1

2

3

Xριστόδουλος Bασιλειάδης Διδάκτωρ Θεολογίας - Μουσικeς

^H ψυχολογία τ΅ν ccedilνείρων

Tέσσερα κείmicroενα περd ccedilνείρων

σύmicroφωνα microb τοfς Σίγκmicroουντ Φρόυντ Kaρλ Γιοfγκ (bullπe τe πρOumlσmicroα τοUuml ecircγίου Iωάννου Σιναΐτου)

permilAλφρεντ permilAντλερ καd Bίκτωρ Φρaνκλ

Eκδόσεις ^Αγία Tαϊσία Λευκωσία 2013

4

copy Eκδόσεις ^Αγία Tαϊσία Σύmicroης 15 2044 Στρόβολος Λευκωσία Kύπρος τ +357 22 814777 φ +357 22 321342 e vaslogoscynet wwwchrvascom copy Saint Taisia Publications 15 Symis Street 2044 Strovolos Lefkosia Cyprus t +357 22 814 777 f +357 22 321 342 e vaslogoscynet wwwchrvascom Α΄ oumlκδοση Αucircγουστος 2013 ISBN 978-9963-9840-7-7 Στοιχειοθεσία - σελίδωση Εκδόσεις ^Αγία Ταϊσία Εκτύπωση Photogramma Ltd Λευκωσία Τηλ 22 433832 Σχεδιασmicroeς acircξωφύλλου π ΧρEacuteστος Γρηγορίου Διορθώσεις κειmicroένων Μενέλαος Χριστοδούλου Απαγορεύεται trade agraveναδηmicroοσίευση microέρους j notλου τοUuml παρόντος χωρdς τcν ocircδεια τοUuml acircκδότου

5

Εumlς τοfς σεβαστούς microου καθηγητbς ΧρEacuteστο Βάντσο π Αθανάσιο Γκίκα

καd π Σπυρίδωνα Αντωνίου

6

7

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Aπe microικρeς microοUuml ocircρεσε νa microελετ΅ τοfς agraveνθρώπους νa παρατηρ΅ τdς κινήσεις τe βλέmicromicroα τa λόγια καd γενικa τcν notλη συmicroπεριφορά τους Aπe τa acircξωτερικa φαινόmicroενα πίστευα καd πιστεύω notτι microπορεOuml κανεdς νa διίδFη τeν acircσωτερικe κόσmicroο τοUuml συνανθρώπου του permilIσως καd microb αeacuteτe τeν τρόπο νa microπορFEacute νa τeν βοηθήσ Fη καλύτερα Πάντοτε πιστεύω acircπίσης notτι iuml Θεeς microεριmicroν divideAuml γιa τeν κάθε ocircνθρωπο ξεχωριστά trade οumlκονοmicroία τοUuml ΘεοUuml acircπίσης καθοδηγεOuml τa βήmicroατα τοUuml κάθε agraveνθρώπου

^H microελέτη αeacuteτc εrναι trade πρώτη στc σειρά ποf πραγmicroατοποιήθηκε στa πλαίσια τ΅ν microεταπτυχιακ΅ν microελετ΅ν στe microάθηmicroα ποιmicroαντικc ψυχολογία microb σύmicroβουλο καθηγητc τeν κ ΧρEacuteστο Βάντσο τeν iumlποOumlο καd θερmicroa εeacuteχαριστ΅ Αρχικa οicirc τέσσερεις αeacuteτbς microελέτες γιa τeν Φρόυντ Γιούγκ Αντλερ καd Φρaνκλ qταν agraveνεξάρτητες agraveργότερα notmicroως agraveφοUuml εrχαν κοινe θέmicroα τe ugraveνειρο τdς eumlνοποίησα σb microία eumlνιαία microελέτη

Στe σηmicroεOumlο αeacuteτe θa brvbarθελα νa εeacuteχαριστήσω τeν πρόεδρο τοUuml τmicroήmicroατος ΠοιmicroαντικEacuteς καd ΚοινωνικEacuteς Θεολογίας κ XρEacuteστο Oumlκονόmicroου τeν σεβασmicroιώτατο Mητροπολίτη Tυρολόης καd Σερεντίου κύριο Παντελεήmicroονα ^Pοδόπουλο τeν π Νικόδηmicroο Σκρέτα καd τeν κ Θεόδωρο Γιάγκου γιa τdς πολύτιmicroες συmicroβουλbς καd τcν καθοδήγηση ποf microοUuml παρεOumlχαν στe δύσκολο oumlργο τEacuteς acircπιστηmicroονικEacuteς acircργασίας Eeacuteχαριστ΅ acircπίσης τοfς συmicroφοιτητές microου ποf microb τcν πολύτιmicroη συζήτηση στe microάθηmicroα καθgς καd microb τe ζεστe καd φιλικe περιβάλλον βοήθησαν στcν frac12λοκληρωmicroένη καd σφαιρικc agraveντιmicroετώπιση τ΅ν διαφόρων θεmicroάτων ποf agraveναλύονται στcν παροUumlσα microελέτη Θa brvbarθελα acircπίσης νa εeacuteχαριστήσω τeν πανιερώτατο microητροπολίτη Κύκκου καd Τηλλυρίας κκ Νικηφόρο γιa τcν πατρικc agraveγάπη καd τe acircνδιαφέρον ποf oumlδειξε καd δείχνει στe πρόσωπό microου τeν microακαριστe π Bασίλειο Παπαφώτη ποf frac12ς καθηγητής microου στe Λύκειο microοUuml γνώρισε ugraveχι microόνο τc θύραθεν παιδεία agraveλλa microοUuml oumlδωσε καd τa πρ΅τα oumlmicroπρακτα παραδείγmicroατα καλοUuml κagraveγαθοUuml agraveνθρώπου καd σωστοUuml χριστιανοUuml καθgς acircπίσης καd τeν agraveγαπητe γλωσσολόγο κ Mενέλαο Xριστοδούλου γιa τcν πολύτιmicroη συmicroβολή του στdς διορθώσεις τ΅ν κειmicroένων Θεωρ΅ ugraveχι ecircπλa καθEacuteκον καd bullποχρέωσή microου agraveλλa καd βαθύτατη αeacuteθόρmicroητη παρόρmicroηση νa εeacuteχαριστήσω τοfς καθηγητbς κ XρEacuteστο Bάντσο π Αθανάσιο Γκίκα καd π Σπυρίδωνα

8

Αντωνίου γιa τcν acircπιστηmicroονικc τους καθοδήγηση καθgς καd γιa τcν agraveγάπη microb τcν iumlποία περιέβαλαν agraveπe τcν πρώτη στιγmicroc τe πρόσωπό microου Εeacuteχαριστ΅ acircπίσης τeν agraveρχιmicro Φώτιο Ιωακεdmicro γιa τdς πολύτιmicroες συmicroβουλbς καd διορθώσεις τdς iumlποOumlες oumlκανε στdς acircπιστηmicroονικές microου acircργασίες καθgς καd τeν agraveνεψιό microου Μάριο Θουκυδίδη γιa τdς διορθώσεις καd παρατηρήσεις του Τέλος θa brvbarθελα νa εeacuteχαριστήσω τeν πνευmicroατικό microου πατέρα Σάββα Σταυροβουνιώτη γιa τc στήριξη καd καθοδήγηση ποf microοUuml παρέσχε notλα αeacuteτa τa χρόνια κατa τa iumlποOumlα acircκπονοUumlσα τc διπλωmicroατικc acircργασία καθgς καd τc διδακτορικc διατριβή Δρ Xριστόδουλος Bασιλειάδης Πέmicroπτη 15 Αeacuteγούστου 2013 ^Η Κοίmicroηση της ^Υπεραγίας Θεοτόκου

9

ΠEPIEXOMENA ΠΡΟΛΟΓΟΣ 7 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 9 ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ 11 BIBΛIOΓPAΦIA 13 1 ^Eλληνόγλωσσα 13 2 Ξενόγλωσσα 14 EIΣAΓΩΓH 15 KEΦAΛAIO ΠPΩTO Απόψεις τοUuml Σίγκmicroουντ Φρόυντ γιa τa ugraveνειρα 21 KEΦAΛAIO ΔΕΥΤΕΡΟ Απόψεις τοUuml Kaρλ Γιοfγκ γιa τa ugraveνειρα bullπe τe πρOumlσmicroα τοUuml ecircγίου Iωάννου Σιναΐτου 31 KEΦAΛAIO ΤΡΙΤΟ Απόψεις τοUuml permilAλφρεντ permilAντλερ γιa τa ugraveνειρα 51 KEΦAΛAIO ΤΕΤΑΡΤΟ Απόψεις τοUuml Bίκτωρ Φρaνκλ γιa τa ugraveνειρα 59 ΣYMΠEPAΣMATA 69 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Χρήστου Βάντσου Τa ugraveνειρα agraveπe ψυχολογικc καd θεολογικc ocircποψη hellip hellip hellip hellip hellip 75

10

11

ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ BEΠEΣ Bιβλιοθήκη ^Eλλήνων Πατέρων καd Eκκλησιαστικ΅ν

Συγγραφέων acircκδ AποστολικEacuteς Διακονίας AθEacuteνα 1955eumlξ

ΘHE Θρησκευτικc καd Hθικc Eγκυκλοπαιδεία AθEacuteναι

1962-1968 PG J-P MIGNE Patrologiae cursus completus series

Graeca Paris - Montrouge 1857 ndash 1866 (τόmicroοι 161)

12

13

BIBΛIOΓPAΦIA A ^Eλληνόγλωσσα ΑΝΤΛΕΡ Ψυχολογία permilAντλερ permilAλφρεντ ^H agraveτοmicroικc ψυχολογία στe σχολεOumlο

(microτφρ KατερOumlνα Λιάπτση) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1990 ΑΝΤΛΕΡ Γνώση permilAντλερ permilAλφρεντ ^H γνώση τEacuteς ζωEacuteς (microτφρ Γιώργου

Tσαmicroπουράκη) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1978 ΒΑΝΤΣΟΥ Ψυχολογία Bάντσου Xρήστου Θέmicroατα ΠοιmicroαντικEacuteς Ψυχολογίας

Θεσσαλονίκη 1990 ΒΑΝΤΣΟΥ Ψυχολογία Β΄ Bάντσου Xρήστου Θέmicroατα ΠοιmicroαντικEacuteς

Ψυχολογίας τ B΄ Θεσσαλονίκη χχ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗ Αναmicroνήσεις Βασιλειάδη Χριστοδούλου Αναmicroνήσεις agraveπe τeν

agraveγ΅να τEacuteς ΕΟΚΑ τ΅ν Θεοδόση Παπαχριστοδούλου Μιχάλη Ρωσσίδη καd Βασίλη Βασιλειάδη acircκδ ^Αγία Ταϊσία Λευκωσία 2005

ΓIOYΓK Aναλυτική Γιοfγκ K Γ Aναλυτικc ψυχολογία (microτφρ Πην ^Iεροmicroνήmicroονος) acircκδ Γκοβόστη 1942

ΓIOYΓK Aγωγή Γιοfγκ K Γ Aναλυτικc ψυχολογία καd agraveγωγc τοUuml παιδιοUuml (microτφρ Mαρία Aγγελίδου) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1991

ΓIOYΓK permilAνθρωπος Γιοfγκ K Γ permilAνθρωπος καd ψυχc (microτφρ Γιώργου BαmicroαλEacute) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1974

ΓIOYΓK Ψυχοθεραπεία Γιοfγκ K Γ Bασικbς agraveρχbς τEacuteς ψυχοθεραπείας (microτφρ Λευτέρης Aναγνώστου) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1990

ΓIOYΓK permilOνειρα Γιοfγκ K Γ Eumlσαγωγc στcν eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρων (microτφρ K Δόλκας) acircκδ Iάmicroβλιχος ΑθEacuteνα 1997

ΓIOYΓK Ψυχολογία Γιοfγκ K Γ Eumlσαγωγc στcν Ψυχολογία (microτφρ ^Eλένη Παπαδοπούλου) acircκδ Iάmicroβλιχος ΑθEacuteνα 1994

ΓIOYΓK Aνεξερεύνητος Γιοfγκ K Γ ^O agraveνεξερεύνητος eumlαυτeς (microτφρ Θεόδωρος ΣιαφαρικAumlς) acircκδ Iάmicroβλιχος ΑθEacuteνα 1988

ΓIOYΓK Γάmicroος Γιοfγκ K Γ ^O γάmicroος frac12ς ψυχολογικc σχέση (microτφρ Mαρία Aγγελίδου KατερOumlνα Λιάπτση Γι΅ργος BαmicroβαλEacuteς) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1992

ΚΑΡΑΚΟΒΟΥΝΗ permilΟνειρα Kαρακοβούνη Eeacuteαγγέλου Γ Ta ugraveνειρα Tί λέει trade Ψυχολογία ^H θέση τEacuteς Eκκλησίας Aποστολικc Διακονία AθEacuteνα 21996

IΩANNOY KλOumlmicroαξ Iωάννου τοUuml Σιναΐτου KλOumlmicroαξ (εumlσαγωγc-κείmicroενον-microετάφρασις-σχόλια-πίνακες bullπe agraveρχιmicro Iγνατίου) acircκδ ^Iερa Mονc Παρακλήτου Ωρωπός AττικEacuteς 81999

ΦΡΟΫΝΤ permilΟνειρο Φρόυντ Σίγκmicroουντ Te ugraveνειρο 1901 Mb 20 εumlκαστικa σχόλια (microτφρ Λευτέρης Aναγνώστου) acircκδ NEacuteσος AθEacuteνα 2000

ΦΡΟΫΝΤ Ψυχανάλυση Φρόυντ Σίγκmicroουντ Bασικbς agraveρχbς τEacuteς ψυχανάλυσης (microτφρ T KοσmicroAuml) acircκδ Δίοδος AθEacuteνα χχ

ΦΡΟΫΝΤ ^Ερmicroηνεία Φρόυντ Σίγκmicroουντ ^H eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρων (microτφρ Λευτέρης Aναγνώστου) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1995

ΦΡΟΫΝΤ Τηλεπάθεια Φρόυντ Σίγκmicroουντ permilOνειρο καd τηλεπάθεια (microτφρ Γι΅ργος Tσαmicroπουράκης) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1983

14

ΣΩΦΡΟΝΙΟΥ Σιλουανός Σωφρονίου agraveρχιmicroανδρίτη ^O neAγιος Σιλουανeς iuml Aθωνίτης (microτφρ agraveπe τa Pωσσικά) ^Iερa Mονc Tιmicroίου Προδρόmicroου permilEσσεξ Aγγλίας 21988

FABRY Λογοθεραπεία Fabry Joseph B Λογοθεραπεία (microτφρ Kίκα Xριστοφίδου) acircκδ ^Eπτάλοφος 1978

FABRY Ασυνείδητο Fabry Joseph B ^O Θεeς τοUuml agraveσυνειδήτου (microτφρ Παναγιώτη καd Eeacuteδοκίας Περσιάνη) acircκδ Tαmicroασός 1980

FRANKL Νόηmicroα Frankl Viktor E Aναζητ΅ντας νόηmicroα ζωEacuteς καd acircλευθερίας σ leνα στρατόπεδο συγκεντρώσεως (microτφρ Tάκη X Eeacuteδόκα Kίκας Δ Xριστοφίδου) acircκδ Tαmicroασός 41979

FRANKL Ασυνείδητο Frankl Viktor E ^O Θεeς τοUuml agraveσυνειδήτου (microτφρ Παναγιώτη καd Eeacuteδοκίας Περσιάνη) acircκδ Tαmicroασός 1980

FRANKL Ψυχοθεραπεία Frankl Viktor E Ψυχοθεραπεία καd ^Yπαρξισmicroeς (^H Λογοθεραπεία στcν πράξη) (microτφρ-σχόλια Mαίρη Π Σταύρου) Tαmicroασός χχ

B Ξενόγλωσσα Charles Rycroft A critical Dictionary of Psychoanalysis Penguin Books 1972 James Drever A Dictionary of Psychology revised by Harvey Wallerstein

Penguin Books 1971 Viktor E Frankl The Will to Meaning Foundations and Applications of

Logotherapy expanded edition 1988

15

EIΣAΓΩΓH

^H Ψυχολογία εrναι trade acircπιστήmicroη ποf microελετdivideAuml τa ψυχικa φαινόmicroενα τοUuml agraveνθρώπου Aναπτύχθηκε frac12ς acircπιστήmicroη κυρίως agraveπe τdς agraveρχbς τοUuml περασmicroένου αumlώνα ^H ψυχολογία τοUuml βάθους εrναι leνα παρακλάδι τEacuteς Ψυχολογίας ποf agraveσχολεOumlται microb τe agraveσυνείδητο τοUuml agraveνθρώπου ^Ως σχολή trade ψυχολογία τοUuml βάθους acircγκαινιάστηκε agraveπe τeν Γερmicroανe ψυχολόγο Σίγκmicroουντ Φρόυντ καd τοfς microαθητές του ^O Σίγκmicroουντ Φρόυντ γεννήθηκε στe Φράιβεργκ τEacuteς Aeacuteστρίας τe 1856 permilEζησε τe microεγαλύτερο microέρος τEacuteς ζωEacuteς του στc Bιέννη notπου πEacuteρε τe δίπλωmicroά του στcν Iατρικc τe 1881 Σπούδασε acircπίσης umlατρικc καd στe Παρίσι notπου bullπEacuteρξε microαθητcς τοUuml Σαρκώ iuml iumlποOumlος εrχε καταλήξει στcν ocircποψη notτι bullστερικa συmicroπτώmicroατα microπορεOuml νa ccedilφείλονται σb παθογενετικbς παραστάσεις τEacuteς ψυχEacuteς τdς iumlποOumlες acircθεράπευε microε τcν asympπνωση ^Ο Φρόυντ agraveσχολήθηκε microb τcν bullποβολc σb κατάσταση asympπνωσης καd βασίστηκε στc θεωρία τοUuml Mπρόυερ σύmicroφωνα microb τcν iumlποία iuml bullπνωτιζόmicroενος εrναι σb θέση νa διηγηθFEacute τa αeuroτια τEacuteς παθολογικEacuteς καταστάσεως στcν iumlποία βρίσκεται permilEτσι microb αeacuteτe τeν τρόπο προσδιωρίστηκε trade διάκριση microεταξf agraveσυνειδήτου καd συνειδητοUuml ^O Φρόυντ microετa agraveπe oumlρευνες κατέληξε στe συmicroπέρασmicroα πgς notλες οicirc σκέψεις καd οicirc acircπιθυmicroίες τοUuml agraveνθρώπου ποf δbν icircκανοποιοUumlνται - συνήθως acircπειδc δbν acircναρmicroονίζονται microb τdς κοινωνικbς agraveπαιτήσεις καd εrναι δυσάρεστες - agraveπωθοUumlνται στe agraveσυνείδητο Aπ acircκεOuml παρενοχλοUumlν τc συνείδηση microb τc microορφc νευρώσεων Παρατήρησε microάλιστα πgς πίσω agraveπe τdς νευρωτικbς microορφbς συmicroπεριφορAumlς καd τdς ποικιλόmicroορφες bullστερίες κρύβονται διάφορα σεξουαλικEacuteς φύσεως agraveπωθηmicroένα Γύρω στe 1900 iuml Φρόυντ acircγκαταλείπει τc microέθοδο τοUuml bullπνωτισmicroοUuml καd acircγκαινιάζει microb τeν προσωπικe διάλογο τcν agraveνάκληση τ΅ν agraveναmicroνήσεων καd τcν αeacuteτόmicroατη acircξήγηση τ΅ν συνειρmicro΅ν Bοήθησε στcν yenδρυση τοUuml ΔιεθνοUumlς ΨυχαναλυτικοUuml Συνδέσmicroου (International Psychoanalytic Association) τe 1910 microαζd microb τοfς Oyγκεν Mπλόουερ Kaρλ Γιοfγκ καd permilAλφρεντ permilAντλερ Aργότερα iuml Γιοfγκ καd iuml permilAντλερ acircγκατέλειψαν τeν Σύνδεσmicroο agraveφοUuml εrχαν διαφωνήσει microb τc θεωρία τοUuml Φρόυντ γιa

16

τc σεξουαλικc προέλευση τ΅ν ψυχολογικ΅ν φαινοmicroένων ^O Φρόυντ acircπέmicroεινε στdς θεωρίες του καί παρ notλη τcν agraveντίσταση ποf συνάντησε yenδρυσε καd acircξέδωσε διάφορα ψυχιατρικa περιοδικά Δίδαξε γιa τριάντα περίπου χρόνια στe Πανεπιστήmicroιο τEacuteς Bιέννης Kλήθηκε acircπίσης νa διδάξFη καd σb ocircλλα πανεπιστήmicroια permilEζησε microb τc γυναOumlκά του καd τa leξι παιδιά του στcν Aeacuteστρία permilEφυγε agraveπe τc Bιέννη microετa τcν κατάληψη τEacuteς Aeacuteστρίας agraveπe τeν Xίτλερ acircπειδc qταν eumlβραϊκEacuteς καταγωγEacuteς Πέθανε στcν Aγγλία στa 1939 laquo^O euroδιος iuml Φρόυντ oumlmicroεινε σb notλη του τc ζωc agravemicroετακίνητα προσηλωmicroένος στdς θεωρίες ποf διατύπωσε στe βιβλίο του ldquo^Eρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρωνrdquo καθgς καd στe βιβλίο του ldquoTρεOumlς microελέτες γιa τc θεωρία τEacuteς σεξουαλικότηταςrdquo Aeacuteτa τa δύο oumlργα διαπνέουν notλο τe microετέπειτα oumlργο τουraquo1 Στe δεύτερο κεφάλαιο τEacuteς παρούσης microελέτης acircπιχειροUumlmicroε microιa σύγκριση τ΅ν θέσεων τοUuml Κaρλ Γιοfγκ καd τοUuml ecircγίου Ιωάννου τοUuml Σιναΐτου ^Ο ^Eλβετeς ψυχολόγος Kaρλ Γκούσταφ Γιοfγκ bullπEacuteρξε leνας agraveπe τοfς κυριώτερους microαθητές τοUuml Φρόυντ Στcν agraveρχc iuml Γιοfγκ agraveκολουθοUumlσε τeν Φρόυντ στc φιλοσοφία καd στdς microεθόδους agraveλλa agraveργότερα διαφώνησε microαζί του σb πολλa σηmicroεOumlα

^Ο plusmnγιος Ιωάννης iuml Σιναΐτης oumlζησε κατa τeν 6ο microX αuml΅να στcν περιοχc τοUuml ΣινAuml permilEγραψε τe κορυφαOumlο oumlργο ποf φέρει τeν τίτλο laquoKλOumlmicroαξraquo Kατa τc δική microας acircκτίmicroηση iuml notσιος Iωάννης notπως βλέπουmicroε στeν βίο του εrναι agraveπe τοfς πρώτους agraveνθρώπους ποf χρησιmicroοποιοUumlν acircπιστηmicroονικbς microεθόδους στc συγγραφc eumlνeς oumlργου notπως trade κωδικοποίηση Aναφέρει στeν βίο του notτι laquoπολλa πρe τοUuml asympπνου ηucircχετο καd δελτία κατέταττεraquo ^H διατριβή του αeacuteτc microάλιστα διήρκεσε σαράντα iumlλόκληρα χρόνια Kαd τe πιe σηmicroαντικe agraveκόmicroη εrναι τe γεγονeς notτι acircκεOumlνα ποf oumlγραφε qταν τe agraveπαύγασmicroα τEacuteς acircmicroπειρίας του hAς σηmicroειώσουmicroε acircδ΅ τc σηmicroαντικότητα τοUuml γεγονότος notτι παρόλον notτι iuml Γιοfγκ δbν qτο γνώστης acircξ notσων γνωρίζουmicroε τEacuteς Oρθόδοξης microυστικEacuteς θεολογίας τ΅ν νηπτικ΅ν Πατέρων acircν τούτοις τa πορίσmicroατα στa iumlποOumlα καταλήγει oumlρχονται νa acircπισφραγίσουν καd acircπιβεβαιώσουν τa notσα βιώνουν καd acircκφράζουν διa τEacuteς γραφίδας τους οicirc agraveσκητικοd πατέρες Γι αeacuteτe καd πρέπει

1 ΦΡΟΥΝΤ ^Ερmicroηνεία σ 11

17

νa δοUumlmicroε τeν ψυχολόγο Κaρλ Γιοfγκ bullπe τe πρOumlσmicroα τοUuml agraveνθρωπίνως acircπιστητοUuml ποf φτάνει σb κάποια πορίσmicroατα χωρdς τελικa νa microπορ FEacute νa σοUuml δώσFη πραγmicroατικc λύτρωση Tόσο iuml Γιούγκ notσο καd iuml neAγιος Iωάννης agraveσχολήθηκαν microb τa ugraveνειρα ^O Γιοfγκ σb notλα του τa συγγράmicromicroατα agraveναφέρεται στa ugraveνειρα καd τa θέτει frac12ς βάση τEacuteς notλης acircmicroβάθυνσής του στe agraveσυνείδητο τοUuml agraveνθρώπου Συγκεκριmicroένα oumlχει συγγράψει καd τe περίφηmicroο oumlργο laquoEumlσαγωγc στcν eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρωνraquo τe iumlποOumlο microεταφράστηκε στcν ^Eλληνικc τe 1997 agraveπe τeν K Δόλκα Kαd τa δύο πρόσωπα τEacuteς microελέτης microας agraveντλοUumlν τa θέmicroατά τους agraveπe τcν acircmicroπειρία τEacuteς euroδιας τEacuteς ζωEacuteς Γι αeacuteτe καd iumlmicroοιάζουν σb πολλa σηmicroεOumlα permilEτσι acircφαρmicroόζεται αeacuteτό ποf συχνa agraveκοUumlmicroε στcν bullmicroνολογία τEacuteς Eκκλησίας microας σb Aπολυτίκιο laquoτcν πρAumlξιν εyρες θεόπνευστε εumlς θεωρίας acircπίβασινraquo ^Eποmicroένως trade microέθοδος ποf καd οicirc δύο χρησιmicroοποιοUumlν εrναι trade agraveναγωγική καd ugraveχι trade acircπαγωγική Aπe τa πολλa παραδείγmicroατα καταλήγουν στc microία καd microοναδικc agraveλήθεια Oicirc πηγές ποf oumlχουmicroε χρησιmicroοποιήσει γιa τe δεύτερο κεφάλαιο εrναι τa γραπτa κείmicroενα τοUuml ^EλβετοUuml ψυχολόγου καθgς καd ocircλλων ψυχολόγων trade KλOumlmicroαξ τοUuml ^Aγίου Iωάννη τοUuml Σιναΐτη agraveλλa καd trade microακροχρόνια πεOumlρα καd microελέτη τEacuteς agraveνθρώπινης ψυχEacuteς ^O neAγιος Iωάννης iuml τEacuteς Kλίmicroακος notπως ccedilνοmicroάζεται θεωρεOumlται iuml πρόδροmicroος τEacuteς ψυχολογίας τοUuml βάθους laquoΣύγχρονοι ψυχολόγοι θαυmicroάζουν τeν συγγραφέα τEacuteς Kλίmicroακος γιa τc βαθύτητα τ΅ν ψυχολογικ΅ν του γνώσεων καd παρατηρήσεων καd διαπιστώνουν notτι τa τελευταOumlα agraveξιόλογα πορίσmicroατα τEacuteς Ψυχολογίας τοUuml βάθους qταν γνωστa στοfς Πατέρες τEacuteς acircρήmicroου (Bλ σχετικ΅ς Iωάννου Kορναράκη Πατερικa βιώmicroατα τEacuteς eumlνδεκάτης œρας Θεσσαλονίκη 1971)raquo2 Στe τρίτο κεφάλαιο agraveσχολούmicroαστε microb τa ugraveνειρα σύmicroφωνα microb τeν ψυχολόγο permilΑλφρεντ permilΑντλερ ^O permilAντλερ γεννήθηκε τe 1870 στc Bιέννη Nωρdς agraveκολούθησε τe umlατρικe acircπάγγελmicroα τe iumlποOumlο acircξάσκησε γιa πολλa χρόνια στc Bιέννη Te 1896 agraveνακηρύχθηκε διδάκτωρ τEacuteς IατρικEacuteς Te 1902 τeν κάλεσε iuml Σίγκmicroουντ Φρόυντ νa εumlσέλθFη στcν iumlmicroάδα microελετ΅ν του στcν πορεία τEacuteς συνεργασίας τους notmicroως iuml permilAλφρεντ permilAντλερ agraveνέπτυξε δικές του agraveπόψεις οicirc iumlποOumlες oumlγιναν agraveφορmicroc γιa agraveνοιχτc regήξη microb

2 ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ σ 7

18

τeν Φρόυντ στa 1911 neIδρυσε νέα σχολή τEacuteς ψυχολογίας τοUuml βάθους ^Ο permilΑντλερ εrναι iuml icircδρυτcς τEacuteς agraveτοmicroικEacuteς ψυχολογίας (Individualpsychologie) ποf agraveντιπαραθέτει microιa ψυχανάλυση στc γενετήσια ψυχανάλυση τοUuml Φρόυντ ^O permilAντλερ agraveσχολήθηκε κατόπιν agraveποκλειστικa microb τcν παραπέρα acircξέλιξη καd διάδοση τEacuteς agraveτοmicroικEacuteς ψυχολογίας microb δικό του κύκλο microαθητ΅ν καd δικό του περιοδικό Σύmicroφωνα microb τc θεωρία τEacuteς agraveτοmicroικEacuteς ψυχολογίας notλες οicirc acircκδηλώσεις τEacuteς ζωEacuteς τοUuml agraveνθρώπου ρυθmicroίζονται agraveπe τe laquoσυναίσθηmicroα τEacuteς microειονεξίαςraquo Aeacuteτe τe συναίσθηmicroα γεννAumlται agraveπe διάφορους λόγους notπως τEacuteς acircλαττωmicroατικότητας τ΅ν σωmicroατικ΅ν ccedilργάνων διαφόρων σωmicroατικ΅ν j πνευmicroατικ΅ν agraveσθενει΅ν τEacuteς κακEacuteς οumlκονοmicroικEacuteς καταστάσεως τEacuteς ταπεινEacuteς κοινωνικEacuteς θέσεως διαφόρων οumlκογενειακ΅ν δραmicroάτων καd δηmicroιουργεOuml κοινωνικa προβλήmicroατα laquoTe παιδίον καd acircν συνεχείdivideα iuml acircνEacuteλιξ προσπαθεOuml νa acircξουδετερώσ Fη καd bullπερνικήσ Fη τe συναίσθηmicroα τοUumlτο δι agraveντιWregόπου acircφέσεως καd iumlρmicroEacuteς πρeς acircπικράτησιν διa τEacuteς τάσεως πρeς acircπιβολcν καd agraveπόκτησιν bullπεροχEacuteς oumlναντι τ΅ν ocircλλων ^H iumlρmicroc λοιπeν πρeς acircπικράτησιν εrναι trade κινητήριος δύναmicroις τEacuteς ζωEacuteς τοUuml agraveνθρώπου καd trade γενεσιουργeς αumlτία τ΅ν πολιτιστικ΅ν acircκδηλώσεωνraquo3 Aπe τe 1925 ταξίδευε συχνa στcν Amicroερική δίνοντας διαλέξεις καd διδάσκοντας στa πανεπιστήmicroια Te 1927 oumlγινε καθηγητcς τοUuml Πανεπιστηmicroίου Kολούmicroπια τEacuteς Nέας ^Yόρκης Aπe τe 1929 microέχρι τοUuml θανάτου του διετέλεσε καθηγητcς τEacuteς umlατρικEacuteς ψυχολογίας στe Long Island of Medecine τEacuteς Nέας ^Yόρκης Te 1935 acircγκαθίσταται iumlριστικa στcν Amicroερική Στcν Amicroερικc acircπιφυλάχθηκε στcν agraveτοmicroικc ψυχολογία του microεγάλη προσοχc καd agraveναγνώριση microέχρι σήmicroερα Πέθανε τe 1937 σb tradeλικία 67 χρόνων κατa τc διάρκεια eumlνeς ταξιδιοUuml microb σκοπe τcν πραγmicroατοποίηση διαλέξεων στe Amicroπερντcν (Aberdeen) τEacuteς Σκωτίας Kυριώτερα oumlργα τοUuml permilAλφρεντ permilAντλερ εrναι τa eumlξEacuteς laquoΠερd τοUuml νευρωτικοUuml χαρακτήραraquo laquoΠράξη καd θεωρία τEacuteς agraveτοmicroικEacuteς ψυχολογίαςraquo laquoAνθρωπογνωσίαraquo laquoΠροβλήmicroατα τEacuteς

3 ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΥ permilΑντλερ permilΑλφρεντ ΘΗΕ τ 2 στ 952

19

νευρώσεωςraquo laquo^H acircκπαίδευση τ΅ν παιδι΅νraquo καd laquoTe νόηmicroα τEacuteς ζωEacuteςraquo ΘεωροUumlmicroε notτι trade θεωρία τEacuteς agraveτοmicroικEacuteς ψυχολογίας τοUuml permilAλφρεντ permilAντλερ περιέχει στοιχεOumlα agraveλήθειας agraveλλa εrναι microονοmicroερής ^Eρmicroηνεύει microόνο microερικbς agraveπe τdς acircνέργειες καd δραστηριότητες τοUuml agraveνθρώπου agraveλλa agraveδυνατεOuml νa eumlρmicroηνεύσFη notλες τdς πτυχbς τοUuml agraveνθρωπίνου πολιτισmicroοUuml ^H τάση νa θέλFη iuml ocircνθρωπος νa agraveναδειχθFEacute εrναι agraveναmicroφίβολα microιa agraveπe τdς κινητήριες δυνάmicroεις τοUuml agraveνθρώπου agraveλλa δbν εrναι microόνο αeacuteτή Eκτeς agraveπe τοfς ψυχολόγους acircπιστήmicroονες τοUuml δεύτερου microισοUuml τοUuml 19ου αumlώνα καd τοUuml πρώτου microισοUuml τοUuml 20οUuml κυρίως δύο ocircλλοι πρdν agraveπe αeacuteτοfς microίλησαν γιa τa ugraveνειρα ^O ΣοUumlmicroπερτ τeν iumlποOumlο σχεδeν κανένας δbν τeν ξέρει agraveναγνώρισε στa ugraveνειρα τοUuml agraveνθρώπου τcν agraveντανάκλαση τEacuteς προσωπικότητάς του Στcν acircποχc τοUuml ΓκαOumlτε acircπίσης iuml Λίχτενmicroπεργκ διατύπωσε τc σκέψη πgς agraveπe τa ugraveνειρα microποροUumlmicroε νa καταλάβουmicroε καλύτερα τeν χαρακτEacuteρα eumlνeς agraveνθρώπου παρa agraveπe τc συmicroπεριφορά του4 Στe τέταρτο κεφάλαιο agraveσχολούmicroαστε microb τa ugraveνειρα σύmicroφωνα microb τeν Βίκτωρ Φράνκλ ^O Tζόζεφ Φάmicroπρυ εrναι iuml συγγραφέας τοUuml βιβλίου laquoΛογοθεραπείαraquo τe iumlποOumlο περιέχει leνα σύστηmicroα acircφαρmicroογEacuteς της καd agraveναζητήσεως νοήmicroατος στc ζωή σύmicroφωνα microb τc θεωρία τοUuml καθηγητEacute Bίκτωρ Φράνκλ Aναφερόmicroενος λοιπeν iuml Φάmicroπρυ στa παιδικά του χρόνια σηmicroειώνει τe γεγονeς notτι microεγάλωσε σb microιa πόλη notπου trade θρησκεία εrχε καταντήσει ν agraveποδίδFη microοmicroφc στοfς ^Eβραίους γιa τe κάθε κακό ποf συνέβαινε agraveπe τeν θάνατο τοUuml IησοUuml frac12ς τcν agraveνεργία Πάντοτε τοUuml φαινόταν σaν τραγικc εumlρωνεία τe γεγονeς notτι οicirc ^EβραOumlοι οicirc iumlποOumlοι bullπEacuteρξαν οicirc πρ΅τοι ποf microb agraveρκετc φαντασία agraveντικατέστησαν τdς θυσίες agraveνθρώπων microb θυσίες τράγων oumlγιναν οicirc euroδιοι οicirc agraveποδιοποmicroπαOumlοι τράγοι5

4 ΑΝΤΛΕΡ Ψυχολογία σ 75 5 Βλ FABRY Λογοθεραπεία σ 35

20

21

ΚΕΦΑΛΑΙΟ A΄ Απόψεις τοUuml Σίγκmicroουντ Φρόυντ γιa τa ugraveνειρα

^O Σίγκmicroουντ Φρόυντ θεωρεOuml notτι εeuroτε agraveναλύσει κανεdς δικό του ugraveνειρο εeuroτε κάποιου ocircλλου πρέπει νa κρατFEacute agraveπόλυτη acircχεmicroύθεια Te ugraveνειρο περιέχει διάφορα πράγmicroατα τa iumlποOumlα δύσκολα microποροUumlν νa δηmicroοσιευτοUumlν permilEτσι πρέπει νa φτάνFη σb acircκεOumlνο τe σηmicroεOumlο τe iumlποOumlο τοUuml acircπιτρέπει trade συνείδησή του γιa νa microπορFEacute oumlτσι νa κρατFEacute τcν agraveνάλογη acircχεmicroύθεια laquoAeacuteτc τc δυσκολίαraquo agraveναφέρει laquoδbν θa τcν agraveπέφευγα agraveκόmicroη καd iν agraveνέλυα τe ugraveνειρο eumlνeς ocircλλου acircκτeς iν οicirc συνθEacuteκες microοUuml acircπέτρεπαν νa agraveφήσω κάθε εeuroδους συγκάλυψη χωρdς νa βλάψω acircκεOumlνον ποf microb acircmicroπιστεύτηκεraquo6 Πολλbς φορbς trade microνήmicroη agraveναπαράγει στa ugraveνειρα acircντυπώσεις agraveπe τcν πρώιmicroη παιδικc tradeλικία τοUuml ccedilνειρευόmicroενου MποροUumlmicroε νa acircπιβεβαιώσουmicroε iumlριστικa notτι οicirc παιδικbς acircντυπώσεις ugraveχι microόνο εrχαν ξεχαστEacute agraveλλa καd notτι εrχαν καταστEacute agraveσυνείδητες acircξαιτίας τEacuteς agraveπώθησης laquoAeacuteτc εrναι trade acircξήγησηraquo agraveναφέρει iuml Φρόυντ laquoτEacuteς βοήθειας - συνήθως agraveπαραίτητης - ποf microAumlς παρέχεται agraveπe τa ugraveνειρα notταν κατa τcν πορεία τEacuteς ψυχαναλυτικEacuteς θεραπείας τ΅ν νευρώσεων acircπιχειροUumlmicroε νa agraveνασυγκροτήσουmicroε τcν agraveρχικc φάση τEacuteς ζωEacuteς τοUuml ccedilνειρευοmicroένουraquo7 ^O Σίγκmicroουντ Φρόυντ agraveναφορικa microb τcν προέλευση καd eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρων agraveνάγει τa πάντα στcν acircκπλήρωση σεξουαλικ΅ν παιδικ΅ν acircπιθυmicroι΅ν Aργότερα iuml Φρόυντ acircγκατέλειψε αeacuteτc τc microονοmicroερEacute ocircποψή του καd θέλησε νa χρησιmicroοποιήσFη τc laquoacircπιθυmicroία τοUuml θανάτουraquo γιa νa microπορέσFη νa eumlρmicroηνεύσ Fη τa ugraveνειρα8 Ta ugraveνειρα σύmicroφωνα πάντα microb τeν Σίγκmicroουντ Φρόυντ agraveποτελοUumlν τακτικa γεγονότα στc ζωc τ΅ν iumlmicroαλ΅ν agraveνθρώπων notσο καd iν τa χαρακτηριστικά τους διαφέρουν agraveπe τa προϊόντα τEacuteς σb acircγρήγορση asympπαρξής microας Γι αeacuteτe καd trade δραστηριότητά microας κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου ποf agraveντιλαmicroβανόmicroαστε σaν ugraveνειρα εrναι τe πιe κατάλληλο agraveντικείmicroενο τEacuteς microελέτης microας Mb τeν τρόπο αeacuteτe agraveποφεύγουmicroε τe γνωστe κατηγορητήριο notτι

6 ΦΡΟΫΝΤ permilΟνειρο σ 18 7 ΦΡΟΫΝΤ Ψυχανάλυση σ 46 8 Βλ ΑΝΤΛΕΡ Ψυχολογία notππ σ 75

22

βασίζουmicroε τdς eumlρmicroηνεOumlες microας γιa τcν iumlmicroαλc ζωc τοUuml νοUuml πάνω σb παθολογικa εbullρήmicroατα9 ^O Σίγκmicroουντ Φρόυντ θεωρεOuml σκόπιmicroο νa δώσ Fη κάποιες βασικbς agraveρχές ποf διέπουν τc λειτουργία τοUuml ccedilνείρου ΘεωρεOuml notτι τe laquougraveνειρο εrναι microιa umlδιωτικc ψυχικc λειτουργία τοUuml ccedilνειρευοmicroένουraquo10 ^O Φρόυντ frac12ς σοφeς acircπιστήmicroονας προτοUuml ξεκινήσ Fη τcν agraveνάλυση τ΅ν ccedilνείρων δίνει κάποιους acircπιστηmicroονικοfς iumlρισmicroοfς στa διάφορα microεγέθη ποf συναντοUumlmicroε στe ugraveνειρο permilEκδηλο περιεχόmicroενο τοUuml ccedilνείρου ccedilνοmicroάζει τe ugraveνειρο αeacuteτe καθ eumlαυτό notπως αeacuteτe agraveναπαράγεται στc microνήmicroη χωρdς iumlποιεσδήποτε ocircλλες διακρίσεις Λανθάνον περιεχόmicroενο τοUuml ccedilνείρου καθορίζει τe agraveντίστοιχο bullλικό ποf βρίσκει iuml ψυχαναλυτcς microb τcν agraveνάλυση τοUuml ccedilνείρου11 Eργασία τοUuml ccedilνείρου ccedilνοmicroάζει τc διεργασία τEacuteς microετατροπEacuteς τοUuml λανθάνοντος περιεχοmicroένου τοUuml ccedilνείρου σb oumlκδηλο Eργασία τEacuteς agraveνάλυσης τελικa ccedilνοmicroάζει τcν agraveντίστοιχη acircργασία acircκείνη δηλαδc ποf πραγmicroατοποιεOuml τcν agraveντίθετη microετατροπc (microετατροπc agraveπe τe oumlκδηλο περιεχόmicroενο τοUuml ccedilνείρου στe λανθάνον)12 ^O Σίγκmicroουντ Φρόυντ σb leνα agraveπe τa τελευταOumlα βιβλία ποf oumlγραψε τe iumlποOumlο φέρει τeν τίτλο laquoBασικbς agraveρχbς τEacuteς ψυχανάλυσηςraquo διακρίνει microεταξf laquooumlκδηλου (manifest) ccedilνειρικοUuml bullλικοUuml καd λανθανουσ΅ν (latent) ccedilνειρικ΅ν σκέψεων ^H διεργασία ποf παράγει τe πρ΅το agraveπe τdς δεύτερες περιγράφεται σaν ccedilνειρικc acircργασία (dream work) ^H microελέτη τEacuteς ccedilνειρικEacuteς acircργασίας microAumlς παρέχει leνα acircξαίρετο παράδειγmicroα τοUuml τρόπου microb τeν iumlποOumlο agraveσυνείδητο bullλικό agraveπe τe αeacuteτe agraveρχικa agraveσυνείδητο agraveλλa καd agraveπωθηmicroένο agraveσυνείδητο microπαίνει microb τc βία στe acircγώ γίνεται προσυνείδητο καί acircξ αumlτίας τ΅ν προσπαθει΅ν τοUuml acircγώ bullφίσταται τdς τροποποιήσεις ποf agraveποκαλοUumlmicroε ccedilνειρικc παραποίηση (dream distortion)raquo Kαd καταλήγει microb τcν eumlξEacuteς διαπίστωση laquoΔbν bullπάρχουν χαρακτηριστικa τοUuml ccedilνείρου ποf νa microcν microποροUumlν νa acircξηγηθοUumlν microb αeacuteτe τeν τρόποraquo13

9 Βλ ΦΡΟΫΝΤ Ψυχανάλυση notππ σσ 43-44 10 ΦΡΟΫΝΤ permilΟνειρο notππ σ 7 11 Βλ notππ σ 19 12 Βλ notππ σσ 19-20 13 ΦΡΟΫΝΤ Ψυχανάλυση notππ σ 44

23

Aπe τc σκοπιa τEacuteς σχέσεως agraveνάmicroεσα στe oumlκδηλο καd τe λανθάνον περιεχόmicroενό τους microποροUumlmicroε νa χωρίσουmicroε τa ugraveνειρα σb τρεOumlς κατηγορίες 1 laquoTa ugraveνειρα ποf εrναι πλήρη νοήmicroατος καd ταυτόχρονα κατανοητά δηλαδc acircντάσσονται στcν ψυχική microας ζωή χωρdς κανένα πρόβληmicroα ^Yπάρχουν πολλa τέτοια ugraveνειρα συνήθως εrναι σύντοmicroα καd κατa κανόνα δbν τa θεωροUumlmicroε umlδιαίτερα agraveξιοσηmicroείωτα διότι δbν microAumlς acircκπλήσσουν οucircτε microAumlς ξενίζουνraquo14 Ta παιδικa ugraveνειρα agraveνήκουν σb αeacuteτc τcν κατηγορία oumlχουν δηλαδc νόηmicroα καd δbν ξενίζουν icircκανοποιοUumlν acircπιθυmicroίες ποf γεννήθηκαν τc microέρα καd oumlmicroειναν agraveνεκπλήρωτες Erναι ecircπλbς καd agraveπροκάλυπτες acircκπληρώσεις acircπιθυmicroι΅ν15 neEνα ocircλλο δεύτερο χαρακτηριστικe τ΅ν παιδικ΅ν ccedilνείρων εrναι trade σχέση τους microb τa βιώmicroατα τEacuteς trademicroέρας καd microάλιστα κατa κανόνα τEacuteς προηγούmicroενης16 Kαd σb αeacuteτc τcν πρώτη κατηγορία δbν λείπει acircντελ΅ς leνα εrδος microετατροπEacuteς ποf microποροUumlmicroε νa τcν agraveποκαλέσουmicroε acircργασία τοUuml ccedilνείρου laquoMιa umlδέα acircκφεροmicroένη microb εeacuteκτική agraveντικαθίσταται microb microιa acircποπτικc εumlκόνα acircκφρασmicroένη στcν iumlριστικc τοUuml eumlνεστώταraquo17 2 laquoTa ugraveνειρα ποf oumlχουν microbν acircσωτερικc συνοχc καd καθαρe νόηmicroα agraveλλa microAumlς ξενίζουν διότι δbν microποροUumlmicroε νa βροUumlmicroε γι αeacuteτe τe νόηmicroα microιa θέση στcν ψυχική microας ζωή Tέτοια περίπτωση oumlχουmicroε notταν πχ ccedilνειρευόmicroαστε notτι leνα agraveγαπηmicroένο συγγενικe πρόσωπο πέθανε agraveπe πανοUumlκλα acircνshy΅ δbν oumlχουmicroε λόγους νa περιmicroένουmicroε νa φοβόmicroαστε j νa bullποθέτουmicroε κάτι τέτοιο καd agraveναρωτιόmicroαστε microb agraveπορία π΅ς microοUuml qρθε αeacuteτc trade umlδέαraquo18 3 laquoTa ugraveνειρα ποf δbν oumlχουν νόηmicroα οucircτε εrναι κατανοητά acircκεOumlνα ποf φαίνονται agraveσυνάρτητα συγκεχυmicroένα καd agraveνόηταraquo19 Aναλύοντας acircπίσης leνα δικό του ugraveνειρο ποf εrδε τe προηγούmicroενο βράδυ iuml Φρόυντ καταλήγει στe συmicroπέρασmicroα notτι τe περιεχόmicroενο τοUuml ccedilνείρου εrναι πολf πιe σύντοmicroο agraveπe τdς umlδέες ποf πιστεύει πgς bullποκαθιστdivideAuml20 ^Eποmicroένως τe ugraveνειρο ποσοτικa

14 ΦΡΟΫΝΤ permilΟνειρο notππ σ 20 15 Βλ notππ σ 24 16 Βλ notππ σ 26 17 neΟππ 18 neΟππ σ 22 19 neΟππ 20 Βλ notππ σ 19

24

καd σb oumlκταση εrναι πολf microικρότερο agraveπe τdς διάφορες καd ποικίλες umlδέες οicirc iumlποOumlες κρύβονται πίσω agraveπe αeacuteτό καd τdς iumlποOumlες καλεOumlται iuml ψυχολόγος νa βρFEacute Δεύτερο συmicroπέρασmicroα στe iumlποOumlο καταλήγει iuml microεγάλος ψυχολόγος εrναι notτι πολλbς φορές frac12ς bullποκινητcς τοUuml ccedilνείρου microπορεOuml νa εrναι leνα agraveσήmicroαντο περιστατικe τEacuteς βραδιAumlς πρdν agraveπe τe ugraveνειρο Kάποιο γεγονός στe iumlποOumlο acircmicroεOumlς δbν δώσαmicroε agraveρκετc σηmicroασία καd τe agraveγνοήσαmicroε microπορεOuml νa εrναι iuml bullποκινητcς τEacuteς ψυχοσωmicroατικEacuteς διεργασίας τοUuml ccedilνείρου21 Ta διάφορα γεγονότα τEacuteς trademicroέρας σηmicroαντικa καd agraveσήmicroαντα microπαίνουν διa τ΅ν αumlσθήσεων στc συνείδησή microας καd agraveπe acircκεOuml agraveποθηκεύονται στe bullποσυνείδητο Te βράδυ στeν asympπνο microας notταν πλέον οicirc αumlσθήσεις bullπολειτουργοUumlν παρουσιάζονται microέσα στa ugraveνειρά microας microέσα agraveπe καινούργιες microορφbς καd δοmicroές Mιa ocircλλη λειτουργία τEacuteς acircργασίας τοUuml ccedilνείρου εrναι trade σύmicroπτυξη j συmicroπύκνωση Λόγshyω τEacuteς τελευταίας δηmicroιουργοUumlνται καd τa agraveσυνάρτητα ugraveνειρα ^H acircργασία τοUuml ccedilνείρου πετυχαίνει microιa θαυmicroαστc σύmicroπτυξη j συmicroπύκνωση σb σχέση microb τdς καταγεγραmicromicroένες umlδέες στdς iumlποOumlες iumlδηγεOuml trade agraveνάλυση καd agraveπe τdς iumlποOumlες bullπάρχουν euroχνη στe ugraveνειρο laquoΔbν θa βροUumlmicroε τότε κανένα στοιχεOumlο τοUuml ccedilνειρικοUuml περιεχοmicroένου agraveπe τe iumlποOumlο τa νήmicroατα τ΅ν συνειρmicro΅ν δbν θa iumlδηγοUumlν πρeς δύο j περισσότερες κατευθύνσεις καmicromicroιa σκηνc j κατάσταση ποf δbν θa συντίθεται agraveπe δύο j περισσότερες acircντυπώσεις j βιώmicroαταraquo22 Γι αeacuteτe καd trade eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρων βασισmicroένη σb αeacuteτc τcν agraveνακάλυψη διατυπώνει τeν πιe κάτω κανόνα laquoneOταν στcν agraveνάλυση microιa agraveβεβαιότητα microπορεOuml νa λάβFη microιa διαζευκτικc acircξήγηση j αeacuteτό j acircκεOumlνο τότε trade eumlρmicroηνεία πρέπει νa agraveντικαταστήσ Fη τa δύο j microb δύο καd στc συνέχεια νa λάβFη τe καθένα agraveπe τa δύο σκέλη frac12ς agraveνεξάρτητη agraveφετηρία γιa microιa σειρa συνειρmicro΅νraquo23 Πολλbς φορbς ξυπνοUumlmicroε agraveπότοmicroα acircξ αumlτίας eumlνeς ccedilνείρου laquoTe ugraveνειροraquo agraveναφέρει iuml Goblot laquoδbν χρειάζεται ocircλλο χρόνο agraveπe τc microεταβατικc περίοδο microεταξf asympπνου καd agraveφύπνισης ^H agraveφύπνιση χρειάζεται χρόνο σb αeacuteτeν τeν χρόνο acircmicroφανίζεται τe ugraveνειρο

21 Βλ notππ 22 neΟππ σ 30 23 neΟππ σ 31

25

permilEχει κανεdς τcν acircντύπωση notτι trade τελευταία εumlκόνα τοUuml ccedilνείρου qταν τόσο oumlντονη γι αeacuteτe acircπέβαλε τcν agraveφύπνιση Στcν πραγmicroατικότητα qταν τόσο oumlντονη acircπειδc τότε brvbarmicroασταν τόσο κοντa στe ξύπνηmicroαraquo24 ^O Φρόυντ notmicroως διαχωρίζοντας τc θέση του πιστεύει notτι τe ugraveνειρο χρειάζεται microιa πιe microακροχρόνια διαδικασία laquoΘέλω νa πιστεύωraquo agraveναφέρει iuml Φρόυντ laquonotτι trade acircργασία τοUuml ccedilνείρου συχνa χρειάζεται περισσότερο agraveπe microία microέρα καd microία νύκτα γιa νa agraveποδώσ Fη τe προϊόν της iumlπότε trade oumlκτακτη τέχνη στc δόmicroηση τοUuml ccedilνείρου χάνει τeν θαυmicroατουργό της χαρακτEacuteρα Erναι notπως leνα πυροτέχνηmicroα ποf eumlτοιmicroάζεται acircπd zρες καd σb microιa στιγmicroc agraveναφλέγεταιraquo25 ^H πορεία τοUuml ccedilνείρου agraveποκτdivideAuml agraveρκετc oumlνταση γιa νa προσελκύσ Fη τc συνείδηση καd νa agraveφυπνίσ Fη τe προσυνειδητό agraveνεξάρτητα agraveπe τeν χρόνο καd τe βάθος τοUuml asympπνου Ta περισσότερα notmicroως ugraveνειρα φαίνεται πgς acircργάζονται σb σχετικa χαmicroηλbς ψυχικbς acircντάσεις agraveφοUuml περιmicroένουν τcν agraveφύπνιση laquopermilEτσι notmicroως acircξηγεOumlταιraquo συmicroπεραίνει iuml Φρόυντ laquoκαd τe γεγονeς notτι κατa κανόνα agraveντιλαmicroβανόmicroαστε κάτι ποf egraveνειρευθήκαmicroε notταν microAumlς ξυπνοUumlν agraveπότοmicroα agraveπe βαθf asympπνο ^H πρώτη microατιa τότε agraveφορdivideAuml notπως καd κατa τcν αeacuteθόρmicroητη agraveφύπνιση τe περιεχόmicroενο τEacuteς agraveντίληψης ποf δηmicroιουργήθηκε agraveπe τcν acircργασία τοUuml ccedilνείρου trade δεύτερη τe προσφερόmicroενο agraveπe τeν acircξωτερικe κόσmicroοraquo26 ^O Σίγκmicroουντ Φρόυντ θεωρεOuml notτι τe περιεχόmicroενο τ΅ν ccedilνείρων προέρχεται agraveπe τa βιώmicroατα τEacuteς trademicroέρας laquoTe γεγονeς notτι notλο τe bullλικό ποf συνθέτει τe περιεχόmicroενο τοUuml ccedilνείρου κατa leναν τρόπο προέρχεται agraveπe τa βιώmicroατα δηλαδc agraveναπαράγεται στe ugraveνειρο acircπανέρχεται στc microνήmicroη αeacuteτe τοeacuteλάχιστον microπορεOuml γιa microAumlς νa θεωρηθFEacute agraveδιαmicroφισβήτητη γνώσηraquo27 Ta ugraveνειρα χαρακτηρίζονται agraveπe microιa laquobullπερmicroνησίαraquo notπως τcν ccedilνοmicroάζει iuml Φρόυντ Πολλbς φορbς microAumlς φαίνονται agraveπλησίαστες οicirc γνώσεις καd τa δεδοmicroένα ποf bullπάρχουν στa ugraveνειρα laquoTe ugraveνειρο microπορεOuml νa περιλαmicroβάν Fη agraveναmicroνήσεις ποf στeν ocircγρυπνο φαίνονται agraveπρόσιτεςraquo28

24 ΦΡΟΫΝΤ ^Ερmicroηνεία notππ σ 499 25 neΟππ σ 500 26 neΟππ 27 neΟππ σ 34 28 neΟππ σ 35

26

Aνάmicroεσα στa πολλa παραδείγmicroατα laquobullπερmicroνησίαςraquo ποf agraveναφέρει iuml Φρόυντ ξεχωρίζουmicroε acircκεOumlνο ποf agraveναφέρει πgς leνας microουσικeς ocircκουσε microιa φορa στe ugraveνειρό του microιa microελshyωδία ποf τοUuml φάνηκε acircντελ΅ς πρωτότυπη Mόνο asympστερα agraveπe πολλa χρόνια τc βρEacuteκε σηmicroειωmicroένη σb microιa παλαιa συλλογc microουσικ΅ν κοmicromicroατι΅ν τcν iumlποία agraveκόmicroη δbν θυmicroAumlται νa oumlχFη πιάσει ποτb στa χέρια του29 Σύmicroφωνα microb τeν Φρόυντ ugraveνειρα microποροUumlν νa δηmicroιουργηθοUumlν microb δύο διαφορετικοfς τρόπους εeuroτε agraveπe τe laquoαeacuteτόraquo εeuroτε agraveπe τe laquoacircγώraquo laquoEeuroτε microιa acircνστικτώδης παρόρmicroηση ποf εrναι κατa κανόνα καταπιεσmicroένη (δηλαδc microιa agraveσυνείδητη acircπιθυmicroία) βρίσκει agraveρκετc δύναmicroη κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου œστε νa προκαλέσ Fη microιa acircντύπωση πάνω στe acircγώ εeuroτε microιa acircπιθυmicroία ποf oumlmicroεινε agraveπe τcν ξύπνια ζωή microιa προσυνείδητη ecircλυσίδα σκέψεων microb notλες τdς συγκρουόmicroενες παρορmicroήσεις ποf τEacuteς agraveνήκουν agraveποκτdivideAuml καινούργια δύναmicroη κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου agraveπe κάποιο agraveσυνείδητο στοιχεOumlοraquo30 Kαd στdς δύο προαναφερθεOumlσες περιπτώσεις iuml microηχανισmicroeς τοUuml σχηmicroατισmicroοUuml τ΅ν ccedilνείρων εrναι iuml euroδιος ^O Φρόυντ καταλήγει σb leνα agraveξιόλογο συmicroπέρασmicroα agraveναφορικa microb τa oumlνστικτα Eκτeς agraveπe τa γνωστa oumlνστικτα βρίσκει πgς laquoκατa τc γέννηση acircmicroφανίζεται leνα oumlνστικτο ποf agraveποβλέπει στcν acircπιστροφc στcν acircνδοmicroήτρια ζωή ποf oumlχει acircγκαταλειφθEacute - leνα oumlνστικτο γιa asympπνο ^O asympπνος εrναι microιa τέτοια acircπιστροφc στc microήτραraquo31 ^O Φρόυντ θεωρεOuml notτι κάθε πρόσωπο ποf γεννιέται στeν κόσmicroο φέρει microαζί του κάποιες καταβολές οicirc iumlποOumlες oumlχουν δηmicroιουργηθEacute microέσα στcν πάροδο τ΅ν αumlώνων καd οicirc iumlποOumlες bullπάρχουν microέσα στcν agraveνθρώπινη φύση καd κληρονοmicroοUumlνται σb κάθε ocircνθρωπο laquoTa ugraveνειραraquo agraveναφέρει iuml Φρόυντ στc microελέτη του ποf φέρει τeν τίτλο Bασικbς agraveρχbς τEacuteς ψυχανάλυσης laquoφέρνουν στe φ΅ς bullλικό ποf δbν θa qταν δυνατe νa προέρχεται οucircτε agraveπe τcν acircνήλικη ζωc τοUuml ccedilνειρευοmicroένου οucircτε agraveπe τcν ξεχασmicroένη του παιδική tradeλικία Eeuromicroαστε bullποχρεωmicroένοι νa τe θεωρήσουmicroε frac12ς microέρος τEacuteς agraveρχαϊκEacuteς κληρονοmicroιAumlς (archaic heritage) ποf φέρνει τe παιδd microαζί του στeν κόσmicroο πρdν agraveπe κάθε δική του acircmicroπειρία καd

29 Βλ notππ σ 36 30 ΦΡΟΫΝΤ Ψυχανάλυση notππ σ 45 31 neΟππ

27

ποf εrναι agraveποτέλεσmicroα τ΅ν acircmicroπειρι΅ν τ΅ν προγόνων του ΣυναντοUumlmicroε στοιχεOumlα ποf agraveντιστοιχοUumlν στe φυλογενετικe αeacuteτe bullλικe στοfς πιe agraveρχαίους agraveνθρώπινους θρύλους καd agraveκόmicroα σb oumlθιmicroα ποf acircπέζησαν καd διατηροUumlνταιraquo Kαd καταλήγει στcν eumlξEacuteς agraveξιοπρόσεκτη παρατήρηση laquopermilEτσι τa ugraveνειρα προσφέρουν microιa πηγή agraveνθρώπινης προϊστορίας ποf δbν εrναι agraveξιοκαταφρόνητηraquo32 Mέσα στe ugraveνειρο πραγmicroατοποιεOumlται trade διεργασία τEacuteς συmicroπύκνωσης Aναφέρει σχετικa iuml Φρόυντ laquoΠάνω agraveπe notλα bullπάρχει microιa acircκπληκτικc τάση γιa συmicroπύκνωση (condensation) microιa regοπc πρeς τeν σχηmicroατισmicroe νέων eumlνοτήτων agraveπe στοιχεOumlα ποf κατa τcν acircγρήγορση iumlπωσδήποτε θa τa κρατούσαmicroε χώρια ^Ως συνέπεια αeacuteτοUuml leνα microόνο στοιχεOumlο τοUuml oumlκδηλου ccedilνείρου συχνa agraveντιπροσωπεύει iumlλόκληρο agraveριθmicroe λανθανουσ΅ν ccedilνειρικ΅ν σκέψεων σaν νa qταν leνας συνδυασmicroένος bullπαινιγmicroeς γιa notλες αeacuteτέςraquo Kαd καταλήγει microb τcν eumlξEacuteς agraveξιοπρόσεκτη παρατήρηση laquoOicirc διαστάσεις τοUuml oumlκδηλου περιεχοmicroένου eumlνeς ccedilνείρου εrναι acircκπληκτικa microικρbς σb σύγκριση microb τeν πλοUumlτο τοUuml bullλικοUuml agraveπe τeν iumlποOumlο ξεπήδησεraquo33 ^H εeacuteκολία microb τcν iumlποία νοητικbς acircνστάσεις (j συνδέσεις) microετατοπίζονται (displaced) agraveπe τe leνα στοιχεOumlο στe ocircλλο ccedilνοmicroάζεται microετατόπιση laquoΣυχνa συmicroβαίνει leνα στοιχεOumlο ποf qταν agraveσήmicroαντο στdς ccedilνειρικbς σκέψεις νa παρουσιάζεται frac12ς τe πιe καθαρό καd agraveνάλογα τe πιe χαρακτηριστικe τοUuml oumlκδηλου ccedilνείρου καd agraveντίστροφα οeacuteσιώδη στοιχεOumlα τ΅ν ccedilνειρικ΅ν σκέψεων νa agraveντιπροσωπεύωνται στe oumlκδηλο ugraveνειρο microb τοfς πιe agravemicroυδροfς bullπαινιγmicroούςraquo34 neEνα ocircλλο agraveξιόλογο συmicroπέρασmicroα στe iumlποOumlο καταλήγει iuml Σίγκmicroουντ Φρόυντ εrναι notτι πολλbς φορbς trade asympπαρξη τ΅ν πιe agraveσήmicroαντων κοιν΅ν στοιχείων microεταξf δύο στοιχείων εrναι agraveρκετή γιa νa acircπιτρέψFη στcν ccedilνειρικc acircργασία νa agraveντικαταστήσ Fη τe leνα microb τe ocircλλο γιa iumlποιονδήποτε ocircλλο σκοπό Mb αeacuteτοfς τοfς δύο ccedilνειρικοfς microηχανισmicroούς τEacuteς συmicroπύκνωσης καd τEacuteς microετατόπισης trade δυσκολία τEacuteς eumlρmicroηνείας eumlνeς ccedilνείρου αeacuteξάνεται κατa πολύ ^O Φρόυντ χρησιποποιεOuml τdς δύο αeacuteτbς umlδιοmicroορφίες προκειmicroένου νa καθορίσFη τc φύση τEacuteς

32 neΟππ σ 46 33 neΟππ σ 48 34 neΟππ

28

πρωταρχικEacuteς διεργασίας ποf oumlχει δώσει στe laquoαeacuteτόraquo Γιa νa agraveποδείξFη microάλιστα καd τc θέση του notτι τe laquoαeacuteτeraquo θεωρεOuml πιe σηmicroαντικc τcν εeacuteκαιρία νa ξεφορτώσFη ποσότητες διέγεσης παρa iumlτιδήποτε ocircλλο agraveναφέρει καd τe παράδειγmicroα τοUuml δόκιmicroου bullπαξιωmicroατικοUuml iuml iumlποOumlος δέχεται σιωπηλa microία acircπίπληξη agraveπe τeν agraveνώτερό του agraveλλa ξεσπ divideAuml πάνω στeν πρ΅το agraveθshy΅ο στρατιώτη τeν iumlποOumlο συναντdivideAuml κατa τύχη35 Erναι πολλbς φορές ποf ξεχνοUumlmicroε microερικa ugraveνειρα acircνshy΅ microερικbς ocircλλες τa θυmicroόmicroαστε oumlστω κι iν περάσουν agraveρκετa χρόνια laquoOicirc λόγοιraquo agraveναφέρει iuml Φρόυντ laquoγιa τe ξέχασmicroα τ΅ν ccedilνείρων εrναι agraveρχικa οicirc euroδιοι ποf καd στcν ocircγρυπνη ζωc acircπιφέρουν τe ξέχασmicroα neOταν εeuromicroαστε ξύπνιοι ξεχνοUumlmicroε συνήθως γρήγορα πάρα πολλa agraveπe αeacuteτά ποf αumlσθανθήκαmicroε καd agraveντιληφθήκαmicroε acircπειδc qταν πολf agraveδύνατα acircπειδc trade σχετικc ψυχικc διέγερση δbν ξεπέρασε leναν frac12ρισmicroένο βαθmicroόraquo36 Te euroδιο agraveκριβ΅ς συmicroβαίνει καd microb πολλbς ccedilνειρικbς εumlκόνες laquoξεχνιοUumlνται acircπειδc qταν πολf agraveχνές acircνshy΅ οicirc ζωηρότερες εumlκόνες διατηροUumlνται στc microνήmicroηraquo37 Eπιπρόσθετα ξεχνοUumlmicroε πιe εucircκολα notταν εeuromicroαστε σb κατάσταση agraveγρυπνίας κάτι ποf συνέβη microόνο microιa φορά παρa notσα εeuroχαmicroε τcν εeacuteκαιρία νa τa agraveντιληφθοUumlmicroε acircπανειληmicromicroένα38 neEνας ocircλλος σηmicroαντικeς λόγος γιa τeν iumlποOumlο ξεχνοUumlmicroε τa ugraveνειρα εrναι notτι τa τελευταOumlα εrναι τdς περισσότερες φορbς agraveκατανόητα καd χωρdς τάξη ^H συνείδησή microας agraveποmicroνηmicroονεύει πολf πιe εucircκολα notταν οicirc προσλαmicroβανόmicroενες παραστάσεις δbν microένουν microεmicroονωmicroένες agraveλλa συνάπτουν κατάλληλους δεσmicroοfς καd εicircρmicroούς ^O Φρόυντ agraveναλύοντας τdς δύο oumlννοιες τοUuml ccedilνείρου καd τEacuteς τηλεπάθειας καd microέσα agraveπe τcν acircmicroπειρία καταδεικνύει notτι δbν microπορεOuml νa bullπάρχει καmicroιa σχέση microεταξύ τους laquoΘa umlσχυριστ΅raquo agraveναφέρει laquonotτι bullπάρχει acircλάχιστη σχέση microεταξύ τους καd notτι στcν περίπτωση ποf θa acircπιβεβαιωνόταν trade asympπαρξη τηλεπαθητικ΅ν ccedilνείρων τe γεγονeς αeacuteτe δbν θa oumlπρεπε νa acircπιφέρFη καmicroιa agraveλλαγc στc θεωρία microας γιa τe ugraveνειροraquo39 Γιa νa acircπιβεβαιώσ Fη microάλιστα καd agraveπe τcν προσωπική του acircmicroπειρία τc θέση του agraveναφέρει καd τa eumlξEacuteς χαρακτηριστικά laquoΣτa

35 Βλ notππ σ 49 36 ΦΡΟΫΝΤ ^Ερmicroηνεία notππ σ 63 37 neΟππ 38 Βλ notππ 39 ΦΡΟΫΝΤ Τηλεπάθεια σ 68

29

εeuroκοσι eumlφτa περίπου χρόνια ποf acircργάζοmicroαι frac12ς ψυχαναλυτής οeacuteδέποτε συνάντησα σb κάποιον agraveπe τοfς agraveσθενεOumlς microου leνα πραγmicroατικe τηλεπαθητικe ugraveνειροraquo40 Πολλbς φορές agraveναφέρει iuml Φρόυντ oumlτυχε νa συmicroβοUumlν πολλa τυχαOumlα περιστατικά laquoοeacuteτε microιa φορa notmicroως αeacuteτbς οicirc τόσο κατάλληλες συmicroπτώσεις δbν microοUuml oumlδωσαν τcν εeacuteκαιρία νa συναντήσω leνα τηλεπαθητικe ugraveνειρο καd iς διαρκοUumlσε trade θεραπεία γιa microισe j iumlλόκληρο χρόνο καmicroιa φορa καd γιa περισσότερα χρόνιαraquo41

40 neΟππ σ 70 41 neΟππ

30

31

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄ Απόψεις τοUuml Kaρλ Γιοfγκ γιa τa ugraveνειρα

bullπe τe πρOumlσmicroα τοUuml ecircγίου Iωάννου Σιναΐτου Στe κεφάλαιο αeacuteτe acircπιχειρεOumlται microιa σύγκριση καd leνας παραλληλισmicroeς τοUuml τρόπου σκέψεως τοUuml ^EλβετοUuml ψυχολόγου Kaρλ Γιοfγκ καd τ΅ν notσων oumlχει βιώσει καd καταγράψει iuml κορυφαOumlος agraveσκητικeς πατέρας plusmnγιος Iωάννης Σιναΐτης περd τ΅ν ccedilνείρων Bαθύτερος στόχος τEacuteς microελέτης αeacuteτEacuteς εrναι trade acircπιστηmicroονική διa τEacuteς Ψυχολογίας τοUuml βάθους acircπαλήθευση καd τεκmicroηρίωση τ΅ν notσων πρe πολλ΅ν αumlώνων acircδίδαξαν οicirc νηπτικοd Πατέρες τEacuteς Eκκλησίας microας Στcν agraveρχαιότητα τa ugraveνειρα oumlπαιζαν microεγάλο καd πρωταρχικe ρόλο στc ζωc τ΅ν agraveνθρώπων ΘεωροUumlνταν κυρίως agraveπe agraveρχαίους agraveνατολικοfς λαούς notτι qσαν leνα microέσο microb τe iumlποOumlο acircπικοινωνοUumlσαν οicirc θεοd (bullπερφυσικbς δυνάmicroεις) microb τοfς agraveνθρώπους laquoEumlς πολλaς θρησκείας bullπEacuteρχεν trade agraveντίληψις notτι trade ψυχc τοUuml agraveνθρώπου κατa τcν διάρκειαν τοUuml asympπνου acircγκαταλείπει τe σ΅microα καd microεταβαίνει εumlς τcν bullπερκόσmicroιον πραγmicroατικότητα j notτι αasympτη trade microεταφυσικc πραγmicroατικότης εumlσβάλλει acircντeς τοUuml agraveνθρώπου καθ nν χρόνον οyτος κοιmicroAumlταιraquo42 Στcν agraveρχαία ^Eλλάδα acircπίσης qταν agraveποδεκτe notτι τa ugraveνειρα προέρχονταν agraveπe τeν agraveρχηγe τ΅ν θε΅ν τeν Δία laquoKαd γaρ τ ugraveναρ acircκ Διός acircστιraquo43 Στcν icircστορία τοUuml περιούσιου λαοUuml τοUuml ΘεοUuml δηλαδc τοUuml Iσραήλ iuml Θεeς acircπικοινωνεOuml διa τ΅ν ccedilνείρων γιa δύο λόγους α΄ προκειmicroένου νa agraveποκαλύψFη τc θέλησή του καd β΄ γιa νa προαναγγείλFη leνα microελλοντικe γεγονός notπως trade oumlλευση τοUuml Mεσσία Kαd στcν Kαινc Διαθήκη iuml Θεeς agraveποκαλύπτει τc βουλή του σb διάφορα πρόσωπα προκειmicroένου νa συνεργήσουν καd αeacuteτa στe κοσmicroοσωτήριο oumlργο τEacuteς acircνανθρωπήσεως permilEτσι βλέπουmicroε notτι τa ugraveνειρα διαχρονικά microέσα στcν παγκόσmicroια icircστορία εrχαν καd oumlχουν leνα πρωταρχικe regόλο στc ζωc τοUuml agraveνθρώπου neEνας agraveπe τοfς microεγαλύτερους acircκπροσώπους τEacuteς laquoΨυχολογίας τοUuml βάθουςraquo εrναι iuml ^Eλβετeς ψυχολόγος Kaρλ Γ Γιούγκ ΘεωρεOumlται agraveπe τοfς δηmicroιουργοfς τEacuteς laquoψυχολογίας τοUuml bullποσυνειδήτουraquo Mελέτησε σb βάθος agraveπe τc δική του ccedilπτικc γωνία τe βάθος τEacuteς agraveνθρώπινης ψυχEacuteς Ποιeς εrναι notmicroως iuml

42 Ι Δ ΚΑΡΑΒΙΔΟΠΟΥΛΟΥ permilΟνειρον ΘΗΕ τ 9 στ 923 43 ^Omicroήρου Iλιάδα A΄ 63

32

iumlρισmicroeς τοUuml laquobullποσυνειδήτουraquo καd ποιa trade διαφορά του agraveπe τe laquoagraveσυνείδητοraquo neEνας ecircπλeς iumlρισmicroeς τοUuml bullποσυνειδήτου ποf βρίσκουmicroε στc laquoΘρησκευτικc καd Hθικc Eγκυκλοπαιδείαraquo εrναι iuml eumlξEacuteς laquoTe bullποσυνείδητον εrναι trade leδρα τEacuteς πίστεως καd τ΅ν τάσεων acircκείνων τEacuteς agraveνθρωπίνης ψυχEacuteς αicirc iumlποOumlαι bullπερβαίνουν τeν λόγονraquo44 ^O iumlρισmicroeς αeacuteτeς notmicroως δbν νοmicroίζω notτι icircκανοποιεOuml τa acircπιστηmicroονικa κριτήρια τa iumlποOumlα θέτει iuml κλάδος τEacuteς Ψυχολογίας τοUuml βάθους notπως oumlχει agraveναπτυχθEacute σήmicroερα Te bullποσυνείδητο πλέον δbν bullπερβαίνει τeν λόγο agraveλλa agraveντίθετα εrναι acircπιστηmicroονικe agraveντικείmicroενο πρeς διερεύνηση laquo^Yποσυνείδητο σηmicroαίνει τcν ψυχικcν σφαOumlραν geτις διαφεύγει τEacuteς προσοχEacuteςraquo45 Πάλιν iuml iumlρισmicroeς αeacuteτeς εrναι acircλλιπcς καd bullποκειmicroενικός διαφεύγει τcν προσοχc κάποιου agraveτόmicroου agraveλλa bullπάρχει πιθανότητα νa agraveναγνωρίζεται agraveπe κάποιον oumlmicroπειρο ψυχολόγο permilEτσι προσπαθ΅ντας νa δώσουmicroε τeν δικό microας iumlρισmicroe στe bullποσυνείδητο θa microπορούσαmicroε νa τe καθορίσουmicroε frac12ς eumlξEacuteς laquo^Yποσυνείδητο εrναι leνας χαώδης χ΅ρος στa βαθύτερα microέρη τEacuteς ψυχEacuteς microέσα στeν iumlποOumlο agraveπωθοUumlνται α΄ notλες οicirc προσλαmicroβανόmicroενες παραστάσεις διa τ΅ν αumlσθητηρίων ccedilργάνων καd β΄ notλες οicirc σκέψεις συναισθήmicroατα acircπιθυmicroίες φαντασιώσεις κλπ τEacuteς συνειδήσεώς microας ^Oποιαδήποτε παράσταση agraveπωθεOumlται agraveποθηκεύεται στeν χ΅ρο τοUuml bullποσυνειδήτου EκεOuml διενεργοUumlνται ζυmicroώσεις καd σb agraveνύποπτο χ΅ρο καd χρόνο καd bullπe νέα δοmicroc καd microορφc acircmicroφανίζεται στe συνειδητe microέρος τEacuteς ψυχEacuteς χωρdς iuml ocircνθρωπος νa agraveντιλαmicroβάνεται πολλbς φορbς τe νέο της πρόσωποraquo Πιστεύω notτι αeacuteτeς iuml iumlρισmicroeς καλύπτει leνα agraveρκετe microέρος τEacuteς οeacuteσίας καd τ΅ν λειτουργι΅ν τοUuml bullποσυνειδήτου ^O Kaρλ Γιοfγκ κάνει τcν eumlξEacuteς παροmicroοίωση laquoTe agraveσυνείδητο acircξαιτίας τEacuteς agraveκαθόριστης oumlκτασής του microπορεOuml νa παροmicroοιασθFEacute microb τc θάλασσα trade συνείδηση notmicroως microοιάζει περισσότερο microb leνα νησί ποf ξεπροβάλλει agraveπ αeacuteτc τc θάλασσαraquo46 Bλέπουmicroε notτι στa διάφορα κείmicroενα περd Ψυχολογίας δbν γίνεται σαφcς διάκριση τοUuml laquobullποσυνειδήτουraquo agraveπe τe laquoagraveσυνείδητοraquo Mb τeν notρο laquoagraveσυνείδητοraquo δηλώνουmicroε τdς

44 Εeacuteάγγελος Θεοδώρου Γιοfνγκ Κάρολος ΘΗΕ τ 4 στ 522 45 Βλ λEacutemicromicroα ^Υποσυνείδητον ΘΗΕ τ 11 στ 968 46 ΓΙΟΥΓΚ Αγωγή σ 10

33

διαδικασίες τ΅ν βιοφυσιολογικ΅ν φαινοmicroένων ποf agraveποτελοUumlν τdς ζωϊκbς λειτουργίες καd συνοδεύουν τc δραστηριότητα τοUuml περιφερειακοUuml καd κεντρικοUuml συστήmicroατος καθgς καd τc συmicroπεριφορa τοUuml microεγαλύτερου microέρους τ΅ν στοιχειωδ΅ν agraveνακλάσεων47 Στcν καθηmicroερινή microας ζωc microb τc λέξη laquougraveνειροraquo ποf χρησιmicroοποιοUumlmicroε πολf συχνά microποροUumlmicroε νa προσδιορίσουmicroε κάποιες oumlννοιες συγγενικbς τc microιa microb τcν ocircλλη Πρώτη eumlρmicroηνεία τEacuteς λέξεως ugraveνειρο εrναι trade καθ asympπνον ccedilπτασία δηλαδc αeacuteτό ποf laquoβλέπουmicroεraquo τcν œρα ποf κοιmicroόmicroαστε Bεβαίως acircδ΅ διαπιστώνουmicroε notτι χρησιmicroοποιοUumlmicroε τeν notρο iumlρ΅ ccedilπτασία καd βλέπω χωρdς νa λειτουργFEacute κiν trade αeuroσθηση τEacuteς iumlράσεως Erναι πολf συγγενbς αeacuteτό ποf λέγει iuml Kύριος laquoyenνα βλέποντες βλέπωσι καd microc euroδωσιraquo48 Δεύτερο περιεχόmicroενο τEacuteς λέξεως ugraveνειρο εrναι trade agraveπραγmicroατοποίητη acircλπίδα Λέmicroε συχνά laquoMcν κάν Fης ugraveνειρα αeacuteτe δbν microπορεOuml νa γίν Fηraquo j laquoαeacuteτe οucircτε στe ugraveνειρό σου νa τe σκεφτFEacuteςraquo Mb αeacuteτbς τdς acircκφράσεις δηλώνουmicroε notτι microιa eumlνέργεια δbν πρόκειται ποτb νa πραγmicroατοποιηθFEacute Δύο τελευταOumlες eumlρmicroηνεOumlες ποf δίνουmicroε στc λέξη ugraveνειρο εrναι κάθε τd τe frac12ραOumlο j microεγαλει΅δες laquoΠράγmicroατι αeacuteτe εrναι σaν leνα ugraveνειροraquo δηλαδc εrναι microεγαλει΅δες καd iuml διακαcς πόθος laquoAeacuteτe εrναι τe ugraveνειρο τEacuteς ζωEacuteς microου (iuml διακαcς πόθος microου) νa γίνω τραγουδίστριαraquo Mb αeacuteτa συmicroπεραίνουmicroε notτι συνήθως αeacuteτά ποf βλέπουmicroε στa ugraveνειρά microας εrναι α΄ agraveπραγmicroατοποίητοι πόθοι β΄ frac12ραOumlα καd microεγαλειώδη σχέδια καd γ΄ διακαεOumlς πόθοι Στcν Ψυχολογία ugraveνειρο iumlρίζεται frac12ς τe laquoσύνολο j σειρa agraveσυνάρτητων παραστάσεων umlδε΅ν καd συγκινήσεων ποf παρουσιάζονται στeν νοUuml τοUuml agraveνθρώπου κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου agraveδρανούσης τEacuteς συνειδήσεως j frac12ς agraveλληλουχία φανταστικ΅ν γεγονότων στa iumlποOumlα νοερ΅ς παρίσταται iuml κοιmicroώmicroενοςraquo49 neΕνας agraveπe τοfς microεγαλύτερους acircπιστήmicroονες iuml iumlποOumlος agraveσχολήθηκε διεξοδικa microb τa ugraveνειρα πιστεύω notτι bullπEacuteρξε iuml ^Eλβετeς ψυχολόγος Kaρλ Γιούγκ Σb microιa διάλεξή του microb θέmicroα

47 Βλ λEacutemicromicroα ^Υποσυνείδητον ΘΗΕ τ 11 στ 968 48 Mάρκ δ΄ 12 49 ΚΑΡΑΚΟΒΟΥΝΗ permilΟνειρα σ 15

34

laquo^H σηmicroασία τEacuteς AναλυτικEacuteς Ψυχολογίας γιa τcν agraveγωγc τοUuml παιδιοUumlraquo acircρωτdivideAuml regητορικshy΅ τshy΅ τρόπshyω laquoMa τί εrναι ugraveνειροraquo καd δίνει τeν eumlξEacuteς iumlρισmicroό laquoTe ugraveνειρο εrναι leνα προϊeν τEacuteς agraveσυνείδητης ψυχικEacuteς δραστηριότητας κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου Στcν κατάσταση αeacuteτc trade ψυχc ξεφεύγει σb microεγάλο βαθmicroe agraveπe τeν oumlλεγχο τEacuteς συνείδησής microας Mb τe microικρe bullπόλοιπο τEacuteς συνείδησης ποf microAumlς agraveποmicroένει στcν κατάσταση τοUuml asympπνου δbν microποροUumlmicroε παρa microονάχα νa agraveντιλαmicroβανόmicroαστε τa notσα συmicroβαίνουν Δbν εeuromicroαστε notmicroως σb θέση νa κατευθύνουmicroε τa ψυχολογικa συmicroβάντα σύmicroφωνα microb τοfς σκοποfς καd τc θέλησή microας καd eumlποmicroένως δbν oumlχουmicroε οucircτε τc δυνατότητα νa κάνουmicroε λάθος καd νa acircξαπατήσουmicroε τeν eumlαυτό microας Te ugraveνειρο εrναι microιa διαδικασία αeacuteτόmicroατη ποf βασίζεται στcν agraveνεξάρτητη λειτουργία τοUuml agraveσυνειδήτουraquo50 neEνα iumlρισmicroe τοUuml τί εrναι ugraveνειρο microAumlς δίνει iuml plusmnγιος Iωάννης iuml Σιναΐτης λέγοντας notτι laquoEνύπνιόν acircστι νοeς κίνησις acircν agraveκινησίdivideα σώmicroατοςraquo51 permilOνειρο δηλαδc εrναι microιa κίνηση τοUuml νοUuml acircνshy΅ τe σ΅microα εbullρίσκεται agraveκίνητο Συνήθως τe microυαλό microας acircπιτελεOuml τcν acircργασία του δηλαδc σκέφτεται notταν τe σ΅microά microας εrναι ξύπνιο καd οicirc αumlσθήσεις σb λειτουργία Te ugraveνειρο εrναι κάποιες παραστάσεις στe microυαλό microας ποf agraveναδύονται agraveπe τe bullποσυνείδητο notταν τe σ΅microά microας βρίσκεται σb κατάσταση asympπνου notταν δηλαδc οicirc αumlσθήσεις bullπολειτουργοUumlν Στeν Γ΄ Λόγο του laquoΠερd ξενιτείαςraquo iuml plusmnγιος Iωάννης θεωρεOuml agraveναγκαOumlο καd acircπιβεβληmicroένο νa γράψFη microερικbς σκέψεις γύρω agraveπe τa ugraveνειρα Προσθέτει microάλιστα καd τίτλο laquoΠερd acircνυπνίων acircπακολουθούντων εumlσαγωγικοOumlςraquo52 ΘεωρεOuml δηλαδc notτι τa laquoacircνύπνιαraquo εrναι κυρίως χαρακτηριστικe γνώρισmicroα τ΅ν agraveρχαρίων Te microεγαλύτερο ugraveνειρο δbν διαρκεOuml παρa microερικa microόνο δευτερόλεπτα Kαd notmicroως microέσα στe ugraveνειρο trade agraveνθρώπινη φαντασία bullπερβαίνει τοfς notρους τEacuteς φύσεως καd τοUuml χωροχρόνου neEνα παράδειγmicroα γιa τcν κατανόηση τEacuteς φύσεως καd bullφEacuteς τοUuml ccedilνείρου εrναι iuml κινηmicroατογράφος (j σινεmicroά cinema = κίνηmicroα notπως διαφορετικά microb agraveντιδανεισmicroό τeν ccedilνοmicroάζουmicroε στcν Kύπρο)

50 ΓΙΟΥΓΚ Αγωγή notππ σσ 20-21 51 ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος Γ΄ Περd ξενιτείας στ 36 σ 63 PG 88 669B 52 neΟππ Λόγος Γ΄ Περd ξενιτείας στ 35 σ 62 PG 88 669B

35

laquoTοUumlτο φαίνεται κατ acircξοχcν εumlς τeν κινηmicroατογράφον τοUuml iumlποίου αicirc εumlκόνες πλεονεκτοUumlν εumlς κίνησιν oumlχουσαι τcν δυνατότητα τEacuteς καd acircν τshy΅ ccedilνείρshyω παρατηρουmicroένης καταργήσεως τ΅ν χωροχρονικ΅ν agraveποστάσεωνraquo53 ^Eποmicroένως trade acircφεύρεση τοUuml κινηmicroατογράφου oumlχει τcν πηγή της στeν τρόπο λειτουργίας τοUuml ccedilνείρου Kαd στdς δύο περιπτώσεις πρόκειται microAumlλλον περd agraveπραγmicroατοποιήτων καd φανταστικ΅ν γεγονότων Παραίσθηση j παραισθησία ccedilνοmicroάζεται trade agraveπάτη τ΅ν αumlσθήσεων ποf προκαλεOuml σφαλερbς agraveντιλήψεις neOταν λόγου χάριν δοUumlmicroε στa σκοτεινa leνα σάκκο j microιa καπαρντOumlνα κρεmicroασmicroένη καd τcν acircκλάβουmicroε σaν κάποιον ocircνθρωπο j φάντασmicroα τότε microAumlς δηmicroιουργεOumlται φόβος καd τρόmicroος Aeacuteτc trade διεργασία ccedilνοmicroάζεται παραίσθηση Σαφ΅ς acircκτeς agraveπe τe acircξωτερικe acircρέθισmicroα τe iumlποOumlο εrναι agraveπαραίτητο γιa τc διεργασία αeacuteτc τEacuteς παραισθήσεως πρέπει νa acircνυπάρχFη καd iuml acircσωτερικeς φόβος καd trade ταραχc microέσα στcν ψυχc τοUuml agraveνθρώπου iuml iumlποOumlος καd θa τροποποιFEacute στa microάτια του τe agraveντικείmicroενο ποf βλέπει σύmicroφωνα microb τdς acircσωτερικές του προδιαθέσεις καd φόβους Ψευδαίσθηση j ψευδαισθησία καλεOumlται trade διαταραχc τEacuteς αumlσθήσεως κατa τcν iumlποία παράγεται συναίσθηmicroα χωρdς κάποιο acircξωτερικe acircρέθισmicroα neOταν παραδείγmicroατος χάριν εeuromicroαστε ocircρρωστοι τότε microέσα στe παραλήρηmicroά microας agraveναδύονται agraveπe τdς αumlσθήσεις microας διάφορες παραστάσεις ποf acircmicroφανίζονται microπροστά microας σaν νa εrναι πραγmicroατικές Aeacuteτe ccedilνοmicroάζεται ψευδαισθησία Te κοινe στοιχεOumlο καd στdς δύο περιπτώσεις εrναι notτι bullπάρχει microιa λανθάνουσα ψυχικc κατάσταση κατa τcν iumlποία δηmicroιουργοUumlνται j agraveναδύονται agraveπe τe bullποσυνείδητο στe συνειδητe microέρος τEacuteς ψυχEacuteς κάποια ψεύτικα εeuroδωλα ποf τελικa ξεγελοUumlν τeν ocircνθρωπο λόγshyω τEacuteς agraveσθενείας του ^H εumlδοποιeς διαφορa τEacuteς παραίσθησης agraveπe τc ψευδαισθησία εrναι notτι στcν τελευταία δbν bullπάρχει acircξωτερικe acircρέθισmicroα acircνshy΅ στcν πρώτη bullπάρχει ccedilπτικe (j agraveκόmicroη καd agraveκουστικό θa λέγαmicroε) agraveντικείmicroενο καd εeuroδωλο Φαντασία στcν acircκκλησιαστικc iumlρολογία καd εumlδικώτερα στeν plusmnγιο Iωάννη Σιναΐτη iumlρίζεται frac12ς leνα notραmicroα ποf ccedilφείλεται σb ψευδαίσθηση Mb τρεOumlς ecircπλbς προτάσεις δίνει iumlρισmicroοfς γιa τe

53 ΔΗΜ Β ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ Φάντασmicroα ΘΗΕ τ 11 στ 990

36

τί εrναι παραίσθηση καd ψευδαισθησία ^H iumlρολογία ποf χρησιmicroοποιεOuml εrναι σαφ΅ς διαφορετικc agraveπe τcν acircπιστηmicroονικc iumlρολογία ποf χρησιmicroοποιεOumlται σήmicroερα Te νόηmicroα notmicroως καd περιεχόmicroενο τ΅ν λέξεων εrναι τe euroδιο Mb τeν notρο laquoφαντασίαraquo acircννοεOuml τόσο τcν παραίσθηση notσο καd τcν ψευδαισθησία Erναι notmicroως τόσο λεπτeς καd δυσδιάκριτος iuml διαχωρισmicroeς τ΅ν πλαισίων microεταξf ccedilνείρου καd φαντασίας (παραίσθησης καd ψευδαισθησίας) ποf δύσκολα microπορεOuml agraveκόmicroη καd leνας εumlδικeς ψυχολόγος νa ξεχωρίσ Fη τa notρια τEacuteς κάθε microιAumlς λειτουργίας τEacuteς συνειδήσεως Aναφέρει λοιπeν iuml Iωάννης Σιναΐτης τa eumlξEacuteς χαρακτηριστικά laquoΦαντασία acircστdν agraveπάτη ccedilφθαλmicro΅ν acircν κοιmicroωmicroένFη διανοίdivideα φαντασία acircστdν oumlκστασις νοός acircγρηγορότος τοUuml σώmicroατος Φαντασία acircστdν agraveνυπόστατος θεωρίαraquo54 δηλαδc φαντασία εrναι microιa acircξαπάτηση τ΅ν ccedilφθαλmicro΅ν notταν τe microυαλe κοιmicroAumlται Φαντασία εrναι microιa παρασάλευση τοUuml νοUuml acircνshy΅ τe σ΅microα εrναι ξύπνιο Φαντασία εrναι leνα θέαmicroα ποf δbν bullπάρχει στcν πραγmicroατικότητα Mb τcν πρώτη πρόταση iuml Ιωάννης Σιναΐτης (φαντασία εrναι microιa acircξαπάτηση τ΅ν ccedilφθαλmicro΅ν notταν τe microυαλe κοιmicroAumlται) πρdν agraveκόmicroη acircmicroφανισθFEacute trade Ψυχολογία τοUuml βάθους ποf acircγκαινίασε iuml Φρόυντ δείχνει notτι γιa νa λειτουργήσ Fη καd νa agraveναδυθFEacute agraveπe τa oumlγκατα τοUuml bullποσυνειδήτου microιa παράσταση πρέπει νa acircνυπάρχουν οicirc agraveπαραίτητες προϋποθέσεις Aeacuteτbς εrναι trade agraveδρανοποίηση τ΅ν λειτουργι΅ν τ΅ν αumlσθήσεων καd frac12ς agraveπότέλεσmicroα αeacuteτοUuml trade laquoχειmicroερία νάρκωσηraquo τοUuml microυαλοUuml microας neOταν βρισκόmicroαστε σb acircγρήγορση καd eumlτοιmicroότητα τότε δbν microπορεOuml νa λειτουργήσ Fη καmicromicroία agraveπe τdς δύο agraveσθένειες τEacuteς συνειδήσεως (παραίσθηση ψευδαισθησία) Mb τc δεύτερη πρόταση (φαντασία εrναι microιa παρασάλευση τοUuml νοUuml acircνshy΅ τe σ΅microα εrναι ξύπνιο) iuml plusmnγιος δείχνει notτι oumlστω καd iν τe σ΅microα εrναι ξύπνιο agraveκόmicroη καd τότε microπορεOuml νa agraveναδυθοUumlν microέσα agraveπe τe bullποσυνείδητο διάφορες agraveπωθηmicroένες agraveπe τcν καθηmicroερινc ζωc παραστάσεις Συνήθως αeacuteτc εrναι microιa διεργασία ποf γίνεται notταν agraveδρανοποιEacuteται τόσο τe σ΅microα notσο καd iuml νοUumlς τοUuml agraveνθρώπου Mb τcν τρίτη πρόταση (φαντασία εrναι leνα θέαmicroα ποf δbν bullπάρχει στcν πραγmicroατικότητα) iuml βαθυστόχαστος νηπτικeς

54 ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος Γ΄ Περd ξενιτείας στ 37 σ 63 PG 88 669BC

37

πατέρας καθορίζει τe περιεχόmicroενο τEacuteς λειτουργίας τόσο καd κυρίως τEacuteς παραίσθησης κατa τcν ταπεινή microας γνώmicroη notσο καd τEacuteς ψευδαισθησίας πάλιν Eνshy΅ βλέπουmicroε leνα agraveντικείmicroενο στcν πραγmicroατικότητα λόγshyω τοUuml νευρωτικοUuml παραληρήmicroατος στe iumlποOumlο βρισκόmicroαστε ταυτίζουmicroε τe iumlρώmicroενο (αumlσθητe) microb τe agraveναδυόmicroενο acircκ τEacuteς συνειδήσεως Aeacuteτc trade διεργασία στc γλ΅σσα τEacuteς ψυχολογίας ccedilνοmicroάζεται παραίσθηση Σίγουρα microπορεOuml νa eumlρmicroηνευθFEacute trade πρόταση αeacuteτc καd frac12ς ψευδαισθησία χωρdς δηλαδc νa bullπάρχ Fη κανένα εumlδωλο j agraveντικείmicroενο laquoacircναντίον τ΅ν ccedilφθαλmicro΅ν microαςraquo (agraveπέναντι agraveπe τa microάτια microας) νa agraveναδύεται καd agraveναπλάθεται τe agraveντικείmicroενο agraveπe τe bullποσυνείδητο laquomicroπροστa στa microάτια microαςraquo ^O Γιοfγκ σb microιa microελέτη του ποf τιτλοφορεOumlται laquoEumlσαγωγc στcν eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρωνraquo agraveναφέρει notτι κάθε γλ΅σσα agraveλλa umlδιαίτερα trade acircκκλησιαστική εrναι γεmicroάτη agraveπe σύmicroβολα Aeacuteτe τe γεγονeς ccedilφείλεται στe notτι bullπάρχουν agraveναρίθmicroητα πράγmicroατα ποf βρίσκονται πέρα καd microακριa agraveπe τdς περιοχbς τEacuteς agraveνθρώπινης κατανόησης καd τοUuml acircπιστηmicroονικοUuml acircπιστητοUuml notπως θa λέγαmicroε σήmicroερα55 ^H microελέτη βέβαια αeacuteτc agraveρχικa δbν εrχε τίτλο καd προοριζόταν frac12ς εumlσαγωγc σb leνα συmicroπόσιο microb τίτλο laquo^O permilAνθρωπος καd τa Σύmicroβολά τουraquo Ta σύmicroβολα j τοfς συmicroβολισmicroοfς αeacuteτοfς χρησιmicroοποιεOuml acircνσυνείδητα j τdς πιe πολλbς φορbς agraveσυνείδητα καd laquoλανθανόντωςraquo iuml ocircνθρωπος προκειmicroένου νa eumlρmicroηνεύσ Fη τeν acircσωτερικό του κόσmicroο j νa περιγράψFη κάποιες acircσωτερικbς j acircξωτερικbς καταστάσεις καd acircmicroπειρίες ^O agraveετeς j τe λιοντάρι εrναι σύmicroβολα τ΅ν Eeacuteαγγελιστ΅ν Aeacuteτa τa σύmicroβολα πολλbς φορbς microAumlς iumlδηγοUumlν σb βαθύτερες oumlννοιες πέρα agraveπe αeacuteτό ποf acircξωτερικa acircπιδεικνύουν ^H γλ΅σσα τ΅ν ccedilνείρων χρησιmicroοποιεOuml σχεδeν πάντοτε σύmicroβολα προκειmicroένου νa κρύψFη τεχνηέντως τe περιεχόmicroενο τοUuml bullποσυνειδήτου Aeacuteτa τa σύmicroβολα εrναι ποf πρέπει iuml ψυχολόγος acircρευνητcς πρ΅τα νa agraveνακαλύψFη καd oumlπειτα νa eumlρmicroηνεύσ Fη brvbar iν θέλετε καλύτερα νa agraveποκωδικοποιήσ Fη agraveποκρυπτογραφήσFη j microεταφράσ Fη στc δική microας γλ΅σσα ^O Kaρλ Γιοfγκ θεωρεOuml acircπίσης βέβαιο τe γεγονeς notτι οicirc αumlσθήσεις ποτb δbν εrναι πλήρεις καd frac12λοκληρωmicroένες agraveλλa λειψbς καd περιωρισmicroένες agraveναφορικa microb τe γνωστικό τους

55 Βλ ΓΙΟΥΓΚ permilΟνειρα σ 14

38

agraveντικείmicroενο permilEτσι δηmicroιουργοUumlν κάποια αeuroσθηση agraveβεβαιότητας στc συνείδηση τοUuml agraveνθρώπου Mιλ΅ντας πάντοτε agraveποφατικά καd χρησιmicroοποι΅ντας τc γλ΅σσα τEacuteς laquoagraveποφατικEacuteς Ψυχολογίαςraquo (τeν notρο δανειζόmicroαστε agraveπe τcν laquoagraveποφατικc Θεολογίαraquo τ΅ν νηπτικ΅ν πατέρων notπου τονίζεται τe τί δbν εrναι j τί δbν bullπάρχει κυρίως στc σχέση ΘεοUuml καd agraveνθρώπων) iuml Γιοfγκ θεωρεOuml notτι iuml ocircνθρωπος διa τEacuteς γνώσεως ποf προέρχεται agraveπe τdς αumlσθήσεις δbν microπορεOuml νa microάθFη ποτb καd νa γνωρίσFη τcν οeacuteσία τEacuteς ψυχEacuteς οucircτε notmicroως καd τcν euroδια τcν οeacuteσία τEacuteς asympλης56 Mελετ΅ντας σb βάθος τcν agraveνθρώπινη ψυχή iuml Kaρλ Γιοfγκ καταλήγει στe συmicroπέρασmicroα notτι παρατηρ΅ντας προσεκτικa τa ugraveνειρα microb microεγαλύτερη λεπτοmicroέρεια καd agraveκρίβεια agraveνακαλύπτουmicroε agraveνάmicroεσα στdς ccedilνειρικbς εumlκόνες leνα προφανEacute συνδετικe icircστό iuml iumlποOumlος καταδεικνύει τcν eumlνότητά τους ugraveχι microόνο microεταξύ τους agraveλλa καd microb τa περιεχόmicroενα τEacuteς συνείδησης acircν acircγρηγόρσει Στcν agraveνακάλυψη αeacuteτc frac12δηγήθηκε iuml ^Eλβετeς ψυχολόγος agraveκολουθ΅ντας τcν eumlξEacuteς microέθοδο χωρίζουmicroε τe ugraveνειρο στdς φάσεις καd στdς εumlκόνες ποf τe agraveποτελοUumlν καd συγκεντρώνουmicroε microb προσοχc notλες τdς umlδέες ποf microAumlς oumlρχονται σb σχέση microb τe ugraveνειρο Xάρη σb αeacuteτc τc διεργασία agraveντιλαmicroβανόmicroαστε πολf σύντοmicroα notτι οicirc εumlκόνες τοUuml ccedilνείρου καd τa θέmicroατα ποf microAumlς προβληmicroατίζουν στcν πραγmicroατικότητα notταν εeuromicroαστε ξύπνιοι συνδέονται microεταξύ τους microb leνα τρόπο acircξαιρετικa λεπτe καd δυσδιάκριτο ^H σηmicroασία αeacuteτEacuteς τEacuteς συνδέσεως τ΅ν εumlκόνων τοUuml ccedilνείρου microb τa θέmicroατα ποf microAumlς προβληmicroατίζουν εrναι κάτι ποf κατ agraveρχcν δbν microποροUumlmicroε νa κατανοήσουmicroε ^Oλοκληρώνοντας notmicroως αeacuteτc τc συγκέντρωση τ΅ν στοιχείων oumlχουmicroε brvbarδη acircπιτύχει τe προπαρασκευαστικe microέρος τEacuteς agraveνάλυσης τοUuml ccedilνείρου leνα microέρος ποf εrναι σηmicroαντικώτατο χάρη σ αeacuteτe διαθέτουmicroε πιa τa λεγόmicroενα συmicroφραζόmicroενα τοUuml ccedilνείρου τa iumlποOumlα microAumlς agraveποκαλύπτουν τdς πολυσχιδεOumlς σχέσεις τ΅ν ccedilνειρικ΅ν εumlκόνων microb τc συνείδηση καd microAumlς δείχνουν πόσο στενa συνυφασmicroένο εrναι τe ugraveνειρο microb notλες τdς τάσεις τEacuteς προσωπικότητάς microας57 Erναι acircπίσης πολf σηmicroαντικe νa γνωρίζFη τόσο iuml εumlδικeς ψυχολόγος notσο καd iuml agraveσθενής τeν παλιe βασικe κανόνα notτι δηλαδc laquoτe ugraveνειρο acircκφράζεται συνήθως στc γλ΅σσα τοUuml

56 Βλ notππ σ 15 57 Βλ ΓΙΟΥΓΚ Αγωγή notππ σσ 21-22

39

agraveνθρώπου ποf τe βλέπειraquo58 Eaν κάποιος εrναι microουσικός τότε τa θέmicroατα ποf microπορεOuml νa βλέπFη frac12ς ugraveνειρα θa εrναι γύρω agraveπe τc microουσική acircaν εrναι agraveθλητcς j ccedilρειβάτης τότε τa θέmicroατα ποf θa oumlχουν τa ugraveνειρά του θa περιστρέφωνται γύρω agraveπe τcν ccedilρειβασία j τeν agraveθλητισmicroό ^Ο Iωάννης Σιναΐτης κάνει τcν eumlξEacuteς διαπίστωση laquoEνύπνια τροφ΅ν καd βρωmicroάτων acircν καρδίdivideα γαστριmicroάργων acircνύπνια δb κολάσεων καd κρίσεων acircν καρδίdivideα πενθούντωνraquo δηλαδή laquougraveνειρα γύρω agraveπe τροφbς καd φαγητa συναντ΅νται στcν καρδιa τ΅ν γαστριmicroάργων καd ugraveνειρα γύρω agraveπe τcν κόλαση καd τcν κρίση συναντ΅νται στcν καρδιa τ΅ν microετανοούντωνraquo59 Oicirc πατέρες τEacuteς Eκκλησίας θεωροUumlν notτι trade προέλευσις τ΅ν ccedilνείρων microπορεOuml νa εrναι τριπλEacute α΄ agraveπe τeν Θεό β΄ agraveπe τeν διάβολο καd γ΄ agraveπe τe agraveσυνείδητό microας Στατιστικa τa περισσότερα ugraveνειρα προέρχονται agraveπe τe agraveσυνείδητο Λιγώτερα ugraveνειρα oumlχουν τcν προέλευσή τους agraveπe δαιmicroονικc acircνέργεια καd acircλαχιστώτατα προέρχονται agraveπe τeν euroδιο τeν Θεό Δυστυχ΅ς acircmicroεOumlς τdς πιe πολλbς φορbς θεωροUumlmicroε notτι τa ugraveνειρα iν microbν εrναι εeacuteχάριστα προέρχονται agraveπe τeν euroδιο τeν Θεό iν δb εrναι δυσάρεστα agraveπe τeν διάβολο Σb αeacuteτc τcν πλάνη πολλbς φορbς microAumlς iumlδηγεOuml iuml euroδιος iuml eumlαυτός microας καd λιγώτερο iuml agraveρχέκακος agraveφοUuml δbν oumlχουmicroε συνειδητοποιήσει τcν πατερικc regήση notτι iuml χειρότερος acircχθρeς τοUuml agraveνθρώπου εrναι πρ΅τα iuml eumlαυτός του asympστερα iuml κόσmicroος καd τελευταOumlος iuml διάβολος hAν iuml ocircνθρωπος δbν agraveνοίξFη τdς πύλες τEacuteς ψυχEacuteς του στe κακό δbν microπορεOuml microb κανένα τρόπο αeacuteτe νa εumlσέλθFη ^O Iωάννης Σιναΐτης καd γενικa οicirc πατέρες τEacuteς Eκκλησίας διακρίνουν microεταξf τ΅ν ccedilνείρων ποf βλέπουmicroε στeν asympπνο microας καd τ΅ν iumlραmicroάτων θεωρι΅ν j ccedilπτασι΅ν ποf βλέπουν οicirc plusmnγιοι στe ξύπνιο τους60 Erναι δύο acircντελ΅ς διαφορετικbς καταστάσεις Πολλbς εrναι οicirc περιπτώσεις κυρίως στcν Παλαιa Διαθήκη notπου iuml Θεeς acircπικοινωνεOuml διa ccedilνείρων microb τοfς acircκλεκτούς του συνήθως ποf qσαν δίκαιοι ocircνθρωποι Σκοπeς τ΅ν ccedilνείρων

58 neΟππ σ 23 59 ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος ΙΔ΄ Περd γαστριmicroαργίας στ 13 σ 188 PG 88 865D 60 Βλ καd στcν Κλίmicroακα τοUuml Ιωάννου Σιναΐτου notππ Λόγος ΚΑ΄ Περd κενοδοξίας στ 27 καd Λόγος ΚΣΤ΄ α΄ Περd διακρίσεως στ 55 PG 88 953CD καd 88 1029D

40

εrναι trade agraveποκάλυψη τEacuteς βουλEacuteς του laquoOicirc agraveποκαλύψεις αeacuteτbς agraveπευθύνονται σb umlδι΅τες61 j καd σb εumlδωλολάτρες notπως εrναι τe ugraveνειρο τοUuml Aβιmicroέλεχ62 καd τοUuml βασιλιAuml τ΅ν Bαβυλωνίων Nαβουχοδονόσορα63 Οicirc περισσότερες notmicroως agraveποκαλύψεις agraveναφέρονται στc θεία οumlκονοmicroία (δηλ στe σχέδιο τοUuml ΘεοUuml) γιa τc σωτηρία τοUuml agraveνθρώπου ^Ο Θεeς λοιπeν acircπικοινωνεOuml διa microέσου τ΅ν ccedilνείρων microb τοfς Πατριάρχες microb τeν Aβραamicro64 καd τeν Iακgβ (iuml iumlποOumlος σb ugraveνειρο εrδε τcν laquoκλίmicroακαraquo τοUuml ΘεοUuml ποf προεικόνιζε τcν ^Yπεραγία Θεοτόκο65 Aκόmicroη acircπικοινωνεOuml microb τοfς προφEacuteτες τοUuml Iσραcλ τeν Zαχαρία (Kεφ 1-6) καd τeν Δανιcλ (Kεφ 2 7) οicirc iumlποOumlοι δέχονται microb ugraveνειρο τcν agraveποκάλυψη τοUuml ΘεοUuml ποf agraveναγγέλλει τc σωτηρία τοUuml κόσmicroου διa microέσου τοUuml Mεσσία XριστοUuml microb τeν Σαmicroουcλ66 καd τeν Nάθαν67 καd microb τeν βασιλιAuml Σολοmicro΅ντα68 Eπίσης στcν Παλαιa Διαθήκη διακρίνονται τa ugraveνειρα τa iumlποOumlα στέλνει iuml Θεός καd συνιστοUumlν κάποιες agraveποκαλύψεις στοfς acircκλεκτοfς προφEacuteτες Tου agraveπe αeacuteτά ποf βλέπουν οicirc acircπαγγελmicroατίες microάντεις τ΅ν εumlδωλολατρ΅ν Στcν Kαινc Διαθήκη iuml Iωσcφ iuml microνήστορας τEacuteς ^Yπεραγίας Θεοτόκου βλέπει στeν asympπνο του ocircγγελο Kυρίου iuml iumlποOumlος τοUuml παραγγέλλει νa φύγ Fη στcν Aeuroγυπτο γιατd iuml ^Hρshyώδης πρόκειται νa σκοτώσFη τe βρέφος69 Oicirc Mάγοι acircπίσης iumlραmicroατίζονται κατ ugraveναρ νa agraveναχωρήσουν δι ocircλλης iumlδοUuml70 Aναφέρεται acircπίσης trade σύζυγος τοUuml Ποντίου Πιλάτου νa βλέπ Fη στe ugraveνειρό της πολf ocircσχηmicroα πράγmicroατα καd νa συmicroβουλεύFη τeν σύζυγό της νa microc agraveναmicroειχθFEacute σ αeacuteτc τcν bullπόθεση71 Aκόmicroη iuml agraveπόστολος τ΅ν acircθν΅ν βλέπει κάποιο Mακεδόνα iuml iumlποOumlος τeν παρακινεOuml νa κηρύξFη τe εeacuteαγγέλιο καd στc Mακεδονία72

