.

➣ FelsefeteriminiilkkezkullanandüşünürMÖ6.yüzyıldaPhytagorasolmuştur.İyonyalıdüşünürozamanadek“sophos/bilge”olaraktanımlanandüşünürnitelemesini“philosophos/bilgeliğiseven”kişiolarakgüncelleyerekbugünkühâlinekavuştur-muştur.

Felsefe Tanımları➣ Filozoflarınfelsefeyeyüklediklerianlamlar,onların

önceliklerivefelsefedenbeklentilerioldukçafark-lılıklariçerir.Budurumfelsefenintanımınailişkinfarklılıklarayolaçmaktadır.

Varlıkla,bilgiylevedeğerleralanıylailgiliyönelimlerinve bakış açılarının farklılığı onların felsefeyi tanım-lamalarında da kendini gösterir. Örneğin, Descartes(1596-1650)matematiğekarşıaşırıilgilibirfilozoftur.

• FrancisBacon’agörefelsefe,deneyvegözlemedayananbilimselverilerüzerindedüşünmektir.

• KarlJaspers’egörefelsefe,yoldaolmaktır.

• İbn-iSina’yagörefelsefe,hemkuramsalhemdepratikolarakyetkinleşmedir.

• Spinoza'yagöre,felsefegenelleştirilmişbirmate-matiktir.

• Epikiros'agöre,felsefemutlubiryaşamsağlamakiçintutarlıeylemselbirsistemdir.

Pekiştirme Soruları

1. Aristoteles’egöre,insanlarıfelsefeyapmayasürükleyenveöğrenmeyeyöneltenşey,hayranlıktır;insanlaröncegözlerineçarpanyabancışeylerehayretlebakıpdahasonraAy’ın,Güneş’in,yıldızlarınnasıldeğiştiğinisorgulamışlardır.Çünkühayranlıkduygusu,bilgisizliğimizinfarkınavarmamızıvebilgiyiaramamızısağlar.Ancakbubilgiyibirihtiyacıgidermekiçindeğil,sadecebilgiiçinbilgiolduğundanaramamız,felsefitavrınortayaçıkmasınayolaçar.

Bu parçada vurgulanan düşünce aşağıdakilerden hangisidir?

A) İnsan,kendiaklıvedeneyimleriyledoğaüstüsorularacevaparar.

B)Felsefe,insanınbilmeveanlamaisteğindendoğmuştur.

C)Bilimvefelsefe,karşılıklıetkileşimiçindegelişir.

D)Felsefidüşünce,mantıkilkelerinedayanır.

E)Felsefidüşünce,içindedoğduğutoplumunsorunlarınaçözümlerarar.

2. Filozof;varlık,bilgivedeğerleralanınailişkinpekçoksorgulamalaryapankişidir.O,iyininvekötününneolduğu,özgürlüğünneanlamifadeettiği,idealyönetimbiçimininneolduğu,varlığınyapısıveözününneolduğugibiçeşitliproblemlererasyonelyanıtlargetirmeyeçalışır.Filozofunamacıhiçbirçıkarhesabındaolmaksızın,sorguladığıkonununhakikatineulaşmaktır.Bununlabirlikteo,genel-geçerhakikatlereulaşankişideğildir.Filozofunolsaolsaakladayalıvesistemlibirbilgiyeulaştığısöylenebilir.

Bu parçada açıklanan görüş, aşağıdaki yargılardan hangisini yanlışlamaktadır?

A)Felsefeakladayalıbirfaaliyettir.

B)Felsefeninsorgulamaalanıgeniştir.

C)Felsefe,konularınaçıkarsızbiryönelimigerektirir.

D)Felsefidüşüncemutlakolanınbilgisiniverir.

E)Felsefesistemlibirbilgiortayakoyar.

48

Konu Tamamlama Testi - 2

1. Felsefetarihindedogmatikler,insanaklının,mutlakvarlığıvegerçeğikavrayabileceğini,dolayısıylatümkonulardasağlambilgileredinilebileceğinisavunurkenseptikler,temeldoğrularınolmadığını,budoğrularıntoplumdantopluma,hattabireydenbireyedeğişebileceğini,buyüzdenherhangibirkonudakesinhükümvermenindoğruolmayacağınıvurgulamışlardır.

Buna göre, dogmatikler ile septiklerin aşağıdaki sorulardan daha çok hangisine cevap aradıkları söylenebilir?

A) İnsan eylemlerini belirleyen evrensel bir ahlâkyasasıvarmıdır?

B)Bilgininkaynağınedir?

C)Genelgeçerbirbilgimümkünmüdür?

D)Felsefi bilgiyi bilimsel bilgiden ayıran özelliklernelerdir?

E)Evreninilkveanamaddesinedir?

2. Her türlü bilgiyi şüpheyle karşılayan, sürekli olarak tam bir şüphe halinde kalınması gerektiğini söyleyen bir kişinin hangi yaklaşımı benimsediği söylenebilir?

A)Rasyonalizm B)Septisizm

C)Entüisyonizm D)Pozitivizm

E)Empirizm

3. Birbilginindoğruluğu,kendisinidoğrulayanbirişyadaeylemleanlaşılır.Nitekimormandayolunukaybedenbirinsanaormandançıkmasınısağlayacakbilgidoğrudur.Varolanproblemiçözmeyenhiçbirbilgiveuygulamanındoğruluğundansözedilemez.

Bu parçaya göre, bilginin doğruluğunun ölçütü aşağıdakilerden hangisidir?