61 Βλ Σοφ Σειράχ λδ΄ 6 62 Βλ Γέν κ΄ 3-6 63 Βλ Δανιήλ δ΄ 64 Βλ Γέν ιε΄ 12-21 65 Βλ Γέν κη΄ 11-12 66 Βλ A΄ Bασ γ΄ 67 Βλ B΄ Bασ ζ΄ 4-17 68 Βλ Γ΄ Bασ Kεφ γ΄ Παράλληλα βλ ΚΑΡΑΚΟΒΟΥΝΗ permilΟνειρα notππ σ 9 69 Βλ Mατθ α΄ 20 β΄ 13 β΄ 19 β΄ 22 70 Βλ Mατθ β΄ 12 71 Βλ Mατθ ιστ΄ 19 72 Βλ Πράξ ιστ΄ 9-10

41

Πιe συγκεκριmicroένα iuml plusmnγιος Iωάννης iuml Σιναΐτης σχεδeν σb iumlλόκληρο τe βιβλίο του microιλdivideAuml γιa τa ugraveνειρα ποf προέρχονται agraveπe τeν κακe eumlαυτό microας j agraveπe τοfς δαίmicroονες Πολf σπάνια microιλdivideAuml γιa τa ugraveνειρα ποf προέρχονται agraveπe τeν Θεό agraveφοUuml αeacuteτa πολλbς φορές agraveντd νa εrναι acircκ ΘεοUuml εrναι πλάνη τοUuml διαβόλου Te σηmicroεOumlο agraveπe τe iumlποOumlο θa διακρίν Fης τcν πλάνη εrναι τοUumlτο Oicirc ocircγγελοι microAumlς δείχνουν τcν κόλαση τcν κρίση καd τeν χωρισmicroe τEacuteς ψυχEacuteς agraveπe τe σ΅microα δηλαδc τeν σωmicroατικe θάνατο καd oumlτσι microAumlς κάνουν νa ξυπνοUumlmicroε oumlντροmicroοι καd περίλυποι Eάν συνεχίζει iuml plusmnγιος Iωάννης agraveρχίσουmicroε νa πιστεύουmicroε στοfς δαίmicroονες κοιmicroώmicroενοι asympστερα θa acircmicroπαιζώmicroαστε agraveπe αeacuteτοfς καd ξύπνιοι EκεOumlνος ποf πιστεύει στa ugraveνειρα εrναι acircντελ΅ς ocircσοφος καd ocircπειρος acircνshy΅ αeacuteτός ποf δbν πιστεύει τίποτε εrναι πραγmicroατικa συνετeς καd σοφός73 Aeacuteτc trade κάθετη agraveπόWregιψη τ΅ν ccedilνείρων agraveπe τeν plusmnγιο Iωάννη δbν ccedilφείλεται στe γεγονeς notτι δbν agraveναγνωρίζει agraveπe ποUuml προέρχονται τa ugraveνειρα agraveλλa στe notτι θεωρεOuml ocircσκοπο τe νa προσπαθήσFης νa τa eumlρmicroηνεύσFης notπως κάνουν οicirc καφετζοUumlδες j τa microέντιουmicro ^O Kaρλ Γιοfγκ προσπαθεOuml διa acircπιστηmicroονικ΅ν microέσων νa eumlρmicroηνεύσ Fη καd νa agraveναγνωρίσFη τe bullποσυνείδητο τοUuml agraveνθρώπου διa τ΅ν ccedilνείρων permilEτσι oumlχουmicroε acircδ΅ τcν euroδια περίπτωση καd διάκριση τEacuteς Aστρονοmicroίας frac12ς acircπιστήmicroης καd τEacuteς agraveστρολογίας καd agraveστροmicroαντίας frac12ς δαιmicroονικEacuteς παραπλάνησης ^O Iωάννης Σιναΐτης θεωρεOuml notτι πολλa agraveπe τa ugraveνειρα εrναι δαιmicroονικEacuteς προελεύσεως Γι αeacuteτe καd θέλει νa microAumlς κοινοποιήσFη microερικbς σκέψεις του laquonotσον microηδb τούτου τοUuml δόλου τ΅ν δολίων agravemicroυήτους bullπάρχειν trademicroAumlςraquo δηλαδc νa microc εeuromicroαστε agravemicroύητοι σ αeacuteτe τeν δόλο τ΅ν δολίων δαιmicroόνων74 Περιγράφοντας iuml Iωάννης Σιναΐτης τcν agraveρετc τEacuteς ecircγνείας στeν δέκατο πέmicroπτο λόγο του κάνει τcν eumlξEacuteς βαρυσήmicroαντη διαπίστωση neOταν σηκωνόmicroαστε agraveπe τeν asympπνο εeacuteδιάθετοι καd εumlρηνικοί σηmicroαίνει notτι χωρdς νa τe agraveντιληφθοUumlmicroε microAumlς συmicroπαρίστανται plusmnγιοι permilAγγελοι καd κυρίως notταν oumlχουmicroε κοιmicroηθEacute microb πολλc προσευχc καd νηφαλιότητα Aλλa microερικbς φορbς συmicroβαίνει νa βρισκόmicroαστε σb εeacuteχάριστη κατάσταση καθgς

73 Βλ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος Γ΄ Περd τ΅ν ccedilνείρων τ΅ν agraveρχαρίων στ 43-44 σ 64 PG 88 672ΑB 74 Βλ notππ Λόγος Γ΄ Περd ξενιτείας στ 35 σσ 62-63 PG 88 669B

42

ξυπνοUumlmicroε καd νa τe παθαίνουmicroε αeacuteτe agraveπe ugraveνειρα καd φαντασίες ποf προέρχονται agraveπe τοfς δαίmicroονες75 Tcν œρα ποf πηγαίνουmicroε νa κοιmicroηθοUumlmicroε παρατηρεOuml iuml Iωάννης Σιναΐτης bullπάρχει κάποιος δαίmicroονας ποf microAumlς πλησιάζει καd microAumlς κατατοξεύει microb πονηροfς καd regυπαροfς λογισmicroούς AποσκοπεOuml δb νa microAumlς κάνFη νa κοιmicroηθοUumlmicroε microb agraveκάθαρτες σκέψεις καd νa δοUumlmicroε στc συνέχεια agraveκάθαρτα ugraveνειρα acircaν βέβαια agraveπe ccedilκνηρία καd τεmicroπελιa δbν σηκωθοUumlmicroε γιa προσευχc καd δbν iumlπλιστοUumlmicroε acircναντίον του76 Πολλbς φορbς iuml δαίmicroονας τEacuteς κενοδοξίας acircmicroφανίζεται στeν asympπνο microας σaν προφήτης Συmicroπεραίνει frac12ς πανοUumlργος ποf εrναι microερικa agraveπe τa microέλλοντα νa συmicroβοUumlν καd microAumlς τa προαναγγέλλει Kαd notταν αeacuteτa πραγmicroατοποιηθοUumlν acircmicroεOumlς microένουmicroε oumlκθαmicroβοι καd bullπερηφανεύεται iuml λογισmicroός microας microb τcν umlδέα notτι πλησιάσαmicroε στe προορατικe χάρισmicroα77 Te ugraveνειρο εrναι τe κύριο κάτοπτρο microb τe iumlποOumlο microποροUumlmicroε νa agraveτενίσουmicroε καd νa θαυmicroάσουmicroε τeν χ΅ρο τοUuml agraveσυνειδήτου Πολλbς φορbς notmicroως δbν agraveτενίζουmicroε microb θαυmicroασmicroό notπως πολf σωστa λέγει trade Γιουγκιανc ψυχολογία τe agraveσυνείδητο agraveλλa καd agraveηδιάζουmicroε τeν eumlαυτό microας microb notλη τc σηmicroασία τEacuteς λέξεως ^O Iωάννης Σιναΐτης κάνει microιa παροmicroοίωση τ΅ν φαγητ΅ν microb τe agraveποτέλεσmicroά τους notταν χωνευθοUumlν δηλαδc τcν κοπριa καd τa σκουλήκια microb τa agraveκάθαρτα ugraveνειρα ποf γεννιοUumlνται agraveπe τcν κοπριά laquoneOπως agraveπe τe πλEacuteθος τEacuteς κοπριAumlς προέρχονται πλEacuteθος σκουλήκια oumlτσι καd agraveπe τe πλEacuteθος τ΅ν φαγητ΅ν προέρχονται πλEacuteθος ecircmicroαρτωλ΅ν πτώσεων καd πονηρ΅ν λογισmicro΅ν καd

75 ΘεωροUumlmicroε χρήσιmicroο acircδ΅ νa παραθέσουmicroε καd τe κείmicroενο στe πρωτότυπό του γιa νa διακρίνωmicroε acircκτeς agraveπe τe βάθος τEacuteς σκέψεώς του καd τcν πλούσια iumlρολογία τοUuml ecircγίου laquoneOτε acircκ τ΅ν asympπνων agraveγαθοd καd εumlρηνικοί τινες agraveνιστάmicroεθα bullπe ecircγίων agraveγγέλων λεληθότως παρακαλούmicroεθα καd microAumlλλον notταν microετa πολλEacuteς εeacuteχEacuteς καd νήψεως κοιmicroηθέντες τυγχάνωmicroεν oumlστι δ notτε καd agraveγαθοd τ΅ν asympπνων agraveνιστάmicroεθα bullπe πονηρ΅ν acircνυπνίων καd θεαmicroάτων τοUumlτο πάσχοντεςraquo ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος IE΄ Περd ecircγνείας στ 68 σ 209 PG 88 896B 76 laquopermilEστι δαίmicroων acircπaν acircν τFEacute κλίνFη agraveναπέσωmicroεν πρeς trademicroAumlς παραγενόmicroενος καd πονηραOumlς τε καd regυπαραOumlς κατατοξεύων acircνθυmicroήσεσιν yenνα τFEacute ccedilκνηρίdivideα microc agraveναστάντες εumlς προσευχήν microηδb κατ αeacuteτοUuml iumlπλισάmicroενοι acircν regυπαραOumlς agraveφυπνώσωmicroεν acircννοίαις καd regυπαρa τa acircνύπνια κτησώmicroεθαraquo ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος KΣT΄ Περd διακρίσεως A΄ στ 75 σ 304 PG 88 1036Α 77 Βλ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος Γ΄ Περd τ΅ν ccedilνείρων τ΅ν agraveρχαρίων στ 39 σ 63 PG 88 669CD-672A

43

agraveκαθάρτων ccedilνείρωνraquo78 Kαd microb αeacuteτc τcν παροmicroοίωση ποf σοφίζεται iuml Iωάννης Σιναΐτης γιa νa microAumlς κάν Fη νa καταλάβουmicroε τcν oumlννοια τοUuml αumlσχροUuml ccedilνείρου καταφαίνεται notτι τa ugraveνειρα προέρχονται καd agraveπe τa κατώτερα oumlνστικτα τοUuml agraveνθρώπου ^O IησοUumlς Xριστός frac12ς τέλειος Θεeς καd τέλειος ocircνθρωπος εrναι τe bullπέρτατο laquoεeuroδωλοraquo καd παράδειγmicroα τEacuteς ψυχEacuteς τοUuml agraveνθρώπου πρeς τe iumlποOumlο πρέπει iumlλόκληρος iuml eumlαυτός microας ψυχ FEacute τε καd σώmicroατι νa agraveνατείν Fη Σύmicroφωνα microb τc θεολογία τEacuteς Eκκλησίας microας iuml θεάνθρωπος IησοUumlς κατέχει στeν τελειότερο βαθmicroe τa τρία agraveξιώmicroατα τe προφητικό τe icircερατικe καd τe βασιλικό Erναι βασιλεfς πάσης τEacuteς κτίσεως iumlρατEacuteς τε καd νοουmicroένης εrναι iuml microέγας agraveρχιερεύς iuml iumlποOumlος acircθυσίασε frac12ς θύτης καd θUumlmicroα τeν eumlαυτό του plusmnπαξ πάνω στeν Σταυρό καd agraveπe τότε καd εumlς τe διηνεκbς θυσιάζεται microέσα στe microυστήριο τEacuteς Θείας Eeacuteχαριστίας τέλος εrναι iuml microέγας προφήτης πού βλέποντας τe παρελθόν προλέγει τe ocircmicroεσο microέλλον (καταστροφc τEacuteς ^Iερουσαλcmicro acircπd Tίτου τe 70 microX κλπ) καί agraveτενίζοντας τe ocircmicroεσο microέλλον προλέγει τa oumlσχατα Mέσα στcν πεπτωκυOumlα φύση τοUuml agraveνθρώπου acircνυπάρχουν σπέρmicroατα αeacuteτ΅ν τ΅ν χαρισmicroάτων microb τa iumlποOumlα microAumlς acircπροίκισε iuml euroδιος iuml Θεός δηmicroιουργ΅ντάς microας κατ εumlκόνα καd καθοδηγ΅ντάς microας πρeς τe καθ iumlmicroοίωσιν αeacuteτοUuml79 Σb agraveκόmicroη microεγαλύτερο βαθmicroe agraveποκτdivideAuml τa χαρίσmicroατα αeacuteτa κάθε Oρθόδοξος χριστιανός microb τcν εumlσδοχή του στcν Eκκλησία διa τοUuml βαπτίσmicroατος80 Aσφαλέστατα iuml acircπίσκοπος (καd iuml icircερέας) agraveποτελοUumlν τc διαδοχc τοUuml agraveποστολικοUuml καd icircερατικοUuml agraveξιώmicroατος τcν iumlποία agraveντλοUumlν agraveπe τeν πρ΅το χειροτονήσαντα τοfς agraveποστόλους Δεσπότη Xριστό Mέσα στcν icircστορία τEacuteς ΠαλαιAumlς Διαθήκης βλέπουmicroε notτι iuml Θεeς agraveποκαλύπτει τc βουλή του j προλέγει microελλοντικa γεγονότα notπως oumlχουmicroε brvbarδη agraveναφέρει καd στcν εumlσαγωγc τEacuteς παρούσης microελέτης διa τ΅ν ccedilνείρων προκειmicroένου νa βοηθήσ Fη τeν περιούσιο

78 laquoneΩσπερ πλEacuteθος κόπρου πλEacuteθος σκωλήκων acircργάζεται οasympτω πλEacuteθος βρωmicroάτων πλEacuteθος πτωmicroάτων καd πονηρ΅ν λογισmicro΅ν καd acircνυπνίων acircργάζεταιraquo ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος KΣT΄ Περd διακρίσεως - Γ΄ στ 37 σ 330 PG 88 1036Α 79 Βλ τeν τύπο τοUuml Mελχισεδbκ στcν Παλαιa Διαθήκη iuml iumlποOumlος iν καd εumlδωλολάτρης agraveποτελεOuml τύπο καd προτύπωση τοUuml XριστοUuml frac12ς icircερεύς βασιλεfς τEacuteς ^Iερουσαλcmicro καd προφήτης 80 Βλ agraveεροβάπτισmicroα acircξοmicroολόγηση agraveπe λαϊκό acircν œρ divideα agraveνάγκης κλπ

44

λαό του Iσραcλ νa acircκπληρώσFη τeν προορισmicroό του ποf qταν trade προετοιmicroασία τοUuml acircδάφους γιa τeν acircρχοmicroe τοUuml Mεσσία Mέσα στcν icircστορία τEacuteς Eκκλησίας βλέπουmicroε notτι iuml Θεeς χαρίζει σb κάποιους acircνάρετους καd ecircγίους agraveνθρώπους τe προφητικe χάρισmicroα ugraveχι γιa acircκφοβισmicroe j θαυmicroασmicroό agraveλλa γιa νa εeuromicroαστε leτοιmicroοι γιa notτι πρόκειται νa συmicroβFEacute j γιa νa προειδοποιήσFη γιa κάποια εeacuteχάριστα j δυσάρεστα συmicroβάντα ^O neAγιος KοσmicroAumlς iuml Aumlτωλeς εrναι leνα θαυmicroαστe παράδειγmicroα πού iν καd oumlζησε στa τέλη τοUuml 18ου αumlώνα notmicroως προέβλεψε τόσα θαυmicroαστa καd κοσmicroοϊστορικa γεγονότα agraveνακαλύψεις καd acircφευρέσεις ποf γίνονται στdς microέρες ποf ζοUumlmicroε Σύmicroφωνα microb τc διδασκαλία τοUuml χριστιανοUuml ψυχολόγου Γιοfγκ τa ugraveνειρα agraveντικατοπτρίζουν τe agraveσυνείδητο τοUuml agraveνθρώπου δηλαδc τeν βαθύτερο eumlαυτe τοUuml agraveνθρώπου Σαφέστατα αeacuteτc trade πραγmicroατικότητα acircλέχθη agraveπe τοfς microεγάλους πατέρες τEacuteς Eκκλησίας microας πολf πιe πρdν agraveπe τοfς ψυχολόγους τοUuml βάθους ^O neAγιος Γρηγόριος Nύσσης iuml iumlποOumlος oumlζησε τeν 4ο αuml΅να στcν iumlmicroιλία του περd κατασκευEacuteς τοUuml agraveνθρώπου agraveναφέρει τa eumlξEacuteς agraveξιοσηmicroείωτα laquoNοmicroίζω πώς notταν trade ψυχc tradeσυχάζFη κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου agraveπ τdς πιe agraveξιόλογες δυνάmicroεις τοUuml νοUuml καd τ΅ν αumlσθήσεων microόνο trade θρεπτικc umlδιότητα βρίσκεται σb πλήρη λειτουργία permilEτσι κάποια εeuroδωλα ποf σχηmicroατίστηκαν κατa τc διάρκεια τEacuteς trademicroέρας agraveπe agraveντίλαλους τ΅ν αumlσθητ΅ν καd νοητ΅ν λειτουργι΅ν καd τa iumlποOumlα agraveποτυπώθηκαν στeν νοUuml microb τc βοήθεια τοUuml microνηmicroονικοUuml περιγράφονται microb τa ugraveνειρα acircκ νέου notπως τύχ Fη Mέσα agraveπ αeacuteτbς (τdς agraveναmicroνήσεις) iuml ocircνθρωπος microεταφέρεται σb κόσmicroους φανταστικούς ugraveχι microb κάποια σειρά agraveλλa περιπλανώmicroενος microέσα σb συγκεχυmicroένες κι agraveσυνάρτητες πλάνεςraquo81 neOmicroως iuml Γιοfγκ προχωρεOuml καd λίγο πάρα πέρα καd κάνει microιa agraveξιοπρόσεκτη παρατήρηση Διαπιστώνει notτι trade euroδια trade φύση σb προειδοποιεOuml γιa διάφορα γεγονότα ποf microπορεOuml νa συmicroβοUumlν neOπως λέmicroε σήmicroερα iuml ocircνθρωπος oumlχει τc διαίσθηση νa προαισθάνεται κάποια γεγονότα notπως πχ microερικa ζshy΅α προαισθάνονται τeν κίνδυνο eumlνeς σεισmicroοUuml Aναφέρει λοιπeν iuml ^Eλβετeς ψυχολόγος τa agraveκόλουθα laquoTa ugraveνειρα προετοιmicroάζουν agraveναγγέλουν j προειδοποιοUumlν γιa frac12ρισmicroένες καταστάσεις συχνa καιρe πρdν συmicroβοUumlν πραγmicroατικά Kάτι τέτοιο δbν συνιστdivideAuml bullποχρεωτικa θαUumlmicroα j πρόγνωση Oicirc περισσότερες κρίσεις j

81 Βλ Γρηγορίου Nύσσης Περd κατασκευEacuteς τοUuml agraveνθρώπου BEΠEΣ σ 119

45

acircπικίνδυνες καταστάσεις oumlχουν microακρa acircπshyώαση microόνο ποf iuml συνειδητeς νοUumlς δbν τe agraveντιλαmicroβάνεται Ta ugraveνειρα microποροUumlν νa προδώσουν τe microυστικό permilAλλοτε τe κάνουν ocircλλοτε acircπίσης δbν τe κάνουνraquo82 ^Ο Γιοfγκ agraveναφέρει laquoτc χαρακτηριστικώτατη περίπτωση τρι΅ν κοριτσι΅ν ποf εrχαν microιa πολf agraveφωσιωmicroένη microητέρα Φτάνοντας στcν acircφηβεία acircξωmicroολογήθηκαν ντροπιασmicroένες trade microιa στcν ocircλλη notτι bullπέφεραν γιa πολλa χρόνια agraveπe τροmicroερa ugraveνειρα σχετικa microb τc microητέρα τους Tcν egraveνειρευόντουσαν σaν microάγισσα j σaν ocircργιο θηρίο καd δbν microποροUumlσαν νa καταλάβουν γιατί agraveφοUuml trade microητέρα τους oumlδειχνε agraveπέναντί τους τόση agraveγάπη καd αeacuteτοθυσία Πολλa χρόνια agraveργότερα trade microητέρα agraveWregώστησε διανοητικa Mέσα στcν τρέλλα της oumlπεφτε καd σερνόταν στa τέσσερα σaν λυκάνθρωπος γρύλλιζε σaν γουρούνι οucircρλιαζε σaν agraveρκοUumlδαraquo83 Eδ΅ βλέπουmicroε τc δυνατότητα τEacuteς προαίσθησης τEacuteς agraveνθρώπινης ψυχEacuteς ^O Γιούγκ notπως oumlχουmicroε agraveναφέρει oumlχει agraveσχοληθEacute περισσότερο agraveπe iumlποιονδήποτε ocircλλο microb τa ugraveνειρα τa iumlποOumlα θεωρεOuml frac12ς microέσο διa τοUuml iumlποίου microπορεOuml iuml ψυχολόγος νa acircρευνήσFη καd eumlρmicroηνεύσ Fη τeν acircσωτερικe κόσmicroο τοUuml agraveνθρώπου Πιστεύει acircπίσης notτι laquoοicirc νευρικbς καd ψυχικbς διαταραχbς τ΅ν παιδι΅ν agraveκόmicroη καd τ΅ν παιδι΅ν σχολικEacuteς tradeλικίας ccedilφείλονται agraveποκλειστικa σb διαταραχbς τEacuteς ψυχικEacuteς σφαίρας τ΅ν γονέων Oicirc δυσαρmicroονίες στc σχέση τ΅ν γονέων microεταξύ τους καθρεφτίζονται ocircmicroεσα στcν παιδικc ψυχή καd microποροUumlν νa τEacuteς προκαλέσουν σηmicroαντικbς ζηmicroιές Aκόmicroη καd τe περιεχόmicroενο τ΅ν ccedilνείρων τ΅ν microικρ΅ν παιδι΅ν agraveναφέρεται πολf πιe συχνa στοfς γονεOumlς παρa στa euroδια τa παιδιάraquo84 Te παιδd πάντοτε agraveλλa umlδιαίτερα στa πρ΅τα χρόνια τEacuteς ζωEacuteς του βλέπει frac12ς παράδειγmicroα τοfς γονεOumlς ugraveχι τόσο στa λόγια agraveλλa στdς πράξεις καd τa oumlργα τους Γι αeacuteτe καd laquoστa πρ΅τα χρόνια τEacuteς ζωEacuteς του τe παιδd ζFEacute σb microιa κατάσταση microυστικEacuteς συmicromicroετοχEacuteς (participation mystique) microb τοfς γονεOumlς τουraquo85 Kανένας notmicroως agraveπe τa δύο microέρη (γονεOumlς-παιδd) δbν συνειδητοποιεOuml αeacuteτό ποf γίνεται

82 ΓΙΟΥΓΚ permilΟνειρα notππ σ 48 83 ΓΙΟΥΓΚ Αγωγή notππ σσ 14-15 84 neΟππ σ 13 85 neΟππ σ 14

46

^O ^Eλβετeς ψυχολόγος θεωρεOuml notτι bullπάρχουν τρι΅ν εumlδ΅ν κριτήρια τa iumlποOumlα microποροUumlmicroε νa χρησιmicroοποιήσουmicroε γιa νa πετύχουmicroε τcν αeacuteτογνωσία Aeacuteτa τa κριτήρια εrναι α΄ trade αeacuteτοκριτική β΄ trade κριτικc τ΅ν ocircλλων (eumlτεροκριτικc) καd γ΄ τe ugraveνειρο ^O Γιοfγκ θεωρεOuml notτι laquoagraveπαραίτητη προϋπόθεση γιa νa microπορέσουmicroε νa διαπαιδαγωγήσουmicroε τeν eumlαυτό microας εrναι trade αeacuteτογνωσία ^H αeacuteτογνωσία acircπιτυγχάνεται acircν microέρει agraveπe τcν αeacuteτοκριτικc καd acircν microέρει agraveπe τcν κριτικc τ΅ν ocircλλων ^H αeacuteτοκριτικc notmicroως δbν εrναι πάντοτε agraveντικειmicroενική acircνshy΅ trade κριτικc τ΅ν ocircλλων microπορεOuml νa εrναι λανθασmicroένη Πολλbς φορbς microάλιστα agraveρνούmicroαστε agraveκόmicroη καd νa τcν agraveκούσουmicroε Γενικa notmicroως trade αeacuteτογνωσία ποf κερδίζουmicroε agraveπ αeacuteτbς τdς δύο πηγές εrναι θολc καd λειψή notπως notλες οicirc agraveνθρώπινες κρίσεις ποf σπάνια agraveποφεύγουν τa λάθη καd τdς νοθεύσεις acircξ αumlτίας τ΅ν acircπιθυmicroι΅ν καd τ΅ν φόβων ^Yπάρχει pράγε κάπου κάποιο agraveντικειmicroενικe κριτήριο ποf νa microAumlς λέFη ποιοd πραγmicroατικa εeuromicroαστε Kάτι σaν θερmicroόmicroετρο ποf δείχνει στeν ocircWregωστο τe agraveδιαmicroφισβήτητο γεγονeς notτι oumlχει πυρετe 395raquo86 permilEτσι βγαίνουmicroε agraveβίαστα στe συmicroπέρασmicroα notτι iuml Γιοfγκ θεωρεOuml notτι trade αeacuteτοκριτικc j trade eumlτεροκριτικc δbν σοUuml δίνουν τe agraveκριβbς agraveποτέλεσmicroα τEacuteς αeacuteτογνωσίας Te microόνο κριτήριο κατa τeν Γιούγκ ποf microπορεOuml νa σb iumlδηγήσFη στcν αeacuteτογνωσία εrναι τe ugraveνειρο laquoKαd notmicroως bullπάρχει leνα τέτοιο κριτήριο πού frac12ς παράγωγο τEacuteς φύσης microAumlς acircπιτρέπει νa δοUumlmicroε τcν agraveλήθεια σχετικa microb τeν eumlαυτό microας agraveνεξάρτητα agraveπe τοfς φόβους καd τdς acircλπίδες Tcν εeacuteκαιρία γι αeacuteτbς τdς agraveντικειmicroενικbς παρατηρήσεις καd διαπιστώσεις microAumlς τc δίνει leνα προϊeν τEacuteς ψυχικEacuteς microας δραστηριότητας τe iumlποOumlο κανεdς δbν θa θεωροUumlσε ocircξιο λόγου Kαd αeacuteτe εrναι τe ugraveνειροraquo87 Erναι notmicroως trade αeacuteτογνωσία agraveρκετc νa θεραπεύσ Fη τeν ocircνθρωπο ^O Γιοfγκ agraveναφέρει leνα παράδειγmicroα eumlνeς ccedilρειβάτη ποf agraveποζητοUumlσε τeν κίνδυνο γιa νa ξεφύγFη agraveπe τa διάφορα προβλήmicroατα τEacuteς ζωEacuteς γενικa (οumlκογενειακά στcν acircργασία κλπ) ^O ^Eλβετeς ψυχολόγος τοUuml bullποδυκνύει τe πρόβληmicroα καd τcν κρισιmicroότητα τEacuteς κατάστασής του καd notτι iumlδηγεOumlται στcν αeacuteτοκτονία agraveλλa αeacuteτeς δbν πείθεται Tελικa iuml agraveσθενcς πέφτει

86 neΟππ σσ 19-20 87 neΟππ σ 20

47

agraveπe τeν γκρεmicroe καd πεθαίνει Kαd iuml Γιοfγκ τελικa agraveναρωτιέται laquoTί τεράστιο aumlθικe κέρδος θa εrχε γιa παράδειγmicroα iuml ocircνθρωπος τEacuteς icircστορίας microας iν εrχε δεχτEacute νa agraveναγνωρίσ Fη τcν acircπικίνδυνη τάση του πρeς τcν bullπερβολήraquo88 Σίγουρα notλες οicirc microέθοδοι ποf χρησιmicroοποιεOuml trade ψυχολογία τοUuml βάθους εrναι χρήσιmicroες καd egraveφέλιmicroες Aλλά κατa τc γνώmicroη microας δbν microποροUumlν καd νa θεραπεύσουν τeν agraveσθενEacute acircaν iuml agraveσθενcς δbν θελήσ Fη νa θεραπευθFEacute ^O agraveρχιmicroανδρίτης Σωφρόνιος στe βιβλίο του laquo^O neAγιος Σιλουανeς iuml Aθωνίτηςraquo agraveναφέρει notτι notταν κάποιος acircξαγορεύσFη leνα πρόβληmicroά του σb κάποιον ocircλλο καd ζητήσ Fη συmicroβουλή καd microόνη αeacuteτc trade πράξη τeν βοηθdivideAuml στe νa λύσFη τa προβλήmicroατά του agraveφοUuml iuml ocircλλος microπορεOuml νa δFEacute πιe καθαρa τa προβλήmicroατα τοUuml συνανθρώπου του acircξ ocircλλου iuml euroδιος δbν βρίσκεται microέσα στc λαίλαπα τ΅ν προβληmicroάτων τοUuml ocircλλου Πόσο microAumlλλον iuml πιστeς microπορεOuml νa βοηθηθFEacute notταν acircξαγορεύσFη τοfς λογισmicroοfς καd τdς ecircmicroαρτίες του στeν πνευmicroατικό Aκόmicroη δb περισσότερο θa acircνισχυθFEacute iuml πιστός agraveφοUuml iuml πνευmicroατικeς oumlχει καd τc χάρη καd φώτιση agraveπe τeν Θεό Aeacuteτa εrναι τa microόνα ποf microποροUumlν νa λύσουν τa agraveνθρώπινα προβλήmicroατα AρκεOuml iuml χριστιανός frac12ς iuml ocircσωτος υicircός νa θελήσFη νa κάν Fη leνα βEacutemicroα πρeς αeacuteτc τcν κατεύθυνση ^O Iωάννης Σιναΐτης στeν IΔ΄ Λόγο του microιλ΅ντας γιa τc γαστριmicroαργία θεωρεOuml notτι trade νηστεία microεταξf πολλ΅ν ocircλλων εrναι καd laquoagraveπελευθέρωση agraveπe microολυσmicroοfς ccedilνείρωνraquo (acircνυπνιασmicro΅ν acircλευθερία)89 neOταν iuml ocircνθρωπος τρώγFη πολύ τότε δίνει τροφc στa πάθη καd στa κατώτερα oumlνστικτα τEacuteς ψυχEacuteς τa iumlποOumlα καd κάνουν τcν acircmicroφάνισή τους κατa τcν œρα ποf agraveδρανοUumlν οicirc αumlσθήσεις δηλαδc κατa τcν œρα τοUuml asympπνου ^O ocircνθρωπος ποf κοιmicroAumlται καd agraveναπαύεται πολλbς zρες εrναι φυσικe νa laquoβλέπ Fηraquo ugraveνειρα στeν asympπνο του Aντίθετα σ αeacuteτόν ποf συνεχ΅ς agraveσχολεOumlται microb κάποια acircργασία καd umlδιαίτερα χειρωνακτική σπάνια laquooumlρχονταιraquo ugraveνειρα Te σίγουρο εrναι πgς τa ugraveνειρα δbν κάνουν τcν acircmicroφάνισή τους στeν asympπνο microας notποτε καd notταν θέλουν agraveλλa εrναι microία συνεχcς κατάσταση Πάντοτε bullπάρχουν ugraveνειρα καd notταν κοιmicroόmicroαστε καd notταν εeuromicroαστε ξύπνιοι ^AπλAuml notταν agraveτονοUumlν οicirc αumlσθήσεις τότε microποροUumlmicroε νa τa

88 neΟππ 89 Βλ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος ΙΔ΄ Περd γαστριmicroαργίας στ 31 σ 191 PG 88 869Α

48

διακρίνουmicroε Aναφερόmicroενος iuml Iωάννης Σιναΐτης στcν agraveγρυπνία θεωρεOuml notτι trade τελευταία εrναι λύτρωση καd acircλευθερία agraveπe τοfς acircνυπνιασmicroοfς καd φυγαδευτήριο τ΅ν αumlσχρ΅ν φαντασι΅ν90 Kατ agraveρχήν trade acircκσπερmicroάτωση κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου θεωρεOumlται frac12ς microιa φυσιολογικc κίνηση τEacuteς σάρκας microας neOmicroως bullπάρχουν πολλbς περιπτώσεις κατa τdς iumlποOumlες acircmicroεOumlς οicirc euroδιοι προκαλοUumlmicroε τc λειτουργία αeacuteτή ^O Iωάννης Σιναΐτης θεωρεOuml notτι trade agraveρχc τEacuteς agraveποκτήσεως τEacuteς ecircγνείας εrναι trade microc συγκατάθεση στοfς σαρκικοfς λογισmicroούς καθgς καd οicirc agraveραιbς καθ asympπνον regεύσεις χωρdς αumlσχρa ugraveνειρα91 ΠαρατηροUumlmicroε λοιπeν notτι iuml Iωάννης Σιναΐτης κάνει microιa διάκριση σb acircκσπερmicroάτωση ποf συνοδεύεται microb αumlσχρa ugraveνειρα καd σb regεύση ποf δbν συνοδεύεται agraveπe ugraveνειρα σαρκικά Mιa ocircλλη διαπίστωση εrναι notτι trade συγκατάθεση στdς αumlσχρbς σκέψεις εrναι αeacuteτή ποf συνήθως προκαλεOuml τa αumlσχρa ugraveνειρα Πολλοd agraveπe τοfς πνευmicroατικούς acircaν τa πνευmicroατικά τους τέκνα τe βράδυ πρe τEacuteς microεταλήψεως τ΅ν Tιmicroίων Δώρων πάθουν acircκσπερmicroάτωση microόνο χωρdς νa oumlχουν δεOuml αumlσχρa ugraveνειρα τοfς acircπιτρέπουν νa microεταλάβουν τοUuml Σώmicroατος καd Ayenmicroατος τοUuml Kυρίου Eaν notmicroως δοUumlν καd αumlσχρa ugraveνειρα τότε δbν τοfς acircπιτρέπουν νa microεταλάβουν Aeacuteτe κυρίως ccedilφείλεται στe γεγονeς notτι οicirc πνευmicroατικοd θεωροUumlν αeuroτιους τ΅ν αumlσχρ΅ν ccedilνείρων τa euroδια τa πρόσωπα ποf βλέπουν τe ugraveνειρο διότι κατa τc διάρκεια τEacuteς trademicroέρας δbν εrχαν φυλάξει τeν νοUuml τους agraveπe αumlσχροfς λογισmicroοfς j παραστάσεις Συνεχίζοντας iuml Iωάννης Σιναΐτης τc σκέψη του γιa τcν ecircγνεία θεωρεOuml notτι τe microέσο στάδιο τEacuteς ecircγνείας εrναι trade παρουσία φυσικ΅ν κινήσεων στc σάρκα microόνο acircξ αumlτίας τEacuteς πολυφαγίας χωρdς εumlκόνες σαρκικbς καd χωρdς regεύσεις ^Eποmicroένως αeacuteτός ποf agraveγωνίζεται κατa τ΅ν παθ΅ν τEacuteς σαρκός δbν πρόκειται νa oumlχ Fη regεύσεις καd ugraveνειρα προερχόmicroενα καd τa δύο acircξ αumlτίας του agraveλλa λόγshyω κάποιων φυσικ΅ν κινήσεων ποf λειτουργοUumlν στe agraveνθρώπινο σ΅microα

90 laquoAγρυπνία acircνυπνιασmicro΅ν λύτρωσις φαντασι΅ν φυγαδευτήριονraquo ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος IΘ΄ Περd agraveγρυπνίας στ 3 σ 231 PG 88 940D 91 Βλ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος ΙΕ΄ Περd ecircγνείας στ 4 σ 195 PG 88 881Α

49

^H βασικc καd θεmicroελιώδης ocircποψη τοUuml ^EλβετοUuml ψυχολόγου πάνω στcν iumlποία θεmicroελιώνει notλες του τdς θεωρίες γιa τc λύση τ΅ν νευρωτικ΅ν καd ocircλλων προβληmicroάτων τοUuml agraveνθρώπου διa τEacuteς acircπιστήmicroης τEacuteς ψυχολογίας εrναι notτι iuml εumlδικeς ψυχολόγος microπορεOuml διa τ΅ν ccedilνείρων νa δFEacute τe bullποσυνείδητο τοUuml agraveνθρώπου καd agraveπe acircκεOuml agraveφοUuml κατατάξFη notλα τa δεδοmicroένα ποf oumlχει microπροστά του νa agraveρχίσFη τc θεραπεία Aeacuteτe εrναι πασιφανbς σb notλα του τa συγγράmicroατα ^O Iωάννης Σιναΐτης microb microιa πρότασή του laquoagraveπαγορεύειraquo τρόπον τινa στeν microοναχό ποf agraveγωνίζεται νa agraveσχολEacuteται τcν trademicroέρα microb τa ugraveνειρα ποf oumlχει δεOuml τe προηγούmicroενο βράδυ laquoMηδεdς τa καθ asympπνους φαντάσmicroατα καθ eumlαυτeν microεθ trademicroέραν θελήσ Fη λογίζεσθαι σκοπeς γaρ καd οyτος τοOumlς δαίmicroοσιν yenνα acircξ acircνυπνίων trademicroAumlς γρηγοροUumlντες microολύνωσινraquo92 Kανεdς δηλαδή iς microc θελήσ Fη νa συλλογίζεται τcν trademicroέρα τa ocircσχηmicroα ugraveνειρα ποf εrδε τc νύκτα Διότι agraveποτελεOuml καd αeacuteτe acircπιδίωξη τ΅ν δαιmicroόνων νa microAumlς microολύνουν microb τa ugraveνειρα acircνshy΅ εeuromicroαστε ξύπνιοι Aρχικa trade τοποθέτηση αeacuteτc τοUuml ecircγίου φαίνεται notτι agraveντίκειται στdς agraveπόψεις τοUuml Γιούγκ Πρέπει notmicroως νa agraveναγνωρίσουmicroε τοfς παραλEacuteπτες τ΅ν σκέψεων τ΅ν δύο προσώπων Στcν περίπτωση τοUuml Γιοfγκ οicirc agraveκροατbς τ΅ν oumlργων του εrναι ocircνθρωποι ποf ζοUumlν στeν κόσmicroο δbν oumlχουν γνωρίσει (οucircτε καd iuml euroδιος iuml Γιοfγκ) τcν agraveσκητικc γραmicromicroατεία j τοfς νηπτικοfς πατέρες τEacuteς Oρθοδόξου Eκκλησίας καd προσπαθοUumlν διa τEacuteς acircπιστήmicroης καd τ΅ν agraveνθρωπίνων microέσων ποf διαθέτουν νa λύσουν τa agraveνθρώπινα ψυχοσωmicroατικa προβλήmicroατα Γράφοντας iuml Iωάννης Σιναΐτης τdς σκέψεις του ποf προέρχονται agraveπe microιa acircmicroπειρικc βίωση τ΅ν γραφοmicroένων agraveπευθύνεται σb microοναχούς ποf oumlχουν agraveποκτήσει τcν ecircγνεία Te τελικe στάδιο τοUuml πνευmicroατικοUuml agraveνθρώπου ποf agraveγωνίζεται εrναι κατa τeν plusmnγιο Iωάννη νa acircργάζεται πνευmicroατικά ugraveχι microόνο notταν εrναι ξύπνιος agraveλλa καd notταν κοιmicroAumlται permilEτσι microερικοd στeν asympπνο τους acircξευτελίζουν τοfς δαίmicroονες ποf oumlρχονται νa τοfς πειράξουν καd τa agraveκόλαστα γύναια ποf acircmicroφανίζονται στa ugraveνειρά τους τa συmicroβουλεύουν νa σωφρονισθοUumlν93

92 Βλ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος ΙΕ΄ Περd ecircγνείας στ 54 σ 205 PG 88 892ΑΒ 93 laquoOeacute microόνον acircγρηγορώς agraveλλa καd καθεύδων iuml προκόψας acircργάζεται notθεν τινbς καd acircν αeacuteτοOumlς τοOumlς asympπνοις τοfς δαίmicroονας προσερχοmicroένους agraveτιmicroάζουσι καd

50

agraveκόλαστα γύναια περd σωφροσύνης νουθετοUumlσιraquo ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος KZ΄ Περd tradeσυχίας - B΄ στ 43 σσ 351-352 PG 88 1116Β

51

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ΄ Απόψεις τοUuml permilAλφρεντ permilAντλερ γιa τa ugraveνειρα

^O permilAλφρεντ permilAντλερ eumlρmicroηνεύει τόσο τa διάφορα συνειδητa στοιχεOumlα notσο καd τa στοιχεOumlα τEacuteς agraveσυνείδητης j microισοσυνείδητης ζωEacuteς microας (δηλαδc τeν κόσmicroο τ΅ν ccedilνείρων) σύmicroφωνα microb τcν agraveντίληψη τEacuteς agraveτοmicroικEacuteς iumlλότητας ΔικαιολογεOuml αeacuteτc τcν agraveντίληψή του γιa τeν λόγο notτι καd trade ζωc τ΅ν ccedilνείρων microας εrναι leνα microέρος τοUuml notλου notπως agraveκριβ΅ς trade ζωή notταν εeuromicroαστε ξύπνιοι Te ugraveνειρο σύmicroφωνα microb τeν permilAντλερ εrναι πάντοτε leνα microέρος agraveπe τe laquoστfλraquo ζωEacuteς laquo^H ζωc στeν ξύπνο microας καθορίζεται agraveπe τeν στόχο bullπεροχEacuteς θa διαπιστώσουmicroε notτι microb τeν euroδιο τρόπο καθορίζονται καd τa ugraveνειρα agraveπe τeν agraveτοmicroικe στόχο bullπεροχEacuteςraquo94 neEνας φοιτητής ποf εrναι τεmicroπέλης τc νύχτα θa βλέπ Fη ugraveνειρο πgς πέφτει κάτω neEνας ocircλλος φοιτητής ποf προοδεύει στdς σπουδές του θa βλέπει ugraveνειρο πgς σκαρφαλώνει σb leνα ψηλe βουνό Mιa τρίτη περίπτωση εrναι τοUuml agraveνθρώπου iuml iumlποOumlος νοιώθει περιωρισmicroένος καd δbν microπορεOuml νa προχωρήσFη πέρα agraveπe leνα σηmicroεOumlο Aeacuteτeς θa ccedilνειρεύεται σύνορα καd notτι δbν εrναι σb θέση νa ξεφύγFη agraveπe τοfς ocircλλους agraveνθρώπους καd agraveπe τdς δυσκολίες laquoΣυχνa ccedilνειρεύεται πgς τeν παρακολουθοUumlν καd τeν καταδιώκουνraquo95 neYπάρχουν ocircνθρωποι οicirc iumlποOumlοι δbν microποροUumlν νa θυmicroηθοUumlν τa ugraveνειρά τους agraveλλa microποροUumlν agraveπe microόνοι τους νa φτειάξουν microερικa ugraveνειρα Ta φτειαχτa ugraveνειρά τους agraveξίζουν notσο καd acircκεOumlνα ποf θυmicroοUumlνται γιa τeν λόγο notτι trade παραστατικc δύναmicroη καd trade φαντασία εrναι acircπίσης microιa oumlκφραση τοUuml laquoστfλraquo ζωEacuteς τους Γι αeacuteτe καd iuml ψυχολόγος δbν πρέπει ποτb νa agraveποθαWregύνFη τeν agraveσθενEacute του iuml iumlποOumlος δbν θυmicroAumlται τa ugraveνειρά του agraveλλa microπορεOuml νa φτειάξFη κάποια96 laquoneEνα ugraveνειροraquo agraveναφέρει iuml permilAντλερ laquooumlχει σκοπe νa προετοιmicroάσFη τeν δρόmicroο ποf iumlδηγεOuml σb leνα στόχο bullπεροχEacuteς j πιe καλά στeν προσωπικe στόχο bullπεροχEacuteς τοUuml agraveτόmicroου ποf βλέπει τe ugraveνειροraquo97 ^O ocircνθρωπος συνήθως acircπιθυmicroεOuml νa βρίσκεται στe

94 ΑΝΤΛΕΡ Γνώση σ 92 95 neΟππ σ 93 96 Βλ notππ σσ 93-94 97 neΟππ σ 94

52

acircπίκεντρο τοUuml acircνδιαφέροντος νa διατάζFη καd νa acircξουσιάζFη τοfς ocircλλους j πολλbς φορbς νa acircπιθυmicroFEacute νa ξεφύγ Fη Σύmicroφωνα πάντα microb τeν permilAλφρεντ permilAντλερ τa ugraveνειρα εrναι agraveκόmicroη microιa oumlκφραση τEacuteς euroδιας σχετικότητας καd τοUuml umlδίου microείγmicroατος γεγονότων καd συναισθηmicroάτων ποf συναντAumlmicroε καd ζοUumlmicroε στeν ξύπνιο microας ^Aπλa διαφέρουν microόνο ποσοτικά καd ugraveχι ποιοτικά ^O permilAντλερ κάνοντας agraveκόmicroα leνα βEacutemicroα πρeς τa acircmicroπρός θεωρεOuml notπως καd iuml Kaρλ Γιούγκ notτι τa ugraveνειρα oumlχουν κάποιο προφητικe χαρακτEacuteρα ugraveχι βέβαια microb τcν oumlννοια τcν iumlποία κακ΅ς προσδίδουν agraveρχαOumlοι λαοd j τa microέντιουmicro laquoTa ugraveνειρα θεωροUumlνταν προφητικa microηνύmicroατα γιa microελλοντικa γεγονότα Σb αeacuteτe κρύβεται microιa microισc agraveλήθεια Erναι agraveλήθεια notτι τe ugraveνειρο agraveποτελεOuml leνα εrδος γέφυρας ποf συνδέει τe πρόβληmicroα τe iumlποOumlο oumlχει νa agraveντιπετωπίσ Fη acircκεOumlνος ποf ccedilνειρεύεται microb τeν στόχο τeν iumlποOumlο acircπιδιώκει Mb αeacuteτc τcν oumlννοια leνα ugraveνειρο γίνεται συχνa πραγmicroατικότητα acircπειδc acircκεOumlνος ποf ccedilνειρεύεται acircνshy΅ ccedilνειρεύεται agraveσκεOumlται στeν regόλο του καd oumlτσι συmicroβάλλει στcν πραγmicroατοποίησή τουraquo98 ^Eποmicroένως τa ugraveνειρα oumlχουν laquoπροφητικe χαρακτEacuteραraquo agraveπe τcν ocircποψη notτι γίνεται microιa διάγνωση notπως microπορεOuml νa κάνFη καd leνας φυσιολογικeς ocircνθρωπος διάγνωση στeν ξύπνιο του γιa τe microέλλον Aναλύει τc ζωή του καd microb βάση τa δεδοmicroένα ποf oumlχει προλέγει χωρdς νa εrναι agraveπόλυτος τe microέλλον ^H euroδια περίπου διεργασία γίνεται καd microέσα στc ζωc τοUuml ccedilνείρου EκεOuml microάλιστα τa δεδοmicroένα ποf oumlχει εrναι πολf πιe εeacuteέλικτα καd κινοUumlνται πολf πιe γρήγορα oumlτσι microπορεOuml νa oumlχFη πιe σίγουρα agraveποτελέσmicroατα γιa τdς προγνώσεις του ^H acircξήγηση ποf δίνει iuml permilAντλερ γιατί πολλοd ocircνθρωποι agraveπευθύνονται σb τσαρλατάνους ποf δEacuteθεν eumlρmicroηνεύουν τe microέλλον εrναι notτι trade agraveνάλυση τ΅ν ccedilνείρων εrναι πολf πιe περίπλοκη agraveπe τcν agraveνάλυση τEacuteς συmicroπεριφορAumlς στeν ξύπνιο Aκόmicroη πολf λίγοι εrναι αeacuteτοί ποf γνωρίζουν τeν eumlαυτό τους agraveκόmicroη καd στeν ξύπνιο laquoKαθόλου παράξενο λοιπόνraquo καταλήγει iuml Bιεννέζος ψυχολόγος laquoποf trade agraveνάλυση τ΅ν ccedilνείρων ξεπερνάει κατa πολf τcν ccedilξυδέρκεια τ΅ν περισσοτέρων agraveνθρώπων καd καθόλου παράξενο ποf microέσα στcν ocircγνοιά τους γιa τdς

98 neΟππ σ 95

53

περιπλοκbς τ΅ν ψυχικ΅ν διεργασι΅ν agraveπευθύνονται στοfς τσαρλατάνουςraquo99 Te ugraveνειρο notπως agraveναφέρει πολf παραστατικa iuml permilAντλερ acircξηγεOumlται σaν leνα βλέmicromicroα στe microέλλον ^O permilAλφρεντ permilAντλερ πιστεύει notτι trade agraveτοmicroικc ψυχολογία oumlχει λύσει τa διάφορα προβλήmicroατα περd τ΅ν ccedilνείρων laquoTe ugraveνειροraquo agraveναφέρει iuml Bιεννέζος ψυχολόγος laquoδbν oumlχει σaν σκοπe νa γίνFη κατανοητό agraveλλa νa ξυπνήσFη διαθέσεις καd αumlσθήmicroατα agraveπe τa iumlποOumlα τe ocircτοmicroο δbν microπορεOuml νa ξεφύγ Fη ^H διάθεση τa αumlσθήmicroατα οicirc συγκινήσεις παραmicroένουν κι iν τa προσέξουmicroε θa καταλάβουmicroε γιατί ccedilνειρευόmicroαστε γιa νa νοιώσουmicroε τe πάθος νa φέρουmicroε τeν eumlαυτό microας σb κάποια διάθεση ποf θa microAumlς καταστήσ Fη icircκανοfς νa πετύχουmicroε κάτι τe iumlποOumlο δbν microποροUumlmicroε νa πετύχουmicroε acircνάντια στc λογικήraquo100 Te ugraveνειρο acircνεργεOuml microέσα στeν ocircνθρωπο agraveκόmicroη καd κατa τc διάρκεια τEacuteς microέρας permilAν λόγου χάριν κάποιος δFEacute στe ugraveνειρό του leναν acircφιάλτη τcν ocircλλη microέρα δbν θa acircνεργFEacute microb θάρρος agraveλλa θa oumlχ Fη κάποιες agraveναστολές ^O permilAντλερ φέρνοντας τe παράδειγmicroα τοUuml δολοφόνου agraveναφέρει notτι leνας τέτοιος ocircνθρωπος δικαιολογεOumlται γιa τc στυγερc πράξη του λέγοντας περίπου αeacuteτa τa λόγια laquoΔbν bullπάρχει θέση στc ζωc γι αeacuteτeν τeν ocircνθρωπο Γι αeacuteτe oumlπρεπε νa τeν σκοτώσωraquo permilEπειτα agraveφοUuml oumlπεισε τeν eumlαυτό του πgς δbν bullπάρχει agraveρκετeς χ΅ρος πάνω στc γc γι αeacuteτeν τeν ocircνθρωπο παρήγαγε leνα frac12ρισmicroένο συναίσθηmicroα τe iumlποOumlο τeν προετοίmicroασε ψυχολογικa γιa τc δολοφονία Erναι δυνατe agraveκόmicroη iuml δολοφόνος νa δFEacute leνα ugraveνειρο τe iumlποOumlο θa τοUuml προκαλέσ Fη leνα frac12ρισmicroένο συναίσθηmicroα Te τελευταOumlο microb τc σειρά του θa τeν egraveθήσFη νa πραγmicroατοποιήσ Fη τeν τελικό του στόχο ποf εrναι trade δολοφονία101 ^O neEλληνας ποιητcς Σιmicroωνίδης εrχε προσκληθEacute στc Mικρa Aσία γιa νa agraveπαγγείλFη κοmicromicroάτια agraveπe τa oumlργα του Δίσταζε notmicroως νa ξεκινήσ Fη καd συνέχεια agraveνέβαλλε τe ταξίδι καd iς τeν περίmicroενε στe λιmicroάνι leνα καράβι Tελικa βλέπει τe eumlξEacuteς ugraveνειρο TοUuml φανερώνεται leνας πεθαmicroένος τeν iumlποOumlο κάποτε εrχε συναντήσει ζωντανe σb leνα δάσος καd τοUuml λέει laquoEπειδc microοUuml

99 neΟππ σ 96 100 ΑΝΤΛΕΡ Ψυχολογία notππ σ 75 101 ΑΝΤΛΕΡ Γνώση notππ σ 96-97

54

φέρθηκες τόσο καλά καd microb φρόντισες σb acircκεOumlνο τe δάσος θa σοUuml δώσω σήmicroερα microιa συmicroβουλή Mcν πdivideAumlς στc Mικρa Aσίαraquo Mετa agraveπe αeacuteτe τe ugraveνειρο iuml Σιmicroωνίδης agraveπεφάσισε iumlριστικa notτι δbν acircπρόκειτο νa ταξιδεύσ Fη Στcν πραγmicroατικότητα notmicroως iuml Σιmicroωνίδης εrχε agraveποφασίσει νa microcν ταξιδεύσ Fη προτοUuml agraveκόmicroη δFEacute τe ugraveνειρο laquoTe ugraveνειροraquo notπως agraveναφέρει acircπιγραmicromicroατικa iuml permilAντλερ laquoecircπλ΅ς τοUuml χρησίmicroεψε γιa νa microεταφερθFEacute στcν κατάλληλη συναισθηmicroατικc διάθεση ποf θa τοUuml acircπέτρεπε νa acircπιmicroείν Fη σb microιa agraveπόφαση ποf brvbarδη εrχε πάρει καd iς microcν καταλάβαινε iuml euroδιος τc σηmicroασία τοUuml ccedilνείρου τουraquo102 Γιa νa eumlρmicroηνεύσουmicroε σωστa leνα ugraveνειρο πρέπει νa καταλάβουmicroε καλa notτι τe ugraveνειρο agraveποτελεOuml συστατικe στοιχεOumlο τEacuteς δηmicroιουργικEacuteς δύναmicroης eumlνeς agraveνθρώπου laquo^O Σιmicroωνίδης χρησιmicroοποίησε τc φαντασία του ποf τeν βοήθησε νa κατασκευάσ Fη microιa σειρa agraveπe διαδοχικa γεγονόταraquo103 Συχνa οicirc ocircνθρωποι αeacuteτοd ξυπνοUumlν microb acircχθρικbς διαθέσεις καd συναισθήmicroατα acircξ αumlτίας eumlνeς συναισθήmicroατος ποf προκάλεσε τe νυκτερινe ugraveνειρο Γι αeacuteτe καd εrναι acircριστικοί καd oumlχουν διάθεση acircπικριτική laquoAeacuteτe microοιάζει microb microιa δηλητηρίαση καd agraveκόmicroα microb τcν κατάσταση τοUuml καταθλιπτικοUuml στcν τελευταία αeacuteτc κατάσταση iuml agraveσθενής microας δηλητηριάζεται microb τe νa σκέφτεται συνέχεια τcν agraveποτυχία τeν θάνατο καd τcν agraveπώλειαraquo104 ^O permilAντλερ διαφοροποιεOuml κάθετα τdς θέσεις καd agraveπόψεις του γιa τa ugraveνειρα agraveπe acircκεOumlνες τοUuml Φρόυντ ^Ως γνωστόν iuml Φρόυντ θεωροUumlσε τa ugraveνειρα icircκανοποίηση γιa παιδικbς σεξουαλικbς acircπιθυmicroίες ^O permilAντλερ agraveπορρίπτει αeacuteτc τc θέση microb τc σκέψη του notτι iν τa ugraveνειρα qταν πραγmicroατικa microιa τέτοια icircκανοποίηση τότε notλα τa πράγmicroατα θa oumlπρεπε νa τa θεωρήσουmicroε σaν microιa τέτοια icircκανοποίηση laquoKάθε σκέψη agraveκολουθεOuml αeacuteτeν τeν δρόmicroο agraveνεβαίνει agraveπe τa βάθη τοUuml agraveσυνειδήτου στc συνείδηση Συνεπ΅ς trade umlδέα τEacuteς σεξουαλικEacuteς icircκανοποίησης δbν oumlχει καmicromicroιa eumlρmicroηνευτικc agraveξία γιa τcν agraveτοmicroικc περίπτωσηraquo105 Πολλbς φορbς τa ugraveνειρα acircκδηλώνονται microb πολλbς παραβολές laquoOicirc παραβολbς εrναι leνα agraveπe τa καλύτερα microέσα νa ξεγελάσ Fης τeν eumlαυτό σου καd τοfς ocircλλους Γιατd microποροUumlmicroε νa

102 neΟππ σ 97 103 neΟππ σσ 97-98 104 neΟππ σ 99 105 neΟππ

55

εeuromicroαστε βέβαιοι πgς leνας ocircνθρωπος ποf χρησιmicroοποιεOuml παραβολές δbν ξέρει iν microπορεOuml νa πείσFη τοfς ocircλλους microb γεγονότα καd microb τc λογική Θέλει ecircπλ΅ς νa microAumlς acircντυπωσιάσ Fη χρησιmicroοποι΅ντας ocircχρηστες καd ποmicroπώδεις παραβολέςraquo106 neOταν leνας ocircνθρωπος καταλάβFη πgς δbν microπορεOuml νa microAumlς πείσ Fη microb τc λογική τότε χρησιmicroοποιεOuml παραβολές ^O permilAντλερ θεωρεOuml notτι τe νa χρησιmicroοποιFEacuteς παραβολbς εrναι microιa αeacuteταπάτη laquoAeacuteτeς εrναι iuml λόγος ποf acircmicroφανίζονται τόσο συχνa στa ugraveνειρα στcν acircκλογc εumlκόνων παραστάσεων κλπ Erναι leνας καλλιτεχνικeς τρόπος νa συναρπάζFης τeν eumlαυτό σουraquo107 ^O permilAλφρεντ permilAντλερ oumlχει βρεOuml microιa microέθοδο βάσει τEacuteς iumlποίας microπορεOuml iuml ocircνθρωπος νa agraveποφεύγFη νa βλέπ Fη ugraveνειρα Στc microέθοδο αeacuteτc κατέληξε agraveπe τe γεγονeς notτι τa ugraveνειρα συναρπάζουν συναισθηmicroατικa acircκεOumlνον ποf τa βλέπει laquoneOταν leνας ocircνθρωπος καταλάβFη τί πραγmicroατικa egraveνειρεύτηκε καd δFEacute ξεκάθαρα π΅ς γοητεύτηκε π΅ς microεταφέρθηκε agraveπe microόνος του σb microιa κατάσταση microέθης θa σταmicroατήσ Fη νa ccedilνειρεύεται Aeacuteτe συνέβηκε microb τeν euroδιο τeν συγγραφέα (τeν permilAλφρεντ permilAντλερ δηλαδή) ποf oumlπαψε νa ccedilνειρεύεται microόλις κατάλαβε ποιa σηmicroασία oumlχουν τa ugraveνειραraquo108 Πολλbς φορbς τίθεται τe acircρώτηmicroα laquoΓιατί microερικοd ocircνθρωποι δbν ccedilνειρεύονται ποτέ τουςraquo ^H agraveπάντηση τοUuml permilAντλερ στe καίριο acircρώτηmicroα αeacuteτό trade iumlποία microAumlς βρίσκει agraveπολύτως σύmicroφωνους εrναι notτι laquoπρόκειται γιa agraveνθρώπους ποf δbν θέλουν νa αeacuteταπατηθοUumlν Bρίσκονται συνέχεια σb κίνηση καd εrναι πολf λογικοί agraveντιmicroετωπίζουν πρόθυmicroα τa προβλήmicroατά τους permilAνθρωποι αeacuteτοUuml τοUuml εeuroδους ξεχνοUumlν πολf γρήγορα τa ugraveνειρά τους notταν καmicroιa φορa ccedilνειρεύωνται Ta ξεχνοUumlν τόσο γρήγορα ποf πιστεύουν πgς δbν egraveνειρεύτηκαν καθόλουraquo109 ^O permilAντλερ θέτει ocircλλο leνα acircρώτηmicroα laquoAληθεύει trade θεωρία notτι πάντα ccedilνειρευόmicroαστε ξεχνAumlmicroε notmicroως τa περισσότερα ugraveνειραraquo110 ^O permilAντλερ θεωρεOuml πώς iν δεχτFEacute τc θεωρία αeacuteτή τότε αeacuteτe σηmicroαίνει πgς πρέπει νa eumlρmicroηνεύσουmicroε διαφορετικa τe γεγονeς notτι microερικοd ocircνθρωποι δbν ccedilνειρεύονται ποτέ Tότε iν δεχτοUumlmicroε αeacuteτc τc θεωρία πρόκειται γιa agraveνθρώπους ποf ccedilνειρεύονται agraveλλa ποf ξεχνοUumlν συνέχεια τa ugraveνειρά τους ^O

106 neΟππ σ 100 107 neΟππ 108 neΟππ σ 101 109 neΟππ 110 neΟππ

56

permilAντλερ διαφωνεOuml microb αeacuteτc τc θεωρία καd πιστεύει πgς bullπάρχουν τόσο ocircνθρωποι ποf δbν ccedilνειρεύονται ποτέ τους notσο καd ocircνθρωποι ποf ccedilνειρεύονται καd ξεχνοUumlν τa ugraveνειρά τους Kατa τcν προσωπική microου acircκτίmicroηση θεωρ΅ notτι τa ugraveνειρα εrναι microιa διαρκcς κατάσταση microέσα στc συνείδηση τοUuml agraveνθρώπου Θa microπορούσαmicroε νa ποUumlmicroε agraveκόmicroη notτι τa ugraveνειρα εrναι microιa διαρκcς oumlκφραση τοUuml bullποσυνειδήτου τοUuml agraveνθρώπου permilAλλοτε τe bullποσυνείδητο acircκφράζεται oumlντονα καd ocircλλοτε πιe bullποτονικά ^Eποmicroένως bullπάρχει microιa iumlριακc γραmicromicroή τcν iumlποία iν ξεπεράσουν τa ugraveνειρα τότε γίνονται agraveντιληπτά frac12ς ugraveνειρα καd oumlτσι περιέρχονται στc γνώση τοUuml agraveνθρώπου Γι αeacuteτe bullπάρχουν ocircνθρωποι ποf laquoδbν βλέπουν ποτέ τους ugraveνειραraquo ocircνθρωποι ποf σπάνια βλέπουν καd τdς περισσότερες φορbς τa ξεχνοUumlν ocircνθρωποι ποf βλέπουν agraveρκετa ugraveνειρα καd ocircνθρωποι ποf καd στeν ξύπνιο τους agraveκόmicroη βλέπουν φαντασίες καd ugraveνειρα Aeacuteτe agraveποδεικνύει notτι τa ugraveνειρα βλέποντάς τα microέσα στe γενικe πρOumlσmicroα τEacuteς ψυχολογίας τοUuml βάθους εrναι microιa διαρκcς oumlκφραση τοUuml bullποσυνειδήτου ποf ocircλλοτε γίνεται agraveντιληπτή καd ocircλλοτε ugraveχι ^O permilAλφρεντ permilAντλερ σb αeacuteτe τe acircρώτηmicroα δίνει agraveπάντηση microb βάση τe laquoστfλraquo ζωEacuteς laquoΣb ugraveνειρα ποf acircπανέρχονται acircκφράζεται τe laquoστfλraquo ζωEacuteς eumlνeς agraveνθρώπου πολf πιe ξεκάθαρα agraveπe notτι acircκφράζεται σb ugraveνειρα ποf acircmicroφανίζονται microία microόνο φορά neEνα ugraveνειρο ποf acircπανέρχεται εrναι γιa microAumlς agraveδιάσειστο καd agraveδιαφιλονίκητο δεOumlγmicroα γιa τe ποUuml βρίσκεται κάθε φορa iuml στόχος bullπεροχEacuteςraquo111 ^O permilAντλερ πιστεύει πgς τa σύντοmicroα ugraveνειρα εrναι πιe κατανοητa agraveπe τa acircκτεταmicroένα ^O ocircνθρωπος iuml iumlποOumlος βλέπει acircκτεταmicroένα ugraveνειρα δbν oumlχει agraveκόmicroη καταλήξει σb microιa τελειωτικc agraveπόφαση Ψάχνει agraveκόmicroη νa βρFEacute microιa γέφυρα agraveνάmicroεσα στe πρόβληmicroά του καd τeν στόχο του laquoMερικbς φορbς τe ugraveνειρο agraveποτελεOumlται agraveπe microιa microόνο εumlκόνα agraveπe λίγες microόνο λέξεις καd δείχνει πgς acircκεOumlνος ποf ccedilνειρεύεται γυρεύει στcν πραγmicroατικότητα leναν τρόπο νa αeacuteταπατηθFEacute notσο γίνεται πιe γρήγοραraquo112 Πολλbς φορbς εrναι ποf συναντοUumlmicroε τe ugraveνειρο τEacuteς laquoπτώσηςraquo Σ αeacuteτe iuml ccedilνειρευόmicroενος βλέπει πgς πέφτει agraveπe

111 neΟππ σ 102 112 neΟππ

57

κάπου Aeacuteτe τοUuml δηmicroιουργεOuml τcν αeuroσθηση πgς πρέπει νa προσέξFη νa microcν ξεπερν divideAuml τa notρια διότι κινδυνεύει νa bullποστFEacute wττα καd πανωλεθρία permilAλλοτε πάλι βρίσκουmicroε τe ugraveνειρο τEacuteς πτήσης Aeacuteτe τe ugraveνειρο εrναι συmicroβολισmicroeς τEacuteς bullπεροχEacuteς καd microb αeacuteτe βλέπουmicroε νa acircκφράζεται iuml τρόπος νa πετύχουmicroε κάτι τe iumlποOumlο στcν πραγmicroατικότητα δbν microποροUumlmicroε νa τe πετύχουmicroε Mερικbς φορbς τe ugraveνειρο τEacuteς πτήσης συνδέεται καd microb τe ugraveνειρο τEacuteς πτώσης neOποιος πετdivideAuml ψηλά πέφτει χαmicroηλά brvbar notπως θa λέγαν οicirc Bιεννέζοι laquohAν δbν εrχες πετάξει ψηλά δbν θa εrχες πέσει agraveπe acircκεOuml acircπάνωraquo113 Συχνa συναντοUumlmicroε τe ugraveνειρο στe iumlποOumlο τe ocircτοmicroο καταδιώκεται agraveπe κάποιον ocircνθρωπο j κάποιο ζshy΅ο AeacuteτοUuml τοUuml εeuroδους τa ugraveνειρα microAumlς δείχνουν πόσο βαθιa χαρακτηρίζει τeν ocircνθρωπο trade agraveντίληψη πgς iuml euroδιος εrναι πιe agraveδύνατος agraveπe τοfς ocircλλους laquoAeacuteτa τa ugraveνειρα agraveποκαλύπτουν leνα βαθf αeuroσθηmicroα κατωτερότηταςraquo114 ^O permilAντλερ καταλήγοντας σb κάποιες διαπιστώσεις θέτει τe acircρώτηmicroα τί εrναι iuml asympπνος Πολλοd oumlχουν τοποθετηθEacute στe acircρώτηmicroα αeacuteτό Mερικοd oumlχουν πεOuml notτι iuml asympπνος εrναι τe agraveντίθετο τοUuml ξύπνου permilAλλοι πάλι λέγουν πgς iuml asympπνος εrναι leνας microικρeς θάνατος καd iuml θάνατος leνας microεγάλος asympπνος ^O permilAντλερ θεωρεOuml πgς iuml asympπνος δbν βρίσκεται σb agraveντίθεση microb τe ξύπνο agraveλλa εrναι microAumlλλον microιa βαθmicroίδα τοUuml ξύπνου laquoΣτeν asympπνοraquo agraveναφέρει iuml permilAντλερ laquoδbν εeuromicroαστε agraveποκοmicromicroένοι agraveπe τc ζωή Aντίθετα καd σκεφτόmicroαστε καd agraveκοUumlmicroε στeν asympπνο microας Γενικa acircκδηλώνονται στeν asympπνο οicirc euroδιες τάσεις ποf acircκδηλώνονται καd στeν ξύπνοraquo115 ^Yπάρχουν microητέρες πού acircνshy΅ κανένας θόρυβος δbν τdς acircνοχλεOuml ξυπνοUumlν agravemicroέσως microόλις agraveκούσουν τcν παραmicroικρc κίνηση agraveπe τe παιδί τους Te γεγονeς acircπίσης notτι δbν πέφτουmicroε agraveπe τe κρεββάτι microας στe πάτωmicroα αeacuteτe microAumlς iumlδηγεOuml στe συmicroπέρασmicroα πώς agraveκόmicroη καd notταν κοιmicroώmicroαστε λειτουργοUumlν κάποιες αumlσθήσεις καd agraveντιλαmicroβανόmicroαστε τa notρια γύρω microας Erναι βασικc agraveρχc τEacuteς microεθόδου τEacuteς bullπνώσεως πώς γιa νa acircπιτύχ Fη trade asympπνωση πρέπει νa bullπάρχFη agraveπόλυτη συνεργασία καd

113 ΑΝΤΛΕΡ Ψυχολογία notππ σ 91 114 neΟππ 115 ΑΝΤΛΕΡ Γνώση notππ σ 102

58

bullπακοc τοUuml bullπνωτιζοmicroένου laquoΣτcν asympπνωση microποροUumlmicroε νa καταφέρουmicroε leναν ocircνθρωπο νa παραγάγFη εumlκόνες umlδέες καd agraveναmicroνήσεις ποf οicirc διάφορες agraveναστολές του δbν θa acircπέτρεπαν νa βγοUumlν στcν acircπιφάνεια στeν ξύπνο τουraquo116 ^O permilAντλερ θεωρεOuml notτι trade asympπνωση frac12ς microέθοδος κρύβει frac12ρισmicroένους κινδύνους καd δbν τcν oumlχει σb umlδιαίτερη bullπόληψη ΘεωρεOuml notτι microπορεOuml νa χρησιmicroοποιEacuteται microόνο σb περίπτωση ποf iuml agraveσθενcς δbν acircmicroπιστεύεται καmicroιa ocircλλη microέθοδο

116 neΟππ σ 103

59

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ΄ Απόψεις τοUuml Bίκτωρ Φρaνκλ γιa τa ugraveνειρα

neΟπως brvbarδη oumlχουmicroε agraveναφέρει καd στcν εumlσαγωγή iuml Tζόζεφ

Φάmicroπρυ εrναι iuml συγγραφέας τοUuml βιβλίου laquoΛογοθεραπείαraquo τe iumlποOumlο περιέχει leνα σύστηmicroα acircφαρmicroογEacuteς της καd agraveναζητήσεως νοήmicroατος στc ζωή σύmicroφωνα microb τc θεωρία τοUuml καθηγητEacute Bίκτωρ Φράνκλ Mέσα στdς προσωπικbς agraveνακαλύψεις iuml Φάmicroπρυ agraveναφέρει καd τc γέννηση τEacuteς umlδέας notτι iuml Θεeς δbν qταν ecircπλa leνας Nοmicroοθέτης agraveλλa καd leνας δηmicroιουργικeς Συγγραφέας καd Eκδότης Aeacuteτeς βέβαια δηmicroιούργησε κατa τρόπο διαφορετικe agraveπe acircκεOumlνο ποf δηmicroιουργοUumlν οicirc θνητοd-συγγραφεOumlς ποf πλάθουν microιa icircστορία καd asympστερα τc γράφουν σύmicroφωνα microb τe περίγραmicromicroά της Aναρωτιέται τελικά microήπως iuml κόσmicroος φτειάχτηκε asympστερα agraveπe agraveλλεπάλληλες acircκδόσεις microAumlλλον παρa microb τc συγγραφc σύmicroφωνα microb τe περίγραmicromicroα - microb πειραmicroατισmicroοfς microAumlλλον παρa microb προβλέψεις117 Tελικa iuml Φάmicroπρυ νοιώθει κάποιες acircνοχές γιατd εrχε acircπινοήσει leνα Θεό ποf qταν agraveπρόσωπος agraveπροσδιόριστος leνας αumlώνιος Eκδότης Δηmicroιουργeς πλέον γιa τeν Φάmicroπρυ δbν qταν iuml Θεός agraveλλa iuml euroδιος iuml ocircνθρωπος Aναφέρει microάλιστα καd τa eumlξEacuteς χαρακτηριστικά δηλωτικa τEacuteς laquoagraveθεϊστικEacuteςraquo κατάστασης στcν iumlποία εrχε καταλήξει laquooHταν leνας Θεός ποf εrχα acircγg δηmicroιουργήσει καd ugraveχι Aeacuteτeς acircmicroένα Kατηγόρησα τeν eumlαυτό microου ποf qmicroουν ocircθεος χωρdς notmicroως νa oumlχω τe θάWregος νa agraveντιmicroετωπίσω τdς συνέπειες τEacuteς agraveπιστίας microουraquo118 ^O Φάmicroπρυ καταλήγει agraveκόmicroη σb κάποιες πρακτικEacuteς φύσεως διαπιστώσεις γιa τc ζωή Mb τc λογοθεραπεία εrναι πεπεισmicroένος notτι microέσα στc ζωή microας πρέπει νa προχωροUumlmicroε βEacutemicroα microb βEacutemicroα καd νa microc γυρεύουmicroε τe microεγαλει΅δες σχέδιο agraveλλa τcν εeacuteκαιρία τEacuteς κάθε στιγmicroEacuteς ΘεωρεOuml notτι microb αeacuteτe τeν τρόπο microποροUumlmicroε νa πάρουmicroε microιa φευγαλέα γεύση τοUuml microεγαλειώδους σχεδίου119 ^O Φάmicroπρυ oumlχοντας πολλa acircρωτήmicroατα γύρω agraveπe τc ζωή ζητοUumlσε acircπίmicroονα τcν agraveπάντησή τους laquoEνshy΅ τe κακe καd trade agraveδικία

117 Βλ FABRY Λογοθεραπεία σσ 36-37 118 neΟππ σ 38 119 neΟππ σ 42

60

θριάmicroβευαν microερικοd agraveπe τοfς φίλους microουraquo agraveναφέρει laquoβρEacuteκαν παρηγοριa σb microιa θρησκεία ποf σb καλοfς καιροfς δbν εrχε γι αeacuteτοfς κανένα νόηmicroα Mιa παρατήρηση ποf εrχε κάνει leνας συmicromicroαθητής microου τeν iumlποOumlο συνάντησα agraveργότερα στc Nέα ^Yόρκη παραmicroένει agraveκόmicroη καρφωmicroένη στe microυαλό microου iν δbν σκεφτόmicroουνα notτι πίσω agraveπ notλα αeacuteτa bullπEacuteρχε κάποιο νόηmicroα θa αeacuteτοκτονοUumlσαraquo120 ^O ocircνθρωπος notταν δbν βρίσκεται σb κίνδυνο trade ζωή του j δbν περνAuml δυσκολίες τότε συνήθως δbν προσεγγίζει τeν Θεό agraveλλa βρίσκεται microακριa agraveπe τc θρησκεία του καd agravemicroέριmicroνος γιa iumlποιεσδήποτε microεταφυσικbς agraveναζητήσεις neOταν notmicroως τeν acircπισκεφθFEacute trade χάρη τοUuml ΘεοUuml microέσα agraveπe κάποιες δυσκολίες τEacuteς ζωEacuteς notπως agraveWregώστειες πόλεmicroοι πεOumlνα τότε αeacuteτeς προστρέχει στeν Θεό καd agraveναζητAuml στήριγmicroα καd βακτηρία neOmicroως iuml Θεeς δbν ζητAuml agraveπe acircmicroAumlς νa τeν πλησιάζουmicroε microέσshyω τEacuteς προσευχEacuteς microόνο στdς δυσκολίες καd ταλαιπωρίες τEacuteς ζωEacuteς notποτε δηλαδc τeν oumlχουmicroε agraveνάγκη agraveλλa πάντοτε καd agraveδιάκοπα νa ζητοUumlmicroε τe oumlλεός Tου ^H στάση τοUuml agraveνθρώπου ποf microόνο στdς δυσκολίες βρίσκεται κοντa στeν Θεό θa microποροUumlσε νa χαρακτηριστFEacute laquoσυmicroφεροντολογικcraquo microb τcν κακc oumlννοια καd περιεχόmicroενο τοUuml notρου Te καλ΅ς νοούmicroενο notmicroως συmicroφέρον τοUuml agraveνθρώπου εrναι νa βρίσκεται σb agraveδιάκοπη acircπικοινωνία microb τeν Θεό microέσshyω τEacuteς προσευχEacuteς τ΅ν agraveρετ΅ν καd τEacuteς acircπάξιας συmicromicroετοχEacuteς στa θεOumlα microυστήρια Oicirc πιe πολλοd ocircνθρωποι agraveναζητοUumlν microέσα στc ζωc τc δόξα Γνωστe εrναι τe regητό ποf λέγει laquoΠολλοd τe χρEacutemicroα acircmicroίσησαν τcν δb δόξαν οeacuteδείςraquo permilAλλοι acircπιζητοUumlν τe χρEacutemicroα τe iumlποOumlο καd θέτουν frac12ς κέντρο τοUuml acircνδιαφέροντός τους Kάποιοι ocircλλοι acircπίσης acircπιζητοUumlν τdς tradeδονbς καd τdς agraveπολαύσεις permilAλλοι τέλος acircπιζητοUumlν τcν εeacuteτυχία neOmicroως iuml Φάmicroπρυ φτάνει σb leνα σηmicroαντικe πόρισmicroα microέσα agraveπe τc microέθοδο καd φιλοσοφία τEacuteς Λογοθεραπείας laquoAeacuteτό ποf oumlmicroαθα agraveπe τc λογοθεραπεία εrναι notτι τe πιe σηmicroαντικe γιa τeν ocircνθρωπο εrναι trade agraveναζήτηση γιa νόηmicroα στc ζωή καd ugraveχι trade agraveναζήτηση γιa εeacuteτυχία notτι acircmicroεOumlς οicirc euroδιοι agraveνοίγουmicroε τeν δρόmicroο πρeς τdς agraveπογοητεύσεις καd τc microαταίωση τ΅ν acircπιθυmicroι΅ν microας acircφόσον agraveναmicroένουmicroε agraveπe τc ζωc νa εrναι βασικa εeacuteχάριστηraquo121

120 neΟππ σ 36 121 neΟππ σ 41

61

^O Tζόζεφ Φάmicroπρυ καταλήγει τελικa στe agraveποφατικe συmicroπέρασmicroα notτι laquoκανένας ocircνθρωπος δbν microπορεOuml νa ξέρ Fη τcν agraveληθινc φύση τοUuml ΘεοUuml neOλες οicirc oumlννοιες περd ΘεοUuml εrναι agraveνθρώπινες oumlννοιες Te κάθε ocircτοmicroο θa πρέπFη νa acircπεξεργάζεται τcν umlδέα περd ΘεοUuml σύmicroφωνα microb τdς δικές του προσωπικbς acircmicroπειρίεςraquo122 Συγκρίνοντας βέβαια τcν κατάληξη τοUuml Φάmicroπρυ microb τcν agraveποφατικc θεολογία τ΅ν νηπτικ΅ν πατέρων τEacuteς Eκκλησίας microας θa λέγαmicroε notτι συmicroπίπτει microόνο στe leνα σκέλος ποf εrναι τe agraveκατάληπτο τEacuteς οeacuteσίας του ΘεοUuml Te δεύτερο σκέλος εrναι τe καταληπτe τ΅ν acircνεργει΅ν τοUuml ΘεοUuml Σ αeacuteτe τe microέρος δbν φτάνει iuml Φάmicroπρυ microέσα agraveπe τdς προσωπικές του agraveνακαλύψεις ^O Nίτσε θεωρεOumlται agraveπe τοfς κυριώτερους acircκπροσώπους τEacuteς microηδενιστικEacuteς θεωρίας ^O Bίκτωρ Φρaνκλ microέσα στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως συνειδητοποίησε τc στενc σχέση ποf bullπάρχει agraveνάmicroεσα στdς microηδενιστικbς θεωρίες τοUuml Nίτσε καd τc ζωή notπως εrναι στcν πραγmicroατικότητα ^Yποστηρίζει notτι οicirc βαρβαρότητες τ΅ν στρατοπέδων συγκεντρώσεως δbν acircπινοήθηκαν στa γραφεOumlα τ΅ν Nαζί agraveλλa στa συγγράmicromicroατα τ΅ν φιλοσόφων τοUuml microηδενισmicroοUuml123 ^O Φάmicroπρυ περιγράφοντας microέσα στe βιβλίο του τc Λογοθεραπεία frac12ς microέθοδο ποf acircγκαινίασε iuml Bίκτωρ Φράνκλ θεωρεOuml notτι trade λογοθεραπεία περιέχει καd microιa φιλοσοφία ποf microπορεOuml νa βοηθήσFη τοfς agraveνθρώπους νa διατηροUumlν τcν ψυχική τους bullγεία ^O Bίκτωρ Φρaνκλ τοποθετεOuml τeν ocircνθρωπο στc σωστή του θέση microέσα στcν τάξη τ΅ν πραγmicroάτων laquopermilEχει agraveποκαταστήσει microέσα στc σκέψη microας τeν κόσmicroο στc θέση τοUuml χάους τcν τάξη microέσα agraveπe τcν agraveταξία τe νόηmicroα microέσα agraveπe τcν oumlλλειψη νοήmicroατοςraquo124 neEνα βασικe σηmicroεOumlο τόσο τEacuteς bullπαρξιακEacuteς φιλοσοφίας τοUuml 20οUuml αumlώνα notσο καd τEacuteς ψυχολογίας εrναι νa βλέπ Fη τeν ocircνθρωπο στcν iumlλότητά του ^O Bίκτωρ Φρaνκλ θεώρησε notτι αeacuteτό ποf χρειαζόταν qταν trade κατανόηση τοUuml agraveνθρώπου στcν iumlλότητά του laquopermilAφησα κατa microέροςraquo θυmicroAumlται agraveργότερα iuml Φράκλ laquonotτι εrχα microάθει agraveπe τοfς microεγάλους microου δασκάλους κι ocircρχισα ν agraveκούω αeacuteτά ποf microοUuml oumlλεγαν οicirc agraveσθενεOumlς microου - προσπαθ΅ντας νa microάθω

122 neΟππ σ 36-37 123 neΟππ σ 43 124 neΟππ σ 40

62

agraveπe αeacuteτούςraquo125 ^H agraveναγωγc τοUuml Φρaνκλ agraveπe τa γεγονότα τ΅ν agraveσθεν΅ν του καd τa δικά του πορίσmicroατα στdς βασικbς agraveρχbς τEacuteς Λογοθεραπείας agraveποτελεOuml τc βασική του agraveρχή πάνω στcν iumlποία θεmicroελιώνεται notλη trade βάση τEacuteς Λογοθεραπείας ^O Bίκτωρ Φράνκλ περιγράφοντας τc ζωc στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως agraveναφέρεται καd στe εrδος τ΅ν ccedilνείρων ποf oumlβλεπαν οicirc κρατούmicroενοι ^H agraveνάγκη νa διατηρηθοUumlν ζωντανοd τοfς bullποβίβαζε τcν acircσωτερικc ζωc σ leνα πρωτόγονο acircπίπεδο Ta ugraveνειρα τ΅ν κρατουmicroένων φανέρωναν τdς acircπιθυmicroίες καd τοfς πόθους τους ^H agraveδυναmicroία πολλbς φορbς τ΅ν κρατουmicroένων νa icircκανοποιήσουν τdς πιe στοιχειώδεις acircπιθυmicroίες τοfς frac12δηγοUumlσαν στcν agraveναζήτηση τEacuteς acircκπληρώσεώς τους στa ugraveνειρα Aναφερόmicroενος iuml Φρaνκλ στa ugraveνειρα παρατηρεOuml τa eumlξEacuteς laquoTί egraveνειρευόταν πιe συχνa iuml κρατούmicroενος Ωνειρευόταν ψωmicroί γλυκά τσιγάρα κι leνα frac12ραOumlο ζεστe microπάνιοraquo126 Aπe τa παραπάνω συmicroπεραίνουmicroε notτι οicirc κρατούmicroενοι egraveνειρευόντουσαν τa agraveγαθά τa iumlποOumlα στεροUumlνταν ^H microεγάλη καd bullπερβολικc στέρηση microέσα στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως τ΅ν agraveναγκαίων bullλικ΅ν agraveγαθ΅ν τa iumlποOumlα agraveπαιτοUumlνται γιa νa microπορέσFη κάποιος νa acircπιβιώσ Fη τοfς frac12δηγοUumlσε στe νa βλέπουν τa bullλικa αeacuteτa agraveγαθa microέσα στa ugraveνειρά τους Aπe τa παραπάνω notmicroως acircξάγεται agraveβίαστα τe acircρώτηmicroα κατa πόσον τa ugraveνειρα αeacuteτa egraveφελοUumlσαν laquo^O ccedilνειρευόmicroενος qταν microοιραOumlο ν agraveφυπνίζεται agraveπ αeacuteτά γιa νa acircπανέλθFη στcν πραγmicroατικότητα τEacuteς ζωEacuteς τοUuml στρατοπέδου καd στcν τροmicroερc agraveντίθεση microεταξf αeacuteτEacuteς καd τ΅ν ψευδαισθήσεων τοUuml ccedilνείρουraquo127 ^H φρικτc πραγmicroατικότητα στcν iumlποία ζοUumlσαν οicirc κρατούmicroενοι βρισκόταν σb πλήρη agraveντίθεση microb τοfς πόθους καd τdς acircπιθυmicroίες τdς iumlποOumlες egraveνειρευόντουσαν Tίποτα notmicroως δbν qταν πιe φρικτe agraveπe τcν πραγmicroατικότητα Tόσο microεγάλη qταν trade acircξαθλίωση Mb πολf παραστατικe τρόπο περιγράφει iuml Φράνκλ τόσο τcν πραγmicroατικότητα notσο καd τa notσα αumlσθανόντουσαν laquoΔbν θa ξεχάσω ποτέ notταν microιa νύκτα ξύπνησα agraveπe τa βογγητa eumlνeς συγκρατουmicroένου microου ποf στριφογύριζε agraveνήσυχα

125 neΟππ σ 44 126 FRANKL Νόηmicroα σσ 49 127 neΟππ σ 49

63

στeν asympπνο του καd πού προφαν΅ς θa oumlβλεπε leνα τροmicroερe acircφιάλτη Eπειδc πάντοτε oumlνοιωθα umlδιαίτερη λύπη γιa κείνους ποf bullπέφεραν agraveπe τροmicroακτικa ugraveνειρα j παραλήρηmicroα brvbarθελα νa ξυπνήσω αeacuteτe τeν ταλαίπωρο Ξαφνικά notmicroως τράβηξα πίσω τe χέρι microου ποf qταν leτοιmicroο νa τeν σκουντήξFη τροmicroαγmicroένος γι αeacuteτό ποf acircπρόκειτο νa κάνω Tc στιγmicroc acircκείνη συνειδητοποίησα πλήρως τe γεγονeς notτι κανένα ugraveνειρο notσο τροmicroερe κι iν εrναι δbν θa microποροUumlσε νά ταν πιe φοβερe agraveπe τcν πραγmicroατικότητα τοUuml στρατοπέδου ποf microAumlς περιέβαλλε καd στcν iumlποία brvbarmicroουν leτοιmicroος νa τeν acircπαναφέρωraquo128 ^H παραπάνω agraveφήγηση φανερώνει τcν τροmicroερc acircξαθλίωση στcν iumlποία τοfς εrχε καταντήσει trade ζωc στe στρατόπεδο συγκεντρώσεως Kαd iuml πιe microεγάλος acircφιάλτης ποf microποροUumlσε νa δFEacute κάποιος στe ugraveνειρό του qταν microικρeς microπροστa στcν εumlκόνα ποf παρουσίαζε τe στρατόπεδο συγκεντρώσεως Παρόmicroοια περίπτωση microb τcν προηγούmicroενη βλέπουmicroε καd στcν agraveφήγηση τοUuml Θεοδόση Παπαχριστοδούλου agraveπe τcν KυπεροUumlντα ^O Θεοδόσης bullπEacuteρξε agraveγωνιστής τόσο κατa τeν B΄ Παγκόσmicroιο πόλεmicroο notσο καd κατa τeν acircπικe agraveγ΅να τEacuteς EOKA τοUuml 1955-59 γιa τcν agraveποτίναξη τοUuml AγγλικοUuml ζυγοUuml agraveπe τcν Kύπρο καd τcν leνωση τEacuteς Kύπρου microb τcν ^Eλλάδα Πρeς τe τέλος τοUuml B΄ Παγκοσmicroίου Πολέmicroου acircπειδc δbν εrχε φαγητό oumlτρωγαν notτιδήποτε φίδια agraveφοUuml agraveφαιροUumlσαν τe δηλητήριο σαUumlρες ποντικοfς καd ocircλλα neEνα βράδυ δbν εrχαν τίποτα νa φAumlνε καd acircπεινοUumlσαν πολύ ^O Θεοδόσης ξάπλωσε νa κοιmicroηθFEacute καd τότε acircmicroφανίζεται στe ugraveνειρό του iuml neAγιος Γεώργιος regωτ΅ντάς τον laquoΠειν divideAumlςraquo ^O Θεοδόσης τότε τοUuml agraveπάντησε laquoΠάρα πολύraquo Tότε iuml neAγιος Γεώργιος τοUuml λέγει laquopermilEλα νa σb πάρω νa φAumlmicroεraquo Tότε iuml neAγιος Γεώργιος τeν πEacuteρε καd κάθισαν microαζd πάνω στe ocircλογο καί σaν νa πετοUumlσαν oumlφτασαν στcν KυπεροUumlντα Teν πEacuteρε στe σπίτι του oHταν Σήκωση καd oumlτρωγαν notλοι οicirc συγγενεOumlς microαζί ^O Θεοδόσης κάθισε καd oumlφαγε AφοUuml τελείωσαν τότε κάθισε πάλι στe πίσω microέρος τοUuml agraveλόγου καd iuml neAγιος τeν πEacuteρε πίσω neOταν τe πρωd ξύπνησε qταν χορτAumlτος καd γιa τρεOumlς microέρες δbν oumlνοιωθε πεOumlνα129

128 neΟππ σσ 49-50 129 Βλ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗ Αναmicroνήσεις σ 18

64

Στcν περίπτωση αeacuteτc βλέπουmicroε notτι microαζd microb τe ugraveνειρο στe iumlποOumlο βλέπει κανεdς τdς acircπιθυmicroίες του λειτουργεOuml καd τe θαUumlmicroα ^O Θεοδόσης iν καd πεινασmicroένος microετa agraveπe τe ugraveνειρο γιa τρεOumlς microέρες δbν αumlσθανόταν πεOumlνα Ta στρατόπεδα συγκεντρώσεως στa iumlποOumlα κρατοUumlσαν οicirc Γερmicroανοd τοfς ^Eβραίους qταν χωριστa γιa τοfς ocircνδρες καd χωριστa γιa τdς γυναOumlκες Mέσα σb τέτοιου εeuroδους φυλακbς αeacuteτό ποf συνήθως παρατηρεOumlται εrναι trade σεξαουαλικc διαστροφή neOπως notmicroως περιγράφει iuml Bίκτωρ Φράνκλ microέσα στa Nαζιστικa στρατόπεδα συγκεντρώσεως δbν bullπEacuteρχε σχεδeν καθόλου σεξουαλικc διαστροφή Λόdivideγshyω τοUuml bullποσιτισmicroοUuml δbν bullπEacuteρχε γενικa trade σεξουαλικc iumlρmicroή neOταν τοποθετήσουmicroε τa oumlνστικτα σb κάποια icircεραρχικc σειρά βλέπουmicroε notτι τe oumlνστικτο τEacuteς αeacuteτοσυντήρησης εrναι τελικa πολf πιe δυνατe agraveπe τe γενετήσιο oumlνστικτο Σ αeacuteτe τe ecircπλe συmicroπέρασmicroα φθάνει agraveβίαστα κάποιος microελετ΅ντας τa oumlργα τοUuml Bίκτωρ Φράνκλ Πολλa agraveπe τa ugraveνειρα ποf συνήθως βλέπουν οicirc ocircνθρωποι περιστρέφονται γύρω agraveπe τe γενετήσιο oumlνστικτο Στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως notmicroως τa σαρκικa ugraveνειρα qταν εrδος πολυτελείας laquoAκόmicroα καd στa ugraveνειρά του iuml κρατούmicroενος δbν φαινόταν νa acircνδιαφέρεται γιa τe σέξ παρόλο ποf notλες οicirc agraveπογοητεύσεις του καd τa λεπτότερα καd agraveνώτερα αumlσθήmicroατά του oumlβρισκαν iumlριστικc διέξοδο στa ugraveνειραraquo130 ^O Bίκτωρ Φρaνκλ στe βιβλίο του laquo^O Θεeς τοUuml agraveσυνειδήτουraquo κεφάλαιο τέταρτο περιγράφει κάποια ugraveνειρα agraveσθεν΅ν microέσα agraveπe τa iumlποOumlα agraveναλύοντάς τα bullπαρξιακά microπορεOuml κάποιος νa γνωρίσFη τe πνευmicroατικe agraveσυνείδητο Aeacuteτa τa ugraveνειρα περιστρέφονται κυρίως γύρω agraveπe τc θρησκευτικότητα τοUuml agraveνθρώπου ^O Φρόυντ εumlσήγαγε τcν κλασσικc microέθοδο τEacuteς eumlρmicroηνείας τ΅ν ccedilνείρων ^H microέθοδος αeacuteτc oumlχει σaν βάση της τοfς acircλεύθερους συνειρmicroούς Mb τc microέθοδό του iuml Φρόυντ agraveποκαλύπτει τe acircνστικτ΅δες agraveσυνείδητο ^O Bίκτωρ Φρaνκλ εrναι iuml εumlσηγητcς τEacuteς bullπαρξιακEacuteς agraveνάλυσης τ΅ν ccedilνείρων Ta ugraveνειρα σύmicroφωνα microb τeν Φράνκλ εrναι τa agraveληθινa δηmicroιουργήmicroατα τοUuml agraveσυνειδήτου Σκοπeς τEacuteς bullπαρξιακEacuteς agraveνάλυσης τ΅ν ccedilνείρων εrναι τe νa oumlλθουν στe φ΅ς

130 FRANKL Νόηmicroα notππ σ 53

65

ugraveχι microόνο στοιχεOumlα τοUuml acircνστικτώδους agraveσυνειδήτου notπως acircπιχειρεOuml iuml Φρόυντ agraveλλa καd στοιχεOumlα τοUuml πνευmicroατικοUuml agraveσυνειδήτου131 Πολλbς φορbς τe ugraveνειρο agraveποτελεOuml προειδοποίηση πρeς τeν ccedilνειρευόmicroενο acircνshy΅ ocircλλοτε acircκφράζει microιa αeacuteτοmicroοmicroφή Kαd στdς δύο περιπτώσεις τe ugraveνειρο εrναι oumlκφραση τEacuteς συνειδήσεως132 permilAλλες φορbς στa ugraveνειρα συναντοUumlmicroε τa προσωπικa προβλήmicroατα τοUuml agraveρρώστου νa agraveναφέρωνται τόσο στc θρησκεία γενικά notσο καd στοfς θρησκευτικοfς θεσmicroοfς πιe εumlδικά133 Πολλbς φορbς οicirc ocircνθρωποι κάθε tradeλικίας ντρέπονται νa δείξουν τc θρησκευτικότητά τους καd προσπαθοUumlν microb κάθε τρόπο νa τcν agraveποκρύψουν ^H ντροπc αeacuteτc δbν oumlχει καmicromicroιa σχέση microb νευρωτικc agraveναστολή agraveλλά σύmicroφωνα microb τeν Φράνκλ oumlχει leνα ξεχωριστe προστατευτικe ρόλο στcν agraveγάπη ^O regόλος δηλαδc τEacuteς ντροπEacuteς εrναι τe νa acircmicroποδίσFη κάτι agraveπe τe νa γίνFη leνα ecircπλe agraveντικείmicroενο γιa θεατές Παρόmicroοια σύmicroφωνα microb τeν Φράνκλ καd laquotrade agraveγάπη agraveποφεύγει τc δηmicroοσιότητα γιατd iuml ocircνθρωπος φοβAumlται notτι αeacuteτό ποf εrναι icircερe γιa τeν euroδιο θa βεβηλωθFEacute iν γίνFη δηmicroόσιο Πιe συγκεκριmicroένα trade βεβήλωση microπορεOuml νa συmicroβFEacute notταν χαθFEacute trade agravemicroεσότητα ποf bullπάρχει notταν κάποιος δίνεται στeν ocircλλο καd τeν agraveγαπdivideAuml AeacuteτοUuml τοUuml εeuroδους trade agravemicroεσότητα acircν τούτοις agraveπειλεOumlται ugraveχι microόνο notταν γίνFη agraveντικείmicroενο αeacuteτοπαρατηρησίας Kαd στdς δυe περιπτώσεις trade ocircmicroεση πρωταρχικc γνησιότητα τEacuteς agraveγάπης κινδυνεύει νa acircξαφανιστFEacute trade bullπαρξιακή της bullπόσταση κινδυνεύει νa ξεπέσ Fη σb ecircπλe γεγονός Te εrναι microετατρέπεται σb παρατηρεOumlσθαι εeuroτε agraveπe τeν eumlαυτό σου εeuroτε agraveπe τοfς ocircλλους ^H agraveγάπη agraveντιmicroετωπίζει τeν κίνδυνο τοUuml νa χάσFη τeν eumlαυτό της καd νa microετατραπ FEacute σb idraquo134 ^H θρησκευτικότητα notπως καd trade agraveγάπη εrναι microιa ψυχικc κατάσταση trade iumlποία εrναι icircερή καd frac12ς acircκ τούτου πρέπει νa προφυλάσσεται Eaν δηmicroοσιοποιηθFEacute τότε εrναι ποf γίνεται agraveντικείmicroενο καd θέαmicroα καd χάνει τcν agraveξία της Tόσο trade agraveγάπη notσο καd trade θρησκευτικότητα εrναι δύο oumlννοιες πολf προσωπικές Kαd οicirc δύο εrναι acircνδόmicroυχες καd προστατεύονται agraveπe acircντροπή laquo^H

131 Βλ FRANKL Ασυνείδητο σσ 41 132 Βλ notππ σ 43 133 Βλ notππ σ 44 134 neΟππ σ 46-47

66

γνήσια θρησκευτικότητα γιa νa διατηρήσ Fη τc γνησιότητά της δbν acircκδηλώνεται φανεράraquo135 ^O Φρόυντ κατέληξε στe συmicroπέρασmicroα notτι bullπάρχει καταπιεσmicroένο καd agraveσυνείδητο libido ^O Bίκτωρ Φρaνκλ κατέληξε παρόmicroοια στe συmicroπέρασmicroα notτι bullπάρχει καταπιεσmicroένη καd agraveσυνείδητη θρησκεία καd θρησκευτικότητα ^Yπάρχουν πολλa ugraveνειρα ποf βλέπει iuml ocircνθρωπος notταν κοιmicroAumlται τa iumlποOumlα εrναι ξεκάθαρα frac12ς πρeς τcν eumlρmicroηνεία τους ^Yπάρχουν ocircλλα notmicroως τa iumlποOumlα δbν εrναι ξεκάθαρα καd χρειάζονται εumlδικc agraveνάλυση Πολλa agraveπe αeacuteτά notπως oumlχουmicroε brvbarδη agraveναφέρει εrναι θρησκευτικοUuml περιεχοmicroένου acircνshy΅ ocircλλα oumlχουν κάποια θρησκευτικa microοτίβα Δbν εrναι παράξενο νa βρίσκουmicroε ugraveνειρα microb θρησκευτικa στοιχεOumlα σb agraveνθρώπους οicirc iumlποOumlοι εrναι δηλωmicroένοι ocircθρησκοι Σb αeacuteτούς notπως oumlχουmicroε brvbarδη προαναφέρει bullπάρχει καταπιεσmicroένη καd agraveσυνείδητη θρησκευτικότητα ^O Bίκτωρ Φρaνκλ στe βιβλίο του laquo^O Θεeς τοUuml agraveσυνειδήτουraquo κεφάλαιο τέταρτο (^Yπαρξιακc Aνάλυση τ΅ν Oνείρων) περιγράφει κάποια ugraveνειρα agraveσθεν΅ν του τa iumlποOumlα καd προσπαθεOuml νa eumlρmicroηνεύσ Fη καd agraveναλύσ Fη bullπαρξιακά Aπe αeacuteτa παραθέτουmicroε leνα ugraveνειρο ποf θεωροUumlmicroε frac12ς agraveντιπροσωπευτικe τοUuml τρόπου σκέψεως καd eumlρmicroηνείας τοUuml Bίκτωρ Φράνκλ ^H agraveσθενcς agraveναφέρει τe eumlξEacuteς ugraveνειρο laquoBρίσκοmicroαι σ leνα microεγάλο πλEacuteθος agraveνθρώπων εrναι κάτι σaν πανηγύρι neOλοι κινοUumlνται πρeς microιa κατεύθυνση acircνshy΅ acircγg προσπαθ΅ νa πάω στcν agraveντίθετη κατεύθυνση Kατa κάποιο τρόπο ξέρω τc διεύθυνση πρeς τcν iumlποία πρέπει νa πάω γιατd πηγαίνω πρeς leνα φ΅ς ποf λάmicroπει στοfς οeacuteρανούς Te φ΅ς δυναmicroώνει διαρκ΅ς καd τελικa συmicroπυκνώνεται σb microιa microορφήraquo laquoTί εeuroδους microορφc qτανraquo ρωτAuml iuml γιατρός Amicroέσως trade agraveσθενcς δείχνει agravemicroηχανία laquoErmicroαι πραγmicroατικa bullποχρεωmicroένη νa microιλήσω γι αeacuteτόraquo regωτAuml acircπίmicroονα trade agraveσθενής neYστερα agraveπe πολλc προσπάθεια τοUuml γιατροUuml νa τcν πείσFη νa agraveποκαλύψFη τe microυστικό της αeacuteτc ψιθύρισε laquooHταν trade microορφc τοUuml XριστοUumlraquo136 ^H eumlρmicroηνεία καd bullπαρξιακc agraveνάλυση τοUuml ccedilνείρου αeacuteτοUuml εrναι σb notλους πασιφανής ^O κόσmicroος αeacuteτeς καd τe πλEacuteθος τe iumlποOumlο βλέπει trade agraveσθενcς στe ugraveνειρό της εrναι leνα laquoπανηγύριraquo καd

135 neΟππ σ 47 136 neΟππ σ 48

67

notλες οicirc microεγάλες microAumlζες τ΅ν agraveνθρώπων microοιάζουν ^H ocircWregωστη notmicroως προσπαθεOuml νa κολυmicroπdivideAuml καd νa πηγαίνFη agraveντίθετα πρeς τe regεUumlmicroα Στcν agraveρχc trade ocircWregωστη brvbarξερε τcν κατεύθυνση microόνο κατa προσέγγιση agraveλλa τώρα τcν ξέρει microb microεγαλύτερη agraveκρίβεια Στe ugraveνειρό της trade συνείδησή της τEacuteς εrχε ζητήσει νa agraveκολουθήσ Fη τeν Kύριο

68

69

ΣYMΠEPAΣMATA Περαίνοντας τcν παροUumlσα microελέτη θa θέλαmicroε νa agraveναφερθοUumlmicroε σb κάποια καίρια συmicroπεράσmicroατα στa iumlποOumlα καταλήγουν οicirc τέσσερεις ψυχολόγοι στdς διάφορες microελέτες τους σχετικa microb τa ugraveνειρα

1 ^H microνήmicroη εrναι πολf περιεκτικc στa ugraveνειρα παρa στcν ξύπνια ζωή Ta ugraveνειρα agraveνακαλοUumlν agraveναmicroνήσεις ποf ξέχασε iuml ccedilνειρευόmicroενος καd ποf εrναι agraveπρόσιτες notταν εrναι ξύπνιος Ta ugraveνειρα κάνουν microία agraveπεριόριστη χρήση γλωσσικ΅ν συmicroβόλων trade σηmicroασία τ΅ν iumlποίων εrναι στe microεγαλύτερο microέρος της ocircγνωστη στeν ccedilνειρευόmicroενο ^H acircmicroπειρία microας notmicroως microAumlς acircπιτρέπει νa διαπιστώνουmicroε τc σηmicroασία τους Πιθανeν νa προέρχωνται agraveπe προγενέστερες φάσεις κατa τcν acircξέλιξη τEacuteς iumlmicroιλίας ^H microνήmicroη συχνa agraveναπαράγει στa ugraveνειρα acircντυπώσεις agraveπe τcν πρώιmicroη παιδικc tradeλικία τοUuml ccedilνειρευόmicroενου ποf microποροUumlmicroε νa acircπιβεβαιώσουmicroε iumlριστικa notτι ugraveχι microόνο εrχαν ξεχαστEacute agraveλλa καd notτι εrχαν καταστEacute agraveσυνείδητες acircξαιτίας τEacuteς agraveπώθησης Ta ugraveνειρα φέρνουν στe φ΅ς bullλικό ποf δbν θa qταν δυνατe νa προέρχεται οucircτε agraveπe τcν acircνήλικη ζωc τοUuml ccedilνειρευοmicroένου οucircτε agraveπe τcν ξεχασmicroένη του παιδική tradeλικία Eeuromicroαστε bullποχρεωmicroένοι νa τe θεωρήσουmicroε frac12ς microέρος τEacuteς agraveρχαϊκEacuteς κληρονοmicroιAumlς (archaic heritage) ποf φέρνει τe παιδd microαζί του στeν κόσmicroο πρdν agraveπe κάθε δική του acircmicroπειρία καd ποf εrναι agraveποτέλεσmicroα τ΅ν acircmicroπειρι΅ν τ΅ν προγόνων του Aπe τc microαρτυρία καd τc θέση τοUuml Σίγκmicroουντ Φρόυντ γιa τcν asympπαρξη τ΅ν δύο τάσεων καd microηχανισmicro΅ν τEacuteς συmicroπύκνωσης καd τEacuteς microετατόπισης συmicroεραίνεται notτι trade acircνέργεια στe agraveσυνείδητο laquoαeacuteτeraquo βρίσκεται σb microιa κατάσταση acircλεύθερης κινητικότητας καd notτι τe laquoαeacuteτeraquo θεωρεOuml πιe σηmicroαντικc τcν εeacuteκαιρία νa ξεφορτώσFη ποσότητες διέγερσης παρa iumlτιδήποτε ocircλλο Ta ugraveνειρα microποροUumlν νa δηmicroιουργηθοUumlν microb δύο διαφορετικοfς τρόπους εeuroτε agraveπe τe laquoαeacuteτόraquo εeuroτε agraveπe τe laquoacircγώraquo Mερικbς φορbς ξυπνοUumlmicroε agraveπότοmicroα acircξ αumlτίας eumlνeς ccedilνείρου ^H πορεία τοUuml ccedilνείρου agraveποκτdivideAuml agraveρκετc oumlνταση γιa νa προσελκύσ Fη τc συνείδηση καd νa agraveφυπνίσFη τe προσυνειδητό agraveνεξάρτητα agraveπe τeν χρόνο καd τe βάθος τοUuml asympπνου Erναι πολλbς φορές ποf ξεχνοUumlmicroε microερικa ugraveνειρα acircνshy΅ microερικbς ocircλλες τa θυmicroόmicroαστε oumlστω κι iν περάσουν agraveρκετa χρόνια ^O λόγος εrναι iuml eumlξEacuteς Συνήθως ξεχνοUumlmicroε γρήγορα πάρα πολλa

70

agraveπe αeacuteτά ποf αumlσθανθήκαmicroε καd agraveντιληφθήκαmicroε acircπειδc qταν πολf agraveδύνατα ΞεχνοUumlmicroε acircπίσης πολλbς ccedilνειρικbς εumlκόνες acircπειδc qταν πολf agraveχνές acircνshy΅ οicirc ζωηρότερες εumlκόνες διατηροUumlνται στc microνήmicroη

2 Ta ugraveνειρα γενικa στοfς agraveρχαίους λαοfς oumlπαιζαν σηmicroαντικe regόλο στcν καθηmicroερινή τους ζωή ^O πρ΅τος acircπιστήmicroονας ποf microελέτησε σb βάθος τc λειτουργία τ΅ν ccedilνείρων qταν iuml ^Eλβετeς ψυχολόγος Kaρλ Γιούγκ Oicirc πηγbς τEacuteς microελέτης αeacuteτEacuteς εrναι τόσο τa γραπτa κείmicroενα notσο καd trade acircmicroπειρικc γνώση Te ugraveνειρο εrναι microιa oumlκφραση τοUuml agraveσυνειδήτου trade iumlποία πάντοτε acircνυπάρχει microέσα στa κατώτερα στρώmicroατα τEacuteς συνειδήσεώς microας Γίνεται δb agraveντιληπτc agraveπe τeν ocircνθρωπο notταν agraveδρανοποιοUumlνται οicirc αumlσθήσεις καd κυρίως notταν iuml ocircνθρωπος κοιmicroAumlται ^O κινηmicroατογράφος εrναι microιa microίmicroηση τEacuteς λειτουργίας τοUuml bullποσυνειδήτου agraveφοUuml σb παίρνει microέσα σb δευτερόλεπτα microακριά agraveπe microιa agraveπόσταση σb ocircλλη microέσα στa πλαίσια τοUuml agraveνθρώπινου χωροχρόνου Παραίσθηση j παραισθησία ccedilνοmicroάζεται trade agraveπάτη τ΅ν αumlσθήσεων ποf προκαλεOuml σφαλερbς agraveντιλήψεις Πρέπει νa oumlχουmicroε κάποιο agraveντικείmicroενο microπροστά microας προκειmicroένου νa oumlχουmicroε τc λειτουργία τEacuteς παραισθήσεως δηλαδc νa τe acircκλάβουmicroε σaν κάτι ocircλλο Ψευδαίσθηση j ψευδαισθησία καλεOumlται trade διαταραχc τEacuteς αumlσθήσεως κατa τcν iumlποία παράγεται συναίσθηmicroα χωρdς κάποιο acircξωτερικe acircρέθισmicroα Aeacuteτe συνήθως συmicroβαίνει notταν βρισκόmicroαστε σb παραλήρηmicroα Φαντασία στeν Iωάννη Σιναΐτη καλεOumlται κυρίως τe ugraveνειρο ^O Kaρλ Γιοfγκ θεωρεOuml notτι microέσshyω τ΅ν ccedilνείρων iuml εumlδικeς ψυχολόγος microπορεOuml νa δFEacute πολλbς φορbς τeν acircσωτερικe κόσmicroο τοUuml agraveσθενοUumlς (νευρωτικοUuml) καd κυρίως τe agraveσυνείδητό του Στe κεφάλαιο αeacuteτe παραθέτει τc δική του microεθοδολογία γιa τeν τρόπο acircργασίας τοUuml ψυχολόγου microέχρι νa agraveνακαλύψFη νa κατατάξFη καd eumlρmicroηνεύσ Fη τa δεδοmicroένα ποf oumlχει microπροστά του Oicirc Πατέρες τEacuteς acircκκλησίας καd πιe εumlδικa iuml Iωάννης Σιναΐτης θεωροUumlν notτι τa περισσότερα agraveπe τa ugraveνειρα προέρχονται agraveπe τeν euroδιο τeν ocircνθρωπο δηλαδc agraveπe τe agraveσυνείδητό του Πολf λίγα oumlχουν τcν προέλευσή τους agraveπe τeν διάβολο καd acircλάχιστα j καθόλου agraveπe τeν Θεό permilOνειρα προερχόmicroενα acircκ τοUuml ΘεοUuml εeuroχαmicroε στcν Παλαιa καd Kαινc Διαθήκη καd σπάνια microέσα στcν acircκκλησιαστικc icircστορία permilOνειρα

71

agraveπe τeν Θεe βλέπουν κυρίως οicirc δίκαιοι ocircνθρωποι καd iuml σκοπός τους εrναι νa τοfς καθοδηγήσFη iuml Θεeς στe θέληmicroά Tου ^H θέση τ΅ν Πατέρων τEacuteς Eκκλησίας γενικa εrναι notτι δbν πρέπει νa agraveσχολούmicroαστε microb τa ugraveνειρα οucircτε νa θεωροUumlmicroε notτι εeuromicroαστε ocircξιοι νa microAumlς δείξFη iuml Θεeς τe θέληmicroά Tου δι ccedilνείρου Mέσα στa ugraveνειρα microερικbς φορbς διαβλέπει iuml Kaρλ Γιοfγκ leνα εrδος laquoπροφητικότηταςraquo Aeacuteτe δbν σηmicroαίνει notτι τa ugraveνειρα microAumlς λένε τe microέλλον Kανεdς δbν ξέρει τe microέλλον οucircτε agraveκόmicroη οicirc plusmnγιοι οucircτε οicirc ocircγγελοι οucircτε agraveκόmicroη καd trade Θεοτόκος agraveλλa microόνον iuml Θεός Παρατηρ΅ντας λοιπeν iuml Kaρλ Γιοfγκ τοfς agraveσθενεOumlς καd τa ugraveνειρά τους διαβλέπει microέσα στa ugraveνειρα κάποια διαίσθηση j κάποια laquoφυσιολογικc acircξέλιξηraquo θa λέγαmicroε τ΅ν πραγmicroάτων Aeacuteτe δbν σηmicroαίνει καθόλου notτι iuml ocircνθρωπος microπορεOuml νa προβλέπ Fη τe microέλλον agraveλλa microέσα στa agraveνθρώπινα πλαίσια microπορεOuml νa διαβλέπ Fη τcν icircστορικc acircξέλιξη τ΅ν πραγmicroάτων ^O Kύριος frac12ς τέλειος ocircνθρωπος βλέποντας τe παρελθόν προβλέπει τe ocircmicroεσο microέλλον καd βλέποντας τe ocircmicroεσο microέλλον προβλέπει τa oumlσχατα ^O ψυχολόγος δbν πρέπει ποτb νa microένFη microόνο στc διάγνωση agraveλλa νa προχωρεOuml καd στc σωστc θεραπεία Mέσα στcν Oρθόδοξη Eκκλησία βλέπουmicroε notτι διa τοUuml microυστηρίου τEacuteς icircερAumlς acircξοmicroολογήσεως iuml πιστeς agraveφίνει iumlλόκληρο τeν acircσωτερικό του κόσmicroο acircλεύθερο καd τeν acircξωτερικεύει στeν icircερέα-πνευmicroατικό ^H νηστεία καd trade agraveγρυπνία κατa τeν Iωάννη Σιναΐτη εrναι πολέmicroιοι κατa τ΅ν ccedilνείρων ^H καθ asympπνον acircκσπερmicroάτωση εrναι φυσιολογικc λειτουργία τοUuml σώmicroατος agraveλλa πολλbς φορές λόγshyω τEacuteς agraveπροσεξίας microας κατa τc διάρκεια τEacuteς trademicroέρας σύmicroφωνα microb τeν Iωάννη Σιναΐτη προκαλοUumlmicroε τcν καθ asympπνον regεύση trade iumlποία πολλbς φορbς συνοδεύεται καd agraveπe αumlσχρa ugraveνειρα Τa δύο πρόσωπα τοUuml δεύτερου κεφαλαίου τEacuteς microελέτης microας σb γενικbς γραmicromicroές συmicroφωνοUumlν πάνω στdς βασικbς agraveρχές ^O Kaρλ Γιοfγκ χρησιmicroοποιεOuml acircπιστηmicroονικbς microεθόδους καd agraveπευθύνεται σb agraveνθρώπους ποf ζοUumlν στeν κόσmicroο καd ποf δbν oumlχουν γνωρίσει τcν ccedilρθόδοξη νηπτικc θεολογία ^O Iωάννης Σιναΐτης agraveπευθύνεται σb agraveσκητbς microοναχούς ποf oumlχουν φτάσει σb κάποια στάδια πνευmicroατικEacuteς τελειώσεως

3 Γιa τeν permilAλφρεντ permilAντλερ τe κεντρικe σηmicroεOumlο notπως agraveναφέρει στe βιβλίο του laquo^H agraveτοmicroικc ψυχολογία στe σχολεOumlοraquo

72

στcν eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρων qταν laquoΓιατί οicirc ocircνθρωποι ccedilνειρεύονται χωρdς νa καταλαβαίνουν τa ugraveνειρά τους Γιατί δbν microπορεOuml νa acircξηγήσFη κάποιος τa ugraveνειρά του ΞυπνAumlτε microb τcν αeuroσθηση Σήmicroερα egraveνειρεύτηκα κάτι χαζό καd δbν microπορεOumlτε νa τe καταλάβετε καθόλου Δbν δίνετε σηmicroασία στa ugraveνειρά σας acircπειδc δbν microπορεOumlτε νa τa χρησιmicroοποιήσετεraquo ^O permilAντλερ acircπίσης θεωρεOuml notτι δbν bullπάρχει καmicroιa umlδιαίτερη συνταγή microb τcν iumlποία θa microπορούσαmicroε νa acircξηγήσουmicroε notλα τa ugraveνειρα acircκτeς iν acircξαιρέσουmicroε τοfς γενικώτερους notρους δηλαδc τcν eumlνότητα τEacuteς ψυχικEacuteς ζωEacuteς καd τeν umlδιαίτερο συναισθηmicroατικe χαρακτEacuteρα τ΅ν ccedilνείρων Te ugraveνειρο σύmicroφωνα microb τeν permilAλφρεντ permilAντλερ εrναι πάντοτε leνα microέρος agraveπe τe laquoστfλraquo ζωEacuteς ^Yπάρχουν ocircνθρωποι οicirc iumlποOumlοι δbν microποροUumlν νa θυmicroηθοUumlν τa ugraveνειρά τους agraveλλa microποροUumlν agraveπe microόνοι τους νa φτειάξουν microερικa ugraveνειρα microb τc δηιουργική τους φαντασία neEνα ugraveνειρο oumlχει σκοπe νa προετοιmicroάσ Fη τeν δρόmicroο ποf iumlδηγεOuml στeν προσωπικe στόχο bullπεροχEacuteς τοUuml agraveτόmicroου ποf βλέπει τe ugraveνειρο Ta ugraveνειρα oumlχουν laquoπροφητικe χαρακτEacuteραraquo agraveπe τcν ocircποψη notτι γίνεται microιa διάγνωση notπως microπορεOuml νa κάν Fη καd leνας φυσιολογικeς ocircνθρωπος διάγνωση στeν ξύπνιο του γιa τe microέλλον ^Eποmicroένως τa ugraveνειρα θεωροUumlνται προφητικa microηνύmicroατα γιa microελλοντικa γεγονότα Στe ugraveνειρο κρύβεται microιa microισc agraveλήθεια ^O permilAλφρεντ permilAντλερ θεωρεOuml agraveκόmicroη notτι τa microέντιουmicro εrναι τσαρλατAumlνοι οicirc iumlποOumlοι δEacuteθεν eumlρmicroηνεύουν τe microέλλον Πολλbς φορbς τa ugraveνειρα acircκδηλώνονται microb πολλbς παραβολές Oicirc παραβολές agraveναφέρει iuml permilAλφρεντ permilAντλερ εrναι leνα agraveπe τa καλύτερα microέσα νa ξεγελάσ Fη κανεdς τeν eumlαυτό του καd τοfς ocircλλους neOταν leνας ocircνθρωπος καταλάβFη πgς δbν microπορεOuml νa microAumlς πείσ Fη microb τc λογική τότε χρησιmicroοποιεOuml παραβολές ^O permilAντλερ θεωρεOuml notτι τe νa χρησιmicroοποιFEacute κανεdς παραβολbς εrναι microιa αeacuteταπάτη Oicirc ocircνθρωποι ποf δbν ccedilνειρεύονται εrναι αeacuteτοί ποf δbν θέλουν νa αeacuteταπατηθοUumlν Bρίσκονται συνέχεια σb κίνηση καd εrναι πολf λογικοί ^O permilAντλερ δbν πιστεύει notτι ccedilνειρευόmicroαστε πάντοτε agraveλλa θεωρεOuml πgς bullπάρχουν τόσο ocircνθρωποι ποf δbν ccedilνειρεύονται ποτέ τους notσο καd ocircνθρωποι ποf ccedilνειρεύονται καd ξεχνοUumlν τa ugraveνειρά τους

4 Oicirc βασικbς agraveρχbς τEacuteς Λογοθεραπείας microποροUumlν νa συνοψισθοUumlν στa πολf acircπιγραmicromicroατικa καd χαρακτηριστικa λόγια τοUuml Φάmicroπρυ

73

α Kάθε πραγmicroατικότητα oumlχει νόηmicroα (λόγο) ^H ζωc ποτb δbν παύει νa oumlχFη νόηmicroα γιa τeν καθένα β Te νόηmicroα εrναι πολf συγκεκριmicroένο καd microεταβάλλεται agraveπe ocircτοmicroο σb ocircτοmicroο καd γιa κάθε ocircτοmicroο agraveπe στιγmicroc σb στιγmicroή γ Kάθε ocircτοmicroο εrναι microοναδικό καd trade ζωc τοUuml καθενeς περιλαmicroβάνει microιa σειρa agraveπe microοναδικbς bullποχρεώσεις ποf πρέπει νa τdς agraveνακαλύψFη καd ν agraveνταποκριθFEacute σ αeacuteτές δ EκεOumlνο ποf δίνει νόηmicroα εrναι trade oumlρευνα γιa τdς συγκεκριmicroένες bullποχρεώσεις τοUuml καθενeς καd trade agraveνταπόκρισή του σ αeacuteτές ε ^H εeacuteτυχία trade icircκανοποίηση καd trade ψυχικc γαλήνη εrναι ecircπλ΅ς δευτερογενEacute acircπακόλουθα αeacuteτEacuteς τEacuteς oumlρευνας ^O Bίκτωρ Φρaνκλ προσπαθεOuml νa eumlρmicroηνεύσ Fη καd agraveναλύσ Fη τa ugraveνειρα bullπαρξιακά σb agraveντίθεση microb τeν Φρόυντ ποf εumlσάγει microιa κλασσικc eumlρmicroηνεία στa ugraveνειρα microb βάση τοfς acircλεύθερους συνειρmicroούς Te oumlνστικτο τEacuteς αeacuteτοσυντήρησης notπως φαίνεται καd agraveποδεικνύεται καd στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως εrναι πολf πιe umlσχυρe agraveπe τe λεγόmicroενο laquoγενετήσιο oumlνστικτοraquo ^H πεOumlνα καd γενικa notλες οicirc κακουχίες ποf περνοUumlν στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως agraveντικατοπτρίζονται τe βράδυ στa ugraveνειρα τ΅ν κρατουmicroένων Aντίθετα τe γενετήσιο oumlνστικτο καd γενικa οicirc iumlρmicroές ποf καθορίζονται agraveπe τc λέξη laquolibidoraquo στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως acircκmicroηδενίζονται καd σχεδeν acircξαφανίζονται agraveφοUuml δbν icircκανοποιοUumlνται κiν οicirc agraveπαραίτητες βιολογικbς agraveνάγκες γιa νa microπορέσFη νa ζήσFη καd acircπιβιώσ Fη ccedilργανικa iuml ocircνθρωπος Πολλa agraveπe τa ugraveνειρα ποf βλέπει iuml ocircνθρωπος φανερώνουν τcν κρυmicromicroένη θρησκευτικότητά του agraveφοUuml γενικa iuml ocircνθρωπος προσπαθεOuml acircπίmicroονα νa κρύβFη τc θρησκευτικότητα ποf ζFEacute καd αumlσθάνεται κάτω agraveπe τe κάλυmicromicroα τEacuteς acircντροπEacuteς Tέλος πολλa agraveπe τa ugraveνειρα φανερώνουν notτι ocircνθρωποι οicirc iumlποOumlοι φαινοmicroενικa microbν qσαν δεδηλωmicroένοι ocircθεοι στcν πραγmicroατικότητα καd microέσα στe βάθος τEacuteς ψυχEacuteς τους qσαν βαθιa θρησκευόmicroενοι ecircπλa δbν εrχαν agraveνακαλύψει τc θρησκευτικότητα microέσα τους j τcν κάλυπταν microb τe oumlνδυmicroα τEacuteς ντροπEacuteς

75

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

ΤΑ ΟΝΕΙΡΑ ΑΠΟ ΧΥΦΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΑΠΟΧΗ

Φρήστου Βάντσου

Ὁμότιμου καθηγητῆ ΑΠΘ

Αacute Τὰ ὄλεηξα ἀπὸ ςπρνινγηθὴ ἄπνςε

Ὅζν θαὶ ἂλ ηὰ ὄλεηξα θαίλνληαλ παξάδνμα θαὶ πεξίεξγα ζηνὺο ἀλζξώπνπο

ἀπὸ θαηαβνιῆο θόζκνπ ὅκσο πάληνηε θηλνῦζαλ ηὴλ πεξηέξγεηα θαὶ ηὸ ἐλδηαθέξνλ

ηνῦ ἀλζξώπνπ Καὶ ηὸ πηὸ πεξίεξγν εἶλαη ὅηη βιέπνπκε ὄλεηξα ἐλῶ θνηκόκαζηε

Μόλν πνὺ ηὰ ὄλεηξα ηὰ βιέπνπκε ὅηαλ θνηκνύκαζηε ὕπλνλ ἐιαθξύ Σηὰ ὄλεηξα

βιέπνπκε πνιιὲο θνξὲο παξάμελα πξάγκαηα πνὺ πνηὲ δὲλ ζθεθζήθακε Μεξηθὲο

θνξὲο βιέπνπκε θαὶ ἐθηάιηεο πνὺ κᾶο μππλνῦλ Σηὰ ὄλεηξα ἐπηθξαηνῦλ ὀπηηθὲο θαὶ

ἀθνπζηθὲο παξαζηάζεηο Αὐηὸ ζεκαίλεη ὅηη ὁ ἄλζξσπνο ρξεζηκνπνηεῖ ηὰ ἐθθξαζηηθὰ

κέζα ἐκπεηξίαο πνὺ ἔρεη Λέγεηαη ὅηη νἱ ηπθινί πνὺ δὲλ ἔρνπλ ἐκπεηξία ὁξάζεσο δὲλ

βιέπνπλ ὄλεηξα Χαξαθηεξηζηηθὸ εἶλαη ὅηη νἱ παξαζηάζεηο πνὺ βιέπνπκε ζηὰ ὄλεηξα

δηαθέξνπλ ἀξθεηὰ ἀπὸ ηὴλ πξαγκαηηθόηεηα Καὶ αὐηό γηαηί ηὰ ὄλεηξα ἔρνπλ

ζπκβνιηθὸ ραξαθηήξα Σηὴλ Ἁγία Γξαθή θαὶ ἰδηαίηεξα ζηὴλ Παιαηὰ Γηαζήθε

γίλεηαη πνιὺο ιόγνο γηὰ ηὰ ὄλεηξα θαὶ ηὸλ ζπκβνιηζκό ηνπο ὅπσο ζὰ δνῦκε

θαησηέξσ

Πξῶηνο πνὺ ἀζρνιήζεθε ζπζηεκαηηθὰ κὲ ηὰ ὄλεηξα ἀπὸ ςπρνινγηθὴ ἄπνςε

εἶλαη ὁ Σίγθκνπλη Φξόπλη Γελλήζεθε ζηὴλ Αὐζηξία ηὸ 1856 Σπνύδαζε ζηὴ Βηέλλε

ἰαηξηθή Φαίλεηαη ὅηη ἦηαλ ἐξεπλεηηθὸ κπαιό Ὅηαλ πιεξνθνξήζεθε ὅηη ζηὸ Παξίζη

ὁ Σαξγθῶ θαὶ ἄιινη ζεξάπεπαλ ἀλζξώπνπο κὲ ςπρνινγηθὰ πξνβιήκαηα κὲ ηὴ κέζνδν

ηνῦ ὑπλσηηζκνῦ ἔζπεπζε λὰ πάγεη ζηὴλ πόιε αὐηὴ θαὶ λὰ ἔρεη πξνζσπηθὴ ἐκπεηξία

ηνπ γεγνλόηνο Πξάγκαηη κὲ ηὴ κέζνδν ηνῦ ὑπλσηηζκνῦ ὁ ἀζζελὴο ράλεη ηὶο

αἰζζήζεηο ηνπ κὲ ηὴλ πξαγκαηηθόηεηα θαὶ ὑπαθνύεη ζηὰ θειεύζκαηα ηνῦ ὑπλσηηζηῆ

ηνπ ρσξὶο πξνζσπηθὴ θξίζε Ἔηζη ἀπαληᾶ ζὲ ἐξσηήζεηο ηνῦ δηδαζθάινπ ηνπ θαὶ

ιέγεη πξάγκαηα πξνζσπηθὲο ἐκπεηξίεο ηὰ ὁπνῖα δὲλ ζὰ ηὰ ἔιεγε πνηέ ἂλ ἦηαλ

μύπληνο Τὸ ἀπνηέιεζκα ἦηαλ ὅηη ζεξαπεπόηαλ ἀπὸ ςπρνινγηθὰ πξνβιήκαηα πνὺ

εἶρε Τὸ γεγνλὸο αὐηὸ ἔθακε ἰδηαίηεξε ἐληύπσζε ζηὸλ Φξόπλη ὁ ὁπνῖνο θαηέιεμε ζηὸ

ζπκπέξαζκα ὅηη ἐπηζπκίεο ἠ θόβνη πνὺ δὲλ ἐλαξκνλίδνληαη κὲ ηὶο θνηλσληθὲο

ἀπαηηήζεηο ἀπσζνῦληαη ζηὸ ἀζπλείδεην γίλνληαη ἀλεμέιεγθηεο θαὶ δεκηνπξγνῦλ

ςπρώζεηο θαὶ λεπξώζεηο ζηὸλ ἀζζελῆ ρσξὶο ὁ ἴδηνο λὰ ἔρεη πξνζσπηθὴ ἐπίγλσζε ηῶλ

αἰηίσλ πνὺ ηὶο δεκηνύξγεζαλ Τὸ γεγνλὸο ὅηη δὲλ ὑπάξρεη πξνζσπηθὴ θξίζε ηὸ

βιέπνπκε ὅηαλ ὁ ὑπλσηηζκέλνο ἀζζελὴο θάλεη δηάινγν κὲ ηὸλ γηαηξό ηνπ θαὶ ιέγεη

δηάθνξα πξάγκαηα Καζὼο αὐηὸ ἐπηθέξεη ηὴ ζεξαπεία ηνῦ ἀζζελνῦο ὁ Φξόπλη

ὁδεγήζεθε ζηὸ ἀζπλείδεην ζηὸ γεγνλὸο ηῆο δηάθξηζεο κεηαμὺ ζπλεηδεηῶλ θαὶ

ἀζπλεηδήησλ πξάμεσλ

πεηδὴ ὅκσο ὁ ὑπλσηηζκὸο κπνξνῦζε λὰ δεκηνπξγήζεη πξνβιήκαηα ζηὸλ

ἀζζελῆ ἐὰλ ὁ ὑπλσηηζζεὶο κεηὰ ηὸλ ὑπλσηηζκὸ δὲλ ἐπαλέιζεη πιήξσο ζηὴλ πξνηέξα

76

θαηάζηαζε ὁ Φξόπλη ἐγθαηαιείπεη ηὴ κέζνδν αὐηή Ἀλαθάιπςε ὅκσο ηὴλ

ςπραλάιπζε Ὁ Φξόπλη δηεπίζησζε ὅηη ηὰ ὄλεηξα δὲλ εἶλαη ἄζρεηα κὲ ηὰ βηώκαηα ηνῦ

ἀλζξώπνπ θαὶ κάιηζηα αὐηά πνὺ εἶλαη ζιηβεξὰ θαὶ ηὰ ὁπνῖα ὁ ἀζζελὴο δὲλ ζέιεη θἂλ

λὰ ζπκᾶηαη Τὰ βηώκαηα αὐηὰ ηὰ ἀπσζεῖ ὁ ἀζζελὴο ζηὸ ἀζπλείδεηό ηνπ Τὸ ζιηβεξὸ

γεγνλόο ηὸ ὁπνῖν δὲλ ζπκᾶηαη δὲλ ζεκαίλεη ὅηη ἔρεη ἐθιέηςεη Ἀληίζεηα ἐπεηδὴ κέλεη

ζηὸ ἀζπλείδεην ἀλεμέιεγθην δξᾶ θαὶ θηλεῖηαη ἐθεῖ θαὶ δεκηνπξγεῖ ηεξάζηηα

πξνβιήκαηα Ὁ ἀζζελὴο ζηὸλ ὕπλν ηνπ βιέπεη ὄλεηξα πνὺ ηὸλ ἐλνρινῦλ κὲ ηξόπν

ζπκβνιηθό Ὁ δηάινγνο θαὶ ἀμηνπνίεζε ηῶλ ὀλείξσλ κέζσ ηῶλ ζπλεηξκῶλ

ὁδήγεζαλ ηὸλ Φξόπλη ζηὴλ ςπραλάιπζε πνὺ ἀπνηέιεζε ζηαζκὸ ζηὴ ζεξαπεία ηῶλ

ςπρηθῶλ παζήζεσλ

Ὁ δηάινγνο εἶλαη ἀπνθιεηζηηθὰ πξνζσπηθόο Ὁ Φξόπλη ἐθηὸο ἀπὸ ηὰ

πξνζσπηθὰ ζηνηρεῖα ηνῦ ἀζζελῆ θαὶ ηὸ πξόβιεκα πνὺ ηὸλ ἀπαζρνιεῖ ἐξσηᾶ θαὶ γηὰ

ηὰ ὄλεηξα πνὺ βιέπεη θαὶ ζέιεη ηὴλ πξνζσπηθὴ ἀληίιεςε ηνῦ ἀζζελῆ πνὺ δὲλ

θαίλεηαη λὰ ἔρεη ζρέζε κὲ ηὸ πξόβιεκά ηνπ Ὅκσο κὲ ηὴ ζπδήηεζε πνὺ θάλεη ὁ

Φξόπλη κὲ ηὸλ ἀζζελῆ γίλεηαη ἀλακόριεπζε ηνῦ ἀζπλεηδήηνπ θαὶ πξνβάιινπλ λέα

ζηνηρεῖα πάληνηε ζπκβνιηθά πνὺ ὁδεγνῦλ πξὸο ηὸ πξόβιεκα κὲ ηὸλ κεραληζκὸ ηῆο

ἀλάθιεζεο ἀπὸ ηὸ ἀζπλείδεην ζηὸ ζπλεηδεηὸ κέξνο ηνῦ ἀλζξώπνπ Ὅηαλ αὐηὸ

ἐπηηεπρζεῖ θαὶ ὁ ἀζζελὴο ἀλαγλσξίζεη ηὸ πξόβιεκά ηνπ ζεξαπεύεηαη

Ὁ Φξόπλη ἔγξαςε ἰδηαίηεξα βηβιία κὲ ηίηιν ηὴλ ἑξκελεία ηῶλ ὀλείξσλ

Γεγνλόηα πνὺ ἀπσζνῦληαη ζηὸ ἀζπλείδεην εἶλαη θπξίσο ζιηβεξὰ γεγνλόηα ηῆο δσῆο

ηνῦ ἀλζξώπνπ ηὰ ὁπνῖα ὁ ἀζζελὴο δὲλ ζέιεη λὰ ηὰ ζπκᾶηαη θαὶ ηὰ ἀπσζεῖ ζηὸ

ἀζπλείδεην Μεηαμύ ηῶλ πξνβιεκάησλ ηνῦ ἀλζξώπνπ εἶλαη θαὶ ηὰ ζεμνπαιηθά ηα

ὁπνῖα θαηὰ ηὸλ Φξόπλη εἶλαη θπξίαξρα Ἔηζη ὁ Φξόπλη ζπλάληεζε ηὴλ ἀληίδξαζε

ηῶλ ἰαηξῶλ θαὶ ηῆο ἐπνρῆο ηνπ θαὶ ὄρη κόλν νἱ ὁπνῖνη ηὸλ θαηαπνιέκεζαλ

ιπζζαιέα ρσξὶο ὅκσο λὰ ηὸλ θάκςνπλ Ὁ Φξόπλη ζπζηεκαηνπνίεζε ηὴλ ἐπηηπρία

ηνπ ηὴλ ὁπνία ὀλόκαζε Ψπρνινγία ηνῦ Βάζνπο (Tiefen psychologie) ἐπεηδὴ

θαηάθεξε λὰ εἰζρσξεῖ ζηὰ βάζε ηνῦ ἀζπλεηδήηνπ

Ὁ Κὰξι Γηνὺγθ ὑπῆξμε καζεηὴο ηνῦ Φξόπλη ὁ ὁπνῖνο πίζηεςε ζηὴ

ζπνπδαηόηεηα ηῆο ςπραλαιύζεσο θαὶ ηνῦ ξόινπ ηνῦ ἀζπλεηδήηνπ Πξνρώξεζε ὅκσο

παξαπέξα θαὶ δηεηύπσζε ηὴλ πεξὶ Anima θαὶ Animus ζεσξία ηνπ Γλσζηὸλ ὅηη ὁ

ἄλζξσπνο γελληέηαη ὡο ἄξζελ ἠ ζῆιπ Τὸ ἄξζελ δει ὁ ἄλδξαο ἔρεη ηὰ

ραξαθηεξηζηηθὰ ηνῦ θύινπ ηνπ πνὺ ὁ Γηνὺγθ ηὰ ὀλνκάδεη Animus Καὶ γπλαίθα

ἔρεη ηὰ ραξαθηεξηζηηθά ηνπ θύινπ ηεο πνὺ ὁ Γηνὺγθ ηὰ ὀλνκάδεη Anima

Χαξαθηεξηζηηθὸ εἶλαη θαηὰ ηὸλ Γηνύγθ ὅηη θαλέλαο ἄλδξαο δὲλ εἶλαη ἀπνιύησο

Animus ἀιιὰ θξύβεη κέζα ηνπ ζηὸ ἀζπλείδεηό ηνπ θάπνηα ζηνηρεῖα γπλαηθεῖα δει

Anima Καὶ θακκηὰ γπλαίθα δὲλ εἶλαη ἀπνιύησο Anima ἀιιὰ θξύβεη ζηὸ ἀζπλείδεηό

ηεο θάπνηα ζηνηρεῖα ἀλδξηθὰ Animus Αὐηὰ ηὰ ζηνηρεῖα εἶλαη πνὺ δεκηνπξγνῦλ ηὴλ

ἕιμε κεηαμύ ησλ δύν θύισλ θαὶ ηείλνπλ ζηὴλ ὁινθιήξσζε θαὶ δηαηώληζε ηνῦ εἴδνπο

Κάηη παξόκνην ὅκσο ιέγεη θαὶ ὁ ἱ Χξπζόζηνκνο ἀλαθεξόκελνο ζηὴ δηήγεζε

ηῆο Βίβινπ ὅπνπ γίλεηαη ιόγνο ὅηη ὁ Θεὸο εἶδε ὅηη laquoνὐ θαιὸλ εἶλαη ηὸλ ἄλζξσπνλ

κόλνλraquo laquoὝπλσζε ηὸλ Ἀδὰκ θαὶ ιαβὼλ κίαλ ηῶλ πιεπξῶλ αὐηνῦ ᾠθνδόκεζελ εἰο

77

γπλαῖθαraquo Ὅηαλ μύπλεζε ὁ Ἀδὰκ θαὶ εἶδε ηὴ γπλαίθα ηνπ ηὴλ Δὔα εἶπε laquoηνῦην λῦλ

ὀζηνῦλ ἐθ ηῶλ ὀζηέσλ κνπ θαὶ ζὰξμ ἐθ ηῆο ζαξθόο κνπraquo Καὶ ὁ ἱ Χξπζόζηνκνο

ἀλαθεξόκελνο ζηὴ θξάζε αὐηή ιέγεη laquoἐπνίεζελ ἐμ ἑλὸο ἕλα θαὶ πάιηλ ηνὺο δύν

ηνύηνπο ἕλα πνηήζαο νὕησ πνηεῖ ἕλαraquo Καὶ πξνζζέηεη laquoἀλὴξ γὰξ θαὶ γπλὴ νὔθ εἰζηλ

ἄλζξσπνη δύν ἄιι᾽ ἄλζξσπνο εἷο θαὶ ὥζπεξ κίηνκα δύν εἰζὶλraquo Οἱ ζθέςεηο αὐηὲο

ηνῦ ἱ Χξπζπζηόκνπ πνὺ γξάθεθαλ ηὸλ Γ΄ αἰῶλα πξνζεγγίδνπλ ηὶο ἀπόςεηο ηνῦ

Γηνύγθ πνὺ ὁδεγνῦλ ζηὴλ ἕιμε ηῶλ δύν θύισλ θαὶ ζηὸλ γάκν

Καὶ ὁ Ἀληιεξ ὑπῆξμε καζεηὴο ηνῦ Φξόπλη θαὶ ζπλεξγάηεο ηνῦ Γηνύγθ θαὶ

πίζηεπε θαὶ αὐηὸο ζηὸλ ζπνπδαῖν ξόιν ηνῦ ἀζπλεηδήηνπ δηαπίζησζε ὅκσο ηὸλ ξόιν

ηῆο θνηλσληθόηεηνο ηνῦ ἀλζξώπνπ ζηὴ δηακόξθσζε ηνῦ πξνζσπηθόηεηνο Ὁ θάζε

ἄλζξσπνο ιέγεη ὁ Ἄληιεξ γελληέηαη θνηλσληθόο θαὶ ἔρεη ἀπόιπηε ἀλάγθε ηῆο

θνηλσληθόηεηνο ηνῦ ζπλαλζξώπνπ ἀπὸ ηὴ ζηηγκή πνὺ γελληέηαη κέρξη ηὸλ ζάλαηό

ηνπ Ἡ γέλλεζε θαὶ ὁ ζειαζκόο ἀγθαιηὰ ηῆο κεηέξαο θαὶ ὄρη κόλν θαὶ ἀγάπε

ηνῦ παηέξα θαὶ ἐλδερνκέλσο ηῆο γηαγηᾶο θαὶ ηνῦ παππνῦ ὅπσο θαὶ ηῶλ ἀδειθῶλ ἐὰλ

ὑπάξρνπλ θαὶ ὅισλ ηῶλ ζπγγελῶλ θαὶ γεηηόλσλ ὅπσο θαὶ ἀξγόηεξα ηῶλ δαζθάισλ

εἶλαη ἀλεθηίκεηε Μόλνο ηνπ ὁ ἄλζξσπνο ρσξὶο θνηλσληθόηεηα δὲλ κπνξεῖ λὰ δήζεη

Καὶ αὐηό γηαηί εἶλαη ηὸ ηειεηόηεξν πιάζκα ζηὸλ θόζκν κὲ ηὴλ ἀηειέζηεξε γέλλεζε

Ἕλα ἀπὸ ηὰ ἀηειέζηεξα πιάζκαηα ζηὸλ θόζκν εἶλαη ηὸ ςάξη Τὸ ςάξη ὅηαλ γελλᾷ ηὰ

αὐγά ηνπ ἀπὸ ηὸ ἔλζηηθηό ηνπ ηὰ ρώλεη κέζα ζηὴλ ἄκκν Αὐηὰ ἀπὸ κόλα ηνπο ζὰ

γίλνπλ ςαξάθηα θαὶ πνιιὰ ἀπὸ αὐηὰ ιεία ζηὰ ἄιια ςάξηα ἀθόκε θαὶ ηῆο κεηέξαο

ηνπο πνὺ δὲλ ηὰ γλσξίδεη Τὸ γεγνλὸο ὅηη θάζε ςάξη γελλᾶ πνιιὰ αὐγὰ ὁδεγεῖ ζηὴλ

ἐπηβίσζή ηνπο θαὶ κάιηζηα ζηὸλ ἄθζνλν πνιιαπιαζηαζκὸ θαὶ ηὴ κὴ ἐμαθάληζή ηνπο

Αὐγὰ γελλᾶ θαὶ θόηα ὄρη ὅκσο ηόζν πνιιά ηὰ ὁπνῖα ἐπῳάδεη θαὶ πξνζηαηεύεη

θάησ ἀπὸ ηὰ θηεξά ηεο

κπεδώλνπκε ηὴλ θνηλσληθόηεηα ηνῦ ἀλζξώπνπ κὲ ἕλα παξάδεηγκα ἀπὸ ηὴ

ἱζηνξία ηὸ ὁπνῖν παξαζέηνπκε (Βι Χξ Βάληζνπ Θέκαηα Πνηκαληηθῆο Ψπρνινγίαο

ηόκ Α΄ Θεζζαινλίθε 2002 ζ 110) Καηὰ ηὸλ ΙΘ΄ αἰῶλα Φξεηδεξίθνο ὁ Β΄ πνὺ

ἀζρνιεῖην κὲ παηδαγσγηθὰ ζέκαηα ζέιεζε λὰ δηαπηζηώζεη ἂλ ὁκηιία ζηὸλ ἄλζξσπν

εἶλαη ἔκθπηε ἠ ἐπίθηεηε ἂλ δει δὲλ κηιήζνπκε θαζόινπ ζ΄ ἕλα παηδὶ ἀπὸ ηὴ

γέλλεζή ηνπ ἀπὸ κόλν ηνπ ζὰ κπνξέζεη λὰ κηιήζεη ἠ ὄρη Μὲ ἄιια ιόγηα ἂλ ὁκηιία

ζηὸλ ἄλζξσπν εἶλαη ἔκθπηε ἠ ἐπίθηεηε Ἔηζη ἔθαλε ηὸ ἑμῆο πείξακα Σὰλ Κάηδεξ πνὺ

ἦηαλ θαὶ εἶρε ρξήκαηα ἔθηηζε ἕλα ἵδξπκα ηύπνπ ὀξθαλνηξνθείνπ θαὶ ηνπνζέηεζε

ἐθεῖ ἑπηὰ παηδηὰ ἔθζεηα ἀπὸ αὐηὰ δει πνὺ γελληῶληαη ἐθηὸο γάκνπ θαὶ ζπλήζσο

νὔηε κάλα ηὰ ζέιεη Τνπνζέηεζε ζηὸ ἵδξπκα ἑπηὰ λνζνθόκεο κία γηὰ θάζε παηδί

θαὶ ἔδσζε ηὴλ ἐληνιὴ ηὰ παηδηὰ λὰ ἔρνπλ ἄξηζηε ηξνθή ζέξκαλζε θαζαξηόηεηα θαὶ

ὅηη ἄιιν Πξνζνρὴ ὅκσο κὴλ ηπρὸλ θαὶ ηνὺο ὁκηιήζεη θαλεὶο Καὶ θπζηθὰ νἱ

λνζνθόκεο ἀπὸ θόβν κὴλ ηνὺο μεθύγεη ιέμε νὔηε ηὰ ράτδεπαλ Τὸ ἀπνηέιεζκα

θξηθηαζηηθό Καὶ ηὰ ἑπηὰ παηδηὰ κεηὰ ἀπὸ ἕμη κῆλεο πέζαλαλ ηὸ ἕλα κεηὰ ηὸ ἄιιν

(Βι H Remplein Die seelische Entwicklung des Menschen im Kindes- und

Jugendalter Munchen-Basel 1966 ζ129 Αὐηὸ δείρλεη πόζν ζπνπδαία εἶλαη

θνηλσληθόηεηα ηνῦ ἀλζξώπνπ θαὶ πῶο ἀπὸ ηὴ θύζε ηνπ ὁ ἄλζξσπνο ὁκηιεῖ θαὶ ζηὸ

κόιηο γελλεζὲλ βξέθνο Σπκπέξαζκα ὁ ἄλζξσπνο εἶλαη θύζεη θνηλσληθόο Καὶ

78

θνηλσλία ηνπ εἶλαη ζπλεδεδεκέλε κὲ ηὸ ζπλάλζξσπν ἀιιὰ θαὶ κὲ ηὸλ Θεό Χσξὶο ηὴλ

θνηλσληθόηεηα δὲλ κπνξεῖ λὰ δήζεη ζσκαηηθὰ θαὶ πλεπκαηηθά Καὶ ρσξὶο ηὴλ

ἐθπαίδεπζε γηὰ λὰ κλεκνλεύζνπκε ἕλα ἄιιν ζπνπδαῖν παξάγνληα θνηλσληθόηεηαο

δὲλ κπνξεῖ λὰ ἀλαπηπρζεῖ λνεηηθά Ἄξα ηὸ laquoνὐ θαιὸλ εἶλαη ηὸλ ἄλζξσπνλ κόλνλraquo

πνὺ ιέγεη ὁ Θεὸο γηὰ ηὸλ Ἀδὰκ πξὶλ ἀπὸ ηὴ πιάζε ηῆο Δὕαο ζηὴλ Ἁγία Γξαθή εἶλαη

ἀςεπδὴο κάξηπξαο ηῆο θνηλσληθόηεηνο ηνῦ ἀλζξώπνπ Ἀθόκε θαὶ ζηὰ ὄλεηξά ηνπ ὁ

ἄλζξσπνο βιέπεη θαὶ ζπλνκηιεῖ κὲ ἄιινπο ἀλζξώπνπο Καὶ ηὸ ἀζπλείδεηό ηνπ δει

ἐθθξάδεηαη θνηλσληθά ὅπσο θαὶ ζπλείδεζε ηνπ ζ᾽ ὅιεο ηὶο ἐθθάλζεηο ηῆο δσῆο

Βacute Τὰ ὄλεηξα ἀπὸ ζενινγηθὴ ἄπνςε

Γηὰ ηὰ ὄλεηξα γίλεηαη πνιὺο ιόγνο ζηὴλ Ἁγία Γξαθὴ κὲ θύξην πξόζσπν ηὸλ

Ἰσζὴθ ηὸλ Πάγθαιν γπηὸ ηνῦ Παηξηάξρε Ἰαθώβ ηὸλ ὁπνῖν θθιεζία καο

θαηέηαμε ζηὴ ρνξεία ηῶλ Ἁγίσλ θαὶ ηειεῖηαη κλήκε ηνπ κὲ ηὴλ ἔλαξμε ηῆο Μ

βδνκάδνο δει ζηνὺο πξώηνπο Νπκθίνπο ηὸ βξάδπ ηῆο Κπξηαθῆο ησλ Βαΐσλ ὄρη

βέβαηα ἄκεζα γηὰ ηὰ ὄλεηξα πνὺ εἶδε ἀιιὰ γηὰ ηὴλ ἁγλόηεηά ηνπ laquoἈιι᾽ αὐηὸο

θαηαιηπὼλ ηὸλ ρηηῶλα ἔθπγε ηὴλ ἁκαξηίαλ θαὶ γπκλὸο νὐθ ᾐζρύλεην ὡο νἱ

πξσηόπιαζηνη πξὸ ηῆο παξαθνῆοraquo Ἔηζη ςάιινκελ ηὴ Μ βδνκάδα γηὰ λὰ

πξνζζέζνπκε laquoαὐηνῦ ηαῖο ἱθεζίαηο Χξηζηὲ ὁ Θεόο ἐιέεζνλ κᾶοraquo

Ὡο γλσζηόλ ὁ Ἰσζὴθ πέξαζε ζηὴλ ἱεξὰ ἱζηνξία γηὰ ηὰ ὄλεηξα πνὺ εἶδε αὐηὸο

γηὰ ηὸλ ἑαπηόλ ηνπ θαὶ ηὰ ἀδέιθηα ηνπ θαὶ ηνὺο γνλεῖο ηνπ θαὶ θπξίσο γηὰ ηὰ ὄλεηξα

πνὺ εἶδε ὁ Φαξαώ θαὶ ἑξκήλεπζε ὁ ἴδηνο θαὶ ἔγηλε ἄξρσλ ηῆο Αἰγύπηνπ θαὶ ἔζσζε

ηὴλ νἰθνγέλεηά ηνπ ἀπὸ ηὴλ πεῖλα

Ὁ Ἰσζὴθ εἶλαη ὁ ἑλδέθαηνο γπηὸο ηνῦ Παηξηάξρνπ Ἰαθώβ ηὸλ ὁπνῖνλ

ἀγαπνῦζε πνιὺ ὁ παηέξαο ηνπ θαὶ ηὸλ δήιεπαλ ηὰ ἀδέιθηα ηνπ Ὅηαλ κάιηζηα ὁ ἴδηνο

εἶδε δύν ὄλεηξα θαὶ ηὰ δηεγήζεθε ζηὸλ παηέξα ηνπ θαὶ ζηὰ ἀδέιθηα ηνπ κὲ

πεξηερόκελν ὅηη αὐηὸο ζὰ βαζηιεύζεη θαὶ αὐηνὶ ζὰ πέζνπλ λὰ ηὸλ πξνζθπλήζνπλ

ηόηε αὐηνὶ ηὸλ δήιεπζαλ θαὶ ζέιεζαλ λὰ ηὸλ θνλεύζνπλ Σπγθεθξηκέλα εἶδε ὅηη ἦζαλ

ζηνὺο ἀγξνύο θαὶ ζέξηζαλ θαὶ ἔθακαλ δεκάηηα Τὸ δηθό ηνπ ηὸ δεκάηη ζηάζεθε ὄξζην

θαὶ ηὰ δεκάηηα ηῶλ ἀδειθῶλ ηνπ ἔπεζαλ θαὶ πξνζθύλεζαλ ηὸ δηθό ηνπ Δἶδε ἐπίζεο

θαὶ δεύηεξν ὄλεηξν θαηὰ ηὸ ὁπνῖν ὁ ἥιηνο ζειήλε θαὶ ἕλδεθα ἄζηξα ἔπεζαλ θαὶ

πξνζθύλεζλ ηὸ δηθό ηνπ ἄζηξν Ὅηαλ ἄθνπζε ηὸ ὄλεηξν αὐηὸ ὁ παηέξαο ηνπ

δηεξσηήζεθε ιέγσλ ηί εἶλαη αὐηά παηδί κνπ κήπσο κεηέξα ζνπ θαὶ ἐγὼ θαὶ ηὰ

ἀδέιθηα ζνπ ζὰ πέζνπκε λὰ ζὲ πξνζθπλήζνπκε Τὰ ἀδέιθηα ηνπ ηὸλ δήιεπζαλ θαί

ἐλῷ ηνὺο πήγαηλε θαγεηὸ ζηνὺο ἀγξνύο πνὺ δνύιεπαλ ζθέθζεθαλ λὰ ηὸλ

ζθνηώζνπλ θαὶ λὰ πνῦλ ζηὸλ παηέξα ηνπο ὅηη ηὸλ ἔθαγαλ ηὰ ἄγξηα ζεξία Τειηθὰ

ἐπηθξάηεζε ἄπνςε λὰ ηὸλ πνπιήζνπλ ζηνὺο ἐκπόξνπο πνὺ πήγαηλαλ ζηὴλ Αἴγππην

θαὶ ζηὸλ παηέξα ηνπ εἶπαλ ὅηη ηὸλ ἔθαγαλ ηὰ ἄγξηα ζεξία θαὶ ὁ παηέξαο ηνπ ηὸλ

ἔθιαπζε πηθξῶο

Ὁ Ἰσζὴθ πνπιήζεθε ζηὴλ Αἴγππην ζηὸλ Πεηεθξῆ ηνῦ ὁπνίνπ γπλαίθα

ζέιεζε λὰ ἔρεη ζρέζεηο καδί ηνπ γηαηί ἦηαλ πνιὺ ὄκνξθνο Αὐηὸο ὅκσο ὅπσο ιέγεη ὁ

ὑκλῳδὸο ηνῦ Νπκθίνπ laquoθαηαιηπὼλ ηὸλ ρηηῶλα ἔθπγε ηὴλ ἁκαξηίαλ θαὶ γπκλὸο νὐθ

79

ᾐζρύλεην ὡο νἱ πξσηόπιαζηνη πξὸ ηῆο παξαθνῆοraquo Ὁ Πεηεθξῆο παξ᾽ ὅηη δὲλ

πίζηεπζε ζηὴ γπλαῖθά ηνπ ὅκσο ἔζηεηιε ηὸλ Ἰσζὴθ ζηὴ θπιαθή Ἄλζξσπν ζσζηό

πνὺ ηὸλ πξνζηαηεύεη ὁ Θεόο ὄρη κόλν δὲλ ἀθίλεη λὰ ραζεῖ ἀιιὰ ηὸλ ὁδεγεῖ θαὶ ζὲ

κεγάιν ἀμίσκα Καὶ ζηὴλ πεξίπησζε αὐηὴ κέζσ ὀλείξσλ πνὺ εἶδαλ δπὸ

ζπκθπιαθηζκέλνη ηνπ ηὰ ὁπνῖα πξαγκαηνπνηήζεθαλ ἀθξηβῶο ὅπσο ηὰ ἐμήγεζε

Ὅηαλ θαὶ ὁ ἴδηνο ὁ Φαξαὼ εἶδε ηὰ πεξίθεκα δύν ὄλεηξα λὰ βγαίλνπλ ἀπὸ ηὸλ Νεῖιν

ἑπηὰ παρὲο ἀγειάδεο θαὶ ἔπεηηα ἑπηὰ ἰζρλέο νἱ ὁπνῖεο θαηαπίλνπλ ηὶο παρέο θαὶ

ἔπεηηα ἑπηὰ παρηὰ ζηάρπα θαὶ ἀθνινύζσο ηὰ ἑπηὰ ἰζρλά ηα ὁπνῖα θαηαπίλνπλ ηὰ

παρηά θαὶ θαλεὶο δὲλ κπόξεζε λὰ ηὰ ἐμεγήζεη ὁ Ἰσζὴθ ἔδσζε ηὶο ζσζηὲο πεηζηηθὲο

ἐμεγήζεηο Δἶπε ζηὸλ Φαξαὼ ὅηη ζὰ ἔιζνπλ ἑπηὰ πινύζηα ρξόληα κὲ πνιιὰ

εἰζνδήκαηα θαὶ ζὰ ἀθνινπζήζνπλ ἑπηὰ ρξόληα πείλαο Σπκβνύιεπζε κάιηζηα ηὸλ

Φαξαὼ λὰ θάλεη ἀπνζῆθεο ζηὰ ρξόληα ηῆο εὐθνξίαο γηὰ λὰ κὴ πεηλάζνπλ ηὰ ρξόληα

ηῆο δπζηπρίαο Ὁ Φαξαώ πνὺ ἐλζνπζηάζηεθε ἀπὸ ηὶο ἐμεγήζεηο ἔθακε ηὸλ Ἰσζὴθ

δεύηεξν ἄξρνληα ηῆο Αἰγύπηνπ

Ἡ πεῖλα ὅκσο ἔθηαζε ὡο ηὴλ Παιαηζηίλε θαὶ ὁ Παηξηάξρεο Ἰαθὼβ ἔζηεηιε ηὰ

παηδηά ηνπ ζηὴλ Αἴγππην γηὰ λὰ ἀγνξάζνπλ ζηηάξη Ἔηζη ηὰ ἀδέιθηα ηνπ ἔπεζαλ θαὶ

πξνζθύλεζαλ ηὸλ ἀδειθό ηνπο θαὶ ἀξγόηεξα θαὶ ὁ παηέξαο ηνπ θαὶ κὲ αὐηὸ ηὸλ

ηξόπν πξαγκαηνπνηήζεθαλ ηὰ ὄλεηξα ηνῦ Ἰσζὴθ ηνῦ Παγθάινπ

Ἡ θθιεζία καο ηηκᾷ θαὶ πξνβάιιεη ηὴλ ἁγλόηεηα ηνῦ Ἰσζήθ ὡο πξόηππν

πξὸο κίκεζε Πξνβάιιεη ὅκσο θαὶ ὡο πξόηππν κεηαλνίαο ηὴλ πόξλε πνὺ κεηαλνεῖ

θαὶ ἀιείθεη ηὰ πόδηα ηνῦ Ἰεζνῦ ὅπσο θαὶ ηὸλ ιεζηή πνὺ κεηαλνεῖ θαὶ ιέγεη ζηὸλ

Ἰεζνῦ ηὸ laquoκλήζζεηί κνπ ἐλ ηῇ βαζηιείᾳ Σνπraquo

Ὅια αὐηὰ δειώλνπλ ὅηη ὁ Παλάγαζνο Θεὸο ἀκείβεη ηνὺο θαινὺο ἀλζξώπνπο

θαὶ αὐηνύο πνὺ κεηαλννῦλ κὲ πνιινὺο θαὶ πνηθίινπο ηξόπνπο ἀθόκε θαὶ κὲ ὄλεηξα

ὅπσο εἶδε ὁ Ἰσζήθ θαὶ θθιεζία καο ηὸλ θαηαηάζζεη κεηαμύ ησλ ἁγίσλ ὡο

πξόηππν ἁγλόηεηνο

2

3

Xριστόδουλος Bασιλειάδης Διδάκτωρ Θεολογίας - Μουσικeς

^H ψυχολογία τ΅ν ccedilνείρων

Tέσσερα κείmicroενα περd ccedilνείρων

σύmicroφωνα microb τοfς Σίγκmicroουντ Φρόυντ Kaρλ Γιοfγκ (bullπe τe πρOumlσmicroα τοUuml ecircγίου Iωάννου Σιναΐτου)

permilAλφρεντ permilAντλερ καd Bίκτωρ Φρaνκλ

Eκδόσεις ^Αγία Tαϊσία Λευκωσία 2013

4

copy Eκδόσεις ^Αγία Tαϊσία Σύmicroης 15 2044 Στρόβολος Λευκωσία Kύπρος τ +357 22 814777 φ +357 22 321342 e vaslogoscynet wwwchrvascom copy Saint Taisia Publications 15 Symis Street 2044 Strovolos Lefkosia Cyprus t +357 22 814 777 f +357 22 321 342 e vaslogoscynet wwwchrvascom Α΄ oumlκδοση Αucircγουστος 2013 ISBN 978-9963-9840-7-7 Στοιχειοθεσία - σελίδωση Εκδόσεις ^Αγία Ταϊσία Εκτύπωση Photogramma Ltd Λευκωσία Τηλ 22 433832 Σχεδιασmicroeς acircξωφύλλου π ΧρEacuteστος Γρηγορίου Διορθώσεις κειmicroένων Μενέλαος Χριστοδούλου Απαγορεύεται trade agraveναδηmicroοσίευση microέρους j notλου τοUuml παρόντος χωρdς τcν ocircδεια τοUuml acircκδότου

5

Εumlς τοfς σεβαστούς microου καθηγητbς ΧρEacuteστο Βάντσο π Αθανάσιο Γκίκα

καd π Σπυρίδωνα Αντωνίου

6

7

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Aπe microικρeς microοUuml ocircρεσε νa microελετ΅ τοfς agraveνθρώπους νa παρατηρ΅ τdς κινήσεις τe βλέmicromicroα τa λόγια καd γενικa τcν notλη συmicroπεριφορά τους Aπe τa acircξωτερικa φαινόmicroενα πίστευα καd πιστεύω notτι microπορεOuml κανεdς νa διίδFη τeν acircσωτερικe κόσmicroο τοUuml συνανθρώπου του permilIσως καd microb αeacuteτe τeν τρόπο νa microπορFEacute νa τeν βοηθήσ Fη καλύτερα Πάντοτε πιστεύω acircπίσης notτι iuml Θεeς microεριmicroν divideAuml γιa τeν κάθε ocircνθρωπο ξεχωριστά trade οumlκονοmicroία τοUuml ΘεοUuml acircπίσης καθοδηγεOuml τa βήmicroατα τοUuml κάθε agraveνθρώπου

^H microελέτη αeacuteτc εrναι trade πρώτη στc σειρά ποf πραγmicroατοποιήθηκε στa πλαίσια τ΅ν microεταπτυχιακ΅ν microελετ΅ν στe microάθηmicroα ποιmicroαντικc ψυχολογία microb σύmicroβουλο καθηγητc τeν κ ΧρEacuteστο Βάντσο τeν iumlποOumlο καd θερmicroa εeacuteχαριστ΅ Αρχικa οicirc τέσσερεις αeacuteτbς microελέτες γιa τeν Φρόυντ Γιούγκ Αντλερ καd Φρaνκλ qταν agraveνεξάρτητες agraveργότερα notmicroως agraveφοUuml εrχαν κοινe θέmicroα τe ugraveνειρο τdς eumlνοποίησα σb microία eumlνιαία microελέτη

Στe σηmicroεOumlο αeacuteτe θa brvbarθελα νa εeacuteχαριστήσω τeν πρόεδρο τοUuml τmicroήmicroατος ΠοιmicroαντικEacuteς καd ΚοινωνικEacuteς Θεολογίας κ XρEacuteστο Oumlκονόmicroου τeν σεβασmicroιώτατο Mητροπολίτη Tυρολόης καd Σερεντίου κύριο Παντελεήmicroονα ^Pοδόπουλο τeν π Νικόδηmicroο Σκρέτα καd τeν κ Θεόδωρο Γιάγκου γιa τdς πολύτιmicroες συmicroβουλbς καd τcν καθοδήγηση ποf microοUuml παρεOumlχαν στe δύσκολο oumlργο τEacuteς acircπιστηmicroονικEacuteς acircργασίας Eeacuteχαριστ΅ acircπίσης τοfς συmicroφοιτητές microου ποf microb τcν πολύτιmicroη συζήτηση στe microάθηmicroα καθgς καd microb τe ζεστe καd φιλικe περιβάλλον βοήθησαν στcν frac12λοκληρωmicroένη καd σφαιρικc agraveντιmicroετώπιση τ΅ν διαφόρων θεmicroάτων ποf agraveναλύονται στcν παροUumlσα microελέτη Θa brvbarθελα acircπίσης νa εeacuteχαριστήσω τeν πανιερώτατο microητροπολίτη Κύκκου καd Τηλλυρίας κκ Νικηφόρο γιa τcν πατρικc agraveγάπη καd τe acircνδιαφέρον ποf oumlδειξε καd δείχνει στe πρόσωπό microου τeν microακαριστe π Bασίλειο Παπαφώτη ποf frac12ς καθηγητής microου στe Λύκειο microοUuml γνώρισε ugraveχι microόνο τc θύραθεν παιδεία agraveλλa microοUuml oumlδωσε καd τa πρ΅τα oumlmicroπρακτα παραδείγmicroατα καλοUuml κagraveγαθοUuml agraveνθρώπου καd σωστοUuml χριστιανοUuml καθgς acircπίσης καd τeν agraveγαπητe γλωσσολόγο κ Mενέλαο Xριστοδούλου γιa τcν πολύτιmicroη συmicroβολή του στdς διορθώσεις τ΅ν κειmicroένων Θεωρ΅ ugraveχι ecircπλa καθEacuteκον καd bullποχρέωσή microου agraveλλa καd βαθύτατη αeacuteθόρmicroητη παρόρmicroηση νa εeacuteχαριστήσω τοfς καθηγητbς κ XρEacuteστο Bάντσο π Αθανάσιο Γκίκα καd π Σπυρίδωνα

8

Αντωνίου γιa τcν acircπιστηmicroονικc τους καθοδήγηση καθgς καd γιa τcν agraveγάπη microb τcν iumlποία περιέβαλαν agraveπe τcν πρώτη στιγmicroc τe πρόσωπό microου Εeacuteχαριστ΅ acircπίσης τeν agraveρχιmicro Φώτιο Ιωακεdmicro γιa τdς πολύτιmicroες συmicroβουλbς καd διορθώσεις τdς iumlποOumlες oumlκανε στdς acircπιστηmicroονικές microου acircργασίες καθgς καd τeν agraveνεψιό microου Μάριο Θουκυδίδη γιa τdς διορθώσεις καd παρατηρήσεις του Τέλος θa brvbarθελα νa εeacuteχαριστήσω τeν πνευmicroατικό microου πατέρα Σάββα Σταυροβουνιώτη γιa τc στήριξη καd καθοδήγηση ποf microοUuml παρέσχε notλα αeacuteτa τa χρόνια κατa τa iumlποOumlα acircκπονοUumlσα τc διπλωmicroατικc acircργασία καθgς καd τc διδακτορικc διατριβή Δρ Xριστόδουλος Bασιλειάδης Πέmicroπτη 15 Αeacuteγούστου 2013 ^Η Κοίmicroηση της ^Υπεραγίας Θεοτόκου

9

ΠEPIEXOMENA ΠΡΟΛΟΓΟΣ 7 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 9 ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ 11 BIBΛIOΓPAΦIA 13 1 ^Eλληνόγλωσσα 13 2 Ξενόγλωσσα 14 EIΣAΓΩΓH 15 KEΦAΛAIO ΠPΩTO Απόψεις τοUuml Σίγκmicroουντ Φρόυντ γιa τa ugraveνειρα 21 KEΦAΛAIO ΔΕΥΤΕΡΟ Απόψεις τοUuml Kaρλ Γιοfγκ γιa τa ugraveνειρα bullπe τe πρOumlσmicroα τοUuml ecircγίου Iωάννου Σιναΐτου 31 KEΦAΛAIO ΤΡΙΤΟ Απόψεις τοUuml permilAλφρεντ permilAντλερ γιa τa ugraveνειρα 51 KEΦAΛAIO ΤΕΤΑΡΤΟ Απόψεις τοUuml Bίκτωρ Φρaνκλ γιa τa ugraveνειρα 59 ΣYMΠEPAΣMATA 69 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Χρήστου Βάντσου Τa ugraveνειρα agraveπe ψυχολογικc καd θεολογικc ocircποψη hellip hellip hellip hellip hellip 75

10

11

ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ BEΠEΣ Bιβλιοθήκη ^Eλλήνων Πατέρων καd Eκκλησιαστικ΅ν

Συγγραφέων acircκδ AποστολικEacuteς Διακονίας AθEacuteνα 1955eumlξ

ΘHE Θρησκευτικc καd Hθικc Eγκυκλοπαιδεία AθEacuteναι

1962-1968 PG J-P MIGNE Patrologiae cursus completus series

Graeca Paris - Montrouge 1857 ndash 1866 (τόmicroοι 161)

12

13

BIBΛIOΓPAΦIA A ^Eλληνόγλωσσα ΑΝΤΛΕΡ Ψυχολογία permilAντλερ permilAλφρεντ ^H agraveτοmicroικc ψυχολογία στe σχολεOumlο

(microτφρ KατερOumlνα Λιάπτση) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1990 ΑΝΤΛΕΡ Γνώση permilAντλερ permilAλφρεντ ^H γνώση τEacuteς ζωEacuteς (microτφρ Γιώργου

Tσαmicroπουράκη) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1978 ΒΑΝΤΣΟΥ Ψυχολογία Bάντσου Xρήστου Θέmicroατα ΠοιmicroαντικEacuteς Ψυχολογίας

Θεσσαλονίκη 1990 ΒΑΝΤΣΟΥ Ψυχολογία Β΄ Bάντσου Xρήστου Θέmicroατα ΠοιmicroαντικEacuteς

Ψυχολογίας τ B΄ Θεσσαλονίκη χχ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗ Αναmicroνήσεις Βασιλειάδη Χριστοδούλου Αναmicroνήσεις agraveπe τeν

agraveγ΅να τEacuteς ΕΟΚΑ τ΅ν Θεοδόση Παπαχριστοδούλου Μιχάλη Ρωσσίδη καd Βασίλη Βασιλειάδη acircκδ ^Αγία Ταϊσία Λευκωσία 2005

ΓIOYΓK Aναλυτική Γιοfγκ K Γ Aναλυτικc ψυχολογία (microτφρ Πην ^Iεροmicroνήmicroονος) acircκδ Γκοβόστη 1942

ΓIOYΓK Aγωγή Γιοfγκ K Γ Aναλυτικc ψυχολογία καd agraveγωγc τοUuml παιδιοUuml (microτφρ Mαρία Aγγελίδου) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1991

ΓIOYΓK permilAνθρωπος Γιοfγκ K Γ permilAνθρωπος καd ψυχc (microτφρ Γιώργου BαmicroαλEacute) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1974

ΓIOYΓK Ψυχοθεραπεία Γιοfγκ K Γ Bασικbς agraveρχbς τEacuteς ψυχοθεραπείας (microτφρ Λευτέρης Aναγνώστου) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1990

ΓIOYΓK permilOνειρα Γιοfγκ K Γ Eumlσαγωγc στcν eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρων (microτφρ K Δόλκας) acircκδ Iάmicroβλιχος ΑθEacuteνα 1997

ΓIOYΓK Ψυχολογία Γιοfγκ K Γ Eumlσαγωγc στcν Ψυχολογία (microτφρ ^Eλένη Παπαδοπούλου) acircκδ Iάmicroβλιχος ΑθEacuteνα 1994

ΓIOYΓK Aνεξερεύνητος Γιοfγκ K Γ ^O agraveνεξερεύνητος eumlαυτeς (microτφρ Θεόδωρος ΣιαφαρικAumlς) acircκδ Iάmicroβλιχος ΑθEacuteνα 1988

ΓIOYΓK Γάmicroος Γιοfγκ K Γ ^O γάmicroος frac12ς ψυχολογικc σχέση (microτφρ Mαρία Aγγελίδου KατερOumlνα Λιάπτση Γι΅ργος BαmicroβαλEacuteς) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1992

ΚΑΡΑΚΟΒΟΥΝΗ permilΟνειρα Kαρακοβούνη Eeacuteαγγέλου Γ Ta ugraveνειρα Tί λέει trade Ψυχολογία ^H θέση τEacuteς Eκκλησίας Aποστολικc Διακονία AθEacuteνα 21996

IΩANNOY KλOumlmicroαξ Iωάννου τοUuml Σιναΐτου KλOumlmicroαξ (εumlσαγωγc-κείmicroενον-microετάφρασις-σχόλια-πίνακες bullπe agraveρχιmicro Iγνατίου) acircκδ ^Iερa Mονc Παρακλήτου Ωρωπός AττικEacuteς 81999

ΦΡΟΫΝΤ permilΟνειρο Φρόυντ Σίγκmicroουντ Te ugraveνειρο 1901 Mb 20 εumlκαστικa σχόλια (microτφρ Λευτέρης Aναγνώστου) acircκδ NEacuteσος AθEacuteνα 2000

ΦΡΟΫΝΤ Ψυχανάλυση Φρόυντ Σίγκmicroουντ Bασικbς agraveρχbς τEacuteς ψυχανάλυσης (microτφρ T KοσmicroAuml) acircκδ Δίοδος AθEacuteνα χχ

ΦΡΟΫΝΤ ^Ερmicroηνεία Φρόυντ Σίγκmicroουντ ^H eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρων (microτφρ Λευτέρης Aναγνώστου) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1995

ΦΡΟΫΝΤ Τηλεπάθεια Φρόυντ Σίγκmicroουντ permilOνειρο καd τηλεπάθεια (microτφρ Γι΅ργος Tσαmicroπουράκης) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1983

14

ΣΩΦΡΟΝΙΟΥ Σιλουανός Σωφρονίου agraveρχιmicroανδρίτη ^O neAγιος Σιλουανeς iuml Aθωνίτης (microτφρ agraveπe τa Pωσσικά) ^Iερa Mονc Tιmicroίου Προδρόmicroου permilEσσεξ Aγγλίας 21988

FABRY Λογοθεραπεία Fabry Joseph B Λογοθεραπεία (microτφρ Kίκα Xριστοφίδου) acircκδ ^Eπτάλοφος 1978

FABRY Ασυνείδητο Fabry Joseph B ^O Θεeς τοUuml agraveσυνειδήτου (microτφρ Παναγιώτη καd Eeacuteδοκίας Περσιάνη) acircκδ Tαmicroασός 1980

FRANKL Νόηmicroα Frankl Viktor E Aναζητ΅ντας νόηmicroα ζωEacuteς καd acircλευθερίας σ leνα στρατόπεδο συγκεντρώσεως (microτφρ Tάκη X Eeacuteδόκα Kίκας Δ Xριστοφίδου) acircκδ Tαmicroασός 41979

FRANKL Ασυνείδητο Frankl Viktor E ^O Θεeς τοUuml agraveσυνειδήτου (microτφρ Παναγιώτη καd Eeacuteδοκίας Περσιάνη) acircκδ Tαmicroασός 1980

FRANKL Ψυχοθεραπεία Frankl Viktor E Ψυχοθεραπεία καd ^Yπαρξισmicroeς (^H Λογοθεραπεία στcν πράξη) (microτφρ-σχόλια Mαίρη Π Σταύρου) Tαmicroασός χχ

B Ξενόγλωσσα Charles Rycroft A critical Dictionary of Psychoanalysis Penguin Books 1972 James Drever A Dictionary of Psychology revised by Harvey Wallerstein

Penguin Books 1971 Viktor E Frankl The Will to Meaning Foundations and Applications of

Logotherapy expanded edition 1988

15

EIΣAΓΩΓH

^H Ψυχολογία εrναι trade acircπιστήmicroη ποf microελετdivideAuml τa ψυχικa φαινόmicroενα τοUuml agraveνθρώπου Aναπτύχθηκε frac12ς acircπιστήmicroη κυρίως agraveπe τdς agraveρχbς τοUuml περασmicroένου αumlώνα ^H ψυχολογία τοUuml βάθους εrναι leνα παρακλάδι τEacuteς Ψυχολογίας ποf agraveσχολεOumlται microb τe agraveσυνείδητο τοUuml agraveνθρώπου ^Ως σχολή trade ψυχολογία τοUuml βάθους acircγκαινιάστηκε agraveπe τeν Γερmicroανe ψυχολόγο Σίγκmicroουντ Φρόυντ καd τοfς microαθητές του ^O Σίγκmicroουντ Φρόυντ γεννήθηκε στe Φράιβεργκ τEacuteς Aeacuteστρίας τe 1856 permilEζησε τe microεγαλύτερο microέρος τEacuteς ζωEacuteς του στc Bιέννη notπου πEacuteρε τe δίπλωmicroά του στcν Iατρικc τe 1881 Σπούδασε acircπίσης umlατρικc καd στe Παρίσι notπου bullπEacuteρξε microαθητcς τοUuml Σαρκώ iuml iumlποOumlος εrχε καταλήξει στcν ocircποψη notτι bullστερικa συmicroπτώmicroατα microπορεOuml νa ccedilφείλονται σb παθογενετικbς παραστάσεις τEacuteς ψυχEacuteς τdς iumlποOumlες acircθεράπευε microε τcν asympπνωση ^Ο Φρόυντ agraveσχολήθηκε microb τcν bullποβολc σb κατάσταση asympπνωσης καd βασίστηκε στc θεωρία τοUuml Mπρόυερ σύmicroφωνα microb τcν iumlποία iuml bullπνωτιζόmicroενος εrναι σb θέση νa διηγηθFEacute τa αeuroτια τEacuteς παθολογικEacuteς καταστάσεως στcν iumlποία βρίσκεται permilEτσι microb αeacuteτe τeν τρόπο προσδιωρίστηκε trade διάκριση microεταξf agraveσυνειδήτου καd συνειδητοUuml ^O Φρόυντ microετa agraveπe oumlρευνες κατέληξε στe συmicroπέρασmicroα πgς notλες οicirc σκέψεις καd οicirc acircπιθυmicroίες τοUuml agraveνθρώπου ποf δbν icircκανοποιοUumlνται - συνήθως acircπειδc δbν acircναρmicroονίζονται microb τdς κοινωνικbς agraveπαιτήσεις καd εrναι δυσάρεστες - agraveπωθοUumlνται στe agraveσυνείδητο Aπ acircκεOuml παρενοχλοUumlν τc συνείδηση microb τc microορφc νευρώσεων Παρατήρησε microάλιστα πgς πίσω agraveπe τdς νευρωτικbς microορφbς συmicroπεριφορAumlς καd τdς ποικιλόmicroορφες bullστερίες κρύβονται διάφορα σεξουαλικEacuteς φύσεως agraveπωθηmicroένα Γύρω στe 1900 iuml Φρόυντ acircγκαταλείπει τc microέθοδο τοUuml bullπνωτισmicroοUuml καd acircγκαινιάζει microb τeν προσωπικe διάλογο τcν agraveνάκληση τ΅ν agraveναmicroνήσεων καd τcν αeacuteτόmicroατη acircξήγηση τ΅ν συνειρmicro΅ν Bοήθησε στcν yenδρυση τοUuml ΔιεθνοUumlς ΨυχαναλυτικοUuml Συνδέσmicroου (International Psychoanalytic Association) τe 1910 microαζd microb τοfς Oyγκεν Mπλόουερ Kaρλ Γιοfγκ καd permilAλφρεντ permilAντλερ Aργότερα iuml Γιοfγκ καd iuml permilAντλερ acircγκατέλειψαν τeν Σύνδεσmicroο agraveφοUuml εrχαν διαφωνήσει microb τc θεωρία τοUuml Φρόυντ γιa

16

τc σεξουαλικc προέλευση τ΅ν ψυχολογικ΅ν φαινοmicroένων ^O Φρόυντ acircπέmicroεινε στdς θεωρίες του καί παρ notλη τcν agraveντίσταση ποf συνάντησε yenδρυσε καd acircξέδωσε διάφορα ψυχιατρικa περιοδικά Δίδαξε γιa τριάντα περίπου χρόνια στe Πανεπιστήmicroιο τEacuteς Bιέννης Kλήθηκε acircπίσης νa διδάξFη καd σb ocircλλα πανεπιστήmicroια permilEζησε microb τc γυναOumlκά του καd τa leξι παιδιά του στcν Aeacuteστρία permilEφυγε agraveπe τc Bιέννη microετa τcν κατάληψη τEacuteς Aeacuteστρίας agraveπe τeν Xίτλερ acircπειδc qταν eumlβραϊκEacuteς καταγωγEacuteς Πέθανε στcν Aγγλία στa 1939 laquo^O euroδιος iuml Φρόυντ oumlmicroεινε σb notλη του τc ζωc agravemicroετακίνητα προσηλωmicroένος στdς θεωρίες ποf διατύπωσε στe βιβλίο του ldquo^Eρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρωνrdquo καθgς καd στe βιβλίο του ldquoTρεOumlς microελέτες γιa τc θεωρία τEacuteς σεξουαλικότηταςrdquo Aeacuteτa τa δύο oumlργα διαπνέουν notλο τe microετέπειτα oumlργο τουraquo1 Στe δεύτερο κεφάλαιο τEacuteς παρούσης microελέτης acircπιχειροUumlmicroε microιa σύγκριση τ΅ν θέσεων τοUuml Κaρλ Γιοfγκ καd τοUuml ecircγίου Ιωάννου τοUuml Σιναΐτου ^Ο ^Eλβετeς ψυχολόγος Kaρλ Γκούσταφ Γιοfγκ bullπEacuteρξε leνας agraveπe τοfς κυριώτερους microαθητές τοUuml Φρόυντ Στcν agraveρχc iuml Γιοfγκ agraveκολουθοUumlσε τeν Φρόυντ στc φιλοσοφία καd στdς microεθόδους agraveλλa agraveργότερα διαφώνησε microαζί του σb πολλa σηmicroεOumlα

^Ο plusmnγιος Ιωάννης iuml Σιναΐτης oumlζησε κατa τeν 6ο microX αuml΅να στcν περιοχc τοUuml ΣινAuml permilEγραψε τe κορυφαOumlο oumlργο ποf φέρει τeν τίτλο laquoKλOumlmicroαξraquo Kατa τc δική microας acircκτίmicroηση iuml notσιος Iωάννης notπως βλέπουmicroε στeν βίο του εrναι agraveπe τοfς πρώτους agraveνθρώπους ποf χρησιmicroοποιοUumlν acircπιστηmicroονικbς microεθόδους στc συγγραφc eumlνeς oumlργου notπως trade κωδικοποίηση Aναφέρει στeν βίο του notτι laquoπολλa πρe τοUuml asympπνου ηucircχετο καd δελτία κατέταττεraquo ^H διατριβή του αeacuteτc microάλιστα διήρκεσε σαράντα iumlλόκληρα χρόνια Kαd τe πιe σηmicroαντικe agraveκόmicroη εrναι τe γεγονeς notτι acircκεOumlνα ποf oumlγραφε qταν τe agraveπαύγασmicroα τEacuteς acircmicroπειρίας του hAς σηmicroειώσουmicroε acircδ΅ τc σηmicroαντικότητα τοUuml γεγονότος notτι παρόλον notτι iuml Γιοfγκ δbν qτο γνώστης acircξ notσων γνωρίζουmicroε τEacuteς Oρθόδοξης microυστικEacuteς θεολογίας τ΅ν νηπτικ΅ν Πατέρων acircν τούτοις τa πορίσmicroατα στa iumlποOumlα καταλήγει oumlρχονται νa acircπισφραγίσουν καd acircπιβεβαιώσουν τa notσα βιώνουν καd acircκφράζουν διa τEacuteς γραφίδας τους οicirc agraveσκητικοd πατέρες Γι αeacuteτe καd πρέπει

1 ΦΡΟΥΝΤ ^Ερmicroηνεία σ 11

17

νa δοUumlmicroε τeν ψυχολόγο Κaρλ Γιοfγκ bullπe τe πρOumlσmicroα τοUuml agraveνθρωπίνως acircπιστητοUuml ποf φτάνει σb κάποια πορίσmicroατα χωρdς τελικa νa microπορ FEacute νa σοUuml δώσFη πραγmicroατικc λύτρωση Tόσο iuml Γιούγκ notσο καd iuml neAγιος Iωάννης agraveσχολήθηκαν microb τa ugraveνειρα ^O Γιοfγκ σb notλα του τa συγγράmicromicroατα agraveναφέρεται στa ugraveνειρα καd τa θέτει frac12ς βάση τEacuteς notλης acircmicroβάθυνσής του στe agraveσυνείδητο τοUuml agraveνθρώπου Συγκεκριmicroένα oumlχει συγγράψει καd τe περίφηmicroο oumlργο laquoEumlσαγωγc στcν eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρωνraquo τe iumlποOumlο microεταφράστηκε στcν ^Eλληνικc τe 1997 agraveπe τeν K Δόλκα Kαd τa δύο πρόσωπα τEacuteς microελέτης microας agraveντλοUumlν τa θέmicroατά τους agraveπe τcν acircmicroπειρία τEacuteς euroδιας τEacuteς ζωEacuteς Γι αeacuteτe καd iumlmicroοιάζουν σb πολλa σηmicroεOumlα permilEτσι acircφαρmicroόζεται αeacuteτό ποf συχνa agraveκοUumlmicroε στcν bullmicroνολογία τEacuteς Eκκλησίας microας σb Aπολυτίκιο laquoτcν πρAumlξιν εyρες θεόπνευστε εumlς θεωρίας acircπίβασινraquo ^Eποmicroένως trade microέθοδος ποf καd οicirc δύο χρησιmicroοποιοUumlν εrναι trade agraveναγωγική καd ugraveχι trade acircπαγωγική Aπe τa πολλa παραδείγmicroατα καταλήγουν στc microία καd microοναδικc agraveλήθεια Oicirc πηγές ποf oumlχουmicroε χρησιmicroοποιήσει γιa τe δεύτερο κεφάλαιο εrναι τa γραπτa κείmicroενα τοUuml ^EλβετοUuml ψυχολόγου καθgς καd ocircλλων ψυχολόγων trade KλOumlmicroαξ τοUuml ^Aγίου Iωάννη τοUuml Σιναΐτη agraveλλa καd trade microακροχρόνια πεOumlρα καd microελέτη τEacuteς agraveνθρώπινης ψυχEacuteς ^O neAγιος Iωάννης iuml τEacuteς Kλίmicroακος notπως ccedilνοmicroάζεται θεωρεOumlται iuml πρόδροmicroος τEacuteς ψυχολογίας τοUuml βάθους laquoΣύγχρονοι ψυχολόγοι θαυmicroάζουν τeν συγγραφέα τEacuteς Kλίmicroακος γιa τc βαθύτητα τ΅ν ψυχολογικ΅ν του γνώσεων καd παρατηρήσεων καd διαπιστώνουν notτι τa τελευταOumlα agraveξιόλογα πορίσmicroατα τEacuteς Ψυχολογίας τοUuml βάθους qταν γνωστa στοfς Πατέρες τEacuteς acircρήmicroου (Bλ σχετικ΅ς Iωάννου Kορναράκη Πατερικa βιώmicroατα τEacuteς eumlνδεκάτης œρας Θεσσαλονίκη 1971)raquo2 Στe τρίτο κεφάλαιο agraveσχολούmicroαστε microb τa ugraveνειρα σύmicroφωνα microb τeν ψυχολόγο permilΑλφρεντ permilΑντλερ ^O permilAντλερ γεννήθηκε τe 1870 στc Bιέννη Nωρdς agraveκολούθησε τe umlατρικe acircπάγγελmicroα τe iumlποOumlο acircξάσκησε γιa πολλa χρόνια στc Bιέννη Te 1896 agraveνακηρύχθηκε διδάκτωρ τEacuteς IατρικEacuteς Te 1902 τeν κάλεσε iuml Σίγκmicroουντ Φρόυντ νa εumlσέλθFη στcν iumlmicroάδα microελετ΅ν του στcν πορεία τEacuteς συνεργασίας τους notmicroως iuml permilAλφρεντ permilAντλερ agraveνέπτυξε δικές του agraveπόψεις οicirc iumlποOumlες oumlγιναν agraveφορmicroc γιa agraveνοιχτc regήξη microb

2 ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ σ 7

18

τeν Φρόυντ στa 1911 neIδρυσε νέα σχολή τEacuteς ψυχολογίας τοUuml βάθους ^Ο permilΑντλερ εrναι iuml icircδρυτcς τEacuteς agraveτοmicroικEacuteς ψυχολογίας (Individualpsychologie) ποf agraveντιπαραθέτει microιa ψυχανάλυση στc γενετήσια ψυχανάλυση τοUuml Φρόυντ ^O permilAντλερ agraveσχολήθηκε κατόπιν agraveποκλειστικa microb τcν παραπέρα acircξέλιξη καd διάδοση τEacuteς agraveτοmicroικEacuteς ψυχολογίας microb δικό του κύκλο microαθητ΅ν καd δικό του περιοδικό Σύmicroφωνα microb τc θεωρία τEacuteς agraveτοmicroικEacuteς ψυχολογίας notλες οicirc acircκδηλώσεις τEacuteς ζωEacuteς τοUuml agraveνθρώπου ρυθmicroίζονται agraveπe τe laquoσυναίσθηmicroα τEacuteς microειονεξίαςraquo Aeacuteτe τe συναίσθηmicroα γεννAumlται agraveπe διάφορους λόγους notπως τEacuteς acircλαττωmicroατικότητας τ΅ν σωmicroατικ΅ν ccedilργάνων διαφόρων σωmicroατικ΅ν j πνευmicroατικ΅ν agraveσθενει΅ν τEacuteς κακEacuteς οumlκονοmicroικEacuteς καταστάσεως τEacuteς ταπεινEacuteς κοινωνικEacuteς θέσεως διαφόρων οumlκογενειακ΅ν δραmicroάτων καd δηmicroιουργεOuml κοινωνικa προβλήmicroατα laquoTe παιδίον καd acircν συνεχείdivideα iuml acircνEacuteλιξ προσπαθεOuml νa acircξουδετερώσ Fη καd bullπερνικήσ Fη τe συναίσθηmicroα τοUumlτο δι agraveντιWregόπου acircφέσεως καd iumlρmicroEacuteς πρeς acircπικράτησιν διa τEacuteς τάσεως πρeς acircπιβολcν καd agraveπόκτησιν bullπεροχEacuteς oumlναντι τ΅ν ocircλλων ^H iumlρmicroc λοιπeν πρeς acircπικράτησιν εrναι trade κινητήριος δύναmicroις τEacuteς ζωEacuteς τοUuml agraveνθρώπου καd trade γενεσιουργeς αumlτία τ΅ν πολιτιστικ΅ν acircκδηλώσεωνraquo3 Aπe τe 1925 ταξίδευε συχνa στcν Amicroερική δίνοντας διαλέξεις καd διδάσκοντας στa πανεπιστήmicroια Te 1927 oumlγινε καθηγητcς τοUuml Πανεπιστηmicroίου Kολούmicroπια τEacuteς Nέας ^Yόρκης Aπe τe 1929 microέχρι τοUuml θανάτου του διετέλεσε καθηγητcς τEacuteς umlατρικEacuteς ψυχολογίας στe Long Island of Medecine τEacuteς Nέας ^Yόρκης Te 1935 acircγκαθίσταται iumlριστικa στcν Amicroερική Στcν Amicroερικc acircπιφυλάχθηκε στcν agraveτοmicroικc ψυχολογία του microεγάλη προσοχc καd agraveναγνώριση microέχρι σήmicroερα Πέθανε τe 1937 σb tradeλικία 67 χρόνων κατa τc διάρκεια eumlνeς ταξιδιοUuml microb σκοπe τcν πραγmicroατοποίηση διαλέξεων στe Amicroπερντcν (Aberdeen) τEacuteς Σκωτίας Kυριώτερα oumlργα τοUuml permilAλφρεντ permilAντλερ εrναι τa eumlξEacuteς laquoΠερd τοUuml νευρωτικοUuml χαρακτήραraquo laquoΠράξη καd θεωρία τEacuteς agraveτοmicroικEacuteς ψυχολογίαςraquo laquoAνθρωπογνωσίαraquo laquoΠροβλήmicroατα τEacuteς

3 ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΥ permilΑντλερ permilΑλφρεντ ΘΗΕ τ 2 στ 952

19

νευρώσεωςraquo laquo^H acircκπαίδευση τ΅ν παιδι΅νraquo καd laquoTe νόηmicroα τEacuteς ζωEacuteςraquo ΘεωροUumlmicroε notτι trade θεωρία τEacuteς agraveτοmicroικEacuteς ψυχολογίας τοUuml permilAλφρεντ permilAντλερ περιέχει στοιχεOumlα agraveλήθειας agraveλλa εrναι microονοmicroερής ^Eρmicroηνεύει microόνο microερικbς agraveπe τdς acircνέργειες καd δραστηριότητες τοUuml agraveνθρώπου agraveλλa agraveδυνατεOuml νa eumlρmicroηνεύσFη notλες τdς πτυχbς τοUuml agraveνθρωπίνου πολιτισmicroοUuml ^H τάση νa θέλFη iuml ocircνθρωπος νa agraveναδειχθFEacute εrναι agraveναmicroφίβολα microιa agraveπe τdς κινητήριες δυνάmicroεις τοUuml agraveνθρώπου agraveλλa δbν εrναι microόνο αeacuteτή Eκτeς agraveπe τοfς ψυχολόγους acircπιστήmicroονες τοUuml δεύτερου microισοUuml τοUuml 19ου αumlώνα καd τοUuml πρώτου microισοUuml τοUuml 20οUuml κυρίως δύο ocircλλοι πρdν agraveπe αeacuteτοfς microίλησαν γιa τa ugraveνειρα ^O ΣοUumlmicroπερτ τeν iumlποOumlο σχεδeν κανένας δbν τeν ξέρει agraveναγνώρισε στa ugraveνειρα τοUuml agraveνθρώπου τcν agraveντανάκλαση τEacuteς προσωπικότητάς του Στcν acircποχc τοUuml ΓκαOumlτε acircπίσης iuml Λίχτενmicroπεργκ διατύπωσε τc σκέψη πgς agraveπe τa ugraveνειρα microποροUumlmicroε νa καταλάβουmicroε καλύτερα τeν χαρακτEacuteρα eumlνeς agraveνθρώπου παρa agraveπe τc συmicroπεριφορά του4 Στe τέταρτο κεφάλαιο agraveσχολούmicroαστε microb τa ugraveνειρα σύmicroφωνα microb τeν Βίκτωρ Φράνκλ ^O Tζόζεφ Φάmicroπρυ εrναι iuml συγγραφέας τοUuml βιβλίου laquoΛογοθεραπείαraquo τe iumlποOumlο περιέχει leνα σύστηmicroα acircφαρmicroογEacuteς της καd agraveναζητήσεως νοήmicroατος στc ζωή σύmicroφωνα microb τc θεωρία τοUuml καθηγητEacute Bίκτωρ Φράνκλ Aναφερόmicroενος λοιπeν iuml Φάmicroπρυ στa παιδικά του χρόνια σηmicroειώνει τe γεγονeς notτι microεγάλωσε σb microιa πόλη notπου trade θρησκεία εrχε καταντήσει ν agraveποδίδFη microοmicroφc στοfς ^Eβραίους γιa τe κάθε κακό ποf συνέβαινε agraveπe τeν θάνατο τοUuml IησοUuml frac12ς τcν agraveνεργία Πάντοτε τοUuml φαινόταν σaν τραγικc εumlρωνεία τe γεγονeς notτι οicirc ^EβραOumlοι οicirc iumlποOumlοι bullπEacuteρξαν οicirc πρ΅τοι ποf microb agraveρκετc φαντασία agraveντικατέστησαν τdς θυσίες agraveνθρώπων microb θυσίες τράγων oumlγιναν οicirc euroδιοι οicirc agraveποδιοποmicroπαOumlοι τράγοι5

4 ΑΝΤΛΕΡ Ψυχολογία σ 75 5 Βλ FABRY Λογοθεραπεία σ 35

20

21

ΚΕΦΑΛΑΙΟ A΄ Απόψεις τοUuml Σίγκmicroουντ Φρόυντ γιa τa ugraveνειρα

^O Σίγκmicroουντ Φρόυντ θεωρεOuml notτι εeuroτε agraveναλύσει κανεdς δικό του ugraveνειρο εeuroτε κάποιου ocircλλου πρέπει νa κρατFEacute agraveπόλυτη acircχεmicroύθεια Te ugraveνειρο περιέχει διάφορα πράγmicroατα τa iumlποOumlα δύσκολα microποροUumlν νa δηmicroοσιευτοUumlν permilEτσι πρέπει νa φτάνFη σb acircκεOumlνο τe σηmicroεOumlο τe iumlποOumlο τοUuml acircπιτρέπει trade συνείδησή του γιa νa microπορFEacute oumlτσι νa κρατFEacute τcν agraveνάλογη acircχεmicroύθεια laquoAeacuteτc τc δυσκολίαraquo agraveναφέρει laquoδbν θa τcν agraveπέφευγα agraveκόmicroη καd iν agraveνέλυα τe ugraveνειρο eumlνeς ocircλλου acircκτeς iν οicirc συνθEacuteκες microοUuml acircπέτρεπαν νa agraveφήσω κάθε εeuroδους συγκάλυψη χωρdς νa βλάψω acircκεOumlνον ποf microb acircmicroπιστεύτηκεraquo6 Πολλbς φορbς trade microνήmicroη agraveναπαράγει στa ugraveνειρα acircντυπώσεις agraveπe τcν πρώιmicroη παιδικc tradeλικία τοUuml ccedilνειρευόmicroενου MποροUumlmicroε νa acircπιβεβαιώσουmicroε iumlριστικa notτι οicirc παιδικbς acircντυπώσεις ugraveχι microόνο εrχαν ξεχαστEacute agraveλλa καd notτι εrχαν καταστEacute agraveσυνείδητες acircξαιτίας τEacuteς agraveπώθησης laquoAeacuteτc εrναι trade acircξήγησηraquo agraveναφέρει iuml Φρόυντ laquoτEacuteς βοήθειας - συνήθως agraveπαραίτητης - ποf microAumlς παρέχεται agraveπe τa ugraveνειρα notταν κατa τcν πορεία τEacuteς ψυχαναλυτικEacuteς θεραπείας τ΅ν νευρώσεων acircπιχειροUumlmicroε νa agraveνασυγκροτήσουmicroε τcν agraveρχικc φάση τEacuteς ζωEacuteς τοUuml ccedilνειρευοmicroένουraquo7 ^O Σίγκmicroουντ Φρόυντ agraveναφορικa microb τcν προέλευση καd eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρων agraveνάγει τa πάντα στcν acircκπλήρωση σεξουαλικ΅ν παιδικ΅ν acircπιθυmicroι΅ν Aργότερα iuml Φρόυντ acircγκατέλειψε αeacuteτc τc microονοmicroερEacute ocircποψή του καd θέλησε νa χρησιmicroοποιήσFη τc laquoacircπιθυmicroία τοUuml θανάτουraquo γιa νa microπορέσFη νa eumlρmicroηνεύσ Fη τa ugraveνειρα8 Ta ugraveνειρα σύmicroφωνα πάντα microb τeν Σίγκmicroουντ Φρόυντ agraveποτελοUumlν τακτικa γεγονότα στc ζωc τ΅ν iumlmicroαλ΅ν agraveνθρώπων notσο καd iν τa χαρακτηριστικά τους διαφέρουν agraveπe τa προϊόντα τEacuteς σb acircγρήγορση asympπαρξής microας Γι αeacuteτe καd trade δραστηριότητά microας κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου ποf agraveντιλαmicroβανόmicroαστε σaν ugraveνειρα εrναι τe πιe κατάλληλο agraveντικείmicroενο τEacuteς microελέτης microας Mb τeν τρόπο αeacuteτe agraveποφεύγουmicroε τe γνωστe κατηγορητήριο notτι

6 ΦΡΟΫΝΤ permilΟνειρο σ 18 7 ΦΡΟΫΝΤ Ψυχανάλυση σ 46 8 Βλ ΑΝΤΛΕΡ Ψυχολογία notππ σ 75

22

βασίζουmicroε τdς eumlρmicroηνεOumlες microας γιa τcν iumlmicroαλc ζωc τοUuml νοUuml πάνω σb παθολογικa εbullρήmicroατα9 ^O Σίγκmicroουντ Φρόυντ θεωρεOuml σκόπιmicroο νa δώσ Fη κάποιες βασικbς agraveρχές ποf διέπουν τc λειτουργία τοUuml ccedilνείρου ΘεωρεOuml notτι τe laquougraveνειρο εrναι microιa umlδιωτικc ψυχικc λειτουργία τοUuml ccedilνειρευοmicroένουraquo10 ^O Φρόυντ frac12ς σοφeς acircπιστήmicroονας προτοUuml ξεκινήσ Fη τcν agraveνάλυση τ΅ν ccedilνείρων δίνει κάποιους acircπιστηmicroονικοfς iumlρισmicroοfς στa διάφορα microεγέθη ποf συναντοUumlmicroε στe ugraveνειρο permilEκδηλο περιεχόmicroενο τοUuml ccedilνείρου ccedilνοmicroάζει τe ugraveνειρο αeacuteτe καθ eumlαυτό notπως αeacuteτe agraveναπαράγεται στc microνήmicroη χωρdς iumlποιεσδήποτε ocircλλες διακρίσεις Λανθάνον περιεχόmicroενο τοUuml ccedilνείρου καθορίζει τe agraveντίστοιχο bullλικό ποf βρίσκει iuml ψυχαναλυτcς microb τcν agraveνάλυση τοUuml ccedilνείρου11 Eργασία τοUuml ccedilνείρου ccedilνοmicroάζει τc διεργασία τEacuteς microετατροπEacuteς τοUuml λανθάνοντος περιεχοmicroένου τοUuml ccedilνείρου σb oumlκδηλο Eργασία τEacuteς agraveνάλυσης τελικa ccedilνοmicroάζει τcν agraveντίστοιχη acircργασία acircκείνη δηλαδc ποf πραγmicroατοποιεOuml τcν agraveντίθετη microετατροπc (microετατροπc agraveπe τe oumlκδηλο περιεχόmicroενο τοUuml ccedilνείρου στe λανθάνον)12 ^O Σίγκmicroουντ Φρόυντ σb leνα agraveπe τa τελευταOumlα βιβλία ποf oumlγραψε τe iumlποOumlο φέρει τeν τίτλο laquoBασικbς agraveρχbς τEacuteς ψυχανάλυσηςraquo διακρίνει microεταξf laquooumlκδηλου (manifest) ccedilνειρικοUuml bullλικοUuml καd λανθανουσ΅ν (latent) ccedilνειρικ΅ν σκέψεων ^H διεργασία ποf παράγει τe πρ΅το agraveπe τdς δεύτερες περιγράφεται σaν ccedilνειρικc acircργασία (dream work) ^H microελέτη τEacuteς ccedilνειρικEacuteς acircργασίας microAumlς παρέχει leνα acircξαίρετο παράδειγmicroα τοUuml τρόπου microb τeν iumlποOumlο agraveσυνείδητο bullλικό agraveπe τe αeacuteτe agraveρχικa agraveσυνείδητο agraveλλa καd agraveπωθηmicroένο agraveσυνείδητο microπαίνει microb τc βία στe acircγώ γίνεται προσυνείδητο καί acircξ αumlτίας τ΅ν προσπαθει΅ν τοUuml acircγώ bullφίσταται τdς τροποποιήσεις ποf agraveποκαλοUumlmicroε ccedilνειρικc παραποίηση (dream distortion)raquo Kαd καταλήγει microb τcν eumlξEacuteς διαπίστωση laquoΔbν bullπάρχουν χαρακτηριστικa τοUuml ccedilνείρου ποf νa microcν microποροUumlν νa acircξηγηθοUumlν microb αeacuteτe τeν τρόποraquo13

9 Βλ ΦΡΟΫΝΤ Ψυχανάλυση notππ σσ 43-44 10 ΦΡΟΫΝΤ permilΟνειρο notππ σ 7 11 Βλ notππ σ 19 12 Βλ notππ σσ 19-20 13 ΦΡΟΫΝΤ Ψυχανάλυση notππ σ 44

23

Aπe τc σκοπιa τEacuteς σχέσεως agraveνάmicroεσα στe oumlκδηλο καd τe λανθάνον περιεχόmicroενό τους microποροUumlmicroε νa χωρίσουmicroε τa ugraveνειρα σb τρεOumlς κατηγορίες 1 laquoTa ugraveνειρα ποf εrναι πλήρη νοήmicroατος καd ταυτόχρονα κατανοητά δηλαδc acircντάσσονται στcν ψυχική microας ζωή χωρdς κανένα πρόβληmicroα ^Yπάρχουν πολλa τέτοια ugraveνειρα συνήθως εrναι σύντοmicroα καd κατa κανόνα δbν τa θεωροUumlmicroε umlδιαίτερα agraveξιοσηmicroείωτα διότι δbν microAumlς acircκπλήσσουν οucircτε microAumlς ξενίζουνraquo14 Ta παιδικa ugraveνειρα agraveνήκουν σb αeacuteτc τcν κατηγορία oumlχουν δηλαδc νόηmicroα καd δbν ξενίζουν icircκανοποιοUumlν acircπιθυmicroίες ποf γεννήθηκαν τc microέρα καd oumlmicroειναν agraveνεκπλήρωτες Erναι ecircπλbς καd agraveπροκάλυπτες acircκπληρώσεις acircπιθυmicroι΅ν15 neEνα ocircλλο δεύτερο χαρακτηριστικe τ΅ν παιδικ΅ν ccedilνείρων εrναι trade σχέση τους microb τa βιώmicroατα τEacuteς trademicroέρας καd microάλιστα κατa κανόνα τEacuteς προηγούmicroενης16 Kαd σb αeacuteτc τcν πρώτη κατηγορία δbν λείπει acircντελ΅ς leνα εrδος microετατροπEacuteς ποf microποροUumlmicroε νa τcν agraveποκαλέσουmicroε acircργασία τοUuml ccedilνείρου laquoMιa umlδέα acircκφεροmicroένη microb εeacuteκτική agraveντικαθίσταται microb microιa acircποπτικc εumlκόνα acircκφρασmicroένη στcν iumlριστικc τοUuml eumlνεστώταraquo17 2 laquoTa ugraveνειρα ποf oumlχουν microbν acircσωτερικc συνοχc καd καθαρe νόηmicroα agraveλλa microAumlς ξενίζουν διότι δbν microποροUumlmicroε νa βροUumlmicroε γι αeacuteτe τe νόηmicroα microιa θέση στcν ψυχική microας ζωή Tέτοια περίπτωση oumlχουmicroε notταν πχ ccedilνειρευόmicroαστε notτι leνα agraveγαπηmicroένο συγγενικe πρόσωπο πέθανε agraveπe πανοUumlκλα acircνshy΅ δbν oumlχουmicroε λόγους νa περιmicroένουmicroε νa φοβόmicroαστε j νa bullποθέτουmicroε κάτι τέτοιο καd agraveναρωτιόmicroαστε microb agraveπορία π΅ς microοUuml qρθε αeacuteτc trade umlδέαraquo18 3 laquoTa ugraveνειρα ποf δbν oumlχουν νόηmicroα οucircτε εrναι κατανοητά acircκεOumlνα ποf φαίνονται agraveσυνάρτητα συγκεχυmicroένα καd agraveνόηταraquo19 Aναλύοντας acircπίσης leνα δικό του ugraveνειρο ποf εrδε τe προηγούmicroενο βράδυ iuml Φρόυντ καταλήγει στe συmicroπέρασmicroα notτι τe περιεχόmicroενο τοUuml ccedilνείρου εrναι πολf πιe σύντοmicroο agraveπe τdς umlδέες ποf πιστεύει πgς bullποκαθιστdivideAuml20 ^Eποmicroένως τe ugraveνειρο ποσοτικa

14 ΦΡΟΫΝΤ permilΟνειρο notππ σ 20 15 Βλ notππ σ 24 16 Βλ notππ σ 26 17 neΟππ 18 neΟππ σ 22 19 neΟππ 20 Βλ notππ σ 19

24

καd σb oumlκταση εrναι πολf microικρότερο agraveπe τdς διάφορες καd ποικίλες umlδέες οicirc iumlποOumlες κρύβονται πίσω agraveπe αeacuteτό καd τdς iumlποOumlες καλεOumlται iuml ψυχολόγος νa βρFEacute Δεύτερο συmicroπέρασmicroα στe iumlποOumlο καταλήγει iuml microεγάλος ψυχολόγος εrναι notτι πολλbς φορές frac12ς bullποκινητcς τοUuml ccedilνείρου microπορεOuml νa εrναι leνα agraveσήmicroαντο περιστατικe τEacuteς βραδιAumlς πρdν agraveπe τe ugraveνειρο Kάποιο γεγονός στe iumlποOumlο acircmicroεOumlς δbν δώσαmicroε agraveρκετc σηmicroασία καd τe agraveγνοήσαmicroε microπορεOuml νa εrναι iuml bullποκινητcς τEacuteς ψυχοσωmicroατικEacuteς διεργασίας τοUuml ccedilνείρου21 Ta διάφορα γεγονότα τEacuteς trademicroέρας σηmicroαντικa καd agraveσήmicroαντα microπαίνουν διa τ΅ν αumlσθήσεων στc συνείδησή microας καd agraveπe acircκεOuml agraveποθηκεύονται στe bullποσυνείδητο Te βράδυ στeν asympπνο microας notταν πλέον οicirc αumlσθήσεις bullπολειτουργοUumlν παρουσιάζονται microέσα στa ugraveνειρά microας microέσα agraveπe καινούργιες microορφbς καd δοmicroές Mιa ocircλλη λειτουργία τEacuteς acircργασίας τοUuml ccedilνείρου εrναι trade σύmicroπτυξη j συmicroπύκνωση Λόγshyω τEacuteς τελευταίας δηmicroιουργοUumlνται καd τa agraveσυνάρτητα ugraveνειρα ^H acircργασία τοUuml ccedilνείρου πετυχαίνει microιa θαυmicroαστc σύmicroπτυξη j συmicroπύκνωση σb σχέση microb τdς καταγεγραmicromicroένες umlδέες στdς iumlποOumlες iumlδηγεOuml trade agraveνάλυση καd agraveπe τdς iumlποOumlες bullπάρχουν euroχνη στe ugraveνειρο laquoΔbν θa βροUumlmicroε τότε κανένα στοιχεOumlο τοUuml ccedilνειρικοUuml περιεχοmicroένου agraveπe τe iumlποOumlο τa νήmicroατα τ΅ν συνειρmicro΅ν δbν θa iumlδηγοUumlν πρeς δύο j περισσότερες κατευθύνσεις καmicromicroιa σκηνc j κατάσταση ποf δbν θa συντίθεται agraveπe δύο j περισσότερες acircντυπώσεις j βιώmicroαταraquo22 Γι αeacuteτe καd trade eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρων βασισmicroένη σb αeacuteτc τcν agraveνακάλυψη διατυπώνει τeν πιe κάτω κανόνα laquoneOταν στcν agraveνάλυση microιa agraveβεβαιότητα microπορεOuml νa λάβFη microιa διαζευκτικc acircξήγηση j αeacuteτό j acircκεOumlνο τότε trade eumlρmicroηνεία πρέπει νa agraveντικαταστήσ Fη τa δύο j microb δύο καd στc συνέχεια νa λάβFη τe καθένα agraveπe τa δύο σκέλη frac12ς agraveνεξάρτητη agraveφετηρία γιa microιa σειρa συνειρmicro΅νraquo23 Πολλbς φορbς ξυπνοUumlmicroε agraveπότοmicroα acircξ αumlτίας eumlνeς ccedilνείρου laquoTe ugraveνειροraquo agraveναφέρει iuml Goblot laquoδbν χρειάζεται ocircλλο χρόνο agraveπe τc microεταβατικc περίοδο microεταξf asympπνου καd agraveφύπνισης ^H agraveφύπνιση χρειάζεται χρόνο σb αeacuteτeν τeν χρόνο acircmicroφανίζεται τe ugraveνειρο

21 Βλ notππ 22 neΟππ σ 30 23 neΟππ σ 31

25

permilEχει κανεdς τcν acircντύπωση notτι trade τελευταία εumlκόνα τοUuml ccedilνείρου qταν τόσο oumlντονη γι αeacuteτe acircπέβαλε τcν agraveφύπνιση Στcν πραγmicroατικότητα qταν τόσο oumlντονη acircπειδc τότε brvbarmicroασταν τόσο κοντa στe ξύπνηmicroαraquo24 ^O Φρόυντ notmicroως διαχωρίζοντας τc θέση του πιστεύει notτι τe ugraveνειρο χρειάζεται microιa πιe microακροχρόνια διαδικασία laquoΘέλω νa πιστεύωraquo agraveναφέρει iuml Φρόυντ laquonotτι trade acircργασία τοUuml ccedilνείρου συχνa χρειάζεται περισσότερο agraveπe microία microέρα καd microία νύκτα γιa νa agraveποδώσ Fη τe προϊόν της iumlπότε trade oumlκτακτη τέχνη στc δόmicroηση τοUuml ccedilνείρου χάνει τeν θαυmicroατουργό της χαρακτEacuteρα Erναι notπως leνα πυροτέχνηmicroα ποf eumlτοιmicroάζεται acircπd zρες καd σb microιa στιγmicroc agraveναφλέγεταιraquo25 ^H πορεία τοUuml ccedilνείρου agraveποκτdivideAuml agraveρκετc oumlνταση γιa νa προσελκύσ Fη τc συνείδηση καd νa agraveφυπνίσ Fη τe προσυνειδητό agraveνεξάρτητα agraveπe τeν χρόνο καd τe βάθος τοUuml asympπνου Ta περισσότερα notmicroως ugraveνειρα φαίνεται πgς acircργάζονται σb σχετικa χαmicroηλbς ψυχικbς acircντάσεις agraveφοUuml περιmicroένουν τcν agraveφύπνιση laquopermilEτσι notmicroως acircξηγεOumlταιraquo συmicroπεραίνει iuml Φρόυντ laquoκαd τe γεγονeς notτι κατa κανόνα agraveντιλαmicroβανόmicroαστε κάτι ποf egraveνειρευθήκαmicroε notταν microAumlς ξυπνοUumlν agraveπότοmicroα agraveπe βαθf asympπνο ^H πρώτη microατιa τότε agraveφορdivideAuml notπως καd κατa τcν αeacuteθόρmicroητη agraveφύπνιση τe περιεχόmicroενο τEacuteς agraveντίληψης ποf δηmicroιουργήθηκε agraveπe τcν acircργασία τοUuml ccedilνείρου trade δεύτερη τe προσφερόmicroενο agraveπe τeν acircξωτερικe κόσmicroοraquo26 ^O Σίγκmicroουντ Φρόυντ θεωρεOuml notτι τe περιεχόmicroενο τ΅ν ccedilνείρων προέρχεται agraveπe τa βιώmicroατα τEacuteς trademicroέρας laquoTe γεγονeς notτι notλο τe bullλικό ποf συνθέτει τe περιεχόmicroενο τοUuml ccedilνείρου κατa leναν τρόπο προέρχεται agraveπe τa βιώmicroατα δηλαδc agraveναπαράγεται στe ugraveνειρο acircπανέρχεται στc microνήmicroη αeacuteτe τοeacuteλάχιστον microπορεOuml γιa microAumlς νa θεωρηθFEacute agraveδιαmicroφισβήτητη γνώσηraquo27 Ta ugraveνειρα χαρακτηρίζονται agraveπe microιa laquobullπερmicroνησίαraquo notπως τcν ccedilνοmicroάζει iuml Φρόυντ Πολλbς φορbς microAumlς φαίνονται agraveπλησίαστες οicirc γνώσεις καd τa δεδοmicroένα ποf bullπάρχουν στa ugraveνειρα laquoTe ugraveνειρο microπορεOuml νa περιλαmicroβάν Fη agraveναmicroνήσεις ποf στeν ocircγρυπνο φαίνονται agraveπρόσιτεςraquo28

24 ΦΡΟΫΝΤ ^Ερmicroηνεία notππ σ 499 25 neΟππ σ 500 26 neΟππ 27 neΟππ σ 34 28 neΟππ σ 35

26

Aνάmicroεσα στa πολλa παραδείγmicroατα laquobullπερmicroνησίαςraquo ποf agraveναφέρει iuml Φρόυντ ξεχωρίζουmicroε acircκεOumlνο ποf agraveναφέρει πgς leνας microουσικeς ocircκουσε microιa φορa στe ugraveνειρό του microιa microελshyωδία ποf τοUuml φάνηκε acircντελ΅ς πρωτότυπη Mόνο asympστερα agraveπe πολλa χρόνια τc βρEacuteκε σηmicroειωmicroένη σb microιa παλαιa συλλογc microουσικ΅ν κοmicromicroατι΅ν τcν iumlποία agraveκόmicroη δbν θυmicroAumlται νa oumlχFη πιάσει ποτb στa χέρια του29 Σύmicroφωνα microb τeν Φρόυντ ugraveνειρα microποροUumlν νa δηmicroιουργηθοUumlν microb δύο διαφορετικοfς τρόπους εeuroτε agraveπe τe laquoαeacuteτόraquo εeuroτε agraveπe τe laquoacircγώraquo laquoEeuroτε microιa acircνστικτώδης παρόρmicroηση ποf εrναι κατa κανόνα καταπιεσmicroένη (δηλαδc microιa agraveσυνείδητη acircπιθυmicroία) βρίσκει agraveρκετc δύναmicroη κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου œστε νa προκαλέσ Fη microιa acircντύπωση πάνω στe acircγώ εeuroτε microιa acircπιθυmicroία ποf oumlmicroεινε agraveπe τcν ξύπνια ζωή microιa προσυνείδητη ecircλυσίδα σκέψεων microb notλες τdς συγκρουόmicroενες παρορmicroήσεις ποf τEacuteς agraveνήκουν agraveποκτdivideAuml καινούργια δύναmicroη κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου agraveπe κάποιο agraveσυνείδητο στοιχεOumlοraquo30 Kαd στdς δύο προαναφερθεOumlσες περιπτώσεις iuml microηχανισmicroeς τοUuml σχηmicroατισmicroοUuml τ΅ν ccedilνείρων εrναι iuml euroδιος ^O Φρόυντ καταλήγει σb leνα agraveξιόλογο συmicroπέρασmicroα agraveναφορικa microb τa oumlνστικτα Eκτeς agraveπe τa γνωστa oumlνστικτα βρίσκει πgς laquoκατa τc γέννηση acircmicroφανίζεται leνα oumlνστικτο ποf agraveποβλέπει στcν acircπιστροφc στcν acircνδοmicroήτρια ζωή ποf oumlχει acircγκαταλειφθEacute - leνα oumlνστικτο γιa asympπνο ^O asympπνος εrναι microιa τέτοια acircπιστροφc στc microήτραraquo31 ^O Φρόυντ θεωρεOuml notτι κάθε πρόσωπο ποf γεννιέται στeν κόσmicroο φέρει microαζί του κάποιες καταβολές οicirc iumlποOumlες oumlχουν δηmicroιουργηθEacute microέσα στcν πάροδο τ΅ν αumlώνων καd οicirc iumlποOumlες bullπάρχουν microέσα στcν agraveνθρώπινη φύση καd κληρονοmicroοUumlνται σb κάθε ocircνθρωπο laquoTa ugraveνειραraquo agraveναφέρει iuml Φρόυντ στc microελέτη του ποf φέρει τeν τίτλο Bασικbς agraveρχbς τEacuteς ψυχανάλυσης laquoφέρνουν στe φ΅ς bullλικό ποf δbν θa qταν δυνατe νa προέρχεται οucircτε agraveπe τcν acircνήλικη ζωc τοUuml ccedilνειρευοmicroένου οucircτε agraveπe τcν ξεχασmicroένη του παιδική tradeλικία Eeuromicroαστε bullποχρεωmicroένοι νa τe θεωρήσουmicroε frac12ς microέρος τEacuteς agraveρχαϊκEacuteς κληρονοmicroιAumlς (archaic heritage) ποf φέρνει τe παιδd microαζί του στeν κόσmicroο πρdν agraveπe κάθε δική του acircmicroπειρία καd