A)Eskibilgilerletutarlıolması

B)Bilimselbilgilercedesteklenmesi

C)Herkesçeonaylanması

D)Bellibirfenomenidilegetirmesi

E)Yararsağlaması

4. Bilim,olgularadayanmalıdır.İnsanınsoyutlamalarındandoğmuşolanmetafizik,deneyvegözlemalanımızındışındadır.Metafizikalanbilinemez.Bilim,bugerçekdışıyla,bubilinmezliğinarasındakialanda,sadeceduyumlarımızlaalgıladığımızdeneyvegözlemlerinkonusuolanolgularlauğraşabilir.

Comte’a ait olan bu görüşten hareketle aşağıdaki genellemelerden hangisine ulaşılabilir?

A)Doğrubilgiyeulaşmakolanaksızdır.

B)Bilgiyeulaşmakiçinyöntemönemlidir.

C)Doğrubilgiyesezgilerimizleulaşabiliriz.

D)Doğrubilgidoğuştangetirilir.

E)Sadeceolgularınbilgisineulaşabilir.

5. Biliminde,dinindeverdiğibilgilerdoğrudur.Çünkübirbilginindoğruluğusağladığıyararabağlıdır.Bilim,doğalolaylarıkontroletmeyisağlarken,diniçhuzurusağlarveinanmaihtiyacınıkarşılar.

Parçadaki görüş, bilgi kuramlarından hangisinin açıklamalarına uygun düşmektedir?

A)Rasyonalizm B)Empirizm

C)Pragmatizm D)Pozitivizm

E)Mantıkçıpozitivizm

6. Düşünmedenilenşeyduyularlaedinilenmalzemeyibirleştirmek,değiştirmek,genişletmekyadadaraltmayısağlamaktır.Tümdüşüncelerimiz,duyumlarıntemeliüzerindemeydanagelirvecanlıolanizlenimlerinsoluklaşmışkopyalarıdır.

Bu görüşün temelinde bulunan yargı hangisi olabilir?

A)Hakikatinbilgisidoğuştangetirilir.

B)Genelgeçerbilgilerdensözedilemez.

C)Sezgiyedayanmayanbilgiyanıltıcıdır.

D)Doğrubilgiyeherşeydenşüpheedilerekvarılır.

E)Doğrubilgininkaynağıdeneydir.

49

Felsefenin Temel Kanunları ve Problemleri

7. Bizimdeneydengelmeyenbirtakımzihinkategorilerimizvardır.Bizdeneydengelenverileri,deneydenöncevarolanbukategorileregöredeğerlendiririz.Kategorilerdeneyverilerininbilgihalinegelmesindeformbakımındanyardımcıolur.Örneğin,“beyazıduyumluyorum”yerine“bubeyazbirşeydir”demeyeimkânsağlar.Buradazamanvemekânformu,duyumabiçimkazandırır.Kısacası,bilgideneydendoğaramadeneydenibaretdeğildir.

Bu metinde, bilgiye ilişkin olarak aşağıdakilerden hangisi vurgulanmıştır?

A)Bilginin oluşumunda deney ve aklın birlikteliğininzorunluolduğu

B)Bilgininduyuverilerindenibaretolduğu

C)Bilgininzihindedoğuştanbulunduğu

D)Bilgininsınırlarınınolmadığı

E)Doğrubilgiyeulaşmanınolanaklıolmadığı

8. “İnsaniçintekgerçeklik,uygulamaalanındaişineyarayangerçekliktir.”

Bu cümlede belirtilen düşünce ile aşağıdakilerden hangisi paralellik gösterir?

A)Olgularadayananvedeneylekazanılanbilgidoğ-rudur.

B)Bilginindoğruluğununölçütüfaydalıolmasıdır.

C)Doğuştangetirilenveakıllakavrananbilgidoğru-dur.

D)Bilincinaraçsızolarakkavradığıöz,hakikatinbilgi-sidir.

E)Herkesçebenimsenenortakdoğrularyoktur.

9. Zekâ,hayatınbilgisinideğilyalnızdışevrenin,maddeninbilgisiniverir.Bunuyaparkendemaddeyiöğelerineayırır,bozar,değiştirir.Hayatisesüredenibarettir;aralıksızbiroluş,parçalanamayacakbirbütünlüktür.Süreninbilgisiancaközelbiryetiolansezgiylebilinebilir.

Bu görüşleri savunan biri aşağıdaki akımlardan hangisi içinde yer alır?

A)Entüisyonizm B)Rasyonalizm

C)Pragmatizm D)Pozitivizm

E)Egzistansiyalizm

10. •Bir önerme ancak ve ancak kendisine dayanakolanvarlığındurumunauygunoluyorsadoğrudur.

•Bir önermenin doğruluğu sistemde daha öncekabul edilmiş doğru önermelerle çelişmemesinedayanır.

•Bir bilginin ya da düşüncenin doğruluğu verdiğiyararlaölçülür.

•Birönermenindoğruluğu,herkesinyadaçoğunlu-ğunkabulettiğibirbilgiolmasınabağlıdır.

Doğru bilginin ölçütüne ilişkin yukarıdaki açıklamalarda, hangi ölçüte yer verilmemiştir?

A)Tümeluzlaşım B)Uygunluk

C)Tutarlılık D)Apaçıklık

E)Yararlılık

11. Asılgerçeğe,deneyehiçbaşvurmadan,saltdüşünmeninsınırlarıiçindekalınarakvarılmayaçalışılmalıdır.

Bu düşünceden, aşağıdaki sonuçlardan hangisini çıkarmak mümkün değildir?

A)Gerçeğe,deneyebaşvurmadanulaşılabilir.

B)Duyumlar,bilgieldeetmeyolundailkadımdır.

C)Nesnelerancakdüşünmeilebilinebilirler.

D)Düşünme,herşeyintemelinioluşturur.

E)Deneyleeldeedilenbilgileryanıltıcıdır.

12. Deneydünyasıiçindebulunmayanveyahakkındadeneyaracılığıylabilgisahibiolamayacağımızhertürlüvarlıkvekonuileilgiliaraştırmalaranlamsızdır.

Bu düşüncenin gerekçesi olarak aşağıdakilerden hangisi gösterilebilir?

A)Doğru bilgi, deneyin verdiği malzemenin akıl ileişlenmesiyleeldeedilir.

B)Doğrubilgi,sezgidenkaynaklananbilgidir.

C)Doğrubilgi,olgularadayananveolgularcadoğru-lananbilgidir.

D)Doğrubilgi,pratikteişeyarayanvebaşarıgetirenbilgidir.

E)Doğrubilgi,bilincinaraçsızolarakkavradığıfeno-menlerinbilgisidir.

Konu BaşlığıÖnce ünite içindeki

alt konuları bu başlıklara ayırdık.

Anlatım BölümüKonunun temelini

burada attık, açıklamalı örnekleri de

burada verdik.

Hayata Katkı Bölümü Konu ile ilgili bilgilerin hayata katkısının nasıl

olduğunu izah ettik.

Konu Tamamlama Testi

Birçok soru çeşidiyle ünite sonunda da seninle

birlikteyiz. Yapbozun son parçası bu testler.

Bu adımdan sonra sına-va bizce hazırsın.

QR KodPekiştirme

sorularının çözümleri için telefonunla bu

kodu okutman yeterli.

1. ÜNİTE / FELSEFEYİ TANIMA

Felsefenin Anlamı 8

Felsefi Düşünce 10

Felsefenin İnsan ve Toplum Hayatındaki Rolü 15

2. ÜNİTE / FELSEFE İLE DÜŞÜNME

Düşünme ve Akıl Yürütmenin Temel Kavramları - I 20

Düşünme ve Akıl Yürütmenin Temel Kavramları - II 25

Düşünme - Akıl Yürütmede Dilin Önemi / Felsefi Soru Oluşturma 31

3. ÜNİTE / FELSEFENİN TEMEL KONULARI VE PROBLEMLERİ

Varlık Felsefesi (Ontoloji) 36

Bilgi Felsefesi (Epistemoloji) 43

Bilim Felsefesi 50

Ahlak Felsefesi 58

Din Felsefesi 62

Siyaset Felsefesi 68

Sanat Felsefesi 72

4. ÜNİTE / FELSEFİ OKUMA VE YAZMA

Felsefi Metin Analizi 78

Alternatif Görüş Geliştirme 79

Felsefi Deneme Yazma 80

Felsefi Akıl Yürütme Becerilerini Diğer Alanlarda Kullanma 81

İÇİNDEKİLER

5. ÜNİTE / MÖ 6. YÜZYIL - MS 2. YÜZYIL FELSEFESİ

Felsefenin Ortaya Çıkışı 86

MÖ 6. Yüzyıl - MS 2. Yüzyıl Felsefeleri / Doğa Felsefesi 90

İnsan Felsefesi 95

Sistematik Felsefe 99

Helenistik Felsefe 103

6. ÜNİTE / MS 2. YÜZYIL - MS 15. YÜZYIL FELSEFESİ

MS 2. Yüzyıl - MS 15. Yüzyıl Felsefesinin Ortaya Çıkışı 108

MS 2. Yüzyıl - MS 15. Yüzyıl Felsefeleri / Hristiyan Felsefesi 109

İslam Felsefesi 115

MS 2. Yüzyıl - MS 15. Yüzyıl Felsefesinde İnanç ve Akıl İlişkisi 120

8. Yy - 12. Yy Çeviri Faaliyetlerinin İslam ve Batı Felsefesine Etkisi 121

MS 2. Yüzyıl - MS 15. Yüzyıl Filozoflarının Felsefi Görüşleri 122

MS 2. Yüzyıl - MS 15. Yüzyıl Felsefesi'nin Düşünce ve Argümanları 125

7. ÜNİTE / 15.-17. YÜZYIL FELSEFESİ

15. Yüzyıl - 17. Yüzyıl Felsefesinin Ortaya Çıkışı 130

15. Yüzyıl - 17. Yüzyıl Felsefesinin Ayırıcı Nitelikleri 131

15. Yüzyıl - 17. Yüzyıl Felsefesinde Öne Çıkan Konular ve Görüşler 134

15. Yüzyıl - 17. Yüzyıl Filozoflarının Felsefi Görüşleri 140

8. ÜNİTE / 18.-19. YÜZYIL FELSEFESİ

18. - 19. Yüzyıl Felsefesinin Ortaya Çıkışı 144

18. - 19. Yüzyıl Felsefesinin Temel Özellikleri ve Öne Çıkan Problemler 145

18. - 19. Yüzyıl Felsefesi Döneminde Dil ve Edebiyat İlişkisi 156

9. ÜNİTE / 20. YÜZYIL FELSEFESİ

20. Yüzyıl Felsefesinin Ortaya Çıkışı ve Temel Problemleri 160

20. Yüzyıl Filozoflarının Felsefi Görüşleri 169

Cevap Anahtarları 173

Bu ünitede üzerinde durulacak konular:

DüşünmeninÖnemiveGerekliliği

FelsefeTerimi

FelsefeTanımları

FelsefiDüşünceninOrtayaÇıkışı

FelsefiDüşünceninÖzellikleri

FelsefeninBireyselveToplumsalİşlevleri

FelsefiSorularınNiteliği

FELSEFEYİ TANIMA

1. ÜNİTE

8

6782

Düşünmenin Önemi ve Gerekliliği➣Düşünmek;birsonucavarmakamacıylabilgileri

incelemek,karşılaştırmakvearadakiilgilerdenyararlanarakdüşünceüretmek,zihinselyetileroluşturmak;zihniylearayıpbulmakgibianlamlardakullanılanbirifadedir.