29 Βλ notππ σ 36 30 ΦΡΟΫΝΤ Ψυχανάλυση notππ σ 45 31 neΟππ

27

ποf εrναι agraveποτέλεσmicroα τ΅ν acircmicroπειρι΅ν τ΅ν προγόνων του ΣυναντοUumlmicroε στοιχεOumlα ποf agraveντιστοιχοUumlν στe φυλογενετικe αeacuteτe bullλικe στοfς πιe agraveρχαίους agraveνθρώπινους θρύλους καd agraveκόmicroα σb oumlθιmicroα ποf acircπέζησαν καd διατηροUumlνταιraquo Kαd καταλήγει στcν eumlξEacuteς agraveξιοπρόσεκτη παρατήρηση laquopermilEτσι τa ugraveνειρα προσφέρουν microιa πηγή agraveνθρώπινης προϊστορίας ποf δbν εrναι agraveξιοκαταφρόνητηraquo32 Mέσα στe ugraveνειρο πραγmicroατοποιεOumlται trade διεργασία τEacuteς συmicroπύκνωσης Aναφέρει σχετικa iuml Φρόυντ laquoΠάνω agraveπe notλα bullπάρχει microιa acircκπληκτικc τάση γιa συmicroπύκνωση (condensation) microιa regοπc πρeς τeν σχηmicroατισmicroe νέων eumlνοτήτων agraveπe στοιχεOumlα ποf κατa τcν acircγρήγορση iumlπωσδήποτε θa τa κρατούσαmicroε χώρια ^Ως συνέπεια αeacuteτοUuml leνα microόνο στοιχεOumlο τοUuml oumlκδηλου ccedilνείρου συχνa agraveντιπροσωπεύει iumlλόκληρο agraveριθmicroe λανθανουσ΅ν ccedilνειρικ΅ν σκέψεων σaν νa qταν leνας συνδυασmicroένος bullπαινιγmicroeς γιa notλες αeacuteτέςraquo Kαd καταλήγει microb τcν eumlξEacuteς agraveξιοπρόσεκτη παρατήρηση laquoOicirc διαστάσεις τοUuml oumlκδηλου περιεχοmicroένου eumlνeς ccedilνείρου εrναι acircκπληκτικa microικρbς σb σύγκριση microb τeν πλοUumlτο τοUuml bullλικοUuml agraveπe τeν iumlποOumlο ξεπήδησεraquo33 ^H εeacuteκολία microb τcν iumlποία νοητικbς acircνστάσεις (j συνδέσεις) microετατοπίζονται (displaced) agraveπe τe leνα στοιχεOumlο στe ocircλλο ccedilνοmicroάζεται microετατόπιση laquoΣυχνa συmicroβαίνει leνα στοιχεOumlο ποf qταν agraveσήmicroαντο στdς ccedilνειρικbς σκέψεις νa παρουσιάζεται frac12ς τe πιe καθαρό καd agraveνάλογα τe πιe χαρακτηριστικe τοUuml oumlκδηλου ccedilνείρου καd agraveντίστροφα οeacuteσιώδη στοιχεOumlα τ΅ν ccedilνειρικ΅ν σκέψεων νa agraveντιπροσωπεύωνται στe oumlκδηλο ugraveνειρο microb τοfς πιe agravemicroυδροfς bullπαινιγmicroούςraquo34 neEνα ocircλλο agraveξιόλογο συmicroπέρασmicroα στe iumlποOumlο καταλήγει iuml Σίγκmicroουντ Φρόυντ εrναι notτι πολλbς φορbς trade asympπαρξη τ΅ν πιe agraveσήmicroαντων κοιν΅ν στοιχείων microεταξf δύο στοιχείων εrναι agraveρκετή γιa νa acircπιτρέψFη στcν ccedilνειρικc acircργασία νa agraveντικαταστήσ Fη τe leνα microb τe ocircλλο γιa iumlποιονδήποτε ocircλλο σκοπό Mb αeacuteτοfς τοfς δύο ccedilνειρικοfς microηχανισmicroούς τEacuteς συmicroπύκνωσης καd τEacuteς microετατόπισης trade δυσκολία τEacuteς eumlρmicroηνείας eumlνeς ccedilνείρου αeacuteξάνεται κατa πολύ ^O Φρόυντ χρησιποποιεOuml τdς δύο αeacuteτbς umlδιοmicroορφίες προκειmicroένου νa καθορίσFη τc φύση τEacuteς

32 neΟππ σ 46 33 neΟππ σ 48 34 neΟππ

28

πρωταρχικEacuteς διεργασίας ποf oumlχει δώσει στe laquoαeacuteτόraquo Γιa νa agraveποδείξFη microάλιστα καd τc θέση του notτι τe laquoαeacuteτeraquo θεωρεOuml πιe σηmicroαντικc τcν εeacuteκαιρία νa ξεφορτώσFη ποσότητες διέγεσης παρa iumlτιδήποτε ocircλλο agraveναφέρει καd τe παράδειγmicroα τοUuml δόκιmicroου bullπαξιωmicroατικοUuml iuml iumlποOumlος δέχεται σιωπηλa microία acircπίπληξη agraveπe τeν agraveνώτερό του agraveλλa ξεσπ divideAuml πάνω στeν πρ΅το agraveθshy΅ο στρατιώτη τeν iumlποOumlο συναντdivideAuml κατa τύχη35 Erναι πολλbς φορές ποf ξεχνοUumlmicroε microερικa ugraveνειρα acircνshy΅ microερικbς ocircλλες τa θυmicroόmicroαστε oumlστω κι iν περάσουν agraveρκετa χρόνια laquoOicirc λόγοιraquo agraveναφέρει iuml Φρόυντ laquoγιa τe ξέχασmicroα τ΅ν ccedilνείρων εrναι agraveρχικa οicirc euroδιοι ποf καd στcν ocircγρυπνη ζωc acircπιφέρουν τe ξέχασmicroα neOταν εeuromicroαστε ξύπνιοι ξεχνοUumlmicroε συνήθως γρήγορα πάρα πολλa agraveπe αeacuteτά ποf αumlσθανθήκαmicroε καd agraveντιληφθήκαmicroε acircπειδc qταν πολf agraveδύνατα acircπειδc trade σχετικc ψυχικc διέγερση δbν ξεπέρασε leναν frac12ρισmicroένο βαθmicroόraquo36 Te euroδιο agraveκριβ΅ς συmicroβαίνει καd microb πολλbς ccedilνειρικbς εumlκόνες laquoξεχνιοUumlνται acircπειδc qταν πολf agraveχνές acircνshy΅ οicirc ζωηρότερες εumlκόνες διατηροUumlνται στc microνήmicroηraquo37 Eπιπρόσθετα ξεχνοUumlmicroε πιe εucircκολα notταν εeuromicroαστε σb κατάσταση agraveγρυπνίας κάτι ποf συνέβη microόνο microιa φορά παρa notσα εeuroχαmicroε τcν εeacuteκαιρία νa τa agraveντιληφθοUumlmicroε acircπανειληmicromicroένα38 neEνας ocircλλος σηmicroαντικeς λόγος γιa τeν iumlποOumlο ξεχνοUumlmicroε τa ugraveνειρα εrναι notτι τa τελευταOumlα εrναι τdς περισσότερες φορbς agraveκατανόητα καd χωρdς τάξη ^H συνείδησή microας agraveποmicroνηmicroονεύει πολf πιe εucircκολα notταν οicirc προσλαmicroβανόmicroενες παραστάσεις δbν microένουν microεmicroονωmicroένες agraveλλa συνάπτουν κατάλληλους δεσmicroοfς καd εicircρmicroούς ^O Φρόυντ agraveναλύοντας τdς δύο oumlννοιες τοUuml ccedilνείρου καd τEacuteς τηλεπάθειας καd microέσα agraveπe τcν acircmicroπειρία καταδεικνύει notτι δbν microπορεOuml νa bullπάρχει καmicroιa σχέση microεταξύ τους laquoΘa umlσχυριστ΅raquo agraveναφέρει laquonotτι bullπάρχει acircλάχιστη σχέση microεταξύ τους καd notτι στcν περίπτωση ποf θa acircπιβεβαιωνόταν trade asympπαρξη τηλεπαθητικ΅ν ccedilνείρων τe γεγονeς αeacuteτe δbν θa oumlπρεπε νa acircπιφέρFη καmicroιa agraveλλαγc στc θεωρία microας γιa τe ugraveνειροraquo39 Γιa νa acircπιβεβαιώσ Fη microάλιστα καd agraveπe τcν προσωπική του acircmicroπειρία τc θέση του agraveναφέρει καd τa eumlξEacuteς χαρακτηριστικά laquoΣτa

35 Βλ notππ σ 49 36 ΦΡΟΫΝΤ ^Ερmicroηνεία notππ σ 63 37 neΟππ 38 Βλ notππ 39 ΦΡΟΫΝΤ Τηλεπάθεια σ 68

29

εeuroκοσι eumlφτa περίπου χρόνια ποf acircργάζοmicroαι frac12ς ψυχαναλυτής οeacuteδέποτε συνάντησα σb κάποιον agraveπe τοfς agraveσθενεOumlς microου leνα πραγmicroατικe τηλεπαθητικe ugraveνειροraquo40 Πολλbς φορές agraveναφέρει iuml Φρόυντ oumlτυχε νa συmicroβοUumlν πολλa τυχαOumlα περιστατικά laquoοeacuteτε microιa φορa notmicroως αeacuteτbς οicirc τόσο κατάλληλες συmicroπτώσεις δbν microοUuml oumlδωσαν τcν εeacuteκαιρία νa συναντήσω leνα τηλεπαθητικe ugraveνειρο καd iς διαρκοUumlσε trade θεραπεία γιa microισe j iumlλόκληρο χρόνο καmicroιa φορa καd γιa περισσότερα χρόνιαraquo41

40 neΟππ σ 70 41 neΟππ

30

31

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄ Απόψεις τοUuml Kaρλ Γιοfγκ γιa τa ugraveνειρα

bullπe τe πρOumlσmicroα τοUuml ecircγίου Iωάννου Σιναΐτου Στe κεφάλαιο αeacuteτe acircπιχειρεOumlται microιa σύγκριση καd leνας παραλληλισmicroeς τοUuml τρόπου σκέψεως τοUuml ^EλβετοUuml ψυχολόγου Kaρλ Γιοfγκ καd τ΅ν notσων oumlχει βιώσει καd καταγράψει iuml κορυφαOumlος agraveσκητικeς πατέρας plusmnγιος Iωάννης Σιναΐτης περd τ΅ν ccedilνείρων Bαθύτερος στόχος τEacuteς microελέτης αeacuteτEacuteς εrναι trade acircπιστηmicroονική διa τEacuteς Ψυχολογίας τοUuml βάθους acircπαλήθευση καd τεκmicroηρίωση τ΅ν notσων πρe πολλ΅ν αumlώνων acircδίδαξαν οicirc νηπτικοd Πατέρες τEacuteς Eκκλησίας microας Στcν agraveρχαιότητα τa ugraveνειρα oumlπαιζαν microεγάλο καd πρωταρχικe ρόλο στc ζωc τ΅ν agraveνθρώπων ΘεωροUumlνταν κυρίως agraveπe agraveρχαίους agraveνατολικοfς λαούς notτι qσαν leνα microέσο microb τe iumlποOumlο acircπικοινωνοUumlσαν οicirc θεοd (bullπερφυσικbς δυνάmicroεις) microb τοfς agraveνθρώπους laquoEumlς πολλaς θρησκείας bullπEacuteρχεν trade agraveντίληψις notτι trade ψυχc τοUuml agraveνθρώπου κατa τcν διάρκειαν τοUuml asympπνου acircγκαταλείπει τe σ΅microα καd microεταβαίνει εumlς τcν bullπερκόσmicroιον πραγmicroατικότητα j notτι αasympτη trade microεταφυσικc πραγmicroατικότης εumlσβάλλει acircντeς τοUuml agraveνθρώπου καθ nν χρόνον οyτος κοιmicroAumlταιraquo42 Στcν agraveρχαία ^Eλλάδα acircπίσης qταν agraveποδεκτe notτι τa ugraveνειρα προέρχονταν agraveπe τeν agraveρχηγe τ΅ν θε΅ν τeν Δία laquoKαd γaρ τ ugraveναρ acircκ Διός acircστιraquo43 Στcν icircστορία τοUuml περιούσιου λαοUuml τοUuml ΘεοUuml δηλαδc τοUuml Iσραήλ iuml Θεeς acircπικοινωνεOuml διa τ΅ν ccedilνείρων γιa δύο λόγους α΄ προκειmicroένου νa agraveποκαλύψFη τc θέλησή του καd β΄ γιa νa προαναγγείλFη leνα microελλοντικe γεγονός notπως trade oumlλευση τοUuml Mεσσία Kαd στcν Kαινc Διαθήκη iuml Θεeς agraveποκαλύπτει τc βουλή του σb διάφορα πρόσωπα προκειmicroένου νa συνεργήσουν καd αeacuteτa στe κοσmicroοσωτήριο oumlργο τEacuteς acircνανθρωπήσεως permilEτσι βλέπουmicroε notτι τa ugraveνειρα διαχρονικά microέσα στcν παγκόσmicroια icircστορία εrχαν καd oumlχουν leνα πρωταρχικe regόλο στc ζωc τοUuml agraveνθρώπου neEνας agraveπe τοfς microεγαλύτερους acircκπροσώπους τEacuteς laquoΨυχολογίας τοUuml βάθουςraquo εrναι iuml ^Eλβετeς ψυχολόγος Kaρλ Γ Γιούγκ ΘεωρεOumlται agraveπe τοfς δηmicroιουργοfς τEacuteς laquoψυχολογίας τοUuml bullποσυνειδήτουraquo Mελέτησε σb βάθος agraveπe τc δική του ccedilπτικc γωνία τe βάθος τEacuteς agraveνθρώπινης ψυχEacuteς Ποιeς εrναι notmicroως iuml

42 Ι Δ ΚΑΡΑΒΙΔΟΠΟΥΛΟΥ permilΟνειρον ΘΗΕ τ 9 στ 923 43 ^Omicroήρου Iλιάδα A΄ 63

32

iumlρισmicroeς τοUuml laquobullποσυνειδήτουraquo καd ποιa trade διαφορά του agraveπe τe laquoagraveσυνείδητοraquo neEνας ecircπλeς iumlρισmicroeς τοUuml bullποσυνειδήτου ποf βρίσκουmicroε στc laquoΘρησκευτικc καd Hθικc Eγκυκλοπαιδείαraquo εrναι iuml eumlξEacuteς laquoTe bullποσυνείδητον εrναι trade leδρα τEacuteς πίστεως καd τ΅ν τάσεων acircκείνων τEacuteς agraveνθρωπίνης ψυχEacuteς αicirc iumlποOumlαι bullπερβαίνουν τeν λόγονraquo44 ^O iumlρισmicroeς αeacuteτeς notmicroως δbν νοmicroίζω notτι icircκανοποιεOuml τa acircπιστηmicroονικa κριτήρια τa iumlποOumlα θέτει iuml κλάδος τEacuteς Ψυχολογίας τοUuml βάθους notπως oumlχει agraveναπτυχθEacute σήmicroερα Te bullποσυνείδητο πλέον δbν bullπερβαίνει τeν λόγο agraveλλa agraveντίθετα εrναι acircπιστηmicroονικe agraveντικείmicroενο πρeς διερεύνηση laquo^Yποσυνείδητο σηmicroαίνει τcν ψυχικcν σφαOumlραν geτις διαφεύγει τEacuteς προσοχEacuteςraquo45 Πάλιν iuml iumlρισmicroeς αeacuteτeς εrναι acircλλιπcς καd bullποκειmicroενικός διαφεύγει τcν προσοχc κάποιου agraveτόmicroου agraveλλa bullπάρχει πιθανότητα νa agraveναγνωρίζεται agraveπe κάποιον oumlmicroπειρο ψυχολόγο permilEτσι προσπαθ΅ντας νa δώσουmicroε τeν δικό microας iumlρισmicroe στe bullποσυνείδητο θa microπορούσαmicroε νa τe καθορίσουmicroε frac12ς eumlξEacuteς laquo^Yποσυνείδητο εrναι leνας χαώδης χ΅ρος στa βαθύτερα microέρη τEacuteς ψυχEacuteς microέσα στeν iumlποOumlο agraveπωθοUumlνται α΄ notλες οicirc προσλαmicroβανόmicroενες παραστάσεις διa τ΅ν αumlσθητηρίων ccedilργάνων καd β΄ notλες οicirc σκέψεις συναισθήmicroατα acircπιθυmicroίες φαντασιώσεις κλπ τEacuteς συνειδήσεώς microας ^Oποιαδήποτε παράσταση agraveπωθεOumlται agraveποθηκεύεται στeν χ΅ρο τοUuml bullποσυνειδήτου EκεOuml διενεργοUumlνται ζυmicroώσεις καd σb agraveνύποπτο χ΅ρο καd χρόνο καd bullπe νέα δοmicroc καd microορφc acircmicroφανίζεται στe συνειδητe microέρος τEacuteς ψυχEacuteς χωρdς iuml ocircνθρωπος νa agraveντιλαmicroβάνεται πολλbς φορbς τe νέο της πρόσωποraquo Πιστεύω notτι αeacuteτeς iuml iumlρισmicroeς καλύπτει leνα agraveρκετe microέρος τEacuteς οeacuteσίας καd τ΅ν λειτουργι΅ν τοUuml bullποσυνειδήτου ^O Kaρλ Γιοfγκ κάνει τcν eumlξEacuteς παροmicroοίωση laquoTe agraveσυνείδητο acircξαιτίας τEacuteς agraveκαθόριστης oumlκτασής του microπορεOuml νa παροmicroοιασθFEacute microb τc θάλασσα trade συνείδηση notmicroως microοιάζει περισσότερο microb leνα νησί ποf ξεπροβάλλει agraveπ αeacuteτc τc θάλασσαraquo46 Bλέπουmicroε notτι στa διάφορα κείmicroενα περd Ψυχολογίας δbν γίνεται σαφcς διάκριση τοUuml laquobullποσυνειδήτουraquo agraveπe τe laquoagraveσυνείδητοraquo Mb τeν notρο laquoagraveσυνείδητοraquo δηλώνουmicroε τdς

44 Εeacuteάγγελος Θεοδώρου Γιοfνγκ Κάρολος ΘΗΕ τ 4 στ 522 45 Βλ λEacutemicromicroα ^Υποσυνείδητον ΘΗΕ τ 11 στ 968 46 ΓΙΟΥΓΚ Αγωγή σ 10

33

διαδικασίες τ΅ν βιοφυσιολογικ΅ν φαινοmicroένων ποf agraveποτελοUumlν τdς ζωϊκbς λειτουργίες καd συνοδεύουν τc δραστηριότητα τοUuml περιφερειακοUuml καd κεντρικοUuml συστήmicroατος καθgς καd τc συmicroπεριφορa τοUuml microεγαλύτερου microέρους τ΅ν στοιχειωδ΅ν agraveνακλάσεων47 Στcν καθηmicroερινή microας ζωc microb τc λέξη laquougraveνειροraquo ποf χρησιmicroοποιοUumlmicroε πολf συχνά microποροUumlmicroε νa προσδιορίσουmicroε κάποιες oumlννοιες συγγενικbς τc microιa microb τcν ocircλλη Πρώτη eumlρmicroηνεία τEacuteς λέξεως ugraveνειρο εrναι trade καθ asympπνον ccedilπτασία δηλαδc αeacuteτό ποf laquoβλέπουmicroεraquo τcν œρα ποf κοιmicroόmicroαστε Bεβαίως acircδ΅ διαπιστώνουmicroε notτι χρησιmicroοποιοUumlmicroε τeν notρο iumlρ΅ ccedilπτασία καd βλέπω χωρdς νa λειτουργFEacute κiν trade αeuroσθηση τEacuteς iumlράσεως Erναι πολf συγγενbς αeacuteτό ποf λέγει iuml Kύριος laquoyenνα βλέποντες βλέπωσι καd microc euroδωσιraquo48 Δεύτερο περιεχόmicroενο τEacuteς λέξεως ugraveνειρο εrναι trade agraveπραγmicroατοποίητη acircλπίδα Λέmicroε συχνά laquoMcν κάν Fης ugraveνειρα αeacuteτe δbν microπορεOuml νa γίν Fηraquo j laquoαeacuteτe οucircτε στe ugraveνειρό σου νa τe σκεφτFEacuteςraquo Mb αeacuteτbς τdς acircκφράσεις δηλώνουmicroε notτι microιa eumlνέργεια δbν πρόκειται ποτb νa πραγmicroατοποιηθFEacute Δύο τελευταOumlες eumlρmicroηνεOumlες ποf δίνουmicroε στc λέξη ugraveνειρο εrναι κάθε τd τe frac12ραOumlο j microεγαλει΅δες laquoΠράγmicroατι αeacuteτe εrναι σaν leνα ugraveνειροraquo δηλαδc εrναι microεγαλει΅δες καd iuml διακαcς πόθος laquoAeacuteτe εrναι τe ugraveνειρο τEacuteς ζωEacuteς microου (iuml διακαcς πόθος microου) νa γίνω τραγουδίστριαraquo Mb αeacuteτa συmicroπεραίνουmicroε notτι συνήθως αeacuteτά ποf βλέπουmicroε στa ugraveνειρά microας εrναι α΄ agraveπραγmicroατοποίητοι πόθοι β΄ frac12ραOumlα καd microεγαλειώδη σχέδια καd γ΄ διακαεOumlς πόθοι Στcν Ψυχολογία ugraveνειρο iumlρίζεται frac12ς τe laquoσύνολο j σειρa agraveσυνάρτητων παραστάσεων umlδε΅ν καd συγκινήσεων ποf παρουσιάζονται στeν νοUuml τοUuml agraveνθρώπου κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου agraveδρανούσης τEacuteς συνειδήσεως j frac12ς agraveλληλουχία φανταστικ΅ν γεγονότων στa iumlποOumlα νοερ΅ς παρίσταται iuml κοιmicroώmicroενοςraquo49 neΕνας agraveπe τοfς microεγαλύτερους acircπιστήmicroονες iuml iumlποOumlος agraveσχολήθηκε διεξοδικa microb τa ugraveνειρα πιστεύω notτι bullπEacuteρξε iuml ^Eλβετeς ψυχολόγος Kaρλ Γιούγκ Σb microιa διάλεξή του microb θέmicroα

47 Βλ λEacutemicromicroα ^Υποσυνείδητον ΘΗΕ τ 11 στ 968 48 Mάρκ δ΄ 12 49 ΚΑΡΑΚΟΒΟΥΝΗ permilΟνειρα σ 15

34

laquo^H σηmicroασία τEacuteς AναλυτικEacuteς Ψυχολογίας γιa τcν agraveγωγc τοUuml παιδιοUumlraquo acircρωτdivideAuml regητορικshy΅ τshy΅ τρόπshyω laquoMa τί εrναι ugraveνειροraquo καd δίνει τeν eumlξEacuteς iumlρισmicroό laquoTe ugraveνειρο εrναι leνα προϊeν τEacuteς agraveσυνείδητης ψυχικEacuteς δραστηριότητας κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου Στcν κατάσταση αeacuteτc trade ψυχc ξεφεύγει σb microεγάλο βαθmicroe agraveπe τeν oumlλεγχο τEacuteς συνείδησής microας Mb τe microικρe bullπόλοιπο τEacuteς συνείδησης ποf microAumlς agraveποmicroένει στcν κατάσταση τοUuml asympπνου δbν microποροUumlmicroε παρa microονάχα νa agraveντιλαmicroβανόmicroαστε τa notσα συmicroβαίνουν Δbν εeuromicroαστε notmicroως σb θέση νa κατευθύνουmicroε τa ψυχολογικa συmicroβάντα σύmicroφωνα microb τοfς σκοποfς καd τc θέλησή microας καd eumlποmicroένως δbν oumlχουmicroε οucircτε τc δυνατότητα νa κάνουmicroε λάθος καd νa acircξαπατήσουmicroε τeν eumlαυτό microας Te ugraveνειρο εrναι microιa διαδικασία αeacuteτόmicroατη ποf βασίζεται στcν agraveνεξάρτητη λειτουργία τοUuml agraveσυνειδήτουraquo50 neEνα iumlρισmicroe τοUuml τί εrναι ugraveνειρο microAumlς δίνει iuml plusmnγιος Iωάννης iuml Σιναΐτης λέγοντας notτι laquoEνύπνιόν acircστι νοeς κίνησις acircν agraveκινησίdivideα σώmicroατοςraquo51 permilOνειρο δηλαδc εrναι microιa κίνηση τοUuml νοUuml acircνshy΅ τe σ΅microα εbullρίσκεται agraveκίνητο Συνήθως τe microυαλό microας acircπιτελεOuml τcν acircργασία του δηλαδc σκέφτεται notταν τe σ΅microά microας εrναι ξύπνιο καd οicirc αumlσθήσεις σb λειτουργία Te ugraveνειρο εrναι κάποιες παραστάσεις στe microυαλό microας ποf agraveναδύονται agraveπe τe bullποσυνείδητο notταν τe σ΅microά microας βρίσκεται σb κατάσταση asympπνου notταν δηλαδc οicirc αumlσθήσεις bullπολειτουργοUumlν Στeν Γ΄ Λόγο του laquoΠερd ξενιτείαςraquo iuml plusmnγιος Iωάννης θεωρεOuml agraveναγκαOumlο καd acircπιβεβληmicroένο νa γράψFη microερικbς σκέψεις γύρω agraveπe τa ugraveνειρα Προσθέτει microάλιστα καd τίτλο laquoΠερd acircνυπνίων acircπακολουθούντων εumlσαγωγικοOumlςraquo52 ΘεωρεOuml δηλαδc notτι τa laquoacircνύπνιαraquo εrναι κυρίως χαρακτηριστικe γνώρισmicroα τ΅ν agraveρχαρίων Te microεγαλύτερο ugraveνειρο δbν διαρκεOuml παρa microερικa microόνο δευτερόλεπτα Kαd notmicroως microέσα στe ugraveνειρο trade agraveνθρώπινη φαντασία bullπερβαίνει τοfς notρους τEacuteς φύσεως καd τοUuml χωροχρόνου neEνα παράδειγmicroα γιa τcν κατανόηση τEacuteς φύσεως καd bullφEacuteς τοUuml ccedilνείρου εrναι iuml κινηmicroατογράφος (j σινεmicroά cinema = κίνηmicroα notπως διαφορετικά microb agraveντιδανεισmicroό τeν ccedilνοmicroάζουmicroε στcν Kύπρο)

50 ΓΙΟΥΓΚ Αγωγή notππ σσ 20-21 51 ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος Γ΄ Περd ξενιτείας στ 36 σ 63 PG 88 669B 52 neΟππ Λόγος Γ΄ Περd ξενιτείας στ 35 σ 62 PG 88 669B

35

laquoTοUumlτο φαίνεται κατ acircξοχcν εumlς τeν κινηmicroατογράφον τοUuml iumlποίου αicirc εumlκόνες πλεονεκτοUumlν εumlς κίνησιν oumlχουσαι τcν δυνατότητα τEacuteς καd acircν τshy΅ ccedilνείρshyω παρατηρουmicroένης καταργήσεως τ΅ν χωροχρονικ΅ν agraveποστάσεωνraquo53 ^Eποmicroένως trade acircφεύρεση τοUuml κινηmicroατογράφου oumlχει τcν πηγή της στeν τρόπο λειτουργίας τοUuml ccedilνείρου Kαd στdς δύο περιπτώσεις πρόκειται microAumlλλον περd agraveπραγmicroατοποιήτων καd φανταστικ΅ν γεγονότων Παραίσθηση j παραισθησία ccedilνοmicroάζεται trade agraveπάτη τ΅ν αumlσθήσεων ποf προκαλεOuml σφαλερbς agraveντιλήψεις neOταν λόγου χάριν δοUumlmicroε στa σκοτεινa leνα σάκκο j microιa καπαρντOumlνα κρεmicroασmicroένη καd τcν acircκλάβουmicroε σaν κάποιον ocircνθρωπο j φάντασmicroα τότε microAumlς δηmicroιουργεOumlται φόβος καd τρόmicroος Aeacuteτc trade διεργασία ccedilνοmicroάζεται παραίσθηση Σαφ΅ς acircκτeς agraveπe τe acircξωτερικe acircρέθισmicroα τe iumlποOumlο εrναι agraveπαραίτητο γιa τc διεργασία αeacuteτc τEacuteς παραισθήσεως πρέπει νa acircνυπάρχFη καd iuml acircσωτερικeς φόβος καd trade ταραχc microέσα στcν ψυχc τοUuml agraveνθρώπου iuml iumlποOumlος καd θa τροποποιFEacute στa microάτια του τe agraveντικείmicroενο ποf βλέπει σύmicroφωνα microb τdς acircσωτερικές του προδιαθέσεις καd φόβους Ψευδαίσθηση j ψευδαισθησία καλεOumlται trade διαταραχc τEacuteς αumlσθήσεως κατa τcν iumlποία παράγεται συναίσθηmicroα χωρdς κάποιο acircξωτερικe acircρέθισmicroα neOταν παραδείγmicroατος χάριν εeuromicroαστε ocircρρωστοι τότε microέσα στe παραλήρηmicroά microας agraveναδύονται agraveπe τdς αumlσθήσεις microας διάφορες παραστάσεις ποf acircmicroφανίζονται microπροστά microας σaν νa εrναι πραγmicroατικές Aeacuteτe ccedilνοmicroάζεται ψευδαισθησία Te κοινe στοιχεOumlο καd στdς δύο περιπτώσεις εrναι notτι bullπάρχει microιa λανθάνουσα ψυχικc κατάσταση κατa τcν iumlποία δηmicroιουργοUumlνται j agraveναδύονται agraveπe τe bullποσυνείδητο στe συνειδητe microέρος τEacuteς ψυχEacuteς κάποια ψεύτικα εeuroδωλα ποf τελικa ξεγελοUumlν τeν ocircνθρωπο λόγshyω τEacuteς agraveσθενείας του ^H εumlδοποιeς διαφορa τEacuteς παραίσθησης agraveπe τc ψευδαισθησία εrναι notτι στcν τελευταία δbν bullπάρχει acircξωτερικe acircρέθισmicroα acircνshy΅ στcν πρώτη bullπάρχει ccedilπτικe (j agraveκόmicroη καd agraveκουστικό θa λέγαmicroε) agraveντικείmicroενο καd εeuroδωλο Φαντασία στcν acircκκλησιαστικc iumlρολογία καd εumlδικώτερα στeν plusmnγιο Iωάννη Σιναΐτη iumlρίζεται frac12ς leνα notραmicroα ποf ccedilφείλεται σb ψευδαίσθηση Mb τρεOumlς ecircπλbς προτάσεις δίνει iumlρισmicroοfς γιa τe

53 ΔΗΜ Β ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ Φάντασmicroα ΘΗΕ τ 11 στ 990

36

τί εrναι παραίσθηση καd ψευδαισθησία ^H iumlρολογία ποf χρησιmicroοποιεOuml εrναι σαφ΅ς διαφορετικc agraveπe τcν acircπιστηmicroονικc iumlρολογία ποf χρησιmicroοποιεOumlται σήmicroερα Te νόηmicroα notmicroως καd περιεχόmicroενο τ΅ν λέξεων εrναι τe euroδιο Mb τeν notρο laquoφαντασίαraquo acircννοεOuml τόσο τcν παραίσθηση notσο καd τcν ψευδαισθησία Erναι notmicroως τόσο λεπτeς καd δυσδιάκριτος iuml διαχωρισmicroeς τ΅ν πλαισίων microεταξf ccedilνείρου καd φαντασίας (παραίσθησης καd ψευδαισθησίας) ποf δύσκολα microπορεOuml agraveκόmicroη καd leνας εumlδικeς ψυχολόγος νa ξεχωρίσ Fη τa notρια τEacuteς κάθε microιAumlς λειτουργίας τEacuteς συνειδήσεως Aναφέρει λοιπeν iuml Iωάννης Σιναΐτης τa eumlξEacuteς χαρακτηριστικά laquoΦαντασία acircστdν agraveπάτη ccedilφθαλmicro΅ν acircν κοιmicroωmicroένFη διανοίdivideα φαντασία acircστdν oumlκστασις νοός acircγρηγορότος τοUuml σώmicroατος Φαντασία acircστdν agraveνυπόστατος θεωρίαraquo54 δηλαδc φαντασία εrναι microιa acircξαπάτηση τ΅ν ccedilφθαλmicro΅ν notταν τe microυαλe κοιmicroAumlται Φαντασία εrναι microιa παρασάλευση τοUuml νοUuml acircνshy΅ τe σ΅microα εrναι ξύπνιο Φαντασία εrναι leνα θέαmicroα ποf δbν bullπάρχει στcν πραγmicroατικότητα Mb τcν πρώτη πρόταση iuml Ιωάννης Σιναΐτης (φαντασία εrναι microιa acircξαπάτηση τ΅ν ccedilφθαλmicro΅ν notταν τe microυαλe κοιmicroAumlται) πρdν agraveκόmicroη acircmicroφανισθFEacute trade Ψυχολογία τοUuml βάθους ποf acircγκαινίασε iuml Φρόυντ δείχνει notτι γιa νa λειτουργήσ Fη καd νa agraveναδυθFEacute agraveπe τa oumlγκατα τοUuml bullποσυνειδήτου microιa παράσταση πρέπει νa acircνυπάρχουν οicirc agraveπαραίτητες προϋποθέσεις Aeacuteτbς εrναι trade agraveδρανοποίηση τ΅ν λειτουργι΅ν τ΅ν αumlσθήσεων καd frac12ς agraveπότέλεσmicroα αeacuteτοUuml trade laquoχειmicroερία νάρκωσηraquo τοUuml microυαλοUuml microας neOταν βρισκόmicroαστε σb acircγρήγορση καd eumlτοιmicroότητα τότε δbν microπορεOuml νa λειτουργήσ Fη καmicromicroία agraveπe τdς δύο agraveσθένειες τEacuteς συνειδήσεως (παραίσθηση ψευδαισθησία) Mb τc δεύτερη πρόταση (φαντασία εrναι microιa παρασάλευση τοUuml νοUuml acircνshy΅ τe σ΅microα εrναι ξύπνιο) iuml plusmnγιος δείχνει notτι oumlστω καd iν τe σ΅microα εrναι ξύπνιο agraveκόmicroη καd τότε microπορεOuml νa agraveναδυθοUumlν microέσα agraveπe τe bullποσυνείδητο διάφορες agraveπωθηmicroένες agraveπe τcν καθηmicroερινc ζωc παραστάσεις Συνήθως αeacuteτc εrναι microιa διεργασία ποf γίνεται notταν agraveδρανοποιEacuteται τόσο τe σ΅microα notσο καd iuml νοUumlς τοUuml agraveνθρώπου Mb τcν τρίτη πρόταση (φαντασία εrναι leνα θέαmicroα ποf δbν bullπάρχει στcν πραγmicroατικότητα) iuml βαθυστόχαστος νηπτικeς

54 ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος Γ΄ Περd ξενιτείας στ 37 σ 63 PG 88 669BC

37

πατέρας καθορίζει τe περιεχόmicroενο τEacuteς λειτουργίας τόσο καd κυρίως τEacuteς παραίσθησης κατa τcν ταπεινή microας γνώmicroη notσο καd τEacuteς ψευδαισθησίας πάλιν Eνshy΅ βλέπουmicroε leνα agraveντικείmicroενο στcν πραγmicroατικότητα λόγshyω τοUuml νευρωτικοUuml παραληρήmicroατος στe iumlποOumlο βρισκόmicroαστε ταυτίζουmicroε τe iumlρώmicroενο (αumlσθητe) microb τe agraveναδυόmicroενο acircκ τEacuteς συνειδήσεως Aeacuteτc trade διεργασία στc γλ΅σσα τEacuteς ψυχολογίας ccedilνοmicroάζεται παραίσθηση Σίγουρα microπορεOuml νa eumlρmicroηνευθFEacute trade πρόταση αeacuteτc καd frac12ς ψευδαισθησία χωρdς δηλαδc νa bullπάρχ Fη κανένα εumlδωλο j agraveντικείmicroενο laquoacircναντίον τ΅ν ccedilφθαλmicro΅ν microαςraquo (agraveπέναντι agraveπe τa microάτια microας) νa agraveναδύεται καd agraveναπλάθεται τe agraveντικείmicroενο agraveπe τe bullποσυνείδητο laquomicroπροστa στa microάτια microαςraquo ^O Γιοfγκ σb microιa microελέτη του ποf τιτλοφορεOumlται laquoEumlσαγωγc στcν eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρωνraquo agraveναφέρει notτι κάθε γλ΅σσα agraveλλa umlδιαίτερα trade acircκκλησιαστική εrναι γεmicroάτη agraveπe σύmicroβολα Aeacuteτe τe γεγονeς ccedilφείλεται στe notτι bullπάρχουν agraveναρίθmicroητα πράγmicroατα ποf βρίσκονται πέρα καd microακριa agraveπe τdς περιοχbς τEacuteς agraveνθρώπινης κατανόησης καd τοUuml acircπιστηmicroονικοUuml acircπιστητοUuml notπως θa λέγαmicroε σήmicroερα55 ^H microελέτη βέβαια αeacuteτc agraveρχικa δbν εrχε τίτλο καd προοριζόταν frac12ς εumlσαγωγc σb leνα συmicroπόσιο microb τίτλο laquo^O permilAνθρωπος καd τa Σύmicroβολά τουraquo Ta σύmicroβολα j τοfς συmicroβολισmicroοfς αeacuteτοfς χρησιmicroοποιεOuml acircνσυνείδητα j τdς πιe πολλbς φορbς agraveσυνείδητα καd laquoλανθανόντωςraquo iuml ocircνθρωπος προκειmicroένου νa eumlρmicroηνεύσ Fη τeν acircσωτερικό του κόσmicroο j νa περιγράψFη κάποιες acircσωτερικbς j acircξωτερικbς καταστάσεις καd acircmicroπειρίες ^O agraveετeς j τe λιοντάρι εrναι σύmicroβολα τ΅ν Eeacuteαγγελιστ΅ν Aeacuteτa τa σύmicroβολα πολλbς φορbς microAumlς iumlδηγοUumlν σb βαθύτερες oumlννοιες πέρα agraveπe αeacuteτό ποf acircξωτερικa acircπιδεικνύουν ^H γλ΅σσα τ΅ν ccedilνείρων χρησιmicroοποιεOuml σχεδeν πάντοτε σύmicroβολα προκειmicroένου νa κρύψFη τεχνηέντως τe περιεχόmicroενο τοUuml bullποσυνειδήτου Aeacuteτa τa σύmicroβολα εrναι ποf πρέπει iuml ψυχολόγος acircρευνητcς πρ΅τα νa agraveνακαλύψFη καd oumlπειτα νa eumlρmicroηνεύσ Fη brvbar iν θέλετε καλύτερα νa agraveποκωδικοποιήσ Fη agraveποκρυπτογραφήσFη j microεταφράσ Fη στc δική microας γλ΅σσα ^O Kaρλ Γιοfγκ θεωρεOuml acircπίσης βέβαιο τe γεγονeς notτι οicirc αumlσθήσεις ποτb δbν εrναι πλήρεις καd frac12λοκληρωmicroένες agraveλλa λειψbς καd περιωρισmicroένες agraveναφορικa microb τe γνωστικό τους

55 Βλ ΓΙΟΥΓΚ permilΟνειρα σ 14

38

agraveντικείmicroενο permilEτσι δηmicroιουργοUumlν κάποια αeuroσθηση agraveβεβαιότητας στc συνείδηση τοUuml agraveνθρώπου Mιλ΅ντας πάντοτε agraveποφατικά καd χρησιmicroοποι΅ντας τc γλ΅σσα τEacuteς laquoagraveποφατικEacuteς Ψυχολογίαςraquo (τeν notρο δανειζόmicroαστε agraveπe τcν laquoagraveποφατικc Θεολογίαraquo τ΅ν νηπτικ΅ν πατέρων notπου τονίζεται τe τί δbν εrναι j τί δbν bullπάρχει κυρίως στc σχέση ΘεοUuml καd agraveνθρώπων) iuml Γιοfγκ θεωρεOuml notτι iuml ocircνθρωπος διa τEacuteς γνώσεως ποf προέρχεται agraveπe τdς αumlσθήσεις δbν microπορεOuml νa microάθFη ποτb καd νa γνωρίσFη τcν οeacuteσία τEacuteς ψυχEacuteς οucircτε notmicroως καd τcν euroδια τcν οeacuteσία τEacuteς asympλης56 Mελετ΅ντας σb βάθος τcν agraveνθρώπινη ψυχή iuml Kaρλ Γιοfγκ καταλήγει στe συmicroπέρασmicroα notτι παρατηρ΅ντας προσεκτικa τa ugraveνειρα microb microεγαλύτερη λεπτοmicroέρεια καd agraveκρίβεια agraveνακαλύπτουmicroε agraveνάmicroεσα στdς ccedilνειρικbς εumlκόνες leνα προφανEacute συνδετικe icircστό iuml iumlποOumlος καταδεικνύει τcν eumlνότητά τους ugraveχι microόνο microεταξύ τους agraveλλa καd microb τa περιεχόmicroενα τEacuteς συνείδησης acircν acircγρηγόρσει Στcν agraveνακάλυψη αeacuteτc frac12δηγήθηκε iuml ^Eλβετeς ψυχολόγος agraveκολουθ΅ντας τcν eumlξEacuteς microέθοδο χωρίζουmicroε τe ugraveνειρο στdς φάσεις καd στdς εumlκόνες ποf τe agraveποτελοUumlν καd συγκεντρώνουmicroε microb προσοχc notλες τdς umlδέες ποf microAumlς oumlρχονται σb σχέση microb τe ugraveνειρο Xάρη σb αeacuteτc τc διεργασία agraveντιλαmicroβανόmicroαστε πολf σύντοmicroα notτι οicirc εumlκόνες τοUuml ccedilνείρου καd τa θέmicroατα ποf microAumlς προβληmicroατίζουν στcν πραγmicroατικότητα notταν εeuromicroαστε ξύπνιοι συνδέονται microεταξύ τους microb leνα τρόπο acircξαιρετικa λεπτe καd δυσδιάκριτο ^H σηmicroασία αeacuteτEacuteς τEacuteς συνδέσεως τ΅ν εumlκόνων τοUuml ccedilνείρου microb τa θέmicroατα ποf microAumlς προβληmicroατίζουν εrναι κάτι ποf κατ agraveρχcν δbν microποροUumlmicroε νa κατανοήσουmicroε ^Oλοκληρώνοντας notmicroως αeacuteτc τc συγκέντρωση τ΅ν στοιχείων oumlχουmicroε brvbarδη acircπιτύχει τe προπαρασκευαστικe microέρος τEacuteς agraveνάλυσης τοUuml ccedilνείρου leνα microέρος ποf εrναι σηmicroαντικώτατο χάρη σ αeacuteτe διαθέτουmicroε πιa τa λεγόmicroενα συmicroφραζόmicroενα τοUuml ccedilνείρου τa iumlποOumlα microAumlς agraveποκαλύπτουν τdς πολυσχιδεOumlς σχέσεις τ΅ν ccedilνειρικ΅ν εumlκόνων microb τc συνείδηση καd microAumlς δείχνουν πόσο στενa συνυφασmicroένο εrναι τe ugraveνειρο microb notλες τdς τάσεις τEacuteς προσωπικότητάς microας57 Erναι acircπίσης πολf σηmicroαντικe νa γνωρίζFη τόσο iuml εumlδικeς ψυχολόγος notσο καd iuml agraveσθενής τeν παλιe βασικe κανόνα notτι δηλαδc laquoτe ugraveνειρο acircκφράζεται συνήθως στc γλ΅σσα τοUuml

56 Βλ notππ σ 15 57 Βλ ΓΙΟΥΓΚ Αγωγή notππ σσ 21-22

39

agraveνθρώπου ποf τe βλέπειraquo58 Eaν κάποιος εrναι microουσικός τότε τa θέmicroατα ποf microπορεOuml νa βλέπFη frac12ς ugraveνειρα θa εrναι γύρω agraveπe τc microουσική acircaν εrναι agraveθλητcς j ccedilρειβάτης τότε τa θέmicroατα ποf θa oumlχουν τa ugraveνειρά του θa περιστρέφωνται γύρω agraveπe τcν ccedilρειβασία j τeν agraveθλητισmicroό ^Ο Iωάννης Σιναΐτης κάνει τcν eumlξEacuteς διαπίστωση laquoEνύπνια τροφ΅ν καd βρωmicroάτων acircν καρδίdivideα γαστριmicroάργων acircνύπνια δb κολάσεων καd κρίσεων acircν καρδίdivideα πενθούντωνraquo δηλαδή laquougraveνειρα γύρω agraveπe τροφbς καd φαγητa συναντ΅νται στcν καρδιa τ΅ν γαστριmicroάργων καd ugraveνειρα γύρω agraveπe τcν κόλαση καd τcν κρίση συναντ΅νται στcν καρδιa τ΅ν microετανοούντωνraquo59 Oicirc πατέρες τEacuteς Eκκλησίας θεωροUumlν notτι trade προέλευσις τ΅ν ccedilνείρων microπορεOuml νa εrναι τριπλEacute α΄ agraveπe τeν Θεό β΄ agraveπe τeν διάβολο καd γ΄ agraveπe τe agraveσυνείδητό microας Στατιστικa τa περισσότερα ugraveνειρα προέρχονται agraveπe τe agraveσυνείδητο Λιγώτερα ugraveνειρα oumlχουν τcν προέλευσή τους agraveπe δαιmicroονικc acircνέργεια καd acircλαχιστώτατα προέρχονται agraveπe τeν euroδιο τeν Θεό Δυστυχ΅ς acircmicroεOumlς τdς πιe πολλbς φορbς θεωροUumlmicroε notτι τa ugraveνειρα iν microbν εrναι εeacuteχάριστα προέρχονται agraveπe τeν euroδιο τeν Θεό iν δb εrναι δυσάρεστα agraveπe τeν διάβολο Σb αeacuteτc τcν πλάνη πολλbς φορbς microAumlς iumlδηγεOuml iuml euroδιος iuml eumlαυτός microας καd λιγώτερο iuml agraveρχέκακος agraveφοUuml δbν oumlχουmicroε συνειδητοποιήσει τcν πατερικc regήση notτι iuml χειρότερος acircχθρeς τοUuml agraveνθρώπου εrναι πρ΅τα iuml eumlαυτός του asympστερα iuml κόσmicroος καd τελευταOumlος iuml διάβολος hAν iuml ocircνθρωπος δbν agraveνοίξFη τdς πύλες τEacuteς ψυχEacuteς του στe κακό δbν microπορεOuml microb κανένα τρόπο αeacuteτe νa εumlσέλθFη ^O Iωάννης Σιναΐτης καd γενικa οicirc πατέρες τEacuteς Eκκλησίας διακρίνουν microεταξf τ΅ν ccedilνείρων ποf βλέπουmicroε στeν asympπνο microας καd τ΅ν iumlραmicroάτων θεωρι΅ν j ccedilπτασι΅ν ποf βλέπουν οicirc plusmnγιοι στe ξύπνιο τους60 Erναι δύο acircντελ΅ς διαφορετικbς καταστάσεις Πολλbς εrναι οicirc περιπτώσεις κυρίως στcν Παλαιa Διαθήκη notπου iuml Θεeς acircπικοινωνεOuml διa ccedilνείρων microb τοfς acircκλεκτούς του συνήθως ποf qσαν δίκαιοι ocircνθρωποι Σκοπeς τ΅ν ccedilνείρων

58 neΟππ σ 23 59 ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος ΙΔ΄ Περd γαστριmicroαργίας στ 13 σ 188 PG 88 865D 60 Βλ καd στcν Κλίmicroακα τοUuml Ιωάννου Σιναΐτου notππ Λόγος ΚΑ΄ Περd κενοδοξίας στ 27 καd Λόγος ΚΣΤ΄ α΄ Περd διακρίσεως στ 55 PG 88 953CD καd 88 1029D

40

εrναι trade agraveποκάλυψη τEacuteς βουλEacuteς του laquoOicirc agraveποκαλύψεις αeacuteτbς agraveπευθύνονται σb umlδι΅τες61 j καd σb εumlδωλολάτρες notπως εrναι τe ugraveνειρο τοUuml Aβιmicroέλεχ62 καd τοUuml βασιλιAuml τ΅ν Bαβυλωνίων Nαβουχοδονόσορα63 Οicirc περισσότερες notmicroως agraveποκαλύψεις agraveναφέρονται στc θεία οumlκονοmicroία (δηλ στe σχέδιο τοUuml ΘεοUuml) γιa τc σωτηρία τοUuml agraveνθρώπου ^Ο Θεeς λοιπeν acircπικοινωνεOuml διa microέσου τ΅ν ccedilνείρων microb τοfς Πατριάρχες microb τeν Aβραamicro64 καd τeν Iακgβ (iuml iumlποOumlος σb ugraveνειρο εrδε τcν laquoκλίmicroακαraquo τοUuml ΘεοUuml ποf προεικόνιζε τcν ^Yπεραγία Θεοτόκο65 Aκόmicroη acircπικοινωνεOuml microb τοfς προφEacuteτες τοUuml Iσραcλ τeν Zαχαρία (Kεφ 1-6) καd τeν Δανιcλ (Kεφ 2 7) οicirc iumlποOumlοι δέχονται microb ugraveνειρο τcν agraveποκάλυψη τοUuml ΘεοUuml ποf agraveναγγέλλει τc σωτηρία τοUuml κόσmicroου διa microέσου τοUuml Mεσσία XριστοUuml microb τeν Σαmicroουcλ66 καd τeν Nάθαν67 καd microb τeν βασιλιAuml Σολοmicro΅ντα68 Eπίσης στcν Παλαιa Διαθήκη διακρίνονται τa ugraveνειρα τa iumlποOumlα στέλνει iuml Θεός καd συνιστοUumlν κάποιες agraveποκαλύψεις στοfς acircκλεκτοfς προφEacuteτες Tου agraveπe αeacuteτά ποf βλέπουν οicirc acircπαγγελmicroατίες microάντεις τ΅ν εumlδωλολατρ΅ν Στcν Kαινc Διαθήκη iuml Iωσcφ iuml microνήστορας τEacuteς ^Yπεραγίας Θεοτόκου βλέπει στeν asympπνο του ocircγγελο Kυρίου iuml iumlποOumlος τοUuml παραγγέλλει νa φύγ Fη στcν Aeuroγυπτο γιατd iuml ^Hρshyώδης πρόκειται νa σκοτώσFη τe βρέφος69 Oicirc Mάγοι acircπίσης iumlραmicroατίζονται κατ ugraveναρ νa agraveναχωρήσουν δι ocircλλης iumlδοUuml70 Aναφέρεται acircπίσης trade σύζυγος τοUuml Ποντίου Πιλάτου νa βλέπ Fη στe ugraveνειρό της πολf ocircσχηmicroα πράγmicroατα καd νa συmicroβουλεύFη τeν σύζυγό της νa microc agraveναmicroειχθFEacute σ αeacuteτc τcν bullπόθεση71 Aκόmicroη iuml agraveπόστολος τ΅ν acircθν΅ν βλέπει κάποιο Mακεδόνα iuml iumlποOumlος τeν παρακινεOuml νa κηρύξFη τe εeacuteαγγέλιο καd στc Mακεδονία72

61 Βλ Σοφ Σειράχ λδ΄ 6 62 Βλ Γέν κ΄ 3-6 63 Βλ Δανιήλ δ΄ 64 Βλ Γέν ιε΄ 12-21 65 Βλ Γέν κη΄ 11-12 66 Βλ A΄ Bασ γ΄ 67 Βλ B΄ Bασ ζ΄ 4-17 68 Βλ Γ΄ Bασ Kεφ γ΄ Παράλληλα βλ ΚΑΡΑΚΟΒΟΥΝΗ permilΟνειρα notππ σ 9 69 Βλ Mατθ α΄ 20 β΄ 13 β΄ 19 β΄ 22 70 Βλ Mατθ β΄ 12 71 Βλ Mατθ ιστ΄ 19 72 Βλ Πράξ ιστ΄ 9-10

41

Πιe συγκεκριmicroένα iuml plusmnγιος Iωάννης iuml Σιναΐτης σχεδeν σb iumlλόκληρο τe βιβλίο του microιλdivideAuml γιa τa ugraveνειρα ποf προέρχονται agraveπe τeν κακe eumlαυτό microας j agraveπe τοfς δαίmicroονες Πολf σπάνια microιλdivideAuml γιa τa ugraveνειρα ποf προέρχονται agraveπe τeν Θεό agraveφοUuml αeacuteτa πολλbς φορές agraveντd νa εrναι acircκ ΘεοUuml εrναι πλάνη τοUuml διαβόλου Te σηmicroεOumlο agraveπe τe iumlποOumlο θa διακρίν Fης τcν πλάνη εrναι τοUumlτο Oicirc ocircγγελοι microAumlς δείχνουν τcν κόλαση τcν κρίση καd τeν χωρισmicroe τEacuteς ψυχEacuteς agraveπe τe σ΅microα δηλαδc τeν σωmicroατικe θάνατο καd oumlτσι microAumlς κάνουν νa ξυπνοUumlmicroε oumlντροmicroοι καd περίλυποι Eάν συνεχίζει iuml plusmnγιος Iωάννης agraveρχίσουmicroε νa πιστεύουmicroε στοfς δαίmicroονες κοιmicroώmicroενοι asympστερα θa acircmicroπαιζώmicroαστε agraveπe αeacuteτοfς καd ξύπνιοι EκεOumlνος ποf πιστεύει στa ugraveνειρα εrναι acircντελ΅ς ocircσοφος καd ocircπειρος acircνshy΅ αeacuteτός ποf δbν πιστεύει τίποτε εrναι πραγmicroατικa συνετeς καd σοφός73 Aeacuteτc trade κάθετη agraveπόWregιψη τ΅ν ccedilνείρων agraveπe τeν plusmnγιο Iωάννη δbν ccedilφείλεται στe γεγονeς notτι δbν agraveναγνωρίζει agraveπe ποUuml προέρχονται τa ugraveνειρα agraveλλa στe notτι θεωρεOuml ocircσκοπο τe νa προσπαθήσFης νa τa eumlρmicroηνεύσFης notπως κάνουν οicirc καφετζοUumlδες j τa microέντιουmicro ^O Kaρλ Γιοfγκ προσπαθεOuml διa acircπιστηmicroονικ΅ν microέσων νa eumlρmicroηνεύσ Fη καd νa agraveναγνωρίσFη τe bullποσυνείδητο τοUuml agraveνθρώπου διa τ΅ν ccedilνείρων permilEτσι oumlχουmicroε acircδ΅ τcν euroδια περίπτωση καd διάκριση τEacuteς Aστρονοmicroίας frac12ς acircπιστήmicroης καd τEacuteς agraveστρολογίας καd agraveστροmicroαντίας frac12ς δαιmicroονικEacuteς παραπλάνησης ^O Iωάννης Σιναΐτης θεωρεOuml notτι πολλa agraveπe τa ugraveνειρα εrναι δαιmicroονικEacuteς προελεύσεως Γι αeacuteτe καd θέλει νa microAumlς κοινοποιήσFη microερικbς σκέψεις του laquonotσον microηδb τούτου τοUuml δόλου τ΅ν δολίων agravemicroυήτους bullπάρχειν trademicroAumlςraquo δηλαδc νa microc εeuromicroαστε agravemicroύητοι σ αeacuteτe τeν δόλο τ΅ν δολίων δαιmicroόνων74 Περιγράφοντας iuml Iωάννης Σιναΐτης τcν agraveρετc τEacuteς ecircγνείας στeν δέκατο πέmicroπτο λόγο του κάνει τcν eumlξEacuteς βαρυσήmicroαντη διαπίστωση neOταν σηκωνόmicroαστε agraveπe τeν asympπνο εeacuteδιάθετοι καd εumlρηνικοί σηmicroαίνει notτι χωρdς νa τe agraveντιληφθοUumlmicroε microAumlς συmicroπαρίστανται plusmnγιοι permilAγγελοι καd κυρίως notταν oumlχουmicroε κοιmicroηθEacute microb πολλc προσευχc καd νηφαλιότητα Aλλa microερικbς φορbς συmicroβαίνει νa βρισκόmicroαστε σb εeacuteχάριστη κατάσταση καθgς

73 Βλ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος Γ΄ Περd τ΅ν ccedilνείρων τ΅ν agraveρχαρίων στ 43-44 σ 64 PG 88 672ΑB 74 Βλ notππ Λόγος Γ΄ Περd ξενιτείας στ 35 σσ 62-63 PG 88 669B

42

ξυπνοUumlmicroε καd νa τe παθαίνουmicroε αeacuteτe agraveπe ugraveνειρα καd φαντασίες ποf προέρχονται agraveπe τοfς δαίmicroονες75 Tcν œρα ποf πηγαίνουmicroε νa κοιmicroηθοUumlmicroε παρατηρεOuml iuml Iωάννης Σιναΐτης bullπάρχει κάποιος δαίmicroονας ποf microAumlς πλησιάζει καd microAumlς κατατοξεύει microb πονηροfς καd regυπαροfς λογισmicroούς AποσκοπεOuml δb νa microAumlς κάνFη νa κοιmicroηθοUumlmicroε microb agraveκάθαρτες σκέψεις καd νa δοUumlmicroε στc συνέχεια agraveκάθαρτα ugraveνειρα acircaν βέβαια agraveπe ccedilκνηρία καd τεmicroπελιa δbν σηκωθοUumlmicroε γιa προσευχc καd δbν iumlπλιστοUumlmicroε acircναντίον του76 Πολλbς φορbς iuml δαίmicroονας τEacuteς κενοδοξίας acircmicroφανίζεται στeν asympπνο microας σaν προφήτης Συmicroπεραίνει frac12ς πανοUumlργος ποf εrναι microερικa agraveπe τa microέλλοντα νa συmicroβοUumlν καd microAumlς τa προαναγγέλλει Kαd notταν αeacuteτa πραγmicroατοποιηθοUumlν acircmicroεOumlς microένουmicroε oumlκθαmicroβοι καd bullπερηφανεύεται iuml λογισmicroός microας microb τcν umlδέα notτι πλησιάσαmicroε στe προορατικe χάρισmicroα77 Te ugraveνειρο εrναι τe κύριο κάτοπτρο microb τe iumlποOumlο microποροUumlmicroε νa agraveτενίσουmicroε καd νa θαυmicroάσουmicroε τeν χ΅ρο τοUuml agraveσυνειδήτου Πολλbς φορbς notmicroως δbν agraveτενίζουmicroε microb θαυmicroασmicroό notπως πολf σωστa λέγει trade Γιουγκιανc ψυχολογία τe agraveσυνείδητο agraveλλa καd agraveηδιάζουmicroε τeν eumlαυτό microας microb notλη τc σηmicroασία τEacuteς λέξεως ^O Iωάννης Σιναΐτης κάνει microιa παροmicroοίωση τ΅ν φαγητ΅ν microb τe agraveποτέλεσmicroά τους notταν χωνευθοUumlν δηλαδc τcν κοπριa καd τa σκουλήκια microb τa agraveκάθαρτα ugraveνειρα ποf γεννιοUumlνται agraveπe τcν κοπριά laquoneOπως agraveπe τe πλEacuteθος τEacuteς κοπριAumlς προέρχονται πλEacuteθος σκουλήκια oumlτσι καd agraveπe τe πλEacuteθος τ΅ν φαγητ΅ν προέρχονται πλEacuteθος ecircmicroαρτωλ΅ν πτώσεων καd πονηρ΅ν λογισmicro΅ν καd

75 ΘεωροUumlmicroε χρήσιmicroο acircδ΅ νa παραθέσουmicroε καd τe κείmicroενο στe πρωτότυπό του γιa νa διακρίνωmicroε acircκτeς agraveπe τe βάθος τEacuteς σκέψεώς του καd τcν πλούσια iumlρολογία τοUuml ecircγίου laquoneOτε acircκ τ΅ν asympπνων agraveγαθοd καd εumlρηνικοί τινες agraveνιστάmicroεθα bullπe ecircγίων agraveγγέλων λεληθότως παρακαλούmicroεθα καd microAumlλλον notταν microετa πολλEacuteς εeacuteχEacuteς καd νήψεως κοιmicroηθέντες τυγχάνωmicroεν oumlστι δ notτε καd agraveγαθοd τ΅ν asympπνων agraveνιστάmicroεθα bullπe πονηρ΅ν acircνυπνίων καd θεαmicroάτων τοUumlτο πάσχοντεςraquo ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος IE΄ Περd ecircγνείας στ 68 σ 209 PG 88 896B 76 laquopermilEστι δαίmicroων acircπaν acircν τFEacute κλίνFη agraveναπέσωmicroεν πρeς trademicroAumlς παραγενόmicroενος καd πονηραOumlς τε καd regυπαραOumlς κατατοξεύων acircνθυmicroήσεσιν yenνα τFEacute ccedilκνηρίdivideα microc agraveναστάντες εumlς προσευχήν microηδb κατ αeacuteτοUuml iumlπλισάmicroενοι acircν regυπαραOumlς agraveφυπνώσωmicroεν acircννοίαις καd regυπαρa τa acircνύπνια κτησώmicroεθαraquo ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος KΣT΄ Περd διακρίσεως A΄ στ 75 σ 304 PG 88 1036Α 77 Βλ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος Γ΄ Περd τ΅ν ccedilνείρων τ΅ν agraveρχαρίων στ 39 σ 63 PG 88 669CD-672A

43

agraveκαθάρτων ccedilνείρωνraquo78 Kαd microb αeacuteτc τcν παροmicroοίωση ποf σοφίζεται iuml Iωάννης Σιναΐτης γιa νa microAumlς κάν Fη νa καταλάβουmicroε τcν oumlννοια τοUuml αumlσχροUuml ccedilνείρου καταφαίνεται notτι τa ugraveνειρα προέρχονται καd agraveπe τa κατώτερα oumlνστικτα τοUuml agraveνθρώπου ^O IησοUumlς Xριστός frac12ς τέλειος Θεeς καd τέλειος ocircνθρωπος εrναι τe bullπέρτατο laquoεeuroδωλοraquo καd παράδειγmicroα τEacuteς ψυχEacuteς τοUuml agraveνθρώπου πρeς τe iumlποOumlο πρέπει iumlλόκληρος iuml eumlαυτός microας ψυχ FEacute τε καd σώmicroατι νa agraveνατείν Fη Σύmicroφωνα microb τc θεολογία τEacuteς Eκκλησίας microας iuml θεάνθρωπος IησοUumlς κατέχει στeν τελειότερο βαθmicroe τa τρία agraveξιώmicroατα τe προφητικό τe icircερατικe καd τe βασιλικό Erναι βασιλεfς πάσης τEacuteς κτίσεως iumlρατEacuteς τε καd νοουmicroένης εrναι iuml microέγας agraveρχιερεύς iuml iumlποOumlος acircθυσίασε frac12ς θύτης καd θUumlmicroα τeν eumlαυτό του plusmnπαξ πάνω στeν Σταυρό καd agraveπe τότε καd εumlς τe διηνεκbς θυσιάζεται microέσα στe microυστήριο τEacuteς Θείας Eeacuteχαριστίας τέλος εrναι iuml microέγας προφήτης πού βλέποντας τe παρελθόν προλέγει τe ocircmicroεσο microέλλον (καταστροφc τEacuteς ^Iερουσαλcmicro acircπd Tίτου τe 70 microX κλπ) καί agraveτενίζοντας τe ocircmicroεσο microέλλον προλέγει τa oumlσχατα Mέσα στcν πεπτωκυOumlα φύση τοUuml agraveνθρώπου acircνυπάρχουν σπέρmicroατα αeacuteτ΅ν τ΅ν χαρισmicroάτων microb τa iumlποOumlα microAumlς acircπροίκισε iuml euroδιος iuml Θεός δηmicroιουργ΅ντάς microας κατ εumlκόνα καd καθοδηγ΅ντάς microας πρeς τe καθ iumlmicroοίωσιν αeacuteτοUuml79 Σb agraveκόmicroη microεγαλύτερο βαθmicroe agraveποκτdivideAuml τa χαρίσmicroατα αeacuteτa κάθε Oρθόδοξος χριστιανός microb τcν εumlσδοχή του στcν Eκκλησία διa τοUuml βαπτίσmicroατος80 Aσφαλέστατα iuml acircπίσκοπος (καd iuml icircερέας) agraveποτελοUumlν τc διαδοχc τοUuml agraveποστολικοUuml καd icircερατικοUuml agraveξιώmicroατος τcν iumlποία agraveντλοUumlν agraveπe τeν πρ΅το χειροτονήσαντα τοfς agraveποστόλους Δεσπότη Xριστό Mέσα στcν icircστορία τEacuteς ΠαλαιAumlς Διαθήκης βλέπουmicroε notτι iuml Θεeς agraveποκαλύπτει τc βουλή του j προλέγει microελλοντικa γεγονότα notπως oumlχουmicroε brvbarδη agraveναφέρει καd στcν εumlσαγωγc τEacuteς παρούσης microελέτης διa τ΅ν ccedilνείρων προκειmicroένου νa βοηθήσ Fη τeν περιούσιο

78 laquoneΩσπερ πλEacuteθος κόπρου πλEacuteθος σκωλήκων acircργάζεται οasympτω πλEacuteθος βρωmicroάτων πλEacuteθος πτωmicroάτων καd πονηρ΅ν λογισmicro΅ν καd acircνυπνίων acircργάζεταιraquo ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος KΣT΄ Περd διακρίσεως - Γ΄ στ 37 σ 330 PG 88 1036Α 79 Βλ τeν τύπο τοUuml Mελχισεδbκ στcν Παλαιa Διαθήκη iuml iumlποOumlος iν καd εumlδωλολάτρης agraveποτελεOuml τύπο καd προτύπωση τοUuml XριστοUuml frac12ς icircερεύς βασιλεfς τEacuteς ^Iερουσαλcmicro καd προφήτης 80 Βλ agraveεροβάπτισmicroα acircξοmicroολόγηση agraveπe λαϊκό acircν œρ divideα agraveνάγκης κλπ

44

λαό του Iσραcλ νa acircκπληρώσFη τeν προορισmicroό του ποf qταν trade προετοιmicroασία τοUuml acircδάφους γιa τeν acircρχοmicroe τοUuml Mεσσία Mέσα στcν icircστορία τEacuteς Eκκλησίας βλέπουmicroε notτι iuml Θεeς χαρίζει σb κάποιους acircνάρετους καd ecircγίους agraveνθρώπους τe προφητικe χάρισmicroα ugraveχι γιa acircκφοβισmicroe j θαυmicroασmicroό agraveλλa γιa νa εeuromicroαστε leτοιmicroοι γιa notτι πρόκειται νa συmicroβFEacute j γιa νa προειδοποιήσFη γιa κάποια εeacuteχάριστα j δυσάρεστα συmicroβάντα ^O neAγιος KοσmicroAumlς iuml Aumlτωλeς εrναι leνα θαυmicroαστe παράδειγmicroα πού iν καd oumlζησε στa τέλη τοUuml 18ου αumlώνα notmicroως προέβλεψε τόσα θαυmicroαστa καd κοσmicroοϊστορικa γεγονότα agraveνακαλύψεις καd acircφευρέσεις ποf γίνονται στdς microέρες ποf ζοUumlmicroε Σύmicroφωνα microb τc διδασκαλία τοUuml χριστιανοUuml ψυχολόγου Γιοfγκ τa ugraveνειρα agraveντικατοπτρίζουν τe agraveσυνείδητο τοUuml agraveνθρώπου δηλαδc τeν βαθύτερο eumlαυτe τοUuml agraveνθρώπου Σαφέστατα αeacuteτc trade πραγmicroατικότητα acircλέχθη agraveπe τοfς microεγάλους πατέρες τEacuteς Eκκλησίας microας πολf πιe πρdν agraveπe τοfς ψυχολόγους τοUuml βάθους ^O neAγιος Γρηγόριος Nύσσης iuml iumlποOumlος oumlζησε τeν 4ο αuml΅να στcν iumlmicroιλία του περd κατασκευEacuteς τοUuml agraveνθρώπου agraveναφέρει τa eumlξEacuteς agraveξιοσηmicroείωτα laquoNοmicroίζω πώς notταν trade ψυχc tradeσυχάζFη κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου agraveπ τdς πιe agraveξιόλογες δυνάmicroεις τοUuml νοUuml καd τ΅ν αumlσθήσεων microόνο trade θρεπτικc umlδιότητα βρίσκεται σb πλήρη λειτουργία permilEτσι κάποια εeuroδωλα ποf σχηmicroατίστηκαν κατa τc διάρκεια τEacuteς trademicroέρας agraveπe agraveντίλαλους τ΅ν αumlσθητ΅ν καd νοητ΅ν λειτουργι΅ν καd τa iumlποOumlα agraveποτυπώθηκαν στeν νοUuml microb τc βοήθεια τοUuml microνηmicroονικοUuml περιγράφονται microb τa ugraveνειρα acircκ νέου notπως τύχ Fη Mέσα agraveπ αeacuteτbς (τdς agraveναmicroνήσεις) iuml ocircνθρωπος microεταφέρεται σb κόσmicroους φανταστικούς ugraveχι microb κάποια σειρά agraveλλa περιπλανώmicroενος microέσα σb συγκεχυmicroένες κι agraveσυνάρτητες πλάνεςraquo81 neOmicroως iuml Γιοfγκ προχωρεOuml καd λίγο πάρα πέρα καd κάνει microιa agraveξιοπρόσεκτη παρατήρηση Διαπιστώνει notτι trade euroδια trade φύση σb προειδοποιεOuml γιa διάφορα γεγονότα ποf microπορεOuml νa συmicroβοUumlν neOπως λέmicroε σήmicroερα iuml ocircνθρωπος oumlχει τc διαίσθηση νa προαισθάνεται κάποια γεγονότα notπως πχ microερικa ζshy΅α προαισθάνονται τeν κίνδυνο eumlνeς σεισmicroοUuml Aναφέρει λοιπeν iuml ^Eλβετeς ψυχολόγος τa agraveκόλουθα laquoTa ugraveνειρα προετοιmicroάζουν agraveναγγέλουν j προειδοποιοUumlν γιa frac12ρισmicroένες καταστάσεις συχνa καιρe πρdν συmicroβοUumlν πραγmicroατικά Kάτι τέτοιο δbν συνιστdivideAuml bullποχρεωτικa θαUumlmicroα j πρόγνωση Oicirc περισσότερες κρίσεις j

81 Βλ Γρηγορίου Nύσσης Περd κατασκευEacuteς τοUuml agraveνθρώπου BEΠEΣ σ 119

45

acircπικίνδυνες καταστάσεις oumlχουν microακρa acircπshyώαση microόνο ποf iuml συνειδητeς νοUumlς δbν τe agraveντιλαmicroβάνεται Ta ugraveνειρα microποροUumlν νa προδώσουν τe microυστικό permilAλλοτε τe κάνουν ocircλλοτε acircπίσης δbν τe κάνουνraquo82 ^Ο Γιοfγκ agraveναφέρει laquoτc χαρακτηριστικώτατη περίπτωση τρι΅ν κοριτσι΅ν ποf εrχαν microιa πολf agraveφωσιωmicroένη microητέρα Φτάνοντας στcν acircφηβεία acircξωmicroολογήθηκαν ντροπιασmicroένες trade microιa στcν ocircλλη notτι bullπέφεραν γιa πολλa χρόνια agraveπe τροmicroερa ugraveνειρα σχετικa microb τc microητέρα τους Tcν egraveνειρευόντουσαν σaν microάγισσα j σaν ocircργιο θηρίο καd δbν microποροUumlσαν νa καταλάβουν γιατί agraveφοUuml trade microητέρα τους oumlδειχνε agraveπέναντί τους τόση agraveγάπη καd αeacuteτοθυσία Πολλa χρόνια agraveργότερα trade microητέρα agraveWregώστησε διανοητικa Mέσα στcν τρέλλα της oumlπεφτε καd σερνόταν στa τέσσερα σaν λυκάνθρωπος γρύλλιζε σaν γουρούνι οucircρλιαζε σaν agraveρκοUumlδαraquo83 Eδ΅ βλέπουmicroε τc δυνατότητα τEacuteς προαίσθησης τEacuteς agraveνθρώπινης ψυχEacuteς ^O Γιούγκ notπως oumlχουmicroε agraveναφέρει oumlχει agraveσχοληθEacute περισσότερο agraveπe iumlποιονδήποτε ocircλλο microb τa ugraveνειρα τa iumlποOumlα θεωρεOuml frac12ς microέσο διa τοUuml iumlποίου microπορεOuml iuml ψυχολόγος νa acircρευνήσFη καd eumlρmicroηνεύσ Fη τeν acircσωτερικe κόσmicroο τοUuml agraveνθρώπου Πιστεύει acircπίσης notτι laquoοicirc νευρικbς καd ψυχικbς διαταραχbς τ΅ν παιδι΅ν agraveκόmicroη καd τ΅ν παιδι΅ν σχολικEacuteς tradeλικίας ccedilφείλονται agraveποκλειστικa σb διαταραχbς τEacuteς ψυχικEacuteς σφαίρας τ΅ν γονέων Oicirc δυσαρmicroονίες στc σχέση τ΅ν γονέων microεταξύ τους καθρεφτίζονται ocircmicroεσα στcν παιδικc ψυχή καd microποροUumlν νa τEacuteς προκαλέσουν σηmicroαντικbς ζηmicroιές Aκόmicroη καd τe περιεχόmicroενο τ΅ν ccedilνείρων τ΅ν microικρ΅ν παιδι΅ν agraveναφέρεται πολf πιe συχνa στοfς γονεOumlς παρa στa euroδια τa παιδιάraquo84 Te παιδd πάντοτε agraveλλa umlδιαίτερα στa πρ΅τα χρόνια τEacuteς ζωEacuteς του βλέπει frac12ς παράδειγmicroα τοfς γονεOumlς ugraveχι τόσο στa λόγια agraveλλa στdς πράξεις καd τa oumlργα τους Γι αeacuteτe καd laquoστa πρ΅τα χρόνια τEacuteς ζωEacuteς του τe παιδd ζFEacute σb microιa κατάσταση microυστικEacuteς συmicromicroετοχEacuteς (participation mystique) microb τοfς γονεOumlς τουraquo85 Kανένας notmicroως agraveπe τa δύο microέρη (γονεOumlς-παιδd) δbν συνειδητοποιεOuml αeacuteτό ποf γίνεται

82 ΓΙΟΥΓΚ permilΟνειρα notππ σ 48 83 ΓΙΟΥΓΚ Αγωγή notππ σσ 14-15 84 neΟππ σ 13 85 neΟππ σ 14

46

^O ^Eλβετeς ψυχολόγος θεωρεOuml notτι bullπάρχουν τρι΅ν εumlδ΅ν κριτήρια τa iumlποOumlα microποροUumlmicroε νa χρησιmicroοποιήσουmicroε γιa νa πετύχουmicroε τcν αeacuteτογνωσία Aeacuteτa τa κριτήρια εrναι α΄ trade αeacuteτοκριτική β΄ trade κριτικc τ΅ν ocircλλων (eumlτεροκριτικc) καd γ΄ τe ugraveνειρο ^O Γιοfγκ θεωρεOuml notτι laquoagraveπαραίτητη προϋπόθεση γιa νa microπορέσουmicroε νa διαπαιδαγωγήσουmicroε τeν eumlαυτό microας εrναι trade αeacuteτογνωσία ^H αeacuteτογνωσία acircπιτυγχάνεται acircν microέρει agraveπe τcν αeacuteτοκριτικc καd acircν microέρει agraveπe τcν κριτικc τ΅ν ocircλλων ^H αeacuteτοκριτικc notmicroως δbν εrναι πάντοτε agraveντικειmicroενική acircνshy΅ trade κριτικc τ΅ν ocircλλων microπορεOuml νa εrναι λανθασmicroένη Πολλbς φορbς microάλιστα agraveρνούmicroαστε agraveκόmicroη καd νa τcν agraveκούσουmicroε Γενικa notmicroως trade αeacuteτογνωσία ποf κερδίζουmicroε agraveπ αeacuteτbς τdς δύο πηγές εrναι θολc καd λειψή notπως notλες οicirc agraveνθρώπινες κρίσεις ποf σπάνια agraveποφεύγουν τa λάθη καd τdς νοθεύσεις acircξ αumlτίας τ΅ν acircπιθυmicroι΅ν καd τ΅ν φόβων ^Yπάρχει pράγε κάπου κάποιο agraveντικειmicroενικe κριτήριο ποf νa microAumlς λέFη ποιοd πραγmicroατικa εeuromicroαστε Kάτι σaν θερmicroόmicroετρο ποf δείχνει στeν ocircWregωστο τe agraveδιαmicroφισβήτητο γεγονeς notτι oumlχει πυρετe 395raquo86 permilEτσι βγαίνουmicroε agraveβίαστα στe συmicroπέρασmicroα notτι iuml Γιοfγκ θεωρεOuml notτι trade αeacuteτοκριτικc j trade eumlτεροκριτικc δbν σοUuml δίνουν τe agraveκριβbς agraveποτέλεσmicroα τEacuteς αeacuteτογνωσίας Te microόνο κριτήριο κατa τeν Γιούγκ ποf microπορεOuml νa σb iumlδηγήσFη στcν αeacuteτογνωσία εrναι τe ugraveνειρο laquoKαd notmicroως bullπάρχει leνα τέτοιο κριτήριο πού frac12ς παράγωγο τEacuteς φύσης microAumlς acircπιτρέπει νa δοUumlmicroε τcν agraveλήθεια σχετικa microb τeν eumlαυτό microας agraveνεξάρτητα agraveπe τοfς φόβους καd τdς acircλπίδες Tcν εeacuteκαιρία γι αeacuteτbς τdς agraveντικειmicroενικbς παρατηρήσεις καd διαπιστώσεις microAumlς τc δίνει leνα προϊeν τEacuteς ψυχικEacuteς microας δραστηριότητας τe iumlποOumlο κανεdς δbν θa θεωροUumlσε ocircξιο λόγου Kαd αeacuteτe εrναι τe ugraveνειροraquo87 Erναι notmicroως trade αeacuteτογνωσία agraveρκετc νa θεραπεύσ Fη τeν ocircνθρωπο ^O Γιοfγκ agraveναφέρει leνα παράδειγmicroα eumlνeς ccedilρειβάτη ποf agraveποζητοUumlσε τeν κίνδυνο γιa νa ξεφύγFη agraveπe τa διάφορα προβλήmicroατα τEacuteς ζωEacuteς γενικa (οumlκογενειακά στcν acircργασία κλπ) ^O ^Eλβετeς ψυχολόγος τοUuml bullποδυκνύει τe πρόβληmicroα καd τcν κρισιmicroότητα τEacuteς κατάστασής του καd notτι iumlδηγεOumlται στcν αeacuteτοκτονία agraveλλa αeacuteτeς δbν πείθεται Tελικa iuml agraveσθενcς πέφτει

86 neΟππ σσ 19-20 87 neΟππ σ 20

47

agraveπe τeν γκρεmicroe καd πεθαίνει Kαd iuml Γιοfγκ τελικa agraveναρωτιέται laquoTί τεράστιο aumlθικe κέρδος θa εrχε γιa παράδειγmicroα iuml ocircνθρωπος τEacuteς icircστορίας microας iν εrχε δεχτEacute νa agraveναγνωρίσ Fη τcν acircπικίνδυνη τάση του πρeς τcν bullπερβολήraquo88 Σίγουρα notλες οicirc microέθοδοι ποf χρησιmicroοποιεOuml trade ψυχολογία τοUuml βάθους εrναι χρήσιmicroες καd egraveφέλιmicroες Aλλά κατa τc γνώmicroη microας δbν microποροUumlν καd νa θεραπεύσουν τeν agraveσθενEacute acircaν iuml agraveσθενcς δbν θελήσ Fη νa θεραπευθFEacute ^O agraveρχιmicroανδρίτης Σωφρόνιος στe βιβλίο του laquo^O neAγιος Σιλουανeς iuml Aθωνίτηςraquo agraveναφέρει notτι notταν κάποιος acircξαγορεύσFη leνα πρόβληmicroά του σb κάποιον ocircλλο καd ζητήσ Fη συmicroβουλή καd microόνη αeacuteτc trade πράξη τeν βοηθdivideAuml στe νa λύσFη τa προβλήmicroατά του agraveφοUuml iuml ocircλλος microπορεOuml νa δFEacute πιe καθαρa τa προβλήmicroατα τοUuml συνανθρώπου του acircξ ocircλλου iuml euroδιος δbν βρίσκεται microέσα στc λαίλαπα τ΅ν προβληmicroάτων τοUuml ocircλλου Πόσο microAumlλλον iuml πιστeς microπορεOuml νa βοηθηθFEacute notταν acircξαγορεύσFη τοfς λογισmicroοfς καd τdς ecircmicroαρτίες του στeν πνευmicroατικό Aκόmicroη δb περισσότερο θa acircνισχυθFEacute iuml πιστός agraveφοUuml iuml πνευmicroατικeς oumlχει καd τc χάρη καd φώτιση agraveπe τeν Θεό Aeacuteτa εrναι τa microόνα ποf microποροUumlν νa λύσουν τa agraveνθρώπινα προβλήmicroατα AρκεOuml iuml χριστιανός frac12ς iuml ocircσωτος υicircός νa θελήσFη νa κάν Fη leνα βEacutemicroα πρeς αeacuteτc τcν κατεύθυνση ^O Iωάννης Σιναΐτης στeν IΔ΄ Λόγο του microιλ΅ντας γιa τc γαστριmicroαργία θεωρεOuml notτι trade νηστεία microεταξf πολλ΅ν ocircλλων εrναι καd laquoagraveπελευθέρωση agraveπe microολυσmicroοfς ccedilνείρωνraquo (acircνυπνιασmicro΅ν acircλευθερία)89 neOταν iuml ocircνθρωπος τρώγFη πολύ τότε δίνει τροφc στa πάθη καd στa κατώτερα oumlνστικτα τEacuteς ψυχEacuteς τa iumlποOumlα καd κάνουν τcν acircmicroφάνισή τους κατa τcν œρα ποf agraveδρανοUumlν οicirc αumlσθήσεις δηλαδc κατa τcν œρα τοUuml asympπνου ^O ocircνθρωπος ποf κοιmicroAumlται καd agraveναπαύεται πολλbς zρες εrναι φυσικe νa laquoβλέπ Fηraquo ugraveνειρα στeν asympπνο του Aντίθετα σ αeacuteτόν ποf συνεχ΅ς agraveσχολεOumlται microb κάποια acircργασία καd umlδιαίτερα χειρωνακτική σπάνια laquooumlρχονταιraquo ugraveνειρα Te σίγουρο εrναι πgς τa ugraveνειρα δbν κάνουν τcν acircmicroφάνισή τους στeν asympπνο microας notποτε καd notταν θέλουν agraveλλa εrναι microία συνεχcς κατάσταση Πάντοτε bullπάρχουν ugraveνειρα καd notταν κοιmicroόmicroαστε καd notταν εeuromicroαστε ξύπνιοι ^AπλAuml notταν agraveτονοUumlν οicirc αumlσθήσεις τότε microποροUumlmicroε νa τa

88 neΟππ 89 Βλ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος ΙΔ΄ Περd γαστριmicroαργίας στ 31 σ 191 PG 88 869Α

48

διακρίνουmicroε Aναφερόmicroενος iuml Iωάννης Σιναΐτης στcν agraveγρυπνία θεωρεOuml notτι trade τελευταία εrναι λύτρωση καd acircλευθερία agraveπe τοfς acircνυπνιασmicroοfς καd φυγαδευτήριο τ΅ν αumlσχρ΅ν φαντασι΅ν90 Kατ agraveρχήν trade acircκσπερmicroάτωση κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου θεωρεOumlται frac12ς microιa φυσιολογικc κίνηση τEacuteς σάρκας microας neOmicroως bullπάρχουν πολλbς περιπτώσεις κατa τdς iumlποOumlες acircmicroεOumlς οicirc euroδιοι προκαλοUumlmicroε τc λειτουργία αeacuteτή ^O Iωάννης Σιναΐτης θεωρεOuml notτι trade agraveρχc τEacuteς agraveποκτήσεως τEacuteς ecircγνείας εrναι trade microc συγκατάθεση στοfς σαρκικοfς λογισmicroούς καθgς καd οicirc agraveραιbς καθ asympπνον regεύσεις χωρdς αumlσχρa ugraveνειρα91 ΠαρατηροUumlmicroε λοιπeν notτι iuml Iωάννης Σιναΐτης κάνει microιa διάκριση σb acircκσπερmicroάτωση ποf συνοδεύεται microb αumlσχρa ugraveνειρα καd σb regεύση ποf δbν συνοδεύεται agraveπe ugraveνειρα σαρκικά Mιa ocircλλη διαπίστωση εrναι notτι trade συγκατάθεση στdς αumlσχρbς σκέψεις εrναι αeacuteτή ποf συνήθως προκαλεOuml τa αumlσχρa ugraveνειρα Πολλοd agraveπe τοfς πνευmicroατικούς acircaν τa πνευmicroατικά τους τέκνα τe βράδυ πρe τEacuteς microεταλήψεως τ΅ν Tιmicroίων Δώρων πάθουν acircκσπερmicroάτωση microόνο χωρdς νa oumlχουν δεOuml αumlσχρa ugraveνειρα τοfς acircπιτρέπουν νa microεταλάβουν τοUuml Σώmicroατος καd Ayenmicroατος τοUuml Kυρίου Eaν notmicroως δοUumlν καd αumlσχρa ugraveνειρα τότε δbν τοfς acircπιτρέπουν νa microεταλάβουν Aeacuteτe κυρίως ccedilφείλεται στe γεγονeς notτι οicirc πνευmicroατικοd θεωροUumlν αeuroτιους τ΅ν αumlσχρ΅ν ccedilνείρων τa euroδια τa πρόσωπα ποf βλέπουν τe ugraveνειρο διότι κατa τc διάρκεια τEacuteς trademicroέρας δbν εrχαν φυλάξει τeν νοUuml τους agraveπe αumlσχροfς λογισmicroοfς j παραστάσεις Συνεχίζοντας iuml Iωάννης Σιναΐτης τc σκέψη του γιa τcν ecircγνεία θεωρεOuml notτι τe microέσο στάδιο τEacuteς ecircγνείας εrναι trade παρουσία φυσικ΅ν κινήσεων στc σάρκα microόνο acircξ αumlτίας τEacuteς πολυφαγίας χωρdς εumlκόνες σαρκικbς καd χωρdς regεύσεις ^Eποmicroένως αeacuteτός ποf agraveγωνίζεται κατa τ΅ν παθ΅ν τEacuteς σαρκός δbν πρόκειται νa oumlχ Fη regεύσεις καd ugraveνειρα προερχόmicroενα καd τa δύο acircξ αumlτίας του agraveλλa λόγshyω κάποιων φυσικ΅ν κινήσεων ποf λειτουργοUumlν στe agraveνθρώπινο σ΅microα

90 laquoAγρυπνία acircνυπνιασmicro΅ν λύτρωσις φαντασι΅ν φυγαδευτήριονraquo ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος IΘ΄ Περd agraveγρυπνίας στ 3 σ 231 PG 88 940D 91 Βλ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος ΙΕ΄ Περd ecircγνείας στ 4 σ 195 PG 88 881Α

49

^H βασικc καd θεmicroελιώδης ocircποψη τοUuml ^EλβετοUuml ψυχολόγου πάνω στcν iumlποία θεmicroελιώνει notλες του τdς θεωρίες γιa τc λύση τ΅ν νευρωτικ΅ν καd ocircλλων προβληmicroάτων τοUuml agraveνθρώπου διa τEacuteς acircπιστήmicroης τEacuteς ψυχολογίας εrναι notτι iuml εumlδικeς ψυχολόγος microπορεOuml διa τ΅ν ccedilνείρων νa δFEacute τe bullποσυνείδητο τοUuml agraveνθρώπου καd agraveπe acircκεOuml agraveφοUuml κατατάξFη notλα τa δεδοmicroένα ποf oumlχει microπροστά του νa agraveρχίσFη τc θεραπεία Aeacuteτe εrναι πασιφανbς σb notλα του τa συγγράmicroατα ^O Iωάννης Σιναΐτης microb microιa πρότασή του laquoagraveπαγορεύειraquo τρόπον τινa στeν microοναχό ποf agraveγωνίζεται νa agraveσχολEacuteται τcν trademicroέρα microb τa ugraveνειρα ποf oumlχει δεOuml τe προηγούmicroενο βράδυ laquoMηδεdς τa καθ asympπνους φαντάσmicroατα καθ eumlαυτeν microεθ trademicroέραν θελήσ Fη λογίζεσθαι σκοπeς γaρ καd οyτος τοOumlς δαίmicroοσιν yenνα acircξ acircνυπνίων trademicroAumlς γρηγοροUumlντες microολύνωσινraquo92 Kανεdς δηλαδή iς microc θελήσ Fη νa συλλογίζεται τcν trademicroέρα τa ocircσχηmicroα ugraveνειρα ποf εrδε τc νύκτα Διότι agraveποτελεOuml καd αeacuteτe acircπιδίωξη τ΅ν δαιmicroόνων νa microAumlς microολύνουν microb τa ugraveνειρα acircνshy΅ εeuromicroαστε ξύπνιοι Aρχικa trade τοποθέτηση αeacuteτc τοUuml ecircγίου φαίνεται notτι agraveντίκειται στdς agraveπόψεις τοUuml Γιούγκ Πρέπει notmicroως νa agraveναγνωρίσουmicroε τοfς παραλEacuteπτες τ΅ν σκέψεων τ΅ν δύο προσώπων Στcν περίπτωση τοUuml Γιοfγκ οicirc agraveκροατbς τ΅ν oumlργων του εrναι ocircνθρωποι ποf ζοUumlν στeν κόσmicroο δbν oumlχουν γνωρίσει (οucircτε καd iuml euroδιος iuml Γιοfγκ) τcν agraveσκητικc γραmicromicroατεία j τοfς νηπτικοfς πατέρες τEacuteς Oρθοδόξου Eκκλησίας καd προσπαθοUumlν διa τEacuteς acircπιστήmicroης καd τ΅ν agraveνθρωπίνων microέσων ποf διαθέτουν νa λύσουν τa agraveνθρώπινα ψυχοσωmicroατικa προβλήmicroατα Γράφοντας iuml Iωάννης Σιναΐτης τdς σκέψεις του ποf προέρχονται agraveπe microιa acircmicroπειρικc βίωση τ΅ν γραφοmicroένων agraveπευθύνεται σb microοναχούς ποf oumlχουν agraveποκτήσει τcν ecircγνεία Te τελικe στάδιο τοUuml πνευmicroατικοUuml agraveνθρώπου ποf agraveγωνίζεται εrναι κατa τeν plusmnγιο Iωάννη νa acircργάζεται πνευmicroατικά ugraveχι microόνο notταν εrναι ξύπνιος agraveλλa καd notταν κοιmicroAumlται permilEτσι microερικοd στeν asympπνο τους acircξευτελίζουν τοfς δαίmicroονες ποf oumlρχονται νa τοfς πειράξουν καd τa agraveκόλαστα γύναια ποf acircmicroφανίζονται στa ugraveνειρά τους τa συmicroβουλεύουν νa σωφρονισθοUumlν93

92 Βλ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος ΙΕ΄ Περd ecircγνείας στ 54 σ 205 PG 88 892ΑΒ 93 laquoOeacute microόνον acircγρηγορώς agraveλλa καd καθεύδων iuml προκόψας acircργάζεται notθεν τινbς καd acircν αeacuteτοOumlς τοOumlς asympπνοις τοfς δαίmicroονας προσερχοmicroένους agraveτιmicroάζουσι καd

50

agraveκόλαστα γύναια περd σωφροσύνης νουθετοUumlσιraquo ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος KZ΄ Περd tradeσυχίας - B΄ στ 43 σσ 351-352 PG 88 1116Β

51

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ΄ Απόψεις τοUuml permilAλφρεντ permilAντλερ γιa τa ugraveνειρα

^O permilAλφρεντ permilAντλερ eumlρmicroηνεύει τόσο τa διάφορα συνειδητa στοιχεOumlα notσο καd τa στοιχεOumlα τEacuteς agraveσυνείδητης j microισοσυνείδητης ζωEacuteς microας (δηλαδc τeν κόσmicroο τ΅ν ccedilνείρων) σύmicroφωνα microb τcν agraveντίληψη τEacuteς agraveτοmicroικEacuteς iumlλότητας ΔικαιολογεOuml αeacuteτc τcν agraveντίληψή του γιa τeν λόγο notτι καd trade ζωc τ΅ν ccedilνείρων microας εrναι leνα microέρος τοUuml notλου notπως agraveκριβ΅ς trade ζωή notταν εeuromicroαστε ξύπνιοι Te ugraveνειρο σύmicroφωνα microb τeν permilAντλερ εrναι πάντοτε leνα microέρος agraveπe τe laquoστfλraquo ζωEacuteς laquo^H ζωc στeν ξύπνο microας καθορίζεται agraveπe τeν στόχο bullπεροχEacuteς θa διαπιστώσουmicroε notτι microb τeν euroδιο τρόπο καθορίζονται καd τa ugraveνειρα agraveπe τeν agraveτοmicroικe στόχο bullπεροχEacuteςraquo94 neEνας φοιτητής ποf εrναι τεmicroπέλης τc νύχτα θa βλέπ Fη ugraveνειρο πgς πέφτει κάτω neEνας ocircλλος φοιτητής ποf προοδεύει στdς σπουδές του θa βλέπει ugraveνειρο πgς σκαρφαλώνει σb leνα ψηλe βουνό Mιa τρίτη περίπτωση εrναι τοUuml agraveνθρώπου iuml iumlποOumlος νοιώθει περιωρισmicroένος καd δbν microπορεOuml νa προχωρήσFη πέρα agraveπe leνα σηmicroεOumlο Aeacuteτeς θa ccedilνειρεύεται σύνορα καd notτι δbν εrναι σb θέση νa ξεφύγFη agraveπe τοfς ocircλλους agraveνθρώπους καd agraveπe τdς δυσκολίες laquoΣυχνa ccedilνειρεύεται πgς τeν παρακολουθοUumlν καd τeν καταδιώκουνraquo95 neYπάρχουν ocircνθρωποι οicirc iumlποOumlοι δbν microποροUumlν νa θυmicroηθοUumlν τa ugraveνειρά τους agraveλλa microποροUumlν agraveπe microόνοι τους νa φτειάξουν microερικa ugraveνειρα Ta φτειαχτa ugraveνειρά τους agraveξίζουν notσο καd acircκεOumlνα ποf θυmicroοUumlνται γιa τeν λόγο notτι trade παραστατικc δύναmicroη καd trade φαντασία εrναι acircπίσης microιa oumlκφραση τοUuml laquoστfλraquo ζωEacuteς τους Γι αeacuteτe καd iuml ψυχολόγος δbν πρέπει ποτb νa agraveποθαWregύνFη τeν agraveσθενEacute του iuml iumlποOumlος δbν θυmicroAumlται τa ugraveνειρά του agraveλλa microπορεOuml νa φτειάξFη κάποια96 laquoneEνα ugraveνειροraquo agraveναφέρει iuml permilAντλερ laquooumlχει σκοπe νa προετοιmicroάσFη τeν δρόmicroο ποf iumlδηγεOuml σb leνα στόχο bullπεροχEacuteς j πιe καλά στeν προσωπικe στόχο bullπεροχEacuteς τοUuml agraveτόmicroου ποf βλέπει τe ugraveνειροraquo97 ^O ocircνθρωπος συνήθως acircπιθυmicroεOuml νa βρίσκεται στe

94 ΑΝΤΛΕΡ Γνώση σ 92 95 neΟππ σ 93 96 Βλ notππ σσ 93-94 97 neΟππ σ 94

52

acircπίκεντρο τοUuml acircνδιαφέροντος νa διατάζFη καd νa acircξουσιάζFη τοfς ocircλλους j πολλbς φορbς νa acircπιθυmicroFEacute νa ξεφύγ Fη Σύmicroφωνα πάντα microb τeν permilAλφρεντ permilAντλερ τa ugraveνειρα εrναι agraveκόmicroη microιa oumlκφραση τEacuteς euroδιας σχετικότητας καd τοUuml umlδίου microείγmicroατος γεγονότων καd συναισθηmicroάτων ποf συναντAumlmicroε καd ζοUumlmicroε στeν ξύπνιο microας ^Aπλa διαφέρουν microόνο ποσοτικά καd ugraveχι ποιοτικά ^O permilAντλερ κάνοντας agraveκόmicroα leνα βEacutemicroα πρeς τa acircmicroπρός θεωρεOuml notπως καd iuml Kaρλ Γιούγκ notτι τa ugraveνειρα oumlχουν κάποιο προφητικe χαρακτEacuteρα ugraveχι βέβαια microb τcν oumlννοια τcν iumlποία κακ΅ς προσδίδουν agraveρχαOumlοι λαοd j τa microέντιουmicro laquoTa ugraveνειρα θεωροUumlνταν προφητικa microηνύmicroατα γιa microελλοντικa γεγονότα Σb αeacuteτe κρύβεται microιa microισc agraveλήθεια Erναι agraveλήθεια notτι τe ugraveνειρο agraveποτελεOuml leνα εrδος γέφυρας ποf συνδέει τe πρόβληmicroα τe iumlποOumlο oumlχει νa agraveντιπετωπίσ Fη acircκεOumlνος ποf ccedilνειρεύεται microb τeν στόχο τeν iumlποOumlο acircπιδιώκει Mb αeacuteτc τcν oumlννοια leνα ugraveνειρο γίνεται συχνa πραγmicroατικότητα acircπειδc acircκεOumlνος ποf ccedilνειρεύεται acircνshy΅ ccedilνειρεύεται agraveσκεOumlται στeν regόλο του καd oumlτσι συmicroβάλλει στcν πραγmicroατοποίησή τουraquo98 ^Eποmicroένως τa ugraveνειρα oumlχουν laquoπροφητικe χαρακτEacuteραraquo agraveπe τcν ocircποψη notτι γίνεται microιa διάγνωση notπως microπορεOuml νa κάνFη καd leνας φυσιολογικeς ocircνθρωπος διάγνωση στeν ξύπνιο του γιa τe microέλλον Aναλύει τc ζωή του καd microb βάση τa δεδοmicroένα ποf oumlχει προλέγει χωρdς νa εrναι agraveπόλυτος τe microέλλον ^H euroδια περίπου διεργασία γίνεται καd microέσα στc ζωc τοUuml ccedilνείρου EκεOuml microάλιστα τa δεδοmicroένα ποf oumlχει εrναι πολf πιe εeacuteέλικτα καd κινοUumlνται πολf πιe γρήγορα oumlτσι microπορεOuml νa oumlχFη πιe σίγουρα agraveποτελέσmicroατα γιa τdς προγνώσεις του ^H acircξήγηση ποf δίνει iuml permilAντλερ γιατί πολλοd ocircνθρωποι agraveπευθύνονται σb τσαρλατάνους ποf δEacuteθεν eumlρmicroηνεύουν τe microέλλον εrναι notτι trade agraveνάλυση τ΅ν ccedilνείρων εrναι πολf πιe περίπλοκη agraveπe τcν agraveνάλυση τEacuteς συmicroπεριφορAumlς στeν ξύπνιο Aκόmicroη πολf λίγοι εrναι αeacuteτοί ποf γνωρίζουν τeν eumlαυτό τους agraveκόmicroη καd στeν ξύπνιο laquoKαθόλου παράξενο λοιπόνraquo καταλήγει iuml Bιεννέζος ψυχολόγος laquoποf trade agraveνάλυση τ΅ν ccedilνείρων ξεπερνάει κατa πολf τcν ccedilξυδέρκεια τ΅ν περισσοτέρων agraveνθρώπων καd καθόλου παράξενο ποf microέσα στcν ocircγνοιά τους γιa τdς

98 neΟππ σ 95

53

περιπλοκbς τ΅ν ψυχικ΅ν διεργασι΅ν agraveπευθύνονται στοfς τσαρλατάνουςraquo99 Te ugraveνειρο notπως agraveναφέρει πολf παραστατικa iuml permilAντλερ acircξηγεOumlται σaν leνα βλέmicromicroα στe microέλλον ^O permilAλφρεντ permilAντλερ πιστεύει notτι trade agraveτοmicroικc ψυχολογία oumlχει λύσει τa διάφορα προβλήmicroατα περd τ΅ν ccedilνείρων laquoTe ugraveνειροraquo agraveναφέρει iuml Bιεννέζος ψυχολόγος laquoδbν oumlχει σaν σκοπe νa γίνFη κατανοητό agraveλλa νa ξυπνήσFη διαθέσεις καd αumlσθήmicroατα agraveπe τa iumlποOumlα τe ocircτοmicroο δbν microπορεOuml νa ξεφύγ Fη ^H διάθεση τa αumlσθήmicroατα οicirc συγκινήσεις παραmicroένουν κι iν τa προσέξουmicroε θa καταλάβουmicroε γιατί ccedilνειρευόmicroαστε γιa νa νοιώσουmicroε τe πάθος νa φέρουmicroε τeν eumlαυτό microας σb κάποια διάθεση ποf θa microAumlς καταστήσ Fη icircκανοfς νa πετύχουmicroε κάτι τe iumlποOumlο δbν microποροUumlmicroε νa πετύχουmicroε acircνάντια στc λογικήraquo100 Te ugraveνειρο acircνεργεOuml microέσα στeν ocircνθρωπο agraveκόmicroη καd κατa τc διάρκεια τEacuteς microέρας permilAν λόγου χάριν κάποιος δFEacute στe ugraveνειρό του leναν acircφιάλτη τcν ocircλλη microέρα δbν θa acircνεργFEacute microb θάρρος agraveλλa θa oumlχ Fη κάποιες agraveναστολές ^O permilAντλερ φέρνοντας τe παράδειγmicroα τοUuml δολοφόνου agraveναφέρει notτι leνας τέτοιος ocircνθρωπος δικαιολογεOumlται γιa τc στυγερc πράξη του λέγοντας περίπου αeacuteτa τa λόγια laquoΔbν bullπάρχει θέση στc ζωc γι αeacuteτeν τeν ocircνθρωπο Γι αeacuteτe oumlπρεπε νa τeν σκοτώσωraquo permilEπειτα agraveφοUuml oumlπεισε τeν eumlαυτό του πgς δbν bullπάρχει agraveρκετeς χ΅ρος πάνω στc γc γι αeacuteτeν τeν ocircνθρωπο παρήγαγε leνα frac12ρισmicroένο συναίσθηmicroα τe iumlποOumlο τeν προετοίmicroασε ψυχολογικa γιa τc δολοφονία Erναι δυνατe agraveκόmicroη iuml δολοφόνος νa δFEacute leνα ugraveνειρο τe iumlποOumlο θa τοUuml προκαλέσ Fη leνα frac12ρισmicroένο συναίσθηmicroα Te τελευταOumlο microb τc σειρά του θa τeν egraveθήσFη νa πραγmicroατοποιήσ Fη τeν τελικό του στόχο ποf εrναι trade δολοφονία101 ^O neEλληνας ποιητcς Σιmicroωνίδης εrχε προσκληθEacute στc Mικρa Aσία γιa νa agraveπαγγείλFη κοmicromicroάτια agraveπe τa oumlργα του Δίσταζε notmicroως νa ξεκινήσ Fη καd συνέχεια agraveνέβαλλε τe ταξίδι καd iς τeν περίmicroενε στe λιmicroάνι leνα καράβι Tελικa βλέπει τe eumlξEacuteς ugraveνειρο TοUuml φανερώνεται leνας πεθαmicroένος τeν iumlποOumlο κάποτε εrχε συναντήσει ζωντανe σb leνα δάσος καd τοUuml λέει laquoEπειδc microοUuml

99 neΟππ σ 96 100 ΑΝΤΛΕΡ Ψυχολογία notππ σ 75 101 ΑΝΤΛΕΡ Γνώση notππ σ 96-97

54

φέρθηκες τόσο καλά καd microb φρόντισες σb acircκεOumlνο τe δάσος θa σοUuml δώσω σήmicroερα microιa συmicroβουλή Mcν πdivideAumlς στc Mικρa Aσίαraquo Mετa agraveπe αeacuteτe τe ugraveνειρο iuml Σιmicroωνίδης agraveπεφάσισε iumlριστικa notτι δbν acircπρόκειτο νa ταξιδεύσ Fη Στcν πραγmicroατικότητα notmicroως iuml Σιmicroωνίδης εrχε agraveποφασίσει νa microcν ταξιδεύσ Fη προτοUuml agraveκόmicroη δFEacute τe ugraveνειρο laquoTe ugraveνειροraquo notπως agraveναφέρει acircπιγραmicromicroατικa iuml permilAντλερ laquoecircπλ΅ς τοUuml χρησίmicroεψε γιa νa microεταφερθFEacute στcν κατάλληλη συναισθηmicroατικc διάθεση ποf θa τοUuml acircπέτρεπε νa acircπιmicroείν Fη σb microιa agraveπόφαση ποf brvbarδη εrχε πάρει καd iς microcν καταλάβαινε iuml euroδιος τc σηmicroασία τοUuml ccedilνείρου τουraquo102 Γιa νa eumlρmicroηνεύσουmicroε σωστa leνα ugraveνειρο πρέπει νa καταλάβουmicroε καλa notτι τe ugraveνειρο agraveποτελεOuml συστατικe στοιχεOumlο τEacuteς δηmicroιουργικEacuteς δύναmicroης eumlνeς agraveνθρώπου laquo^O Σιmicroωνίδης χρησιmicroοποίησε τc φαντασία του ποf τeν βοήθησε νa κατασκευάσ Fη microιa σειρa agraveπe διαδοχικa γεγονόταraquo103 Συχνa οicirc ocircνθρωποι αeacuteτοd ξυπνοUumlν microb acircχθρικbς διαθέσεις καd συναισθήmicroατα acircξ αumlτίας eumlνeς συναισθήmicroατος ποf προκάλεσε τe νυκτερινe ugraveνειρο Γι αeacuteτe καd εrναι acircριστικοί καd oumlχουν διάθεση acircπικριτική laquoAeacuteτe microοιάζει microb microιa δηλητηρίαση καd agraveκόmicroα microb τcν κατάσταση τοUuml καταθλιπτικοUuml στcν τελευταία αeacuteτc κατάσταση iuml agraveσθενής microας δηλητηριάζεται microb τe νa σκέφτεται συνέχεια τcν agraveποτυχία τeν θάνατο καd τcν agraveπώλειαraquo104 ^O permilAντλερ διαφοροποιεOuml κάθετα τdς θέσεις καd agraveπόψεις του γιa τa ugraveνειρα agraveπe acircκεOumlνες τοUuml Φρόυντ ^Ως γνωστόν iuml Φρόυντ θεωροUumlσε τa ugraveνειρα icircκανοποίηση γιa παιδικbς σεξουαλικbς acircπιθυmicroίες ^O permilAντλερ agraveπορρίπτει αeacuteτc τc θέση microb τc σκέψη του notτι iν τa ugraveνειρα qταν πραγmicroατικa microιa τέτοια icircκανοποίηση τότε notλα τa πράγmicroατα θa oumlπρεπε νa τa θεωρήσουmicroε σaν microιa τέτοια icircκανοποίηση laquoKάθε σκέψη agraveκολουθεOuml αeacuteτeν τeν δρόmicroο agraveνεβαίνει agraveπe τa βάθη τοUuml agraveσυνειδήτου στc συνείδηση Συνεπ΅ς trade umlδέα τEacuteς σεξουαλικEacuteς icircκανοποίησης δbν oumlχει καmicromicroιa eumlρmicroηνευτικc agraveξία γιa τcν agraveτοmicroικc περίπτωσηraquo105 Πολλbς φορbς τa ugraveνειρα acircκδηλώνονται microb πολλbς παραβολές laquoOicirc παραβολbς εrναι leνα agraveπe τa καλύτερα microέσα νa ξεγελάσ Fης τeν eumlαυτό σου καd τοfς ocircλλους Γιατd microποροUumlmicroε νa

102 neΟππ σ 97 103 neΟππ σσ 97-98 104 neΟππ σ 99 105 neΟππ

55

εeuromicroαστε βέβαιοι πgς leνας ocircνθρωπος ποf χρησιmicroοποιεOuml παραβολές δbν ξέρει iν microπορεOuml νa πείσFη τοfς ocircλλους microb γεγονότα καd microb τc λογική Θέλει ecircπλ΅ς νa microAumlς acircντυπωσιάσ Fη χρησιmicroοποι΅ντας ocircχρηστες καd ποmicroπώδεις παραβολέςraquo106 neOταν leνας ocircνθρωπος καταλάβFη πgς δbν microπορεOuml νa microAumlς πείσ Fη microb τc λογική τότε χρησιmicroοποιεOuml παραβολές ^O permilAντλερ θεωρεOuml notτι τe νa χρησιmicroοποιFEacuteς παραβολbς εrναι microιa αeacuteταπάτη laquoAeacuteτeς εrναι iuml λόγος ποf acircmicroφανίζονται τόσο συχνa στa ugraveνειρα στcν acircκλογc εumlκόνων παραστάσεων κλπ Erναι leνας καλλιτεχνικeς τρόπος νa συναρπάζFης τeν eumlαυτό σουraquo107 ^O permilAλφρεντ permilAντλερ oumlχει βρεOuml microιa microέθοδο βάσει τEacuteς iumlποίας microπορεOuml iuml ocircνθρωπος νa agraveποφεύγFη νa βλέπ Fη ugraveνειρα Στc microέθοδο αeacuteτc κατέληξε agraveπe τe γεγονeς notτι τa ugraveνειρα συναρπάζουν συναισθηmicroατικa acircκεOumlνον ποf τa βλέπει laquoneOταν leνας ocircνθρωπος καταλάβFη τί πραγmicroατικa egraveνειρεύτηκε καd δFEacute ξεκάθαρα π΅ς γοητεύτηκε π΅ς microεταφέρθηκε agraveπe microόνος του σb microιa κατάσταση microέθης θa σταmicroατήσ Fη νa ccedilνειρεύεται Aeacuteτe συνέβηκε microb τeν euroδιο τeν συγγραφέα (τeν permilAλφρεντ permilAντλερ δηλαδή) ποf oumlπαψε νa ccedilνειρεύεται microόλις κατάλαβε ποιa σηmicroασία oumlχουν τa ugraveνειραraquo108 Πολλbς φορbς τίθεται τe acircρώτηmicroα laquoΓιατί microερικοd ocircνθρωποι δbν ccedilνειρεύονται ποτέ τουςraquo ^H agraveπάντηση τοUuml permilAντλερ στe καίριο acircρώτηmicroα αeacuteτό trade iumlποία microAumlς βρίσκει agraveπολύτως σύmicroφωνους εrναι notτι laquoπρόκειται γιa agraveνθρώπους ποf δbν θέλουν νa αeacuteταπατηθοUumlν Bρίσκονται συνέχεια σb κίνηση καd εrναι πολf λογικοί agraveντιmicroετωπίζουν πρόθυmicroα τa προβλήmicroατά τους permilAνθρωποι αeacuteτοUuml τοUuml εeuroδους ξεχνοUumlν πολf γρήγορα τa ugraveνειρά τους notταν καmicroιa φορa ccedilνειρεύωνται Ta ξεχνοUumlν τόσο γρήγορα ποf πιστεύουν πgς δbν egraveνειρεύτηκαν καθόλουraquo109 ^O permilAντλερ θέτει ocircλλο leνα acircρώτηmicroα laquoAληθεύει trade θεωρία notτι πάντα ccedilνειρευόmicroαστε ξεχνAumlmicroε notmicroως τa περισσότερα ugraveνειραraquo110 ^O permilAντλερ θεωρεOuml πώς iν δεχτFEacute τc θεωρία αeacuteτή τότε αeacuteτe σηmicroαίνει πgς πρέπει νa eumlρmicroηνεύσουmicroε διαφορετικa τe γεγονeς notτι microερικοd ocircνθρωποι δbν ccedilνειρεύονται ποτέ Tότε iν δεχτοUumlmicroε αeacuteτc τc θεωρία πρόκειται γιa agraveνθρώπους ποf ccedilνειρεύονται agraveλλa ποf ξεχνοUumlν συνέχεια τa ugraveνειρά τους ^O