➣Düşünmekinsanınbiryetisi,zorunlubiryaşamkoşuludur.İnsandediğimizzamanöncelikle“düşü-nenvarlık”ıanlarız.İnsanyaşamınınbiryüzüeylemiyseötekiyüzü,eyleminöncesindeyeralandüşüncedir.ÜnlüfilozofDescartes,“Düşünüyorumohâldevarım.”sözüyle,insanınvarlığınıdüşünmeediminedayandırmaktadır.

➣Düşünmek,duyusaliçeriklerinalgılanmasınınyanısırakavramlarınanlamlandırılmasıgibibirişlevedesahiptir.

➣Düşünmeninpekçoktürüvardır:Yaratıcıdüşün-me,eleştireldüşünme,yansıtıcıdüşünme,analitikdüşünme,yakınsakdüşünme,ıraksaldüşünmebunlardanbirkısmıdır.

Eleştirel düşünme; bireyin kendi düşüncelerinin far-kındaolması,başkalarınındüşüncelerinianlayabilme-si, farklılıklarıgörebilmesiveçevreyitanıyabilmesineilişkinzihinselsüreçlerikapsar.Bireylerinbilgiyiüret-me,kullanmavedeğerlendirmeyapmaetkinliklerininbir sonucudur. Birey, eleştirel düşünme sürecinde;bilgi üretme ve değerlendirme, tutarlılık, uygulana-bilirlik, yeterlilik, bütünleştirmeve iletişimkurmagibizihinseletkinliklerigerçekleştirir.

Hayata Katkı

➣Düşünmeeylemininürünü,düşüncedir.Buisedilaracılığıylaolur.Bubakımdandüşüncenindililesıkıbirilişkisivardır.Schopenhauer,“Düşüncelerkelimeleredökülemiyorsadüşünmegerçekleşme-miştir.”demiştir.

➣ Düşünmeilebağlantılıbirdiğerkavramdabilinçtir.Bilinç,genelolarak,insandafarkındalığın,duygu-nun,algınınvebilgininmerkeziolarakkabuledilenyetidir.

Başka deyişle, insanın kendisi ve çevresine ilişkinfarkındalığıdır.Böylesibir farkındalık isedüşünmeninürünüolandüşüncelervebilgilervasıtasıylamümkünhalegelmektedir.Kişininkendibilinciüzerinedüşün-mesiise“özbilinç”durumudur.Busayedekişi,“farkın-dalığınfarkındalığı”navarırkiüstdüzeybirdüşünmeboyutunageçer.

➣ Felsefe,sanat,bilimveteknikgibialanlarailişkinbilgilerdüşünmeninürünüdürvebunlararasındaenkapsamlıvederinliklidüşünmebiçiminifelsefeoluşturmaktadır.

Cep Notu

Özbilinç,insanınkendiiçhallerini,tercihlerini,kaynak-larını ve sezgilerini bilmek anlamına gelir. Sorgulayıcıbilinçhalidir.Bilgininnasıleldeedildiğininveedinilece-ğinineleştirisiniyapanzihindurumudur.

Felsefeyi Tanıma➣ Felsefe,insanıniçindebulunduğuvarlıkâlemini

anlamaveaçıklamaçabasınınürünüdür.Aklıvemantığıreferansalanbütüncülbiraçıklamatarzı-dır.

➣ Felsefeyapmak,varlığailişkinsistemlivetutarlıbilgilerüretmektir.Doğruluk-yanlışlık,iyilik-kötülük,güzellik-çirkinlik,hak,hukuk,adaletgibikonulardadüşünceleroluşturmaktır.Varlığınyapısı,kökeni,sınırlarınınyanısıra,insanınsahipolduğubilgile-ringeçerliliğivegüvenilirliğinisorgulamak,bireyindevletleilişkisini,estetikyargılarınyapısını,inan-cınkaynağınıveahlakınamacınısorgulamaktır.

➣ Felsefe,doğasıgereğibağımsızdüşünmeyedaya-nanöznel/kişiselbirarayıştır.Görüş-karşıgörüşşeklindegelişimgösterendiyalektikbirsüreçtir.Bilgininkendisineulaşmaktançokonuaramaktır.

Pekiştirme Soruları

1. Aşağıdakilerin hangisi düşünmenin bireyde gerçekleşmesinin yanı sıra sosyal yönü olduğunu göstermektedir?

A)Hayalkurma

B)Çıkarımyapma

C)Konuşmavedinleme

D)Tasarlama

E)Canlandırmayapma

FELSEFENİN ANLAMI

9

Felsefeyi Tanıma

6783

Cep NotuÖznellik(subjektiflik),yargılarınkişidenkişiyedeğişmedurumu;nesnellik (objektiflik) ise kişidenkişiyedeğiş-meme, herkes için geçerliliği aynı olma, doğruluğu yadayanlışlığınınkanıtlanabilmesidurumudur.

➣Aristoteles’in,“Herinsandoğalolarakbilmekister.”sözündenhareketle,felsefeninbiranlamarayışıolduğunusöylemekmümkündür.

➣ Felsefe,varlıkhakkındadüşünceürettiğigibi,aynızamandadüşünceüzerinededüşünen“refleksif”birfaaliyettir.

Felsefe Terimi➣ Felsefe,etimolojikolarakYunanca“seviyorum”,

“ardındangidiyorum”,“arıyorum”gibianlamlaragelen“phileo”sözcüğüve“bilgi”,“bilgelik”anlam-larınagelen“sophia”sözcüğününbirleşimindenoluşanbirsözcüktürvefelsefeninsözcükanlamı,“bilgeliksevgisi”yada“bilgisevgisi”dir.