106 neΟππ σ 100 107 neΟππ 108 neΟππ σ 101 109 neΟππ 110 neΟππ

56

permilAντλερ διαφωνεOuml microb αeacuteτc τc θεωρία καd πιστεύει πgς bullπάρχουν τόσο ocircνθρωποι ποf δbν ccedilνειρεύονται ποτέ τους notσο καd ocircνθρωποι ποf ccedilνειρεύονται καd ξεχνοUumlν τa ugraveνειρά τους Kατa τcν προσωπική microου acircκτίmicroηση θεωρ΅ notτι τa ugraveνειρα εrναι microιa διαρκcς κατάσταση microέσα στc συνείδηση τοUuml agraveνθρώπου Θa microπορούσαmicroε νa ποUumlmicroε agraveκόmicroη notτι τa ugraveνειρα εrναι microιa διαρκcς oumlκφραση τοUuml bullποσυνειδήτου τοUuml agraveνθρώπου permilAλλοτε τe bullποσυνείδητο acircκφράζεται oumlντονα καd ocircλλοτε πιe bullποτονικά ^Eποmicroένως bullπάρχει microιa iumlριακc γραmicromicroή τcν iumlποία iν ξεπεράσουν τa ugraveνειρα τότε γίνονται agraveντιληπτά frac12ς ugraveνειρα καd oumlτσι περιέρχονται στc γνώση τοUuml agraveνθρώπου Γι αeacuteτe bullπάρχουν ocircνθρωποι ποf laquoδbν βλέπουν ποτέ τους ugraveνειραraquo ocircνθρωποι ποf σπάνια βλέπουν καd τdς περισσότερες φορbς τa ξεχνοUumlν ocircνθρωποι ποf βλέπουν agraveρκετa ugraveνειρα καd ocircνθρωποι ποf καd στeν ξύπνιο τους agraveκόmicroη βλέπουν φαντασίες καd ugraveνειρα Aeacuteτe agraveποδεικνύει notτι τa ugraveνειρα βλέποντάς τα microέσα στe γενικe πρOumlσmicroα τEacuteς ψυχολογίας τοUuml βάθους εrναι microιa διαρκcς oumlκφραση τοUuml bullποσυνειδήτου ποf ocircλλοτε γίνεται agraveντιληπτή καd ocircλλοτε ugraveχι ^O permilAλφρεντ permilAντλερ σb αeacuteτe τe acircρώτηmicroα δίνει agraveπάντηση microb βάση τe laquoστfλraquo ζωEacuteς laquoΣb ugraveνειρα ποf acircπανέρχονται acircκφράζεται τe laquoστfλraquo ζωEacuteς eumlνeς agraveνθρώπου πολf πιe ξεκάθαρα agraveπe notτι acircκφράζεται σb ugraveνειρα ποf acircmicroφανίζονται microία microόνο φορά neEνα ugraveνειρο ποf acircπανέρχεται εrναι γιa microAumlς agraveδιάσειστο καd agraveδιαφιλονίκητο δεOumlγmicroα γιa τe ποUuml βρίσκεται κάθε φορa iuml στόχος bullπεροχEacuteςraquo111 ^O permilAντλερ πιστεύει πgς τa σύντοmicroα ugraveνειρα εrναι πιe κατανοητa agraveπe τa acircκτεταmicroένα ^O ocircνθρωπος iuml iumlποOumlος βλέπει acircκτεταmicroένα ugraveνειρα δbν oumlχει agraveκόmicroη καταλήξει σb microιa τελειωτικc agraveπόφαση Ψάχνει agraveκόmicroη νa βρFEacute microιa γέφυρα agraveνάmicroεσα στe πρόβληmicroά του καd τeν στόχο του laquoMερικbς φορbς τe ugraveνειρο agraveποτελεOumlται agraveπe microιa microόνο εumlκόνα agraveπe λίγες microόνο λέξεις καd δείχνει πgς acircκεOumlνος ποf ccedilνειρεύεται γυρεύει στcν πραγmicroατικότητα leναν τρόπο νa αeacuteταπατηθFEacute notσο γίνεται πιe γρήγοραraquo112 Πολλbς φορbς εrναι ποf συναντοUumlmicroε τe ugraveνειρο τEacuteς laquoπτώσηςraquo Σ αeacuteτe iuml ccedilνειρευόmicroενος βλέπει πgς πέφτει agraveπe

111 neΟππ σ 102 112 neΟππ

57

κάπου Aeacuteτe τοUuml δηmicroιουργεOuml τcν αeuroσθηση πgς πρέπει νa προσέξFη νa microcν ξεπερν divideAuml τa notρια διότι κινδυνεύει νa bullποστFEacute wττα καd πανωλεθρία permilAλλοτε πάλι βρίσκουmicroε τe ugraveνειρο τEacuteς πτήσης Aeacuteτe τe ugraveνειρο εrναι συmicroβολισmicroeς τEacuteς bullπεροχEacuteς καd microb αeacuteτe βλέπουmicroε νa acircκφράζεται iuml τρόπος νa πετύχουmicroε κάτι τe iumlποOumlο στcν πραγmicroατικότητα δbν microποροUumlmicroε νa τe πετύχουmicroε Mερικbς φορbς τe ugraveνειρο τEacuteς πτήσης συνδέεται καd microb τe ugraveνειρο τEacuteς πτώσης neOποιος πετdivideAuml ψηλά πέφτει χαmicroηλά brvbar notπως θa λέγαν οicirc Bιεννέζοι laquohAν δbν εrχες πετάξει ψηλά δbν θa εrχες πέσει agraveπe acircκεOuml acircπάνωraquo113 Συχνa συναντοUumlmicroε τe ugraveνειρο στe iumlποOumlο τe ocircτοmicroο καταδιώκεται agraveπe κάποιον ocircνθρωπο j κάποιο ζshy΅ο AeacuteτοUuml τοUuml εeuroδους τa ugraveνειρα microAumlς δείχνουν πόσο βαθιa χαρακτηρίζει τeν ocircνθρωπο trade agraveντίληψη πgς iuml euroδιος εrναι πιe agraveδύνατος agraveπe τοfς ocircλλους laquoAeacuteτa τa ugraveνειρα agraveποκαλύπτουν leνα βαθf αeuroσθηmicroα κατωτερότηταςraquo114 ^O permilAντλερ καταλήγοντας σb κάποιες διαπιστώσεις θέτει τe acircρώτηmicroα τί εrναι iuml asympπνος Πολλοd oumlχουν τοποθετηθEacute στe acircρώτηmicroα αeacuteτό Mερικοd oumlχουν πεOuml notτι iuml asympπνος εrναι τe agraveντίθετο τοUuml ξύπνου permilAλλοι πάλι λέγουν πgς iuml asympπνος εrναι leνας microικρeς θάνατος καd iuml θάνατος leνας microεγάλος asympπνος ^O permilAντλερ θεωρεOuml πgς iuml asympπνος δbν βρίσκεται σb agraveντίθεση microb τe ξύπνο agraveλλa εrναι microAumlλλον microιa βαθmicroίδα τοUuml ξύπνου laquoΣτeν asympπνοraquo agraveναφέρει iuml permilAντλερ laquoδbν εeuromicroαστε agraveποκοmicromicroένοι agraveπe τc ζωή Aντίθετα καd σκεφτόmicroαστε καd agraveκοUumlmicroε στeν asympπνο microας Γενικa acircκδηλώνονται στeν asympπνο οicirc euroδιες τάσεις ποf acircκδηλώνονται καd στeν ξύπνοraquo115 ^Yπάρχουν microητέρες πού acircνshy΅ κανένας θόρυβος δbν τdς acircνοχλεOuml ξυπνοUumlν agravemicroέσως microόλις agraveκούσουν τcν παραmicroικρc κίνηση agraveπe τe παιδί τους Te γεγονeς acircπίσης notτι δbν πέφτουmicroε agraveπe τe κρεββάτι microας στe πάτωmicroα αeacuteτe microAumlς iumlδηγεOuml στe συmicroπέρασmicroα πώς agraveκόmicroη καd notταν κοιmicroώmicroαστε λειτουργοUumlν κάποιες αumlσθήσεις καd agraveντιλαmicroβανόmicroαστε τa notρια γύρω microας Erναι βασικc agraveρχc τEacuteς microεθόδου τEacuteς bullπνώσεως πώς γιa νa acircπιτύχ Fη trade asympπνωση πρέπει νa bullπάρχFη agraveπόλυτη συνεργασία καd

113 ΑΝΤΛΕΡ Ψυχολογία notππ σ 91 114 neΟππ 115 ΑΝΤΛΕΡ Γνώση notππ σ 102

58

bullπακοc τοUuml bullπνωτιζοmicroένου laquoΣτcν asympπνωση microποροUumlmicroε νa καταφέρουmicroε leναν ocircνθρωπο νa παραγάγFη εumlκόνες umlδέες καd agraveναmicroνήσεις ποf οicirc διάφορες agraveναστολές του δbν θa acircπέτρεπαν νa βγοUumlν στcν acircπιφάνεια στeν ξύπνο τουraquo116 ^O permilAντλερ θεωρεOuml notτι trade asympπνωση frac12ς microέθοδος κρύβει frac12ρισmicroένους κινδύνους καd δbν τcν oumlχει σb umlδιαίτερη bullπόληψη ΘεωρεOuml notτι microπορεOuml νa χρησιmicroοποιEacuteται microόνο σb περίπτωση ποf iuml agraveσθενcς δbν acircmicroπιστεύεται καmicroιa ocircλλη microέθοδο

116 neΟππ σ 103

59

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ΄ Απόψεις τοUuml Bίκτωρ Φρaνκλ γιa τa ugraveνειρα

neΟπως brvbarδη oumlχουmicroε agraveναφέρει καd στcν εumlσαγωγή iuml Tζόζεφ

Φάmicroπρυ εrναι iuml συγγραφέας τοUuml βιβλίου laquoΛογοθεραπείαraquo τe iumlποOumlο περιέχει leνα σύστηmicroα acircφαρmicroογEacuteς της καd agraveναζητήσεως νοήmicroατος στc ζωή σύmicroφωνα microb τc θεωρία τοUuml καθηγητEacute Bίκτωρ Φράνκλ Mέσα στdς προσωπικbς agraveνακαλύψεις iuml Φάmicroπρυ agraveναφέρει καd τc γέννηση τEacuteς umlδέας notτι iuml Θεeς δbν qταν ecircπλa leνας Nοmicroοθέτης agraveλλa καd leνας δηmicroιουργικeς Συγγραφέας καd Eκδότης Aeacuteτeς βέβαια δηmicroιούργησε κατa τρόπο διαφορετικe agraveπe acircκεOumlνο ποf δηmicroιουργοUumlν οicirc θνητοd-συγγραφεOumlς ποf πλάθουν microιa icircστορία καd asympστερα τc γράφουν σύmicroφωνα microb τe περίγραmicromicroά της Aναρωτιέται τελικά microήπως iuml κόσmicroος φτειάχτηκε asympστερα agraveπe agraveλλεπάλληλες acircκδόσεις microAumlλλον παρa microb τc συγγραφc σύmicroφωνα microb τe περίγραmicromicroα - microb πειραmicroατισmicroοfς microAumlλλον παρa microb προβλέψεις117 Tελικa iuml Φάmicroπρυ νοιώθει κάποιες acircνοχές γιατd εrχε acircπινοήσει leνα Θεό ποf qταν agraveπρόσωπος agraveπροσδιόριστος leνας αumlώνιος Eκδότης Δηmicroιουργeς πλέον γιa τeν Φάmicroπρυ δbν qταν iuml Θεός agraveλλa iuml euroδιος iuml ocircνθρωπος Aναφέρει microάλιστα καd τa eumlξEacuteς χαρακτηριστικά δηλωτικa τEacuteς laquoagraveθεϊστικEacuteςraquo κατάστασης στcν iumlποία εrχε καταλήξει laquooHταν leνας Θεός ποf εrχα acircγg δηmicroιουργήσει καd ugraveχι Aeacuteτeς acircmicroένα Kατηγόρησα τeν eumlαυτό microου ποf qmicroουν ocircθεος χωρdς notmicroως νa oumlχω τe θάWregος νa agraveντιmicroετωπίσω τdς συνέπειες τEacuteς agraveπιστίας microουraquo118 ^O Φάmicroπρυ καταλήγει agraveκόmicroη σb κάποιες πρακτικEacuteς φύσεως διαπιστώσεις γιa τc ζωή Mb τc λογοθεραπεία εrναι πεπεισmicroένος notτι microέσα στc ζωή microας πρέπει νa προχωροUumlmicroε βEacutemicroα microb βEacutemicroα καd νa microc γυρεύουmicroε τe microεγαλει΅δες σχέδιο agraveλλa τcν εeacuteκαιρία τEacuteς κάθε στιγmicroEacuteς ΘεωρεOuml notτι microb αeacuteτe τeν τρόπο microποροUumlmicroε νa πάρουmicroε microιa φευγαλέα γεύση τοUuml microεγαλειώδους σχεδίου119 ^O Φάmicroπρυ oumlχοντας πολλa acircρωτήmicroατα γύρω agraveπe τc ζωή ζητοUumlσε acircπίmicroονα τcν agraveπάντησή τους laquoEνshy΅ τe κακe καd trade agraveδικία

117 Βλ FABRY Λογοθεραπεία σσ 36-37 118 neΟππ σ 38 119 neΟππ σ 42

60

θριάmicroβευαν microερικοd agraveπe τοfς φίλους microουraquo agraveναφέρει laquoβρEacuteκαν παρηγοριa σb microιa θρησκεία ποf σb καλοfς καιροfς δbν εrχε γι αeacuteτοfς κανένα νόηmicroα Mιa παρατήρηση ποf εrχε κάνει leνας συmicromicroαθητής microου τeν iumlποOumlο συνάντησα agraveργότερα στc Nέα ^Yόρκη παραmicroένει agraveκόmicroη καρφωmicroένη στe microυαλό microου iν δbν σκεφτόmicroουνα notτι πίσω agraveπ notλα αeacuteτa bullπEacuteρχε κάποιο νόηmicroα θa αeacuteτοκτονοUumlσαraquo120 ^O ocircνθρωπος notταν δbν βρίσκεται σb κίνδυνο trade ζωή του j δbν περνAuml δυσκολίες τότε συνήθως δbν προσεγγίζει τeν Θεό agraveλλa βρίσκεται microακριa agraveπe τc θρησκεία του καd agravemicroέριmicroνος γιa iumlποιεσδήποτε microεταφυσικbς agraveναζητήσεις neOταν notmicroως τeν acircπισκεφθFEacute trade χάρη τοUuml ΘεοUuml microέσα agraveπe κάποιες δυσκολίες τEacuteς ζωEacuteς notπως agraveWregώστειες πόλεmicroοι πεOumlνα τότε αeacuteτeς προστρέχει στeν Θεό καd agraveναζητAuml στήριγmicroα καd βακτηρία neOmicroως iuml Θεeς δbν ζητAuml agraveπe acircmicroAumlς νa τeν πλησιάζουmicroε microέσshyω τEacuteς προσευχEacuteς microόνο στdς δυσκολίες καd ταλαιπωρίες τEacuteς ζωEacuteς notποτε δηλαδc τeν oumlχουmicroε agraveνάγκη agraveλλa πάντοτε καd agraveδιάκοπα νa ζητοUumlmicroε τe oumlλεός Tου ^H στάση τοUuml agraveνθρώπου ποf microόνο στdς δυσκολίες βρίσκεται κοντa στeν Θεό θa microποροUumlσε νa χαρακτηριστFEacute laquoσυmicroφεροντολογικcraquo microb τcν κακc oumlννοια καd περιεχόmicroενο τοUuml notρου Te καλ΅ς νοούmicroενο notmicroως συmicroφέρον τοUuml agraveνθρώπου εrναι νa βρίσκεται σb agraveδιάκοπη acircπικοινωνία microb τeν Θεό microέσshyω τEacuteς προσευχEacuteς τ΅ν agraveρετ΅ν καd τEacuteς acircπάξιας συmicromicroετοχEacuteς στa θεOumlα microυστήρια Oicirc πιe πολλοd ocircνθρωποι agraveναζητοUumlν microέσα στc ζωc τc δόξα Γνωστe εrναι τe regητό ποf λέγει laquoΠολλοd τe χρEacutemicroα acircmicroίσησαν τcν δb δόξαν οeacuteδείςraquo permilAλλοι acircπιζητοUumlν τe χρEacutemicroα τe iumlποOumlο καd θέτουν frac12ς κέντρο τοUuml acircνδιαφέροντός τους Kάποιοι ocircλλοι acircπίσης acircπιζητοUumlν τdς tradeδονbς καd τdς agraveπολαύσεις permilAλλοι τέλος acircπιζητοUumlν τcν εeacuteτυχία neOmicroως iuml Φάmicroπρυ φτάνει σb leνα σηmicroαντικe πόρισmicroα microέσα agraveπe τc microέθοδο καd φιλοσοφία τEacuteς Λογοθεραπείας laquoAeacuteτό ποf oumlmicroαθα agraveπe τc λογοθεραπεία εrναι notτι τe πιe σηmicroαντικe γιa τeν ocircνθρωπο εrναι trade agraveναζήτηση γιa νόηmicroα στc ζωή καd ugraveχι trade agraveναζήτηση γιa εeacuteτυχία notτι acircmicroεOumlς οicirc euroδιοι agraveνοίγουmicroε τeν δρόmicroο πρeς τdς agraveπογοητεύσεις καd τc microαταίωση τ΅ν acircπιθυmicroι΅ν microας acircφόσον agraveναmicroένουmicroε agraveπe τc ζωc νa εrναι βασικa εeacuteχάριστηraquo121

120 neΟππ σ 36 121 neΟππ σ 41

61

^O Tζόζεφ Φάmicroπρυ καταλήγει τελικa στe agraveποφατικe συmicroπέρασmicroα notτι laquoκανένας ocircνθρωπος δbν microπορεOuml νa ξέρ Fη τcν agraveληθινc φύση τοUuml ΘεοUuml neOλες οicirc oumlννοιες περd ΘεοUuml εrναι agraveνθρώπινες oumlννοιες Te κάθε ocircτοmicroο θa πρέπFη νa acircπεξεργάζεται τcν umlδέα περd ΘεοUuml σύmicroφωνα microb τdς δικές του προσωπικbς acircmicroπειρίεςraquo122 Συγκρίνοντας βέβαια τcν κατάληξη τοUuml Φάmicroπρυ microb τcν agraveποφατικc θεολογία τ΅ν νηπτικ΅ν πατέρων τEacuteς Eκκλησίας microας θa λέγαmicroε notτι συmicroπίπτει microόνο στe leνα σκέλος ποf εrναι τe agraveκατάληπτο τEacuteς οeacuteσίας του ΘεοUuml Te δεύτερο σκέλος εrναι τe καταληπτe τ΅ν acircνεργει΅ν τοUuml ΘεοUuml Σ αeacuteτe τe microέρος δbν φτάνει iuml Φάmicroπρυ microέσα agraveπe τdς προσωπικές του agraveνακαλύψεις ^O Nίτσε θεωρεOumlται agraveπe τοfς κυριώτερους acircκπροσώπους τEacuteς microηδενιστικEacuteς θεωρίας ^O Bίκτωρ Φρaνκλ microέσα στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως συνειδητοποίησε τc στενc σχέση ποf bullπάρχει agraveνάmicroεσα στdς microηδενιστικbς θεωρίες τοUuml Nίτσε καd τc ζωή notπως εrναι στcν πραγmicroατικότητα ^Yποστηρίζει notτι οicirc βαρβαρότητες τ΅ν στρατοπέδων συγκεντρώσεως δbν acircπινοήθηκαν στa γραφεOumlα τ΅ν Nαζί agraveλλa στa συγγράmicromicroατα τ΅ν φιλοσόφων τοUuml microηδενισmicroοUuml123 ^O Φάmicroπρυ περιγράφοντας microέσα στe βιβλίο του τc Λογοθεραπεία frac12ς microέθοδο ποf acircγκαινίασε iuml Bίκτωρ Φράνκλ θεωρεOuml notτι trade λογοθεραπεία περιέχει καd microιa φιλοσοφία ποf microπορεOuml νa βοηθήσFη τοfς agraveνθρώπους νa διατηροUumlν τcν ψυχική τους bullγεία ^O Bίκτωρ Φρaνκλ τοποθετεOuml τeν ocircνθρωπο στc σωστή του θέση microέσα στcν τάξη τ΅ν πραγmicroάτων laquopermilEχει agraveποκαταστήσει microέσα στc σκέψη microας τeν κόσmicroο στc θέση τοUuml χάους τcν τάξη microέσα agraveπe τcν agraveταξία τe νόηmicroα microέσα agraveπe τcν oumlλλειψη νοήmicroατοςraquo124 neEνα βασικe σηmicroεOumlο τόσο τEacuteς bullπαρξιακEacuteς φιλοσοφίας τοUuml 20οUuml αumlώνα notσο καd τEacuteς ψυχολογίας εrναι νa βλέπ Fη τeν ocircνθρωπο στcν iumlλότητά του ^O Bίκτωρ Φρaνκλ θεώρησε notτι αeacuteτό ποf χρειαζόταν qταν trade κατανόηση τοUuml agraveνθρώπου στcν iumlλότητά του laquopermilAφησα κατa microέροςraquo θυmicroAumlται agraveργότερα iuml Φράκλ laquonotτι εrχα microάθει agraveπe τοfς microεγάλους microου δασκάλους κι ocircρχισα ν agraveκούω αeacuteτά ποf microοUuml oumlλεγαν οicirc agraveσθενεOumlς microου - προσπαθ΅ντας νa microάθω

122 neΟππ σ 36-37 123 neΟππ σ 43 124 neΟππ σ 40

62

agraveπe αeacuteτούςraquo125 ^H agraveναγωγc τοUuml Φρaνκλ agraveπe τa γεγονότα τ΅ν agraveσθεν΅ν του καd τa δικά του πορίσmicroατα στdς βασικbς agraveρχbς τEacuteς Λογοθεραπείας agraveποτελεOuml τc βασική του agraveρχή πάνω στcν iumlποία θεmicroελιώνεται notλη trade βάση τEacuteς Λογοθεραπείας ^O Bίκτωρ Φράνκλ περιγράφοντας τc ζωc στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως agraveναφέρεται καd στe εrδος τ΅ν ccedilνείρων ποf oumlβλεπαν οicirc κρατούmicroενοι ^H agraveνάγκη νa διατηρηθοUumlν ζωντανοd τοfς bullποβίβαζε τcν acircσωτερικc ζωc σ leνα πρωτόγονο acircπίπεδο Ta ugraveνειρα τ΅ν κρατουmicroένων φανέρωναν τdς acircπιθυmicroίες καd τοfς πόθους τους ^H agraveδυναmicroία πολλbς φορbς τ΅ν κρατουmicroένων νa icircκανοποιήσουν τdς πιe στοιχειώδεις acircπιθυmicroίες τοfς frac12δηγοUumlσαν στcν agraveναζήτηση τEacuteς acircκπληρώσεώς τους στa ugraveνειρα Aναφερόmicroενος iuml Φρaνκλ στa ugraveνειρα παρατηρεOuml τa eumlξEacuteς laquoTί egraveνειρευόταν πιe συχνa iuml κρατούmicroενος Ωνειρευόταν ψωmicroί γλυκά τσιγάρα κι leνα frac12ραOumlο ζεστe microπάνιοraquo126 Aπe τa παραπάνω συmicroπεραίνουmicroε notτι οicirc κρατούmicroενοι egraveνειρευόντουσαν τa agraveγαθά τa iumlποOumlα στεροUumlνταν ^H microεγάλη καd bullπερβολικc στέρηση microέσα στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως τ΅ν agraveναγκαίων bullλικ΅ν agraveγαθ΅ν τa iumlποOumlα agraveπαιτοUumlνται γιa νa microπορέσFη κάποιος νa acircπιβιώσ Fη τοfς frac12δηγοUumlσε στe νa βλέπουν τa bullλικa αeacuteτa agraveγαθa microέσα στa ugraveνειρά τους Aπe τa παραπάνω notmicroως acircξάγεται agraveβίαστα τe acircρώτηmicroα κατa πόσον τa ugraveνειρα αeacuteτa egraveφελοUumlσαν laquo^O ccedilνειρευόmicroενος qταν microοιραOumlο ν agraveφυπνίζεται agraveπ αeacuteτά γιa νa acircπανέλθFη στcν πραγmicroατικότητα τEacuteς ζωEacuteς τοUuml στρατοπέδου καd στcν τροmicroερc agraveντίθεση microεταξf αeacuteτEacuteς καd τ΅ν ψευδαισθήσεων τοUuml ccedilνείρουraquo127 ^H φρικτc πραγmicroατικότητα στcν iumlποία ζοUumlσαν οicirc κρατούmicroενοι βρισκόταν σb πλήρη agraveντίθεση microb τοfς πόθους καd τdς acircπιθυmicroίες τdς iumlποOumlες egraveνειρευόντουσαν Tίποτα notmicroως δbν qταν πιe φρικτe agraveπe τcν πραγmicroατικότητα Tόσο microεγάλη qταν trade acircξαθλίωση Mb πολf παραστατικe τρόπο περιγράφει iuml Φράνκλ τόσο τcν πραγmicroατικότητα notσο καd τa notσα αumlσθανόντουσαν laquoΔbν θa ξεχάσω ποτέ notταν microιa νύκτα ξύπνησα agraveπe τa βογγητa eumlνeς συγκρατουmicroένου microου ποf στριφογύριζε agraveνήσυχα

125 neΟππ σ 44 126 FRANKL Νόηmicroα σσ 49 127 neΟππ σ 49

63

στeν asympπνο του καd πού προφαν΅ς θa oumlβλεπε leνα τροmicroερe acircφιάλτη Eπειδc πάντοτε oumlνοιωθα umlδιαίτερη λύπη γιa κείνους ποf bullπέφεραν agraveπe τροmicroακτικa ugraveνειρα j παραλήρηmicroα brvbarθελα νa ξυπνήσω αeacuteτe τeν ταλαίπωρο Ξαφνικά notmicroως τράβηξα πίσω τe χέρι microου ποf qταν leτοιmicroο νa τeν σκουντήξFη τροmicroαγmicroένος γι αeacuteτό ποf acircπρόκειτο νa κάνω Tc στιγmicroc acircκείνη συνειδητοποίησα πλήρως τe γεγονeς notτι κανένα ugraveνειρο notσο τροmicroερe κι iν εrναι δbν θa microποροUumlσε νά ταν πιe φοβερe agraveπe τcν πραγmicroατικότητα τοUuml στρατοπέδου ποf microAumlς περιέβαλλε καd στcν iumlποία brvbarmicroουν leτοιmicroος νa τeν acircπαναφέρωraquo128 ^H παραπάνω agraveφήγηση φανερώνει τcν τροmicroερc acircξαθλίωση στcν iumlποία τοfς εrχε καταντήσει trade ζωc στe στρατόπεδο συγκεντρώσεως Kαd iuml πιe microεγάλος acircφιάλτης ποf microποροUumlσε νa δFEacute κάποιος στe ugraveνειρό του qταν microικρeς microπροστa στcν εumlκόνα ποf παρουσίαζε τe στρατόπεδο συγκεντρώσεως Παρόmicroοια περίπτωση microb τcν προηγούmicroενη βλέπουmicroε καd στcν agraveφήγηση τοUuml Θεοδόση Παπαχριστοδούλου agraveπe τcν KυπεροUumlντα ^O Θεοδόσης bullπEacuteρξε agraveγωνιστής τόσο κατa τeν B΄ Παγκόσmicroιο πόλεmicroο notσο καd κατa τeν acircπικe agraveγ΅να τEacuteς EOKA τοUuml 1955-59 γιa τcν agraveποτίναξη τοUuml AγγλικοUuml ζυγοUuml agraveπe τcν Kύπρο καd τcν leνωση τEacuteς Kύπρου microb τcν ^Eλλάδα Πρeς τe τέλος τοUuml B΄ Παγκοσmicroίου Πολέmicroου acircπειδc δbν εrχε φαγητό oumlτρωγαν notτιδήποτε φίδια agraveφοUuml agraveφαιροUumlσαν τe δηλητήριο σαUumlρες ποντικοfς καd ocircλλα neEνα βράδυ δbν εrχαν τίποτα νa φAumlνε καd acircπεινοUumlσαν πολύ ^O Θεοδόσης ξάπλωσε νa κοιmicroηθFEacute καd τότε acircmicroφανίζεται στe ugraveνειρό του iuml neAγιος Γεώργιος regωτ΅ντάς τον laquoΠειν divideAumlςraquo ^O Θεοδόσης τότε τοUuml agraveπάντησε laquoΠάρα πολύraquo Tότε iuml neAγιος Γεώργιος τοUuml λέγει laquopermilEλα νa σb πάρω νa φAumlmicroεraquo Tότε iuml neAγιος Γεώργιος τeν πEacuteρε καd κάθισαν microαζd πάνω στe ocircλογο καί σaν νa πετοUumlσαν oumlφτασαν στcν KυπεροUumlντα Teν πEacuteρε στe σπίτι του oHταν Σήκωση καd oumlτρωγαν notλοι οicirc συγγενεOumlς microαζί ^O Θεοδόσης κάθισε καd oumlφαγε AφοUuml τελείωσαν τότε κάθισε πάλι στe πίσω microέρος τοUuml agraveλόγου καd iuml neAγιος τeν πEacuteρε πίσω neOταν τe πρωd ξύπνησε qταν χορτAumlτος καd γιa τρεOumlς microέρες δbν oumlνοιωθε πεOumlνα129

128 neΟππ σσ 49-50 129 Βλ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗ Αναmicroνήσεις σ 18

64

Στcν περίπτωση αeacuteτc βλέπουmicroε notτι microαζd microb τe ugraveνειρο στe iumlποOumlο βλέπει κανεdς τdς acircπιθυmicroίες του λειτουργεOuml καd τe θαUumlmicroα ^O Θεοδόσης iν καd πεινασmicroένος microετa agraveπe τe ugraveνειρο γιa τρεOumlς microέρες δbν αumlσθανόταν πεOumlνα Ta στρατόπεδα συγκεντρώσεως στa iumlποOumlα κρατοUumlσαν οicirc Γερmicroανοd τοfς ^Eβραίους qταν χωριστa γιa τοfς ocircνδρες καd χωριστa γιa τdς γυναOumlκες Mέσα σb τέτοιου εeuroδους φυλακbς αeacuteτό ποf συνήθως παρατηρεOumlται εrναι trade σεξαουαλικc διαστροφή neOπως notmicroως περιγράφει iuml Bίκτωρ Φράνκλ microέσα στa Nαζιστικa στρατόπεδα συγκεντρώσεως δbν bullπEacuteρχε σχεδeν καθόλου σεξουαλικc διαστροφή Λόdivideγshyω τοUuml bullποσιτισmicroοUuml δbν bullπEacuteρχε γενικa trade σεξουαλικc iumlρmicroή neOταν τοποθετήσουmicroε τa oumlνστικτα σb κάποια icircεραρχικc σειρά βλέπουmicroε notτι τe oumlνστικτο τEacuteς αeacuteτοσυντήρησης εrναι τελικa πολf πιe δυνατe agraveπe τe γενετήσιο oumlνστικτο Σ αeacuteτe τe ecircπλe συmicroπέρασmicroα φθάνει agraveβίαστα κάποιος microελετ΅ντας τa oumlργα τοUuml Bίκτωρ Φράνκλ Πολλa agraveπe τa ugraveνειρα ποf συνήθως βλέπουν οicirc ocircνθρωποι περιστρέφονται γύρω agraveπe τe γενετήσιο oumlνστικτο Στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως notmicroως τa σαρκικa ugraveνειρα qταν εrδος πολυτελείας laquoAκόmicroα καd στa ugraveνειρά του iuml κρατούmicroενος δbν φαινόταν νa acircνδιαφέρεται γιa τe σέξ παρόλο ποf notλες οicirc agraveπογοητεύσεις του καd τa λεπτότερα καd agraveνώτερα αumlσθήmicroατά του oumlβρισκαν iumlριστικc διέξοδο στa ugraveνειραraquo130 ^O Bίκτωρ Φρaνκλ στe βιβλίο του laquo^O Θεeς τοUuml agraveσυνειδήτουraquo κεφάλαιο τέταρτο περιγράφει κάποια ugraveνειρα agraveσθεν΅ν microέσα agraveπe τa iumlποOumlα agraveναλύοντάς τα bullπαρξιακά microπορεOuml κάποιος νa γνωρίσFη τe πνευmicroατικe agraveσυνείδητο Aeacuteτa τa ugraveνειρα περιστρέφονται κυρίως γύρω agraveπe τc θρησκευτικότητα τοUuml agraveνθρώπου ^O Φρόυντ εumlσήγαγε τcν κλασσικc microέθοδο τEacuteς eumlρmicroηνείας τ΅ν ccedilνείρων ^H microέθοδος αeacuteτc oumlχει σaν βάση της τοfς acircλεύθερους συνειρmicroούς Mb τc microέθοδό του iuml Φρόυντ agraveποκαλύπτει τe acircνστικτ΅δες agraveσυνείδητο ^O Bίκτωρ Φρaνκλ εrναι iuml εumlσηγητcς τEacuteς bullπαρξιακEacuteς agraveνάλυσης τ΅ν ccedilνείρων Ta ugraveνειρα σύmicroφωνα microb τeν Φράνκλ εrναι τa agraveληθινa δηmicroιουργήmicroατα τοUuml agraveσυνειδήτου Σκοπeς τEacuteς bullπαρξιακEacuteς agraveνάλυσης τ΅ν ccedilνείρων εrναι τe νa oumlλθουν στe φ΅ς

130 FRANKL Νόηmicroα notππ σ 53

65

ugraveχι microόνο στοιχεOumlα τοUuml acircνστικτώδους agraveσυνειδήτου notπως acircπιχειρεOuml iuml Φρόυντ agraveλλa καd στοιχεOumlα τοUuml πνευmicroατικοUuml agraveσυνειδήτου131 Πολλbς φορbς τe ugraveνειρο agraveποτελεOuml προειδοποίηση πρeς τeν ccedilνειρευόmicroενο acircνshy΅ ocircλλοτε acircκφράζει microιa αeacuteτοmicroοmicroφή Kαd στdς δύο περιπτώσεις τe ugraveνειρο εrναι oumlκφραση τEacuteς συνειδήσεως132 permilAλλες φορbς στa ugraveνειρα συναντοUumlmicroε τa προσωπικa προβλήmicroατα τοUuml agraveρρώστου νa agraveναφέρωνται τόσο στc θρησκεία γενικά notσο καd στοfς θρησκευτικοfς θεσmicroοfς πιe εumlδικά133 Πολλbς φορbς οicirc ocircνθρωποι κάθε tradeλικίας ντρέπονται νa δείξουν τc θρησκευτικότητά τους καd προσπαθοUumlν microb κάθε τρόπο νa τcν agraveποκρύψουν ^H ντροπc αeacuteτc δbν oumlχει καmicromicroιa σχέση microb νευρωτικc agraveναστολή agraveλλά σύmicroφωνα microb τeν Φράνκλ oumlχει leνα ξεχωριστe προστατευτικe ρόλο στcν agraveγάπη ^O regόλος δηλαδc τEacuteς ντροπEacuteς εrναι τe νa acircmicroποδίσFη κάτι agraveπe τe νa γίνFη leνα ecircπλe agraveντικείmicroενο γιa θεατές Παρόmicroοια σύmicroφωνα microb τeν Φράνκλ καd laquotrade agraveγάπη agraveποφεύγει τc δηmicroοσιότητα γιατd iuml ocircνθρωπος φοβAumlται notτι αeacuteτό ποf εrναι icircερe γιa τeν euroδιο θa βεβηλωθFEacute iν γίνFη δηmicroόσιο Πιe συγκεκριmicroένα trade βεβήλωση microπορεOuml νa συmicroβFEacute notταν χαθFEacute trade agravemicroεσότητα ποf bullπάρχει notταν κάποιος δίνεται στeν ocircλλο καd τeν agraveγαπdivideAuml AeacuteτοUuml τοUuml εeuroδους trade agravemicroεσότητα acircν τούτοις agraveπειλεOumlται ugraveχι microόνο notταν γίνFη agraveντικείmicroενο αeacuteτοπαρατηρησίας Kαd στdς δυe περιπτώσεις trade ocircmicroεση πρωταρχικc γνησιότητα τEacuteς agraveγάπης κινδυνεύει νa acircξαφανιστFEacute trade bullπαρξιακή της bullπόσταση κινδυνεύει νa ξεπέσ Fη σb ecircπλe γεγονός Te εrναι microετατρέπεται σb παρατηρεOumlσθαι εeuroτε agraveπe τeν eumlαυτό σου εeuroτε agraveπe τοfς ocircλλους ^H agraveγάπη agraveντιmicroετωπίζει τeν κίνδυνο τοUuml νa χάσFη τeν eumlαυτό της καd νa microετατραπ FEacute σb idraquo134 ^H θρησκευτικότητα notπως καd trade agraveγάπη εrναι microιa ψυχικc κατάσταση trade iumlποία εrναι icircερή καd frac12ς acircκ τούτου πρέπει νa προφυλάσσεται Eaν δηmicroοσιοποιηθFEacute τότε εrναι ποf γίνεται agraveντικείmicroενο καd θέαmicroα καd χάνει τcν agraveξία της Tόσο trade agraveγάπη notσο καd trade θρησκευτικότητα εrναι δύο oumlννοιες πολf προσωπικές Kαd οicirc δύο εrναι acircνδόmicroυχες καd προστατεύονται agraveπe acircντροπή laquo^H

131 Βλ FRANKL Ασυνείδητο σσ 41 132 Βλ notππ σ 43 133 Βλ notππ σ 44 134 neΟππ σ 46-47

66

γνήσια θρησκευτικότητα γιa νa διατηρήσ Fη τc γνησιότητά της δbν acircκδηλώνεται φανεράraquo135 ^O Φρόυντ κατέληξε στe συmicroπέρασmicroα notτι bullπάρχει καταπιεσmicroένο καd agraveσυνείδητο libido ^O Bίκτωρ Φρaνκλ κατέληξε παρόmicroοια στe συmicroπέρασmicroα notτι bullπάρχει καταπιεσmicroένη καd agraveσυνείδητη θρησκεία καd θρησκευτικότητα ^Yπάρχουν πολλa ugraveνειρα ποf βλέπει iuml ocircνθρωπος notταν κοιmicroAumlται τa iumlποOumlα εrναι ξεκάθαρα frac12ς πρeς τcν eumlρmicroηνεία τους ^Yπάρχουν ocircλλα notmicroως τa iumlποOumlα δbν εrναι ξεκάθαρα καd χρειάζονται εumlδικc agraveνάλυση Πολλa agraveπe αeacuteτά notπως oumlχουmicroε brvbarδη agraveναφέρει εrναι θρησκευτικοUuml περιεχοmicroένου acircνshy΅ ocircλλα oumlχουν κάποια θρησκευτικa microοτίβα Δbν εrναι παράξενο νa βρίσκουmicroε ugraveνειρα microb θρησκευτικa στοιχεOumlα σb agraveνθρώπους οicirc iumlποOumlοι εrναι δηλωmicroένοι ocircθρησκοι Σb αeacuteτούς notπως oumlχουmicroε brvbarδη προαναφέρει bullπάρχει καταπιεσmicroένη καd agraveσυνείδητη θρησκευτικότητα ^O Bίκτωρ Φρaνκλ στe βιβλίο του laquo^O Θεeς τοUuml agraveσυνειδήτουraquo κεφάλαιο τέταρτο (^Yπαρξιακc Aνάλυση τ΅ν Oνείρων) περιγράφει κάποια ugraveνειρα agraveσθεν΅ν του τa iumlποOumlα καd προσπαθεOuml νa eumlρmicroηνεύσ Fη καd agraveναλύσ Fη bullπαρξιακά Aπe αeacuteτa παραθέτουmicroε leνα ugraveνειρο ποf θεωροUumlmicroε frac12ς agraveντιπροσωπευτικe τοUuml τρόπου σκέψεως καd eumlρmicroηνείας τοUuml Bίκτωρ Φράνκλ ^H agraveσθενcς agraveναφέρει τe eumlξEacuteς ugraveνειρο laquoBρίσκοmicroαι σ leνα microεγάλο πλEacuteθος agraveνθρώπων εrναι κάτι σaν πανηγύρι neOλοι κινοUumlνται πρeς microιa κατεύθυνση acircνshy΅ acircγg προσπαθ΅ νa πάω στcν agraveντίθετη κατεύθυνση Kατa κάποιο τρόπο ξέρω τc διεύθυνση πρeς τcν iumlποία πρέπει νa πάω γιατd πηγαίνω πρeς leνα φ΅ς ποf λάmicroπει στοfς οeacuteρανούς Te φ΅ς δυναmicroώνει διαρκ΅ς καd τελικa συmicroπυκνώνεται σb microιa microορφήraquo laquoTί εeuroδους microορφc qτανraquo ρωτAuml iuml γιατρός Amicroέσως trade agraveσθενcς δείχνει agravemicroηχανία laquoErmicroαι πραγmicroατικa bullποχρεωmicroένη νa microιλήσω γι αeacuteτόraquo regωτAuml acircπίmicroονα trade agraveσθενής neYστερα agraveπe πολλc προσπάθεια τοUuml γιατροUuml νa τcν πείσFη νa agraveποκαλύψFη τe microυστικό της αeacuteτc ψιθύρισε laquooHταν trade microορφc τοUuml XριστοUumlraquo136 ^H eumlρmicroηνεία καd bullπαρξιακc agraveνάλυση τοUuml ccedilνείρου αeacuteτοUuml εrναι σb notλους πασιφανής ^O κόσmicroος αeacuteτeς καd τe πλEacuteθος τe iumlποOumlο βλέπει trade agraveσθενcς στe ugraveνειρό της εrναι leνα laquoπανηγύριraquo καd

135 neΟππ σ 47 136 neΟππ σ 48

67

notλες οicirc microεγάλες microAumlζες τ΅ν agraveνθρώπων microοιάζουν ^H ocircWregωστη notmicroως προσπαθεOuml νa κολυmicroπdivideAuml καd νa πηγαίνFη agraveντίθετα πρeς τe regεUumlmicroα Στcν agraveρχc trade ocircWregωστη brvbarξερε τcν κατεύθυνση microόνο κατa προσέγγιση agraveλλa τώρα τcν ξέρει microb microεγαλύτερη agraveκρίβεια Στe ugraveνειρό της trade συνείδησή της τEacuteς εrχε ζητήσει νa agraveκολουθήσ Fη τeν Kύριο

68

69

ΣYMΠEPAΣMATA Περαίνοντας τcν παροUumlσα microελέτη θa θέλαmicroε νa agraveναφερθοUumlmicroε σb κάποια καίρια συmicroπεράσmicroατα στa iumlποOumlα καταλήγουν οicirc τέσσερεις ψυχολόγοι στdς διάφορες microελέτες τους σχετικa microb τa ugraveνειρα

1 ^H microνήmicroη εrναι πολf περιεκτικc στa ugraveνειρα παρa στcν ξύπνια ζωή Ta ugraveνειρα agraveνακαλοUumlν agraveναmicroνήσεις ποf ξέχασε iuml ccedilνειρευόmicroενος καd ποf εrναι agraveπρόσιτες notταν εrναι ξύπνιος Ta ugraveνειρα κάνουν microία agraveπεριόριστη χρήση γλωσσικ΅ν συmicroβόλων trade σηmicroασία τ΅ν iumlποίων εrναι στe microεγαλύτερο microέρος της ocircγνωστη στeν ccedilνειρευόmicroενο ^H acircmicroπειρία microας notmicroως microAumlς acircπιτρέπει νa διαπιστώνουmicroε τc σηmicroασία τους Πιθανeν νa προέρχωνται agraveπe προγενέστερες φάσεις κατa τcν acircξέλιξη τEacuteς iumlmicroιλίας ^H microνήmicroη συχνa agraveναπαράγει στa ugraveνειρα acircντυπώσεις agraveπe τcν πρώιmicroη παιδικc tradeλικία τοUuml ccedilνειρευόmicroενου ποf microποροUumlmicroε νa acircπιβεβαιώσουmicroε iumlριστικa notτι ugraveχι microόνο εrχαν ξεχαστEacute agraveλλa καd notτι εrχαν καταστEacute agraveσυνείδητες acircξαιτίας τEacuteς agraveπώθησης Ta ugraveνειρα φέρνουν στe φ΅ς bullλικό ποf δbν θa qταν δυνατe νa προέρχεται οucircτε agraveπe τcν acircνήλικη ζωc τοUuml ccedilνειρευοmicroένου οucircτε agraveπe τcν ξεχασmicroένη του παιδική tradeλικία Eeuromicroαστε bullποχρεωmicroένοι νa τe θεωρήσουmicroε frac12ς microέρος τEacuteς agraveρχαϊκEacuteς κληρονοmicroιAumlς (archaic heritage) ποf φέρνει τe παιδd microαζί του στeν κόσmicroο πρdν agraveπe κάθε δική του acircmicroπειρία καd ποf εrναι agraveποτέλεσmicroα τ΅ν acircmicroπειρι΅ν τ΅ν προγόνων του Aπe τc microαρτυρία καd τc θέση τοUuml Σίγκmicroουντ Φρόυντ γιa τcν asympπαρξη τ΅ν δύο τάσεων καd microηχανισmicro΅ν τEacuteς συmicroπύκνωσης καd τEacuteς microετατόπισης συmicroεραίνεται notτι trade acircνέργεια στe agraveσυνείδητο laquoαeacuteτeraquo βρίσκεται σb microιa κατάσταση acircλεύθερης κινητικότητας καd notτι τe laquoαeacuteτeraquo θεωρεOuml πιe σηmicroαντικc τcν εeacuteκαιρία νa ξεφορτώσFη ποσότητες διέγερσης παρa iumlτιδήποτε ocircλλο Ta ugraveνειρα microποροUumlν νa δηmicroιουργηθοUumlν microb δύο διαφορετικοfς τρόπους εeuroτε agraveπe τe laquoαeacuteτόraquo εeuroτε agraveπe τe laquoacircγώraquo Mερικbς φορbς ξυπνοUumlmicroε agraveπότοmicroα acircξ αumlτίας eumlνeς ccedilνείρου ^H πορεία τοUuml ccedilνείρου agraveποκτdivideAuml agraveρκετc oumlνταση γιa νa προσελκύσ Fη τc συνείδηση καd νa agraveφυπνίσFη τe προσυνειδητό agraveνεξάρτητα agraveπe τeν χρόνο καd τe βάθος τοUuml asympπνου Erναι πολλbς φορές ποf ξεχνοUumlmicroε microερικa ugraveνειρα acircνshy΅ microερικbς ocircλλες τa θυmicroόmicroαστε oumlστω κι iν περάσουν agraveρκετa χρόνια ^O λόγος εrναι iuml eumlξEacuteς Συνήθως ξεχνοUumlmicroε γρήγορα πάρα πολλa

70

agraveπe αeacuteτά ποf αumlσθανθήκαmicroε καd agraveντιληφθήκαmicroε acircπειδc qταν πολf agraveδύνατα ΞεχνοUumlmicroε acircπίσης πολλbς ccedilνειρικbς εumlκόνες acircπειδc qταν πολf agraveχνές acircνshy΅ οicirc ζωηρότερες εumlκόνες διατηροUumlνται στc microνήmicroη

2 Ta ugraveνειρα γενικa στοfς agraveρχαίους λαοfς oumlπαιζαν σηmicroαντικe regόλο στcν καθηmicroερινή τους ζωή ^O πρ΅τος acircπιστήmicroονας ποf microελέτησε σb βάθος τc λειτουργία τ΅ν ccedilνείρων qταν iuml ^Eλβετeς ψυχολόγος Kaρλ Γιούγκ Oicirc πηγbς τEacuteς microελέτης αeacuteτEacuteς εrναι τόσο τa γραπτa κείmicroενα notσο καd trade acircmicroπειρικc γνώση Te ugraveνειρο εrναι microιa oumlκφραση τοUuml agraveσυνειδήτου trade iumlποία πάντοτε acircνυπάρχει microέσα στa κατώτερα στρώmicroατα τEacuteς συνειδήσεώς microας Γίνεται δb agraveντιληπτc agraveπe τeν ocircνθρωπο notταν agraveδρανοποιοUumlνται οicirc αumlσθήσεις καd κυρίως notταν iuml ocircνθρωπος κοιmicroAumlται ^O κινηmicroατογράφος εrναι microιa microίmicroηση τEacuteς λειτουργίας τοUuml bullποσυνειδήτου agraveφοUuml σb παίρνει microέσα σb δευτερόλεπτα microακριά agraveπe microιa agraveπόσταση σb ocircλλη microέσα στa πλαίσια τοUuml agraveνθρώπινου χωροχρόνου Παραίσθηση j παραισθησία ccedilνοmicroάζεται trade agraveπάτη τ΅ν αumlσθήσεων ποf προκαλεOuml σφαλερbς agraveντιλήψεις Πρέπει νa oumlχουmicroε κάποιο agraveντικείmicroενο microπροστά microας προκειmicroένου νa oumlχουmicroε τc λειτουργία τEacuteς παραισθήσεως δηλαδc νa τe acircκλάβουmicroε σaν κάτι ocircλλο Ψευδαίσθηση j ψευδαισθησία καλεOumlται trade διαταραχc τEacuteς αumlσθήσεως κατa τcν iumlποία παράγεται συναίσθηmicroα χωρdς κάποιο acircξωτερικe acircρέθισmicroα Aeacuteτe συνήθως συmicroβαίνει notταν βρισκόmicroαστε σb παραλήρηmicroα Φαντασία στeν Iωάννη Σιναΐτη καλεOumlται κυρίως τe ugraveνειρο ^O Kaρλ Γιοfγκ θεωρεOuml notτι microέσshyω τ΅ν ccedilνείρων iuml εumlδικeς ψυχολόγος microπορεOuml νa δFEacute πολλbς φορbς τeν acircσωτερικe κόσmicroο τοUuml agraveσθενοUumlς (νευρωτικοUuml) καd κυρίως τe agraveσυνείδητό του Στe κεφάλαιο αeacuteτe παραθέτει τc δική του microεθοδολογία γιa τeν τρόπο acircργασίας τοUuml ψυχολόγου microέχρι νa agraveνακαλύψFη νa κατατάξFη καd eumlρmicroηνεύσ Fη τa δεδοmicroένα ποf oumlχει microπροστά του Oicirc Πατέρες τEacuteς acircκκλησίας καd πιe εumlδικa iuml Iωάννης Σιναΐτης θεωροUumlν notτι τa περισσότερα agraveπe τa ugraveνειρα προέρχονται agraveπe τeν euroδιο τeν ocircνθρωπο δηλαδc agraveπe τe agraveσυνείδητό του Πολf λίγα oumlχουν τcν προέλευσή τους agraveπe τeν διάβολο καd acircλάχιστα j καθόλου agraveπe τeν Θεό permilOνειρα προερχόmicroενα acircκ τοUuml ΘεοUuml εeuroχαmicroε στcν Παλαιa καd Kαινc Διαθήκη καd σπάνια microέσα στcν acircκκλησιαστικc icircστορία permilOνειρα

71

agraveπe τeν Θεe βλέπουν κυρίως οicirc δίκαιοι ocircνθρωποι καd iuml σκοπός τους εrναι νa τοfς καθοδηγήσFη iuml Θεeς στe θέληmicroά Tου ^H θέση τ΅ν Πατέρων τEacuteς Eκκλησίας γενικa εrναι notτι δbν πρέπει νa agraveσχολούmicroαστε microb τa ugraveνειρα οucircτε νa θεωροUumlmicroε notτι εeuromicroαστε ocircξιοι νa microAumlς δείξFη iuml Θεeς τe θέληmicroά Tου δι ccedilνείρου Mέσα στa ugraveνειρα microερικbς φορbς διαβλέπει iuml Kaρλ Γιοfγκ leνα εrδος laquoπροφητικότηταςraquo Aeacuteτe δbν σηmicroαίνει notτι τa ugraveνειρα microAumlς λένε τe microέλλον Kανεdς δbν ξέρει τe microέλλον οucircτε agraveκόmicroη οicirc plusmnγιοι οucircτε οicirc ocircγγελοι οucircτε agraveκόmicroη καd trade Θεοτόκος agraveλλa microόνον iuml Θεός Παρατηρ΅ντας λοιπeν iuml Kaρλ Γιοfγκ τοfς agraveσθενεOumlς καd τa ugraveνειρά τους διαβλέπει microέσα στa ugraveνειρα κάποια διαίσθηση j κάποια laquoφυσιολογικc acircξέλιξηraquo θa λέγαmicroε τ΅ν πραγmicroάτων Aeacuteτe δbν σηmicroαίνει καθόλου notτι iuml ocircνθρωπος microπορεOuml νa προβλέπ Fη τe microέλλον agraveλλa microέσα στa agraveνθρώπινα πλαίσια microπορεOuml νa διαβλέπ Fη τcν icircστορικc acircξέλιξη τ΅ν πραγmicroάτων ^O Kύριος frac12ς τέλειος ocircνθρωπος βλέποντας τe παρελθόν προβλέπει τe ocircmicroεσο microέλλον καd βλέποντας τe ocircmicroεσο microέλλον προβλέπει τa oumlσχατα ^O ψυχολόγος δbν πρέπει ποτb νa microένFη microόνο στc διάγνωση agraveλλa νa προχωρεOuml καd στc σωστc θεραπεία Mέσα στcν Oρθόδοξη Eκκλησία βλέπουmicroε notτι διa τοUuml microυστηρίου τEacuteς icircερAumlς acircξοmicroολογήσεως iuml πιστeς agraveφίνει iumlλόκληρο τeν acircσωτερικό του κόσmicroο acircλεύθερο καd τeν acircξωτερικεύει στeν icircερέα-πνευmicroατικό ^H νηστεία καd trade agraveγρυπνία κατa τeν Iωάννη Σιναΐτη εrναι πολέmicroιοι κατa τ΅ν ccedilνείρων ^H καθ asympπνον acircκσπερmicroάτωση εrναι φυσιολογικc λειτουργία τοUuml σώmicroατος agraveλλa πολλbς φορές λόγshyω τEacuteς agraveπροσεξίας microας κατa τc διάρκεια τEacuteς trademicroέρας σύmicroφωνα microb τeν Iωάννη Σιναΐτη προκαλοUumlmicroε τcν καθ asympπνον regεύση trade iumlποία πολλbς φορbς συνοδεύεται καd agraveπe αumlσχρa ugraveνειρα Τa δύο πρόσωπα τοUuml δεύτερου κεφαλαίου τEacuteς microελέτης microας σb γενικbς γραmicromicroές συmicroφωνοUumlν πάνω στdς βασικbς agraveρχές ^O Kaρλ Γιοfγκ χρησιmicroοποιεOuml acircπιστηmicroονικbς microεθόδους καd agraveπευθύνεται σb agraveνθρώπους ποf ζοUumlν στeν κόσmicroο καd ποf δbν oumlχουν γνωρίσει τcν ccedilρθόδοξη νηπτικc θεολογία ^O Iωάννης Σιναΐτης agraveπευθύνεται σb agraveσκητbς microοναχούς ποf oumlχουν φτάσει σb κάποια στάδια πνευmicroατικEacuteς τελειώσεως

3 Γιa τeν permilAλφρεντ permilAντλερ τe κεντρικe σηmicroεOumlο notπως agraveναφέρει στe βιβλίο του laquo^H agraveτοmicroικc ψυχολογία στe σχολεOumlοraquo

72

στcν eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρων qταν laquoΓιατί οicirc ocircνθρωποι ccedilνειρεύονται χωρdς νa καταλαβαίνουν τa ugraveνειρά τους Γιατί δbν microπορεOuml νa acircξηγήσFη κάποιος τa ugraveνειρά του ΞυπνAumlτε microb τcν αeuroσθηση Σήmicroερα egraveνειρεύτηκα κάτι χαζό καd δbν microπορεOumlτε νa τe καταλάβετε καθόλου Δbν δίνετε σηmicroασία στa ugraveνειρά σας acircπειδc δbν microπορεOumlτε νa τa χρησιmicroοποιήσετεraquo ^O permilAντλερ acircπίσης θεωρεOuml notτι δbν bullπάρχει καmicroιa umlδιαίτερη συνταγή microb τcν iumlποία θa microπορούσαmicroε νa acircξηγήσουmicroε notλα τa ugraveνειρα acircκτeς iν acircξαιρέσουmicroε τοfς γενικώτερους notρους δηλαδc τcν eumlνότητα τEacuteς ψυχικEacuteς ζωEacuteς καd τeν umlδιαίτερο συναισθηmicroατικe χαρακτEacuteρα τ΅ν ccedilνείρων Te ugraveνειρο σύmicroφωνα microb τeν permilAλφρεντ permilAντλερ εrναι πάντοτε leνα microέρος agraveπe τe laquoστfλraquo ζωEacuteς ^Yπάρχουν ocircνθρωποι οicirc iumlποOumlοι δbν microποροUumlν νa θυmicroηθοUumlν τa ugraveνειρά τους agraveλλa microποροUumlν agraveπe microόνοι τους νa φτειάξουν microερικa ugraveνειρα microb τc δηιουργική τους φαντασία neEνα ugraveνειρο oumlχει σκοπe νa προετοιmicroάσ Fη τeν δρόmicroο ποf iumlδηγεOuml στeν προσωπικe στόχο bullπεροχEacuteς τοUuml agraveτόmicroου ποf βλέπει τe ugraveνειρο Ta ugraveνειρα oumlχουν laquoπροφητικe χαρακτEacuteραraquo agraveπe τcν ocircποψη notτι γίνεται microιa διάγνωση notπως microπορεOuml νa κάν Fη καd leνας φυσιολογικeς ocircνθρωπος διάγνωση στeν ξύπνιο του γιa τe microέλλον ^Eποmicroένως τa ugraveνειρα θεωροUumlνται προφητικa microηνύmicroατα γιa microελλοντικa γεγονότα Στe ugraveνειρο κρύβεται microιa microισc agraveλήθεια ^O permilAλφρεντ permilAντλερ θεωρεOuml agraveκόmicroη notτι τa microέντιουmicro εrναι τσαρλατAumlνοι οicirc iumlποOumlοι δEacuteθεν eumlρmicroηνεύουν τe microέλλον Πολλbς φορbς τa ugraveνειρα acircκδηλώνονται microb πολλbς παραβολές Oicirc παραβολές agraveναφέρει iuml permilAλφρεντ permilAντλερ εrναι leνα agraveπe τa καλύτερα microέσα νa ξεγελάσ Fη κανεdς τeν eumlαυτό του καd τοfς ocircλλους neOταν leνας ocircνθρωπος καταλάβFη πgς δbν microπορεOuml νa microAumlς πείσ Fη microb τc λογική τότε χρησιmicroοποιεOuml παραβολές ^O permilAντλερ θεωρεOuml notτι τe νa χρησιmicroοποιFEacute κανεdς παραβολbς εrναι microιa αeacuteταπάτη Oicirc ocircνθρωποι ποf δbν ccedilνειρεύονται εrναι αeacuteτοί ποf δbν θέλουν νa αeacuteταπατηθοUumlν Bρίσκονται συνέχεια σb κίνηση καd εrναι πολf λογικοί ^O permilAντλερ δbν πιστεύει notτι ccedilνειρευόmicroαστε πάντοτε agraveλλa θεωρεOuml πgς bullπάρχουν τόσο ocircνθρωποι ποf δbν ccedilνειρεύονται ποτέ τους notσο καd ocircνθρωποι ποf ccedilνειρεύονται καd ξεχνοUumlν τa ugraveνειρά τους

4 Oicirc βασικbς agraveρχbς τEacuteς Λογοθεραπείας microποροUumlν νa συνοψισθοUumlν στa πολf acircπιγραmicromicroατικa καd χαρακτηριστικa λόγια τοUuml Φάmicroπρυ

73

α Kάθε πραγmicroατικότητα oumlχει νόηmicroα (λόγο) ^H ζωc ποτb δbν παύει νa oumlχFη νόηmicroα γιa τeν καθένα β Te νόηmicroα εrναι πολf συγκεκριmicroένο καd microεταβάλλεται agraveπe ocircτοmicroο σb ocircτοmicroο καd γιa κάθε ocircτοmicroο agraveπe στιγmicroc σb στιγmicroή γ Kάθε ocircτοmicroο εrναι microοναδικό καd trade ζωc τοUuml καθενeς περιλαmicroβάνει microιa σειρa agraveπe microοναδικbς bullποχρεώσεις ποf πρέπει νa τdς agraveνακαλύψFη καd ν agraveνταποκριθFEacute σ αeacuteτές δ EκεOumlνο ποf δίνει νόηmicroα εrναι trade oumlρευνα γιa τdς συγκεκριmicroένες bullποχρεώσεις τοUuml καθενeς καd trade agraveνταπόκρισή του σ αeacuteτές ε ^H εeacuteτυχία trade icircκανοποίηση καd trade ψυχικc γαλήνη εrναι ecircπλ΅ς δευτερογενEacute acircπακόλουθα αeacuteτEacuteς τEacuteς oumlρευνας ^O Bίκτωρ Φρaνκλ προσπαθεOuml νa eumlρmicroηνεύσ Fη καd agraveναλύσ Fη τa ugraveνειρα bullπαρξιακά σb agraveντίθεση microb τeν Φρόυντ ποf εumlσάγει microιa κλασσικc eumlρmicroηνεία στa ugraveνειρα microb βάση τοfς acircλεύθερους συνειρmicroούς Te oumlνστικτο τEacuteς αeacuteτοσυντήρησης notπως φαίνεται καd agraveποδεικνύεται καd στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως εrναι πολf πιe umlσχυρe agraveπe τe λεγόmicroενο laquoγενετήσιο oumlνστικτοraquo ^H πεOumlνα καd γενικa notλες οicirc κακουχίες ποf περνοUumlν στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως agraveντικατοπτρίζονται τe βράδυ στa ugraveνειρα τ΅ν κρατουmicroένων Aντίθετα τe γενετήσιο oumlνστικτο καd γενικa οicirc iumlρmicroές ποf καθορίζονται agraveπe τc λέξη laquolibidoraquo στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως acircκmicroηδενίζονται καd σχεδeν acircξαφανίζονται agraveφοUuml δbν icircκανοποιοUumlνται κiν οicirc agraveπαραίτητες βιολογικbς agraveνάγκες γιa νa microπορέσFη νa ζήσFη καd acircπιβιώσ Fη ccedilργανικa iuml ocircνθρωπος Πολλa agraveπe τa ugraveνειρα ποf βλέπει iuml ocircνθρωπος φανερώνουν τcν κρυmicromicroένη θρησκευτικότητά του agraveφοUuml γενικa iuml ocircνθρωπος προσπαθεOuml acircπίmicroονα νa κρύβFη τc θρησκευτικότητα ποf ζFEacute καd αumlσθάνεται κάτω agraveπe τe κάλυmicromicroα τEacuteς acircντροπEacuteς Tέλος πολλa agraveπe τa ugraveνειρα φανερώνουν notτι ocircνθρωποι οicirc iumlποOumlοι φαινοmicroενικa microbν qσαν δεδηλωmicroένοι ocircθεοι στcν πραγmicroατικότητα καd microέσα στe βάθος τEacuteς ψυχEacuteς τους qσαν βαθιa θρησκευόmicroενοι ecircπλa δbν εrχαν agraveνακαλύψει τc θρησκευτικότητα microέσα τους j τcν κάλυπταν microb τe oumlνδυmicroα τEacuteς ντροπEacuteς

75

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

ΤΑ ΟΝΕΙΡΑ ΑΠΟ ΧΥΦΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΑΠΟΧΗ

Φρήστου Βάντσου

Ὁμότιμου καθηγητῆ ΑΠΘ

Αacute Τὰ ὄλεηξα ἀπὸ ςπρνινγηθὴ ἄπνςε

Ὅζν θαὶ ἂλ ηὰ ὄλεηξα θαίλνληαλ παξάδνμα θαὶ πεξίεξγα ζηνὺο ἀλζξώπνπο

ἀπὸ θαηαβνιῆο θόζκνπ ὅκσο πάληνηε θηλνῦζαλ ηὴλ πεξηέξγεηα θαὶ ηὸ ἐλδηαθέξνλ

ηνῦ ἀλζξώπνπ Καὶ ηὸ πηὸ πεξίεξγν εἶλαη ὅηη βιέπνπκε ὄλεηξα ἐλῶ θνηκόκαζηε

Μόλν πνὺ ηὰ ὄλεηξα ηὰ βιέπνπκε ὅηαλ θνηκνύκαζηε ὕπλνλ ἐιαθξύ Σηὰ ὄλεηξα

βιέπνπκε πνιιὲο θνξὲο παξάμελα πξάγκαηα πνὺ πνηὲ δὲλ ζθεθζήθακε Μεξηθὲο

θνξὲο βιέπνπκε θαὶ ἐθηάιηεο πνὺ κᾶο μππλνῦλ Σηὰ ὄλεηξα ἐπηθξαηνῦλ ὀπηηθὲο θαὶ

ἀθνπζηθὲο παξαζηάζεηο Αὐηὸ ζεκαίλεη ὅηη ὁ ἄλζξσπνο ρξεζηκνπνηεῖ ηὰ ἐθθξαζηηθὰ

κέζα ἐκπεηξίαο πνὺ ἔρεη Λέγεηαη ὅηη νἱ ηπθινί πνὺ δὲλ ἔρνπλ ἐκπεηξία ὁξάζεσο δὲλ

βιέπνπλ ὄλεηξα Χαξαθηεξηζηηθὸ εἶλαη ὅηη νἱ παξαζηάζεηο πνὺ βιέπνπκε ζηὰ ὄλεηξα

δηαθέξνπλ ἀξθεηὰ ἀπὸ ηὴλ πξαγκαηηθόηεηα Καὶ αὐηό γηαηί ηὰ ὄλεηξα ἔρνπλ

ζπκβνιηθὸ ραξαθηήξα Σηὴλ Ἁγία Γξαθή θαὶ ἰδηαίηεξα ζηὴλ Παιαηὰ Γηαζήθε

γίλεηαη πνιὺο ιόγνο γηὰ ηὰ ὄλεηξα θαὶ ηὸλ ζπκβνιηζκό ηνπο ὅπσο ζὰ δνῦκε

θαησηέξσ

Πξῶηνο πνὺ ἀζρνιήζεθε ζπζηεκαηηθὰ κὲ ηὰ ὄλεηξα ἀπὸ ςπρνινγηθὴ ἄπνςε

εἶλαη ὁ Σίγθκνπλη Φξόπλη Γελλήζεθε ζηὴλ Αὐζηξία ηὸ 1856 Σπνύδαζε ζηὴ Βηέλλε

ἰαηξηθή Φαίλεηαη ὅηη ἦηαλ ἐξεπλεηηθὸ κπαιό Ὅηαλ πιεξνθνξήζεθε ὅηη ζηὸ Παξίζη

ὁ Σαξγθῶ θαὶ ἄιινη ζεξάπεπαλ ἀλζξώπνπο κὲ ςπρνινγηθὰ πξνβιήκαηα κὲ ηὴ κέζνδν

ηνῦ ὑπλσηηζκνῦ ἔζπεπζε λὰ πάγεη ζηὴλ πόιε αὐηὴ θαὶ λὰ ἔρεη πξνζσπηθὴ ἐκπεηξία

ηνπ γεγνλόηνο Πξάγκαηη κὲ ηὴ κέζνδν ηνῦ ὑπλσηηζκνῦ ὁ ἀζζελὴο ράλεη ηὶο

αἰζζήζεηο ηνπ κὲ ηὴλ πξαγκαηηθόηεηα θαὶ ὑπαθνύεη ζηὰ θειεύζκαηα ηνῦ ὑπλσηηζηῆ

ηνπ ρσξὶο πξνζσπηθὴ θξίζε Ἔηζη ἀπαληᾶ ζὲ ἐξσηήζεηο ηνῦ δηδαζθάινπ ηνπ θαὶ

ιέγεη πξάγκαηα πξνζσπηθὲο ἐκπεηξίεο ηὰ ὁπνῖα δὲλ ζὰ ηὰ ἔιεγε πνηέ ἂλ ἦηαλ

μύπληνο Τὸ ἀπνηέιεζκα ἦηαλ ὅηη ζεξαπεπόηαλ ἀπὸ ςπρνινγηθὰ πξνβιήκαηα πνὺ

εἶρε Τὸ γεγνλὸο αὐηὸ ἔθακε ἰδηαίηεξε ἐληύπσζε ζηὸλ Φξόπλη ὁ ὁπνῖνο θαηέιεμε ζηὸ

ζπκπέξαζκα ὅηη ἐπηζπκίεο ἠ θόβνη πνὺ δὲλ ἐλαξκνλίδνληαη κὲ ηὶο θνηλσληθὲο

ἀπαηηήζεηο ἀπσζνῦληαη ζηὸ ἀζπλείδεην γίλνληαη ἀλεμέιεγθηεο θαὶ δεκηνπξγνῦλ

ςπρώζεηο θαὶ λεπξώζεηο ζηὸλ ἀζζελῆ ρσξὶο ὁ ἴδηνο λὰ ἔρεη πξνζσπηθὴ ἐπίγλσζε ηῶλ

αἰηίσλ πνὺ ηὶο δεκηνύξγεζαλ Τὸ γεγνλὸο ὅηη δὲλ ὑπάξρεη πξνζσπηθὴ θξίζε ηὸ

βιέπνπκε ὅηαλ ὁ ὑπλσηηζκέλνο ἀζζελὴο θάλεη δηάινγν κὲ ηὸλ γηαηξό ηνπ θαὶ ιέγεη

δηάθνξα πξάγκαηα Καζὼο αὐηὸ ἐπηθέξεη ηὴ ζεξαπεία ηνῦ ἀζζελνῦο ὁ Φξόπλη

ὁδεγήζεθε ζηὸ ἀζπλείδεην ζηὸ γεγνλὸο ηῆο δηάθξηζεο κεηαμὺ ζπλεηδεηῶλ θαὶ

ἀζπλεηδήησλ πξάμεσλ

πεηδὴ ὅκσο ὁ ὑπλσηηζκὸο κπνξνῦζε λὰ δεκηνπξγήζεη πξνβιήκαηα ζηὸλ

ἀζζελῆ ἐὰλ ὁ ὑπλσηηζζεὶο κεηὰ ηὸλ ὑπλσηηζκὸ δὲλ ἐπαλέιζεη πιήξσο ζηὴλ πξνηέξα

76

θαηάζηαζε ὁ Φξόπλη ἐγθαηαιείπεη ηὴ κέζνδν αὐηή Ἀλαθάιπςε ὅκσο ηὴλ

ςπραλάιπζε Ὁ Φξόπλη δηεπίζησζε ὅηη ηὰ ὄλεηξα δὲλ εἶλαη ἄζρεηα κὲ ηὰ βηώκαηα ηνῦ

ἀλζξώπνπ θαὶ κάιηζηα αὐηά πνὺ εἶλαη ζιηβεξὰ θαὶ ηὰ ὁπνῖα ὁ ἀζζελὴο δὲλ ζέιεη θἂλ

λὰ ζπκᾶηαη Τὰ βηώκαηα αὐηὰ ηὰ ἀπσζεῖ ὁ ἀζζελὴο ζηὸ ἀζπλείδεηό ηνπ Τὸ ζιηβεξὸ

γεγνλόο ηὸ ὁπνῖν δὲλ ζπκᾶηαη δὲλ ζεκαίλεη ὅηη ἔρεη ἐθιέηςεη Ἀληίζεηα ἐπεηδὴ κέλεη

ζηὸ ἀζπλείδεην ἀλεμέιεγθην δξᾶ θαὶ θηλεῖηαη ἐθεῖ θαὶ δεκηνπξγεῖ ηεξάζηηα

πξνβιήκαηα Ὁ ἀζζελὴο ζηὸλ ὕπλν ηνπ βιέπεη ὄλεηξα πνὺ ηὸλ ἐλνρινῦλ κὲ ηξόπν

ζπκβνιηθό Ὁ δηάινγνο θαὶ ἀμηνπνίεζε ηῶλ ὀλείξσλ κέζσ ηῶλ ζπλεηξκῶλ

ὁδήγεζαλ ηὸλ Φξόπλη ζηὴλ ςπραλάιπζε πνὺ ἀπνηέιεζε ζηαζκὸ ζηὴ ζεξαπεία ηῶλ

ςπρηθῶλ παζήζεσλ

Ὁ δηάινγνο εἶλαη ἀπνθιεηζηηθὰ πξνζσπηθόο Ὁ Φξόπλη ἐθηὸο ἀπὸ ηὰ

πξνζσπηθὰ ζηνηρεῖα ηνῦ ἀζζελῆ θαὶ ηὸ πξόβιεκα πνὺ ηὸλ ἀπαζρνιεῖ ἐξσηᾶ θαὶ γηὰ

ηὰ ὄλεηξα πνὺ βιέπεη θαὶ ζέιεη ηὴλ πξνζσπηθὴ ἀληίιεςε ηνῦ ἀζζελῆ πνὺ δὲλ

θαίλεηαη λὰ ἔρεη ζρέζε κὲ ηὸ πξόβιεκά ηνπ Ὅκσο κὲ ηὴ ζπδήηεζε πνὺ θάλεη ὁ

Φξόπλη κὲ ηὸλ ἀζζελῆ γίλεηαη ἀλακόριεπζε ηνῦ ἀζπλεηδήηνπ θαὶ πξνβάιινπλ λέα

ζηνηρεῖα πάληνηε ζπκβνιηθά πνὺ ὁδεγνῦλ πξὸο ηὸ πξόβιεκα κὲ ηὸλ κεραληζκὸ ηῆο

ἀλάθιεζεο ἀπὸ ηὸ ἀζπλείδεην ζηὸ ζπλεηδεηὸ κέξνο ηνῦ ἀλζξώπνπ Ὅηαλ αὐηὸ

ἐπηηεπρζεῖ θαὶ ὁ ἀζζελὴο ἀλαγλσξίζεη ηὸ πξόβιεκά ηνπ ζεξαπεύεηαη

Ὁ Φξόπλη ἔγξαςε ἰδηαίηεξα βηβιία κὲ ηίηιν ηὴλ ἑξκελεία ηῶλ ὀλείξσλ

Γεγνλόηα πνὺ ἀπσζνῦληαη ζηὸ ἀζπλείδεην εἶλαη θπξίσο ζιηβεξὰ γεγνλόηα ηῆο δσῆο

ηνῦ ἀλζξώπνπ ηὰ ὁπνῖα ὁ ἀζζελὴο δὲλ ζέιεη λὰ ηὰ ζπκᾶηαη θαὶ ηὰ ἀπσζεῖ ζηὸ

ἀζπλείδεην Μεηαμύ ηῶλ πξνβιεκάησλ ηνῦ ἀλζξώπνπ εἶλαη θαὶ ηὰ ζεμνπαιηθά ηα

ὁπνῖα θαηὰ ηὸλ Φξόπλη εἶλαη θπξίαξρα Ἔηζη ὁ Φξόπλη ζπλάληεζε ηὴλ ἀληίδξαζε

ηῶλ ἰαηξῶλ θαὶ ηῆο ἐπνρῆο ηνπ θαὶ ὄρη κόλν νἱ ὁπνῖνη ηὸλ θαηαπνιέκεζαλ

ιπζζαιέα ρσξὶο ὅκσο λὰ ηὸλ θάκςνπλ Ὁ Φξόπλη ζπζηεκαηνπνίεζε ηὴλ ἐπηηπρία

ηνπ ηὴλ ὁπνία ὀλόκαζε Ψπρνινγία ηνῦ Βάζνπο (Tiefen psychologie) ἐπεηδὴ

θαηάθεξε λὰ εἰζρσξεῖ ζηὰ βάζε ηνῦ ἀζπλεηδήηνπ

Ὁ Κὰξι Γηνὺγθ ὑπῆξμε καζεηὴο ηνῦ Φξόπλη ὁ ὁπνῖνο πίζηεςε ζηὴ

ζπνπδαηόηεηα ηῆο ςπραλαιύζεσο θαὶ ηνῦ ξόινπ ηνῦ ἀζπλεηδήηνπ Πξνρώξεζε ὅκσο

παξαπέξα θαὶ δηεηύπσζε ηὴλ πεξὶ Anima θαὶ Animus ζεσξία ηνπ Γλσζηὸλ ὅηη ὁ

ἄλζξσπνο γελληέηαη ὡο ἄξζελ ἠ ζῆιπ Τὸ ἄξζελ δει ὁ ἄλδξαο ἔρεη ηὰ

ραξαθηεξηζηηθὰ ηνῦ θύινπ ηνπ πνὺ ὁ Γηνὺγθ ηὰ ὀλνκάδεη Animus Καὶ γπλαίθα

ἔρεη ηὰ ραξαθηεξηζηηθά ηνπ θύινπ ηεο πνὺ ὁ Γηνὺγθ ηὰ ὀλνκάδεη Anima

Χαξαθηεξηζηηθὸ εἶλαη θαηὰ ηὸλ Γηνύγθ ὅηη θαλέλαο ἄλδξαο δὲλ εἶλαη ἀπνιύησο

Animus ἀιιὰ θξύβεη κέζα ηνπ ζηὸ ἀζπλείδεηό ηνπ θάπνηα ζηνηρεῖα γπλαηθεῖα δει

Anima Καὶ θακκηὰ γπλαίθα δὲλ εἶλαη ἀπνιύησο Anima ἀιιὰ θξύβεη ζηὸ ἀζπλείδεηό

ηεο θάπνηα ζηνηρεῖα ἀλδξηθὰ Animus Αὐηὰ ηὰ ζηνηρεῖα εἶλαη πνὺ δεκηνπξγνῦλ ηὴλ

ἕιμε κεηαμύ ησλ δύν θύισλ θαὶ ηείλνπλ ζηὴλ ὁινθιήξσζε θαὶ δηαηώληζε ηνῦ εἴδνπο

Κάηη παξόκνην ὅκσο ιέγεη θαὶ ὁ ἱ Χξπζόζηνκνο ἀλαθεξόκελνο ζηὴ δηήγεζε

ηῆο Βίβινπ ὅπνπ γίλεηαη ιόγνο ὅηη ὁ Θεὸο εἶδε ὅηη laquoνὐ θαιὸλ εἶλαη ηὸλ ἄλζξσπνλ

κόλνλraquo laquoὝπλσζε ηὸλ Ἀδὰκ θαὶ ιαβὼλ κίαλ ηῶλ πιεπξῶλ αὐηνῦ ᾠθνδόκεζελ εἰο

77

γπλαῖθαraquo Ὅηαλ μύπλεζε ὁ Ἀδὰκ θαὶ εἶδε ηὴ γπλαίθα ηνπ ηὴλ Δὔα εἶπε laquoηνῦην λῦλ

ὀζηνῦλ ἐθ ηῶλ ὀζηέσλ κνπ θαὶ ζὰξμ ἐθ ηῆο ζαξθόο κνπraquo Καὶ ὁ ἱ Χξπζόζηνκνο

ἀλαθεξόκελνο ζηὴ θξάζε αὐηή ιέγεη laquoἐπνίεζελ ἐμ ἑλὸο ἕλα θαὶ πάιηλ ηνὺο δύν

ηνύηνπο ἕλα πνηήζαο νὕησ πνηεῖ ἕλαraquo Καὶ πξνζζέηεη laquoἀλὴξ γὰξ θαὶ γπλὴ νὔθ εἰζηλ

ἄλζξσπνη δύν ἄιι᾽ ἄλζξσπνο εἷο θαὶ ὥζπεξ κίηνκα δύν εἰζὶλraquo Οἱ ζθέςεηο αὐηὲο

ηνῦ ἱ Χξπζπζηόκνπ πνὺ γξάθεθαλ ηὸλ Γ΄ αἰῶλα πξνζεγγίδνπλ ηὶο ἀπόςεηο ηνῦ

Γηνύγθ πνὺ ὁδεγνῦλ ζηὴλ ἕιμε ηῶλ δύν θύισλ θαὶ ζηὸλ γάκν

Καὶ ὁ Ἀληιεξ ὑπῆξμε καζεηὴο ηνῦ Φξόπλη θαὶ ζπλεξγάηεο ηνῦ Γηνύγθ θαὶ

πίζηεπε θαὶ αὐηὸο ζηὸλ ζπνπδαῖν ξόιν ηνῦ ἀζπλεηδήηνπ δηαπίζησζε ὅκσο ηὸλ ξόιν

ηῆο θνηλσληθόηεηνο ηνῦ ἀλζξώπνπ ζηὴ δηακόξθσζε ηνῦ πξνζσπηθόηεηνο Ὁ θάζε

ἄλζξσπνο ιέγεη ὁ Ἄληιεξ γελληέηαη θνηλσληθόο θαὶ ἔρεη ἀπόιπηε ἀλάγθε ηῆο

θνηλσληθόηεηνο ηνῦ ζπλαλζξώπνπ ἀπὸ ηὴ ζηηγκή πνὺ γελληέηαη κέρξη ηὸλ ζάλαηό

ηνπ Ἡ γέλλεζε θαὶ ὁ ζειαζκόο ἀγθαιηὰ ηῆο κεηέξαο θαὶ ὄρη κόλν θαὶ ἀγάπε

ηνῦ παηέξα θαὶ ἐλδερνκέλσο ηῆο γηαγηᾶο θαὶ ηνῦ παππνῦ ὅπσο θαὶ ηῶλ ἀδειθῶλ ἐὰλ

ὑπάξρνπλ θαὶ ὅισλ ηῶλ ζπγγελῶλ θαὶ γεηηόλσλ ὅπσο θαὶ ἀξγόηεξα ηῶλ δαζθάισλ

εἶλαη ἀλεθηίκεηε Μόλνο ηνπ ὁ ἄλζξσπνο ρσξὶο θνηλσληθόηεηα δὲλ κπνξεῖ λὰ δήζεη

Καὶ αὐηό γηαηί εἶλαη ηὸ ηειεηόηεξν πιάζκα ζηὸλ θόζκν κὲ ηὴλ ἀηειέζηεξε γέλλεζε

Ἕλα ἀπὸ ηὰ ἀηειέζηεξα πιάζκαηα ζηὸλ θόζκν εἶλαη ηὸ ςάξη Τὸ ςάξη ὅηαλ γελλᾷ ηὰ

αὐγά ηνπ ἀπὸ ηὸ ἔλζηηθηό ηνπ ηὰ ρώλεη κέζα ζηὴλ ἄκκν Αὐηὰ ἀπὸ κόλα ηνπο ζὰ

γίλνπλ ςαξάθηα θαὶ πνιιὰ ἀπὸ αὐηὰ ιεία ζηὰ ἄιια ςάξηα ἀθόκε θαὶ ηῆο κεηέξαο

ηνπο πνὺ δὲλ ηὰ γλσξίδεη Τὸ γεγνλὸο ὅηη θάζε ςάξη γελλᾶ πνιιὰ αὐγὰ ὁδεγεῖ ζηὴλ

ἐπηβίσζή ηνπο θαὶ κάιηζηα ζηὸλ ἄθζνλν πνιιαπιαζηαζκὸ θαὶ ηὴ κὴ ἐμαθάληζή ηνπο

Αὐγὰ γελλᾶ θαὶ θόηα ὄρη ὅκσο ηόζν πνιιά ηὰ ὁπνῖα ἐπῳάδεη θαὶ πξνζηαηεύεη

θάησ ἀπὸ ηὰ θηεξά ηεο

κπεδώλνπκε ηὴλ θνηλσληθόηεηα ηνῦ ἀλζξώπνπ κὲ ἕλα παξάδεηγκα ἀπὸ ηὴ

ἱζηνξία ηὸ ὁπνῖν παξαζέηνπκε (Βι Χξ Βάληζνπ Θέκαηα Πνηκαληηθῆο Ψπρνινγίαο

ηόκ Α΄ Θεζζαινλίθε 2002 ζ 110) Καηὰ ηὸλ ΙΘ΄ αἰῶλα Φξεηδεξίθνο ὁ Β΄ πνὺ

ἀζρνιεῖην κὲ παηδαγσγηθὰ ζέκαηα ζέιεζε λὰ δηαπηζηώζεη ἂλ ὁκηιία ζηὸλ ἄλζξσπν

εἶλαη ἔκθπηε ἠ ἐπίθηεηε ἂλ δει δὲλ κηιήζνπκε θαζόινπ ζ΄ ἕλα παηδὶ ἀπὸ ηὴ

γέλλεζή ηνπ ἀπὸ κόλν ηνπ ζὰ κπνξέζεη λὰ κηιήζεη ἠ ὄρη Μὲ ἄιια ιόγηα ἂλ ὁκηιία

ζηὸλ ἄλζξσπν εἶλαη ἔκθπηε ἠ ἐπίθηεηε Ἔηζη ἔθαλε ηὸ ἑμῆο πείξακα Σὰλ Κάηδεξ πνὺ

ἦηαλ θαὶ εἶρε ρξήκαηα ἔθηηζε ἕλα ἵδξπκα ηύπνπ ὀξθαλνηξνθείνπ θαὶ ηνπνζέηεζε

ἐθεῖ ἑπηὰ παηδηὰ ἔθζεηα ἀπὸ αὐηὰ δει πνὺ γελληῶληαη ἐθηὸο γάκνπ θαὶ ζπλήζσο

νὔηε κάλα ηὰ ζέιεη Τνπνζέηεζε ζηὸ ἵδξπκα ἑπηὰ λνζνθόκεο κία γηὰ θάζε παηδί

θαὶ ἔδσζε ηὴλ ἐληνιὴ ηὰ παηδηὰ λὰ ἔρνπλ ἄξηζηε ηξνθή ζέξκαλζε θαζαξηόηεηα θαὶ

ὅηη ἄιιν Πξνζνρὴ ὅκσο κὴλ ηπρὸλ θαὶ ηνὺο ὁκηιήζεη θαλεὶο Καὶ θπζηθὰ νἱ

λνζνθόκεο ἀπὸ θόβν κὴλ ηνὺο μεθύγεη ιέμε νὔηε ηὰ ράτδεπαλ Τὸ ἀπνηέιεζκα

θξηθηαζηηθό Καὶ ηὰ ἑπηὰ παηδηὰ κεηὰ ἀπὸ ἕμη κῆλεο πέζαλαλ ηὸ ἕλα κεηὰ ηὸ ἄιιν

(Βι H Remplein Die seelische Entwicklung des Menschen im Kindes- und

Jugendalter Munchen-Basel 1966 ζ129 Αὐηὸ δείρλεη πόζν ζπνπδαία εἶλαη

θνηλσληθόηεηα ηνῦ ἀλζξώπνπ θαὶ πῶο ἀπὸ ηὴ θύζε ηνπ ὁ ἄλζξσπνο ὁκηιεῖ θαὶ ζηὸ

κόιηο γελλεζὲλ βξέθνο Σπκπέξαζκα ὁ ἄλζξσπνο εἶλαη θύζεη θνηλσληθόο Καὶ

78

θνηλσλία ηνπ εἶλαη ζπλεδεδεκέλε κὲ ηὸ ζπλάλζξσπν ἀιιὰ θαὶ κὲ ηὸλ Θεό Χσξὶο ηὴλ

θνηλσληθόηεηα δὲλ κπνξεῖ λὰ δήζεη ζσκαηηθὰ θαὶ πλεπκαηηθά Καὶ ρσξὶο ηὴλ

ἐθπαίδεπζε γηὰ λὰ κλεκνλεύζνπκε ἕλα ἄιιν ζπνπδαῖν παξάγνληα θνηλσληθόηεηαο

δὲλ κπνξεῖ λὰ ἀλαπηπρζεῖ λνεηηθά Ἄξα ηὸ laquoνὐ θαιὸλ εἶλαη ηὸλ ἄλζξσπνλ κόλνλraquo

πνὺ ιέγεη ὁ Θεὸο γηὰ ηὸλ Ἀδὰκ πξὶλ ἀπὸ ηὴ πιάζε ηῆο Δὕαο ζηὴλ Ἁγία Γξαθή εἶλαη

ἀςεπδὴο κάξηπξαο ηῆο θνηλσληθόηεηνο ηνῦ ἀλζξώπνπ Ἀθόκε θαὶ ζηὰ ὄλεηξά ηνπ ὁ

ἄλζξσπνο βιέπεη θαὶ ζπλνκηιεῖ κὲ ἄιινπο ἀλζξώπνπο Καὶ ηὸ ἀζπλείδεηό ηνπ δει

ἐθθξάδεηαη θνηλσληθά ὅπσο θαὶ ζπλείδεζε ηνπ ζ᾽ ὅιεο ηὶο ἐθθάλζεηο ηῆο δσῆο

Βacute Τὰ ὄλεηξα ἀπὸ ζενινγηθὴ ἄπνςε

Γηὰ ηὰ ὄλεηξα γίλεηαη πνιὺο ιόγνο ζηὴλ Ἁγία Γξαθὴ κὲ θύξην πξόζσπν ηὸλ

Ἰσζὴθ ηὸλ Πάγθαιν γπηὸ ηνῦ Παηξηάξρε Ἰαθώβ ηὸλ ὁπνῖν θθιεζία καο

θαηέηαμε ζηὴ ρνξεία ηῶλ Ἁγίσλ θαὶ ηειεῖηαη κλήκε ηνπ κὲ ηὴλ ἔλαξμε ηῆο Μ

βδνκάδνο δει ζηνὺο πξώηνπο Νπκθίνπο ηὸ βξάδπ ηῆο Κπξηαθῆο ησλ Βαΐσλ ὄρη

βέβαηα ἄκεζα γηὰ ηὰ ὄλεηξα πνὺ εἶδε ἀιιὰ γηὰ ηὴλ ἁγλόηεηά ηνπ laquoἈιι᾽ αὐηὸο

θαηαιηπὼλ ηὸλ ρηηῶλα ἔθπγε ηὴλ ἁκαξηίαλ θαὶ γπκλὸο νὐθ ᾐζρύλεην ὡο νἱ

πξσηόπιαζηνη πξὸ ηῆο παξαθνῆοraquo Ἔηζη ςάιινκελ ηὴ Μ βδνκάδα γηὰ λὰ

πξνζζέζνπκε laquoαὐηνῦ ηαῖο ἱθεζίαηο Χξηζηὲ ὁ Θεόο ἐιέεζνλ κᾶοraquo

Ὡο γλσζηόλ ὁ Ἰσζὴθ πέξαζε ζηὴλ ἱεξὰ ἱζηνξία γηὰ ηὰ ὄλεηξα πνὺ εἶδε αὐηὸο

γηὰ ηὸλ ἑαπηόλ ηνπ θαὶ ηὰ ἀδέιθηα ηνπ θαὶ ηνὺο γνλεῖο ηνπ θαὶ θπξίσο γηὰ ηὰ ὄλεηξα

πνὺ εἶδε ὁ Φαξαώ θαὶ ἑξκήλεπζε ὁ ἴδηνο θαὶ ἔγηλε ἄξρσλ ηῆο Αἰγύπηνπ θαὶ ἔζσζε

ηὴλ νἰθνγέλεηά ηνπ ἀπὸ ηὴλ πεῖλα

Ὁ Ἰσζὴθ εἶλαη ὁ ἑλδέθαηνο γπηὸο ηνῦ Παηξηάξρνπ Ἰαθώβ ηὸλ ὁπνῖνλ

ἀγαπνῦζε πνιὺ ὁ παηέξαο ηνπ θαὶ ηὸλ δήιεπαλ ηὰ ἀδέιθηα ηνπ Ὅηαλ κάιηζηα ὁ ἴδηνο

εἶδε δύν ὄλεηξα θαὶ ηὰ δηεγήζεθε ζηὸλ παηέξα ηνπ θαὶ ζηὰ ἀδέιθηα ηνπ κὲ

πεξηερόκελν ὅηη αὐηὸο ζὰ βαζηιεύζεη θαὶ αὐηνὶ ζὰ πέζνπλ λὰ ηὸλ πξνζθπλήζνπλ

ηόηε αὐηνὶ ηὸλ δήιεπζαλ θαὶ ζέιεζαλ λὰ ηὸλ θνλεύζνπλ Σπγθεθξηκέλα εἶδε ὅηη ἦζαλ

ζηνὺο ἀγξνύο θαὶ ζέξηζαλ θαὶ ἔθακαλ δεκάηηα Τὸ δηθό ηνπ ηὸ δεκάηη ζηάζεθε ὄξζην

θαὶ ηὰ δεκάηηα ηῶλ ἀδειθῶλ ηνπ ἔπεζαλ θαὶ πξνζθύλεζαλ ηὸ δηθό ηνπ Δἶδε ἐπίζεο

θαὶ δεύηεξν ὄλεηξν θαηὰ ηὸ ὁπνῖν ὁ ἥιηνο ζειήλε θαὶ ἕλδεθα ἄζηξα ἔπεζαλ θαὶ

πξνζθύλεζλ ηὸ δηθό ηνπ ἄζηξν Ὅηαλ ἄθνπζε ηὸ ὄλεηξν αὐηὸ ὁ παηέξαο ηνπ

δηεξσηήζεθε ιέγσλ ηί εἶλαη αὐηά παηδί κνπ κήπσο κεηέξα ζνπ θαὶ ἐγὼ θαὶ ηὰ

ἀδέιθηα ζνπ ζὰ πέζνπκε λὰ ζὲ πξνζθπλήζνπκε Τὰ ἀδέιθηα ηνπ ηὸλ δήιεπζαλ θαί

ἐλῷ ηνὺο πήγαηλε θαγεηὸ ζηνὺο ἀγξνύο πνὺ δνύιεπαλ ζθέθζεθαλ λὰ ηὸλ

ζθνηώζνπλ θαὶ λὰ πνῦλ ζηὸλ παηέξα ηνπο ὅηη ηὸλ ἔθαγαλ ηὰ ἄγξηα ζεξία Τειηθὰ

ἐπηθξάηεζε ἄπνςε λὰ ηὸλ πνπιήζνπλ ζηνὺο ἐκπόξνπο πνὺ πήγαηλαλ ζηὴλ Αἴγππην

θαὶ ζηὸλ παηέξα ηνπ εἶπαλ ὅηη ηὸλ ἔθαγαλ ηὰ ἄγξηα ζεξία θαὶ ὁ παηέξαο ηνπ ηὸλ

ἔθιαπζε πηθξῶο

Ὁ Ἰσζὴθ πνπιήζεθε ζηὴλ Αἴγππην ζηὸλ Πεηεθξῆ ηνῦ ὁπνίνπ γπλαίθα

ζέιεζε λὰ ἔρεη ζρέζεηο καδί ηνπ γηαηί ἦηαλ πνιὺ ὄκνξθνο Αὐηὸο ὅκσο ὅπσο ιέγεη ὁ

ὑκλῳδὸο ηνῦ Νπκθίνπ laquoθαηαιηπὼλ ηὸλ ρηηῶλα ἔθπγε ηὴλ ἁκαξηίαλ θαὶ γπκλὸο νὐθ

79

ᾐζρύλεην ὡο νἱ πξσηόπιαζηνη πξὸ ηῆο παξαθνῆοraquo Ὁ Πεηεθξῆο παξ᾽ ὅηη δὲλ

πίζηεπζε ζηὴ γπλαῖθά ηνπ ὅκσο ἔζηεηιε ηὸλ Ἰσζὴθ ζηὴ θπιαθή Ἄλζξσπν ζσζηό

πνὺ ηὸλ πξνζηαηεύεη ὁ Θεόο ὄρη κόλν δὲλ ἀθίλεη λὰ ραζεῖ ἀιιὰ ηὸλ ὁδεγεῖ θαὶ ζὲ

κεγάιν ἀμίσκα Καὶ ζηὴλ πεξίπησζε αὐηὴ κέζσ ὀλείξσλ πνὺ εἶδαλ δπὸ

ζπκθπιαθηζκέλνη ηνπ ηὰ ὁπνῖα πξαγκαηνπνηήζεθαλ ἀθξηβῶο ὅπσο ηὰ ἐμήγεζε

Ὅηαλ θαὶ ὁ ἴδηνο ὁ Φαξαὼ εἶδε ηὰ πεξίθεκα δύν ὄλεηξα λὰ βγαίλνπλ ἀπὸ ηὸλ Νεῖιν

ἑπηὰ παρὲο ἀγειάδεο θαὶ ἔπεηηα ἑπηὰ ἰζρλέο νἱ ὁπνῖεο θαηαπίλνπλ ηὶο παρέο θαὶ

ἔπεηηα ἑπηὰ παρηὰ ζηάρπα θαὶ ἀθνινύζσο ηὰ ἑπηὰ ἰζρλά ηα ὁπνῖα θαηαπίλνπλ ηὰ

παρηά θαὶ θαλεὶο δὲλ κπόξεζε λὰ ηὰ ἐμεγήζεη ὁ Ἰσζὴθ ἔδσζε ηὶο ζσζηὲο πεηζηηθὲο

ἐμεγήζεηο Δἶπε ζηὸλ Φαξαὼ ὅηη ζὰ ἔιζνπλ ἑπηὰ πινύζηα ρξόληα κὲ πνιιὰ

εἰζνδήκαηα θαὶ ζὰ ἀθνινπζήζνπλ ἑπηὰ ρξόληα πείλαο Σπκβνύιεπζε κάιηζηα ηὸλ

Φαξαὼ λὰ θάλεη ἀπνζῆθεο ζηὰ ρξόληα ηῆο εὐθνξίαο γηὰ λὰ κὴ πεηλάζνπλ ηὰ ρξόληα

ηῆο δπζηπρίαο Ὁ Φαξαώ πνὺ ἐλζνπζηάζηεθε ἀπὸ ηὶο ἐμεγήζεηο ἔθακε ηὸλ Ἰσζὴθ

δεύηεξν ἄξρνληα ηῆο Αἰγύπηνπ

Ἡ πεῖλα ὅκσο ἔθηαζε ὡο ηὴλ Παιαηζηίλε θαὶ ὁ Παηξηάξρεο Ἰαθὼβ ἔζηεηιε ηὰ

παηδηά ηνπ ζηὴλ Αἴγππην γηὰ λὰ ἀγνξάζνπλ ζηηάξη Ἔηζη ηὰ ἀδέιθηα ηνπ ἔπεζαλ θαὶ

πξνζθύλεζαλ ηὸλ ἀδειθό ηνπο θαὶ ἀξγόηεξα θαὶ ὁ παηέξαο ηνπ θαὶ κὲ αὐηὸ ηὸλ

ηξόπν πξαγκαηνπνηήζεθαλ ηὰ ὄλεηξα ηνῦ Ἰσζὴθ ηνῦ Παγθάινπ

Ἡ θθιεζία καο ηηκᾷ θαὶ πξνβάιιεη ηὴλ ἁγλόηεηα ηνῦ Ἰσζήθ ὡο πξόηππν

πξὸο κίκεζε Πξνβάιιεη ὅκσο θαὶ ὡο πξόηππν κεηαλνίαο ηὴλ πόξλε πνὺ κεηαλνεῖ

θαὶ ἀιείθεη ηὰ πόδηα ηνῦ Ἰεζνῦ ὅπσο θαὶ ηὸλ ιεζηή πνὺ κεηαλνεῖ θαὶ ιέγεη ζηὸλ

Ἰεζνῦ ηὸ laquoκλήζζεηί κνπ ἐλ ηῇ βαζηιείᾳ Σνπraquo

Ὅια αὐηὰ δειώλνπλ ὅηη ὁ Παλάγαζνο Θεὸο ἀκείβεη ηνὺο θαινὺο ἀλζξώπνπο

θαὶ αὐηνύο πνὺ κεηαλννῦλ κὲ πνιινὺο θαὶ πνηθίινπο ηξόπνπο ἀθόκε θαὶ κὲ ὄλεηξα

ὅπσο εἶδε ὁ Ἰσζήθ θαὶ θθιεζία καο ηὸλ θαηαηάζζεη κεηαμύ ησλ ἁγίσλ ὡο

πξόηππν ἁγλόηεηνο

3

Xριστόδουλος Bασιλειάδης Διδάκτωρ Θεολογίας - Μουσικeς

^H ψυχολογία τ΅ν ccedilνείρων

Tέσσερα κείmicroενα περd ccedilνείρων

σύmicroφωνα microb τοfς Σίγκmicroουντ Φρόυντ Kaρλ Γιοfγκ (bullπe τe πρOumlσmicroα τοUuml ecircγίου Iωάννου Σιναΐτου)

permilAλφρεντ permilAντλερ καd Bίκτωρ Φρaνκλ

Eκδόσεις ^Αγία Tαϊσία Λευκωσία 2013

4

copy Eκδόσεις ^Αγία Tαϊσία Σύmicroης 15 2044 Στρόβολος Λευκωσία Kύπρος τ +357 22 814777 φ +357 22 321342 e vaslogoscynet wwwchrvascom copy Saint Taisia Publications 15 Symis Street 2044 Strovolos Lefkosia Cyprus t +357 22 814 777 f +357 22 321 342 e vaslogoscynet wwwchrvascom Α΄ oumlκδοση Αucircγουστος 2013 ISBN 978-9963-9840-7-7 Στοιχειοθεσία - σελίδωση Εκδόσεις ^Αγία Ταϊσία Εκτύπωση Photogramma Ltd Λευκωσία Τηλ 22 433832 Σχεδιασmicroeς acircξωφύλλου π ΧρEacuteστος Γρηγορίου Διορθώσεις κειmicroένων Μενέλαος Χριστοδούλου Απαγορεύεται trade agraveναδηmicroοσίευση microέρους j notλου τοUuml παρόντος χωρdς τcν ocircδεια τοUuml acircκδότου

5

Εumlς τοfς σεβαστούς microου καθηγητbς ΧρEacuteστο Βάντσο π Αθανάσιο Γκίκα

καd π Σπυρίδωνα Αντωνίου

6

7

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Aπe microικρeς microοUuml ocircρεσε νa microελετ΅ τοfς agraveνθρώπους νa παρατηρ΅ τdς κινήσεις τe βλέmicromicroα τa λόγια καd γενικa τcν notλη συmicroπεριφορά τους Aπe τa acircξωτερικa φαινόmicroενα πίστευα καd πιστεύω notτι microπορεOuml κανεdς νa διίδFη τeν acircσωτερικe κόσmicroο τοUuml συνανθρώπου του permilIσως καd microb αeacuteτe τeν τρόπο νa microπορFEacute νa τeν βοηθήσ Fη καλύτερα Πάντοτε πιστεύω acircπίσης notτι iuml Θεeς microεριmicroν divideAuml γιa τeν κάθε ocircνθρωπο ξεχωριστά trade οumlκονοmicroία τοUuml ΘεοUuml acircπίσης καθοδηγεOuml τa βήmicroατα τοUuml κάθε agraveνθρώπου

^H microελέτη αeacuteτc εrναι trade πρώτη στc σειρά ποf πραγmicroατοποιήθηκε στa πλαίσια τ΅ν microεταπτυχιακ΅ν microελετ΅ν στe microάθηmicroα ποιmicroαντικc ψυχολογία microb σύmicroβουλο καθηγητc τeν κ ΧρEacuteστο Βάντσο τeν iumlποOumlο καd θερmicroa εeacuteχαριστ΅ Αρχικa οicirc τέσσερεις αeacuteτbς microελέτες γιa τeν Φρόυντ Γιούγκ Αντλερ καd Φρaνκλ qταν agraveνεξάρτητες agraveργότερα notmicroως agraveφοUuml εrχαν κοινe θέmicroα τe ugraveνειρο τdς eumlνοποίησα σb microία eumlνιαία microελέτη

Στe σηmicroεOumlο αeacuteτe θa brvbarθελα νa εeacuteχαριστήσω τeν πρόεδρο τοUuml τmicroήmicroατος ΠοιmicroαντικEacuteς καd ΚοινωνικEacuteς Θεολογίας κ XρEacuteστο Oumlκονόmicroου τeν σεβασmicroιώτατο Mητροπολίτη Tυρολόης καd Σερεντίου κύριο Παντελεήmicroονα ^Pοδόπουλο τeν π Νικόδηmicroο Σκρέτα καd τeν κ Θεόδωρο Γιάγκου γιa τdς πολύτιmicroες συmicroβουλbς καd τcν καθοδήγηση ποf microοUuml παρεOumlχαν στe δύσκολο oumlργο τEacuteς acircπιστηmicroονικEacuteς acircργασίας Eeacuteχαριστ΅ acircπίσης τοfς συmicroφοιτητές microου ποf microb τcν πολύτιmicroη συζήτηση στe microάθηmicroα καθgς καd microb τe ζεστe καd φιλικe περιβάλλον βοήθησαν στcν frac12λοκληρωmicroένη καd σφαιρικc agraveντιmicroετώπιση τ΅ν διαφόρων θεmicroάτων ποf agraveναλύονται στcν παροUumlσα microελέτη Θa brvbarθελα acircπίσης νa εeacuteχαριστήσω τeν πανιερώτατο microητροπολίτη Κύκκου καd Τηλλυρίας κκ Νικηφόρο γιa τcν πατρικc agraveγάπη καd τe acircνδιαφέρον ποf oumlδειξε καd δείχνει στe πρόσωπό microου τeν microακαριστe π Bασίλειο Παπαφώτη ποf frac12ς καθηγητής microου στe Λύκειο microοUuml γνώρισε ugraveχι microόνο τc θύραθεν παιδεία agraveλλa microοUuml oumlδωσε καd τa πρ΅τα oumlmicroπρακτα παραδείγmicroατα καλοUuml κagraveγαθοUuml agraveνθρώπου καd σωστοUuml χριστιανοUuml καθgς acircπίσης καd τeν agraveγαπητe γλωσσολόγο κ Mενέλαο Xριστοδούλου γιa τcν πολύτιmicroη συmicroβολή του στdς διορθώσεις τ΅ν κειmicroένων Θεωρ΅ ugraveχι ecircπλa καθEacuteκον καd bullποχρέωσή microου agraveλλa καd βαθύτατη αeacuteθόρmicroητη παρόρmicroηση νa εeacuteχαριστήσω τοfς καθηγητbς κ XρEacuteστο Bάντσο π Αθανάσιο Γκίκα καd π Σπυρίδωνα

8

Αντωνίου γιa τcν acircπιστηmicroονικc τους καθοδήγηση καθgς καd γιa τcν agraveγάπη microb τcν iumlποία περιέβαλαν agraveπe τcν πρώτη στιγmicroc τe πρόσωπό microου Εeacuteχαριστ΅ acircπίσης τeν agraveρχιmicro Φώτιο Ιωακεdmicro γιa τdς πολύτιmicroες συmicroβουλbς καd διορθώσεις τdς iumlποOumlες oumlκανε στdς acircπιστηmicroονικές microου acircργασίες καθgς καd τeν agraveνεψιό microου Μάριο Θουκυδίδη γιa τdς διορθώσεις καd παρατηρήσεις του Τέλος θa brvbarθελα νa εeacuteχαριστήσω τeν πνευmicroατικό microου πατέρα Σάββα Σταυροβουνιώτη γιa τc στήριξη καd καθοδήγηση ποf microοUuml παρέσχε notλα αeacuteτa τa χρόνια κατa τa iumlποOumlα acircκπονοUumlσα τc διπλωmicroατικc acircργασία καθgς καd τc διδακτορικc διατριβή Δρ Xριστόδουλος Bασιλειάδης Πέmicroπτη 15 Αeacuteγούστου 2013 ^Η Κοίmicroηση της ^Υπεραγίας Θεοτόκου

9

ΠEPIEXOMENA ΠΡΟΛΟΓΟΣ 7 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 9 ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ 11 BIBΛIOΓPAΦIA 13 1 ^Eλληνόγλωσσα 13 2 Ξενόγλωσσα 14 EIΣAΓΩΓH 15 KEΦAΛAIO ΠPΩTO Απόψεις τοUuml Σίγκmicroουντ Φρόυντ γιa τa ugraveνειρα 21 KEΦAΛAIO ΔΕΥΤΕΡΟ Απόψεις τοUuml Kaρλ Γιοfγκ γιa τa ugraveνειρα bullπe τe πρOumlσmicroα τοUuml ecircγίου Iωάννου Σιναΐτου 31 KEΦAΛAIO ΤΡΙΤΟ Απόψεις τοUuml permilAλφρεντ permilAντλερ γιa τa ugraveνειρα 51 KEΦAΛAIO ΤΕΤΑΡΤΟ Απόψεις τοUuml Bίκτωρ Φρaνκλ γιa τa ugraveνειρα 59 ΣYMΠEPAΣMATA 69 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Χρήστου Βάντσου Τa ugraveνειρα agraveπe ψυχολογικc καd θεολογικc ocircποψη hellip hellip hellip hellip hellip 75

10

11

ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ BEΠEΣ Bιβλιοθήκη ^Eλλήνων Πατέρων καd Eκκλησιαστικ΅ν

Συγγραφέων acircκδ AποστολικEacuteς Διακονίας AθEacuteνα 1955eumlξ

ΘHE Θρησκευτικc καd Hθικc Eγκυκλοπαιδεία AθEacuteναι

1962-1968 PG J-P MIGNE Patrologiae cursus completus series

Graeca Paris - Montrouge 1857 ndash 1866 (τόmicroοι 161)

12

13

BIBΛIOΓPAΦIA A ^Eλληνόγλωσσα ΑΝΤΛΕΡ Ψυχολογία permilAντλερ permilAλφρεντ ^H agraveτοmicroικc ψυχολογία στe σχολεOumlο

(microτφρ KατερOumlνα Λιάπτση) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1990 ΑΝΤΛΕΡ Γνώση permilAντλερ permilAλφρεντ ^H γνώση τEacuteς ζωEacuteς (microτφρ Γιώργου

Tσαmicroπουράκη) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1978 ΒΑΝΤΣΟΥ Ψυχολογία Bάντσου Xρήστου Θέmicroατα ΠοιmicroαντικEacuteς Ψυχολογίας

Θεσσαλονίκη 1990 ΒΑΝΤΣΟΥ Ψυχολογία Β΄ Bάντσου Xρήστου Θέmicroατα ΠοιmicroαντικEacuteς

Ψυχολογίας τ B΄ Θεσσαλονίκη χχ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗ Αναmicroνήσεις Βασιλειάδη Χριστοδούλου Αναmicroνήσεις agraveπe τeν

agraveγ΅να τEacuteς ΕΟΚΑ τ΅ν Θεοδόση Παπαχριστοδούλου Μιχάλη Ρωσσίδη καd Βασίλη Βασιλειάδη acircκδ ^Αγία Ταϊσία Λευκωσία 2005

ΓIOYΓK Aναλυτική Γιοfγκ K Γ Aναλυτικc ψυχολογία (microτφρ Πην ^Iεροmicroνήmicroονος) acircκδ Γκοβόστη 1942

ΓIOYΓK Aγωγή Γιοfγκ K Γ Aναλυτικc ψυχολογία καd agraveγωγc τοUuml παιδιοUuml (microτφρ Mαρία Aγγελίδου) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1991