➣ İslamâleminde“hikmet”kavramı,felsefeterimi-nineşanlamlısıolarakkullanılmaktadır.Bununlaanlaşılanşeyise“hâkimolunanşeyinnedenlerinibilmek”tir.

➣ FelsefeteriminiilkkezkullanandüşünürMÖ6.yüzyıldaPhytagorasolmuştur.İyonyalıdüşünürozamanadek“sophos/bilge”olaraktanımlanandüşünürnitelemesini“philosophos/bilgeliğiseven”kişiolarakgüncelleyerekbugünkühâlinekavuştur-muştur.

Felsefe Tanımları➣ Filozoflarınfelsefeyeyüklediklerianlamlar,onların

önceliklerivefelsefedenbeklentilerioldukçafark-lılıklariçerir.Budurumfelsefenintanımınailişkinfarklılıklarayolaçmaktadır.

Varlıkla,bilgiylevedeğerleralanıylailgiliyönelimlerinve bakış açılarının farklılığı onların felsefeyi tanım-lamalarında da kendini gösterir. Örneğin, Descartes(1596-1650)matematiğekarşıaşırıilgilibirfilozoftur.

• FrancisBacon’agörefelsefe,deneyvegözlemedayananbilimselverilerüzerindedüşünmektir.

• KarlJaspers’egörefelsefe,yoldaolmaktır.

• İbn-iSina’yagörefelsefe,hemkuramsalhemdepratikolarakyetkinleşmedir.

• Spinoza'yagöre,felsefegenelleştirilmişbirmate-matiktir.

• Epikiros'agöre,felsefemutlubiryaşamsağlamakiçintutarlıeylemselbirsistemdir.

Pekiştirme Soruları

1. Aristoteles’egöre,insanlarıfelsefeyapmayasürükleyenveöğrenmeyeyöneltenşey,hayranlıktır;insanlaröncegözlerineçarpanyabancışeylerehayretlebakıpdahasonraAy’ın,Güneş’in,yıldızlarınnasıldeğiştiğinisorgulamışlardır.Çünkühayranlıkduygusu,bilgisizliğimizinfarkınavarmamızıvebilgiyiaramamızısağlar.Ancakbubilgiyibirihtiyacıgidermekiçindeğil,sadecebilgiiçinbilgiolduğundanaramamız,felsefitavrınortayaçıkmasınayolaçar.

Bu parçada vurgulanan düşünce aşağıdakilerden hangisidir?

A) İnsan,kendiaklıvedeneyimleriyledoğaüstüsorularacevaparar.

B)Felsefe,insanınbilmeveanlamaisteğindendoğmuştur.

C)Bilimvefelsefe,karşılıklıetkileşimiçindegelişir.

D)Felsefidüşünce,mantıkilkelerinedayanır.

E)Felsefidüşünce,içindedoğduğutoplumunsorunlarınaçözümlerarar.

2. Filozof;varlık,bilgivedeğerleralanınailişkinpekçoksorgulamalaryapankişidir.O,iyininvekötününneolduğu,özgürlüğünneanlamifadeettiği,idealyönetimbiçimininneolduğu,varlığınyapısıveözününneolduğugibiçeşitliproblemlererasyonelyanıtlargetirmeyeçalışır.Filozofunamacıhiçbirçıkarhesabındaolmaksızın,sorguladığıkonununhakikatineulaşmaktır.Bununlabirlikteo,genel-geçerhakikatlereulaşankişideğildir.Filozofunolsaolsaakladayalıvesistemlibirbilgiyeulaştığısöylenebilir.

Bu parçada açıklanan görüş, aşağıdaki yargılardan hangisini yanlışlamaktadır?

A)Felsefeakladayalıbirfaaliyettir.

B)Felsefeninsorgulamaalanıgeniştir.

C)Felsefe,konularınaçıkarsızbiryönelimigerektirir.

D)Felsefidüşüncemutlakolanınbilgisiniverir.

E)Felsefesistemlibirbilgiortayakoyar.

10

6784

FELSEFİ DÜŞÜNCE

Felsefi Düşüncenin Ortaya Çıkışı➣ Felsefidüşünceninilkkezortayaçıktığıyerolarak

İyonyakabuledilir.İyonya,Anadolu’dabugünküİzmirveAydınillerininsahilşeridineAntikÇağ’daverilenaddır.DoristilasısonucuYunanistan’dankaçanAkalartarafındanMilet,Efes,Foçaveİzmirçevresindekurulmuşbiruygarlıktır.

MiletosAntikŞehri,Didim

➣ İyonyauygarlığındaönemlibirticaretmerkezivelimankentiolanMiletos(Milet)kentinde,MÖ6.yüzyıldaThalesilebirliktebaşlayanfelsefidüşü-nüş,günümüzedekpekçokprobleminelealını-şındavarlığınısürdürmektedir.

➣ Felsefidüşünüşüntarihselarkaplanınabakıldığın-da,Doğumedeniyetlerininizlerinigörmekmüm-kündür.HernekadarMÖ6.yüzyıldaAntikYunanmedeniyetindesistemlihalegeldiğibelirtilsedeDoğutoplumlarınınahlak,siyaset,hukukgibialan-lardaürettiğibilgilergözardıedilemez.

➣Çin,İran,Sümer,Hint,Babilgibiuygarlıklarınbilgibirikimifelsefidüşünüşüntemelinioluşturmaktadır.

Genel Kültür

İyonya düşünce sisteminin felsefe olarak nitelendiril-mesinin temelnedenibudüşüncesisteminindinselvemitolojik açıklamalardan sıyrılarak ve bağımsız olarakakladayalıolmasıdır.

➣SistemlivekapsamlıbirdüşünüşolarakfelsefeninAntikYunanmedeniyetindeortayaçıkmasındaveMiletos’ludüşünürThales’inilkfilozofolaraktarihsahnesindebelirmesindebirçokdeğişkeninetki-sindensözedilebilir.

Çıkarım / Yorum / Örnekleme :

Felsefenin Antik Yunan medeniyetinde ortaya çıkmasının nedenlerini irdeleyelim.

● TicaretlezenginleşenYunansitelerinininsanlarınfelsefimeselelerleilgilenmelerinisağlayangerekliimkanvezamanısunması

● Sitedeyasa fikriningelişmiş veevrenyasalarınailişkinaraştırmalarıolumluyöndeetkilemesi

● Sitede farklı sosyal sınıflar arasındaki mücadelevebununsağladığıdemokratikortam

● Doğuuygarlıklarınındüşünselvekültüreletkisi

●Yunanmitosunungiderekaklileşmesi

Pekiştirme Soruları

1. İlkuygarlıklardonanımlarıyetersizolduğundandoğayakarşıkendilerinikorumakzorundaydılar.Somutevrende,gerçekleriniçindeyaşıyorlardı.Bunedenlededoğakarşısındagerçekçiydiler.Akılsalgelişimlerisomutgerçeklerinüstündeyorumyapacakkadargelişmemişti.Aklınsoyutlamayayönelişiancakmitolojidenfelsefidüşünceyegeçişlebaşlayabilmiştir.Doğaolaylarınıaçıklamadamitlerinyetersizkalmasıvedoyurucuaçıklamalargetirememesi,bunakarşıgelipfelsefidüşünmeyiöneçıkaranfilozoflarlavarlığıaçıklamadayenibirboyutoluşturmuştur.

Bu parçadan aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?

A)Felsefedüşüncemitolojidenöncevarolmuştur.

B)Felsefesoyutdüşünceyegeçişlebaşlamıştır.

C)İlkuygarlıklardafelsefegelişmeolanağındanyoksundur.

D)Felsefenindoğuşu,mitolojiyekarşıçıkışlabaşlamıştır.

E)Mitolojiöncesindeaklıkullanmasınırlıkalmıştır.

11

Felsefeyi Tanıma

Felsefi Düşüncenin Özellikleri➣ Felsefidüşünce,varlıktameydanagelenherşeyi,

hiçbilmiyormuşgibi“hayretetme”,yaşamıtanımaveonuanlamayadönük“meraketme”özelliklerinedayanır.

➣ Felsefidüşünce,hakikatevarmayıamaçlayanvebuamaçdoğrultusundasistemlibirşekildesorularsoransorgulayıcıbirözelliktedir.

➣ Felsefidüşüncesubjektif(öznel)biryapıdadır.Filozoflarınvarlık,bilgivedeğerleralanınailişkingetirdikleriaçıklamalar,onlarınkişiselözelliklerin-denetkilenerekoluşturulur.Budüşünceleriyanlış-layacaknesnelstandartlarsözkonusudeğildir.

➣ Felsefidüşünce,gelişigüzelbirdüşüncedeğildir.Akılilkelerineveakılyürütmekurallarınauygunbiryapıdadır.Bunedenlerasyonelbirdüşüncetarzı-dır.

➣ Felsefidüşüncesistemlivetutarlıbiryapıdadır.

Çıkarım / Yorum / Örnekleme :

Felsefi düşünceye dair aşağıda verilen açıklamaları irdeleyelim.

I. Filozof,kendineaitbirsisteminşaedervedüşün-celeriiçinbiraçıklamamodelioluşturur.Bumodeliçerisindekidüşüncelerbirbiriileaşamalıvebağ-lantılıdır.

II. Felsefidüşüncede,düşüncebasamaklarıbirbiri-nezıtdüşünceleriçermez.Birbiriyleuyumlubirbütünlükoluştururlar.

Buradafelsefidüşünceninsistemlivetutarlıbiryapı-daolduğubelirtilmektedir.

I. açıklamada filozofun düşüncelerini bir açıklamamodeline bağlı olarak oluşturduğu belirtilmektedir.Bu durum felsefi düşüncenin sistemliliğine işaretetmektedir. II. açıklamada ise felsefi düşünceninuyumlu bir bütünlük taşıdığı belirtilmektedir. Bu datutarlıbirdüşünceolduğunugöstermektedir.

➣ Felsefidüşünce,gerekkişiselyaşantılarımızınbizesağladığıgereksedebilim,sanat,teknikgibiçeşitlibilgialanlarınınsağladığıbilgilerüzerinedüşünmek,onlarıntemelinisoruşturmakfaaliyeti-dir.Buisefelsefidüşüncenin“refleksifbirdüşüncefaaliyeti”olduğuanlamınagelmektedir.

Cep Notu

Filozofların,varlıklailgiligörüşleri,bilgi,ahlakveestetikileilgiligörüşleriyledeuyumlulukgösterir.Buuyumisefilozofun “iç tutarlılık”asahipolduğuna işaretetmekte-dir.

Genel Kültür

Refleksiyon, kendi üzerine dönme anlamına gelmek-tedir.

➣ Felsefidüşünce,hertürdengörüşüvedüşünceyiakılsüzgecindengeçireneleştirelbiryapıdadır.Felsefenineleştireldüşünceyedayanması,elealınanproblemlerinolumluveolumsuzyönleriniayıklamavebirdizisınamayatabitutmasıanlamı-nagelmektedir.

➣ Felsefidüşünceevrenselbiryapıdadır.

Felsefidüşünce,yığılımlıolarakilerleyenbiryapıdadır.Filozofların görüşleri ve problemlere yönelik oluştur-dukları kuramlar, diğer filozofların üzerinde olumluetkileryaratır.Yenigörüşlerinoluşturulmasıbakımın-danhareketegeçiricibirözelliktaşır.