ΓIOYΓK permilAνθρωπος Γιοfγκ K Γ permilAνθρωπος καd ψυχc (microτφρ Γιώργου BαmicroαλEacute) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1974

ΓIOYΓK Ψυχοθεραπεία Γιοfγκ K Γ Bασικbς agraveρχbς τEacuteς ψυχοθεραπείας (microτφρ Λευτέρης Aναγνώστου) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1990

ΓIOYΓK permilOνειρα Γιοfγκ K Γ Eumlσαγωγc στcν eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρων (microτφρ K Δόλκας) acircκδ Iάmicroβλιχος ΑθEacuteνα 1997

ΓIOYΓK Ψυχολογία Γιοfγκ K Γ Eumlσαγωγc στcν Ψυχολογία (microτφρ ^Eλένη Παπαδοπούλου) acircκδ Iάmicroβλιχος ΑθEacuteνα 1994

ΓIOYΓK Aνεξερεύνητος Γιοfγκ K Γ ^O agraveνεξερεύνητος eumlαυτeς (microτφρ Θεόδωρος ΣιαφαρικAumlς) acircκδ Iάmicroβλιχος ΑθEacuteνα 1988

ΓIOYΓK Γάmicroος Γιοfγκ K Γ ^O γάmicroος frac12ς ψυχολογικc σχέση (microτφρ Mαρία Aγγελίδου KατερOumlνα Λιάπτση Γι΅ργος BαmicroβαλEacuteς) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1992

ΚΑΡΑΚΟΒΟΥΝΗ permilΟνειρα Kαρακοβούνη Eeacuteαγγέλου Γ Ta ugraveνειρα Tί λέει trade Ψυχολογία ^H θέση τEacuteς Eκκλησίας Aποστολικc Διακονία AθEacuteνα 21996

IΩANNOY KλOumlmicroαξ Iωάννου τοUuml Σιναΐτου KλOumlmicroαξ (εumlσαγωγc-κείmicroενον-microετάφρασις-σχόλια-πίνακες bullπe agraveρχιmicro Iγνατίου) acircκδ ^Iερa Mονc Παρακλήτου Ωρωπός AττικEacuteς 81999

ΦΡΟΫΝΤ permilΟνειρο Φρόυντ Σίγκmicroουντ Te ugraveνειρο 1901 Mb 20 εumlκαστικa σχόλια (microτφρ Λευτέρης Aναγνώστου) acircκδ NEacuteσος AθEacuteνα 2000

ΦΡΟΫΝΤ Ψυχανάλυση Φρόυντ Σίγκmicroουντ Bασικbς agraveρχbς τEacuteς ψυχανάλυσης (microτφρ T KοσmicroAuml) acircκδ Δίοδος AθEacuteνα χχ

ΦΡΟΫΝΤ ^Ερmicroηνεία Φρόυντ Σίγκmicroουντ ^H eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρων (microτφρ Λευτέρης Aναγνώστου) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1995

ΦΡΟΫΝΤ Τηλεπάθεια Φρόυντ Σίγκmicroουντ permilOνειρο καd τηλεπάθεια (microτφρ Γι΅ργος Tσαmicroπουράκης) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1983

14

ΣΩΦΡΟΝΙΟΥ Σιλουανός Σωφρονίου agraveρχιmicroανδρίτη ^O neAγιος Σιλουανeς iuml Aθωνίτης (microτφρ agraveπe τa Pωσσικά) ^Iερa Mονc Tιmicroίου Προδρόmicroου permilEσσεξ Aγγλίας 21988

FABRY Λογοθεραπεία Fabry Joseph B Λογοθεραπεία (microτφρ Kίκα Xριστοφίδου) acircκδ ^Eπτάλοφος 1978

FABRY Ασυνείδητο Fabry Joseph B ^O Θεeς τοUuml agraveσυνειδήτου (microτφρ Παναγιώτη καd Eeacuteδοκίας Περσιάνη) acircκδ Tαmicroασός 1980

FRANKL Νόηmicroα Frankl Viktor E Aναζητ΅ντας νόηmicroα ζωEacuteς καd acircλευθερίας σ leνα στρατόπεδο συγκεντρώσεως (microτφρ Tάκη X Eeacuteδόκα Kίκας Δ Xριστοφίδου) acircκδ Tαmicroασός 41979

FRANKL Ασυνείδητο Frankl Viktor E ^O Θεeς τοUuml agraveσυνειδήτου (microτφρ Παναγιώτη καd Eeacuteδοκίας Περσιάνη) acircκδ Tαmicroασός 1980

FRANKL Ψυχοθεραπεία Frankl Viktor E Ψυχοθεραπεία καd ^Yπαρξισmicroeς (^H Λογοθεραπεία στcν πράξη) (microτφρ-σχόλια Mαίρη Π Σταύρου) Tαmicroασός χχ

B Ξενόγλωσσα Charles Rycroft A critical Dictionary of Psychoanalysis Penguin Books 1972 James Drever A Dictionary of Psychology revised by Harvey Wallerstein

Penguin Books 1971 Viktor E Frankl The Will to Meaning Foundations and Applications of

Logotherapy expanded edition 1988

15

EIΣAΓΩΓH

^H Ψυχολογία εrναι trade acircπιστήmicroη ποf microελετdivideAuml τa ψυχικa φαινόmicroενα τοUuml agraveνθρώπου Aναπτύχθηκε frac12ς acircπιστήmicroη κυρίως agraveπe τdς agraveρχbς τοUuml περασmicroένου αumlώνα ^H ψυχολογία τοUuml βάθους εrναι leνα παρακλάδι τEacuteς Ψυχολογίας ποf agraveσχολεOumlται microb τe agraveσυνείδητο τοUuml agraveνθρώπου ^Ως σχολή trade ψυχολογία τοUuml βάθους acircγκαινιάστηκε agraveπe τeν Γερmicroανe ψυχολόγο Σίγκmicroουντ Φρόυντ καd τοfς microαθητές του ^O Σίγκmicroουντ Φρόυντ γεννήθηκε στe Φράιβεργκ τEacuteς Aeacuteστρίας τe 1856 permilEζησε τe microεγαλύτερο microέρος τEacuteς ζωEacuteς του στc Bιέννη notπου πEacuteρε τe δίπλωmicroά του στcν Iατρικc τe 1881 Σπούδασε acircπίσης umlατρικc καd στe Παρίσι notπου bullπEacuteρξε microαθητcς τοUuml Σαρκώ iuml iumlποOumlος εrχε καταλήξει στcν ocircποψη notτι bullστερικa συmicroπτώmicroατα microπορεOuml νa ccedilφείλονται σb παθογενετικbς παραστάσεις τEacuteς ψυχEacuteς τdς iumlποOumlες acircθεράπευε microε τcν asympπνωση ^Ο Φρόυντ agraveσχολήθηκε microb τcν bullποβολc σb κατάσταση asympπνωσης καd βασίστηκε στc θεωρία τοUuml Mπρόυερ σύmicroφωνα microb τcν iumlποία iuml bullπνωτιζόmicroενος εrναι σb θέση νa διηγηθFEacute τa αeuroτια τEacuteς παθολογικEacuteς καταστάσεως στcν iumlποία βρίσκεται permilEτσι microb αeacuteτe τeν τρόπο προσδιωρίστηκε trade διάκριση microεταξf agraveσυνειδήτου καd συνειδητοUuml ^O Φρόυντ microετa agraveπe oumlρευνες κατέληξε στe συmicroπέρασmicroα πgς notλες οicirc σκέψεις καd οicirc acircπιθυmicroίες τοUuml agraveνθρώπου ποf δbν icircκανοποιοUumlνται - συνήθως acircπειδc δbν acircναρmicroονίζονται microb τdς κοινωνικbς agraveπαιτήσεις καd εrναι δυσάρεστες - agraveπωθοUumlνται στe agraveσυνείδητο Aπ acircκεOuml παρενοχλοUumlν τc συνείδηση microb τc microορφc νευρώσεων Παρατήρησε microάλιστα πgς πίσω agraveπe τdς νευρωτικbς microορφbς συmicroπεριφορAumlς καd τdς ποικιλόmicroορφες bullστερίες κρύβονται διάφορα σεξουαλικEacuteς φύσεως agraveπωθηmicroένα Γύρω στe 1900 iuml Φρόυντ acircγκαταλείπει τc microέθοδο τοUuml bullπνωτισmicroοUuml καd acircγκαινιάζει microb τeν προσωπικe διάλογο τcν agraveνάκληση τ΅ν agraveναmicroνήσεων καd τcν αeacuteτόmicroατη acircξήγηση τ΅ν συνειρmicro΅ν Bοήθησε στcν yenδρυση τοUuml ΔιεθνοUumlς ΨυχαναλυτικοUuml Συνδέσmicroου (International Psychoanalytic Association) τe 1910 microαζd microb τοfς Oyγκεν Mπλόουερ Kaρλ Γιοfγκ καd permilAλφρεντ permilAντλερ Aργότερα iuml Γιοfγκ καd iuml permilAντλερ acircγκατέλειψαν τeν Σύνδεσmicroο agraveφοUuml εrχαν διαφωνήσει microb τc θεωρία τοUuml Φρόυντ γιa

16

τc σεξουαλικc προέλευση τ΅ν ψυχολογικ΅ν φαινοmicroένων ^O Φρόυντ acircπέmicroεινε στdς θεωρίες του καί παρ notλη τcν agraveντίσταση ποf συνάντησε yenδρυσε καd acircξέδωσε διάφορα ψυχιατρικa περιοδικά Δίδαξε γιa τριάντα περίπου χρόνια στe Πανεπιστήmicroιο τEacuteς Bιέννης Kλήθηκε acircπίσης νa διδάξFη καd σb ocircλλα πανεπιστήmicroια permilEζησε microb τc γυναOumlκά του καd τa leξι παιδιά του στcν Aeacuteστρία permilEφυγε agraveπe τc Bιέννη microετa τcν κατάληψη τEacuteς Aeacuteστρίας agraveπe τeν Xίτλερ acircπειδc qταν eumlβραϊκEacuteς καταγωγEacuteς Πέθανε στcν Aγγλία στa 1939 laquo^O euroδιος iuml Φρόυντ oumlmicroεινε σb notλη του τc ζωc agravemicroετακίνητα προσηλωmicroένος στdς θεωρίες ποf διατύπωσε στe βιβλίο του ldquo^Eρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρωνrdquo καθgς καd στe βιβλίο του ldquoTρεOumlς microελέτες γιa τc θεωρία τEacuteς σεξουαλικότηταςrdquo Aeacuteτa τa δύο oumlργα διαπνέουν notλο τe microετέπειτα oumlργο τουraquo1 Στe δεύτερο κεφάλαιο τEacuteς παρούσης microελέτης acircπιχειροUumlmicroε microιa σύγκριση τ΅ν θέσεων τοUuml Κaρλ Γιοfγκ καd τοUuml ecircγίου Ιωάννου τοUuml Σιναΐτου ^Ο ^Eλβετeς ψυχολόγος Kaρλ Γκούσταφ Γιοfγκ bullπEacuteρξε leνας agraveπe τοfς κυριώτερους microαθητές τοUuml Φρόυντ Στcν agraveρχc iuml Γιοfγκ agraveκολουθοUumlσε τeν Φρόυντ στc φιλοσοφία καd στdς microεθόδους agraveλλa agraveργότερα διαφώνησε microαζί του σb πολλa σηmicroεOumlα

^Ο plusmnγιος Ιωάννης iuml Σιναΐτης oumlζησε κατa τeν 6ο microX αuml΅να στcν περιοχc τοUuml ΣινAuml permilEγραψε τe κορυφαOumlο oumlργο ποf φέρει τeν τίτλο laquoKλOumlmicroαξraquo Kατa τc δική microας acircκτίmicroηση iuml notσιος Iωάννης notπως βλέπουmicroε στeν βίο του εrναι agraveπe τοfς πρώτους agraveνθρώπους ποf χρησιmicroοποιοUumlν acircπιστηmicroονικbς microεθόδους στc συγγραφc eumlνeς oumlργου notπως trade κωδικοποίηση Aναφέρει στeν βίο του notτι laquoπολλa πρe τοUuml asympπνου ηucircχετο καd δελτία κατέταττεraquo ^H διατριβή του αeacuteτc microάλιστα διήρκεσε σαράντα iumlλόκληρα χρόνια Kαd τe πιe σηmicroαντικe agraveκόmicroη εrναι τe γεγονeς notτι acircκεOumlνα ποf oumlγραφε qταν τe agraveπαύγασmicroα τEacuteς acircmicroπειρίας του hAς σηmicroειώσουmicroε acircδ΅ τc σηmicroαντικότητα τοUuml γεγονότος notτι παρόλον notτι iuml Γιοfγκ δbν qτο γνώστης acircξ notσων γνωρίζουmicroε τEacuteς Oρθόδοξης microυστικEacuteς θεολογίας τ΅ν νηπτικ΅ν Πατέρων acircν τούτοις τa πορίσmicroατα στa iumlποOumlα καταλήγει oumlρχονται νa acircπισφραγίσουν καd acircπιβεβαιώσουν τa notσα βιώνουν καd acircκφράζουν διa τEacuteς γραφίδας τους οicirc agraveσκητικοd πατέρες Γι αeacuteτe καd πρέπει

1 ΦΡΟΥΝΤ ^Ερmicroηνεία σ 11

17

νa δοUumlmicroε τeν ψυχολόγο Κaρλ Γιοfγκ bullπe τe πρOumlσmicroα τοUuml agraveνθρωπίνως acircπιστητοUuml ποf φτάνει σb κάποια πορίσmicroατα χωρdς τελικa νa microπορ FEacute νa σοUuml δώσFη πραγmicroατικc λύτρωση Tόσο iuml Γιούγκ notσο καd iuml neAγιος Iωάννης agraveσχολήθηκαν microb τa ugraveνειρα ^O Γιοfγκ σb notλα του τa συγγράmicromicroατα agraveναφέρεται στa ugraveνειρα καd τa θέτει frac12ς βάση τEacuteς notλης acircmicroβάθυνσής του στe agraveσυνείδητο τοUuml agraveνθρώπου Συγκεκριmicroένα oumlχει συγγράψει καd τe περίφηmicroο oumlργο laquoEumlσαγωγc στcν eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρωνraquo τe iumlποOumlο microεταφράστηκε στcν ^Eλληνικc τe 1997 agraveπe τeν K Δόλκα Kαd τa δύο πρόσωπα τEacuteς microελέτης microας agraveντλοUumlν τa θέmicroατά τους agraveπe τcν acircmicroπειρία τEacuteς euroδιας τEacuteς ζωEacuteς Γι αeacuteτe καd iumlmicroοιάζουν σb πολλa σηmicroεOumlα permilEτσι acircφαρmicroόζεται αeacuteτό ποf συχνa agraveκοUumlmicroε στcν bullmicroνολογία τEacuteς Eκκλησίας microας σb Aπολυτίκιο laquoτcν πρAumlξιν εyρες θεόπνευστε εumlς θεωρίας acircπίβασινraquo ^Eποmicroένως trade microέθοδος ποf καd οicirc δύο χρησιmicroοποιοUumlν εrναι trade agraveναγωγική καd ugraveχι trade acircπαγωγική Aπe τa πολλa παραδείγmicroατα καταλήγουν στc microία καd microοναδικc agraveλήθεια Oicirc πηγές ποf oumlχουmicroε χρησιmicroοποιήσει γιa τe δεύτερο κεφάλαιο εrναι τa γραπτa κείmicroενα τοUuml ^EλβετοUuml ψυχολόγου καθgς καd ocircλλων ψυχολόγων trade KλOumlmicroαξ τοUuml ^Aγίου Iωάννη τοUuml Σιναΐτη agraveλλa καd trade microακροχρόνια πεOumlρα καd microελέτη τEacuteς agraveνθρώπινης ψυχEacuteς ^O neAγιος Iωάννης iuml τEacuteς Kλίmicroακος notπως ccedilνοmicroάζεται θεωρεOumlται iuml πρόδροmicroος τEacuteς ψυχολογίας τοUuml βάθους laquoΣύγχρονοι ψυχολόγοι θαυmicroάζουν τeν συγγραφέα τEacuteς Kλίmicroακος γιa τc βαθύτητα τ΅ν ψυχολογικ΅ν του γνώσεων καd παρατηρήσεων καd διαπιστώνουν notτι τa τελευταOumlα agraveξιόλογα πορίσmicroατα τEacuteς Ψυχολογίας τοUuml βάθους qταν γνωστa στοfς Πατέρες τEacuteς acircρήmicroου (Bλ σχετικ΅ς Iωάννου Kορναράκη Πατερικa βιώmicroατα τEacuteς eumlνδεκάτης œρας Θεσσαλονίκη 1971)raquo2 Στe τρίτο κεφάλαιο agraveσχολούmicroαστε microb τa ugraveνειρα σύmicroφωνα microb τeν ψυχολόγο permilΑλφρεντ permilΑντλερ ^O permilAντλερ γεννήθηκε τe 1870 στc Bιέννη Nωρdς agraveκολούθησε τe umlατρικe acircπάγγελmicroα τe iumlποOumlο acircξάσκησε γιa πολλa χρόνια στc Bιέννη Te 1896 agraveνακηρύχθηκε διδάκτωρ τEacuteς IατρικEacuteς Te 1902 τeν κάλεσε iuml Σίγκmicroουντ Φρόυντ νa εumlσέλθFη στcν iumlmicroάδα microελετ΅ν του στcν πορεία τEacuteς συνεργασίας τους notmicroως iuml permilAλφρεντ permilAντλερ agraveνέπτυξε δικές του agraveπόψεις οicirc iumlποOumlες oumlγιναν agraveφορmicroc γιa agraveνοιχτc regήξη microb

2 ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ σ 7

18

τeν Φρόυντ στa 1911 neIδρυσε νέα σχολή τEacuteς ψυχολογίας τοUuml βάθους ^Ο permilΑντλερ εrναι iuml icircδρυτcς τEacuteς agraveτοmicroικEacuteς ψυχολογίας (Individualpsychologie) ποf agraveντιπαραθέτει microιa ψυχανάλυση στc γενετήσια ψυχανάλυση τοUuml Φρόυντ ^O permilAντλερ agraveσχολήθηκε κατόπιν agraveποκλειστικa microb τcν παραπέρα acircξέλιξη καd διάδοση τEacuteς agraveτοmicroικEacuteς ψυχολογίας microb δικό του κύκλο microαθητ΅ν καd δικό του περιοδικό Σύmicroφωνα microb τc θεωρία τEacuteς agraveτοmicroικEacuteς ψυχολογίας notλες οicirc acircκδηλώσεις τEacuteς ζωEacuteς τοUuml agraveνθρώπου ρυθmicroίζονται agraveπe τe laquoσυναίσθηmicroα τEacuteς microειονεξίαςraquo Aeacuteτe τe συναίσθηmicroα γεννAumlται agraveπe διάφορους λόγους notπως τEacuteς acircλαττωmicroατικότητας τ΅ν σωmicroατικ΅ν ccedilργάνων διαφόρων σωmicroατικ΅ν j πνευmicroατικ΅ν agraveσθενει΅ν τEacuteς κακEacuteς οumlκονοmicroικEacuteς καταστάσεως τEacuteς ταπεινEacuteς κοινωνικEacuteς θέσεως διαφόρων οumlκογενειακ΅ν δραmicroάτων καd δηmicroιουργεOuml κοινωνικa προβλήmicroατα laquoTe παιδίον καd acircν συνεχείdivideα iuml acircνEacuteλιξ προσπαθεOuml νa acircξουδετερώσ Fη καd bullπερνικήσ Fη τe συναίσθηmicroα τοUumlτο δι agraveντιWregόπου acircφέσεως καd iumlρmicroEacuteς πρeς acircπικράτησιν διa τEacuteς τάσεως πρeς acircπιβολcν καd agraveπόκτησιν bullπεροχEacuteς oumlναντι τ΅ν ocircλλων ^H iumlρmicroc λοιπeν πρeς acircπικράτησιν εrναι trade κινητήριος δύναmicroις τEacuteς ζωEacuteς τοUuml agraveνθρώπου καd trade γενεσιουργeς αumlτία τ΅ν πολιτιστικ΅ν acircκδηλώσεωνraquo3 Aπe τe 1925 ταξίδευε συχνa στcν Amicroερική δίνοντας διαλέξεις καd διδάσκοντας στa πανεπιστήmicroια Te 1927 oumlγινε καθηγητcς τοUuml Πανεπιστηmicroίου Kολούmicroπια τEacuteς Nέας ^Yόρκης Aπe τe 1929 microέχρι τοUuml θανάτου του διετέλεσε καθηγητcς τEacuteς umlατρικEacuteς ψυχολογίας στe Long Island of Medecine τEacuteς Nέας ^Yόρκης Te 1935 acircγκαθίσταται iumlριστικa στcν Amicroερική Στcν Amicroερικc acircπιφυλάχθηκε στcν agraveτοmicroικc ψυχολογία του microεγάλη προσοχc καd agraveναγνώριση microέχρι σήmicroερα Πέθανε τe 1937 σb tradeλικία 67 χρόνων κατa τc διάρκεια eumlνeς ταξιδιοUuml microb σκοπe τcν πραγmicroατοποίηση διαλέξεων στe Amicroπερντcν (Aberdeen) τEacuteς Σκωτίας Kυριώτερα oumlργα τοUuml permilAλφρεντ permilAντλερ εrναι τa eumlξEacuteς laquoΠερd τοUuml νευρωτικοUuml χαρακτήραraquo laquoΠράξη καd θεωρία τEacuteς agraveτοmicroικEacuteς ψυχολογίαςraquo laquoAνθρωπογνωσίαraquo laquoΠροβλήmicroατα τEacuteς

3 ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΥ permilΑντλερ permilΑλφρεντ ΘΗΕ τ 2 στ 952

19

νευρώσεωςraquo laquo^H acircκπαίδευση τ΅ν παιδι΅νraquo καd laquoTe νόηmicroα τEacuteς ζωEacuteςraquo ΘεωροUumlmicroε notτι trade θεωρία τEacuteς agraveτοmicroικEacuteς ψυχολογίας τοUuml permilAλφρεντ permilAντλερ περιέχει στοιχεOumlα agraveλήθειας agraveλλa εrναι microονοmicroερής ^Eρmicroηνεύει microόνο microερικbς agraveπe τdς acircνέργειες καd δραστηριότητες τοUuml agraveνθρώπου agraveλλa agraveδυνατεOuml νa eumlρmicroηνεύσFη notλες τdς πτυχbς τοUuml agraveνθρωπίνου πολιτισmicroοUuml ^H τάση νa θέλFη iuml ocircνθρωπος νa agraveναδειχθFEacute εrναι agraveναmicroφίβολα microιa agraveπe τdς κινητήριες δυνάmicroεις τοUuml agraveνθρώπου agraveλλa δbν εrναι microόνο αeacuteτή Eκτeς agraveπe τοfς ψυχολόγους acircπιστήmicroονες τοUuml δεύτερου microισοUuml τοUuml 19ου αumlώνα καd τοUuml πρώτου microισοUuml τοUuml 20οUuml κυρίως δύο ocircλλοι πρdν agraveπe αeacuteτοfς microίλησαν γιa τa ugraveνειρα ^O ΣοUumlmicroπερτ τeν iumlποOumlο σχεδeν κανένας δbν τeν ξέρει agraveναγνώρισε στa ugraveνειρα τοUuml agraveνθρώπου τcν agraveντανάκλαση τEacuteς προσωπικότητάς του Στcν acircποχc τοUuml ΓκαOumlτε acircπίσης iuml Λίχτενmicroπεργκ διατύπωσε τc σκέψη πgς agraveπe τa ugraveνειρα microποροUumlmicroε νa καταλάβουmicroε καλύτερα τeν χαρακτEacuteρα eumlνeς agraveνθρώπου παρa agraveπe τc συmicroπεριφορά του4 Στe τέταρτο κεφάλαιο agraveσχολούmicroαστε microb τa ugraveνειρα σύmicroφωνα microb τeν Βίκτωρ Φράνκλ ^O Tζόζεφ Φάmicroπρυ εrναι iuml συγγραφέας τοUuml βιβλίου laquoΛογοθεραπείαraquo τe iumlποOumlο περιέχει leνα σύστηmicroα acircφαρmicroογEacuteς της καd agraveναζητήσεως νοήmicroατος στc ζωή σύmicroφωνα microb τc θεωρία τοUuml καθηγητEacute Bίκτωρ Φράνκλ Aναφερόmicroενος λοιπeν iuml Φάmicroπρυ στa παιδικά του χρόνια σηmicroειώνει τe γεγονeς notτι microεγάλωσε σb microιa πόλη notπου trade θρησκεία εrχε καταντήσει ν agraveποδίδFη microοmicroφc στοfς ^Eβραίους γιa τe κάθε κακό ποf συνέβαινε agraveπe τeν θάνατο τοUuml IησοUuml frac12ς τcν agraveνεργία Πάντοτε τοUuml φαινόταν σaν τραγικc εumlρωνεία τe γεγονeς notτι οicirc ^EβραOumlοι οicirc iumlποOumlοι bullπEacuteρξαν οicirc πρ΅τοι ποf microb agraveρκετc φαντασία agraveντικατέστησαν τdς θυσίες agraveνθρώπων microb θυσίες τράγων oumlγιναν οicirc euroδιοι οicirc agraveποδιοποmicroπαOumlοι τράγοι5

4 ΑΝΤΛΕΡ Ψυχολογία σ 75 5 Βλ FABRY Λογοθεραπεία σ 35

20

21

ΚΕΦΑΛΑΙΟ A΄ Απόψεις τοUuml Σίγκmicroουντ Φρόυντ γιa τa ugraveνειρα

^O Σίγκmicroουντ Φρόυντ θεωρεOuml notτι εeuroτε agraveναλύσει κανεdς δικό του ugraveνειρο εeuroτε κάποιου ocircλλου πρέπει νa κρατFEacute agraveπόλυτη acircχεmicroύθεια Te ugraveνειρο περιέχει διάφορα πράγmicroατα τa iumlποOumlα δύσκολα microποροUumlν νa δηmicroοσιευτοUumlν permilEτσι πρέπει νa φτάνFη σb acircκεOumlνο τe σηmicroεOumlο τe iumlποOumlο τοUuml acircπιτρέπει trade συνείδησή του γιa νa microπορFEacute oumlτσι νa κρατFEacute τcν agraveνάλογη acircχεmicroύθεια laquoAeacuteτc τc δυσκολίαraquo agraveναφέρει laquoδbν θa τcν agraveπέφευγα agraveκόmicroη καd iν agraveνέλυα τe ugraveνειρο eumlνeς ocircλλου acircκτeς iν οicirc συνθEacuteκες microοUuml acircπέτρεπαν νa agraveφήσω κάθε εeuroδους συγκάλυψη χωρdς νa βλάψω acircκεOumlνον ποf microb acircmicroπιστεύτηκεraquo6 Πολλbς φορbς trade microνήmicroη agraveναπαράγει στa ugraveνειρα acircντυπώσεις agraveπe τcν πρώιmicroη παιδικc tradeλικία τοUuml ccedilνειρευόmicroενου MποροUumlmicroε νa acircπιβεβαιώσουmicroε iumlριστικa notτι οicirc παιδικbς acircντυπώσεις ugraveχι microόνο εrχαν ξεχαστEacute agraveλλa καd notτι εrχαν καταστEacute agraveσυνείδητες acircξαιτίας τEacuteς agraveπώθησης laquoAeacuteτc εrναι trade acircξήγησηraquo agraveναφέρει iuml Φρόυντ laquoτEacuteς βοήθειας - συνήθως agraveπαραίτητης - ποf microAumlς παρέχεται agraveπe τa ugraveνειρα notταν κατa τcν πορεία τEacuteς ψυχαναλυτικEacuteς θεραπείας τ΅ν νευρώσεων acircπιχειροUumlmicroε νa agraveνασυγκροτήσουmicroε τcν agraveρχικc φάση τEacuteς ζωEacuteς τοUuml ccedilνειρευοmicroένουraquo7 ^O Σίγκmicroουντ Φρόυντ agraveναφορικa microb τcν προέλευση καd eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρων agraveνάγει τa πάντα στcν acircκπλήρωση σεξουαλικ΅ν παιδικ΅ν acircπιθυmicroι΅ν Aργότερα iuml Φρόυντ acircγκατέλειψε αeacuteτc τc microονοmicroερEacute ocircποψή του καd θέλησε νa χρησιmicroοποιήσFη τc laquoacircπιθυmicroία τοUuml θανάτουraquo γιa νa microπορέσFη νa eumlρmicroηνεύσ Fη τa ugraveνειρα8 Ta ugraveνειρα σύmicroφωνα πάντα microb τeν Σίγκmicroουντ Φρόυντ agraveποτελοUumlν τακτικa γεγονότα στc ζωc τ΅ν iumlmicroαλ΅ν agraveνθρώπων notσο καd iν τa χαρακτηριστικά τους διαφέρουν agraveπe τa προϊόντα τEacuteς σb acircγρήγορση asympπαρξής microας Γι αeacuteτe καd trade δραστηριότητά microας κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου ποf agraveντιλαmicroβανόmicroαστε σaν ugraveνειρα εrναι τe πιe κατάλληλο agraveντικείmicroενο τEacuteς microελέτης microας Mb τeν τρόπο αeacuteτe agraveποφεύγουmicroε τe γνωστe κατηγορητήριο notτι

6 ΦΡΟΫΝΤ permilΟνειρο σ 18 7 ΦΡΟΫΝΤ Ψυχανάλυση σ 46 8 Βλ ΑΝΤΛΕΡ Ψυχολογία notππ σ 75

22

βασίζουmicroε τdς eumlρmicroηνεOumlες microας γιa τcν iumlmicroαλc ζωc τοUuml νοUuml πάνω σb παθολογικa εbullρήmicroατα9 ^O Σίγκmicroουντ Φρόυντ θεωρεOuml σκόπιmicroο νa δώσ Fη κάποιες βασικbς agraveρχές ποf διέπουν τc λειτουργία τοUuml ccedilνείρου ΘεωρεOuml notτι τe laquougraveνειρο εrναι microιa umlδιωτικc ψυχικc λειτουργία τοUuml ccedilνειρευοmicroένουraquo10 ^O Φρόυντ frac12ς σοφeς acircπιστήmicroονας προτοUuml ξεκινήσ Fη τcν agraveνάλυση τ΅ν ccedilνείρων δίνει κάποιους acircπιστηmicroονικοfς iumlρισmicroοfς στa διάφορα microεγέθη ποf συναντοUumlmicroε στe ugraveνειρο permilEκδηλο περιεχόmicroενο τοUuml ccedilνείρου ccedilνοmicroάζει τe ugraveνειρο αeacuteτe καθ eumlαυτό notπως αeacuteτe agraveναπαράγεται στc microνήmicroη χωρdς iumlποιεσδήποτε ocircλλες διακρίσεις Λανθάνον περιεχόmicroενο τοUuml ccedilνείρου καθορίζει τe agraveντίστοιχο bullλικό ποf βρίσκει iuml ψυχαναλυτcς microb τcν agraveνάλυση τοUuml ccedilνείρου11 Eργασία τοUuml ccedilνείρου ccedilνοmicroάζει τc διεργασία τEacuteς microετατροπEacuteς τοUuml λανθάνοντος περιεχοmicroένου τοUuml ccedilνείρου σb oumlκδηλο Eργασία τEacuteς agraveνάλυσης τελικa ccedilνοmicroάζει τcν agraveντίστοιχη acircργασία acircκείνη δηλαδc ποf πραγmicroατοποιεOuml τcν agraveντίθετη microετατροπc (microετατροπc agraveπe τe oumlκδηλο περιεχόmicroενο τοUuml ccedilνείρου στe λανθάνον)12 ^O Σίγκmicroουντ Φρόυντ σb leνα agraveπe τa τελευταOumlα βιβλία ποf oumlγραψε τe iumlποOumlο φέρει τeν τίτλο laquoBασικbς agraveρχbς τEacuteς ψυχανάλυσηςraquo διακρίνει microεταξf laquooumlκδηλου (manifest) ccedilνειρικοUuml bullλικοUuml καd λανθανουσ΅ν (latent) ccedilνειρικ΅ν σκέψεων ^H διεργασία ποf παράγει τe πρ΅το agraveπe τdς δεύτερες περιγράφεται σaν ccedilνειρικc acircργασία (dream work) ^H microελέτη τEacuteς ccedilνειρικEacuteς acircργασίας microAumlς παρέχει leνα acircξαίρετο παράδειγmicroα τοUuml τρόπου microb τeν iumlποOumlο agraveσυνείδητο bullλικό agraveπe τe αeacuteτe agraveρχικa agraveσυνείδητο agraveλλa καd agraveπωθηmicroένο agraveσυνείδητο microπαίνει microb τc βία στe acircγώ γίνεται προσυνείδητο καί acircξ αumlτίας τ΅ν προσπαθει΅ν τοUuml acircγώ bullφίσταται τdς τροποποιήσεις ποf agraveποκαλοUumlmicroε ccedilνειρικc παραποίηση (dream distortion)raquo Kαd καταλήγει microb τcν eumlξEacuteς διαπίστωση laquoΔbν bullπάρχουν χαρακτηριστικa τοUuml ccedilνείρου ποf νa microcν microποροUumlν νa acircξηγηθοUumlν microb αeacuteτe τeν τρόποraquo13

9 Βλ ΦΡΟΫΝΤ Ψυχανάλυση notππ σσ 43-44 10 ΦΡΟΫΝΤ permilΟνειρο notππ σ 7 11 Βλ notππ σ 19 12 Βλ notππ σσ 19-20 13 ΦΡΟΫΝΤ Ψυχανάλυση notππ σ 44

23

Aπe τc σκοπιa τEacuteς σχέσεως agraveνάmicroεσα στe oumlκδηλο καd τe λανθάνον περιεχόmicroενό τους microποροUumlmicroε νa χωρίσουmicroε τa ugraveνειρα σb τρεOumlς κατηγορίες 1 laquoTa ugraveνειρα ποf εrναι πλήρη νοήmicroατος καd ταυτόχρονα κατανοητά δηλαδc acircντάσσονται στcν ψυχική microας ζωή χωρdς κανένα πρόβληmicroα ^Yπάρχουν πολλa τέτοια ugraveνειρα συνήθως εrναι σύντοmicroα καd κατa κανόνα δbν τa θεωροUumlmicroε umlδιαίτερα agraveξιοσηmicroείωτα διότι δbν microAumlς acircκπλήσσουν οucircτε microAumlς ξενίζουνraquo14 Ta παιδικa ugraveνειρα agraveνήκουν σb αeacuteτc τcν κατηγορία oumlχουν δηλαδc νόηmicroα καd δbν ξενίζουν icircκανοποιοUumlν acircπιθυmicroίες ποf γεννήθηκαν τc microέρα καd oumlmicroειναν agraveνεκπλήρωτες Erναι ecircπλbς καd agraveπροκάλυπτες acircκπληρώσεις acircπιθυmicroι΅ν15 neEνα ocircλλο δεύτερο χαρακτηριστικe τ΅ν παιδικ΅ν ccedilνείρων εrναι trade σχέση τους microb τa βιώmicroατα τEacuteς trademicroέρας καd microάλιστα κατa κανόνα τEacuteς προηγούmicroενης16 Kαd σb αeacuteτc τcν πρώτη κατηγορία δbν λείπει acircντελ΅ς leνα εrδος microετατροπEacuteς ποf microποροUumlmicroε νa τcν agraveποκαλέσουmicroε acircργασία τοUuml ccedilνείρου laquoMιa umlδέα acircκφεροmicroένη microb εeacuteκτική agraveντικαθίσταται microb microιa acircποπτικc εumlκόνα acircκφρασmicroένη στcν iumlριστικc τοUuml eumlνεστώταraquo17 2 laquoTa ugraveνειρα ποf oumlχουν microbν acircσωτερικc συνοχc καd καθαρe νόηmicroα agraveλλa microAumlς ξενίζουν διότι δbν microποροUumlmicroε νa βροUumlmicroε γι αeacuteτe τe νόηmicroα microιa θέση στcν ψυχική microας ζωή Tέτοια περίπτωση oumlχουmicroε notταν πχ ccedilνειρευόmicroαστε notτι leνα agraveγαπηmicroένο συγγενικe πρόσωπο πέθανε agraveπe πανοUumlκλα acircνshy΅ δbν oumlχουmicroε λόγους νa περιmicroένουmicroε νa φοβόmicroαστε j νa bullποθέτουmicroε κάτι τέτοιο καd agraveναρωτιόmicroαστε microb agraveπορία π΅ς microοUuml qρθε αeacuteτc trade umlδέαraquo18 3 laquoTa ugraveνειρα ποf δbν oumlχουν νόηmicroα οucircτε εrναι κατανοητά acircκεOumlνα ποf φαίνονται agraveσυνάρτητα συγκεχυmicroένα καd agraveνόηταraquo19 Aναλύοντας acircπίσης leνα δικό του ugraveνειρο ποf εrδε τe προηγούmicroενο βράδυ iuml Φρόυντ καταλήγει στe συmicroπέρασmicroα notτι τe περιεχόmicroενο τοUuml ccedilνείρου εrναι πολf πιe σύντοmicroο agraveπe τdς umlδέες ποf πιστεύει πgς bullποκαθιστdivideAuml20 ^Eποmicroένως τe ugraveνειρο ποσοτικa

14 ΦΡΟΫΝΤ permilΟνειρο notππ σ 20 15 Βλ notππ σ 24 16 Βλ notππ σ 26 17 neΟππ 18 neΟππ σ 22 19 neΟππ 20 Βλ notππ σ 19

24

καd σb oumlκταση εrναι πολf microικρότερο agraveπe τdς διάφορες καd ποικίλες umlδέες οicirc iumlποOumlες κρύβονται πίσω agraveπe αeacuteτό καd τdς iumlποOumlες καλεOumlται iuml ψυχολόγος νa βρFEacute Δεύτερο συmicroπέρασmicroα στe iumlποOumlο καταλήγει iuml microεγάλος ψυχολόγος εrναι notτι πολλbς φορές frac12ς bullποκινητcς τοUuml ccedilνείρου microπορεOuml νa εrναι leνα agraveσήmicroαντο περιστατικe τEacuteς βραδιAumlς πρdν agraveπe τe ugraveνειρο Kάποιο γεγονός στe iumlποOumlο acircmicroεOumlς δbν δώσαmicroε agraveρκετc σηmicroασία καd τe agraveγνοήσαmicroε microπορεOuml νa εrναι iuml bullποκινητcς τEacuteς ψυχοσωmicroατικEacuteς διεργασίας τοUuml ccedilνείρου21 Ta διάφορα γεγονότα τEacuteς trademicroέρας σηmicroαντικa καd agraveσήmicroαντα microπαίνουν διa τ΅ν αumlσθήσεων στc συνείδησή microας καd agraveπe acircκεOuml agraveποθηκεύονται στe bullποσυνείδητο Te βράδυ στeν asympπνο microας notταν πλέον οicirc αumlσθήσεις bullπολειτουργοUumlν παρουσιάζονται microέσα στa ugraveνειρά microας microέσα agraveπe καινούργιες microορφbς καd δοmicroές Mιa ocircλλη λειτουργία τEacuteς acircργασίας τοUuml ccedilνείρου εrναι trade σύmicroπτυξη j συmicroπύκνωση Λόγshyω τEacuteς τελευταίας δηmicroιουργοUumlνται καd τa agraveσυνάρτητα ugraveνειρα ^H acircργασία τοUuml ccedilνείρου πετυχαίνει microιa θαυmicroαστc σύmicroπτυξη j συmicroπύκνωση σb σχέση microb τdς καταγεγραmicromicroένες umlδέες στdς iumlποOumlες iumlδηγεOuml trade agraveνάλυση καd agraveπe τdς iumlποOumlες bullπάρχουν euroχνη στe ugraveνειρο laquoΔbν θa βροUumlmicroε τότε κανένα στοιχεOumlο τοUuml ccedilνειρικοUuml περιεχοmicroένου agraveπe τe iumlποOumlο τa νήmicroατα τ΅ν συνειρmicro΅ν δbν θa iumlδηγοUumlν πρeς δύο j περισσότερες κατευθύνσεις καmicromicroιa σκηνc j κατάσταση ποf δbν θa συντίθεται agraveπe δύο j περισσότερες acircντυπώσεις j βιώmicroαταraquo22 Γι αeacuteτe καd trade eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρων βασισmicroένη σb αeacuteτc τcν agraveνακάλυψη διατυπώνει τeν πιe κάτω κανόνα laquoneOταν στcν agraveνάλυση microιa agraveβεβαιότητα microπορεOuml νa λάβFη microιa διαζευκτικc acircξήγηση j αeacuteτό j acircκεOumlνο τότε trade eumlρmicroηνεία πρέπει νa agraveντικαταστήσ Fη τa δύο j microb δύο καd στc συνέχεια νa λάβFη τe καθένα agraveπe τa δύο σκέλη frac12ς agraveνεξάρτητη agraveφετηρία γιa microιa σειρa συνειρmicro΅νraquo23 Πολλbς φορbς ξυπνοUumlmicroε agraveπότοmicroα acircξ αumlτίας eumlνeς ccedilνείρου laquoTe ugraveνειροraquo agraveναφέρει iuml Goblot laquoδbν χρειάζεται ocircλλο χρόνο agraveπe τc microεταβατικc περίοδο microεταξf asympπνου καd agraveφύπνισης ^H agraveφύπνιση χρειάζεται χρόνο σb αeacuteτeν τeν χρόνο acircmicroφανίζεται τe ugraveνειρο

21 Βλ notππ 22 neΟππ σ 30 23 neΟππ σ 31

25

permilEχει κανεdς τcν acircντύπωση notτι trade τελευταία εumlκόνα τοUuml ccedilνείρου qταν τόσο oumlντονη γι αeacuteτe acircπέβαλε τcν agraveφύπνιση Στcν πραγmicroατικότητα qταν τόσο oumlντονη acircπειδc τότε brvbarmicroασταν τόσο κοντa στe ξύπνηmicroαraquo24 ^O Φρόυντ notmicroως διαχωρίζοντας τc θέση του πιστεύει notτι τe ugraveνειρο χρειάζεται microιa πιe microακροχρόνια διαδικασία laquoΘέλω νa πιστεύωraquo agraveναφέρει iuml Φρόυντ laquonotτι trade acircργασία τοUuml ccedilνείρου συχνa χρειάζεται περισσότερο agraveπe microία microέρα καd microία νύκτα γιa νa agraveποδώσ Fη τe προϊόν της iumlπότε trade oumlκτακτη τέχνη στc δόmicroηση τοUuml ccedilνείρου χάνει τeν θαυmicroατουργό της χαρακτEacuteρα Erναι notπως leνα πυροτέχνηmicroα ποf eumlτοιmicroάζεται acircπd zρες καd σb microιa στιγmicroc agraveναφλέγεταιraquo25 ^H πορεία τοUuml ccedilνείρου agraveποκτdivideAuml agraveρκετc oumlνταση γιa νa προσελκύσ Fη τc συνείδηση καd νa agraveφυπνίσ Fη τe προσυνειδητό agraveνεξάρτητα agraveπe τeν χρόνο καd τe βάθος τοUuml asympπνου Ta περισσότερα notmicroως ugraveνειρα φαίνεται πgς acircργάζονται σb σχετικa χαmicroηλbς ψυχικbς acircντάσεις agraveφοUuml περιmicroένουν τcν agraveφύπνιση laquopermilEτσι notmicroως acircξηγεOumlταιraquo συmicroπεραίνει iuml Φρόυντ laquoκαd τe γεγονeς notτι κατa κανόνα agraveντιλαmicroβανόmicroαστε κάτι ποf egraveνειρευθήκαmicroε notταν microAumlς ξυπνοUumlν agraveπότοmicroα agraveπe βαθf asympπνο ^H πρώτη microατιa τότε agraveφορdivideAuml notπως καd κατa τcν αeacuteθόρmicroητη agraveφύπνιση τe περιεχόmicroενο τEacuteς agraveντίληψης ποf δηmicroιουργήθηκε agraveπe τcν acircργασία τοUuml ccedilνείρου trade δεύτερη τe προσφερόmicroενο agraveπe τeν acircξωτερικe κόσmicroοraquo26 ^O Σίγκmicroουντ Φρόυντ θεωρεOuml notτι τe περιεχόmicroενο τ΅ν ccedilνείρων προέρχεται agraveπe τa βιώmicroατα τEacuteς trademicroέρας laquoTe γεγονeς notτι notλο τe bullλικό ποf συνθέτει τe περιεχόmicroενο τοUuml ccedilνείρου κατa leναν τρόπο προέρχεται agraveπe τa βιώmicroατα δηλαδc agraveναπαράγεται στe ugraveνειρο acircπανέρχεται στc microνήmicroη αeacuteτe τοeacuteλάχιστον microπορεOuml γιa microAumlς νa θεωρηθFEacute agraveδιαmicroφισβήτητη γνώσηraquo27 Ta ugraveνειρα χαρακτηρίζονται agraveπe microιa laquobullπερmicroνησίαraquo notπως τcν ccedilνοmicroάζει iuml Φρόυντ Πολλbς φορbς microAumlς φαίνονται agraveπλησίαστες οicirc γνώσεις καd τa δεδοmicroένα ποf bullπάρχουν στa ugraveνειρα laquoTe ugraveνειρο microπορεOuml νa περιλαmicroβάν Fη agraveναmicroνήσεις ποf στeν ocircγρυπνο φαίνονται agraveπρόσιτεςraquo28

24 ΦΡΟΫΝΤ ^Ερmicroηνεία notππ σ 499 25 neΟππ σ 500 26 neΟππ 27 neΟππ σ 34 28 neΟππ σ 35

26

Aνάmicroεσα στa πολλa παραδείγmicroατα laquobullπερmicroνησίαςraquo ποf agraveναφέρει iuml Φρόυντ ξεχωρίζουmicroε acircκεOumlνο ποf agraveναφέρει πgς leνας microουσικeς ocircκουσε microιa φορa στe ugraveνειρό του microιa microελshyωδία ποf τοUuml φάνηκε acircντελ΅ς πρωτότυπη Mόνο asympστερα agraveπe πολλa χρόνια τc βρEacuteκε σηmicroειωmicroένη σb microιa παλαιa συλλογc microουσικ΅ν κοmicromicroατι΅ν τcν iumlποία agraveκόmicroη δbν θυmicroAumlται νa oumlχFη πιάσει ποτb στa χέρια του29 Σύmicroφωνα microb τeν Φρόυντ ugraveνειρα microποροUumlν νa δηmicroιουργηθοUumlν microb δύο διαφορετικοfς τρόπους εeuroτε agraveπe τe laquoαeacuteτόraquo εeuroτε agraveπe τe laquoacircγώraquo laquoEeuroτε microιa acircνστικτώδης παρόρmicroηση ποf εrναι κατa κανόνα καταπιεσmicroένη (δηλαδc microιa agraveσυνείδητη acircπιθυmicroία) βρίσκει agraveρκετc δύναmicroη κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου œστε νa προκαλέσ Fη microιa acircντύπωση πάνω στe acircγώ εeuroτε microιa acircπιθυmicroία ποf oumlmicroεινε agraveπe τcν ξύπνια ζωή microιa προσυνείδητη ecircλυσίδα σκέψεων microb notλες τdς συγκρουόmicroενες παρορmicroήσεις ποf τEacuteς agraveνήκουν agraveποκτdivideAuml καινούργια δύναmicroη κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου agraveπe κάποιο agraveσυνείδητο στοιχεOumlοraquo30 Kαd στdς δύο προαναφερθεOumlσες περιπτώσεις iuml microηχανισmicroeς τοUuml σχηmicroατισmicroοUuml τ΅ν ccedilνείρων εrναι iuml euroδιος ^O Φρόυντ καταλήγει σb leνα agraveξιόλογο συmicroπέρασmicroα agraveναφορικa microb τa oumlνστικτα Eκτeς agraveπe τa γνωστa oumlνστικτα βρίσκει πgς laquoκατa τc γέννηση acircmicroφανίζεται leνα oumlνστικτο ποf agraveποβλέπει στcν acircπιστροφc στcν acircνδοmicroήτρια ζωή ποf oumlχει acircγκαταλειφθEacute - leνα oumlνστικτο γιa asympπνο ^O asympπνος εrναι microιa τέτοια acircπιστροφc στc microήτραraquo31 ^O Φρόυντ θεωρεOuml notτι κάθε πρόσωπο ποf γεννιέται στeν κόσmicroο φέρει microαζί του κάποιες καταβολές οicirc iumlποOumlες oumlχουν δηmicroιουργηθEacute microέσα στcν πάροδο τ΅ν αumlώνων καd οicirc iumlποOumlες bullπάρχουν microέσα στcν agraveνθρώπινη φύση καd κληρονοmicroοUumlνται σb κάθε ocircνθρωπο laquoTa ugraveνειραraquo agraveναφέρει iuml Φρόυντ στc microελέτη του ποf φέρει τeν τίτλο Bασικbς agraveρχbς τEacuteς ψυχανάλυσης laquoφέρνουν στe φ΅ς bullλικό ποf δbν θa qταν δυνατe νa προέρχεται οucircτε agraveπe τcν acircνήλικη ζωc τοUuml ccedilνειρευοmicroένου οucircτε agraveπe τcν ξεχασmicroένη του παιδική tradeλικία Eeuromicroαστε bullποχρεωmicroένοι νa τe θεωρήσουmicroε frac12ς microέρος τEacuteς agraveρχαϊκEacuteς κληρονοmicroιAumlς (archaic heritage) ποf φέρνει τe παιδd microαζί του στeν κόσmicroο πρdν agraveπe κάθε δική του acircmicroπειρία καd

29 Βλ notππ σ 36 30 ΦΡΟΫΝΤ Ψυχανάλυση notππ σ 45 31 neΟππ

27

ποf εrναι agraveποτέλεσmicroα τ΅ν acircmicroπειρι΅ν τ΅ν προγόνων του ΣυναντοUumlmicroε στοιχεOumlα ποf agraveντιστοιχοUumlν στe φυλογενετικe αeacuteτe bullλικe στοfς πιe agraveρχαίους agraveνθρώπινους θρύλους καd agraveκόmicroα σb oumlθιmicroα ποf acircπέζησαν καd διατηροUumlνταιraquo Kαd καταλήγει στcν eumlξEacuteς agraveξιοπρόσεκτη παρατήρηση laquopermilEτσι τa ugraveνειρα προσφέρουν microιa πηγή agraveνθρώπινης προϊστορίας ποf δbν εrναι agraveξιοκαταφρόνητηraquo32 Mέσα στe ugraveνειρο πραγmicroατοποιεOumlται trade διεργασία τEacuteς συmicroπύκνωσης Aναφέρει σχετικa iuml Φρόυντ laquoΠάνω agraveπe notλα bullπάρχει microιa acircκπληκτικc τάση γιa συmicroπύκνωση (condensation) microιa regοπc πρeς τeν σχηmicroατισmicroe νέων eumlνοτήτων agraveπe στοιχεOumlα ποf κατa τcν acircγρήγορση iumlπωσδήποτε θa τa κρατούσαmicroε χώρια ^Ως συνέπεια αeacuteτοUuml leνα microόνο στοιχεOumlο τοUuml oumlκδηλου ccedilνείρου συχνa agraveντιπροσωπεύει iumlλόκληρο agraveριθmicroe λανθανουσ΅ν ccedilνειρικ΅ν σκέψεων σaν νa qταν leνας συνδυασmicroένος bullπαινιγmicroeς γιa notλες αeacuteτέςraquo Kαd καταλήγει microb τcν eumlξEacuteς agraveξιοπρόσεκτη παρατήρηση laquoOicirc διαστάσεις τοUuml oumlκδηλου περιεχοmicroένου eumlνeς ccedilνείρου εrναι acircκπληκτικa microικρbς σb σύγκριση microb τeν πλοUumlτο τοUuml bullλικοUuml agraveπe τeν iumlποOumlο ξεπήδησεraquo33 ^H εeacuteκολία microb τcν iumlποία νοητικbς acircνστάσεις (j συνδέσεις) microετατοπίζονται (displaced) agraveπe τe leνα στοιχεOumlο στe ocircλλο ccedilνοmicroάζεται microετατόπιση laquoΣυχνa συmicroβαίνει leνα στοιχεOumlο ποf qταν agraveσήmicroαντο στdς ccedilνειρικbς σκέψεις νa παρουσιάζεται frac12ς τe πιe καθαρό καd agraveνάλογα τe πιe χαρακτηριστικe τοUuml oumlκδηλου ccedilνείρου καd agraveντίστροφα οeacuteσιώδη στοιχεOumlα τ΅ν ccedilνειρικ΅ν σκέψεων νa agraveντιπροσωπεύωνται στe oumlκδηλο ugraveνειρο microb τοfς πιe agravemicroυδροfς bullπαινιγmicroούςraquo34 neEνα ocircλλο agraveξιόλογο συmicroπέρασmicroα στe iumlποOumlο καταλήγει iuml Σίγκmicroουντ Φρόυντ εrναι notτι πολλbς φορbς trade asympπαρξη τ΅ν πιe agraveσήmicroαντων κοιν΅ν στοιχείων microεταξf δύο στοιχείων εrναι agraveρκετή γιa νa acircπιτρέψFη στcν ccedilνειρικc acircργασία νa agraveντικαταστήσ Fη τe leνα microb τe ocircλλο γιa iumlποιονδήποτε ocircλλο σκοπό Mb αeacuteτοfς τοfς δύο ccedilνειρικοfς microηχανισmicroούς τEacuteς συmicroπύκνωσης καd τEacuteς microετατόπισης trade δυσκολία τEacuteς eumlρmicroηνείας eumlνeς ccedilνείρου αeacuteξάνεται κατa πολύ ^O Φρόυντ χρησιποποιεOuml τdς δύο αeacuteτbς umlδιοmicroορφίες προκειmicroένου νa καθορίσFη τc φύση τEacuteς

32 neΟππ σ 46 33 neΟππ σ 48 34 neΟππ

28

πρωταρχικEacuteς διεργασίας ποf oumlχει δώσει στe laquoαeacuteτόraquo Γιa νa agraveποδείξFη microάλιστα καd τc θέση του notτι τe laquoαeacuteτeraquo θεωρεOuml πιe σηmicroαντικc τcν εeacuteκαιρία νa ξεφορτώσFη ποσότητες διέγεσης παρa iumlτιδήποτε ocircλλο agraveναφέρει καd τe παράδειγmicroα τοUuml δόκιmicroου bullπαξιωmicroατικοUuml iuml iumlποOumlος δέχεται σιωπηλa microία acircπίπληξη agraveπe τeν agraveνώτερό του agraveλλa ξεσπ divideAuml πάνω στeν πρ΅το agraveθshy΅ο στρατιώτη τeν iumlποOumlο συναντdivideAuml κατa τύχη35 Erναι πολλbς φορές ποf ξεχνοUumlmicroε microερικa ugraveνειρα acircνshy΅ microερικbς ocircλλες τa θυmicroόmicroαστε oumlστω κι iν περάσουν agraveρκετa χρόνια laquoOicirc λόγοιraquo agraveναφέρει iuml Φρόυντ laquoγιa τe ξέχασmicroα τ΅ν ccedilνείρων εrναι agraveρχικa οicirc euroδιοι ποf καd στcν ocircγρυπνη ζωc acircπιφέρουν τe ξέχασmicroα neOταν εeuromicroαστε ξύπνιοι ξεχνοUumlmicroε συνήθως γρήγορα πάρα πολλa agraveπe αeacuteτά ποf αumlσθανθήκαmicroε καd agraveντιληφθήκαmicroε acircπειδc qταν πολf agraveδύνατα acircπειδc trade σχετικc ψυχικc διέγερση δbν ξεπέρασε leναν frac12ρισmicroένο βαθmicroόraquo36 Te euroδιο agraveκριβ΅ς συmicroβαίνει καd microb πολλbς ccedilνειρικbς εumlκόνες laquoξεχνιοUumlνται acircπειδc qταν πολf agraveχνές acircνshy΅ οicirc ζωηρότερες εumlκόνες διατηροUumlνται στc microνήmicroηraquo37 Eπιπρόσθετα ξεχνοUumlmicroε πιe εucircκολα notταν εeuromicroαστε σb κατάσταση agraveγρυπνίας κάτι ποf συνέβη microόνο microιa φορά παρa notσα εeuroχαmicroε τcν εeacuteκαιρία νa τa agraveντιληφθοUumlmicroε acircπανειληmicromicroένα38 neEνας ocircλλος σηmicroαντικeς λόγος γιa τeν iumlποOumlο ξεχνοUumlmicroε τa ugraveνειρα εrναι notτι τa τελευταOumlα εrναι τdς περισσότερες φορbς agraveκατανόητα καd χωρdς τάξη ^H συνείδησή microας agraveποmicroνηmicroονεύει πολf πιe εucircκολα notταν οicirc προσλαmicroβανόmicroενες παραστάσεις δbν microένουν microεmicroονωmicroένες agraveλλa συνάπτουν κατάλληλους δεσmicroοfς καd εicircρmicroούς ^O Φρόυντ agraveναλύοντας τdς δύο oumlννοιες τοUuml ccedilνείρου καd τEacuteς τηλεπάθειας καd microέσα agraveπe τcν acircmicroπειρία καταδεικνύει notτι δbν microπορεOuml νa bullπάρχει καmicroιa σχέση microεταξύ τους laquoΘa umlσχυριστ΅raquo agraveναφέρει laquonotτι bullπάρχει acircλάχιστη σχέση microεταξύ τους καd notτι στcν περίπτωση ποf θa acircπιβεβαιωνόταν trade asympπαρξη τηλεπαθητικ΅ν ccedilνείρων τe γεγονeς αeacuteτe δbν θa oumlπρεπε νa acircπιφέρFη καmicroιa agraveλλαγc στc θεωρία microας γιa τe ugraveνειροraquo39 Γιa νa acircπιβεβαιώσ Fη microάλιστα καd agraveπe τcν προσωπική του acircmicroπειρία τc θέση του agraveναφέρει καd τa eumlξEacuteς χαρακτηριστικά laquoΣτa

35 Βλ notππ σ 49 36 ΦΡΟΫΝΤ ^Ερmicroηνεία notππ σ 63 37 neΟππ 38 Βλ notππ 39 ΦΡΟΫΝΤ Τηλεπάθεια σ 68

29

εeuroκοσι eumlφτa περίπου χρόνια ποf acircργάζοmicroαι frac12ς ψυχαναλυτής οeacuteδέποτε συνάντησα σb κάποιον agraveπe τοfς agraveσθενεOumlς microου leνα πραγmicroατικe τηλεπαθητικe ugraveνειροraquo40 Πολλbς φορές agraveναφέρει iuml Φρόυντ oumlτυχε νa συmicroβοUumlν πολλa τυχαOumlα περιστατικά laquoοeacuteτε microιa φορa notmicroως αeacuteτbς οicirc τόσο κατάλληλες συmicroπτώσεις δbν microοUuml oumlδωσαν τcν εeacuteκαιρία νa συναντήσω leνα τηλεπαθητικe ugraveνειρο καd iς διαρκοUumlσε trade θεραπεία γιa microισe j iumlλόκληρο χρόνο καmicroιa φορa καd γιa περισσότερα χρόνιαraquo41

40 neΟππ σ 70 41 neΟππ

30

31

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄ Απόψεις τοUuml Kaρλ Γιοfγκ γιa τa ugraveνειρα

bullπe τe πρOumlσmicroα τοUuml ecircγίου Iωάννου Σιναΐτου Στe κεφάλαιο αeacuteτe acircπιχειρεOumlται microιa σύγκριση καd leνας παραλληλισmicroeς τοUuml τρόπου σκέψεως τοUuml ^EλβετοUuml ψυχολόγου Kaρλ Γιοfγκ καd τ΅ν notσων oumlχει βιώσει καd καταγράψει iuml κορυφαOumlος agraveσκητικeς πατέρας plusmnγιος Iωάννης Σιναΐτης περd τ΅ν ccedilνείρων Bαθύτερος στόχος τEacuteς microελέτης αeacuteτEacuteς εrναι trade acircπιστηmicroονική διa τEacuteς Ψυχολογίας τοUuml βάθους acircπαλήθευση καd τεκmicroηρίωση τ΅ν notσων πρe πολλ΅ν αumlώνων acircδίδαξαν οicirc νηπτικοd Πατέρες τEacuteς Eκκλησίας microας Στcν agraveρχαιότητα τa ugraveνειρα oumlπαιζαν microεγάλο καd πρωταρχικe ρόλο στc ζωc τ΅ν agraveνθρώπων ΘεωροUumlνταν κυρίως agraveπe agraveρχαίους agraveνατολικοfς λαούς notτι qσαν leνα microέσο microb τe iumlποOumlο acircπικοινωνοUumlσαν οicirc θεοd (bullπερφυσικbς δυνάmicroεις) microb τοfς agraveνθρώπους laquoEumlς πολλaς θρησκείας bullπEacuteρχεν trade agraveντίληψις notτι trade ψυχc τοUuml agraveνθρώπου κατa τcν διάρκειαν τοUuml asympπνου acircγκαταλείπει τe σ΅microα καd microεταβαίνει εumlς τcν bullπερκόσmicroιον πραγmicroατικότητα j notτι αasympτη trade microεταφυσικc πραγmicroατικότης εumlσβάλλει acircντeς τοUuml agraveνθρώπου καθ nν χρόνον οyτος κοιmicroAumlταιraquo42 Στcν agraveρχαία ^Eλλάδα acircπίσης qταν agraveποδεκτe notτι τa ugraveνειρα προέρχονταν agraveπe τeν agraveρχηγe τ΅ν θε΅ν τeν Δία laquoKαd γaρ τ ugraveναρ acircκ Διός acircστιraquo43 Στcν icircστορία τοUuml περιούσιου λαοUuml τοUuml ΘεοUuml δηλαδc τοUuml Iσραήλ iuml Θεeς acircπικοινωνεOuml διa τ΅ν ccedilνείρων γιa δύο λόγους α΄ προκειmicroένου νa agraveποκαλύψFη τc θέλησή του καd β΄ γιa νa προαναγγείλFη leνα microελλοντικe γεγονός notπως trade oumlλευση τοUuml Mεσσία Kαd στcν Kαινc Διαθήκη iuml Θεeς agraveποκαλύπτει τc βουλή του σb διάφορα πρόσωπα προκειmicroένου νa συνεργήσουν καd αeacuteτa στe κοσmicroοσωτήριο oumlργο τEacuteς acircνανθρωπήσεως permilEτσι βλέπουmicroε notτι τa ugraveνειρα διαχρονικά microέσα στcν παγκόσmicroια icircστορία εrχαν καd oumlχουν leνα πρωταρχικe regόλο στc ζωc τοUuml agraveνθρώπου neEνας agraveπe τοfς microεγαλύτερους acircκπροσώπους τEacuteς laquoΨυχολογίας τοUuml βάθουςraquo εrναι iuml ^Eλβετeς ψυχολόγος Kaρλ Γ Γιούγκ ΘεωρεOumlται agraveπe τοfς δηmicroιουργοfς τEacuteς laquoψυχολογίας τοUuml bullποσυνειδήτουraquo Mελέτησε σb βάθος agraveπe τc δική του ccedilπτικc γωνία τe βάθος τEacuteς agraveνθρώπινης ψυχEacuteς Ποιeς εrναι notmicroως iuml

42 Ι Δ ΚΑΡΑΒΙΔΟΠΟΥΛΟΥ permilΟνειρον ΘΗΕ τ 9 στ 923 43 ^Omicroήρου Iλιάδα A΄ 63

32

iumlρισmicroeς τοUuml laquobullποσυνειδήτουraquo καd ποιa trade διαφορά του agraveπe τe laquoagraveσυνείδητοraquo neEνας ecircπλeς iumlρισmicroeς τοUuml bullποσυνειδήτου ποf βρίσκουmicroε στc laquoΘρησκευτικc καd Hθικc Eγκυκλοπαιδείαraquo εrναι iuml eumlξEacuteς laquoTe bullποσυνείδητον εrναι trade leδρα τEacuteς πίστεως καd τ΅ν τάσεων acircκείνων τEacuteς agraveνθρωπίνης ψυχEacuteς αicirc iumlποOumlαι bullπερβαίνουν τeν λόγονraquo44 ^O iumlρισmicroeς αeacuteτeς notmicroως δbν νοmicroίζω notτι icircκανοποιεOuml τa acircπιστηmicroονικa κριτήρια τa iumlποOumlα θέτει iuml κλάδος τEacuteς Ψυχολογίας τοUuml βάθους notπως oumlχει agraveναπτυχθEacute σήmicroερα Te bullποσυνείδητο πλέον δbν bullπερβαίνει τeν λόγο agraveλλa agraveντίθετα εrναι acircπιστηmicroονικe agraveντικείmicroενο πρeς διερεύνηση laquo^Yποσυνείδητο σηmicroαίνει τcν ψυχικcν σφαOumlραν geτις διαφεύγει τEacuteς προσοχEacuteςraquo45 Πάλιν iuml iumlρισmicroeς αeacuteτeς εrναι acircλλιπcς καd bullποκειmicroενικός διαφεύγει τcν προσοχc κάποιου agraveτόmicroου agraveλλa bullπάρχει πιθανότητα νa agraveναγνωρίζεται agraveπe κάποιον oumlmicroπειρο ψυχολόγο permilEτσι προσπαθ΅ντας νa δώσουmicroε τeν δικό microας iumlρισmicroe στe bullποσυνείδητο θa microπορούσαmicroε νa τe καθορίσουmicroε frac12ς eumlξEacuteς laquo^Yποσυνείδητο εrναι leνας χαώδης χ΅ρος στa βαθύτερα microέρη τEacuteς ψυχEacuteς microέσα στeν iumlποOumlο agraveπωθοUumlνται α΄ notλες οicirc προσλαmicroβανόmicroενες παραστάσεις διa τ΅ν αumlσθητηρίων ccedilργάνων καd β΄ notλες οicirc σκέψεις συναισθήmicroατα acircπιθυmicroίες φαντασιώσεις κλπ τEacuteς συνειδήσεώς microας ^Oποιαδήποτε παράσταση agraveπωθεOumlται agraveποθηκεύεται στeν χ΅ρο τοUuml bullποσυνειδήτου EκεOuml διενεργοUumlνται ζυmicroώσεις καd σb agraveνύποπτο χ΅ρο καd χρόνο καd bullπe νέα δοmicroc καd microορφc acircmicroφανίζεται στe συνειδητe microέρος τEacuteς ψυχEacuteς χωρdς iuml ocircνθρωπος νa agraveντιλαmicroβάνεται πολλbς φορbς τe νέο της πρόσωποraquo Πιστεύω notτι αeacuteτeς iuml iumlρισmicroeς καλύπτει leνα agraveρκετe microέρος τEacuteς οeacuteσίας καd τ΅ν λειτουργι΅ν τοUuml bullποσυνειδήτου ^O Kaρλ Γιοfγκ κάνει τcν eumlξEacuteς παροmicroοίωση laquoTe agraveσυνείδητο acircξαιτίας τEacuteς agraveκαθόριστης oumlκτασής του microπορεOuml νa παροmicroοιασθFEacute microb τc θάλασσα trade συνείδηση notmicroως microοιάζει περισσότερο microb leνα νησί ποf ξεπροβάλλει agraveπ αeacuteτc τc θάλασσαraquo46 Bλέπουmicroε notτι στa διάφορα κείmicroενα περd Ψυχολογίας δbν γίνεται σαφcς διάκριση τοUuml laquobullποσυνειδήτουraquo agraveπe τe laquoagraveσυνείδητοraquo Mb τeν notρο laquoagraveσυνείδητοraquo δηλώνουmicroε τdς

44 Εeacuteάγγελος Θεοδώρου Γιοfνγκ Κάρολος ΘΗΕ τ 4 στ 522 45 Βλ λEacutemicromicroα ^Υποσυνείδητον ΘΗΕ τ 11 στ 968 46 ΓΙΟΥΓΚ Αγωγή σ 10

33

διαδικασίες τ΅ν βιοφυσιολογικ΅ν φαινοmicroένων ποf agraveποτελοUumlν τdς ζωϊκbς λειτουργίες καd συνοδεύουν τc δραστηριότητα τοUuml περιφερειακοUuml καd κεντρικοUuml συστήmicroατος καθgς καd τc συmicroπεριφορa τοUuml microεγαλύτερου microέρους τ΅ν στοιχειωδ΅ν agraveνακλάσεων47 Στcν καθηmicroερινή microας ζωc microb τc λέξη laquougraveνειροraquo ποf χρησιmicroοποιοUumlmicroε πολf συχνά microποροUumlmicroε νa προσδιορίσουmicroε κάποιες oumlννοιες συγγενικbς τc microιa microb τcν ocircλλη Πρώτη eumlρmicroηνεία τEacuteς λέξεως ugraveνειρο εrναι trade καθ asympπνον ccedilπτασία δηλαδc αeacuteτό ποf laquoβλέπουmicroεraquo τcν œρα ποf κοιmicroόmicroαστε Bεβαίως acircδ΅ διαπιστώνουmicroε notτι χρησιmicroοποιοUumlmicroε τeν notρο iumlρ΅ ccedilπτασία καd βλέπω χωρdς νa λειτουργFEacute κiν trade αeuroσθηση τEacuteς iumlράσεως Erναι πολf συγγενbς αeacuteτό ποf λέγει iuml Kύριος laquoyenνα βλέποντες βλέπωσι καd microc euroδωσιraquo48 Δεύτερο περιεχόmicroενο τEacuteς λέξεως ugraveνειρο εrναι trade agraveπραγmicroατοποίητη acircλπίδα Λέmicroε συχνά laquoMcν κάν Fης ugraveνειρα αeacuteτe δbν microπορεOuml νa γίν Fηraquo j laquoαeacuteτe οucircτε στe ugraveνειρό σου νa τe σκεφτFEacuteςraquo Mb αeacuteτbς τdς acircκφράσεις δηλώνουmicroε notτι microιa eumlνέργεια δbν πρόκειται ποτb νa πραγmicroατοποιηθFEacute Δύο τελευταOumlες eumlρmicroηνεOumlες ποf δίνουmicroε στc λέξη ugraveνειρο εrναι κάθε τd τe frac12ραOumlο j microεγαλει΅δες laquoΠράγmicroατι αeacuteτe εrναι σaν leνα ugraveνειροraquo δηλαδc εrναι microεγαλει΅δες καd iuml διακαcς πόθος laquoAeacuteτe εrναι τe ugraveνειρο τEacuteς ζωEacuteς microου (iuml διακαcς πόθος microου) νa γίνω τραγουδίστριαraquo Mb αeacuteτa συmicroπεραίνουmicroε notτι συνήθως αeacuteτά ποf βλέπουmicroε στa ugraveνειρά microας εrναι α΄ agraveπραγmicroατοποίητοι πόθοι β΄ frac12ραOumlα καd microεγαλειώδη σχέδια καd γ΄ διακαεOumlς πόθοι Στcν Ψυχολογία ugraveνειρο iumlρίζεται frac12ς τe laquoσύνολο j σειρa agraveσυνάρτητων παραστάσεων umlδε΅ν καd συγκινήσεων ποf παρουσιάζονται στeν νοUuml τοUuml agraveνθρώπου κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου agraveδρανούσης τEacuteς συνειδήσεως j frac12ς agraveλληλουχία φανταστικ΅ν γεγονότων στa iumlποOumlα νοερ΅ς παρίσταται iuml κοιmicroώmicroενοςraquo49 neΕνας agraveπe τοfς microεγαλύτερους acircπιστήmicroονες iuml iumlποOumlος agraveσχολήθηκε διεξοδικa microb τa ugraveνειρα πιστεύω notτι bullπEacuteρξε iuml ^Eλβετeς ψυχολόγος Kaρλ Γιούγκ Σb microιa διάλεξή του microb θέmicroα

47 Βλ λEacutemicromicroα ^Υποσυνείδητον ΘΗΕ τ 11 στ 968 48 Mάρκ δ΄ 12 49 ΚΑΡΑΚΟΒΟΥΝΗ permilΟνειρα σ 15

34

laquo^H σηmicroασία τEacuteς AναλυτικEacuteς Ψυχολογίας γιa τcν agraveγωγc τοUuml παιδιοUumlraquo acircρωτdivideAuml regητορικshy΅ τshy΅ τρόπshyω laquoMa τί εrναι ugraveνειροraquo καd δίνει τeν eumlξEacuteς iumlρισmicroό laquoTe ugraveνειρο εrναι leνα προϊeν τEacuteς agraveσυνείδητης ψυχικEacuteς δραστηριότητας κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου Στcν κατάσταση αeacuteτc trade ψυχc ξεφεύγει σb microεγάλο βαθmicroe agraveπe τeν oumlλεγχο τEacuteς συνείδησής microας Mb τe microικρe bullπόλοιπο τEacuteς συνείδησης ποf microAumlς agraveποmicroένει στcν κατάσταση τοUuml asympπνου δbν microποροUumlmicroε παρa microονάχα νa agraveντιλαmicroβανόmicroαστε τa notσα συmicroβαίνουν Δbν εeuromicroαστε notmicroως σb θέση νa κατευθύνουmicroε τa ψυχολογικa συmicroβάντα σύmicroφωνα microb τοfς σκοποfς καd τc θέλησή microας καd eumlποmicroένως δbν oumlχουmicroε οucircτε τc δυνατότητα νa κάνουmicroε λάθος καd νa acircξαπατήσουmicroε τeν eumlαυτό microας Te ugraveνειρο εrναι microιa διαδικασία αeacuteτόmicroατη ποf βασίζεται στcν agraveνεξάρτητη λειτουργία τοUuml agraveσυνειδήτουraquo50 neEνα iumlρισmicroe τοUuml τί εrναι ugraveνειρο microAumlς δίνει iuml plusmnγιος Iωάννης iuml Σιναΐτης λέγοντας notτι laquoEνύπνιόν acircστι νοeς κίνησις acircν agraveκινησίdivideα σώmicroατοςraquo51 permilOνειρο δηλαδc εrναι microιa κίνηση τοUuml νοUuml acircνshy΅ τe σ΅microα εbullρίσκεται agraveκίνητο Συνήθως τe microυαλό microας acircπιτελεOuml τcν acircργασία του δηλαδc σκέφτεται notταν τe σ΅microά microας εrναι ξύπνιο καd οicirc αumlσθήσεις σb λειτουργία Te ugraveνειρο εrναι κάποιες παραστάσεις στe microυαλό microας ποf agraveναδύονται agraveπe τe bullποσυνείδητο notταν τe σ΅microά microας βρίσκεται σb κατάσταση asympπνου notταν δηλαδc οicirc αumlσθήσεις bullπολειτουργοUumlν Στeν Γ΄ Λόγο του laquoΠερd ξενιτείαςraquo iuml plusmnγιος Iωάννης θεωρεOuml agraveναγκαOumlο καd acircπιβεβληmicroένο νa γράψFη microερικbς σκέψεις γύρω agraveπe τa ugraveνειρα Προσθέτει microάλιστα καd τίτλο laquoΠερd acircνυπνίων acircπακολουθούντων εumlσαγωγικοOumlςraquo52 ΘεωρεOuml δηλαδc notτι τa laquoacircνύπνιαraquo εrναι κυρίως χαρακτηριστικe γνώρισmicroα τ΅ν agraveρχαρίων Te microεγαλύτερο ugraveνειρο δbν διαρκεOuml παρa microερικa microόνο δευτερόλεπτα Kαd notmicroως microέσα στe ugraveνειρο trade agraveνθρώπινη φαντασία bullπερβαίνει τοfς notρους τEacuteς φύσεως καd τοUuml χωροχρόνου neEνα παράδειγmicroα γιa τcν κατανόηση τEacuteς φύσεως καd bullφEacuteς τοUuml ccedilνείρου εrναι iuml κινηmicroατογράφος (j σινεmicroά cinema = κίνηmicroα notπως διαφορετικά microb agraveντιδανεισmicroό τeν ccedilνοmicroάζουmicroε στcν Kύπρο)

50 ΓΙΟΥΓΚ Αγωγή notππ σσ 20-21 51 ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος Γ΄ Περd ξενιτείας στ 36 σ 63 PG 88 669B 52 neΟππ Λόγος Γ΄ Περd ξενιτείας στ 35 σ 62 PG 88 669B

35

laquoTοUumlτο φαίνεται κατ acircξοχcν εumlς τeν κινηmicroατογράφον τοUuml iumlποίου αicirc εumlκόνες πλεονεκτοUumlν εumlς κίνησιν oumlχουσαι τcν δυνατότητα τEacuteς καd acircν τshy΅ ccedilνείρshyω παρατηρουmicroένης καταργήσεως τ΅ν χωροχρονικ΅ν agraveποστάσεωνraquo53 ^Eποmicroένως trade acircφεύρεση τοUuml κινηmicroατογράφου oumlχει τcν πηγή της στeν τρόπο λειτουργίας τοUuml ccedilνείρου Kαd στdς δύο περιπτώσεις πρόκειται microAumlλλον περd agraveπραγmicroατοποιήτων καd φανταστικ΅ν γεγονότων Παραίσθηση j παραισθησία ccedilνοmicroάζεται trade agraveπάτη τ΅ν αumlσθήσεων ποf προκαλεOuml σφαλερbς agraveντιλήψεις neOταν λόγου χάριν δοUumlmicroε στa σκοτεινa leνα σάκκο j microιa καπαρντOumlνα κρεmicroασmicroένη καd τcν acircκλάβουmicroε σaν κάποιον ocircνθρωπο j φάντασmicroα τότε microAumlς δηmicroιουργεOumlται φόβος καd τρόmicroος Aeacuteτc trade διεργασία ccedilνοmicroάζεται παραίσθηση Σαφ΅ς acircκτeς agraveπe τe acircξωτερικe acircρέθισmicroα τe iumlποOumlο εrναι agraveπαραίτητο γιa τc διεργασία αeacuteτc τEacuteς παραισθήσεως πρέπει νa acircνυπάρχFη καd iuml acircσωτερικeς φόβος καd trade ταραχc microέσα στcν ψυχc τοUuml agraveνθρώπου iuml iumlποOumlος καd θa τροποποιFEacute στa microάτια του τe agraveντικείmicroενο ποf βλέπει σύmicroφωνα microb τdς acircσωτερικές του προδιαθέσεις καd φόβους Ψευδαίσθηση j ψευδαισθησία καλεOumlται trade διαταραχc τEacuteς αumlσθήσεως κατa τcν iumlποία παράγεται συναίσθηmicroα χωρdς κάποιο acircξωτερικe acircρέθισmicroα neOταν παραδείγmicroατος χάριν εeuromicroαστε ocircρρωστοι τότε microέσα στe παραλήρηmicroά microας agraveναδύονται agraveπe τdς αumlσθήσεις microας διάφορες παραστάσεις ποf acircmicroφανίζονται microπροστά microας σaν νa εrναι πραγmicroατικές Aeacuteτe ccedilνοmicroάζεται ψευδαισθησία Te κοινe στοιχεOumlο καd στdς δύο περιπτώσεις εrναι notτι bullπάρχει microιa λανθάνουσα ψυχικc κατάσταση κατa τcν iumlποία δηmicroιουργοUumlνται j agraveναδύονται agraveπe τe bullποσυνείδητο στe συνειδητe microέρος τEacuteς ψυχEacuteς κάποια ψεύτικα εeuroδωλα ποf τελικa ξεγελοUumlν τeν ocircνθρωπο λόγshyω τEacuteς agraveσθενείας του ^H εumlδοποιeς διαφορa τEacuteς παραίσθησης agraveπe τc ψευδαισθησία εrναι notτι στcν τελευταία δbν bullπάρχει acircξωτερικe acircρέθισmicroα acircνshy΅ στcν πρώτη bullπάρχει ccedilπτικe (j agraveκόmicroη καd agraveκουστικό θa λέγαmicroε) agraveντικείmicroενο καd εeuroδωλο Φαντασία στcν acircκκλησιαστικc iumlρολογία καd εumlδικώτερα στeν plusmnγιο Iωάννη Σιναΐτη iumlρίζεται frac12ς leνα notραmicroα ποf ccedilφείλεται σb ψευδαίσθηση Mb τρεOumlς ecircπλbς προτάσεις δίνει iumlρισmicroοfς γιa τe

53 ΔΗΜ Β ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ Φάντασmicroα ΘΗΕ τ 11 στ 990

36

τί εrναι παραίσθηση καd ψευδαισθησία ^H iumlρολογία ποf χρησιmicroοποιεOuml εrναι σαφ΅ς διαφορετικc agraveπe τcν acircπιστηmicroονικc iumlρολογία ποf χρησιmicroοποιεOumlται σήmicroερα Te νόηmicroα notmicroως καd περιεχόmicroενο τ΅ν λέξεων εrναι τe euroδιο Mb τeν notρο laquoφαντασίαraquo acircννοεOuml τόσο τcν παραίσθηση notσο καd τcν ψευδαισθησία Erναι notmicroως τόσο λεπτeς καd δυσδιάκριτος iuml διαχωρισmicroeς τ΅ν πλαισίων microεταξf ccedilνείρου καd φαντασίας (παραίσθησης καd ψευδαισθησίας) ποf δύσκολα microπορεOuml agraveκόmicroη καd leνας εumlδικeς ψυχολόγος νa ξεχωρίσ Fη τa notρια τEacuteς κάθε microιAumlς λειτουργίας τEacuteς συνειδήσεως Aναφέρει λοιπeν iuml Iωάννης Σιναΐτης τa eumlξEacuteς χαρακτηριστικά laquoΦαντασία acircστdν agraveπάτη ccedilφθαλmicro΅ν acircν κοιmicroωmicroένFη διανοίdivideα φαντασία acircστdν oumlκστασις νοός acircγρηγορότος τοUuml σώmicroατος Φαντασία acircστdν agraveνυπόστατος θεωρίαraquo54 δηλαδc φαντασία εrναι microιa acircξαπάτηση τ΅ν ccedilφθαλmicro΅ν notταν τe microυαλe κοιmicroAumlται Φαντασία εrναι microιa παρασάλευση τοUuml νοUuml acircνshy΅ τe σ΅microα εrναι ξύπνιο Φαντασία εrναι leνα θέαmicroα ποf δbν bullπάρχει στcν πραγmicroατικότητα Mb τcν πρώτη πρόταση iuml Ιωάννης Σιναΐτης (φαντασία εrναι microιa acircξαπάτηση τ΅ν ccedilφθαλmicro΅ν notταν τe microυαλe κοιmicroAumlται) πρdν agraveκόmicroη acircmicroφανισθFEacute trade Ψυχολογία τοUuml βάθους ποf acircγκαινίασε iuml Φρόυντ δείχνει notτι γιa νa λειτουργήσ Fη καd νa agraveναδυθFEacute agraveπe τa oumlγκατα τοUuml bullποσυνειδήτου microιa παράσταση πρέπει νa acircνυπάρχουν οicirc agraveπαραίτητες προϋποθέσεις Aeacuteτbς εrναι trade agraveδρανοποίηση τ΅ν λειτουργι΅ν τ΅ν αumlσθήσεων καd frac12ς agraveπότέλεσmicroα αeacuteτοUuml trade laquoχειmicroερία νάρκωσηraquo τοUuml microυαλοUuml microας neOταν βρισκόmicroαστε σb acircγρήγορση καd eumlτοιmicroότητα τότε δbν microπορεOuml νa λειτουργήσ Fη καmicromicroία agraveπe τdς δύο agraveσθένειες τEacuteς συνειδήσεως (παραίσθηση ψευδαισθησία) Mb τc δεύτερη πρόταση (φαντασία εrναι microιa παρασάλευση τοUuml νοUuml acircνshy΅ τe σ΅microα εrναι ξύπνιο) iuml plusmnγιος δείχνει notτι oumlστω καd iν τe σ΅microα εrναι ξύπνιο agraveκόmicroη καd τότε microπορεOuml νa agraveναδυθοUumlν microέσα agraveπe τe bullποσυνείδητο διάφορες agraveπωθηmicroένες agraveπe τcν καθηmicroερινc ζωc παραστάσεις Συνήθως αeacuteτc εrναι microιa διεργασία ποf γίνεται notταν agraveδρανοποιEacuteται τόσο τe σ΅microα notσο καd iuml νοUumlς τοUuml agraveνθρώπου Mb τcν τρίτη πρόταση (φαντασία εrναι leνα θέαmicroα ποf δbν bullπάρχει στcν πραγmicroατικότητα) iuml βαθυστόχαστος νηπτικeς

54 ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος Γ΄ Περd ξενιτείας στ 37 σ 63 PG 88 669BC

37

πατέρας καθορίζει τe περιεχόmicroενο τEacuteς λειτουργίας τόσο καd κυρίως τEacuteς παραίσθησης κατa τcν ταπεινή microας γνώmicroη notσο καd τEacuteς ψευδαισθησίας πάλιν Eνshy΅ βλέπουmicroε leνα agraveντικείmicroενο στcν πραγmicroατικότητα λόγshyω τοUuml νευρωτικοUuml παραληρήmicroατος στe iumlποOumlο βρισκόmicroαστε ταυτίζουmicroε τe iumlρώmicroενο (αumlσθητe) microb τe agraveναδυόmicroενο acircκ τEacuteς συνειδήσεως Aeacuteτc trade διεργασία στc γλ΅σσα τEacuteς ψυχολογίας ccedilνοmicroάζεται παραίσθηση Σίγουρα microπορεOuml νa eumlρmicroηνευθFEacute trade πρόταση αeacuteτc καd frac12ς ψευδαισθησία χωρdς δηλαδc νa bullπάρχ Fη κανένα εumlδωλο j agraveντικείmicroενο laquoacircναντίον τ΅ν ccedilφθαλmicro΅ν microαςraquo (agraveπέναντι agraveπe τa microάτια microας) νa agraveναδύεται καd agraveναπλάθεται τe agraveντικείmicroενο agraveπe τe bullποσυνείδητο laquomicroπροστa στa microάτια microαςraquo ^O Γιοfγκ σb microιa microελέτη του ποf τιτλοφορεOumlται laquoEumlσαγωγc στcν eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρωνraquo agraveναφέρει notτι κάθε γλ΅σσα agraveλλa umlδιαίτερα trade acircκκλησιαστική εrναι γεmicroάτη agraveπe σύmicroβολα Aeacuteτe τe γεγονeς ccedilφείλεται στe notτι bullπάρχουν agraveναρίθmicroητα πράγmicroατα ποf βρίσκονται πέρα καd microακριa agraveπe τdς περιοχbς τEacuteς agraveνθρώπινης κατανόησης καd τοUuml acircπιστηmicroονικοUuml acircπιστητοUuml notπως θa λέγαmicroε σήmicroερα55 ^H microελέτη βέβαια αeacuteτc agraveρχικa δbν εrχε τίτλο καd προοριζόταν frac12ς εumlσαγωγc σb leνα συmicroπόσιο microb τίτλο laquo^O permilAνθρωπος καd τa Σύmicroβολά τουraquo Ta σύmicroβολα j τοfς συmicroβολισmicroοfς αeacuteτοfς χρησιmicroοποιεOuml acircνσυνείδητα j τdς πιe πολλbς φορbς agraveσυνείδητα καd laquoλανθανόντωςraquo iuml ocircνθρωπος προκειmicroένου νa eumlρmicroηνεύσ Fη τeν acircσωτερικό του κόσmicroο j νa περιγράψFη κάποιες acircσωτερικbς j acircξωτερικbς καταστάσεις καd acircmicroπειρίες ^O agraveετeς j τe λιοντάρι εrναι σύmicroβολα τ΅ν Eeacuteαγγελιστ΅ν Aeacuteτa τa σύmicroβολα πολλbς φορbς microAumlς iumlδηγοUumlν σb βαθύτερες oumlννοιες πέρα agraveπe αeacuteτό ποf acircξωτερικa acircπιδεικνύουν ^H γλ΅σσα τ΅ν ccedilνείρων χρησιmicroοποιεOuml σχεδeν πάντοτε σύmicroβολα προκειmicroένου νa κρύψFη τεχνηέντως τe περιεχόmicroενο τοUuml bullποσυνειδήτου Aeacuteτa τa σύmicroβολα εrναι ποf πρέπει iuml ψυχολόγος acircρευνητcς πρ΅τα νa agraveνακαλύψFη καd oumlπειτα νa eumlρmicroηνεύσ Fη brvbar iν θέλετε καλύτερα νa agraveποκωδικοποιήσ Fη agraveποκρυπτογραφήσFη j microεταφράσ Fη στc δική microας γλ΅σσα ^O Kaρλ Γιοfγκ θεωρεOuml acircπίσης βέβαιο τe γεγονeς notτι οicirc αumlσθήσεις ποτb δbν εrναι πλήρεις καd frac12λοκληρωmicroένες agraveλλa λειψbς καd περιωρισmicroένες agraveναφορικa microb τe γνωστικό τους

55 Βλ ΓΙΟΥΓΚ permilΟνειρα σ 14

38

agraveντικείmicroενο permilEτσι δηmicroιουργοUumlν κάποια αeuroσθηση agraveβεβαιότητας στc συνείδηση τοUuml agraveνθρώπου Mιλ΅ντας πάντοτε agraveποφατικά καd χρησιmicroοποι΅ντας τc γλ΅σσα τEacuteς laquoagraveποφατικEacuteς Ψυχολογίαςraquo (τeν notρο δανειζόmicroαστε agraveπe τcν laquoagraveποφατικc Θεολογίαraquo τ΅ν νηπτικ΅ν πατέρων notπου τονίζεται τe τί δbν εrναι j τί δbν bullπάρχει κυρίως στc σχέση ΘεοUuml καd agraveνθρώπων) iuml Γιοfγκ θεωρεOuml notτι iuml ocircνθρωπος διa τEacuteς γνώσεως ποf προέρχεται agraveπe τdς αumlσθήσεις δbν microπορεOuml νa microάθFη ποτb καd νa γνωρίσFη τcν οeacuteσία τEacuteς ψυχEacuteς οucircτε notmicroως καd τcν euroδια τcν οeacuteσία τEacuteς asympλης56 Mελετ΅ντας σb βάθος τcν agraveνθρώπινη ψυχή iuml Kaρλ Γιοfγκ καταλήγει στe συmicroπέρασmicroα notτι παρατηρ΅ντας προσεκτικa τa ugraveνειρα microb microεγαλύτερη λεπτοmicroέρεια καd agraveκρίβεια agraveνακαλύπτουmicroε agraveνάmicroεσα στdς ccedilνειρικbς εumlκόνες leνα προφανEacute συνδετικe icircστό iuml iumlποOumlος καταδεικνύει τcν eumlνότητά τους ugraveχι microόνο microεταξύ τους agraveλλa καd microb τa περιεχόmicroενα τEacuteς συνείδησης acircν acircγρηγόρσει Στcν agraveνακάλυψη αeacuteτc frac12δηγήθηκε iuml ^Eλβετeς ψυχολόγος agraveκολουθ΅ντας τcν eumlξEacuteς microέθοδο χωρίζουmicroε τe ugraveνειρο στdς φάσεις καd στdς εumlκόνες ποf τe agraveποτελοUumlν καd συγκεντρώνουmicroε microb προσοχc notλες τdς umlδέες ποf microAumlς oumlρχονται σb σχέση microb τe ugraveνειρο Xάρη σb αeacuteτc τc διεργασία agraveντιλαmicroβανόmicroαστε πολf σύντοmicroα notτι οicirc εumlκόνες τοUuml ccedilνείρου καd τa θέmicroατα ποf microAumlς προβληmicroατίζουν στcν πραγmicroατικότητα notταν εeuromicroαστε ξύπνιοι συνδέονται microεταξύ τους microb leνα τρόπο acircξαιρετικa λεπτe καd δυσδιάκριτο ^H σηmicroασία αeacuteτEacuteς τEacuteς συνδέσεως τ΅ν εumlκόνων τοUuml ccedilνείρου microb τa θέmicroατα ποf microAumlς προβληmicroατίζουν εrναι κάτι ποf κατ agraveρχcν δbν microποροUumlmicroε νa κατανοήσουmicroε ^Oλοκληρώνοντας notmicroως αeacuteτc τc συγκέντρωση τ΅ν στοιχείων oumlχουmicroε brvbarδη acircπιτύχει τe προπαρασκευαστικe microέρος τEacuteς agraveνάλυσης τοUuml ccedilνείρου leνα microέρος ποf εrναι σηmicroαντικώτατο χάρη σ αeacuteτe διαθέτουmicroε πιa τa λεγόmicroενα συmicroφραζόmicroενα τοUuml ccedilνείρου τa iumlποOumlα microAumlς agraveποκαλύπτουν τdς πολυσχιδεOumlς σχέσεις τ΅ν ccedilνειρικ΅ν εumlκόνων microb τc συνείδηση καd microAumlς δείχνουν πόσο στενa συνυφασmicroένο εrναι τe ugraveνειρο microb notλες τdς τάσεις τEacuteς προσωπικότητάς microας57 Erναι acircπίσης πολf σηmicroαντικe νa γνωρίζFη τόσο iuml εumlδικeς ψυχολόγος notσο καd iuml agraveσθενής τeν παλιe βασικe κανόνα notτι δηλαδc laquoτe ugraveνειρο acircκφράζεται συνήθως στc γλ΅σσα τοUuml

56 Βλ notππ σ 15 57 Βλ ΓΙΟΥΓΚ Αγωγή notππ σσ 21-22

39

agraveνθρώπου ποf τe βλέπειraquo58 Eaν κάποιος εrναι microουσικός τότε τa θέmicroατα ποf microπορεOuml νa βλέπFη frac12ς ugraveνειρα θa εrναι γύρω agraveπe τc microουσική acircaν εrναι agraveθλητcς j ccedilρειβάτης τότε τa θέmicroατα ποf θa oumlχουν τa ugraveνειρά του θa περιστρέφωνται γύρω agraveπe τcν ccedilρειβασία j τeν agraveθλητισmicroό ^Ο Iωάννης Σιναΐτης κάνει τcν eumlξEacuteς διαπίστωση laquoEνύπνια τροφ΅ν καd βρωmicroάτων acircν καρδίdivideα γαστριmicroάργων acircνύπνια δb κολάσεων καd κρίσεων acircν καρδίdivideα πενθούντωνraquo δηλαδή laquougraveνειρα γύρω agraveπe τροφbς καd φαγητa συναντ΅νται στcν καρδιa τ΅ν γαστριmicroάργων καd ugraveνειρα γύρω agraveπe τcν κόλαση καd τcν κρίση συναντ΅νται στcν καρδιa τ΅ν microετανοούντωνraquo59 Oicirc πατέρες τEacuteς Eκκλησίας θεωροUumlν notτι trade προέλευσις τ΅ν ccedilνείρων microπορεOuml νa εrναι τριπλEacute α΄ agraveπe τeν Θεό β΄ agraveπe τeν διάβολο καd γ΄ agraveπe τe agraveσυνείδητό microας Στατιστικa τa περισσότερα ugraveνειρα προέρχονται agraveπe τe agraveσυνείδητο Λιγώτερα ugraveνειρα oumlχουν τcν προέλευσή τους agraveπe δαιmicroονικc acircνέργεια καd acircλαχιστώτατα προέρχονται agraveπe τeν euroδιο τeν Θεό Δυστυχ΅ς acircmicroεOumlς τdς πιe πολλbς φορbς θεωροUumlmicroε notτι τa ugraveνειρα iν microbν εrναι εeacuteχάριστα προέρχονται agraveπe τeν euroδιο τeν Θεό iν δb εrναι δυσάρεστα agraveπe τeν διάβολο Σb αeacuteτc τcν πλάνη πολλbς φορbς microAumlς iumlδηγεOuml iuml euroδιος iuml eumlαυτός microας καd λιγώτερο iuml agraveρχέκακος agraveφοUuml δbν oumlχουmicroε συνειδητοποιήσει τcν πατερικc regήση notτι iuml χειρότερος acircχθρeς τοUuml agraveνθρώπου εrναι πρ΅τα iuml eumlαυτός του asympστερα iuml κόσmicroος καd τελευταOumlος iuml διάβολος hAν iuml ocircνθρωπος δbν agraveνοίξFη τdς πύλες τEacuteς ψυχEacuteς του στe κακό δbν microπορεOuml microb κανένα τρόπο αeacuteτe νa εumlσέλθFη ^O Iωάννης Σιναΐτης καd γενικa οicirc πατέρες τEacuteς Eκκλησίας διακρίνουν microεταξf τ΅ν ccedilνείρων ποf βλέπουmicroε στeν asympπνο microας καd τ΅ν iumlραmicroάτων θεωρι΅ν j ccedilπτασι΅ν ποf βλέπουν οicirc plusmnγιοι στe ξύπνιο τους60 Erναι δύο acircντελ΅ς διαφορετικbς καταστάσεις Πολλbς εrναι οicirc περιπτώσεις κυρίως στcν Παλαιa Διαθήκη notπου iuml Θεeς acircπικοινωνεOuml διa ccedilνείρων microb τοfς acircκλεκτούς του συνήθως ποf qσαν δίκαιοι ocircνθρωποι Σκοπeς τ΅ν ccedilνείρων

58 neΟππ σ 23 59 ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος ΙΔ΄ Περd γαστριmicroαργίας στ 13 σ 188 PG 88 865D 60 Βλ καd στcν Κλίmicroακα τοUuml Ιωάννου Σιναΐτου notππ Λόγος ΚΑ΄ Περd κενοδοξίας στ 27 καd Λόγος ΚΣΤ΄ α΄ Περd διακρίσεως στ 55 PG 88 953CD καd 88 1029D

40

εrναι trade agraveποκάλυψη τEacuteς βουλEacuteς του laquoOicirc agraveποκαλύψεις αeacuteτbς agraveπευθύνονται σb umlδι΅τες61 j καd σb εumlδωλολάτρες notπως εrναι τe ugraveνειρο τοUuml Aβιmicroέλεχ62 καd τοUuml βασιλιAuml τ΅ν Bαβυλωνίων Nαβουχοδονόσορα63 Οicirc περισσότερες notmicroως agraveποκαλύψεις agraveναφέρονται στc θεία οumlκονοmicroία (δηλ στe σχέδιο τοUuml ΘεοUuml) γιa τc σωτηρία τοUuml agraveνθρώπου ^Ο Θεeς λοιπeν acircπικοινωνεOuml διa microέσου τ΅ν ccedilνείρων microb τοfς Πατριάρχες microb τeν Aβραamicro64 καd τeν Iακgβ (iuml iumlποOumlος σb ugraveνειρο εrδε τcν laquoκλίmicroακαraquo τοUuml ΘεοUuml ποf προεικόνιζε τcν ^Yπεραγία Θεοτόκο65 Aκόmicroη acircπικοινωνεOuml microb τοfς προφEacuteτες τοUuml Iσραcλ τeν Zαχαρία (Kεφ 1-6) καd τeν Δανιcλ (Kεφ 2 7) οicirc iumlποOumlοι δέχονται microb ugraveνειρο τcν agraveποκάλυψη τοUuml ΘεοUuml ποf agraveναγγέλλει τc σωτηρία τοUuml κόσmicroου διa microέσου τοUuml Mεσσία XριστοUuml microb τeν Σαmicroουcλ66 καd τeν Nάθαν67 καd microb τeν βασιλιAuml Σολοmicro΅ντα68 Eπίσης στcν Παλαιa Διαθήκη διακρίνονται τa ugraveνειρα τa iumlποOumlα στέλνει iuml Θεός καd συνιστοUumlν κάποιες agraveποκαλύψεις στοfς acircκλεκτοfς προφEacuteτες Tου agraveπe αeacuteτά ποf βλέπουν οicirc acircπαγγελmicroατίες microάντεις τ΅ν εumlδωλολατρ΅ν Στcν Kαινc Διαθήκη iuml Iωσcφ iuml microνήστορας τEacuteς ^Yπεραγίας Θεοτόκου βλέπει στeν asympπνο του ocircγγελο Kυρίου iuml iumlποOumlος τοUuml παραγγέλλει νa φύγ Fη στcν Aeuroγυπτο γιατd iuml ^Hρshyώδης πρόκειται νa σκοτώσFη τe βρέφος69 Oicirc Mάγοι acircπίσης iumlραmicroατίζονται κατ ugraveναρ νa agraveναχωρήσουν δι ocircλλης iumlδοUuml70 Aναφέρεται acircπίσης trade σύζυγος τοUuml Ποντίου Πιλάτου νa βλέπ Fη στe ugraveνειρό της πολf ocircσχηmicroα πράγmicroατα καd νa συmicroβουλεύFη τeν σύζυγό της νa microc agraveναmicroειχθFEacute σ αeacuteτc τcν bullπόθεση71 Aκόmicroη iuml agraveπόστολος τ΅ν acircθν΅ν βλέπει κάποιο Mακεδόνα iuml iumlποOumlος τeν παρακινεOuml νa κηρύξFη τe εeacuteαγγέλιο καd στc Mακεδονία72

61 Βλ Σοφ Σειράχ λδ΄ 6 62 Βλ Γέν κ΄ 3-6 63 Βλ Δανιήλ δ΄ 64 Βλ Γέν ιε΄ 12-21 65 Βλ Γέν κη΄ 11-12 66 Βλ A΄ Bασ γ΄ 67 Βλ B΄ Bασ ζ΄ 4-17 68 Βλ Γ΄ Bασ Kεφ γ΄ Παράλληλα βλ ΚΑΡΑΚΟΒΟΥΝΗ permilΟνειρα notππ σ 9 69 Βλ Mατθ α΄ 20 β΄ 13 β΄ 19 β΄ 22 70 Βλ Mατθ β΄ 12 71 Βλ Mατθ ιστ΄ 19 72 Βλ Πράξ ιστ΄ 9-10

41

Πιe συγκεκριmicroένα iuml plusmnγιος Iωάννης iuml Σιναΐτης σχεδeν σb iumlλόκληρο τe βιβλίο του microιλdivideAuml γιa τa ugraveνειρα ποf προέρχονται agraveπe τeν κακe eumlαυτό microας j agraveπe τοfς δαίmicroονες Πολf σπάνια microιλdivideAuml γιa τa ugraveνειρα ποf προέρχονται agraveπe τeν Θεό agraveφοUuml αeacuteτa πολλbς φορές agraveντd νa εrναι acircκ ΘεοUuml εrναι πλάνη τοUuml διαβόλου Te σηmicroεOumlο agraveπe τe iumlποOumlο θa διακρίν Fης τcν πλάνη εrναι τοUumlτο Oicirc ocircγγελοι microAumlς δείχνουν τcν κόλαση τcν κρίση καd τeν χωρισmicroe τEacuteς ψυχEacuteς agraveπe τe σ΅microα δηλαδc τeν σωmicroατικe θάνατο καd oumlτσι microAumlς κάνουν νa ξυπνοUumlmicroε oumlντροmicroοι καd περίλυποι Eάν συνεχίζει iuml plusmnγιος Iωάννης agraveρχίσουmicroε νa πιστεύουmicroε στοfς δαίmicroονες κοιmicroώmicroενοι asympστερα θa acircmicroπαιζώmicroαστε agraveπe αeacuteτοfς καd ξύπνιοι EκεOumlνος ποf πιστεύει στa ugraveνειρα εrναι acircντελ΅ς ocircσοφος καd ocircπειρος acircνshy΅ αeacuteτός ποf δbν πιστεύει τίποτε εrναι πραγmicroατικa συνετeς καd σοφός73 Aeacuteτc trade κάθετη agraveπόWregιψη τ΅ν ccedilνείρων agraveπe τeν plusmnγιο Iωάννη δbν ccedilφείλεται στe γεγονeς notτι δbν agraveναγνωρίζει agraveπe ποUuml προέρχονται τa ugraveνειρα agraveλλa στe notτι θεωρεOuml ocircσκοπο τe νa προσπαθήσFης νa τa eumlρmicroηνεύσFης notπως κάνουν οicirc καφετζοUumlδες j τa microέντιουmicro ^O Kaρλ Γιοfγκ προσπαθεOuml διa acircπιστηmicroονικ΅ν microέσων νa eumlρmicroηνεύσ Fη καd νa agraveναγνωρίσFη τe bullποσυνείδητο τοUuml agraveνθρώπου διa τ΅ν ccedilνείρων permilEτσι oumlχουmicroε acircδ΅ τcν euroδια περίπτωση καd διάκριση τEacuteς Aστρονοmicroίας frac12ς acircπιστήmicroης καd τEacuteς agraveστρολογίας καd agraveστροmicroαντίας frac12ς δαιmicroονικEacuteς παραπλάνησης ^O Iωάννης Σιναΐτης θεωρεOuml notτι πολλa agraveπe τa ugraveνειρα εrναι δαιmicroονικEacuteς προελεύσεως Γι αeacuteτe καd θέλει νa microAumlς κοινοποιήσFη microερικbς σκέψεις του laquonotσον microηδb τούτου τοUuml δόλου τ΅ν δολίων agravemicroυήτους bullπάρχειν trademicroAumlςraquo δηλαδc νa microc εeuromicroαστε agravemicroύητοι σ αeacuteτe τeν δόλο τ΅ν δολίων δαιmicroόνων74 Περιγράφοντας iuml Iωάννης Σιναΐτης τcν agraveρετc τEacuteς ecircγνείας στeν δέκατο πέmicroπτο λόγο του κάνει τcν eumlξEacuteς βαρυσήmicroαντη διαπίστωση neOταν σηκωνόmicroαστε agraveπe τeν asympπνο εeacuteδιάθετοι καd εumlρηνικοί σηmicroαίνει notτι χωρdς νa τe agraveντιληφθοUumlmicroε microAumlς συmicroπαρίστανται plusmnγιοι permilAγγελοι καd κυρίως notταν oumlχουmicroε κοιmicroηθEacute microb πολλc προσευχc καd νηφαλιότητα Aλλa microερικbς φορbς συmicroβαίνει νa βρισκόmicroαστε σb εeacuteχάριστη κατάσταση καθgς

73 Βλ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος Γ΄ Περd τ΅ν ccedilνείρων τ΅ν agraveρχαρίων στ 43-44 σ 64 PG 88 672ΑB 74 Βλ notππ Λόγος Γ΄ Περd ξενιτείας στ 35 σσ 62-63 PG 88 669B

42

ξυπνοUumlmicroε καd νa τe παθαίνουmicroε αeacuteτe agraveπe ugraveνειρα καd φαντασίες ποf προέρχονται agraveπe τοfς δαίmicroονες75 Tcν œρα ποf πηγαίνουmicroε νa κοιmicroηθοUumlmicroε παρατηρεOuml iuml Iωάννης Σιναΐτης bullπάρχει κάποιος δαίmicroονας ποf microAumlς πλησιάζει καd microAumlς κατατοξεύει microb πονηροfς καd regυπαροfς λογισmicroούς AποσκοπεOuml δb νa microAumlς κάνFη νa κοιmicroηθοUumlmicroε microb agraveκάθαρτες σκέψεις καd νa δοUumlmicroε στc συνέχεια agraveκάθαρτα ugraveνειρα acircaν βέβαια agraveπe ccedilκνηρία καd τεmicroπελιa δbν σηκωθοUumlmicroε γιa προσευχc καd δbν iumlπλιστοUumlmicroε acircναντίον του76 Πολλbς φορbς iuml δαίmicroονας τEacuteς κενοδοξίας acircmicroφανίζεται στeν asympπνο microας σaν προφήτης Συmicroπεραίνει frac12ς πανοUumlργος ποf εrναι microερικa agraveπe τa microέλλοντα νa συmicroβοUumlν καd microAumlς τa προαναγγέλλει Kαd notταν αeacuteτa πραγmicroατοποιηθοUumlν acircmicroεOumlς microένουmicroε oumlκθαmicroβοι καd bullπερηφανεύεται iuml λογισmicroός microας microb τcν umlδέα notτι πλησιάσαmicroε στe προορατικe χάρισmicroα77 Te ugraveνειρο εrναι τe κύριο κάτοπτρο microb τe iumlποOumlο microποροUumlmicroε νa agraveτενίσουmicroε καd νa θαυmicroάσουmicroε τeν χ΅ρο τοUuml agraveσυνειδήτου Πολλbς φορbς notmicroως δbν agraveτενίζουmicroε microb θαυmicroασmicroό notπως πολf σωστa λέγει trade Γιουγκιανc ψυχολογία τe agraveσυνείδητο agraveλλa καd agraveηδιάζουmicroε τeν eumlαυτό microας microb notλη τc σηmicroασία τEacuteς λέξεως ^O Iωάννης Σιναΐτης κάνει microιa παροmicroοίωση τ΅ν φαγητ΅ν microb τe agraveποτέλεσmicroά τους notταν χωνευθοUumlν δηλαδc τcν κοπριa καd τa σκουλήκια microb τa agraveκάθαρτα ugraveνειρα ποf γεννιοUumlνται agraveπe τcν κοπριά laquoneOπως agraveπe τe πλEacuteθος τEacuteς κοπριAumlς προέρχονται πλEacuteθος σκουλήκια oumlτσι καd agraveπe τe πλEacuteθος τ΅ν φαγητ΅ν προέρχονται πλEacuteθος ecircmicroαρτωλ΅ν πτώσεων καd πονηρ΅ν λογισmicro΅ν καd

75 ΘεωροUumlmicroε χρήσιmicroο acircδ΅ νa παραθέσουmicroε καd τe κείmicroενο στe πρωτότυπό του γιa νa διακρίνωmicroε acircκτeς agraveπe τe βάθος τEacuteς σκέψεώς του καd τcν πλούσια iumlρολογία τοUuml ecircγίου laquoneOτε acircκ τ΅ν asympπνων agraveγαθοd καd εumlρηνικοί τινες agraveνιστάmicroεθα bullπe ecircγίων agraveγγέλων λεληθότως παρακαλούmicroεθα καd microAumlλλον notταν microετa πολλEacuteς εeacuteχEacuteς καd νήψεως κοιmicroηθέντες τυγχάνωmicroεν oumlστι δ notτε καd agraveγαθοd τ΅ν asympπνων agraveνιστάmicroεθα bullπe πονηρ΅ν acircνυπνίων καd θεαmicroάτων τοUumlτο πάσχοντεςraquo ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος IE΄ Περd ecircγνείας στ 68 σ 209 PG 88 896B 76 laquopermilEστι δαίmicroων acircπaν acircν τFEacute κλίνFη agraveναπέσωmicroεν πρeς trademicroAumlς παραγενόmicroενος καd πονηραOumlς τε καd regυπαραOumlς κατατοξεύων acircνθυmicroήσεσιν yenνα τFEacute ccedilκνηρίdivideα microc agraveναστάντες εumlς προσευχήν microηδb κατ αeacuteτοUuml iumlπλισάmicroενοι acircν regυπαραOumlς agraveφυπνώσωmicroεν acircννοίαις καd regυπαρa τa acircνύπνια κτησώmicroεθαraquo ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος KΣT΄ Περd διακρίσεως A΄ στ 75 σ 304 PG 88 1036Α 77 Βλ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος Γ΄ Περd τ΅ν ccedilνείρων τ΅ν agraveρχαρίων στ 39 σ 63 PG 88 669CD-672A