Cep Notu

Felsefidüşünce,bilimlerdeolduğugibinicelikselolarakilerlemegöstermez.Buradakastedilenfelsefeninkümü-latif (birikimsel) yönüdür. Benzer problemlere getirilenyanıtlarınsağladığıbilgibirikimidir.

Felsefidüşünceyeaityukarıdakiözelliklerdenhareket-leşunlarısöyleyebiliriz.Felsefidüşünce,bellikurallarave bilgi birikimine dayalı rasyonel bir düşüncedir.Günlük yaşamdasıklıkla sergilediğimizpek çok yak-laşımın felsefi bir nitelik taşımadığı söylenebilir. Önyargılar,temellendirilmemişvebellibirçıkarıamaçla-yanakıl yürütmeler felsefi düşünme tarzıyla oldukçazıtyaklaşımlardır.

12

6786

Pekiştirme Soruları

1. Bağnazlık,zihinselbirtutumolarakfelsefeninkarşıolduğubirduruştur.Dogmatikbirniteliktaşıyanhertürlüdüşünmetarzıaynışekildefelsefeninkarşısındadır.Felsefe,Sokrates’in“Üzerindedüşünülmeyenbirhayat,yaşanmayadeğmez.”düşüncesiylehareketeder.Buamaçlaönkabulleri,kalıplaşmışinanışlarıbirkenarakoyar.Çünküfelsefederazıolmakyerine,irdelemek,sorgulamakvardır.Hiçbirolayveolgusorgulamanındışındatutulamaz.

Bu parçada felsefeyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine değinilmektedir?

A)Akılvemantıkilkelerinedayandığına

B)Bilimselverilerdenyararlandığına

C)Hertoplumdafarklıözelliklertaşıdığına

D)Değişikbakışaçılarınagöreşekillendiğine

E)Eleştirelbirtutumubenimsediğine

2. Felsefe,doğasıgereğikuşkuilehareketedipelealdığıhertürdenkonuyuinceeleyipsıkdokuyarakeleştirisüzgecindengeçirenbiretkinliktir.Buetkinliğinöznesiolanfilozofsaderinliklerigörebilenvevarlığatümyönleriylebakabilenkişidir.Bunedenlefelsefe,sadecezihnenzindeolanlarınişidir.

Bu parçaya göre felsefe, aşağıdaki tutumların hangisini bünyesinde barındırmaz?

A)Sorgulayıcıdavranma

B)Şüpheciyaklaşımasahipolma

C)Geleneklerebağlıkalma

D)Varlığıbütüncülbiçimdeaçıklama

E)Hakikatiarayışiçindeolma

3. Filozof,dünyayurttaşıdır.Onundüşünceleri,içindeyaşadığıtoplumayadaçağaaitdüşüncelerdeğildir.Filozof,zamanıveçağıaşangörüşlerlekendiniifadeeder.O,zamansızbirdüşünmebiçimiolanfelsefeninzamansızbirferdidir.

Bu parçadan felsefenin hangi özelliğine ulaşılabilir?

A)Sorgulayıcıolma

B)Birikimliolma

C)Eleştirelolma

D)Tutarlıolma

E)Evrenselolma

4. I.Olgularadayalıoluşturulma

II.Sistemlivetutarlıolma

III.Refleksifyapıdaolma

IV.Birikimliolma

Yukarıdaki ifadelerden hangileri felsefi düşünüşün özellikleri arasında yer almaz?

A)YalnızI B)YalnızIV C)IveII

D)IveIII E)IIIveIV

5. Filozof,felsefietkinliksırasındaherhangibirideolojininiçindeolmadan,ilerisürülenyaklaşımlarıtartışmasızvekesinolarakkabuletmeksizinsorgulayankişidir.

Bu cümlede felsefenin hangi özelliği vurgulanmaktadır?

A)Dogmatikyaklaşımasahipolma

B)Eleştireldüşünceyedayanma

C)Düşüncedetutarlılıkoluşturma

D)Pratikyararıgözetme

E)Sistemliolma

13

Konu Tamamlama Testi - 1

1. Filozofdabilimadamıdabilgiileuğraşır.Fakatbilimadamı,filozoftanfarklıolarakbelirlivesınırlıbirbilgialanıylauğraşır.Örneğin,fizikçifizikselolaylarla,biyologbiyolojikolaylarlauğraşır.Filozofisebubilimselsonuçlardandayararlanarakvarlıkhakkındabütünselbilgiyeulaşmakister.

Bu parçaya göre, felsefe için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

A)Tümeliaçıklamakisteyen,birleştirilmişbilgidir.

B)Sonuçlarınıolgularadayandırarakaçıklamaçabasındadır.

C)Olayları,deneymetoduilearaştıranbilgidir.

D)Doğayasalarınaulaşmayaçalışanbiretkinliktir.

E)Sonuçlarıhakkındayapılaneleştirileridikkatealanbirdisiplindir.

2. Filozof,varlıkhakkındakigörüşünü,kendineözgübirbilgisistemihâlindeortayakoymakister.Bubakımdanherfelsefesistemi,kişiselbirözellikgösterir.Ancak,filozofunortayakoyduğudüşüncesisteminin,aklınvemantığıntemelyasalarınauymasıdazorunludur.Bunedenle,tümfelsefesistemleri,filozoflarınkişiliğinitaşırkenaynızamandaaklınyasaldüzeninidegösterir.

Bu parçada, felsefenin hangi iki özelliği vurgulanmıştır?