43

agraveκαθάρτων ccedilνείρωνraquo78 Kαd microb αeacuteτc τcν παροmicroοίωση ποf σοφίζεται iuml Iωάννης Σιναΐτης γιa νa microAumlς κάν Fη νa καταλάβουmicroε τcν oumlννοια τοUuml αumlσχροUuml ccedilνείρου καταφαίνεται notτι τa ugraveνειρα προέρχονται καd agraveπe τa κατώτερα oumlνστικτα τοUuml agraveνθρώπου ^O IησοUumlς Xριστός frac12ς τέλειος Θεeς καd τέλειος ocircνθρωπος εrναι τe bullπέρτατο laquoεeuroδωλοraquo καd παράδειγmicroα τEacuteς ψυχEacuteς τοUuml agraveνθρώπου πρeς τe iumlποOumlο πρέπει iumlλόκληρος iuml eumlαυτός microας ψυχ FEacute τε καd σώmicroατι νa agraveνατείν Fη Σύmicroφωνα microb τc θεολογία τEacuteς Eκκλησίας microας iuml θεάνθρωπος IησοUumlς κατέχει στeν τελειότερο βαθmicroe τa τρία agraveξιώmicroατα τe προφητικό τe icircερατικe καd τe βασιλικό Erναι βασιλεfς πάσης τEacuteς κτίσεως iumlρατEacuteς τε καd νοουmicroένης εrναι iuml microέγας agraveρχιερεύς iuml iumlποOumlος acircθυσίασε frac12ς θύτης καd θUumlmicroα τeν eumlαυτό του plusmnπαξ πάνω στeν Σταυρό καd agraveπe τότε καd εumlς τe διηνεκbς θυσιάζεται microέσα στe microυστήριο τEacuteς Θείας Eeacuteχαριστίας τέλος εrναι iuml microέγας προφήτης πού βλέποντας τe παρελθόν προλέγει τe ocircmicroεσο microέλλον (καταστροφc τEacuteς ^Iερουσαλcmicro acircπd Tίτου τe 70 microX κλπ) καί agraveτενίζοντας τe ocircmicroεσο microέλλον προλέγει τa oumlσχατα Mέσα στcν πεπτωκυOumlα φύση τοUuml agraveνθρώπου acircνυπάρχουν σπέρmicroατα αeacuteτ΅ν τ΅ν χαρισmicroάτων microb τa iumlποOumlα microAumlς acircπροίκισε iuml euroδιος iuml Θεός δηmicroιουργ΅ντάς microας κατ εumlκόνα καd καθοδηγ΅ντάς microας πρeς τe καθ iumlmicroοίωσιν αeacuteτοUuml79 Σb agraveκόmicroη microεγαλύτερο βαθmicroe agraveποκτdivideAuml τa χαρίσmicroατα αeacuteτa κάθε Oρθόδοξος χριστιανός microb τcν εumlσδοχή του στcν Eκκλησία διa τοUuml βαπτίσmicroατος80 Aσφαλέστατα iuml acircπίσκοπος (καd iuml icircερέας) agraveποτελοUumlν τc διαδοχc τοUuml agraveποστολικοUuml καd icircερατικοUuml agraveξιώmicroατος τcν iumlποία agraveντλοUumlν agraveπe τeν πρ΅το χειροτονήσαντα τοfς agraveποστόλους Δεσπότη Xριστό Mέσα στcν icircστορία τEacuteς ΠαλαιAumlς Διαθήκης βλέπουmicroε notτι iuml Θεeς agraveποκαλύπτει τc βουλή του j προλέγει microελλοντικa γεγονότα notπως oumlχουmicroε brvbarδη agraveναφέρει καd στcν εumlσαγωγc τEacuteς παρούσης microελέτης διa τ΅ν ccedilνείρων προκειmicroένου νa βοηθήσ Fη τeν περιούσιο

78 laquoneΩσπερ πλEacuteθος κόπρου πλEacuteθος σκωλήκων acircργάζεται οasympτω πλEacuteθος βρωmicroάτων πλEacuteθος πτωmicroάτων καd πονηρ΅ν λογισmicro΅ν καd acircνυπνίων acircργάζεταιraquo ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος KΣT΄ Περd διακρίσεως - Γ΄ στ 37 σ 330 PG 88 1036Α 79 Βλ τeν τύπο τοUuml Mελχισεδbκ στcν Παλαιa Διαθήκη iuml iumlποOumlος iν καd εumlδωλολάτρης agraveποτελεOuml τύπο καd προτύπωση τοUuml XριστοUuml frac12ς icircερεύς βασιλεfς τEacuteς ^Iερουσαλcmicro καd προφήτης 80 Βλ agraveεροβάπτισmicroα acircξοmicroολόγηση agraveπe λαϊκό acircν œρ divideα agraveνάγκης κλπ

44

λαό του Iσραcλ νa acircκπληρώσFη τeν προορισmicroό του ποf qταν trade προετοιmicroασία τοUuml acircδάφους γιa τeν acircρχοmicroe τοUuml Mεσσία Mέσα στcν icircστορία τEacuteς Eκκλησίας βλέπουmicroε notτι iuml Θεeς χαρίζει σb κάποιους acircνάρετους καd ecircγίους agraveνθρώπους τe προφητικe χάρισmicroα ugraveχι γιa acircκφοβισmicroe j θαυmicroασmicroό agraveλλa γιa νa εeuromicroαστε leτοιmicroοι γιa notτι πρόκειται νa συmicroβFEacute j γιa νa προειδοποιήσFη γιa κάποια εeacuteχάριστα j δυσάρεστα συmicroβάντα ^O neAγιος KοσmicroAumlς iuml Aumlτωλeς εrναι leνα θαυmicroαστe παράδειγmicroα πού iν καd oumlζησε στa τέλη τοUuml 18ου αumlώνα notmicroως προέβλεψε τόσα θαυmicroαστa καd κοσmicroοϊστορικa γεγονότα agraveνακαλύψεις καd acircφευρέσεις ποf γίνονται στdς microέρες ποf ζοUumlmicroε Σύmicroφωνα microb τc διδασκαλία τοUuml χριστιανοUuml ψυχολόγου Γιοfγκ τa ugraveνειρα agraveντικατοπτρίζουν τe agraveσυνείδητο τοUuml agraveνθρώπου δηλαδc τeν βαθύτερο eumlαυτe τοUuml agraveνθρώπου Σαφέστατα αeacuteτc trade πραγmicroατικότητα acircλέχθη agraveπe τοfς microεγάλους πατέρες τEacuteς Eκκλησίας microας πολf πιe πρdν agraveπe τοfς ψυχολόγους τοUuml βάθους ^O neAγιος Γρηγόριος Nύσσης iuml iumlποOumlος oumlζησε τeν 4ο αuml΅να στcν iumlmicroιλία του περd κατασκευEacuteς τοUuml agraveνθρώπου agraveναφέρει τa eumlξEacuteς agraveξιοσηmicroείωτα laquoNοmicroίζω πώς notταν trade ψυχc tradeσυχάζFη κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου agraveπ τdς πιe agraveξιόλογες δυνάmicroεις τοUuml νοUuml καd τ΅ν αumlσθήσεων microόνο trade θρεπτικc umlδιότητα βρίσκεται σb πλήρη λειτουργία permilEτσι κάποια εeuroδωλα ποf σχηmicroατίστηκαν κατa τc διάρκεια τEacuteς trademicroέρας agraveπe agraveντίλαλους τ΅ν αumlσθητ΅ν καd νοητ΅ν λειτουργι΅ν καd τa iumlποOumlα agraveποτυπώθηκαν στeν νοUuml microb τc βοήθεια τοUuml microνηmicroονικοUuml περιγράφονται microb τa ugraveνειρα acircκ νέου notπως τύχ Fη Mέσα agraveπ αeacuteτbς (τdς agraveναmicroνήσεις) iuml ocircνθρωπος microεταφέρεται σb κόσmicroους φανταστικούς ugraveχι microb κάποια σειρά agraveλλa περιπλανώmicroενος microέσα σb συγκεχυmicroένες κι agraveσυνάρτητες πλάνεςraquo81 neOmicroως iuml Γιοfγκ προχωρεOuml καd λίγο πάρα πέρα καd κάνει microιa agraveξιοπρόσεκτη παρατήρηση Διαπιστώνει notτι trade euroδια trade φύση σb προειδοποιεOuml γιa διάφορα γεγονότα ποf microπορεOuml νa συmicroβοUumlν neOπως λέmicroε σήmicroερα iuml ocircνθρωπος oumlχει τc διαίσθηση νa προαισθάνεται κάποια γεγονότα notπως πχ microερικa ζshy΅α προαισθάνονται τeν κίνδυνο eumlνeς σεισmicroοUuml Aναφέρει λοιπeν iuml ^Eλβετeς ψυχολόγος τa agraveκόλουθα laquoTa ugraveνειρα προετοιmicroάζουν agraveναγγέλουν j προειδοποιοUumlν γιa frac12ρισmicroένες καταστάσεις συχνa καιρe πρdν συmicroβοUumlν πραγmicroατικά Kάτι τέτοιο δbν συνιστdivideAuml bullποχρεωτικa θαUumlmicroα j πρόγνωση Oicirc περισσότερες κρίσεις j

81 Βλ Γρηγορίου Nύσσης Περd κατασκευEacuteς τοUuml agraveνθρώπου BEΠEΣ σ 119

45

acircπικίνδυνες καταστάσεις oumlχουν microακρa acircπshyώαση microόνο ποf iuml συνειδητeς νοUumlς δbν τe agraveντιλαmicroβάνεται Ta ugraveνειρα microποροUumlν νa προδώσουν τe microυστικό permilAλλοτε τe κάνουν ocircλλοτε acircπίσης δbν τe κάνουνraquo82 ^Ο Γιοfγκ agraveναφέρει laquoτc χαρακτηριστικώτατη περίπτωση τρι΅ν κοριτσι΅ν ποf εrχαν microιa πολf agraveφωσιωmicroένη microητέρα Φτάνοντας στcν acircφηβεία acircξωmicroολογήθηκαν ντροπιασmicroένες trade microιa στcν ocircλλη notτι bullπέφεραν γιa πολλa χρόνια agraveπe τροmicroερa ugraveνειρα σχετικa microb τc microητέρα τους Tcν egraveνειρευόντουσαν σaν microάγισσα j σaν ocircργιο θηρίο καd δbν microποροUumlσαν νa καταλάβουν γιατί agraveφοUuml trade microητέρα τους oumlδειχνε agraveπέναντί τους τόση agraveγάπη καd αeacuteτοθυσία Πολλa χρόνια agraveργότερα trade microητέρα agraveWregώστησε διανοητικa Mέσα στcν τρέλλα της oumlπεφτε καd σερνόταν στa τέσσερα σaν λυκάνθρωπος γρύλλιζε σaν γουρούνι οucircρλιαζε σaν agraveρκοUumlδαraquo83 Eδ΅ βλέπουmicroε τc δυνατότητα τEacuteς προαίσθησης τEacuteς agraveνθρώπινης ψυχEacuteς ^O Γιούγκ notπως oumlχουmicroε agraveναφέρει oumlχει agraveσχοληθEacute περισσότερο agraveπe iumlποιονδήποτε ocircλλο microb τa ugraveνειρα τa iumlποOumlα θεωρεOuml frac12ς microέσο διa τοUuml iumlποίου microπορεOuml iuml ψυχολόγος νa acircρευνήσFη καd eumlρmicroηνεύσ Fη τeν acircσωτερικe κόσmicroο τοUuml agraveνθρώπου Πιστεύει acircπίσης notτι laquoοicirc νευρικbς καd ψυχικbς διαταραχbς τ΅ν παιδι΅ν agraveκόmicroη καd τ΅ν παιδι΅ν σχολικEacuteς tradeλικίας ccedilφείλονται agraveποκλειστικa σb διαταραχbς τEacuteς ψυχικEacuteς σφαίρας τ΅ν γονέων Oicirc δυσαρmicroονίες στc σχέση τ΅ν γονέων microεταξύ τους καθρεφτίζονται ocircmicroεσα στcν παιδικc ψυχή καd microποροUumlν νa τEacuteς προκαλέσουν σηmicroαντικbς ζηmicroιές Aκόmicroη καd τe περιεχόmicroενο τ΅ν ccedilνείρων τ΅ν microικρ΅ν παιδι΅ν agraveναφέρεται πολf πιe συχνa στοfς γονεOumlς παρa στa euroδια τa παιδιάraquo84 Te παιδd πάντοτε agraveλλa umlδιαίτερα στa πρ΅τα χρόνια τEacuteς ζωEacuteς του βλέπει frac12ς παράδειγmicroα τοfς γονεOumlς ugraveχι τόσο στa λόγια agraveλλa στdς πράξεις καd τa oumlργα τους Γι αeacuteτe καd laquoστa πρ΅τα χρόνια τEacuteς ζωEacuteς του τe παιδd ζFEacute σb microιa κατάσταση microυστικEacuteς συmicromicroετοχEacuteς (participation mystique) microb τοfς γονεOumlς τουraquo85 Kανένας notmicroως agraveπe τa δύο microέρη (γονεOumlς-παιδd) δbν συνειδητοποιεOuml αeacuteτό ποf γίνεται

82 ΓΙΟΥΓΚ permilΟνειρα notππ σ 48 83 ΓΙΟΥΓΚ Αγωγή notππ σσ 14-15 84 neΟππ σ 13 85 neΟππ σ 14

46

^O ^Eλβετeς ψυχολόγος θεωρεOuml notτι bullπάρχουν τρι΅ν εumlδ΅ν κριτήρια τa iumlποOumlα microποροUumlmicroε νa χρησιmicroοποιήσουmicroε γιa νa πετύχουmicroε τcν αeacuteτογνωσία Aeacuteτa τa κριτήρια εrναι α΄ trade αeacuteτοκριτική β΄ trade κριτικc τ΅ν ocircλλων (eumlτεροκριτικc) καd γ΄ τe ugraveνειρο ^O Γιοfγκ θεωρεOuml notτι laquoagraveπαραίτητη προϋπόθεση γιa νa microπορέσουmicroε νa διαπαιδαγωγήσουmicroε τeν eumlαυτό microας εrναι trade αeacuteτογνωσία ^H αeacuteτογνωσία acircπιτυγχάνεται acircν microέρει agraveπe τcν αeacuteτοκριτικc καd acircν microέρει agraveπe τcν κριτικc τ΅ν ocircλλων ^H αeacuteτοκριτικc notmicroως δbν εrναι πάντοτε agraveντικειmicroενική acircνshy΅ trade κριτικc τ΅ν ocircλλων microπορεOuml νa εrναι λανθασmicroένη Πολλbς φορbς microάλιστα agraveρνούmicroαστε agraveκόmicroη καd νa τcν agraveκούσουmicroε Γενικa notmicroως trade αeacuteτογνωσία ποf κερδίζουmicroε agraveπ αeacuteτbς τdς δύο πηγές εrναι θολc καd λειψή notπως notλες οicirc agraveνθρώπινες κρίσεις ποf σπάνια agraveποφεύγουν τa λάθη καd τdς νοθεύσεις acircξ αumlτίας τ΅ν acircπιθυmicroι΅ν καd τ΅ν φόβων ^Yπάρχει pράγε κάπου κάποιο agraveντικειmicroενικe κριτήριο ποf νa microAumlς λέFη ποιοd πραγmicroατικa εeuromicroαστε Kάτι σaν θερmicroόmicroετρο ποf δείχνει στeν ocircWregωστο τe agraveδιαmicroφισβήτητο γεγονeς notτι oumlχει πυρετe 395raquo86 permilEτσι βγαίνουmicroε agraveβίαστα στe συmicroπέρασmicroα notτι iuml Γιοfγκ θεωρεOuml notτι trade αeacuteτοκριτικc j trade eumlτεροκριτικc δbν σοUuml δίνουν τe agraveκριβbς agraveποτέλεσmicroα τEacuteς αeacuteτογνωσίας Te microόνο κριτήριο κατa τeν Γιούγκ ποf microπορεOuml νa σb iumlδηγήσFη στcν αeacuteτογνωσία εrναι τe ugraveνειρο laquoKαd notmicroως bullπάρχει leνα τέτοιο κριτήριο πού frac12ς παράγωγο τEacuteς φύσης microAumlς acircπιτρέπει νa δοUumlmicroε τcν agraveλήθεια σχετικa microb τeν eumlαυτό microας agraveνεξάρτητα agraveπe τοfς φόβους καd τdς acircλπίδες Tcν εeacuteκαιρία γι αeacuteτbς τdς agraveντικειmicroενικbς παρατηρήσεις καd διαπιστώσεις microAumlς τc δίνει leνα προϊeν τEacuteς ψυχικEacuteς microας δραστηριότητας τe iumlποOumlο κανεdς δbν θa θεωροUumlσε ocircξιο λόγου Kαd αeacuteτe εrναι τe ugraveνειροraquo87 Erναι notmicroως trade αeacuteτογνωσία agraveρκετc νa θεραπεύσ Fη τeν ocircνθρωπο ^O Γιοfγκ agraveναφέρει leνα παράδειγmicroα eumlνeς ccedilρειβάτη ποf agraveποζητοUumlσε τeν κίνδυνο γιa νa ξεφύγFη agraveπe τa διάφορα προβλήmicroατα τEacuteς ζωEacuteς γενικa (οumlκογενειακά στcν acircργασία κλπ) ^O ^Eλβετeς ψυχολόγος τοUuml bullποδυκνύει τe πρόβληmicroα καd τcν κρισιmicroότητα τEacuteς κατάστασής του καd notτι iumlδηγεOumlται στcν αeacuteτοκτονία agraveλλa αeacuteτeς δbν πείθεται Tελικa iuml agraveσθενcς πέφτει

86 neΟππ σσ 19-20 87 neΟππ σ 20

47

agraveπe τeν γκρεmicroe καd πεθαίνει Kαd iuml Γιοfγκ τελικa agraveναρωτιέται laquoTί τεράστιο aumlθικe κέρδος θa εrχε γιa παράδειγmicroα iuml ocircνθρωπος τEacuteς icircστορίας microας iν εrχε δεχτEacute νa agraveναγνωρίσ Fη τcν acircπικίνδυνη τάση του πρeς τcν bullπερβολήraquo88 Σίγουρα notλες οicirc microέθοδοι ποf χρησιmicroοποιεOuml trade ψυχολογία τοUuml βάθους εrναι χρήσιmicroες καd egraveφέλιmicroες Aλλά κατa τc γνώmicroη microας δbν microποροUumlν καd νa θεραπεύσουν τeν agraveσθενEacute acircaν iuml agraveσθενcς δbν θελήσ Fη νa θεραπευθFEacute ^O agraveρχιmicroανδρίτης Σωφρόνιος στe βιβλίο του laquo^O neAγιος Σιλουανeς iuml Aθωνίτηςraquo agraveναφέρει notτι notταν κάποιος acircξαγορεύσFη leνα πρόβληmicroά του σb κάποιον ocircλλο καd ζητήσ Fη συmicroβουλή καd microόνη αeacuteτc trade πράξη τeν βοηθdivideAuml στe νa λύσFη τa προβλήmicroατά του agraveφοUuml iuml ocircλλος microπορεOuml νa δFEacute πιe καθαρa τa προβλήmicroατα τοUuml συνανθρώπου του acircξ ocircλλου iuml euroδιος δbν βρίσκεται microέσα στc λαίλαπα τ΅ν προβληmicroάτων τοUuml ocircλλου Πόσο microAumlλλον iuml πιστeς microπορεOuml νa βοηθηθFEacute notταν acircξαγορεύσFη τοfς λογισmicroοfς καd τdς ecircmicroαρτίες του στeν πνευmicroατικό Aκόmicroη δb περισσότερο θa acircνισχυθFEacute iuml πιστός agraveφοUuml iuml πνευmicroατικeς oumlχει καd τc χάρη καd φώτιση agraveπe τeν Θεό Aeacuteτa εrναι τa microόνα ποf microποροUumlν νa λύσουν τa agraveνθρώπινα προβλήmicroατα AρκεOuml iuml χριστιανός frac12ς iuml ocircσωτος υicircός νa θελήσFη νa κάν Fη leνα βEacutemicroα πρeς αeacuteτc τcν κατεύθυνση ^O Iωάννης Σιναΐτης στeν IΔ΄ Λόγο του microιλ΅ντας γιa τc γαστριmicroαργία θεωρεOuml notτι trade νηστεία microεταξf πολλ΅ν ocircλλων εrναι καd laquoagraveπελευθέρωση agraveπe microολυσmicroοfς ccedilνείρωνraquo (acircνυπνιασmicro΅ν acircλευθερία)89 neOταν iuml ocircνθρωπος τρώγFη πολύ τότε δίνει τροφc στa πάθη καd στa κατώτερα oumlνστικτα τEacuteς ψυχEacuteς τa iumlποOumlα καd κάνουν τcν acircmicroφάνισή τους κατa τcν œρα ποf agraveδρανοUumlν οicirc αumlσθήσεις δηλαδc κατa τcν œρα τοUuml asympπνου ^O ocircνθρωπος ποf κοιmicroAumlται καd agraveναπαύεται πολλbς zρες εrναι φυσικe νa laquoβλέπ Fηraquo ugraveνειρα στeν asympπνο του Aντίθετα σ αeacuteτόν ποf συνεχ΅ς agraveσχολεOumlται microb κάποια acircργασία καd umlδιαίτερα χειρωνακτική σπάνια laquooumlρχονταιraquo ugraveνειρα Te σίγουρο εrναι πgς τa ugraveνειρα δbν κάνουν τcν acircmicroφάνισή τους στeν asympπνο microας notποτε καd notταν θέλουν agraveλλa εrναι microία συνεχcς κατάσταση Πάντοτε bullπάρχουν ugraveνειρα καd notταν κοιmicroόmicroαστε καd notταν εeuromicroαστε ξύπνιοι ^AπλAuml notταν agraveτονοUumlν οicirc αumlσθήσεις τότε microποροUumlmicroε νa τa

88 neΟππ 89 Βλ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος ΙΔ΄ Περd γαστριmicroαργίας στ 31 σ 191 PG 88 869Α

48

διακρίνουmicroε Aναφερόmicroενος iuml Iωάννης Σιναΐτης στcν agraveγρυπνία θεωρεOuml notτι trade τελευταία εrναι λύτρωση καd acircλευθερία agraveπe τοfς acircνυπνιασmicroοfς καd φυγαδευτήριο τ΅ν αumlσχρ΅ν φαντασι΅ν90 Kατ agraveρχήν trade acircκσπερmicroάτωση κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου θεωρεOumlται frac12ς microιa φυσιολογικc κίνηση τEacuteς σάρκας microας neOmicroως bullπάρχουν πολλbς περιπτώσεις κατa τdς iumlποOumlες acircmicroεOumlς οicirc euroδιοι προκαλοUumlmicroε τc λειτουργία αeacuteτή ^O Iωάννης Σιναΐτης θεωρεOuml notτι trade agraveρχc τEacuteς agraveποκτήσεως τEacuteς ecircγνείας εrναι trade microc συγκατάθεση στοfς σαρκικοfς λογισmicroούς καθgς καd οicirc agraveραιbς καθ asympπνον regεύσεις χωρdς αumlσχρa ugraveνειρα91 ΠαρατηροUumlmicroε λοιπeν notτι iuml Iωάννης Σιναΐτης κάνει microιa διάκριση σb acircκσπερmicroάτωση ποf συνοδεύεται microb αumlσχρa ugraveνειρα καd σb regεύση ποf δbν συνοδεύεται agraveπe ugraveνειρα σαρκικά Mιa ocircλλη διαπίστωση εrναι notτι trade συγκατάθεση στdς αumlσχρbς σκέψεις εrναι αeacuteτή ποf συνήθως προκαλεOuml τa αumlσχρa ugraveνειρα Πολλοd agraveπe τοfς πνευmicroατικούς acircaν τa πνευmicroατικά τους τέκνα τe βράδυ πρe τEacuteς microεταλήψεως τ΅ν Tιmicroίων Δώρων πάθουν acircκσπερmicroάτωση microόνο χωρdς νa oumlχουν δεOuml αumlσχρa ugraveνειρα τοfς acircπιτρέπουν νa microεταλάβουν τοUuml Σώmicroατος καd Ayenmicroατος τοUuml Kυρίου Eaν notmicroως δοUumlν καd αumlσχρa ugraveνειρα τότε δbν τοfς acircπιτρέπουν νa microεταλάβουν Aeacuteτe κυρίως ccedilφείλεται στe γεγονeς notτι οicirc πνευmicroατικοd θεωροUumlν αeuroτιους τ΅ν αumlσχρ΅ν ccedilνείρων τa euroδια τa πρόσωπα ποf βλέπουν τe ugraveνειρο διότι κατa τc διάρκεια τEacuteς trademicroέρας δbν εrχαν φυλάξει τeν νοUuml τους agraveπe αumlσχροfς λογισmicroοfς j παραστάσεις Συνεχίζοντας iuml Iωάννης Σιναΐτης τc σκέψη του γιa τcν ecircγνεία θεωρεOuml notτι τe microέσο στάδιο τEacuteς ecircγνείας εrναι trade παρουσία φυσικ΅ν κινήσεων στc σάρκα microόνο acircξ αumlτίας τEacuteς πολυφαγίας χωρdς εumlκόνες σαρκικbς καd χωρdς regεύσεις ^Eποmicroένως αeacuteτός ποf agraveγωνίζεται κατa τ΅ν παθ΅ν τEacuteς σαρκός δbν πρόκειται νa oumlχ Fη regεύσεις καd ugraveνειρα προερχόmicroενα καd τa δύο acircξ αumlτίας του agraveλλa λόγshyω κάποιων φυσικ΅ν κινήσεων ποf λειτουργοUumlν στe agraveνθρώπινο σ΅microα

90 laquoAγρυπνία acircνυπνιασmicro΅ν λύτρωσις φαντασι΅ν φυγαδευτήριονraquo ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος IΘ΄ Περd agraveγρυπνίας στ 3 σ 231 PG 88 940D 91 Βλ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος ΙΕ΄ Περd ecircγνείας στ 4 σ 195 PG 88 881Α

49

^H βασικc καd θεmicroελιώδης ocircποψη τοUuml ^EλβετοUuml ψυχολόγου πάνω στcν iumlποία θεmicroελιώνει notλες του τdς θεωρίες γιa τc λύση τ΅ν νευρωτικ΅ν καd ocircλλων προβληmicroάτων τοUuml agraveνθρώπου διa τEacuteς acircπιστήmicroης τEacuteς ψυχολογίας εrναι notτι iuml εumlδικeς ψυχολόγος microπορεOuml διa τ΅ν ccedilνείρων νa δFEacute τe bullποσυνείδητο τοUuml agraveνθρώπου καd agraveπe acircκεOuml agraveφοUuml κατατάξFη notλα τa δεδοmicroένα ποf oumlχει microπροστά του νa agraveρχίσFη τc θεραπεία Aeacuteτe εrναι πασιφανbς σb notλα του τa συγγράmicroατα ^O Iωάννης Σιναΐτης microb microιa πρότασή του laquoagraveπαγορεύειraquo τρόπον τινa στeν microοναχό ποf agraveγωνίζεται νa agraveσχολEacuteται τcν trademicroέρα microb τa ugraveνειρα ποf oumlχει δεOuml τe προηγούmicroενο βράδυ laquoMηδεdς τa καθ asympπνους φαντάσmicroατα καθ eumlαυτeν microεθ trademicroέραν θελήσ Fη λογίζεσθαι σκοπeς γaρ καd οyτος τοOumlς δαίmicroοσιν yenνα acircξ acircνυπνίων trademicroAumlς γρηγοροUumlντες microολύνωσινraquo92 Kανεdς δηλαδή iς microc θελήσ Fη νa συλλογίζεται τcν trademicroέρα τa ocircσχηmicroα ugraveνειρα ποf εrδε τc νύκτα Διότι agraveποτελεOuml καd αeacuteτe acircπιδίωξη τ΅ν δαιmicroόνων νa microAumlς microολύνουν microb τa ugraveνειρα acircνshy΅ εeuromicroαστε ξύπνιοι Aρχικa trade τοποθέτηση αeacuteτc τοUuml ecircγίου φαίνεται notτι agraveντίκειται στdς agraveπόψεις τοUuml Γιούγκ Πρέπει notmicroως νa agraveναγνωρίσουmicroε τοfς παραλEacuteπτες τ΅ν σκέψεων τ΅ν δύο προσώπων Στcν περίπτωση τοUuml Γιοfγκ οicirc agraveκροατbς τ΅ν oumlργων του εrναι ocircνθρωποι ποf ζοUumlν στeν κόσmicroο δbν oumlχουν γνωρίσει (οucircτε καd iuml euroδιος iuml Γιοfγκ) τcν agraveσκητικc γραmicromicroατεία j τοfς νηπτικοfς πατέρες τEacuteς Oρθοδόξου Eκκλησίας καd προσπαθοUumlν διa τEacuteς acircπιστήmicroης καd τ΅ν agraveνθρωπίνων microέσων ποf διαθέτουν νa λύσουν τa agraveνθρώπινα ψυχοσωmicroατικa προβλήmicroατα Γράφοντας iuml Iωάννης Σιναΐτης τdς σκέψεις του ποf προέρχονται agraveπe microιa acircmicroπειρικc βίωση τ΅ν γραφοmicroένων agraveπευθύνεται σb microοναχούς ποf oumlχουν agraveποκτήσει τcν ecircγνεία Te τελικe στάδιο τοUuml πνευmicroατικοUuml agraveνθρώπου ποf agraveγωνίζεται εrναι κατa τeν plusmnγιο Iωάννη νa acircργάζεται πνευmicroατικά ugraveχι microόνο notταν εrναι ξύπνιος agraveλλa καd notταν κοιmicroAumlται permilEτσι microερικοd στeν asympπνο τους acircξευτελίζουν τοfς δαίmicroονες ποf oumlρχονται νa τοfς πειράξουν καd τa agraveκόλαστα γύναια ποf acircmicroφανίζονται στa ugraveνειρά τους τa συmicroβουλεύουν νa σωφρονισθοUumlν93

92 Βλ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος ΙΕ΄ Περd ecircγνείας στ 54 σ 205 PG 88 892ΑΒ 93 laquoOeacute microόνον acircγρηγορώς agraveλλa καd καθεύδων iuml προκόψας acircργάζεται notθεν τινbς καd acircν αeacuteτοOumlς τοOumlς asympπνοις τοfς δαίmicroονας προσερχοmicroένους agraveτιmicroάζουσι καd

50

agraveκόλαστα γύναια περd σωφροσύνης νουθετοUumlσιraquo ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος KZ΄ Περd tradeσυχίας - B΄ στ 43 σσ 351-352 PG 88 1116Β

51

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ΄ Απόψεις τοUuml permilAλφρεντ permilAντλερ γιa τa ugraveνειρα

^O permilAλφρεντ permilAντλερ eumlρmicroηνεύει τόσο τa διάφορα συνειδητa στοιχεOumlα notσο καd τa στοιχεOumlα τEacuteς agraveσυνείδητης j microισοσυνείδητης ζωEacuteς microας (δηλαδc τeν κόσmicroο τ΅ν ccedilνείρων) σύmicroφωνα microb τcν agraveντίληψη τEacuteς agraveτοmicroικEacuteς iumlλότητας ΔικαιολογεOuml αeacuteτc τcν agraveντίληψή του γιa τeν λόγο notτι καd trade ζωc τ΅ν ccedilνείρων microας εrναι leνα microέρος τοUuml notλου notπως agraveκριβ΅ς trade ζωή notταν εeuromicroαστε ξύπνιοι Te ugraveνειρο σύmicroφωνα microb τeν permilAντλερ εrναι πάντοτε leνα microέρος agraveπe τe laquoστfλraquo ζωEacuteς laquo^H ζωc στeν ξύπνο microας καθορίζεται agraveπe τeν στόχο bullπεροχEacuteς θa διαπιστώσουmicroε notτι microb τeν euroδιο τρόπο καθορίζονται καd τa ugraveνειρα agraveπe τeν agraveτοmicroικe στόχο bullπεροχEacuteςraquo94 neEνας φοιτητής ποf εrναι τεmicroπέλης τc νύχτα θa βλέπ Fη ugraveνειρο πgς πέφτει κάτω neEνας ocircλλος φοιτητής ποf προοδεύει στdς σπουδές του θa βλέπει ugraveνειρο πgς σκαρφαλώνει σb leνα ψηλe βουνό Mιa τρίτη περίπτωση εrναι τοUuml agraveνθρώπου iuml iumlποOumlος νοιώθει περιωρισmicroένος καd δbν microπορεOuml νa προχωρήσFη πέρα agraveπe leνα σηmicroεOumlο Aeacuteτeς θa ccedilνειρεύεται σύνορα καd notτι δbν εrναι σb θέση νa ξεφύγFη agraveπe τοfς ocircλλους agraveνθρώπους καd agraveπe τdς δυσκολίες laquoΣυχνa ccedilνειρεύεται πgς τeν παρακολουθοUumlν καd τeν καταδιώκουνraquo95 neYπάρχουν ocircνθρωποι οicirc iumlποOumlοι δbν microποροUumlν νa θυmicroηθοUumlν τa ugraveνειρά τους agraveλλa microποροUumlν agraveπe microόνοι τους νa φτειάξουν microερικa ugraveνειρα Ta φτειαχτa ugraveνειρά τους agraveξίζουν notσο καd acircκεOumlνα ποf θυmicroοUumlνται γιa τeν λόγο notτι trade παραστατικc δύναmicroη καd trade φαντασία εrναι acircπίσης microιa oumlκφραση τοUuml laquoστfλraquo ζωEacuteς τους Γι αeacuteτe καd iuml ψυχολόγος δbν πρέπει ποτb νa agraveποθαWregύνFη τeν agraveσθενEacute του iuml iumlποOumlος δbν θυmicroAumlται τa ugraveνειρά του agraveλλa microπορεOuml νa φτειάξFη κάποια96 laquoneEνα ugraveνειροraquo agraveναφέρει iuml permilAντλερ laquooumlχει σκοπe νa προετοιmicroάσFη τeν δρόmicroο ποf iumlδηγεOuml σb leνα στόχο bullπεροχEacuteς j πιe καλά στeν προσωπικe στόχο bullπεροχEacuteς τοUuml agraveτόmicroου ποf βλέπει τe ugraveνειροraquo97 ^O ocircνθρωπος συνήθως acircπιθυmicroεOuml νa βρίσκεται στe

94 ΑΝΤΛΕΡ Γνώση σ 92 95 neΟππ σ 93 96 Βλ notππ σσ 93-94 97 neΟππ σ 94

52

acircπίκεντρο τοUuml acircνδιαφέροντος νa διατάζFη καd νa acircξουσιάζFη τοfς ocircλλους j πολλbς φορbς νa acircπιθυmicroFEacute νa ξεφύγ Fη Σύmicroφωνα πάντα microb τeν permilAλφρεντ permilAντλερ τa ugraveνειρα εrναι agraveκόmicroη microιa oumlκφραση τEacuteς euroδιας σχετικότητας καd τοUuml umlδίου microείγmicroατος γεγονότων καd συναισθηmicroάτων ποf συναντAumlmicroε καd ζοUumlmicroε στeν ξύπνιο microας ^Aπλa διαφέρουν microόνο ποσοτικά καd ugraveχι ποιοτικά ^O permilAντλερ κάνοντας agraveκόmicroα leνα βEacutemicroα πρeς τa acircmicroπρός θεωρεOuml notπως καd iuml Kaρλ Γιούγκ notτι τa ugraveνειρα oumlχουν κάποιο προφητικe χαρακτEacuteρα ugraveχι βέβαια microb τcν oumlννοια τcν iumlποία κακ΅ς προσδίδουν agraveρχαOumlοι λαοd j τa microέντιουmicro laquoTa ugraveνειρα θεωροUumlνταν προφητικa microηνύmicroατα γιa microελλοντικa γεγονότα Σb αeacuteτe κρύβεται microιa microισc agraveλήθεια Erναι agraveλήθεια notτι τe ugraveνειρο agraveποτελεOuml leνα εrδος γέφυρας ποf συνδέει τe πρόβληmicroα τe iumlποOumlο oumlχει νa agraveντιπετωπίσ Fη acircκεOumlνος ποf ccedilνειρεύεται microb τeν στόχο τeν iumlποOumlο acircπιδιώκει Mb αeacuteτc τcν oumlννοια leνα ugraveνειρο γίνεται συχνa πραγmicroατικότητα acircπειδc acircκεOumlνος ποf ccedilνειρεύεται acircνshy΅ ccedilνειρεύεται agraveσκεOumlται στeν regόλο του καd oumlτσι συmicroβάλλει στcν πραγmicroατοποίησή τουraquo98 ^Eποmicroένως τa ugraveνειρα oumlχουν laquoπροφητικe χαρακτEacuteραraquo agraveπe τcν ocircποψη notτι γίνεται microιa διάγνωση notπως microπορεOuml νa κάνFη καd leνας φυσιολογικeς ocircνθρωπος διάγνωση στeν ξύπνιο του γιa τe microέλλον Aναλύει τc ζωή του καd microb βάση τa δεδοmicroένα ποf oumlχει προλέγει χωρdς νa εrναι agraveπόλυτος τe microέλλον ^H euroδια περίπου διεργασία γίνεται καd microέσα στc ζωc τοUuml ccedilνείρου EκεOuml microάλιστα τa δεδοmicroένα ποf oumlχει εrναι πολf πιe εeacuteέλικτα καd κινοUumlνται πολf πιe γρήγορα oumlτσι microπορεOuml νa oumlχFη πιe σίγουρα agraveποτελέσmicroατα γιa τdς προγνώσεις του ^H acircξήγηση ποf δίνει iuml permilAντλερ γιατί πολλοd ocircνθρωποι agraveπευθύνονται σb τσαρλατάνους ποf δEacuteθεν eumlρmicroηνεύουν τe microέλλον εrναι notτι trade agraveνάλυση τ΅ν ccedilνείρων εrναι πολf πιe περίπλοκη agraveπe τcν agraveνάλυση τEacuteς συmicroπεριφορAumlς στeν ξύπνιο Aκόmicroη πολf λίγοι εrναι αeacuteτοί ποf γνωρίζουν τeν eumlαυτό τους agraveκόmicroη καd στeν ξύπνιο laquoKαθόλου παράξενο λοιπόνraquo καταλήγει iuml Bιεννέζος ψυχολόγος laquoποf trade agraveνάλυση τ΅ν ccedilνείρων ξεπερνάει κατa πολf τcν ccedilξυδέρκεια τ΅ν περισσοτέρων agraveνθρώπων καd καθόλου παράξενο ποf microέσα στcν ocircγνοιά τους γιa τdς

98 neΟππ σ 95

53

περιπλοκbς τ΅ν ψυχικ΅ν διεργασι΅ν agraveπευθύνονται στοfς τσαρλατάνουςraquo99 Te ugraveνειρο notπως agraveναφέρει πολf παραστατικa iuml permilAντλερ acircξηγεOumlται σaν leνα βλέmicromicroα στe microέλλον ^O permilAλφρεντ permilAντλερ πιστεύει notτι trade agraveτοmicroικc ψυχολογία oumlχει λύσει τa διάφορα προβλήmicroατα περd τ΅ν ccedilνείρων laquoTe ugraveνειροraquo agraveναφέρει iuml Bιεννέζος ψυχολόγος laquoδbν oumlχει σaν σκοπe νa γίνFη κατανοητό agraveλλa νa ξυπνήσFη διαθέσεις καd αumlσθήmicroατα agraveπe τa iumlποOumlα τe ocircτοmicroο δbν microπορεOuml νa ξεφύγ Fη ^H διάθεση τa αumlσθήmicroατα οicirc συγκινήσεις παραmicroένουν κι iν τa προσέξουmicroε θa καταλάβουmicroε γιατί ccedilνειρευόmicroαστε γιa νa νοιώσουmicroε τe πάθος νa φέρουmicroε τeν eumlαυτό microας σb κάποια διάθεση ποf θa microAumlς καταστήσ Fη icircκανοfς νa πετύχουmicroε κάτι τe iumlποOumlο δbν microποροUumlmicroε νa πετύχουmicroε acircνάντια στc λογικήraquo100 Te ugraveνειρο acircνεργεOuml microέσα στeν ocircνθρωπο agraveκόmicroη καd κατa τc διάρκεια τEacuteς microέρας permilAν λόγου χάριν κάποιος δFEacute στe ugraveνειρό του leναν acircφιάλτη τcν ocircλλη microέρα δbν θa acircνεργFEacute microb θάρρος agraveλλa θa oumlχ Fη κάποιες agraveναστολές ^O permilAντλερ φέρνοντας τe παράδειγmicroα τοUuml δολοφόνου agraveναφέρει notτι leνας τέτοιος ocircνθρωπος δικαιολογεOumlται γιa τc στυγερc πράξη του λέγοντας περίπου αeacuteτa τa λόγια laquoΔbν bullπάρχει θέση στc ζωc γι αeacuteτeν τeν ocircνθρωπο Γι αeacuteτe oumlπρεπε νa τeν σκοτώσωraquo permilEπειτα agraveφοUuml oumlπεισε τeν eumlαυτό του πgς δbν bullπάρχει agraveρκετeς χ΅ρος πάνω στc γc γι αeacuteτeν τeν ocircνθρωπο παρήγαγε leνα frac12ρισmicroένο συναίσθηmicroα τe iumlποOumlο τeν προετοίmicroασε ψυχολογικa γιa τc δολοφονία Erναι δυνατe agraveκόmicroη iuml δολοφόνος νa δFEacute leνα ugraveνειρο τe iumlποOumlο θa τοUuml προκαλέσ Fη leνα frac12ρισmicroένο συναίσθηmicroα Te τελευταOumlο microb τc σειρά του θa τeν egraveθήσFη νa πραγmicroατοποιήσ Fη τeν τελικό του στόχο ποf εrναι trade δολοφονία101 ^O neEλληνας ποιητcς Σιmicroωνίδης εrχε προσκληθEacute στc Mικρa Aσία γιa νa agraveπαγγείλFη κοmicromicroάτια agraveπe τa oumlργα του Δίσταζε notmicroως νa ξεκινήσ Fη καd συνέχεια agraveνέβαλλε τe ταξίδι καd iς τeν περίmicroενε στe λιmicroάνι leνα καράβι Tελικa βλέπει τe eumlξEacuteς ugraveνειρο TοUuml φανερώνεται leνας πεθαmicroένος τeν iumlποOumlο κάποτε εrχε συναντήσει ζωντανe σb leνα δάσος καd τοUuml λέει laquoEπειδc microοUuml

99 neΟππ σ 96 100 ΑΝΤΛΕΡ Ψυχολογία notππ σ 75 101 ΑΝΤΛΕΡ Γνώση notππ σ 96-97

54

φέρθηκες τόσο καλά καd microb φρόντισες σb acircκεOumlνο τe δάσος θa σοUuml δώσω σήmicroερα microιa συmicroβουλή Mcν πdivideAumlς στc Mικρa Aσίαraquo Mετa agraveπe αeacuteτe τe ugraveνειρο iuml Σιmicroωνίδης agraveπεφάσισε iumlριστικa notτι δbν acircπρόκειτο νa ταξιδεύσ Fη Στcν πραγmicroατικότητα notmicroως iuml Σιmicroωνίδης εrχε agraveποφασίσει νa microcν ταξιδεύσ Fη προτοUuml agraveκόmicroη δFEacute τe ugraveνειρο laquoTe ugraveνειροraquo notπως agraveναφέρει acircπιγραmicromicroατικa iuml permilAντλερ laquoecircπλ΅ς τοUuml χρησίmicroεψε γιa νa microεταφερθFEacute στcν κατάλληλη συναισθηmicroατικc διάθεση ποf θa τοUuml acircπέτρεπε νa acircπιmicroείν Fη σb microιa agraveπόφαση ποf brvbarδη εrχε πάρει καd iς microcν καταλάβαινε iuml euroδιος τc σηmicroασία τοUuml ccedilνείρου τουraquo102 Γιa νa eumlρmicroηνεύσουmicroε σωστa leνα ugraveνειρο πρέπει νa καταλάβουmicroε καλa notτι τe ugraveνειρο agraveποτελεOuml συστατικe στοιχεOumlο τEacuteς δηmicroιουργικEacuteς δύναmicroης eumlνeς agraveνθρώπου laquo^O Σιmicroωνίδης χρησιmicroοποίησε τc φαντασία του ποf τeν βοήθησε νa κατασκευάσ Fη microιa σειρa agraveπe διαδοχικa γεγονόταraquo103 Συχνa οicirc ocircνθρωποι αeacuteτοd ξυπνοUumlν microb acircχθρικbς διαθέσεις καd συναισθήmicroατα acircξ αumlτίας eumlνeς συναισθήmicroατος ποf προκάλεσε τe νυκτερινe ugraveνειρο Γι αeacuteτe καd εrναι acircριστικοί καd oumlχουν διάθεση acircπικριτική laquoAeacuteτe microοιάζει microb microιa δηλητηρίαση καd agraveκόmicroα microb τcν κατάσταση τοUuml καταθλιπτικοUuml στcν τελευταία αeacuteτc κατάσταση iuml agraveσθενής microας δηλητηριάζεται microb τe νa σκέφτεται συνέχεια τcν agraveποτυχία τeν θάνατο καd τcν agraveπώλειαraquo104 ^O permilAντλερ διαφοροποιεOuml κάθετα τdς θέσεις καd agraveπόψεις του γιa τa ugraveνειρα agraveπe acircκεOumlνες τοUuml Φρόυντ ^Ως γνωστόν iuml Φρόυντ θεωροUumlσε τa ugraveνειρα icircκανοποίηση γιa παιδικbς σεξουαλικbς acircπιθυmicroίες ^O permilAντλερ agraveπορρίπτει αeacuteτc τc θέση microb τc σκέψη του notτι iν τa ugraveνειρα qταν πραγmicroατικa microιa τέτοια icircκανοποίηση τότε notλα τa πράγmicroατα θa oumlπρεπε νa τa θεωρήσουmicroε σaν microιa τέτοια icircκανοποίηση laquoKάθε σκέψη agraveκολουθεOuml αeacuteτeν τeν δρόmicroο agraveνεβαίνει agraveπe τa βάθη τοUuml agraveσυνειδήτου στc συνείδηση Συνεπ΅ς trade umlδέα τEacuteς σεξουαλικEacuteς icircκανοποίησης δbν oumlχει καmicromicroιa eumlρmicroηνευτικc agraveξία γιa τcν agraveτοmicroικc περίπτωσηraquo105 Πολλbς φορbς τa ugraveνειρα acircκδηλώνονται microb πολλbς παραβολές laquoOicirc παραβολbς εrναι leνα agraveπe τa καλύτερα microέσα νa ξεγελάσ Fης τeν eumlαυτό σου καd τοfς ocircλλους Γιατd microποροUumlmicroε νa

102 neΟππ σ 97 103 neΟππ σσ 97-98 104 neΟππ σ 99 105 neΟππ

55

εeuromicroαστε βέβαιοι πgς leνας ocircνθρωπος ποf χρησιmicroοποιεOuml παραβολές δbν ξέρει iν microπορεOuml νa πείσFη τοfς ocircλλους microb γεγονότα καd microb τc λογική Θέλει ecircπλ΅ς νa microAumlς acircντυπωσιάσ Fη χρησιmicroοποι΅ντας ocircχρηστες καd ποmicroπώδεις παραβολέςraquo106 neOταν leνας ocircνθρωπος καταλάβFη πgς δbν microπορεOuml νa microAumlς πείσ Fη microb τc λογική τότε χρησιmicroοποιεOuml παραβολές ^O permilAντλερ θεωρεOuml notτι τe νa χρησιmicroοποιFEacuteς παραβολbς εrναι microιa αeacuteταπάτη laquoAeacuteτeς εrναι iuml λόγος ποf acircmicroφανίζονται τόσο συχνa στa ugraveνειρα στcν acircκλογc εumlκόνων παραστάσεων κλπ Erναι leνας καλλιτεχνικeς τρόπος νa συναρπάζFης τeν eumlαυτό σουraquo107 ^O permilAλφρεντ permilAντλερ oumlχει βρεOuml microιa microέθοδο βάσει τEacuteς iumlποίας microπορεOuml iuml ocircνθρωπος νa agraveποφεύγFη νa βλέπ Fη ugraveνειρα Στc microέθοδο αeacuteτc κατέληξε agraveπe τe γεγονeς notτι τa ugraveνειρα συναρπάζουν συναισθηmicroατικa acircκεOumlνον ποf τa βλέπει laquoneOταν leνας ocircνθρωπος καταλάβFη τί πραγmicroατικa egraveνειρεύτηκε καd δFEacute ξεκάθαρα π΅ς γοητεύτηκε π΅ς microεταφέρθηκε agraveπe microόνος του σb microιa κατάσταση microέθης θa σταmicroατήσ Fη νa ccedilνειρεύεται Aeacuteτe συνέβηκε microb τeν euroδιο τeν συγγραφέα (τeν permilAλφρεντ permilAντλερ δηλαδή) ποf oumlπαψε νa ccedilνειρεύεται microόλις κατάλαβε ποιa σηmicroασία oumlχουν τa ugraveνειραraquo108 Πολλbς φορbς τίθεται τe acircρώτηmicroα laquoΓιατί microερικοd ocircνθρωποι δbν ccedilνειρεύονται ποτέ τουςraquo ^H agraveπάντηση τοUuml permilAντλερ στe καίριο acircρώτηmicroα αeacuteτό trade iumlποία microAumlς βρίσκει agraveπολύτως σύmicroφωνους εrναι notτι laquoπρόκειται γιa agraveνθρώπους ποf δbν θέλουν νa αeacuteταπατηθοUumlν Bρίσκονται συνέχεια σb κίνηση καd εrναι πολf λογικοί agraveντιmicroετωπίζουν πρόθυmicroα τa προβλήmicroατά τους permilAνθρωποι αeacuteτοUuml τοUuml εeuroδους ξεχνοUumlν πολf γρήγορα τa ugraveνειρά τους notταν καmicroιa φορa ccedilνειρεύωνται Ta ξεχνοUumlν τόσο γρήγορα ποf πιστεύουν πgς δbν egraveνειρεύτηκαν καθόλουraquo109 ^O permilAντλερ θέτει ocircλλο leνα acircρώτηmicroα laquoAληθεύει trade θεωρία notτι πάντα ccedilνειρευόmicroαστε ξεχνAumlmicroε notmicroως τa περισσότερα ugraveνειραraquo110 ^O permilAντλερ θεωρεOuml πώς iν δεχτFEacute τc θεωρία αeacuteτή τότε αeacuteτe σηmicroαίνει πgς πρέπει νa eumlρmicroηνεύσουmicroε διαφορετικa τe γεγονeς notτι microερικοd ocircνθρωποι δbν ccedilνειρεύονται ποτέ Tότε iν δεχτοUumlmicroε αeacuteτc τc θεωρία πρόκειται γιa agraveνθρώπους ποf ccedilνειρεύονται agraveλλa ποf ξεχνοUumlν συνέχεια τa ugraveνειρά τους ^O

106 neΟππ σ 100 107 neΟππ 108 neΟππ σ 101 109 neΟππ 110 neΟππ

56

permilAντλερ διαφωνεOuml microb αeacuteτc τc θεωρία καd πιστεύει πgς bullπάρχουν τόσο ocircνθρωποι ποf δbν ccedilνειρεύονται ποτέ τους notσο καd ocircνθρωποι ποf ccedilνειρεύονται καd ξεχνοUumlν τa ugraveνειρά τους Kατa τcν προσωπική microου acircκτίmicroηση θεωρ΅ notτι τa ugraveνειρα εrναι microιa διαρκcς κατάσταση microέσα στc συνείδηση τοUuml agraveνθρώπου Θa microπορούσαmicroε νa ποUumlmicroε agraveκόmicroη notτι τa ugraveνειρα εrναι microιa διαρκcς oumlκφραση τοUuml bullποσυνειδήτου τοUuml agraveνθρώπου permilAλλοτε τe bullποσυνείδητο acircκφράζεται oumlντονα καd ocircλλοτε πιe bullποτονικά ^Eποmicroένως bullπάρχει microιa iumlριακc γραmicromicroή τcν iumlποία iν ξεπεράσουν τa ugraveνειρα τότε γίνονται agraveντιληπτά frac12ς ugraveνειρα καd oumlτσι περιέρχονται στc γνώση τοUuml agraveνθρώπου Γι αeacuteτe bullπάρχουν ocircνθρωποι ποf laquoδbν βλέπουν ποτέ τους ugraveνειραraquo ocircνθρωποι ποf σπάνια βλέπουν καd τdς περισσότερες φορbς τa ξεχνοUumlν ocircνθρωποι ποf βλέπουν agraveρκετa ugraveνειρα καd ocircνθρωποι ποf καd στeν ξύπνιο τους agraveκόmicroη βλέπουν φαντασίες καd ugraveνειρα Aeacuteτe agraveποδεικνύει notτι τa ugraveνειρα βλέποντάς τα microέσα στe γενικe πρOumlσmicroα τEacuteς ψυχολογίας τοUuml βάθους εrναι microιa διαρκcς oumlκφραση τοUuml bullποσυνειδήτου ποf ocircλλοτε γίνεται agraveντιληπτή καd ocircλλοτε ugraveχι ^O permilAλφρεντ permilAντλερ σb αeacuteτe τe acircρώτηmicroα δίνει agraveπάντηση microb βάση τe laquoστfλraquo ζωEacuteς laquoΣb ugraveνειρα ποf acircπανέρχονται acircκφράζεται τe laquoστfλraquo ζωEacuteς eumlνeς agraveνθρώπου πολf πιe ξεκάθαρα agraveπe notτι acircκφράζεται σb ugraveνειρα ποf acircmicroφανίζονται microία microόνο φορά neEνα ugraveνειρο ποf acircπανέρχεται εrναι γιa microAumlς agraveδιάσειστο καd agraveδιαφιλονίκητο δεOumlγmicroα γιa τe ποUuml βρίσκεται κάθε φορa iuml στόχος bullπεροχEacuteςraquo111 ^O permilAντλερ πιστεύει πgς τa σύντοmicroα ugraveνειρα εrναι πιe κατανοητa agraveπe τa acircκτεταmicroένα ^O ocircνθρωπος iuml iumlποOumlος βλέπει acircκτεταmicroένα ugraveνειρα δbν oumlχει agraveκόmicroη καταλήξει σb microιa τελειωτικc agraveπόφαση Ψάχνει agraveκόmicroη νa βρFEacute microιa γέφυρα agraveνάmicroεσα στe πρόβληmicroά του καd τeν στόχο του laquoMερικbς φορbς τe ugraveνειρο agraveποτελεOumlται agraveπe microιa microόνο εumlκόνα agraveπe λίγες microόνο λέξεις καd δείχνει πgς acircκεOumlνος ποf ccedilνειρεύεται γυρεύει στcν πραγmicroατικότητα leναν τρόπο νa αeacuteταπατηθFEacute notσο γίνεται πιe γρήγοραraquo112 Πολλbς φορbς εrναι ποf συναντοUumlmicroε τe ugraveνειρο τEacuteς laquoπτώσηςraquo Σ αeacuteτe iuml ccedilνειρευόmicroενος βλέπει πgς πέφτει agraveπe

111 neΟππ σ 102 112 neΟππ

57

κάπου Aeacuteτe τοUuml δηmicroιουργεOuml τcν αeuroσθηση πgς πρέπει νa προσέξFη νa microcν ξεπερν divideAuml τa notρια διότι κινδυνεύει νa bullποστFEacute wττα καd πανωλεθρία permilAλλοτε πάλι βρίσκουmicroε τe ugraveνειρο τEacuteς πτήσης Aeacuteτe τe ugraveνειρο εrναι συmicroβολισmicroeς τEacuteς bullπεροχEacuteς καd microb αeacuteτe βλέπουmicroε νa acircκφράζεται iuml τρόπος νa πετύχουmicroε κάτι τe iumlποOumlο στcν πραγmicroατικότητα δbν microποροUumlmicroε νa τe πετύχουmicroε Mερικbς φορbς τe ugraveνειρο τEacuteς πτήσης συνδέεται καd microb τe ugraveνειρο τEacuteς πτώσης neOποιος πετdivideAuml ψηλά πέφτει χαmicroηλά brvbar notπως θa λέγαν οicirc Bιεννέζοι laquohAν δbν εrχες πετάξει ψηλά δbν θa εrχες πέσει agraveπe acircκεOuml acircπάνωraquo113 Συχνa συναντοUumlmicroε τe ugraveνειρο στe iumlποOumlο τe ocircτοmicroο καταδιώκεται agraveπe κάποιον ocircνθρωπο j κάποιο ζshy΅ο AeacuteτοUuml τοUuml εeuroδους τa ugraveνειρα microAumlς δείχνουν πόσο βαθιa χαρακτηρίζει τeν ocircνθρωπο trade agraveντίληψη πgς iuml euroδιος εrναι πιe agraveδύνατος agraveπe τοfς ocircλλους laquoAeacuteτa τa ugraveνειρα agraveποκαλύπτουν leνα βαθf αeuroσθηmicroα κατωτερότηταςraquo114 ^O permilAντλερ καταλήγοντας σb κάποιες διαπιστώσεις θέτει τe acircρώτηmicroα τί εrναι iuml asympπνος Πολλοd oumlχουν τοποθετηθEacute στe acircρώτηmicroα αeacuteτό Mερικοd oumlχουν πεOuml notτι iuml asympπνος εrναι τe agraveντίθετο τοUuml ξύπνου permilAλλοι πάλι λέγουν πgς iuml asympπνος εrναι leνας microικρeς θάνατος καd iuml θάνατος leνας microεγάλος asympπνος ^O permilAντλερ θεωρεOuml πgς iuml asympπνος δbν βρίσκεται σb agraveντίθεση microb τe ξύπνο agraveλλa εrναι microAumlλλον microιa βαθmicroίδα τοUuml ξύπνου laquoΣτeν asympπνοraquo agraveναφέρει iuml permilAντλερ laquoδbν εeuromicroαστε agraveποκοmicromicroένοι agraveπe τc ζωή Aντίθετα καd σκεφτόmicroαστε καd agraveκοUumlmicroε στeν asympπνο microας Γενικa acircκδηλώνονται στeν asympπνο οicirc euroδιες τάσεις ποf acircκδηλώνονται καd στeν ξύπνοraquo115 ^Yπάρχουν microητέρες πού acircνshy΅ κανένας θόρυβος δbν τdς acircνοχλεOuml ξυπνοUumlν agravemicroέσως microόλις agraveκούσουν τcν παραmicroικρc κίνηση agraveπe τe παιδί τους Te γεγονeς acircπίσης notτι δbν πέφτουmicroε agraveπe τe κρεββάτι microας στe πάτωmicroα αeacuteτe microAumlς iumlδηγεOuml στe συmicroπέρασmicroα πώς agraveκόmicroη καd notταν κοιmicroώmicroαστε λειτουργοUumlν κάποιες αumlσθήσεις καd agraveντιλαmicroβανόmicroαστε τa notρια γύρω microας Erναι βασικc agraveρχc τEacuteς microεθόδου τEacuteς bullπνώσεως πώς γιa νa acircπιτύχ Fη trade asympπνωση πρέπει νa bullπάρχFη agraveπόλυτη συνεργασία καd

113 ΑΝΤΛΕΡ Ψυχολογία notππ σ 91 114 neΟππ 115 ΑΝΤΛΕΡ Γνώση notππ σ 102

58

bullπακοc τοUuml bullπνωτιζοmicroένου laquoΣτcν asympπνωση microποροUumlmicroε νa καταφέρουmicroε leναν ocircνθρωπο νa παραγάγFη εumlκόνες umlδέες καd agraveναmicroνήσεις ποf οicirc διάφορες agraveναστολές του δbν θa acircπέτρεπαν νa βγοUumlν στcν acircπιφάνεια στeν ξύπνο τουraquo116 ^O permilAντλερ θεωρεOuml notτι trade asympπνωση frac12ς microέθοδος κρύβει frac12ρισmicroένους κινδύνους καd δbν τcν oumlχει σb umlδιαίτερη bullπόληψη ΘεωρεOuml notτι microπορεOuml νa χρησιmicroοποιEacuteται microόνο σb περίπτωση ποf iuml agraveσθενcς δbν acircmicroπιστεύεται καmicroιa ocircλλη microέθοδο

116 neΟππ σ 103

59

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ΄ Απόψεις τοUuml Bίκτωρ Φρaνκλ γιa τa ugraveνειρα

neΟπως brvbarδη oumlχουmicroε agraveναφέρει καd στcν εumlσαγωγή iuml Tζόζεφ

Φάmicroπρυ εrναι iuml συγγραφέας τοUuml βιβλίου laquoΛογοθεραπείαraquo τe iumlποOumlο περιέχει leνα σύστηmicroα acircφαρmicroογEacuteς της καd agraveναζητήσεως νοήmicroατος στc ζωή σύmicroφωνα microb τc θεωρία τοUuml καθηγητEacute Bίκτωρ Φράνκλ Mέσα στdς προσωπικbς agraveνακαλύψεις iuml Φάmicroπρυ agraveναφέρει καd τc γέννηση τEacuteς umlδέας notτι iuml Θεeς δbν qταν ecircπλa leνας Nοmicroοθέτης agraveλλa καd leνας δηmicroιουργικeς Συγγραφέας καd Eκδότης Aeacuteτeς βέβαια δηmicroιούργησε κατa τρόπο διαφορετικe agraveπe acircκεOumlνο ποf δηmicroιουργοUumlν οicirc θνητοd-συγγραφεOumlς ποf πλάθουν microιa icircστορία καd asympστερα τc γράφουν σύmicroφωνα microb τe περίγραmicromicroά της Aναρωτιέται τελικά microήπως iuml κόσmicroος φτειάχτηκε asympστερα agraveπe agraveλλεπάλληλες acircκδόσεις microAumlλλον παρa microb τc συγγραφc σύmicroφωνα microb τe περίγραmicromicroα - microb πειραmicroατισmicroοfς microAumlλλον παρa microb προβλέψεις117 Tελικa iuml Φάmicroπρυ νοιώθει κάποιες acircνοχές γιατd εrχε acircπινοήσει leνα Θεό ποf qταν agraveπρόσωπος agraveπροσδιόριστος leνας αumlώνιος Eκδότης Δηmicroιουργeς πλέον γιa τeν Φάmicroπρυ δbν qταν iuml Θεός agraveλλa iuml euroδιος iuml ocircνθρωπος Aναφέρει microάλιστα καd τa eumlξEacuteς χαρακτηριστικά δηλωτικa τEacuteς laquoagraveθεϊστικEacuteςraquo κατάστασης στcν iumlποία εrχε καταλήξει laquooHταν leνας Θεός ποf εrχα acircγg δηmicroιουργήσει καd ugraveχι Aeacuteτeς acircmicroένα Kατηγόρησα τeν eumlαυτό microου ποf qmicroουν ocircθεος χωρdς notmicroως νa oumlχω τe θάWregος νa agraveντιmicroετωπίσω τdς συνέπειες τEacuteς agraveπιστίας microουraquo118 ^O Φάmicroπρυ καταλήγει agraveκόmicroη σb κάποιες πρακτικEacuteς φύσεως διαπιστώσεις γιa τc ζωή Mb τc λογοθεραπεία εrναι πεπεισmicroένος notτι microέσα στc ζωή microας πρέπει νa προχωροUumlmicroε βEacutemicroα microb βEacutemicroα καd νa microc γυρεύουmicroε τe microεγαλει΅δες σχέδιο agraveλλa τcν εeacuteκαιρία τEacuteς κάθε στιγmicroEacuteς ΘεωρεOuml notτι microb αeacuteτe τeν τρόπο microποροUumlmicroε νa πάρουmicroε microιa φευγαλέα γεύση τοUuml microεγαλειώδους σχεδίου119 ^O Φάmicroπρυ oumlχοντας πολλa acircρωτήmicroατα γύρω agraveπe τc ζωή ζητοUumlσε acircπίmicroονα τcν agraveπάντησή τους laquoEνshy΅ τe κακe καd trade agraveδικία

117 Βλ FABRY Λογοθεραπεία σσ 36-37 118 neΟππ σ 38 119 neΟππ σ 42

60

θριάmicroβευαν microερικοd agraveπe τοfς φίλους microουraquo agraveναφέρει laquoβρEacuteκαν παρηγοριa σb microιa θρησκεία ποf σb καλοfς καιροfς δbν εrχε γι αeacuteτοfς κανένα νόηmicroα Mιa παρατήρηση ποf εrχε κάνει leνας συmicromicroαθητής microου τeν iumlποOumlο συνάντησα agraveργότερα στc Nέα ^Yόρκη παραmicroένει agraveκόmicroη καρφωmicroένη στe microυαλό microου iν δbν σκεφτόmicroουνα notτι πίσω agraveπ notλα αeacuteτa bullπEacuteρχε κάποιο νόηmicroα θa αeacuteτοκτονοUumlσαraquo120 ^O ocircνθρωπος notταν δbν βρίσκεται σb κίνδυνο trade ζωή του j δbν περνAuml δυσκολίες τότε συνήθως δbν προσεγγίζει τeν Θεό agraveλλa βρίσκεται microακριa agraveπe τc θρησκεία του καd agravemicroέριmicroνος γιa iumlποιεσδήποτε microεταφυσικbς agraveναζητήσεις neOταν notmicroως τeν acircπισκεφθFEacute trade χάρη τοUuml ΘεοUuml microέσα agraveπe κάποιες δυσκολίες τEacuteς ζωEacuteς notπως agraveWregώστειες πόλεmicroοι πεOumlνα τότε αeacuteτeς προστρέχει στeν Θεό καd agraveναζητAuml στήριγmicroα καd βακτηρία neOmicroως iuml Θεeς δbν ζητAuml agraveπe acircmicroAumlς νa τeν πλησιάζουmicroε microέσshyω τEacuteς προσευχEacuteς microόνο στdς δυσκολίες καd ταλαιπωρίες τEacuteς ζωEacuteς notποτε δηλαδc τeν oumlχουmicroε agraveνάγκη agraveλλa πάντοτε καd agraveδιάκοπα νa ζητοUumlmicroε τe oumlλεός Tου ^H στάση τοUuml agraveνθρώπου ποf microόνο στdς δυσκολίες βρίσκεται κοντa στeν Θεό θa microποροUumlσε νa χαρακτηριστFEacute laquoσυmicroφεροντολογικcraquo microb τcν κακc oumlννοια καd περιεχόmicroενο τοUuml notρου Te καλ΅ς νοούmicroενο notmicroως συmicroφέρον τοUuml agraveνθρώπου εrναι νa βρίσκεται σb agraveδιάκοπη acircπικοινωνία microb τeν Θεό microέσshyω τEacuteς προσευχEacuteς τ΅ν agraveρετ΅ν καd τEacuteς acircπάξιας συmicromicroετοχEacuteς στa θεOumlα microυστήρια Oicirc πιe πολλοd ocircνθρωποι agraveναζητοUumlν microέσα στc ζωc τc δόξα Γνωστe εrναι τe regητό ποf λέγει laquoΠολλοd τe χρEacutemicroα acircmicroίσησαν τcν δb δόξαν οeacuteδείςraquo permilAλλοι acircπιζητοUumlν τe χρEacutemicroα τe iumlποOumlο καd θέτουν frac12ς κέντρο τοUuml acircνδιαφέροντός τους Kάποιοι ocircλλοι acircπίσης acircπιζητοUumlν τdς tradeδονbς καd τdς agraveπολαύσεις permilAλλοι τέλος acircπιζητοUumlν τcν εeacuteτυχία neOmicroως iuml Φάmicroπρυ φτάνει σb leνα σηmicroαντικe πόρισmicroα microέσα agraveπe τc microέθοδο καd φιλοσοφία τEacuteς Λογοθεραπείας laquoAeacuteτό ποf oumlmicroαθα agraveπe τc λογοθεραπεία εrναι notτι τe πιe σηmicroαντικe γιa τeν ocircνθρωπο εrναι trade agraveναζήτηση γιa νόηmicroα στc ζωή καd ugraveχι trade agraveναζήτηση γιa εeacuteτυχία notτι acircmicroεOumlς οicirc euroδιοι agraveνοίγουmicroε τeν δρόmicroο πρeς τdς agraveπογοητεύσεις καd τc microαταίωση τ΅ν acircπιθυmicroι΅ν microας acircφόσον agraveναmicroένουmicroε agraveπe τc ζωc νa εrναι βασικa εeacuteχάριστηraquo121

120 neΟππ σ 36 121 neΟππ σ 41

61

^O Tζόζεφ Φάmicroπρυ καταλήγει τελικa στe agraveποφατικe συmicroπέρασmicroα notτι laquoκανένας ocircνθρωπος δbν microπορεOuml νa ξέρ Fη τcν agraveληθινc φύση τοUuml ΘεοUuml neOλες οicirc oumlννοιες περd ΘεοUuml εrναι agraveνθρώπινες oumlννοιες Te κάθε ocircτοmicroο θa πρέπFη νa acircπεξεργάζεται τcν umlδέα περd ΘεοUuml σύmicroφωνα microb τdς δικές του προσωπικbς acircmicroπειρίεςraquo122 Συγκρίνοντας βέβαια τcν κατάληξη τοUuml Φάmicroπρυ microb τcν agraveποφατικc θεολογία τ΅ν νηπτικ΅ν πατέρων τEacuteς Eκκλησίας microας θa λέγαmicroε notτι συmicroπίπτει microόνο στe leνα σκέλος ποf εrναι τe agraveκατάληπτο τEacuteς οeacuteσίας του ΘεοUuml Te δεύτερο σκέλος εrναι τe καταληπτe τ΅ν acircνεργει΅ν τοUuml ΘεοUuml Σ αeacuteτe τe microέρος δbν φτάνει iuml Φάmicroπρυ microέσα agraveπe τdς προσωπικές του agraveνακαλύψεις ^O Nίτσε θεωρεOumlται agraveπe τοfς κυριώτερους acircκπροσώπους τEacuteς microηδενιστικEacuteς θεωρίας ^O Bίκτωρ Φρaνκλ microέσα στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως συνειδητοποίησε τc στενc σχέση ποf bullπάρχει agraveνάmicroεσα στdς microηδενιστικbς θεωρίες τοUuml Nίτσε καd τc ζωή notπως εrναι στcν πραγmicroατικότητα ^Yποστηρίζει notτι οicirc βαρβαρότητες τ΅ν στρατοπέδων συγκεντρώσεως δbν acircπινοήθηκαν στa γραφεOumlα τ΅ν Nαζί agraveλλa στa συγγράmicromicroατα τ΅ν φιλοσόφων τοUuml microηδενισmicroοUuml123 ^O Φάmicroπρυ περιγράφοντας microέσα στe βιβλίο του τc Λογοθεραπεία frac12ς microέθοδο ποf acircγκαινίασε iuml Bίκτωρ Φράνκλ θεωρεOuml notτι trade λογοθεραπεία περιέχει καd microιa φιλοσοφία ποf microπορεOuml νa βοηθήσFη τοfς agraveνθρώπους νa διατηροUumlν τcν ψυχική τους bullγεία ^O Bίκτωρ Φρaνκλ τοποθετεOuml τeν ocircνθρωπο στc σωστή του θέση microέσα στcν τάξη τ΅ν πραγmicroάτων laquopermilEχει agraveποκαταστήσει microέσα στc σκέψη microας τeν κόσmicroο στc θέση τοUuml χάους τcν τάξη microέσα agraveπe τcν agraveταξία τe νόηmicroα microέσα agraveπe τcν oumlλλειψη νοήmicroατοςraquo124 neEνα βασικe σηmicroεOumlο τόσο τEacuteς bullπαρξιακEacuteς φιλοσοφίας τοUuml 20οUuml αumlώνα notσο καd τEacuteς ψυχολογίας εrναι νa βλέπ Fη τeν ocircνθρωπο στcν iumlλότητά του ^O Bίκτωρ Φρaνκλ θεώρησε notτι αeacuteτό ποf χρειαζόταν qταν trade κατανόηση τοUuml agraveνθρώπου στcν iumlλότητά του laquopermilAφησα κατa microέροςraquo θυmicroAumlται agraveργότερα iuml Φράκλ laquonotτι εrχα microάθει agraveπe τοfς microεγάλους microου δασκάλους κι ocircρχισα ν agraveκούω αeacuteτά ποf microοUuml oumlλεγαν οicirc agraveσθενεOumlς microου - προσπαθ΅ντας νa microάθω

122 neΟππ σ 36-37 123 neΟππ σ 43 124 neΟππ σ 40

62

agraveπe αeacuteτούςraquo125 ^H agraveναγωγc τοUuml Φρaνκλ agraveπe τa γεγονότα τ΅ν agraveσθεν΅ν του καd τa δικά του πορίσmicroατα στdς βασικbς agraveρχbς τEacuteς Λογοθεραπείας agraveποτελεOuml τc βασική του agraveρχή πάνω στcν iumlποία θεmicroελιώνεται notλη trade βάση τEacuteς Λογοθεραπείας ^O Bίκτωρ Φράνκλ περιγράφοντας τc ζωc στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως agraveναφέρεται καd στe εrδος τ΅ν ccedilνείρων ποf oumlβλεπαν οicirc κρατούmicroενοι ^H agraveνάγκη νa διατηρηθοUumlν ζωντανοd τοfς bullποβίβαζε τcν acircσωτερικc ζωc σ leνα πρωτόγονο acircπίπεδο Ta ugraveνειρα τ΅ν κρατουmicroένων φανέρωναν τdς acircπιθυmicroίες καd τοfς πόθους τους ^H agraveδυναmicroία πολλbς φορbς τ΅ν κρατουmicroένων νa icircκανοποιήσουν τdς πιe στοιχειώδεις acircπιθυmicroίες τοfς frac12δηγοUumlσαν στcν agraveναζήτηση τEacuteς acircκπληρώσεώς τους στa ugraveνειρα Aναφερόmicroενος iuml Φρaνκλ στa ugraveνειρα παρατηρεOuml τa eumlξEacuteς laquoTί egraveνειρευόταν πιe συχνa iuml κρατούmicroενος Ωνειρευόταν ψωmicroί γλυκά τσιγάρα κι leνα frac12ραOumlο ζεστe microπάνιοraquo126 Aπe τa παραπάνω συmicroπεραίνουmicroε notτι οicirc κρατούmicroενοι egraveνειρευόντουσαν τa agraveγαθά τa iumlποOumlα στεροUumlνταν ^H microεγάλη καd bullπερβολικc στέρηση microέσα στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως τ΅ν agraveναγκαίων bullλικ΅ν agraveγαθ΅ν τa iumlποOumlα agraveπαιτοUumlνται γιa νa microπορέσFη κάποιος νa acircπιβιώσ Fη τοfς frac12δηγοUumlσε στe νa βλέπουν τa bullλικa αeacuteτa agraveγαθa microέσα στa ugraveνειρά τους Aπe τa παραπάνω notmicroως acircξάγεται agraveβίαστα τe acircρώτηmicroα κατa πόσον τa ugraveνειρα αeacuteτa egraveφελοUumlσαν laquo^O ccedilνειρευόmicroενος qταν microοιραOumlο ν agraveφυπνίζεται agraveπ αeacuteτά γιa νa acircπανέλθFη στcν πραγmicroατικότητα τEacuteς ζωEacuteς τοUuml στρατοπέδου καd στcν τροmicroερc agraveντίθεση microεταξf αeacuteτEacuteς καd τ΅ν ψευδαισθήσεων τοUuml ccedilνείρουraquo127 ^H φρικτc πραγmicroατικότητα στcν iumlποία ζοUumlσαν οicirc κρατούmicroενοι βρισκόταν σb πλήρη agraveντίθεση microb τοfς πόθους καd τdς acircπιθυmicroίες τdς iumlποOumlες egraveνειρευόντουσαν Tίποτα notmicroως δbν qταν πιe φρικτe agraveπe τcν πραγmicroατικότητα Tόσο microεγάλη qταν trade acircξαθλίωση Mb πολf παραστατικe τρόπο περιγράφει iuml Φράνκλ τόσο τcν πραγmicroατικότητα notσο καd τa notσα αumlσθανόντουσαν laquoΔbν θa ξεχάσω ποτέ notταν microιa νύκτα ξύπνησα agraveπe τa βογγητa eumlνeς συγκρατουmicroένου microου ποf στριφογύριζε agraveνήσυχα

125 neΟππ σ 44 126 FRANKL Νόηmicroα σσ 49 127 neΟππ σ 49

63

στeν asympπνο του καd πού προφαν΅ς θa oumlβλεπε leνα τροmicroερe acircφιάλτη Eπειδc πάντοτε oumlνοιωθα umlδιαίτερη λύπη γιa κείνους ποf bullπέφεραν agraveπe τροmicroακτικa ugraveνειρα j παραλήρηmicroα brvbarθελα νa ξυπνήσω αeacuteτe τeν ταλαίπωρο Ξαφνικά notmicroως τράβηξα πίσω τe χέρι microου ποf qταν leτοιmicroο νa τeν σκουντήξFη τροmicroαγmicroένος γι αeacuteτό ποf acircπρόκειτο νa κάνω Tc στιγmicroc acircκείνη συνειδητοποίησα πλήρως τe γεγονeς notτι κανένα ugraveνειρο notσο τροmicroερe κι iν εrναι δbν θa microποροUumlσε νά ταν πιe φοβερe agraveπe τcν πραγmicroατικότητα τοUuml στρατοπέδου ποf microAumlς περιέβαλλε καd στcν iumlποία brvbarmicroουν leτοιmicroος νa τeν acircπαναφέρωraquo128 ^H παραπάνω agraveφήγηση φανερώνει τcν τροmicroερc acircξαθλίωση στcν iumlποία τοfς εrχε καταντήσει trade ζωc στe στρατόπεδο συγκεντρώσεως Kαd iuml πιe microεγάλος acircφιάλτης ποf microποροUumlσε νa δFEacute κάποιος στe ugraveνειρό του qταν microικρeς microπροστa στcν εumlκόνα ποf παρουσίαζε τe στρατόπεδο συγκεντρώσεως Παρόmicroοια περίπτωση microb τcν προηγούmicroενη βλέπουmicroε καd στcν agraveφήγηση τοUuml Θεοδόση Παπαχριστοδούλου agraveπe τcν KυπεροUumlντα ^O Θεοδόσης bullπEacuteρξε agraveγωνιστής τόσο κατa τeν B΄ Παγκόσmicroιο πόλεmicroο notσο καd κατa τeν acircπικe agraveγ΅να τEacuteς EOKA τοUuml 1955-59 γιa τcν agraveποτίναξη τοUuml AγγλικοUuml ζυγοUuml agraveπe τcν Kύπρο καd τcν leνωση τEacuteς Kύπρου microb τcν ^Eλλάδα Πρeς τe τέλος τοUuml B΄ Παγκοσmicroίου Πολέmicroου acircπειδc δbν εrχε φαγητό oumlτρωγαν notτιδήποτε φίδια agraveφοUuml agraveφαιροUumlσαν τe δηλητήριο σαUumlρες ποντικοfς καd ocircλλα neEνα βράδυ δbν εrχαν τίποτα νa φAumlνε καd acircπεινοUumlσαν πολύ ^O Θεοδόσης ξάπλωσε νa κοιmicroηθFEacute καd τότε acircmicroφανίζεται στe ugraveνειρό του iuml neAγιος Γεώργιος regωτ΅ντάς τον laquoΠειν divideAumlςraquo ^O Θεοδόσης τότε τοUuml agraveπάντησε laquoΠάρα πολύraquo Tότε iuml neAγιος Γεώργιος τοUuml λέγει laquopermilEλα νa σb πάρω νa φAumlmicroεraquo Tότε iuml neAγιος Γεώργιος τeν πEacuteρε καd κάθισαν microαζd πάνω στe ocircλογο καί σaν νa πετοUumlσαν oumlφτασαν στcν KυπεροUumlντα Teν πEacuteρε στe σπίτι του oHταν Σήκωση καd oumlτρωγαν notλοι οicirc συγγενεOumlς microαζί ^O Θεοδόσης κάθισε καd oumlφαγε AφοUuml τελείωσαν τότε κάθισε πάλι στe πίσω microέρος τοUuml agraveλόγου καd iuml neAγιος τeν πEacuteρε πίσω neOταν τe πρωd ξύπνησε qταν χορτAumlτος καd γιa τρεOumlς microέρες δbν oumlνοιωθε πεOumlνα129

128 neΟππ σσ 49-50 129 Βλ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗ Αναmicroνήσεις σ 18

64

Στcν περίπτωση αeacuteτc βλέπουmicroε notτι microαζd microb τe ugraveνειρο στe iumlποOumlο βλέπει κανεdς τdς acircπιθυmicroίες του λειτουργεOuml καd τe θαUumlmicroα ^O Θεοδόσης iν καd πεινασmicroένος microετa agraveπe τe ugraveνειρο γιa τρεOumlς microέρες δbν αumlσθανόταν πεOumlνα Ta στρατόπεδα συγκεντρώσεως στa iumlποOumlα κρατοUumlσαν οicirc Γερmicroανοd τοfς ^Eβραίους qταν χωριστa γιa τοfς ocircνδρες καd χωριστa γιa τdς γυναOumlκες Mέσα σb τέτοιου εeuroδους φυλακbς αeacuteτό ποf συνήθως παρατηρεOumlται εrναι trade σεξαουαλικc διαστροφή neOπως notmicroως περιγράφει iuml Bίκτωρ Φράνκλ microέσα στa Nαζιστικa στρατόπεδα συγκεντρώσεως δbν bullπEacuteρχε σχεδeν καθόλου σεξουαλικc διαστροφή Λόdivideγshyω τοUuml bullποσιτισmicroοUuml δbν bullπEacuteρχε γενικa trade σεξουαλικc iumlρmicroή neOταν τοποθετήσουmicroε τa oumlνστικτα σb κάποια icircεραρχικc σειρά βλέπουmicroε notτι τe oumlνστικτο τEacuteς αeacuteτοσυντήρησης εrναι τελικa πολf πιe δυνατe agraveπe τe γενετήσιο oumlνστικτο Σ αeacuteτe τe ecircπλe συmicroπέρασmicroα φθάνει agraveβίαστα κάποιος microελετ΅ντας τa oumlργα τοUuml Bίκτωρ Φράνκλ Πολλa agraveπe τa ugraveνειρα ποf συνήθως βλέπουν οicirc ocircνθρωποι περιστρέφονται γύρω agraveπe τe γενετήσιο oumlνστικτο Στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως notmicroως τa σαρκικa ugraveνειρα qταν εrδος πολυτελείας laquoAκόmicroα καd στa ugraveνειρά του iuml κρατούmicroενος δbν φαινόταν νa acircνδιαφέρεται γιa τe σέξ παρόλο ποf notλες οicirc agraveπογοητεύσεις του καd τa λεπτότερα καd agraveνώτερα αumlσθήmicroατά του oumlβρισκαν iumlριστικc διέξοδο στa ugraveνειραraquo130 ^O Bίκτωρ Φρaνκλ στe βιβλίο του laquo^O Θεeς τοUuml agraveσυνειδήτουraquo κεφάλαιο τέταρτο περιγράφει κάποια ugraveνειρα agraveσθεν΅ν microέσα agraveπe τa iumlποOumlα agraveναλύοντάς τα bullπαρξιακά microπορεOuml κάποιος νa γνωρίσFη τe πνευmicroατικe agraveσυνείδητο Aeacuteτa τa ugraveνειρα περιστρέφονται κυρίως γύρω agraveπe τc θρησκευτικότητα τοUuml agraveνθρώπου ^O Φρόυντ εumlσήγαγε τcν κλασσικc microέθοδο τEacuteς eumlρmicroηνείας τ΅ν ccedilνείρων ^H microέθοδος αeacuteτc oumlχει σaν βάση της τοfς acircλεύθερους συνειρmicroούς Mb τc microέθοδό του iuml Φρόυντ agraveποκαλύπτει τe acircνστικτ΅δες agraveσυνείδητο ^O Bίκτωρ Φρaνκλ εrναι iuml εumlσηγητcς τEacuteς bullπαρξιακEacuteς agraveνάλυσης τ΅ν ccedilνείρων Ta ugraveνειρα σύmicroφωνα microb τeν Φράνκλ εrναι τa agraveληθινa δηmicroιουργήmicroατα τοUuml agraveσυνειδήτου Σκοπeς τEacuteς bullπαρξιακEacuteς agraveνάλυσης τ΅ν ccedilνείρων εrναι τe νa oumlλθουν στe φ΅ς

130 FRANKL Νόηmicroα notππ σ 53

65

ugraveχι microόνο στοιχεOumlα τοUuml acircνστικτώδους agraveσυνειδήτου notπως acircπιχειρεOuml iuml Φρόυντ agraveλλa καd στοιχεOumlα τοUuml πνευmicroατικοUuml agraveσυνειδήτου131 Πολλbς φορbς τe ugraveνειρο agraveποτελεOuml προειδοποίηση πρeς τeν ccedilνειρευόmicroενο acircνshy΅ ocircλλοτε acircκφράζει microιa αeacuteτοmicroοmicroφή Kαd στdς δύο περιπτώσεις τe ugraveνειρο εrναι oumlκφραση τEacuteς συνειδήσεως132 permilAλλες φορbς στa ugraveνειρα συναντοUumlmicroε τa προσωπικa προβλήmicroατα τοUuml agraveρρώστου νa agraveναφέρωνται τόσο στc θρησκεία γενικά notσο καd στοfς θρησκευτικοfς θεσmicroοfς πιe εumlδικά133 Πολλbς φορbς οicirc ocircνθρωποι κάθε tradeλικίας ντρέπονται νa δείξουν τc θρησκευτικότητά τους καd προσπαθοUumlν microb κάθε τρόπο νa τcν agraveποκρύψουν ^H ντροπc αeacuteτc δbν oumlχει καmicromicroιa σχέση microb νευρωτικc agraveναστολή agraveλλά σύmicroφωνα microb τeν Φράνκλ oumlχει leνα ξεχωριστe προστατευτικe ρόλο στcν agraveγάπη ^O regόλος δηλαδc τEacuteς ντροπEacuteς εrναι τe νa acircmicroποδίσFη κάτι agraveπe τe νa γίνFη leνα ecircπλe agraveντικείmicroενο γιa θεατές Παρόmicroοια σύmicroφωνα microb τeν Φράνκλ καd laquotrade agraveγάπη agraveποφεύγει τc δηmicroοσιότητα γιατd iuml ocircνθρωπος φοβAumlται notτι αeacuteτό ποf εrναι icircερe γιa τeν euroδιο θa βεβηλωθFEacute iν γίνFη δηmicroόσιο Πιe συγκεκριmicroένα trade βεβήλωση microπορεOuml νa συmicroβFEacute notταν χαθFEacute trade agravemicroεσότητα ποf bullπάρχει notταν κάποιος δίνεται στeν ocircλλο καd τeν agraveγαπdivideAuml AeacuteτοUuml τοUuml εeuroδους trade agravemicroεσότητα acircν τούτοις agraveπειλεOumlται ugraveχι microόνο notταν γίνFη agraveντικείmicroενο αeacuteτοπαρατηρησίας Kαd στdς δυe περιπτώσεις trade ocircmicroεση πρωταρχικc γνησιότητα τEacuteς agraveγάπης κινδυνεύει νa acircξαφανιστFEacute trade bullπαρξιακή της bullπόσταση κινδυνεύει νa ξεπέσ Fη σb ecircπλe γεγονός Te εrναι microετατρέπεται σb παρατηρεOumlσθαι εeuroτε agraveπe τeν eumlαυτό σου εeuroτε agraveπe τοfς ocircλλους ^H agraveγάπη agraveντιmicroετωπίζει τeν κίνδυνο τοUuml νa χάσFη τeν eumlαυτό της καd νa microετατραπ FEacute σb idraquo134 ^H θρησκευτικότητα notπως καd trade agraveγάπη εrναι microιa ψυχικc κατάσταση trade iumlποία εrναι icircερή καd frac12ς acircκ τούτου πρέπει νa προφυλάσσεται Eaν δηmicroοσιοποιηθFEacute τότε εrναι ποf γίνεται agraveντικείmicroενο καd θέαmicroα καd χάνει τcν agraveξία της Tόσο trade agraveγάπη notσο καd trade θρησκευτικότητα εrναι δύο oumlννοιες πολf προσωπικές Kαd οicirc δύο εrναι acircνδόmicroυχες καd προστατεύονται agraveπe acircντροπή laquo^H

131 Βλ FRANKL Ασυνείδητο σσ 41 132 Βλ notππ σ 43 133 Βλ notππ σ 44 134 neΟππ σ 46-47

66

γνήσια θρησκευτικότητα γιa νa διατηρήσ Fη τc γνησιότητά της δbν acircκδηλώνεται φανεράraquo135 ^O Φρόυντ κατέληξε στe συmicroπέρασmicroα notτι bullπάρχει καταπιεσmicroένο καd agraveσυνείδητο libido ^O Bίκτωρ Φρaνκλ κατέληξε παρόmicroοια στe συmicroπέρασmicroα notτι bullπάρχει καταπιεσmicroένη καd agraveσυνείδητη θρησκεία καd θρησκευτικότητα ^Yπάρχουν πολλa ugraveνειρα ποf βλέπει iuml ocircνθρωπος notταν κοιmicroAumlται τa iumlποOumlα εrναι ξεκάθαρα frac12ς πρeς τcν eumlρmicroηνεία τους ^Yπάρχουν ocircλλα notmicroως τa iumlποOumlα δbν εrναι ξεκάθαρα καd χρειάζονται εumlδικc agraveνάλυση Πολλa agraveπe αeacuteτά notπως oumlχουmicroε brvbarδη agraveναφέρει εrναι θρησκευτικοUuml περιεχοmicroένου acircνshy΅ ocircλλα oumlχουν κάποια θρησκευτικa microοτίβα Δbν εrναι παράξενο νa βρίσκουmicroε ugraveνειρα microb θρησκευτικa στοιχεOumlα σb agraveνθρώπους οicirc iumlποOumlοι εrναι δηλωmicroένοι ocircθρησκοι Σb αeacuteτούς notπως oumlχουmicroε brvbarδη προαναφέρει bullπάρχει καταπιεσmicroένη καd agraveσυνείδητη θρησκευτικότητα ^O Bίκτωρ Φρaνκλ στe βιβλίο του laquo^O Θεeς τοUuml agraveσυνειδήτουraquo κεφάλαιο τέταρτο (^Yπαρξιακc Aνάλυση τ΅ν Oνείρων) περιγράφει κάποια ugraveνειρα agraveσθεν΅ν του τa iumlποOumlα καd προσπαθεOuml νa eumlρmicroηνεύσ Fη καd agraveναλύσ Fη bullπαρξιακά Aπe αeacuteτa παραθέτουmicroε leνα ugraveνειρο ποf θεωροUumlmicroε frac12ς agraveντιπροσωπευτικe τοUuml τρόπου σκέψεως καd eumlρmicroηνείας τοUuml Bίκτωρ Φράνκλ ^H agraveσθενcς agraveναφέρει τe eumlξEacuteς ugraveνειρο laquoBρίσκοmicroαι σ leνα microεγάλο πλEacuteθος agraveνθρώπων εrναι κάτι σaν πανηγύρι neOλοι κινοUumlνται πρeς microιa κατεύθυνση acircνshy΅ acircγg προσπαθ΅ νa πάω στcν agraveντίθετη κατεύθυνση Kατa κάποιο τρόπο ξέρω τc διεύθυνση πρeς τcν iumlποία πρέπει νa πάω γιατd πηγαίνω πρeς leνα φ΅ς ποf λάmicroπει στοfς οeacuteρανούς Te φ΅ς δυναmicroώνει διαρκ΅ς καd τελικa συmicroπυκνώνεται σb microιa microορφήraquo laquoTί εeuroδους microορφc qτανraquo ρωτAuml iuml γιατρός Amicroέσως trade agraveσθενcς δείχνει agravemicroηχανία laquoErmicroαι πραγmicroατικa bullποχρεωmicroένη νa microιλήσω γι αeacuteτόraquo regωτAuml acircπίmicroονα trade agraveσθενής neYστερα agraveπe πολλc προσπάθεια τοUuml γιατροUuml νa τcν πείσFη νa agraveποκαλύψFη τe microυστικό της αeacuteτc ψιθύρισε laquooHταν trade microορφc τοUuml XριστοUumlraquo136 ^H eumlρmicroηνεία καd bullπαρξιακc agraveνάλυση τοUuml ccedilνείρου αeacuteτοUuml εrναι σb notλους πασιφανής ^O κόσmicroος αeacuteτeς καd τe πλEacuteθος τe iumlποOumlο βλέπει trade agraveσθενcς στe ugraveνειρό της εrναι leνα laquoπανηγύριraquo καd

135 neΟππ σ 47 136 neΟππ σ 48

67

notλες οicirc microεγάλες microAumlζες τ΅ν agraveνθρώπων microοιάζουν ^H ocircWregωστη notmicroως προσπαθεOuml νa κολυmicroπdivideAuml καd νa πηγαίνFη agraveντίθετα πρeς τe regεUumlmicroα Στcν agraveρχc trade ocircWregωστη brvbarξερε τcν κατεύθυνση microόνο κατa προσέγγιση agraveλλa τώρα τcν ξέρει microb microεγαλύτερη agraveκρίβεια Στe ugraveνειρό της trade συνείδησή της τEacuteς εrχε ζητήσει νa agraveκολουθήσ Fη τeν Kύριο

68

69

ΣYMΠEPAΣMATA Περαίνοντας τcν παροUumlσα microελέτη θa θέλαmicroε νa agraveναφερθοUumlmicroε σb κάποια καίρια συmicroπεράσmicroατα στa iumlποOumlα καταλήγουν οicirc τέσσερεις ψυχολόγοι στdς διάφορες microελέτες τους σχετικa microb τa ugraveνειρα

1 ^H microνήmicroη εrναι πολf περιεκτικc στa ugraveνειρα παρa στcν ξύπνια ζωή Ta ugraveνειρα agraveνακαλοUumlν agraveναmicroνήσεις ποf ξέχασε iuml ccedilνειρευόmicroενος καd ποf εrναι agraveπρόσιτες notταν εrναι ξύπνιος Ta ugraveνειρα κάνουν microία agraveπεριόριστη χρήση γλωσσικ΅ν συmicroβόλων trade σηmicroασία τ΅ν iumlποίων εrναι στe microεγαλύτερο microέρος της ocircγνωστη στeν ccedilνειρευόmicroενο ^H acircmicroπειρία microας notmicroως microAumlς acircπιτρέπει νa διαπιστώνουmicroε τc σηmicroασία τους Πιθανeν νa προέρχωνται agraveπe προγενέστερες φάσεις κατa τcν acircξέλιξη τEacuteς iumlmicroιλίας ^H microνήmicroη συχνa agraveναπαράγει στa ugraveνειρα acircντυπώσεις agraveπe τcν πρώιmicroη παιδικc tradeλικία τοUuml ccedilνειρευόmicroενου ποf microποροUumlmicroε νa acircπιβεβαιώσουmicroε iumlριστικa notτι ugraveχι microόνο εrχαν ξεχαστEacute agraveλλa καd notτι εrχαν καταστEacute agraveσυνείδητες acircξαιτίας τEacuteς agraveπώθησης Ta ugraveνειρα φέρνουν στe φ΅ς bullλικό ποf δbν θa qταν δυνατe νa προέρχεται οucircτε agraveπe τcν acircνήλικη ζωc τοUuml ccedilνειρευοmicroένου οucircτε agraveπe τcν ξεχασmicroένη του παιδική tradeλικία Eeuromicroαστε bullποχρεωmicroένοι νa τe θεωρήσουmicroε frac12ς microέρος τEacuteς agraveρχαϊκEacuteς κληρονοmicroιAumlς (archaic heritage) ποf φέρνει τe παιδd microαζί του στeν κόσmicroο πρdν agraveπe κάθε δική του acircmicroπειρία καd ποf εrναι agraveποτέλεσmicroα τ΅ν acircmicroπειρι΅ν τ΅ν προγόνων του Aπe τc microαρτυρία καd τc θέση τοUuml Σίγκmicroουντ Φρόυντ γιa τcν asympπαρξη τ΅ν δύο τάσεων καd microηχανισmicro΅ν τEacuteς συmicroπύκνωσης καd τEacuteς microετατόπισης συmicroεραίνεται notτι trade acircνέργεια στe agraveσυνείδητο laquoαeacuteτeraquo βρίσκεται σb microιa κατάσταση acircλεύθερης κινητικότητας καd notτι τe laquoαeacuteτeraquo θεωρεOuml πιe σηmicroαντικc τcν εeacuteκαιρία νa ξεφορτώσFη ποσότητες διέγερσης παρa iumlτιδήποτε ocircλλο Ta ugraveνειρα microποροUumlν νa δηmicroιουργηθοUumlν microb δύο διαφορετικοfς τρόπους εeuroτε agraveπe τe laquoαeacuteτόraquo εeuroτε agraveπe τe laquoacircγώraquo Mερικbς φορbς ξυπνοUumlmicroε agraveπότοmicroα acircξ αumlτίας eumlνeς ccedilνείρου ^H πορεία τοUuml ccedilνείρου agraveποκτdivideAuml agraveρκετc oumlνταση γιa νa προσελκύσ Fη τc συνείδηση καd νa agraveφυπνίσFη τe προσυνειδητό agraveνεξάρτητα agraveπe τeν χρόνο καd τe βάθος τοUuml asympπνου Erναι πολλbς φορές ποf ξεχνοUumlmicroε microερικa ugraveνειρα acircνshy΅ microερικbς ocircλλες τa θυmicroόmicroαστε oumlστω κι iν περάσουν agraveρκετa χρόνια ^O λόγος εrναι iuml eumlξEacuteς Συνήθως ξεχνοUumlmicroε γρήγορα πάρα πολλa

70

agraveπe αeacuteτά ποf αumlσθανθήκαmicroε καd agraveντιληφθήκαmicroε acircπειδc qταν πολf agraveδύνατα ΞεχνοUumlmicroε acircπίσης πολλbς ccedilνειρικbς εumlκόνες acircπειδc qταν πολf agraveχνές acircνshy΅ οicirc ζωηρότερες εumlκόνες διατηροUumlνται στc microνήmicroη

2 Ta ugraveνειρα γενικa στοfς agraveρχαίους λαοfς oumlπαιζαν σηmicroαντικe regόλο στcν καθηmicroερινή τους ζωή ^O πρ΅τος acircπιστήmicroονας ποf microελέτησε σb βάθος τc λειτουργία τ΅ν ccedilνείρων qταν iuml ^Eλβετeς ψυχολόγος Kaρλ Γιούγκ Oicirc πηγbς τEacuteς microελέτης αeacuteτEacuteς εrναι τόσο τa γραπτa κείmicroενα notσο καd trade acircmicroπειρικc γνώση Te ugraveνειρο εrναι microιa oumlκφραση τοUuml agraveσυνειδήτου trade iumlποία πάντοτε acircνυπάρχει microέσα στa κατώτερα στρώmicroατα τEacuteς συνειδήσεώς microας Γίνεται δb agraveντιληπτc agraveπe τeν ocircνθρωπο notταν agraveδρανοποιοUumlνται οicirc αumlσθήσεις καd κυρίως notταν iuml ocircνθρωπος κοιmicroAumlται ^O κινηmicroατογράφος εrναι microιa microίmicroηση τEacuteς λειτουργίας τοUuml bullποσυνειδήτου agraveφοUuml σb παίρνει microέσα σb δευτερόλεπτα microακριά agraveπe microιa agraveπόσταση σb ocircλλη microέσα στa πλαίσια τοUuml agraveνθρώπινου χωροχρόνου Παραίσθηση j παραισθησία ccedilνοmicroάζεται trade agraveπάτη τ΅ν αumlσθήσεων ποf προκαλεOuml σφαλερbς agraveντιλήψεις Πρέπει νa oumlχουmicroε κάποιο agraveντικείmicroενο microπροστά microας προκειmicroένου νa oumlχουmicroε τc λειτουργία τEacuteς παραισθήσεως δηλαδc νa τe acircκλάβουmicroε σaν κάτι ocircλλο Ψευδαίσθηση j ψευδαισθησία καλεOumlται trade διαταραχc τEacuteς αumlσθήσεως κατa τcν iumlποία παράγεται συναίσθηmicroα χωρdς κάποιο acircξωτερικe acircρέθισmicroα Aeacuteτe συνήθως συmicroβαίνει notταν βρισκόmicroαστε σb παραλήρηmicroα Φαντασία στeν Iωάννη Σιναΐτη καλεOumlται κυρίως τe ugraveνειρο ^O Kaρλ Γιοfγκ θεωρεOuml notτι microέσshyω τ΅ν ccedilνείρων iuml εumlδικeς ψυχολόγος microπορεOuml νa δFEacute πολλbς φορbς τeν acircσωτερικe κόσmicroο τοUuml agraveσθενοUumlς (νευρωτικοUuml) καd κυρίως τe agraveσυνείδητό του Στe κεφάλαιο αeacuteτe παραθέτει τc δική του microεθοδολογία γιa τeν τρόπο acircργασίας τοUuml ψυχολόγου microέχρι νa agraveνακαλύψFη νa κατατάξFη καd eumlρmicroηνεύσ Fη τa δεδοmicroένα ποf oumlχει microπροστά του Oicirc Πατέρες τEacuteς acircκκλησίας καd πιe εumlδικa iuml Iωάννης Σιναΐτης θεωροUumlν notτι τa περισσότερα agraveπe τa ugraveνειρα προέρχονται agraveπe τeν euroδιο τeν ocircνθρωπο δηλαδc agraveπe τe agraveσυνείδητό του Πολf λίγα oumlχουν τcν προέλευσή τους agraveπe τeν διάβολο καd acircλάχιστα j καθόλου agraveπe τeν Θεό permilOνειρα προερχόmicroενα acircκ τοUuml ΘεοUuml εeuroχαmicroε στcν Παλαιa καd Kαινc Διαθήκη καd σπάνια microέσα στcν acircκκλησιαστικc icircστορία permilOνειρα

71

agraveπe τeν Θεe βλέπουν κυρίως οicirc δίκαιοι ocircνθρωποι καd iuml σκοπός τους εrναι νa τοfς καθοδηγήσFη iuml Θεeς στe θέληmicroά Tου ^H θέση τ΅ν Πατέρων τEacuteς Eκκλησίας γενικa εrναι notτι δbν πρέπει νa agraveσχολούmicroαστε microb τa ugraveνειρα οucircτε νa θεωροUumlmicroε notτι εeuromicroαστε ocircξιοι νa microAumlς δείξFη iuml Θεeς τe θέληmicroά Tου δι ccedilνείρου Mέσα στa ugraveνειρα microερικbς φορbς διαβλέπει iuml Kaρλ Γιοfγκ leνα εrδος laquoπροφητικότηταςraquo Aeacuteτe δbν σηmicroαίνει notτι τa ugraveνειρα microAumlς λένε τe microέλλον Kανεdς δbν ξέρει τe microέλλον οucircτε agraveκόmicroη οicirc plusmnγιοι οucircτε οicirc ocircγγελοι οucircτε agraveκόmicroη καd trade Θεοτόκος agraveλλa microόνον iuml Θεός Παρατηρ΅ντας λοιπeν iuml Kaρλ Γιοfγκ τοfς agraveσθενεOumlς καd τa ugraveνειρά τους διαβλέπει microέσα στa ugraveνειρα κάποια διαίσθηση j κάποια laquoφυσιολογικc acircξέλιξηraquo θa λέγαmicroε τ΅ν πραγmicroάτων Aeacuteτe δbν σηmicroαίνει καθόλου notτι iuml ocircνθρωπος microπορεOuml νa προβλέπ Fη τe microέλλον agraveλλa microέσα στa agraveνθρώπινα πλαίσια microπορεOuml νa διαβλέπ Fη τcν icircστορικc acircξέλιξη τ΅ν πραγmicroάτων ^O Kύριος frac12ς τέλειος ocircνθρωπος βλέποντας τe παρελθόν προβλέπει τe ocircmicroεσο microέλλον καd βλέποντας τe ocircmicroεσο microέλλον προβλέπει τa oumlσχατα ^O ψυχολόγος δbν πρέπει ποτb νa microένFη microόνο στc διάγνωση agraveλλa νa προχωρεOuml καd στc σωστc θεραπεία Mέσα στcν Oρθόδοξη Eκκλησία βλέπουmicroε notτι διa τοUuml microυστηρίου τEacuteς icircερAumlς acircξοmicroολογήσεως iuml πιστeς agraveφίνει iumlλόκληρο τeν acircσωτερικό του κόσmicroο acircλεύθερο καd τeν acircξωτερικεύει στeν icircερέα-πνευmicroατικό ^H νηστεία καd trade agraveγρυπνία κατa τeν Iωάννη Σιναΐτη εrναι πολέmicroιοι κατa τ΅ν ccedilνείρων ^H καθ asympπνον acircκσπερmicroάτωση εrναι φυσιολογικc λειτουργία τοUuml σώmicroατος agraveλλa πολλbς φορές λόγshyω τEacuteς agraveπροσεξίας microας κατa τc διάρκεια τEacuteς trademicroέρας σύmicroφωνα microb τeν Iωάννη Σιναΐτη προκαλοUumlmicroε τcν καθ asympπνον regεύση trade iumlποία πολλbς φορbς συνοδεύεται καd agraveπe αumlσχρa ugraveνειρα Τa δύο πρόσωπα τοUuml δεύτερου κεφαλαίου τEacuteς microελέτης microας σb γενικbς γραmicromicroές συmicroφωνοUumlν πάνω στdς βασικbς agraveρχές ^O Kaρλ Γιοfγκ χρησιmicroοποιεOuml acircπιστηmicroονικbς microεθόδους καd agraveπευθύνεται σb agraveνθρώπους ποf ζοUumlν στeν κόσmicroο καd ποf δbν oumlχουν γνωρίσει τcν ccedilρθόδοξη νηπτικc θεολογία ^O Iωάννης Σιναΐτης agraveπευθύνεται σb agraveσκητbς microοναχούς ποf oumlχουν φτάσει σb κάποια στάδια πνευmicroατικEacuteς τελειώσεως

3 Γιa τeν permilAλφρεντ permilAντλερ τe κεντρικe σηmicroεOumlο notπως agraveναφέρει στe βιβλίο του laquo^H agraveτοmicroικc ψυχολογία στe σχολεOumlοraquo

72

στcν eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρων qταν laquoΓιατί οicirc ocircνθρωποι ccedilνειρεύονται χωρdς νa καταλαβαίνουν τa ugraveνειρά τους Γιατί δbν microπορεOuml νa acircξηγήσFη κάποιος τa ugraveνειρά του ΞυπνAumlτε microb τcν αeuroσθηση Σήmicroερα egraveνειρεύτηκα κάτι χαζό καd δbν microπορεOumlτε νa τe καταλάβετε καθόλου Δbν δίνετε σηmicroασία στa ugraveνειρά σας acircπειδc δbν microπορεOumlτε νa τa χρησιmicroοποιήσετεraquo ^O permilAντλερ acircπίσης θεωρεOuml notτι δbν bullπάρχει καmicroιa umlδιαίτερη συνταγή microb τcν iumlποία θa microπορούσαmicroε νa acircξηγήσουmicroε notλα τa ugraveνειρα acircκτeς iν acircξαιρέσουmicroε τοfς γενικώτερους notρους δηλαδc τcν eumlνότητα τEacuteς ψυχικEacuteς ζωEacuteς καd τeν umlδιαίτερο συναισθηmicroατικe χαρακτEacuteρα τ΅ν ccedilνείρων Te ugraveνειρο σύmicroφωνα microb τeν permilAλφρεντ permilAντλερ εrναι πάντοτε leνα microέρος agraveπe τe laquoστfλraquo ζωEacuteς ^Yπάρχουν ocircνθρωποι οicirc iumlποOumlοι δbν microποροUumlν νa θυmicroηθοUumlν τa ugraveνειρά τους agraveλλa microποροUumlν agraveπe microόνοι τους νa φτειάξουν microερικa ugraveνειρα microb τc δηιουργική τους φαντασία neEνα ugraveνειρο oumlχει σκοπe νa προετοιmicroάσ Fη τeν δρόmicroο ποf iumlδηγεOuml στeν προσωπικe στόχο bullπεροχEacuteς τοUuml agraveτόmicroου ποf βλέπει τe ugraveνειρο Ta ugraveνειρα oumlχουν laquoπροφητικe χαρακτEacuteραraquo agraveπe τcν ocircποψη notτι γίνεται microιa διάγνωση notπως microπορεOuml νa κάν Fη καd leνας φυσιολογικeς ocircνθρωπος διάγνωση στeν ξύπνιο του γιa τe microέλλον ^Eποmicroένως τa ugraveνειρα θεωροUumlνται προφητικa microηνύmicroατα γιa microελλοντικa γεγονότα Στe ugraveνειρο κρύβεται microιa microισc agraveλήθεια ^O permilAλφρεντ permilAντλερ θεωρεOuml agraveκόmicroη notτι τa microέντιουmicro εrναι τσαρλατAumlνοι οicirc iumlποOumlοι δEacuteθεν eumlρmicroηνεύουν τe microέλλον Πολλbς φορbς τa ugraveνειρα acircκδηλώνονται microb πολλbς παραβολές Oicirc παραβολές agraveναφέρει iuml permilAλφρεντ permilAντλερ εrναι leνα agraveπe τa καλύτερα microέσα νa ξεγελάσ Fη κανεdς τeν eumlαυτό του καd τοfς ocircλλους neOταν leνας ocircνθρωπος καταλάβFη πgς δbν microπορεOuml νa microAumlς πείσ Fη microb τc λογική τότε χρησιmicroοποιεOuml παραβολές ^O permilAντλερ θεωρεOuml notτι τe νa χρησιmicroοποιFEacute κανεdς παραβολbς εrναι microιa αeacuteταπάτη Oicirc ocircνθρωποι ποf δbν ccedilνειρεύονται εrναι αeacuteτοί ποf δbν θέλουν νa αeacuteταπατηθοUumlν Bρίσκονται συνέχεια σb κίνηση καd εrναι πολf λογικοί ^O permilAντλερ δbν πιστεύει notτι ccedilνειρευόmicroαστε πάντοτε agraveλλa θεωρεOuml πgς bullπάρχουν τόσο ocircνθρωποι ποf δbν ccedilνειρεύονται ποτέ τους notσο καd ocircνθρωποι ποf ccedilνειρεύονται καd ξεχνοUumlν τa ugraveνειρά τους

4 Oicirc βασικbς agraveρχbς τEacuteς Λογοθεραπείας microποροUumlν νa συνοψισθοUumlν στa πολf acircπιγραmicromicroατικa καd χαρακτηριστικa λόγια τοUuml Φάmicroπρυ