A)Kümülâtifverefleksiyonluolma

B)Olmasıgerekenielealmavegenelolma

C)Öznelliktaşımaverasyonelolma

D)Eleştiriyeaçıkolmavevarlığıbütünüyleelealma

E)Bilimlerinyönteminiirdelemeveevrenibirbütünolarakaçıklama

3. Felsefe,alternatiflidüşünmebiçimidir.Varolanbilgiylekendinisınırlamayanyenibilgilereaçıkolan,eldeettiğiheryenibilgiyisorgulayarakaçıklılığakavuşturmakisteyenderinlemesinedüşünmedir.Felsefeninbuözelliği,onunheryerdeveherşekildedeğildeözelkoşullardaortayaçıkmasınayolaçmaktadır.

Buna göre felsefenin, aşağıdakilerden hangisine bağlı olarak ortaya çıktığı söylenebilir?

A)Üretimbiçimine

B)Bilimselgelişmeye

C)Özgürdüşünceortamına

D)İnanmaisteğine

E)Kişiselyeteneklere

4. Felsefedebilimdekigibigenelgeçerdoğruluklardansözedilemez.Felsefeninözü,herhangibirbilgiyesahipolmakdeğil,obilgiyiaramak,amaçedinmektir.Bunedenlefelsefedecevaplardançoksorularönemlidir.

Bu açıklamaya göre, felsefenin bilimden farkı aşağıdakilerden hangisidir?

A)Akılilkelerinedayanmak

B)Sınanabilirbilgilerortayakoymak

C)Sorularıylagerçeğiaydınlatmak

D)Olgularıdüzenlibiçimdeaçıklamak

E) İdealolanıortayakoymak

5. Bilgiç,gerçeğiheryönüylebildiğindenemindirvebuyüzdendeonubaşkalarınadayatmagayretiiçindedir.Filozofisealçakgönüllülükledoğruyuaramayaçıkmıştır.Çünküonagöredoğrukimsenintekelinded eğildir;doğruönümüzdedurmaktadır.

Bu parçaya göre, filozofun ayırt edici özelliği aşağıdakilerden hangisidir?

A)Önyargısızbiçimdebilgiyeulaşmaçabasıiçindeolması

B)Sorgulamayapmadanherşeyikabuletmesi

C)Tutarlıvemantıklıdüşünmesi

D)Evrenselniteliktekikonularlailgilenmesi

E)Geleceğeyöneliktahminlerdebulunması

14

6. Yaşamkarşısındaalacağınıztavrabağlıolarakfelsefeyaparsınız.Felsefeyapmaişiiseokuduğunuz,gördüğünüz,duyduğunuz,herşeyeheranbilinçle,sorgulayarak,deşerekbakabilme,başkagörüşlerevedüşüncelereaçıkolma,sürekliolarakkendiniyenilemeyetileriningelişmişolmasına,keşfetmemerakıvecoşkusunuiçinizdeduymanızabağlı,kısacayaşamısevmenizebağlıdır.

Bu düşüncede olan birisine göre, aşağıdakilerden hangisi felsefe yapabilmek için gerekli değildir?

A)Yaşamabağlılıkveyaşamısevme

B)Bilmeveanlamaisteğinesahipolma

C)Şüphecivesorgulayıcıdavranma

D)Geleneklerevedogmalaradayanma

E)Özgürdüşünceyibenimseme

7. Felsefeninneolduğuvefelsefedennebeklendiğikonusundagenelbiruzlaşmayoktur.KimilerinegörefelsefeSezar’ınkılıcıgibiolağanüstübirgüç;kimilerinegöreanlaşılmasızorbirdüşünceleryumağıdır.Kimilerinegöreisefelsefeöylezorbirşeydirki,dipsizkuyuyataşatmayabenzer.

Buna göre, aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?

A)Felsefe,konularınailişkinkavramvesorularıaçıklamaçabasıdır.

B)Felsefe,zamanabağlıolarakdeğişimgöstermiştir.

C)Felsefe,bilmeveanlamaisteğininyansımasıdır.

D)Felsefe,kendiiçindetutarlıbirsistemdir.

E)Felsefeninkonusugibitanımıdagörelidir.

8. FelsefeYunancada“bilgeliksevgisi”anlamınagelir.Bunedenlefilozof,kavramıbilenideğil,bilmekisteyeniifadeeder.Cervantes’indediğigibi:“Yolunkenarındakihan,onagidenyolkadarilginçdeğildir.”

Buna göre felsefe için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

A)Sorulardançokcevaplarıönemser.

B)Biryerevarmakdeğil,sürekliyoldaolmaktır.

C)Olgularınortayaçıkışnedenlerinibulmayıamaçlar.

D)Varlığıntümelbilgisinivermektedir.

E)Kendiiçindetutarlıbilgilerbütünüdür.

9. Biliminyalnızcaolgularıkonuedinmesinekarşılık,felsefeolgulardançokdeğerleri,kavramları,idealleriveyaerekleriiçinealanbirvarlıkalanınıkonuedinir.

Buna göre, aşağıdakilerden hangisi felsefenin konusunu oluşturmaz?

A)Doğayasalarınınbelirlenmesi

B)Bilgilerimizindoğrulukderecesi

C)İnsanözgürlüğününsınırları

D)İnsanyaşamınınanlamı

E)Güzelliğinkaynağınınneolduğu

10.Felsefeyapmakdüşünmektir.Felsefeyianlamıyorumvesevmiyorumdiyenlerdüşünmeyisevmeyenlerdir.Buiseacınacakbirdurumdur.Çünküinsanıinsanyapanvediğercanlılardanayırantekfarkdüşünmesidir.

Bu parçaya göre felsefenin öncelikli işlevi nedir?

A) İnsanınkendivarlığınıfarkınavardırma

B)Fizyolojikdürtüvedavranışlaradoyumsağlama

C)Yaşamdainançlarınöneminigösterme

D)İnsandavranışlarınıyorumlama

E)Toplumsaldüzenikorumavedevamettirme