73

α Kάθε πραγmicroατικότητα oumlχει νόηmicroα (λόγο) ^H ζωc ποτb δbν παύει νa oumlχFη νόηmicroα γιa τeν καθένα β Te νόηmicroα εrναι πολf συγκεκριmicroένο καd microεταβάλλεται agraveπe ocircτοmicroο σb ocircτοmicroο καd γιa κάθε ocircτοmicroο agraveπe στιγmicroc σb στιγmicroή γ Kάθε ocircτοmicroο εrναι microοναδικό καd trade ζωc τοUuml καθενeς περιλαmicroβάνει microιa σειρa agraveπe microοναδικbς bullποχρεώσεις ποf πρέπει νa τdς agraveνακαλύψFη καd ν agraveνταποκριθFEacute σ αeacuteτές δ EκεOumlνο ποf δίνει νόηmicroα εrναι trade oumlρευνα γιa τdς συγκεκριmicroένες bullποχρεώσεις τοUuml καθενeς καd trade agraveνταπόκρισή του σ αeacuteτές ε ^H εeacuteτυχία trade icircκανοποίηση καd trade ψυχικc γαλήνη εrναι ecircπλ΅ς δευτερογενEacute acircπακόλουθα αeacuteτEacuteς τEacuteς oumlρευνας ^O Bίκτωρ Φρaνκλ προσπαθεOuml νa eumlρmicroηνεύσ Fη καd agraveναλύσ Fη τa ugraveνειρα bullπαρξιακά σb agraveντίθεση microb τeν Φρόυντ ποf εumlσάγει microιa κλασσικc eumlρmicroηνεία στa ugraveνειρα microb βάση τοfς acircλεύθερους συνειρmicroούς Te oumlνστικτο τEacuteς αeacuteτοσυντήρησης notπως φαίνεται καd agraveποδεικνύεται καd στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως εrναι πολf πιe umlσχυρe agraveπe τe λεγόmicroενο laquoγενετήσιο oumlνστικτοraquo ^H πεOumlνα καd γενικa notλες οicirc κακουχίες ποf περνοUumlν στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως agraveντικατοπτρίζονται τe βράδυ στa ugraveνειρα τ΅ν κρατουmicroένων Aντίθετα τe γενετήσιο oumlνστικτο καd γενικa οicirc iumlρmicroές ποf καθορίζονται agraveπe τc λέξη laquolibidoraquo στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως acircκmicroηδενίζονται καd σχεδeν acircξαφανίζονται agraveφοUuml δbν icircκανοποιοUumlνται κiν οicirc agraveπαραίτητες βιολογικbς agraveνάγκες γιa νa microπορέσFη νa ζήσFη καd acircπιβιώσ Fη ccedilργανικa iuml ocircνθρωπος Πολλa agraveπe τa ugraveνειρα ποf βλέπει iuml ocircνθρωπος φανερώνουν τcν κρυmicromicroένη θρησκευτικότητά του agraveφοUuml γενικa iuml ocircνθρωπος προσπαθεOuml acircπίmicroονα νa κρύβFη τc θρησκευτικότητα ποf ζFEacute καd αumlσθάνεται κάτω agraveπe τe κάλυmicromicroα τEacuteς acircντροπEacuteς Tέλος πολλa agraveπe τa ugraveνειρα φανερώνουν notτι ocircνθρωποι οicirc iumlποOumlοι φαινοmicroενικa microbν qσαν δεδηλωmicroένοι ocircθεοι στcν πραγmicroατικότητα καd microέσα στe βάθος τEacuteς ψυχEacuteς τους qσαν βαθιa θρησκευόmicroενοι ecircπλa δbν εrχαν agraveνακαλύψει τc θρησκευτικότητα microέσα τους j τcν κάλυπταν microb τe oumlνδυmicroα τEacuteς ντροπEacuteς

75

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

ΤΑ ΟΝΕΙΡΑ ΑΠΟ ΧΥΦΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΑΠΟΧΗ

Φρήστου Βάντσου

Ὁμότιμου καθηγητῆ ΑΠΘ

Αacute Τὰ ὄλεηξα ἀπὸ ςπρνινγηθὴ ἄπνςε

Ὅζν θαὶ ἂλ ηὰ ὄλεηξα θαίλνληαλ παξάδνμα θαὶ πεξίεξγα ζηνὺο ἀλζξώπνπο

ἀπὸ θαηαβνιῆο θόζκνπ ὅκσο πάληνηε θηλνῦζαλ ηὴλ πεξηέξγεηα θαὶ ηὸ ἐλδηαθέξνλ

ηνῦ ἀλζξώπνπ Καὶ ηὸ πηὸ πεξίεξγν εἶλαη ὅηη βιέπνπκε ὄλεηξα ἐλῶ θνηκόκαζηε

Μόλν πνὺ ηὰ ὄλεηξα ηὰ βιέπνπκε ὅηαλ θνηκνύκαζηε ὕπλνλ ἐιαθξύ Σηὰ ὄλεηξα

βιέπνπκε πνιιὲο θνξὲο παξάμελα πξάγκαηα πνὺ πνηὲ δὲλ ζθεθζήθακε Μεξηθὲο

θνξὲο βιέπνπκε θαὶ ἐθηάιηεο πνὺ κᾶο μππλνῦλ Σηὰ ὄλεηξα ἐπηθξαηνῦλ ὀπηηθὲο θαὶ

ἀθνπζηθὲο παξαζηάζεηο Αὐηὸ ζεκαίλεη ὅηη ὁ ἄλζξσπνο ρξεζηκνπνηεῖ ηὰ ἐθθξαζηηθὰ

κέζα ἐκπεηξίαο πνὺ ἔρεη Λέγεηαη ὅηη νἱ ηπθινί πνὺ δὲλ ἔρνπλ ἐκπεηξία ὁξάζεσο δὲλ

βιέπνπλ ὄλεηξα Χαξαθηεξηζηηθὸ εἶλαη ὅηη νἱ παξαζηάζεηο πνὺ βιέπνπκε ζηὰ ὄλεηξα

δηαθέξνπλ ἀξθεηὰ ἀπὸ ηὴλ πξαγκαηηθόηεηα Καὶ αὐηό γηαηί ηὰ ὄλεηξα ἔρνπλ

ζπκβνιηθὸ ραξαθηήξα Σηὴλ Ἁγία Γξαθή θαὶ ἰδηαίηεξα ζηὴλ Παιαηὰ Γηαζήθε

γίλεηαη πνιὺο ιόγνο γηὰ ηὰ ὄλεηξα θαὶ ηὸλ ζπκβνιηζκό ηνπο ὅπσο ζὰ δνῦκε

θαησηέξσ

Πξῶηνο πνὺ ἀζρνιήζεθε ζπζηεκαηηθὰ κὲ ηὰ ὄλεηξα ἀπὸ ςπρνινγηθὴ ἄπνςε

εἶλαη ὁ Σίγθκνπλη Φξόπλη Γελλήζεθε ζηὴλ Αὐζηξία ηὸ 1856 Σπνύδαζε ζηὴ Βηέλλε

ἰαηξηθή Φαίλεηαη ὅηη ἦηαλ ἐξεπλεηηθὸ κπαιό Ὅηαλ πιεξνθνξήζεθε ὅηη ζηὸ Παξίζη

ὁ Σαξγθῶ θαὶ ἄιινη ζεξάπεπαλ ἀλζξώπνπο κὲ ςπρνινγηθὰ πξνβιήκαηα κὲ ηὴ κέζνδν

ηνῦ ὑπλσηηζκνῦ ἔζπεπζε λὰ πάγεη ζηὴλ πόιε αὐηὴ θαὶ λὰ ἔρεη πξνζσπηθὴ ἐκπεηξία

ηνπ γεγνλόηνο Πξάγκαηη κὲ ηὴ κέζνδν ηνῦ ὑπλσηηζκνῦ ὁ ἀζζελὴο ράλεη ηὶο

αἰζζήζεηο ηνπ κὲ ηὴλ πξαγκαηηθόηεηα θαὶ ὑπαθνύεη ζηὰ θειεύζκαηα ηνῦ ὑπλσηηζηῆ

ηνπ ρσξὶο πξνζσπηθὴ θξίζε Ἔηζη ἀπαληᾶ ζὲ ἐξσηήζεηο ηνῦ δηδαζθάινπ ηνπ θαὶ

ιέγεη πξάγκαηα πξνζσπηθὲο ἐκπεηξίεο ηὰ ὁπνῖα δὲλ ζὰ ηὰ ἔιεγε πνηέ ἂλ ἦηαλ

μύπληνο Τὸ ἀπνηέιεζκα ἦηαλ ὅηη ζεξαπεπόηαλ ἀπὸ ςπρνινγηθὰ πξνβιήκαηα πνὺ

εἶρε Τὸ γεγνλὸο αὐηὸ ἔθακε ἰδηαίηεξε ἐληύπσζε ζηὸλ Φξόπλη ὁ ὁπνῖνο θαηέιεμε ζηὸ

ζπκπέξαζκα ὅηη ἐπηζπκίεο ἠ θόβνη πνὺ δὲλ ἐλαξκνλίδνληαη κὲ ηὶο θνηλσληθὲο

ἀπαηηήζεηο ἀπσζνῦληαη ζηὸ ἀζπλείδεην γίλνληαη ἀλεμέιεγθηεο θαὶ δεκηνπξγνῦλ

ςπρώζεηο θαὶ λεπξώζεηο ζηὸλ ἀζζελῆ ρσξὶο ὁ ἴδηνο λὰ ἔρεη πξνζσπηθὴ ἐπίγλσζε ηῶλ

αἰηίσλ πνὺ ηὶο δεκηνύξγεζαλ Τὸ γεγνλὸο ὅηη δὲλ ὑπάξρεη πξνζσπηθὴ θξίζε ηὸ

βιέπνπκε ὅηαλ ὁ ὑπλσηηζκέλνο ἀζζελὴο θάλεη δηάινγν κὲ ηὸλ γηαηξό ηνπ θαὶ ιέγεη

δηάθνξα πξάγκαηα Καζὼο αὐηὸ ἐπηθέξεη ηὴ ζεξαπεία ηνῦ ἀζζελνῦο ὁ Φξόπλη

ὁδεγήζεθε ζηὸ ἀζπλείδεην ζηὸ γεγνλὸο ηῆο δηάθξηζεο κεηαμὺ ζπλεηδεηῶλ θαὶ

ἀζπλεηδήησλ πξάμεσλ

πεηδὴ ὅκσο ὁ ὑπλσηηζκὸο κπνξνῦζε λὰ δεκηνπξγήζεη πξνβιήκαηα ζηὸλ

ἀζζελῆ ἐὰλ ὁ ὑπλσηηζζεὶο κεηὰ ηὸλ ὑπλσηηζκὸ δὲλ ἐπαλέιζεη πιήξσο ζηὴλ πξνηέξα

76

θαηάζηαζε ὁ Φξόπλη ἐγθαηαιείπεη ηὴ κέζνδν αὐηή Ἀλαθάιπςε ὅκσο ηὴλ

ςπραλάιπζε Ὁ Φξόπλη δηεπίζησζε ὅηη ηὰ ὄλεηξα δὲλ εἶλαη ἄζρεηα κὲ ηὰ βηώκαηα ηνῦ

ἀλζξώπνπ θαὶ κάιηζηα αὐηά πνὺ εἶλαη ζιηβεξὰ θαὶ ηὰ ὁπνῖα ὁ ἀζζελὴο δὲλ ζέιεη θἂλ

λὰ ζπκᾶηαη Τὰ βηώκαηα αὐηὰ ηὰ ἀπσζεῖ ὁ ἀζζελὴο ζηὸ ἀζπλείδεηό ηνπ Τὸ ζιηβεξὸ

γεγνλόο ηὸ ὁπνῖν δὲλ ζπκᾶηαη δὲλ ζεκαίλεη ὅηη ἔρεη ἐθιέηςεη Ἀληίζεηα ἐπεηδὴ κέλεη

ζηὸ ἀζπλείδεην ἀλεμέιεγθην δξᾶ θαὶ θηλεῖηαη ἐθεῖ θαὶ δεκηνπξγεῖ ηεξάζηηα

πξνβιήκαηα Ὁ ἀζζελὴο ζηὸλ ὕπλν ηνπ βιέπεη ὄλεηξα πνὺ ηὸλ ἐλνρινῦλ κὲ ηξόπν

ζπκβνιηθό Ὁ δηάινγνο θαὶ ἀμηνπνίεζε ηῶλ ὀλείξσλ κέζσ ηῶλ ζπλεηξκῶλ

ὁδήγεζαλ ηὸλ Φξόπλη ζηὴλ ςπραλάιπζε πνὺ ἀπνηέιεζε ζηαζκὸ ζηὴ ζεξαπεία ηῶλ

ςπρηθῶλ παζήζεσλ

Ὁ δηάινγνο εἶλαη ἀπνθιεηζηηθὰ πξνζσπηθόο Ὁ Φξόπλη ἐθηὸο ἀπὸ ηὰ

πξνζσπηθὰ ζηνηρεῖα ηνῦ ἀζζελῆ θαὶ ηὸ πξόβιεκα πνὺ ηὸλ ἀπαζρνιεῖ ἐξσηᾶ θαὶ γηὰ

ηὰ ὄλεηξα πνὺ βιέπεη θαὶ ζέιεη ηὴλ πξνζσπηθὴ ἀληίιεςε ηνῦ ἀζζελῆ πνὺ δὲλ

θαίλεηαη λὰ ἔρεη ζρέζε κὲ ηὸ πξόβιεκά ηνπ Ὅκσο κὲ ηὴ ζπδήηεζε πνὺ θάλεη ὁ

Φξόπλη κὲ ηὸλ ἀζζελῆ γίλεηαη ἀλακόριεπζε ηνῦ ἀζπλεηδήηνπ θαὶ πξνβάιινπλ λέα

ζηνηρεῖα πάληνηε ζπκβνιηθά πνὺ ὁδεγνῦλ πξὸο ηὸ πξόβιεκα κὲ ηὸλ κεραληζκὸ ηῆο

ἀλάθιεζεο ἀπὸ ηὸ ἀζπλείδεην ζηὸ ζπλεηδεηὸ κέξνο ηνῦ ἀλζξώπνπ Ὅηαλ αὐηὸ

ἐπηηεπρζεῖ θαὶ ὁ ἀζζελὴο ἀλαγλσξίζεη ηὸ πξόβιεκά ηνπ ζεξαπεύεηαη

Ὁ Φξόπλη ἔγξαςε ἰδηαίηεξα βηβιία κὲ ηίηιν ηὴλ ἑξκελεία ηῶλ ὀλείξσλ

Γεγνλόηα πνὺ ἀπσζνῦληαη ζηὸ ἀζπλείδεην εἶλαη θπξίσο ζιηβεξὰ γεγνλόηα ηῆο δσῆο

ηνῦ ἀλζξώπνπ ηὰ ὁπνῖα ὁ ἀζζελὴο δὲλ ζέιεη λὰ ηὰ ζπκᾶηαη θαὶ ηὰ ἀπσζεῖ ζηὸ

ἀζπλείδεην Μεηαμύ ηῶλ πξνβιεκάησλ ηνῦ ἀλζξώπνπ εἶλαη θαὶ ηὰ ζεμνπαιηθά ηα

ὁπνῖα θαηὰ ηὸλ Φξόπλη εἶλαη θπξίαξρα Ἔηζη ὁ Φξόπλη ζπλάληεζε ηὴλ ἀληίδξαζε

ηῶλ ἰαηξῶλ θαὶ ηῆο ἐπνρῆο ηνπ θαὶ ὄρη κόλν νἱ ὁπνῖνη ηὸλ θαηαπνιέκεζαλ

ιπζζαιέα ρσξὶο ὅκσο λὰ ηὸλ θάκςνπλ Ὁ Φξόπλη ζπζηεκαηνπνίεζε ηὴλ ἐπηηπρία

ηνπ ηὴλ ὁπνία ὀλόκαζε Ψπρνινγία ηνῦ Βάζνπο (Tiefen psychologie) ἐπεηδὴ

θαηάθεξε λὰ εἰζρσξεῖ ζηὰ βάζε ηνῦ ἀζπλεηδήηνπ

Ὁ Κὰξι Γηνὺγθ ὑπῆξμε καζεηὴο ηνῦ Φξόπλη ὁ ὁπνῖνο πίζηεςε ζηὴ

ζπνπδαηόηεηα ηῆο ςπραλαιύζεσο θαὶ ηνῦ ξόινπ ηνῦ ἀζπλεηδήηνπ Πξνρώξεζε ὅκσο

παξαπέξα θαὶ δηεηύπσζε ηὴλ πεξὶ Anima θαὶ Animus ζεσξία ηνπ Γλσζηὸλ ὅηη ὁ

ἄλζξσπνο γελληέηαη ὡο ἄξζελ ἠ ζῆιπ Τὸ ἄξζελ δει ὁ ἄλδξαο ἔρεη ηὰ

ραξαθηεξηζηηθὰ ηνῦ θύινπ ηνπ πνὺ ὁ Γηνὺγθ ηὰ ὀλνκάδεη Animus Καὶ γπλαίθα

ἔρεη ηὰ ραξαθηεξηζηηθά ηνπ θύινπ ηεο πνὺ ὁ Γηνὺγθ ηὰ ὀλνκάδεη Anima

Χαξαθηεξηζηηθὸ εἶλαη θαηὰ ηὸλ Γηνύγθ ὅηη θαλέλαο ἄλδξαο δὲλ εἶλαη ἀπνιύησο

Animus ἀιιὰ θξύβεη κέζα ηνπ ζηὸ ἀζπλείδεηό ηνπ θάπνηα ζηνηρεῖα γπλαηθεῖα δει

Anima Καὶ θακκηὰ γπλαίθα δὲλ εἶλαη ἀπνιύησο Anima ἀιιὰ θξύβεη ζηὸ ἀζπλείδεηό

ηεο θάπνηα ζηνηρεῖα ἀλδξηθὰ Animus Αὐηὰ ηὰ ζηνηρεῖα εἶλαη πνὺ δεκηνπξγνῦλ ηὴλ

ἕιμε κεηαμύ ησλ δύν θύισλ θαὶ ηείλνπλ ζηὴλ ὁινθιήξσζε θαὶ δηαηώληζε ηνῦ εἴδνπο

Κάηη παξόκνην ὅκσο ιέγεη θαὶ ὁ ἱ Χξπζόζηνκνο ἀλαθεξόκελνο ζηὴ δηήγεζε

ηῆο Βίβινπ ὅπνπ γίλεηαη ιόγνο ὅηη ὁ Θεὸο εἶδε ὅηη laquoνὐ θαιὸλ εἶλαη ηὸλ ἄλζξσπνλ

κόλνλraquo laquoὝπλσζε ηὸλ Ἀδὰκ θαὶ ιαβὼλ κίαλ ηῶλ πιεπξῶλ αὐηνῦ ᾠθνδόκεζελ εἰο

77

γπλαῖθαraquo Ὅηαλ μύπλεζε ὁ Ἀδὰκ θαὶ εἶδε ηὴ γπλαίθα ηνπ ηὴλ Δὔα εἶπε laquoηνῦην λῦλ

ὀζηνῦλ ἐθ ηῶλ ὀζηέσλ κνπ θαὶ ζὰξμ ἐθ ηῆο ζαξθόο κνπraquo Καὶ ὁ ἱ Χξπζόζηνκνο

ἀλαθεξόκελνο ζηὴ θξάζε αὐηή ιέγεη laquoἐπνίεζελ ἐμ ἑλὸο ἕλα θαὶ πάιηλ ηνὺο δύν

ηνύηνπο ἕλα πνηήζαο νὕησ πνηεῖ ἕλαraquo Καὶ πξνζζέηεη laquoἀλὴξ γὰξ θαὶ γπλὴ νὔθ εἰζηλ

ἄλζξσπνη δύν ἄιι᾽ ἄλζξσπνο εἷο θαὶ ὥζπεξ κίηνκα δύν εἰζὶλraquo Οἱ ζθέςεηο αὐηὲο

ηνῦ ἱ Χξπζπζηόκνπ πνὺ γξάθεθαλ ηὸλ Γ΄ αἰῶλα πξνζεγγίδνπλ ηὶο ἀπόςεηο ηνῦ

Γηνύγθ πνὺ ὁδεγνῦλ ζηὴλ ἕιμε ηῶλ δύν θύισλ θαὶ ζηὸλ γάκν

Καὶ ὁ Ἀληιεξ ὑπῆξμε καζεηὴο ηνῦ Φξόπλη θαὶ ζπλεξγάηεο ηνῦ Γηνύγθ θαὶ

πίζηεπε θαὶ αὐηὸο ζηὸλ ζπνπδαῖν ξόιν ηνῦ ἀζπλεηδήηνπ δηαπίζησζε ὅκσο ηὸλ ξόιν

ηῆο θνηλσληθόηεηνο ηνῦ ἀλζξώπνπ ζηὴ δηακόξθσζε ηνῦ πξνζσπηθόηεηνο Ὁ θάζε

ἄλζξσπνο ιέγεη ὁ Ἄληιεξ γελληέηαη θνηλσληθόο θαὶ ἔρεη ἀπόιπηε ἀλάγθε ηῆο

θνηλσληθόηεηνο ηνῦ ζπλαλζξώπνπ ἀπὸ ηὴ ζηηγκή πνὺ γελληέηαη κέρξη ηὸλ ζάλαηό

ηνπ Ἡ γέλλεζε θαὶ ὁ ζειαζκόο ἀγθαιηὰ ηῆο κεηέξαο θαὶ ὄρη κόλν θαὶ ἀγάπε

ηνῦ παηέξα θαὶ ἐλδερνκέλσο ηῆο γηαγηᾶο θαὶ ηνῦ παππνῦ ὅπσο θαὶ ηῶλ ἀδειθῶλ ἐὰλ

ὑπάξρνπλ θαὶ ὅισλ ηῶλ ζπγγελῶλ θαὶ γεηηόλσλ ὅπσο θαὶ ἀξγόηεξα ηῶλ δαζθάισλ

εἶλαη ἀλεθηίκεηε Μόλνο ηνπ ὁ ἄλζξσπνο ρσξὶο θνηλσληθόηεηα δὲλ κπνξεῖ λὰ δήζεη

Καὶ αὐηό γηαηί εἶλαη ηὸ ηειεηόηεξν πιάζκα ζηὸλ θόζκν κὲ ηὴλ ἀηειέζηεξε γέλλεζε

Ἕλα ἀπὸ ηὰ ἀηειέζηεξα πιάζκαηα ζηὸλ θόζκν εἶλαη ηὸ ςάξη Τὸ ςάξη ὅηαλ γελλᾷ ηὰ

αὐγά ηνπ ἀπὸ ηὸ ἔλζηηθηό ηνπ ηὰ ρώλεη κέζα ζηὴλ ἄκκν Αὐηὰ ἀπὸ κόλα ηνπο ζὰ

γίλνπλ ςαξάθηα θαὶ πνιιὰ ἀπὸ αὐηὰ ιεία ζηὰ ἄιια ςάξηα ἀθόκε θαὶ ηῆο κεηέξαο

ηνπο πνὺ δὲλ ηὰ γλσξίδεη Τὸ γεγνλὸο ὅηη θάζε ςάξη γελλᾶ πνιιὰ αὐγὰ ὁδεγεῖ ζηὴλ

ἐπηβίσζή ηνπο θαὶ κάιηζηα ζηὸλ ἄθζνλν πνιιαπιαζηαζκὸ θαὶ ηὴ κὴ ἐμαθάληζή ηνπο

Αὐγὰ γελλᾶ θαὶ θόηα ὄρη ὅκσο ηόζν πνιιά ηὰ ὁπνῖα ἐπῳάδεη θαὶ πξνζηαηεύεη

θάησ ἀπὸ ηὰ θηεξά ηεο

κπεδώλνπκε ηὴλ θνηλσληθόηεηα ηνῦ ἀλζξώπνπ κὲ ἕλα παξάδεηγκα ἀπὸ ηὴ

ἱζηνξία ηὸ ὁπνῖν παξαζέηνπκε (Βι Χξ Βάληζνπ Θέκαηα Πνηκαληηθῆο Ψπρνινγίαο

ηόκ Α΄ Θεζζαινλίθε 2002 ζ 110) Καηὰ ηὸλ ΙΘ΄ αἰῶλα Φξεηδεξίθνο ὁ Β΄ πνὺ

ἀζρνιεῖην κὲ παηδαγσγηθὰ ζέκαηα ζέιεζε λὰ δηαπηζηώζεη ἂλ ὁκηιία ζηὸλ ἄλζξσπν

εἶλαη ἔκθπηε ἠ ἐπίθηεηε ἂλ δει δὲλ κηιήζνπκε θαζόινπ ζ΄ ἕλα παηδὶ ἀπὸ ηὴ

γέλλεζή ηνπ ἀπὸ κόλν ηνπ ζὰ κπνξέζεη λὰ κηιήζεη ἠ ὄρη Μὲ ἄιια ιόγηα ἂλ ὁκηιία

ζηὸλ ἄλζξσπν εἶλαη ἔκθπηε ἠ ἐπίθηεηε Ἔηζη ἔθαλε ηὸ ἑμῆο πείξακα Σὰλ Κάηδεξ πνὺ

ἦηαλ θαὶ εἶρε ρξήκαηα ἔθηηζε ἕλα ἵδξπκα ηύπνπ ὀξθαλνηξνθείνπ θαὶ ηνπνζέηεζε

ἐθεῖ ἑπηὰ παηδηὰ ἔθζεηα ἀπὸ αὐηὰ δει πνὺ γελληῶληαη ἐθηὸο γάκνπ θαὶ ζπλήζσο

νὔηε κάλα ηὰ ζέιεη Τνπνζέηεζε ζηὸ ἵδξπκα ἑπηὰ λνζνθόκεο κία γηὰ θάζε παηδί

θαὶ ἔδσζε ηὴλ ἐληνιὴ ηὰ παηδηὰ λὰ ἔρνπλ ἄξηζηε ηξνθή ζέξκαλζε θαζαξηόηεηα θαὶ

ὅηη ἄιιν Πξνζνρὴ ὅκσο κὴλ ηπρὸλ θαὶ ηνὺο ὁκηιήζεη θαλεὶο Καὶ θπζηθὰ νἱ

λνζνθόκεο ἀπὸ θόβν κὴλ ηνὺο μεθύγεη ιέμε νὔηε ηὰ ράτδεπαλ Τὸ ἀπνηέιεζκα

θξηθηαζηηθό Καὶ ηὰ ἑπηὰ παηδηὰ κεηὰ ἀπὸ ἕμη κῆλεο πέζαλαλ ηὸ ἕλα κεηὰ ηὸ ἄιιν

(Βι H Remplein Die seelische Entwicklung des Menschen im Kindes- und

Jugendalter Munchen-Basel 1966 ζ129 Αὐηὸ δείρλεη πόζν ζπνπδαία εἶλαη

θνηλσληθόηεηα ηνῦ ἀλζξώπνπ θαὶ πῶο ἀπὸ ηὴ θύζε ηνπ ὁ ἄλζξσπνο ὁκηιεῖ θαὶ ζηὸ

κόιηο γελλεζὲλ βξέθνο Σπκπέξαζκα ὁ ἄλζξσπνο εἶλαη θύζεη θνηλσληθόο Καὶ

78

θνηλσλία ηνπ εἶλαη ζπλεδεδεκέλε κὲ ηὸ ζπλάλζξσπν ἀιιὰ θαὶ κὲ ηὸλ Θεό Χσξὶο ηὴλ

θνηλσληθόηεηα δὲλ κπνξεῖ λὰ δήζεη ζσκαηηθὰ θαὶ πλεπκαηηθά Καὶ ρσξὶο ηὴλ

ἐθπαίδεπζε γηὰ λὰ κλεκνλεύζνπκε ἕλα ἄιιν ζπνπδαῖν παξάγνληα θνηλσληθόηεηαο

δὲλ κπνξεῖ λὰ ἀλαπηπρζεῖ λνεηηθά Ἄξα ηὸ laquoνὐ θαιὸλ εἶλαη ηὸλ ἄλζξσπνλ κόλνλraquo

πνὺ ιέγεη ὁ Θεὸο γηὰ ηὸλ Ἀδὰκ πξὶλ ἀπὸ ηὴ πιάζε ηῆο Δὕαο ζηὴλ Ἁγία Γξαθή εἶλαη

ἀςεπδὴο κάξηπξαο ηῆο θνηλσληθόηεηνο ηνῦ ἀλζξώπνπ Ἀθόκε θαὶ ζηὰ ὄλεηξά ηνπ ὁ

ἄλζξσπνο βιέπεη θαὶ ζπλνκηιεῖ κὲ ἄιινπο ἀλζξώπνπο Καὶ ηὸ ἀζπλείδεηό ηνπ δει

ἐθθξάδεηαη θνηλσληθά ὅπσο θαὶ ζπλείδεζε ηνπ ζ᾽ ὅιεο ηὶο ἐθθάλζεηο ηῆο δσῆο

Βacute Τὰ ὄλεηξα ἀπὸ ζενινγηθὴ ἄπνςε

Γηὰ ηὰ ὄλεηξα γίλεηαη πνιὺο ιόγνο ζηὴλ Ἁγία Γξαθὴ κὲ θύξην πξόζσπν ηὸλ

Ἰσζὴθ ηὸλ Πάγθαιν γπηὸ ηνῦ Παηξηάξρε Ἰαθώβ ηὸλ ὁπνῖν θθιεζία καο

θαηέηαμε ζηὴ ρνξεία ηῶλ Ἁγίσλ θαὶ ηειεῖηαη κλήκε ηνπ κὲ ηὴλ ἔλαξμε ηῆο Μ

βδνκάδνο δει ζηνὺο πξώηνπο Νπκθίνπο ηὸ βξάδπ ηῆο Κπξηαθῆο ησλ Βαΐσλ ὄρη

βέβαηα ἄκεζα γηὰ ηὰ ὄλεηξα πνὺ εἶδε ἀιιὰ γηὰ ηὴλ ἁγλόηεηά ηνπ laquoἈιι᾽ αὐηὸο

θαηαιηπὼλ ηὸλ ρηηῶλα ἔθπγε ηὴλ ἁκαξηίαλ θαὶ γπκλὸο νὐθ ᾐζρύλεην ὡο νἱ

πξσηόπιαζηνη πξὸ ηῆο παξαθνῆοraquo Ἔηζη ςάιινκελ ηὴ Μ βδνκάδα γηὰ λὰ

πξνζζέζνπκε laquoαὐηνῦ ηαῖο ἱθεζίαηο Χξηζηὲ ὁ Θεόο ἐιέεζνλ κᾶοraquo

Ὡο γλσζηόλ ὁ Ἰσζὴθ πέξαζε ζηὴλ ἱεξὰ ἱζηνξία γηὰ ηὰ ὄλεηξα πνὺ εἶδε αὐηὸο

γηὰ ηὸλ ἑαπηόλ ηνπ θαὶ ηὰ ἀδέιθηα ηνπ θαὶ ηνὺο γνλεῖο ηνπ θαὶ θπξίσο γηὰ ηὰ ὄλεηξα

πνὺ εἶδε ὁ Φαξαώ θαὶ ἑξκήλεπζε ὁ ἴδηνο θαὶ ἔγηλε ἄξρσλ ηῆο Αἰγύπηνπ θαὶ ἔζσζε

ηὴλ νἰθνγέλεηά ηνπ ἀπὸ ηὴλ πεῖλα

Ὁ Ἰσζὴθ εἶλαη ὁ ἑλδέθαηνο γπηὸο ηνῦ Παηξηάξρνπ Ἰαθώβ ηὸλ ὁπνῖνλ

ἀγαπνῦζε πνιὺ ὁ παηέξαο ηνπ θαὶ ηὸλ δήιεπαλ ηὰ ἀδέιθηα ηνπ Ὅηαλ κάιηζηα ὁ ἴδηνο

εἶδε δύν ὄλεηξα θαὶ ηὰ δηεγήζεθε ζηὸλ παηέξα ηνπ θαὶ ζηὰ ἀδέιθηα ηνπ κὲ

πεξηερόκελν ὅηη αὐηὸο ζὰ βαζηιεύζεη θαὶ αὐηνὶ ζὰ πέζνπλ λὰ ηὸλ πξνζθπλήζνπλ

ηόηε αὐηνὶ ηὸλ δήιεπζαλ θαὶ ζέιεζαλ λὰ ηὸλ θνλεύζνπλ Σπγθεθξηκέλα εἶδε ὅηη ἦζαλ

ζηνὺο ἀγξνύο θαὶ ζέξηζαλ θαὶ ἔθακαλ δεκάηηα Τὸ δηθό ηνπ ηὸ δεκάηη ζηάζεθε ὄξζην

θαὶ ηὰ δεκάηηα ηῶλ ἀδειθῶλ ηνπ ἔπεζαλ θαὶ πξνζθύλεζαλ ηὸ δηθό ηνπ Δἶδε ἐπίζεο

θαὶ δεύηεξν ὄλεηξν θαηὰ ηὸ ὁπνῖν ὁ ἥιηνο ζειήλε θαὶ ἕλδεθα ἄζηξα ἔπεζαλ θαὶ

πξνζθύλεζλ ηὸ δηθό ηνπ ἄζηξν Ὅηαλ ἄθνπζε ηὸ ὄλεηξν αὐηὸ ὁ παηέξαο ηνπ

δηεξσηήζεθε ιέγσλ ηί εἶλαη αὐηά παηδί κνπ κήπσο κεηέξα ζνπ θαὶ ἐγὼ θαὶ ηὰ

ἀδέιθηα ζνπ ζὰ πέζνπκε λὰ ζὲ πξνζθπλήζνπκε Τὰ ἀδέιθηα ηνπ ηὸλ δήιεπζαλ θαί

ἐλῷ ηνὺο πήγαηλε θαγεηὸ ζηνὺο ἀγξνύο πνὺ δνύιεπαλ ζθέθζεθαλ λὰ ηὸλ

ζθνηώζνπλ θαὶ λὰ πνῦλ ζηὸλ παηέξα ηνπο ὅηη ηὸλ ἔθαγαλ ηὰ ἄγξηα ζεξία Τειηθὰ

ἐπηθξάηεζε ἄπνςε λὰ ηὸλ πνπιήζνπλ ζηνὺο ἐκπόξνπο πνὺ πήγαηλαλ ζηὴλ Αἴγππην

θαὶ ζηὸλ παηέξα ηνπ εἶπαλ ὅηη ηὸλ ἔθαγαλ ηὰ ἄγξηα ζεξία θαὶ ὁ παηέξαο ηνπ ηὸλ

ἔθιαπζε πηθξῶο

Ὁ Ἰσζὴθ πνπιήζεθε ζηὴλ Αἴγππην ζηὸλ Πεηεθξῆ ηνῦ ὁπνίνπ γπλαίθα

ζέιεζε λὰ ἔρεη ζρέζεηο καδί ηνπ γηαηί ἦηαλ πνιὺ ὄκνξθνο Αὐηὸο ὅκσο ὅπσο ιέγεη ὁ

ὑκλῳδὸο ηνῦ Νπκθίνπ laquoθαηαιηπὼλ ηὸλ ρηηῶλα ἔθπγε ηὴλ ἁκαξηίαλ θαὶ γπκλὸο νὐθ

79

ᾐζρύλεην ὡο νἱ πξσηόπιαζηνη πξὸ ηῆο παξαθνῆοraquo Ὁ Πεηεθξῆο παξ᾽ ὅηη δὲλ

πίζηεπζε ζηὴ γπλαῖθά ηνπ ὅκσο ἔζηεηιε ηὸλ Ἰσζὴθ ζηὴ θπιαθή Ἄλζξσπν ζσζηό

πνὺ ηὸλ πξνζηαηεύεη ὁ Θεόο ὄρη κόλν δὲλ ἀθίλεη λὰ ραζεῖ ἀιιὰ ηὸλ ὁδεγεῖ θαὶ ζὲ

κεγάιν ἀμίσκα Καὶ ζηὴλ πεξίπησζε αὐηὴ κέζσ ὀλείξσλ πνὺ εἶδαλ δπὸ

ζπκθπιαθηζκέλνη ηνπ ηὰ ὁπνῖα πξαγκαηνπνηήζεθαλ ἀθξηβῶο ὅπσο ηὰ ἐμήγεζε

Ὅηαλ θαὶ ὁ ἴδηνο ὁ Φαξαὼ εἶδε ηὰ πεξίθεκα δύν ὄλεηξα λὰ βγαίλνπλ ἀπὸ ηὸλ Νεῖιν

ἑπηὰ παρὲο ἀγειάδεο θαὶ ἔπεηηα ἑπηὰ ἰζρλέο νἱ ὁπνῖεο θαηαπίλνπλ ηὶο παρέο θαὶ

ἔπεηηα ἑπηὰ παρηὰ ζηάρπα θαὶ ἀθνινύζσο ηὰ ἑπηὰ ἰζρλά ηα ὁπνῖα θαηαπίλνπλ ηὰ

παρηά θαὶ θαλεὶο δὲλ κπόξεζε λὰ ηὰ ἐμεγήζεη ὁ Ἰσζὴθ ἔδσζε ηὶο ζσζηὲο πεηζηηθὲο

ἐμεγήζεηο Δἶπε ζηὸλ Φαξαὼ ὅηη ζὰ ἔιζνπλ ἑπηὰ πινύζηα ρξόληα κὲ πνιιὰ

εἰζνδήκαηα θαὶ ζὰ ἀθνινπζήζνπλ ἑπηὰ ρξόληα πείλαο Σπκβνύιεπζε κάιηζηα ηὸλ

Φαξαὼ λὰ θάλεη ἀπνζῆθεο ζηὰ ρξόληα ηῆο εὐθνξίαο γηὰ λὰ κὴ πεηλάζνπλ ηὰ ρξόληα

ηῆο δπζηπρίαο Ὁ Φαξαώ πνὺ ἐλζνπζηάζηεθε ἀπὸ ηὶο ἐμεγήζεηο ἔθακε ηὸλ Ἰσζὴθ

δεύηεξν ἄξρνληα ηῆο Αἰγύπηνπ

Ἡ πεῖλα ὅκσο ἔθηαζε ὡο ηὴλ Παιαηζηίλε θαὶ ὁ Παηξηάξρεο Ἰαθὼβ ἔζηεηιε ηὰ

παηδηά ηνπ ζηὴλ Αἴγππην γηὰ λὰ ἀγνξάζνπλ ζηηάξη Ἔηζη ηὰ ἀδέιθηα ηνπ ἔπεζαλ θαὶ

πξνζθύλεζαλ ηὸλ ἀδειθό ηνπο θαὶ ἀξγόηεξα θαὶ ὁ παηέξαο ηνπ θαὶ κὲ αὐηὸ ηὸλ

ηξόπν πξαγκαηνπνηήζεθαλ ηὰ ὄλεηξα ηνῦ Ἰσζὴθ ηνῦ Παγθάινπ

Ἡ θθιεζία καο ηηκᾷ θαὶ πξνβάιιεη ηὴλ ἁγλόηεηα ηνῦ Ἰσζήθ ὡο πξόηππν

πξὸο κίκεζε Πξνβάιιεη ὅκσο θαὶ ὡο πξόηππν κεηαλνίαο ηὴλ πόξλε πνὺ κεηαλνεῖ

θαὶ ἀιείθεη ηὰ πόδηα ηνῦ Ἰεζνῦ ὅπσο θαὶ ηὸλ ιεζηή πνὺ κεηαλνεῖ θαὶ ιέγεη ζηὸλ

Ἰεζνῦ ηὸ laquoκλήζζεηί κνπ ἐλ ηῇ βαζηιείᾳ Σνπraquo

Ὅια αὐηὰ δειώλνπλ ὅηη ὁ Παλάγαζνο Θεὸο ἀκείβεη ηνὺο θαινὺο ἀλζξώπνπο

θαὶ αὐηνύο πνὺ κεηαλννῦλ κὲ πνιινὺο θαὶ πνηθίινπο ηξόπνπο ἀθόκε θαὶ κὲ ὄλεηξα

ὅπσο εἶδε ὁ Ἰσζήθ θαὶ θθιεζία καο ηὸλ θαηαηάζζεη κεηαμύ ησλ ἁγίσλ ὡο

πξόηππν ἁγλόηεηνο

4

copy Eκδόσεις ^Αγία Tαϊσία Σύmicroης 15 2044 Στρόβολος Λευκωσία Kύπρος τ +357 22 814777 φ +357 22 321342 e vaslogoscynet wwwchrvascom copy Saint Taisia Publications 15 Symis Street 2044 Strovolos Lefkosia Cyprus t +357 22 814 777 f +357 22 321 342 e vaslogoscynet wwwchrvascom Α΄ oumlκδοση Αucircγουστος 2013 ISBN 978-9963-9840-7-7 Στοιχειοθεσία - σελίδωση Εκδόσεις ^Αγία Ταϊσία Εκτύπωση Photogramma Ltd Λευκωσία Τηλ 22 433832 Σχεδιασmicroeς acircξωφύλλου π ΧρEacuteστος Γρηγορίου Διορθώσεις κειmicroένων Μενέλαος Χριστοδούλου Απαγορεύεται trade agraveναδηmicroοσίευση microέρους j notλου τοUuml παρόντος χωρdς τcν ocircδεια τοUuml acircκδότου

5

Εumlς τοfς σεβαστούς microου καθηγητbς ΧρEacuteστο Βάντσο π Αθανάσιο Γκίκα

καd π Σπυρίδωνα Αντωνίου

6

7

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Aπe microικρeς microοUuml ocircρεσε νa microελετ΅ τοfς agraveνθρώπους νa παρατηρ΅ τdς κινήσεις τe βλέmicromicroα τa λόγια καd γενικa τcν notλη συmicroπεριφορά τους Aπe τa acircξωτερικa φαινόmicroενα πίστευα καd πιστεύω notτι microπορεOuml κανεdς νa διίδFη τeν acircσωτερικe κόσmicroο τοUuml συνανθρώπου του permilIσως καd microb αeacuteτe τeν τρόπο νa microπορFEacute νa τeν βοηθήσ Fη καλύτερα Πάντοτε πιστεύω acircπίσης notτι iuml Θεeς microεριmicroν divideAuml γιa τeν κάθε ocircνθρωπο ξεχωριστά trade οumlκονοmicroία τοUuml ΘεοUuml acircπίσης καθοδηγεOuml τa βήmicroατα τοUuml κάθε agraveνθρώπου

^H microελέτη αeacuteτc εrναι trade πρώτη στc σειρά ποf πραγmicroατοποιήθηκε στa πλαίσια τ΅ν microεταπτυχιακ΅ν microελετ΅ν στe microάθηmicroα ποιmicroαντικc ψυχολογία microb σύmicroβουλο καθηγητc τeν κ ΧρEacuteστο Βάντσο τeν iumlποOumlο καd θερmicroa εeacuteχαριστ΅ Αρχικa οicirc τέσσερεις αeacuteτbς microελέτες γιa τeν Φρόυντ Γιούγκ Αντλερ καd Φρaνκλ qταν agraveνεξάρτητες agraveργότερα notmicroως agraveφοUuml εrχαν κοινe θέmicroα τe ugraveνειρο τdς eumlνοποίησα σb microία eumlνιαία microελέτη

Στe σηmicroεOumlο αeacuteτe θa brvbarθελα νa εeacuteχαριστήσω τeν πρόεδρο τοUuml τmicroήmicroατος ΠοιmicroαντικEacuteς καd ΚοινωνικEacuteς Θεολογίας κ XρEacuteστο Oumlκονόmicroου τeν σεβασmicroιώτατο Mητροπολίτη Tυρολόης καd Σερεντίου κύριο Παντελεήmicroονα ^Pοδόπουλο τeν π Νικόδηmicroο Σκρέτα καd τeν κ Θεόδωρο Γιάγκου γιa τdς πολύτιmicroες συmicroβουλbς καd τcν καθοδήγηση ποf microοUuml παρεOumlχαν στe δύσκολο oumlργο τEacuteς acircπιστηmicroονικEacuteς acircργασίας Eeacuteχαριστ΅ acircπίσης τοfς συmicroφοιτητές microου ποf microb τcν πολύτιmicroη συζήτηση στe microάθηmicroα καθgς καd microb τe ζεστe καd φιλικe περιβάλλον βοήθησαν στcν frac12λοκληρωmicroένη καd σφαιρικc agraveντιmicroετώπιση τ΅ν διαφόρων θεmicroάτων ποf agraveναλύονται στcν παροUumlσα microελέτη Θa brvbarθελα acircπίσης νa εeacuteχαριστήσω τeν πανιερώτατο microητροπολίτη Κύκκου καd Τηλλυρίας κκ Νικηφόρο γιa τcν πατρικc agraveγάπη καd τe acircνδιαφέρον ποf oumlδειξε καd δείχνει στe πρόσωπό microου τeν microακαριστe π Bασίλειο Παπαφώτη ποf frac12ς καθηγητής microου στe Λύκειο microοUuml γνώρισε ugraveχι microόνο τc θύραθεν παιδεία agraveλλa microοUuml oumlδωσε καd τa πρ΅τα oumlmicroπρακτα παραδείγmicroατα καλοUuml κagraveγαθοUuml agraveνθρώπου καd σωστοUuml χριστιανοUuml καθgς acircπίσης καd τeν agraveγαπητe γλωσσολόγο κ Mενέλαο Xριστοδούλου γιa τcν πολύτιmicroη συmicroβολή του στdς διορθώσεις τ΅ν κειmicroένων Θεωρ΅ ugraveχι ecircπλa καθEacuteκον καd bullποχρέωσή microου agraveλλa καd βαθύτατη αeacuteθόρmicroητη παρόρmicroηση νa εeacuteχαριστήσω τοfς καθηγητbς κ XρEacuteστο Bάντσο π Αθανάσιο Γκίκα καd π Σπυρίδωνα

8

Αντωνίου γιa τcν acircπιστηmicroονικc τους καθοδήγηση καθgς καd γιa τcν agraveγάπη microb τcν iumlποία περιέβαλαν agraveπe τcν πρώτη στιγmicroc τe πρόσωπό microου Εeacuteχαριστ΅ acircπίσης τeν agraveρχιmicro Φώτιο Ιωακεdmicro γιa τdς πολύτιmicroες συmicroβουλbς καd διορθώσεις τdς iumlποOumlες oumlκανε στdς acircπιστηmicroονικές microου acircργασίες καθgς καd τeν agraveνεψιό microου Μάριο Θουκυδίδη γιa τdς διορθώσεις καd παρατηρήσεις του Τέλος θa brvbarθελα νa εeacuteχαριστήσω τeν πνευmicroατικό microου πατέρα Σάββα Σταυροβουνιώτη γιa τc στήριξη καd καθοδήγηση ποf microοUuml παρέσχε notλα αeacuteτa τa χρόνια κατa τa iumlποOumlα acircκπονοUumlσα τc διπλωmicroατικc acircργασία καθgς καd τc διδακτορικc διατριβή Δρ Xριστόδουλος Bασιλειάδης Πέmicroπτη 15 Αeacuteγούστου 2013 ^Η Κοίmicroηση της ^Υπεραγίας Θεοτόκου

9

ΠEPIEXOMENA ΠΡΟΛΟΓΟΣ 7 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 9 ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ 11 BIBΛIOΓPAΦIA 13 1 ^Eλληνόγλωσσα 13 2 Ξενόγλωσσα 14 EIΣAΓΩΓH 15 KEΦAΛAIO ΠPΩTO Απόψεις τοUuml Σίγκmicroουντ Φρόυντ γιa τa ugraveνειρα 21 KEΦAΛAIO ΔΕΥΤΕΡΟ Απόψεις τοUuml Kaρλ Γιοfγκ γιa τa ugraveνειρα bullπe τe πρOumlσmicroα τοUuml ecircγίου Iωάννου Σιναΐτου 31 KEΦAΛAIO ΤΡΙΤΟ Απόψεις τοUuml permilAλφρεντ permilAντλερ γιa τa ugraveνειρα 51 KEΦAΛAIO ΤΕΤΑΡΤΟ Απόψεις τοUuml Bίκτωρ Φρaνκλ γιa τa ugraveνειρα 59 ΣYMΠEPAΣMATA 69 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Χρήστου Βάντσου Τa ugraveνειρα agraveπe ψυχολογικc καd θεολογικc ocircποψη hellip hellip hellip hellip hellip 75

10

11

ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ BEΠEΣ Bιβλιοθήκη ^Eλλήνων Πατέρων καd Eκκλησιαστικ΅ν

Συγγραφέων acircκδ AποστολικEacuteς Διακονίας AθEacuteνα 1955eumlξ

ΘHE Θρησκευτικc καd Hθικc Eγκυκλοπαιδεία AθEacuteναι

1962-1968 PG J-P MIGNE Patrologiae cursus completus series

Graeca Paris - Montrouge 1857 ndash 1866 (τόmicroοι 161)

12

13

BIBΛIOΓPAΦIA A ^Eλληνόγλωσσα ΑΝΤΛΕΡ Ψυχολογία permilAντλερ permilAλφρεντ ^H agraveτοmicroικc ψυχολογία στe σχολεOumlο

(microτφρ KατερOumlνα Λιάπτση) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1990 ΑΝΤΛΕΡ Γνώση permilAντλερ permilAλφρεντ ^H γνώση τEacuteς ζωEacuteς (microτφρ Γιώργου

Tσαmicroπουράκη) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1978 ΒΑΝΤΣΟΥ Ψυχολογία Bάντσου Xρήστου Θέmicroατα ΠοιmicroαντικEacuteς Ψυχολογίας

Θεσσαλονίκη 1990 ΒΑΝΤΣΟΥ Ψυχολογία Β΄ Bάντσου Xρήστου Θέmicroατα ΠοιmicroαντικEacuteς

Ψυχολογίας τ B΄ Θεσσαλονίκη χχ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗ Αναmicroνήσεις Βασιλειάδη Χριστοδούλου Αναmicroνήσεις agraveπe τeν

agraveγ΅να τEacuteς ΕΟΚΑ τ΅ν Θεοδόση Παπαχριστοδούλου Μιχάλη Ρωσσίδη καd Βασίλη Βασιλειάδη acircκδ ^Αγία Ταϊσία Λευκωσία 2005

ΓIOYΓK Aναλυτική Γιοfγκ K Γ Aναλυτικc ψυχολογία (microτφρ Πην ^Iεροmicroνήmicroονος) acircκδ Γκοβόστη 1942

ΓIOYΓK Aγωγή Γιοfγκ K Γ Aναλυτικc ψυχολογία καd agraveγωγc τοUuml παιδιοUuml (microτφρ Mαρία Aγγελίδου) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1991

ΓIOYΓK permilAνθρωπος Γιοfγκ K Γ permilAνθρωπος καd ψυχc (microτφρ Γιώργου BαmicroαλEacute) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1974

ΓIOYΓK Ψυχοθεραπεία Γιοfγκ K Γ Bασικbς agraveρχbς τEacuteς ψυχοθεραπείας (microτφρ Λευτέρης Aναγνώστου) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1990

ΓIOYΓK permilOνειρα Γιοfγκ K Γ Eumlσαγωγc στcν eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρων (microτφρ K Δόλκας) acircκδ Iάmicroβλιχος ΑθEacuteνα 1997

ΓIOYΓK Ψυχολογία Γιοfγκ K Γ Eumlσαγωγc στcν Ψυχολογία (microτφρ ^Eλένη Παπαδοπούλου) acircκδ Iάmicroβλιχος ΑθEacuteνα 1994

ΓIOYΓK Aνεξερεύνητος Γιοfγκ K Γ ^O agraveνεξερεύνητος eumlαυτeς (microτφρ Θεόδωρος ΣιαφαρικAumlς) acircκδ Iάmicroβλιχος ΑθEacuteνα 1988

ΓIOYΓK Γάmicroος Γιοfγκ K Γ ^O γάmicroος frac12ς ψυχολογικc σχέση (microτφρ Mαρία Aγγελίδου KατερOumlνα Λιάπτση Γι΅ργος BαmicroβαλEacuteς) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1992

ΚΑΡΑΚΟΒΟΥΝΗ permilΟνειρα Kαρακοβούνη Eeacuteαγγέλου Γ Ta ugraveνειρα Tί λέει trade Ψυχολογία ^H θέση τEacuteς Eκκλησίας Aποστολικc Διακονία AθEacuteνα 21996

IΩANNOY KλOumlmicroαξ Iωάννου τοUuml Σιναΐτου KλOumlmicroαξ (εumlσαγωγc-κείmicroενον-microετάφρασις-σχόλια-πίνακες bullπe agraveρχιmicro Iγνατίου) acircκδ ^Iερa Mονc Παρακλήτου Ωρωπός AττικEacuteς 81999

ΦΡΟΫΝΤ permilΟνειρο Φρόυντ Σίγκmicroουντ Te ugraveνειρο 1901 Mb 20 εumlκαστικa σχόλια (microτφρ Λευτέρης Aναγνώστου) acircκδ NEacuteσος AθEacuteνα 2000

ΦΡΟΫΝΤ Ψυχανάλυση Φρόυντ Σίγκmicroουντ Bασικbς agraveρχbς τEacuteς ψυχανάλυσης (microτφρ T KοσmicroAuml) acircκδ Δίοδος AθEacuteνα χχ

ΦΡΟΫΝΤ ^Ερmicroηνεία Φρόυντ Σίγκmicroουντ ^H eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρων (microτφρ Λευτέρης Aναγνώστου) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1995

ΦΡΟΫΝΤ Τηλεπάθεια Φρόυντ Σίγκmicroουντ permilOνειρο καd τηλεπάθεια (microτφρ Γι΅ργος Tσαmicroπουράκης) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1983

14

ΣΩΦΡΟΝΙΟΥ Σιλουανός Σωφρονίου agraveρχιmicroανδρίτη ^O neAγιος Σιλουανeς iuml Aθωνίτης (microτφρ agraveπe τa Pωσσικά) ^Iερa Mονc Tιmicroίου Προδρόmicroου permilEσσεξ Aγγλίας 21988

FABRY Λογοθεραπεία Fabry Joseph B Λογοθεραπεία (microτφρ Kίκα Xριστοφίδου) acircκδ ^Eπτάλοφος 1978

FABRY Ασυνείδητο Fabry Joseph B ^O Θεeς τοUuml agraveσυνειδήτου (microτφρ Παναγιώτη καd Eeacuteδοκίας Περσιάνη) acircκδ Tαmicroασός 1980

FRANKL Νόηmicroα Frankl Viktor E Aναζητ΅ντας νόηmicroα ζωEacuteς καd acircλευθερίας σ leνα στρατόπεδο συγκεντρώσεως (microτφρ Tάκη X Eeacuteδόκα Kίκας Δ Xριστοφίδου) acircκδ Tαmicroασός 41979

FRANKL Ασυνείδητο Frankl Viktor E ^O Θεeς τοUuml agraveσυνειδήτου (microτφρ Παναγιώτη καd Eeacuteδοκίας Περσιάνη) acircκδ Tαmicroασός 1980

FRANKL Ψυχοθεραπεία Frankl Viktor E Ψυχοθεραπεία καd ^Yπαρξισmicroeς (^H Λογοθεραπεία στcν πράξη) (microτφρ-σχόλια Mαίρη Π Σταύρου) Tαmicroασός χχ

B Ξενόγλωσσα Charles Rycroft A critical Dictionary of Psychoanalysis Penguin Books 1972 James Drever A Dictionary of Psychology revised by Harvey Wallerstein

Penguin Books 1971 Viktor E Frankl The Will to Meaning Foundations and Applications of

Logotherapy expanded edition 1988

15

EIΣAΓΩΓH

^H Ψυχολογία εrναι trade acircπιστήmicroη ποf microελετdivideAuml τa ψυχικa φαινόmicroενα τοUuml agraveνθρώπου Aναπτύχθηκε frac12ς acircπιστήmicroη κυρίως agraveπe τdς agraveρχbς τοUuml περασmicroένου αumlώνα ^H ψυχολογία τοUuml βάθους εrναι leνα παρακλάδι τEacuteς Ψυχολογίας ποf agraveσχολεOumlται microb τe agraveσυνείδητο τοUuml agraveνθρώπου ^Ως σχολή trade ψυχολογία τοUuml βάθους acircγκαινιάστηκε agraveπe τeν Γερmicroανe ψυχολόγο Σίγκmicroουντ Φρόυντ καd τοfς microαθητές του ^O Σίγκmicroουντ Φρόυντ γεννήθηκε στe Φράιβεργκ τEacuteς Aeacuteστρίας τe 1856 permilEζησε τe microεγαλύτερο microέρος τEacuteς ζωEacuteς του στc Bιέννη notπου πEacuteρε τe δίπλωmicroά του στcν Iατρικc τe 1881 Σπούδασε acircπίσης umlατρικc καd στe Παρίσι notπου bullπEacuteρξε microαθητcς τοUuml Σαρκώ iuml iumlποOumlος εrχε καταλήξει στcν ocircποψη notτι bullστερικa συmicroπτώmicroατα microπορεOuml νa ccedilφείλονται σb παθογενετικbς παραστάσεις τEacuteς ψυχEacuteς τdς iumlποOumlες acircθεράπευε microε τcν asympπνωση ^Ο Φρόυντ agraveσχολήθηκε microb τcν bullποβολc σb κατάσταση asympπνωσης καd βασίστηκε στc θεωρία τοUuml Mπρόυερ σύmicroφωνα microb τcν iumlποία iuml bullπνωτιζόmicroενος εrναι σb θέση νa διηγηθFEacute τa αeuroτια τEacuteς παθολογικEacuteς καταστάσεως στcν iumlποία βρίσκεται permilEτσι microb αeacuteτe τeν τρόπο προσδιωρίστηκε trade διάκριση microεταξf agraveσυνειδήτου καd συνειδητοUuml ^O Φρόυντ microετa agraveπe oumlρευνες κατέληξε στe συmicroπέρασmicroα πgς notλες οicirc σκέψεις καd οicirc acircπιθυmicroίες τοUuml agraveνθρώπου ποf δbν icircκανοποιοUumlνται - συνήθως acircπειδc δbν acircναρmicroονίζονται microb τdς κοινωνικbς agraveπαιτήσεις καd εrναι δυσάρεστες - agraveπωθοUumlνται στe agraveσυνείδητο Aπ acircκεOuml παρενοχλοUumlν τc συνείδηση microb τc microορφc νευρώσεων Παρατήρησε microάλιστα πgς πίσω agraveπe τdς νευρωτικbς microορφbς συmicroπεριφορAumlς καd τdς ποικιλόmicroορφες bullστερίες κρύβονται διάφορα σεξουαλικEacuteς φύσεως agraveπωθηmicroένα Γύρω στe 1900 iuml Φρόυντ acircγκαταλείπει τc microέθοδο τοUuml bullπνωτισmicroοUuml καd acircγκαινιάζει microb τeν προσωπικe διάλογο τcν agraveνάκληση τ΅ν agraveναmicroνήσεων καd τcν αeacuteτόmicroατη acircξήγηση τ΅ν συνειρmicro΅ν Bοήθησε στcν yenδρυση τοUuml ΔιεθνοUumlς ΨυχαναλυτικοUuml Συνδέσmicroου (International Psychoanalytic Association) τe 1910 microαζd microb τοfς Oyγκεν Mπλόουερ Kaρλ Γιοfγκ καd permilAλφρεντ permilAντλερ Aργότερα iuml Γιοfγκ καd iuml permilAντλερ acircγκατέλειψαν τeν Σύνδεσmicroο agraveφοUuml εrχαν διαφωνήσει microb τc θεωρία τοUuml Φρόυντ γιa

16

τc σεξουαλικc προέλευση τ΅ν ψυχολογικ΅ν φαινοmicroένων ^O Φρόυντ acircπέmicroεινε στdς θεωρίες του καί παρ notλη τcν agraveντίσταση ποf συνάντησε yenδρυσε καd acircξέδωσε διάφορα ψυχιατρικa περιοδικά Δίδαξε γιa τριάντα περίπου χρόνια στe Πανεπιστήmicroιο τEacuteς Bιέννης Kλήθηκε acircπίσης νa διδάξFη καd σb ocircλλα πανεπιστήmicroια permilEζησε microb τc γυναOumlκά του καd τa leξι παιδιά του στcν Aeacuteστρία permilEφυγε agraveπe τc Bιέννη microετa τcν κατάληψη τEacuteς Aeacuteστρίας agraveπe τeν Xίτλερ acircπειδc qταν eumlβραϊκEacuteς καταγωγEacuteς Πέθανε στcν Aγγλία στa 1939 laquo^O euroδιος iuml Φρόυντ oumlmicroεινε σb notλη του τc ζωc agravemicroετακίνητα προσηλωmicroένος στdς θεωρίες ποf διατύπωσε στe βιβλίο του ldquo^Eρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρωνrdquo καθgς καd στe βιβλίο του ldquoTρεOumlς microελέτες γιa τc θεωρία τEacuteς σεξουαλικότηταςrdquo Aeacuteτa τa δύο oumlργα διαπνέουν notλο τe microετέπειτα oumlργο τουraquo1 Στe δεύτερο κεφάλαιο τEacuteς παρούσης microελέτης acircπιχειροUumlmicroε microιa σύγκριση τ΅ν θέσεων τοUuml Κaρλ Γιοfγκ καd τοUuml ecircγίου Ιωάννου τοUuml Σιναΐτου ^Ο ^Eλβετeς ψυχολόγος Kaρλ Γκούσταφ Γιοfγκ bullπEacuteρξε leνας agraveπe τοfς κυριώτερους microαθητές τοUuml Φρόυντ Στcν agraveρχc iuml Γιοfγκ agraveκολουθοUumlσε τeν Φρόυντ στc φιλοσοφία καd στdς microεθόδους agraveλλa agraveργότερα διαφώνησε microαζί του σb πολλa σηmicroεOumlα

^Ο plusmnγιος Ιωάννης iuml Σιναΐτης oumlζησε κατa τeν 6ο microX αuml΅να στcν περιοχc τοUuml ΣινAuml permilEγραψε τe κορυφαOumlο oumlργο ποf φέρει τeν τίτλο laquoKλOumlmicroαξraquo Kατa τc δική microας acircκτίmicroηση iuml notσιος Iωάννης notπως βλέπουmicroε στeν βίο του εrναι agraveπe τοfς πρώτους agraveνθρώπους ποf χρησιmicroοποιοUumlν acircπιστηmicroονικbς microεθόδους στc συγγραφc eumlνeς oumlργου notπως trade κωδικοποίηση Aναφέρει στeν βίο του notτι laquoπολλa πρe τοUuml asympπνου ηucircχετο καd δελτία κατέταττεraquo ^H διατριβή του αeacuteτc microάλιστα διήρκεσε σαράντα iumlλόκληρα χρόνια Kαd τe πιe σηmicroαντικe agraveκόmicroη εrναι τe γεγονeς notτι acircκεOumlνα ποf oumlγραφε qταν τe agraveπαύγασmicroα τEacuteς acircmicroπειρίας του hAς σηmicroειώσουmicroε acircδ΅ τc σηmicroαντικότητα τοUuml γεγονότος notτι παρόλον notτι iuml Γιοfγκ δbν qτο γνώστης acircξ notσων γνωρίζουmicroε τEacuteς Oρθόδοξης microυστικEacuteς θεολογίας τ΅ν νηπτικ΅ν Πατέρων acircν τούτοις τa πορίσmicroατα στa iumlποOumlα καταλήγει oumlρχονται νa acircπισφραγίσουν καd acircπιβεβαιώσουν τa notσα βιώνουν καd acircκφράζουν διa τEacuteς γραφίδας τους οicirc agraveσκητικοd πατέρες Γι αeacuteτe καd πρέπει

1 ΦΡΟΥΝΤ ^Ερmicroηνεία σ 11

17

νa δοUumlmicroε τeν ψυχολόγο Κaρλ Γιοfγκ bullπe τe πρOumlσmicroα τοUuml agraveνθρωπίνως acircπιστητοUuml ποf φτάνει σb κάποια πορίσmicroατα χωρdς τελικa νa microπορ FEacute νa σοUuml δώσFη πραγmicroατικc λύτρωση Tόσο iuml Γιούγκ notσο καd iuml neAγιος Iωάννης agraveσχολήθηκαν microb τa ugraveνειρα ^O Γιοfγκ σb notλα του τa συγγράmicromicroατα agraveναφέρεται στa ugraveνειρα καd τa θέτει frac12ς βάση τEacuteς notλης acircmicroβάθυνσής του στe agraveσυνείδητο τοUuml agraveνθρώπου Συγκεκριmicroένα oumlχει συγγράψει καd τe περίφηmicroο oumlργο laquoEumlσαγωγc στcν eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρωνraquo τe iumlποOumlο microεταφράστηκε στcν ^Eλληνικc τe 1997 agraveπe τeν K Δόλκα Kαd τa δύο πρόσωπα τEacuteς microελέτης microας agraveντλοUumlν τa θέmicroατά τους agraveπe τcν acircmicroπειρία τEacuteς euroδιας τEacuteς ζωEacuteς Γι αeacuteτe καd iumlmicroοιάζουν σb πολλa σηmicroεOumlα permilEτσι acircφαρmicroόζεται αeacuteτό ποf συχνa agraveκοUumlmicroε στcν bullmicroνολογία τEacuteς Eκκλησίας microας σb Aπολυτίκιο laquoτcν πρAumlξιν εyρες θεόπνευστε εumlς θεωρίας acircπίβασινraquo ^Eποmicroένως trade microέθοδος ποf καd οicirc δύο χρησιmicroοποιοUumlν εrναι trade agraveναγωγική καd ugraveχι trade acircπαγωγική Aπe τa πολλa παραδείγmicroατα καταλήγουν στc microία καd microοναδικc agraveλήθεια Oicirc πηγές ποf oumlχουmicroε χρησιmicroοποιήσει γιa τe δεύτερο κεφάλαιο εrναι τa γραπτa κείmicroενα τοUuml ^EλβετοUuml ψυχολόγου καθgς καd ocircλλων ψυχολόγων trade KλOumlmicroαξ τοUuml ^Aγίου Iωάννη τοUuml Σιναΐτη agraveλλa καd trade microακροχρόνια πεOumlρα καd microελέτη τEacuteς agraveνθρώπινης ψυχEacuteς ^O neAγιος Iωάννης iuml τEacuteς Kλίmicroακος notπως ccedilνοmicroάζεται θεωρεOumlται iuml πρόδροmicroος τEacuteς ψυχολογίας τοUuml βάθους laquoΣύγχρονοι ψυχολόγοι θαυmicroάζουν τeν συγγραφέα τEacuteς Kλίmicroακος γιa τc βαθύτητα τ΅ν ψυχολογικ΅ν του γνώσεων καd παρατηρήσεων καd διαπιστώνουν notτι τa τελευταOumlα agraveξιόλογα πορίσmicroατα τEacuteς Ψυχολογίας τοUuml βάθους qταν γνωστa στοfς Πατέρες τEacuteς acircρήmicroου (Bλ σχετικ΅ς Iωάννου Kορναράκη Πατερικa βιώmicroατα τEacuteς eumlνδεκάτης œρας Θεσσαλονίκη 1971)raquo2 Στe τρίτο κεφάλαιο agraveσχολούmicroαστε microb τa ugraveνειρα σύmicroφωνα microb τeν ψυχολόγο permilΑλφρεντ permilΑντλερ ^O permilAντλερ γεννήθηκε τe 1870 στc Bιέννη Nωρdς agraveκολούθησε τe umlατρικe acircπάγγελmicroα τe iumlποOumlο acircξάσκησε γιa πολλa χρόνια στc Bιέννη Te 1896 agraveνακηρύχθηκε διδάκτωρ τEacuteς IατρικEacuteς Te 1902 τeν κάλεσε iuml Σίγκmicroουντ Φρόυντ νa εumlσέλθFη στcν iumlmicroάδα microελετ΅ν του στcν πορεία τEacuteς συνεργασίας τους notmicroως iuml permilAλφρεντ permilAντλερ agraveνέπτυξε δικές του agraveπόψεις οicirc iumlποOumlες oumlγιναν agraveφορmicroc γιa agraveνοιχτc regήξη microb

2 ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ σ 7

18

τeν Φρόυντ στa 1911 neIδρυσε νέα σχολή τEacuteς ψυχολογίας τοUuml βάθους ^Ο permilΑντλερ εrναι iuml icircδρυτcς τEacuteς agraveτοmicroικEacuteς ψυχολογίας (Individualpsychologie) ποf agraveντιπαραθέτει microιa ψυχανάλυση στc γενετήσια ψυχανάλυση τοUuml Φρόυντ ^O permilAντλερ agraveσχολήθηκε κατόπιν agraveποκλειστικa microb τcν παραπέρα acircξέλιξη καd διάδοση τEacuteς agraveτοmicroικEacuteς ψυχολογίας microb δικό του κύκλο microαθητ΅ν καd δικό του περιοδικό Σύmicroφωνα microb τc θεωρία τEacuteς agraveτοmicroικEacuteς ψυχολογίας notλες οicirc acircκδηλώσεις τEacuteς ζωEacuteς τοUuml agraveνθρώπου ρυθmicroίζονται agraveπe τe laquoσυναίσθηmicroα τEacuteς microειονεξίαςraquo Aeacuteτe τe συναίσθηmicroα γεννAumlται agraveπe διάφορους λόγους notπως τEacuteς acircλαττωmicroατικότητας τ΅ν σωmicroατικ΅ν ccedilργάνων διαφόρων σωmicroατικ΅ν j πνευmicroατικ΅ν agraveσθενει΅ν τEacuteς κακEacuteς οumlκονοmicroικEacuteς καταστάσεως τEacuteς ταπεινEacuteς κοινωνικEacuteς θέσεως διαφόρων οumlκογενειακ΅ν δραmicroάτων καd δηmicroιουργεOuml κοινωνικa προβλήmicroατα laquoTe παιδίον καd acircν συνεχείdivideα iuml acircνEacuteλιξ προσπαθεOuml νa acircξουδετερώσ Fη καd bullπερνικήσ Fη τe συναίσθηmicroα τοUumlτο δι agraveντιWregόπου acircφέσεως καd iumlρmicroEacuteς πρeς acircπικράτησιν διa τEacuteς τάσεως πρeς acircπιβολcν καd agraveπόκτησιν bullπεροχEacuteς oumlναντι τ΅ν ocircλλων ^H iumlρmicroc λοιπeν πρeς acircπικράτησιν εrναι trade κινητήριος δύναmicroις τEacuteς ζωEacuteς τοUuml agraveνθρώπου καd trade γενεσιουργeς αumlτία τ΅ν πολιτιστικ΅ν acircκδηλώσεωνraquo3 Aπe τe 1925 ταξίδευε συχνa στcν Amicroερική δίνοντας διαλέξεις καd διδάσκοντας στa πανεπιστήmicroια Te 1927 oumlγινε καθηγητcς τοUuml Πανεπιστηmicroίου Kολούmicroπια τEacuteς Nέας ^Yόρκης Aπe τe 1929 microέχρι τοUuml θανάτου του διετέλεσε καθηγητcς τEacuteς umlατρικEacuteς ψυχολογίας στe Long Island of Medecine τEacuteς Nέας ^Yόρκης Te 1935 acircγκαθίσταται iumlριστικa στcν Amicroερική Στcν Amicroερικc acircπιφυλάχθηκε στcν agraveτοmicroικc ψυχολογία του microεγάλη προσοχc καd agraveναγνώριση microέχρι σήmicroερα Πέθανε τe 1937 σb tradeλικία 67 χρόνων κατa τc διάρκεια eumlνeς ταξιδιοUuml microb σκοπe τcν πραγmicroατοποίηση διαλέξεων στe Amicroπερντcν (Aberdeen) τEacuteς Σκωτίας Kυριώτερα oumlργα τοUuml permilAλφρεντ permilAντλερ εrναι τa eumlξEacuteς laquoΠερd τοUuml νευρωτικοUuml χαρακτήραraquo laquoΠράξη καd θεωρία τEacuteς agraveτοmicroικEacuteς ψυχολογίαςraquo laquoAνθρωπογνωσίαraquo laquoΠροβλήmicroατα τEacuteς

3 ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΥ permilΑντλερ permilΑλφρεντ ΘΗΕ τ 2 στ 952

19

νευρώσεωςraquo laquo^H acircκπαίδευση τ΅ν παιδι΅νraquo καd laquoTe νόηmicroα τEacuteς ζωEacuteςraquo ΘεωροUumlmicroε notτι trade θεωρία τEacuteς agraveτοmicroικEacuteς ψυχολογίας τοUuml permilAλφρεντ permilAντλερ περιέχει στοιχεOumlα agraveλήθειας agraveλλa εrναι microονοmicroερής ^Eρmicroηνεύει microόνο microερικbς agraveπe τdς acircνέργειες καd δραστηριότητες τοUuml agraveνθρώπου agraveλλa agraveδυνατεOuml νa eumlρmicroηνεύσFη notλες τdς πτυχbς τοUuml agraveνθρωπίνου πολιτισmicroοUuml ^H τάση νa θέλFη iuml ocircνθρωπος νa agraveναδειχθFEacute εrναι agraveναmicroφίβολα microιa agraveπe τdς κινητήριες δυνάmicroεις τοUuml agraveνθρώπου agraveλλa δbν εrναι microόνο αeacuteτή Eκτeς agraveπe τοfς ψυχολόγους acircπιστήmicroονες τοUuml δεύτερου microισοUuml τοUuml 19ου αumlώνα καd τοUuml πρώτου microισοUuml τοUuml 20οUuml κυρίως δύο ocircλλοι πρdν agraveπe αeacuteτοfς microίλησαν γιa τa ugraveνειρα ^O ΣοUumlmicroπερτ τeν iumlποOumlο σχεδeν κανένας δbν τeν ξέρει agraveναγνώρισε στa ugraveνειρα τοUuml agraveνθρώπου τcν agraveντανάκλαση τEacuteς προσωπικότητάς του Στcν acircποχc τοUuml ΓκαOumlτε acircπίσης iuml Λίχτενmicroπεργκ διατύπωσε τc σκέψη πgς agraveπe τa ugraveνειρα microποροUumlmicroε νa καταλάβουmicroε καλύτερα τeν χαρακτEacuteρα eumlνeς agraveνθρώπου παρa agraveπe τc συmicroπεριφορά του4 Στe τέταρτο κεφάλαιο agraveσχολούmicroαστε microb τa ugraveνειρα σύmicroφωνα microb τeν Βίκτωρ Φράνκλ ^O Tζόζεφ Φάmicroπρυ εrναι iuml συγγραφέας τοUuml βιβλίου laquoΛογοθεραπείαraquo τe iumlποOumlο περιέχει leνα σύστηmicroα acircφαρmicroογEacuteς της καd agraveναζητήσεως νοήmicroατος στc ζωή σύmicroφωνα microb τc θεωρία τοUuml καθηγητEacute Bίκτωρ Φράνκλ Aναφερόmicroενος λοιπeν iuml Φάmicroπρυ στa παιδικά του χρόνια σηmicroειώνει τe γεγονeς notτι microεγάλωσε σb microιa πόλη notπου trade θρησκεία εrχε καταντήσει ν agraveποδίδFη microοmicroφc στοfς ^Eβραίους γιa τe κάθε κακό ποf συνέβαινε agraveπe τeν θάνατο τοUuml IησοUuml frac12ς τcν agraveνεργία Πάντοτε τοUuml φαινόταν σaν τραγικc εumlρωνεία τe γεγονeς notτι οicirc ^EβραOumlοι οicirc iumlποOumlοι bullπEacuteρξαν οicirc πρ΅τοι ποf microb agraveρκετc φαντασία agraveντικατέστησαν τdς θυσίες agraveνθρώπων microb θυσίες τράγων oumlγιναν οicirc euroδιοι οicirc agraveποδιοποmicroπαOumlοι τράγοι5

4 ΑΝΤΛΕΡ Ψυχολογία σ 75 5 Βλ FABRY Λογοθεραπεία σ 35

20

21

ΚΕΦΑΛΑΙΟ A΄ Απόψεις τοUuml Σίγκmicroουντ Φρόυντ γιa τa ugraveνειρα

^O Σίγκmicroουντ Φρόυντ θεωρεOuml notτι εeuroτε agraveναλύσει κανεdς δικό του ugraveνειρο εeuroτε κάποιου ocircλλου πρέπει νa κρατFEacute agraveπόλυτη acircχεmicroύθεια Te ugraveνειρο περιέχει διάφορα πράγmicroατα τa iumlποOumlα δύσκολα microποροUumlν νa δηmicroοσιευτοUumlν permilEτσι πρέπει νa φτάνFη σb acircκεOumlνο τe σηmicroεOumlο τe iumlποOumlο τοUuml acircπιτρέπει trade συνείδησή του γιa νa microπορFEacute oumlτσι νa κρατFEacute τcν agraveνάλογη acircχεmicroύθεια laquoAeacuteτc τc δυσκολίαraquo agraveναφέρει laquoδbν θa τcν agraveπέφευγα agraveκόmicroη καd iν agraveνέλυα τe ugraveνειρο eumlνeς ocircλλου acircκτeς iν οicirc συνθEacuteκες microοUuml acircπέτρεπαν νa agraveφήσω κάθε εeuroδους συγκάλυψη χωρdς νa βλάψω acircκεOumlνον ποf microb acircmicroπιστεύτηκεraquo6 Πολλbς φορbς trade microνήmicroη agraveναπαράγει στa ugraveνειρα acircντυπώσεις agraveπe τcν πρώιmicroη παιδικc tradeλικία τοUuml ccedilνειρευόmicroενου MποροUumlmicroε νa acircπιβεβαιώσουmicroε iumlριστικa notτι οicirc παιδικbς acircντυπώσεις ugraveχι microόνο εrχαν ξεχαστEacute agraveλλa καd notτι εrχαν καταστEacute agraveσυνείδητες acircξαιτίας τEacuteς agraveπώθησης laquoAeacuteτc εrναι trade acircξήγησηraquo agraveναφέρει iuml Φρόυντ laquoτEacuteς βοήθειας - συνήθως agraveπαραίτητης - ποf microAumlς παρέχεται agraveπe τa ugraveνειρα notταν κατa τcν πορεία τEacuteς ψυχαναλυτικEacuteς θεραπείας τ΅ν νευρώσεων acircπιχειροUumlmicroε νa agraveνασυγκροτήσουmicroε τcν agraveρχικc φάση τEacuteς ζωEacuteς τοUuml ccedilνειρευοmicroένουraquo7 ^O Σίγκmicroουντ Φρόυντ agraveναφορικa microb τcν προέλευση καd eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρων agraveνάγει τa πάντα στcν acircκπλήρωση σεξουαλικ΅ν παιδικ΅ν acircπιθυmicroι΅ν Aργότερα iuml Φρόυντ acircγκατέλειψε αeacuteτc τc microονοmicroερEacute ocircποψή του καd θέλησε νa χρησιmicroοποιήσFη τc laquoacircπιθυmicroία τοUuml θανάτουraquo γιa νa microπορέσFη νa eumlρmicroηνεύσ Fη τa ugraveνειρα8 Ta ugraveνειρα σύmicroφωνα πάντα microb τeν Σίγκmicroουντ Φρόυντ agraveποτελοUumlν τακτικa γεγονότα στc ζωc τ΅ν iumlmicroαλ΅ν agraveνθρώπων notσο καd iν τa χαρακτηριστικά τους διαφέρουν agraveπe τa προϊόντα τEacuteς σb acircγρήγορση asympπαρξής microας Γι αeacuteτe καd trade δραστηριότητά microας κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου ποf agraveντιλαmicroβανόmicroαστε σaν ugraveνειρα εrναι τe πιe κατάλληλο agraveντικείmicroενο τEacuteς microελέτης microας Mb τeν τρόπο αeacuteτe agraveποφεύγουmicroε τe γνωστe κατηγορητήριο notτι

6 ΦΡΟΫΝΤ permilΟνειρο σ 18 7 ΦΡΟΫΝΤ Ψυχανάλυση σ 46 8 Βλ ΑΝΤΛΕΡ Ψυχολογία notππ σ 75

22

βασίζουmicroε τdς eumlρmicroηνεOumlες microας γιa τcν iumlmicroαλc ζωc τοUuml νοUuml πάνω σb παθολογικa εbullρήmicroατα9 ^O Σίγκmicroουντ Φρόυντ θεωρεOuml σκόπιmicroο νa δώσ Fη κάποιες βασικbς agraveρχές ποf διέπουν τc λειτουργία τοUuml ccedilνείρου ΘεωρεOuml notτι τe laquougraveνειρο εrναι microιa umlδιωτικc ψυχικc λειτουργία τοUuml ccedilνειρευοmicroένουraquo10 ^O Φρόυντ frac12ς σοφeς acircπιστήmicroονας προτοUuml ξεκινήσ Fη τcν agraveνάλυση τ΅ν ccedilνείρων δίνει κάποιους acircπιστηmicroονικοfς iumlρισmicroοfς στa διάφορα microεγέθη ποf συναντοUumlmicroε στe ugraveνειρο permilEκδηλο περιεχόmicroενο τοUuml ccedilνείρου ccedilνοmicroάζει τe ugraveνειρο αeacuteτe καθ eumlαυτό notπως αeacuteτe agraveναπαράγεται στc microνήmicroη χωρdς iumlποιεσδήποτε ocircλλες διακρίσεις Λανθάνον περιεχόmicroενο τοUuml ccedilνείρου καθορίζει τe agraveντίστοιχο bullλικό ποf βρίσκει iuml ψυχαναλυτcς microb τcν agraveνάλυση τοUuml ccedilνείρου11 Eργασία τοUuml ccedilνείρου ccedilνοmicroάζει τc διεργασία τEacuteς microετατροπEacuteς τοUuml λανθάνοντος περιεχοmicroένου τοUuml ccedilνείρου σb oumlκδηλο Eργασία τEacuteς agraveνάλυσης τελικa ccedilνοmicroάζει τcν agraveντίστοιχη acircργασία acircκείνη δηλαδc ποf πραγmicroατοποιεOuml τcν agraveντίθετη microετατροπc (microετατροπc agraveπe τe oumlκδηλο περιεχόmicroενο τοUuml ccedilνείρου στe λανθάνον)12 ^O Σίγκmicroουντ Φρόυντ σb leνα agraveπe τa τελευταOumlα βιβλία ποf oumlγραψε τe iumlποOumlο φέρει τeν τίτλο laquoBασικbς agraveρχbς τEacuteς ψυχανάλυσηςraquo διακρίνει microεταξf laquooumlκδηλου (manifest) ccedilνειρικοUuml bullλικοUuml καd λανθανουσ΅ν (latent) ccedilνειρικ΅ν σκέψεων ^H διεργασία ποf παράγει τe πρ΅το agraveπe τdς δεύτερες περιγράφεται σaν ccedilνειρικc acircργασία (dream work) ^H microελέτη τEacuteς ccedilνειρικEacuteς acircργασίας microAumlς παρέχει leνα acircξαίρετο παράδειγmicroα τοUuml τρόπου microb τeν iumlποOumlο agraveσυνείδητο bullλικό agraveπe τe αeacuteτe agraveρχικa agraveσυνείδητο agraveλλa καd agraveπωθηmicroένο agraveσυνείδητο microπαίνει microb τc βία στe acircγώ γίνεται προσυνείδητο καί acircξ αumlτίας τ΅ν προσπαθει΅ν τοUuml acircγώ bullφίσταται τdς τροποποιήσεις ποf agraveποκαλοUumlmicroε ccedilνειρικc παραποίηση (dream distortion)raquo Kαd καταλήγει microb τcν eumlξEacuteς διαπίστωση laquoΔbν bullπάρχουν χαρακτηριστικa τοUuml ccedilνείρου ποf νa microcν microποροUumlν νa acircξηγηθοUumlν microb αeacuteτe τeν τρόποraquo13

9 Βλ ΦΡΟΫΝΤ Ψυχανάλυση notππ σσ 43-44 10 ΦΡΟΫΝΤ permilΟνειρο notππ σ 7 11 Βλ notππ σ 19 12 Βλ notππ σσ 19-20 13 ΦΡΟΫΝΤ Ψυχανάλυση notππ σ 44

23

Aπe τc σκοπιa τEacuteς σχέσεως agraveνάmicroεσα στe oumlκδηλο καd τe λανθάνον περιεχόmicroενό τους microποροUumlmicroε νa χωρίσουmicroε τa ugraveνειρα σb τρεOumlς κατηγορίες 1 laquoTa ugraveνειρα ποf εrναι πλήρη νοήmicroατος καd ταυτόχρονα κατανοητά δηλαδc acircντάσσονται στcν ψυχική microας ζωή χωρdς κανένα πρόβληmicroα ^Yπάρχουν πολλa τέτοια ugraveνειρα συνήθως εrναι σύντοmicroα καd κατa κανόνα δbν τa θεωροUumlmicroε umlδιαίτερα agraveξιοσηmicroείωτα διότι δbν microAumlς acircκπλήσσουν οucircτε microAumlς ξενίζουνraquo14 Ta παιδικa ugraveνειρα agraveνήκουν σb αeacuteτc τcν κατηγορία oumlχουν δηλαδc νόηmicroα καd δbν ξενίζουν icircκανοποιοUumlν acircπιθυmicroίες ποf γεννήθηκαν τc microέρα καd oumlmicroειναν agraveνεκπλήρωτες Erναι ecircπλbς καd agraveπροκάλυπτες acircκπληρώσεις acircπιθυmicroι΅ν15 neEνα ocircλλο δεύτερο χαρακτηριστικe τ΅ν παιδικ΅ν ccedilνείρων εrναι trade σχέση τους microb τa βιώmicroατα τEacuteς trademicroέρας καd microάλιστα κατa κανόνα τEacuteς προηγούmicroενης16 Kαd σb αeacuteτc τcν πρώτη κατηγορία δbν λείπει acircντελ΅ς leνα εrδος microετατροπEacuteς ποf microποροUumlmicroε νa τcν agraveποκαλέσουmicroε acircργασία τοUuml ccedilνείρου laquoMιa umlδέα acircκφεροmicroένη microb εeacuteκτική agraveντικαθίσταται microb microιa acircποπτικc εumlκόνα acircκφρασmicroένη στcν iumlριστικc τοUuml eumlνεστώταraquo17 2 laquoTa ugraveνειρα ποf oumlχουν microbν acircσωτερικc συνοχc καd καθαρe νόηmicroα agraveλλa microAumlς ξενίζουν διότι δbν microποροUumlmicroε νa βροUumlmicroε γι αeacuteτe τe νόηmicroα microιa θέση στcν ψυχική microας ζωή Tέτοια περίπτωση oumlχουmicroε notταν πχ ccedilνειρευόmicroαστε notτι leνα agraveγαπηmicroένο συγγενικe πρόσωπο πέθανε agraveπe πανοUumlκλα acircνshy΅ δbν oumlχουmicroε λόγους νa περιmicroένουmicroε νa φοβόmicroαστε j νa bullποθέτουmicroε κάτι τέτοιο καd agraveναρωτιόmicroαστε microb agraveπορία π΅ς microοUuml qρθε αeacuteτc trade umlδέαraquo18 3 laquoTa ugraveνειρα ποf δbν oumlχουν νόηmicroα οucircτε εrναι κατανοητά acircκεOumlνα ποf φαίνονται agraveσυνάρτητα συγκεχυmicroένα καd agraveνόηταraquo19 Aναλύοντας acircπίσης leνα δικό του ugraveνειρο ποf εrδε τe προηγούmicroενο βράδυ iuml Φρόυντ καταλήγει στe συmicroπέρασmicroα notτι τe περιεχόmicroενο τοUuml ccedilνείρου εrναι πολf πιe σύντοmicroο agraveπe τdς umlδέες ποf πιστεύει πgς bullποκαθιστdivideAuml20 ^Eποmicroένως τe ugraveνειρο ποσοτικa

14 ΦΡΟΫΝΤ permilΟνειρο notππ σ 20 15 Βλ notππ σ 24 16 Βλ notππ σ 26 17 neΟππ 18 neΟππ σ 22 19 neΟππ 20 Βλ notππ σ 19

24

καd σb oumlκταση εrναι πολf microικρότερο agraveπe τdς διάφορες καd ποικίλες umlδέες οicirc iumlποOumlες κρύβονται πίσω agraveπe αeacuteτό καd τdς iumlποOumlες καλεOumlται iuml ψυχολόγος νa βρFEacute Δεύτερο συmicroπέρασmicroα στe iumlποOumlο καταλήγει iuml microεγάλος ψυχολόγος εrναι notτι πολλbς φορές frac12ς bullποκινητcς τοUuml ccedilνείρου microπορεOuml νa εrναι leνα agraveσήmicroαντο περιστατικe τEacuteς βραδιAumlς πρdν agraveπe τe ugraveνειρο Kάποιο γεγονός στe iumlποOumlο acircmicroεOumlς δbν δώσαmicroε agraveρκετc σηmicroασία καd τe agraveγνοήσαmicroε microπορεOuml νa εrναι iuml bullποκινητcς τEacuteς ψυχοσωmicroατικEacuteς διεργασίας τοUuml ccedilνείρου21 Ta διάφορα γεγονότα τEacuteς trademicroέρας σηmicroαντικa καd agraveσήmicroαντα microπαίνουν διa τ΅ν αumlσθήσεων στc συνείδησή microας καd agraveπe acircκεOuml agraveποθηκεύονται στe bullποσυνείδητο Te βράδυ στeν asympπνο microας notταν πλέον οicirc αumlσθήσεις bullπολειτουργοUumlν παρουσιάζονται microέσα στa ugraveνειρά microας microέσα agraveπe καινούργιες microορφbς καd δοmicroές Mιa ocircλλη λειτουργία τEacuteς acircργασίας τοUuml ccedilνείρου εrναι trade σύmicroπτυξη j συmicroπύκνωση Λόγshyω τEacuteς τελευταίας δηmicroιουργοUumlνται καd τa agraveσυνάρτητα ugraveνειρα ^H acircργασία τοUuml ccedilνείρου πετυχαίνει microιa θαυmicroαστc σύmicroπτυξη j συmicroπύκνωση σb σχέση microb τdς καταγεγραmicromicroένες umlδέες στdς iumlποOumlες iumlδηγεOuml trade agraveνάλυση καd agraveπe τdς iumlποOumlες bullπάρχουν euroχνη στe ugraveνειρο laquoΔbν θa βροUumlmicroε τότε κανένα στοιχεOumlο τοUuml ccedilνειρικοUuml περιεχοmicroένου agraveπe τe iumlποOumlο τa νήmicroατα τ΅ν συνειρmicro΅ν δbν θa iumlδηγοUumlν πρeς δύο j περισσότερες κατευθύνσεις καmicromicroιa σκηνc j κατάσταση ποf δbν θa συντίθεται agraveπe δύο j περισσότερες acircντυπώσεις j βιώmicroαταraquo22 Γι αeacuteτe καd trade eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρων βασισmicroένη σb αeacuteτc τcν agraveνακάλυψη διατυπώνει τeν πιe κάτω κανόνα laquoneOταν στcν agraveνάλυση microιa agraveβεβαιότητα microπορεOuml νa λάβFη microιa διαζευκτικc acircξήγηση j αeacuteτό j acircκεOumlνο τότε trade eumlρmicroηνεία πρέπει νa agraveντικαταστήσ Fη τa δύο j microb δύο καd στc συνέχεια νa λάβFη τe καθένα agraveπe τa δύο σκέλη frac12ς agraveνεξάρτητη agraveφετηρία γιa microιa σειρa συνειρmicro΅νraquo23 Πολλbς φορbς ξυπνοUumlmicroε agraveπότοmicroα acircξ αumlτίας eumlνeς ccedilνείρου laquoTe ugraveνειροraquo agraveναφέρει iuml Goblot laquoδbν χρειάζεται ocircλλο χρόνο agraveπe τc microεταβατικc περίοδο microεταξf asympπνου καd agraveφύπνισης ^H agraveφύπνιση χρειάζεται χρόνο σb αeacuteτeν τeν χρόνο acircmicroφανίζεται τe ugraveνειρο

21 Βλ notππ 22 neΟππ σ 30 23 neΟππ σ 31

25

permilEχει κανεdς τcν acircντύπωση notτι trade τελευταία εumlκόνα τοUuml ccedilνείρου qταν τόσο oumlντονη γι αeacuteτe acircπέβαλε τcν agraveφύπνιση Στcν πραγmicroατικότητα qταν τόσο oumlντονη acircπειδc τότε brvbarmicroασταν τόσο κοντa στe ξύπνηmicroαraquo24 ^O Φρόυντ notmicroως διαχωρίζοντας τc θέση του πιστεύει notτι τe ugraveνειρο χρειάζεται microιa πιe microακροχρόνια διαδικασία laquoΘέλω νa πιστεύωraquo agraveναφέρει iuml Φρόυντ laquonotτι trade acircργασία τοUuml ccedilνείρου συχνa χρειάζεται περισσότερο agraveπe microία microέρα καd microία νύκτα γιa νa agraveποδώσ Fη τe προϊόν της iumlπότε trade oumlκτακτη τέχνη στc δόmicroηση τοUuml ccedilνείρου χάνει τeν θαυmicroατουργό της χαρακτEacuteρα Erναι notπως leνα πυροτέχνηmicroα ποf eumlτοιmicroάζεται acircπd zρες καd σb microιa στιγmicroc agraveναφλέγεταιraquo25 ^H πορεία τοUuml ccedilνείρου agraveποκτdivideAuml agraveρκετc oumlνταση γιa νa προσελκύσ Fη τc συνείδηση καd νa agraveφυπνίσ Fη τe προσυνειδητό agraveνεξάρτητα agraveπe τeν χρόνο καd τe βάθος τοUuml asympπνου Ta περισσότερα notmicroως ugraveνειρα φαίνεται πgς acircργάζονται σb σχετικa χαmicroηλbς ψυχικbς acircντάσεις agraveφοUuml περιmicroένουν τcν agraveφύπνιση laquopermilEτσι notmicroως acircξηγεOumlταιraquo συmicroπεραίνει iuml Φρόυντ laquoκαd τe γεγονeς notτι κατa κανόνα agraveντιλαmicroβανόmicroαστε κάτι ποf egraveνειρευθήκαmicroε notταν microAumlς ξυπνοUumlν agraveπότοmicroα agraveπe βαθf asympπνο ^H πρώτη microατιa τότε agraveφορdivideAuml notπως καd κατa τcν αeacuteθόρmicroητη agraveφύπνιση τe περιεχόmicroενο τEacuteς agraveντίληψης ποf δηmicroιουργήθηκε agraveπe τcν acircργασία τοUuml ccedilνείρου trade δεύτερη τe προσφερόmicroενο agraveπe τeν acircξωτερικe κόσmicroοraquo26 ^O Σίγκmicroουντ Φρόυντ θεωρεOuml notτι τe περιεχόmicroενο τ΅ν ccedilνείρων προέρχεται agraveπe τa βιώmicroατα τEacuteς trademicroέρας laquoTe γεγονeς notτι notλο τe bullλικό ποf συνθέτει τe περιεχόmicroενο τοUuml ccedilνείρου κατa leναν τρόπο προέρχεται agraveπe τa βιώmicroατα δηλαδc agraveναπαράγεται στe ugraveνειρο acircπανέρχεται στc microνήmicroη αeacuteτe τοeacuteλάχιστον microπορεOuml γιa microAumlς νa θεωρηθFEacute agraveδιαmicroφισβήτητη γνώσηraquo27 Ta ugraveνειρα χαρακτηρίζονται agraveπe microιa laquobullπερmicroνησίαraquo notπως τcν ccedilνοmicroάζει iuml Φρόυντ Πολλbς φορbς microAumlς φαίνονται agraveπλησίαστες οicirc γνώσεις καd τa δεδοmicroένα ποf bullπάρχουν στa ugraveνειρα laquoTe ugraveνειρο microπορεOuml νa περιλαmicroβάν Fη agraveναmicroνήσεις ποf στeν ocircγρυπνο φαίνονται agraveπρόσιτεςraquo28

24 ΦΡΟΫΝΤ ^Ερmicroηνεία notππ σ 499 25 neΟππ σ 500 26 neΟππ 27 neΟππ σ 34 28 neΟππ σ 35

26

Aνάmicroεσα στa πολλa παραδείγmicroατα laquobullπερmicroνησίαςraquo ποf agraveναφέρει iuml Φρόυντ ξεχωρίζουmicroε acircκεOumlνο ποf agraveναφέρει πgς leνας microουσικeς ocircκουσε microιa φορa στe ugraveνειρό του microιa microελshyωδία ποf τοUuml φάνηκε acircντελ΅ς πρωτότυπη Mόνο asympστερα agraveπe πολλa χρόνια τc βρEacuteκε σηmicroειωmicroένη σb microιa παλαιa συλλογc microουσικ΅ν κοmicromicroατι΅ν τcν iumlποία agraveκόmicroη δbν θυmicroAumlται νa oumlχFη πιάσει ποτb στa χέρια του29 Σύmicroφωνα microb τeν Φρόυντ ugraveνειρα microποροUumlν νa δηmicroιουργηθοUumlν microb δύο διαφορετικοfς τρόπους εeuroτε agraveπe τe laquoαeacuteτόraquo εeuroτε agraveπe τe laquoacircγώraquo laquoEeuroτε microιa acircνστικτώδης παρόρmicroηση ποf εrναι κατa κανόνα καταπιεσmicroένη (δηλαδc microιa agraveσυνείδητη acircπιθυmicroία) βρίσκει agraveρκετc δύναmicroη κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου œστε νa προκαλέσ Fη microιa acircντύπωση πάνω στe acircγώ εeuroτε microιa acircπιθυmicroία ποf oumlmicroεινε agraveπe τcν ξύπνια ζωή microιa προσυνείδητη ecircλυσίδα σκέψεων microb notλες τdς συγκρουόmicroενες παρορmicroήσεις ποf τEacuteς agraveνήκουν agraveποκτdivideAuml καινούργια δύναmicroη κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου agraveπe κάποιο agraveσυνείδητο στοιχεOumlοraquo30 Kαd στdς δύο προαναφερθεOumlσες περιπτώσεις iuml microηχανισmicroeς τοUuml σχηmicroατισmicroοUuml τ΅ν ccedilνείρων εrναι iuml euroδιος ^O Φρόυντ καταλήγει σb leνα agraveξιόλογο συmicroπέρασmicroα agraveναφορικa microb τa oumlνστικτα Eκτeς agraveπe τa γνωστa oumlνστικτα βρίσκει πgς laquoκατa τc γέννηση acircmicroφανίζεται leνα oumlνστικτο ποf agraveποβλέπει στcν acircπιστροφc στcν acircνδοmicroήτρια ζωή ποf oumlχει acircγκαταλειφθEacute - leνα oumlνστικτο γιa asympπνο ^O asympπνος εrναι microιa τέτοια acircπιστροφc στc microήτραraquo31 ^O Φρόυντ θεωρεOuml notτι κάθε πρόσωπο ποf γεννιέται στeν κόσmicroο φέρει microαζί του κάποιες καταβολές οicirc iumlποOumlες oumlχουν δηmicroιουργηθEacute microέσα στcν πάροδο τ΅ν αumlώνων καd οicirc iumlποOumlες bullπάρχουν microέσα στcν agraveνθρώπινη φύση καd κληρονοmicroοUumlνται σb κάθε ocircνθρωπο laquoTa ugraveνειραraquo agraveναφέρει iuml Φρόυντ στc microελέτη του ποf φέρει τeν τίτλο Bασικbς agraveρχbς τEacuteς ψυχανάλυσης laquoφέρνουν στe φ΅ς bullλικό ποf δbν θa qταν δυνατe νa προέρχεται οucircτε agraveπe τcν acircνήλικη ζωc τοUuml ccedilνειρευοmicroένου οucircτε agraveπe τcν ξεχασmicroένη του παιδική tradeλικία Eeuromicroαστε bullποχρεωmicroένοι νa τe θεωρήσουmicroε frac12ς microέρος τEacuteς agraveρχαϊκEacuteς κληρονοmicroιAumlς (archaic heritage) ποf φέρνει τe παιδd microαζί του στeν κόσmicroο πρdν agraveπe κάθε δική του acircmicroπειρία καd

29 Βλ notππ σ 36 30 ΦΡΟΫΝΤ Ψυχανάλυση notππ σ 45 31 neΟππ

27

ποf εrναι agraveποτέλεσmicroα τ΅ν acircmicroπειρι΅ν τ΅ν προγόνων του ΣυναντοUumlmicroε στοιχεOumlα ποf agraveντιστοιχοUumlν στe φυλογενετικe αeacuteτe bullλικe στοfς πιe agraveρχαίους agraveνθρώπινους θρύλους καd agraveκόmicroα σb oumlθιmicroα ποf acircπέζησαν καd διατηροUumlνταιraquo Kαd καταλήγει στcν eumlξEacuteς agraveξιοπρόσεκτη παρατήρηση laquopermilEτσι τa ugraveνειρα προσφέρουν microιa πηγή agraveνθρώπινης προϊστορίας ποf δbν εrναι agraveξιοκαταφρόνητηraquo32 Mέσα στe ugraveνειρο πραγmicroατοποιεOumlται trade διεργασία τEacuteς συmicroπύκνωσης Aναφέρει σχετικa iuml Φρόυντ laquoΠάνω agraveπe notλα bullπάρχει microιa acircκπληκτικc τάση γιa συmicroπύκνωση (condensation) microιa regοπc πρeς τeν σχηmicroατισmicroe νέων eumlνοτήτων agraveπe στοιχεOumlα ποf κατa τcν acircγρήγορση iumlπωσδήποτε θa τa κρατούσαmicroε χώρια ^Ως συνέπεια αeacuteτοUuml leνα microόνο στοιχεOumlο τοUuml oumlκδηλου ccedilνείρου συχνa agraveντιπροσωπεύει iumlλόκληρο agraveριθmicroe λανθανουσ΅ν ccedilνειρικ΅ν σκέψεων σaν νa qταν leνας συνδυασmicroένος bullπαινιγmicroeς γιa notλες αeacuteτέςraquo Kαd καταλήγει microb τcν eumlξEacuteς agraveξιοπρόσεκτη παρατήρηση laquoOicirc διαστάσεις τοUuml oumlκδηλου περιεχοmicroένου eumlνeς ccedilνείρου εrναι acircκπληκτικa microικρbς σb σύγκριση microb τeν πλοUumlτο τοUuml bullλικοUuml agraveπe τeν iumlποOumlο ξεπήδησεraquo33 ^H εeacuteκολία microb τcν iumlποία νοητικbς acircνστάσεις (j συνδέσεις) microετατοπίζονται (displaced) agraveπe τe leνα στοιχεOumlο στe ocircλλο ccedilνοmicroάζεται microετατόπιση laquoΣυχνa συmicroβαίνει leνα στοιχεOumlο ποf qταν agraveσήmicroαντο στdς ccedilνειρικbς σκέψεις νa παρουσιάζεται frac12ς τe πιe καθαρό καd agraveνάλογα τe πιe χαρακτηριστικe τοUuml oumlκδηλου ccedilνείρου καd agraveντίστροφα οeacuteσιώδη στοιχεOumlα τ΅ν ccedilνειρικ΅ν σκέψεων νa agraveντιπροσωπεύωνται στe oumlκδηλο ugraveνειρο microb τοfς πιe agravemicroυδροfς bullπαινιγmicroούςraquo34 neEνα ocircλλο agraveξιόλογο συmicroπέρασmicroα στe iumlποOumlο καταλήγει iuml Σίγκmicroουντ Φρόυντ εrναι notτι πολλbς φορbς trade asympπαρξη τ΅ν πιe agraveσήmicroαντων κοιν΅ν στοιχείων microεταξf δύο στοιχείων εrναι agraveρκετή γιa νa acircπιτρέψFη στcν ccedilνειρικc acircργασία νa agraveντικαταστήσ Fη τe leνα microb τe ocircλλο γιa iumlποιονδήποτε ocircλλο σκοπό Mb αeacuteτοfς τοfς δύο ccedilνειρικοfς microηχανισmicroούς τEacuteς συmicroπύκνωσης καd τEacuteς microετατόπισης trade δυσκολία τEacuteς eumlρmicroηνείας eumlνeς ccedilνείρου αeacuteξάνεται κατa πολύ ^O Φρόυντ χρησιποποιεOuml τdς δύο αeacuteτbς umlδιοmicroορφίες προκειmicroένου νa καθορίσFη τc φύση τEacuteς

32 neΟππ σ 46 33 neΟππ σ 48 34 neΟππ

28

πρωταρχικEacuteς διεργασίας ποf oumlχει δώσει στe laquoαeacuteτόraquo Γιa νa agraveποδείξFη microάλιστα καd τc θέση του notτι τe laquoαeacuteτeraquo θεωρεOuml πιe σηmicroαντικc τcν εeacuteκαιρία νa ξεφορτώσFη ποσότητες διέγεσης παρa iumlτιδήποτε ocircλλο agraveναφέρει καd τe παράδειγmicroα τοUuml δόκιmicroου bullπαξιωmicroατικοUuml iuml iumlποOumlος δέχεται σιωπηλa microία acircπίπληξη agraveπe τeν agraveνώτερό του agraveλλa ξεσπ divideAuml πάνω στeν πρ΅το agraveθshy΅ο στρατιώτη τeν iumlποOumlο συναντdivideAuml κατa τύχη35 Erναι πολλbς φορές ποf ξεχνοUumlmicroε microερικa ugraveνειρα acircνshy΅ microερικbς ocircλλες τa θυmicroόmicroαστε oumlστω κι iν περάσουν agraveρκετa χρόνια laquoOicirc λόγοιraquo agraveναφέρει iuml Φρόυντ laquoγιa τe ξέχασmicroα τ΅ν ccedilνείρων εrναι agraveρχικa οicirc euroδιοι ποf καd στcν ocircγρυπνη ζωc acircπιφέρουν τe ξέχασmicroα neOταν εeuromicroαστε ξύπνιοι ξεχνοUumlmicroε συνήθως γρήγορα πάρα πολλa agraveπe αeacuteτά ποf αumlσθανθήκαmicroε καd agraveντιληφθήκαmicroε acircπειδc qταν πολf agraveδύνατα acircπειδc trade σχετικc ψυχικc διέγερση δbν ξεπέρασε leναν frac12ρισmicroένο βαθmicroόraquo36 Te euroδιο agraveκριβ΅ς συmicroβαίνει καd microb πολλbς ccedilνειρικbς εumlκόνες laquoξεχνιοUumlνται acircπειδc qταν πολf agraveχνές acircνshy΅ οicirc ζωηρότερες εumlκόνες διατηροUumlνται στc microνήmicroηraquo37 Eπιπρόσθετα ξεχνοUumlmicroε πιe εucircκολα notταν εeuromicroαστε σb κατάσταση agraveγρυπνίας κάτι ποf συνέβη microόνο microιa φορά παρa notσα εeuroχαmicroε τcν εeacuteκαιρία νa τa agraveντιληφθοUumlmicroε acircπανειληmicromicroένα38 neEνας ocircλλος σηmicroαντικeς λόγος γιa τeν iumlποOumlο ξεχνοUumlmicroε τa ugraveνειρα εrναι notτι τa τελευταOumlα εrναι τdς περισσότερες φορbς agraveκατανόητα καd χωρdς τάξη ^H συνείδησή microας agraveποmicroνηmicroονεύει πολf πιe εucircκολα notταν οicirc προσλαmicroβανόmicroενες παραστάσεις δbν microένουν microεmicroονωmicroένες agraveλλa συνάπτουν κατάλληλους δεσmicroοfς καd εicircρmicroούς ^O Φρόυντ agraveναλύοντας τdς δύο oumlννοιες τοUuml ccedilνείρου καd τEacuteς τηλεπάθειας καd microέσα agraveπe τcν acircmicroπειρία καταδεικνύει notτι δbν microπορεOuml νa bullπάρχει καmicroιa σχέση microεταξύ τους laquoΘa umlσχυριστ΅raquo agraveναφέρει laquonotτι bullπάρχει acircλάχιστη σχέση microεταξύ τους καd notτι στcν περίπτωση ποf θa acircπιβεβαιωνόταν trade asympπαρξη τηλεπαθητικ΅ν ccedilνείρων τe γεγονeς αeacuteτe δbν θa oumlπρεπε νa acircπιφέρFη καmicroιa agraveλλαγc στc θεωρία microας γιa τe ugraveνειροraquo39 Γιa νa acircπιβεβαιώσ Fη microάλιστα καd agraveπe τcν προσωπική του acircmicroπειρία τc θέση του agraveναφέρει καd τa eumlξEacuteς χαρακτηριστικά laquoΣτa

35 Βλ notππ σ 49 36 ΦΡΟΫΝΤ ^Ερmicroηνεία notππ σ 63 37 neΟππ 38 Βλ notππ 39 ΦΡΟΫΝΤ Τηλεπάθεια σ 68

29

εeuroκοσι eumlφτa περίπου χρόνια ποf acircργάζοmicroαι frac12ς ψυχαναλυτής οeacuteδέποτε συνάντησα σb κάποιον agraveπe τοfς agraveσθενεOumlς microου leνα πραγmicroατικe τηλεπαθητικe ugraveνειροraquo40 Πολλbς φορές agraveναφέρει iuml Φρόυντ oumlτυχε νa συmicroβοUumlν πολλa τυχαOumlα περιστατικά laquoοeacuteτε microιa φορa notmicroως αeacuteτbς οicirc τόσο κατάλληλες συmicroπτώσεις δbν microοUuml oumlδωσαν τcν εeacuteκαιρία νa συναντήσω leνα τηλεπαθητικe ugraveνειρο καd iς διαρκοUumlσε trade θεραπεία γιa microισe j iumlλόκληρο χρόνο καmicroιa φορa καd γιa περισσότερα χρόνιαraquo41

40 neΟππ σ 70 41 neΟππ

30

31

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄ Απόψεις τοUuml Kaρλ Γιοfγκ γιa τa ugraveνειρα

bullπe τe πρOumlσmicroα τοUuml ecircγίου Iωάννου Σιναΐτου Στe κεφάλαιο αeacuteτe acircπιχειρεOumlται microιa σύγκριση καd leνας παραλληλισmicroeς τοUuml τρόπου σκέψεως τοUuml ^EλβετοUuml ψυχολόγου Kaρλ Γιοfγκ καd τ΅ν notσων oumlχει βιώσει καd καταγράψει iuml κορυφαOumlος agraveσκητικeς πατέρας plusmnγιος Iωάννης Σιναΐτης περd τ΅ν ccedilνείρων Bαθύτερος στόχος τEacuteς microελέτης αeacuteτEacuteς εrναι trade acircπιστηmicroονική διa τEacuteς Ψυχολογίας τοUuml βάθους acircπαλήθευση καd τεκmicroηρίωση τ΅ν notσων πρe πολλ΅ν αumlώνων acircδίδαξαν οicirc νηπτικοd Πατέρες τEacuteς Eκκλησίας microας Στcν agraveρχαιότητα τa ugraveνειρα oumlπαιζαν microεγάλο καd πρωταρχικe ρόλο στc ζωc τ΅ν agraveνθρώπων ΘεωροUumlνταν κυρίως agraveπe agraveρχαίους agraveνατολικοfς λαούς notτι qσαν leνα microέσο microb τe iumlποOumlο acircπικοινωνοUumlσαν οicirc θεοd (bullπερφυσικbς δυνάmicroεις) microb τοfς agraveνθρώπους laquoEumlς πολλaς θρησκείας bullπEacuteρχεν trade agraveντίληψις notτι trade ψυχc τοUuml agraveνθρώπου κατa τcν διάρκειαν τοUuml asympπνου acircγκαταλείπει τe σ΅microα καd microεταβαίνει εumlς τcν bullπερκόσmicroιον πραγmicroατικότητα j notτι αasympτη trade microεταφυσικc πραγmicroατικότης εumlσβάλλει acircντeς τοUuml agraveνθρώπου καθ nν χρόνον οyτος κοιmicroAumlταιraquo42 Στcν agraveρχαία ^Eλλάδα acircπίσης qταν agraveποδεκτe notτι τa ugraveνειρα προέρχονταν agraveπe τeν agraveρχηγe τ΅ν θε΅ν τeν Δία laquoKαd γaρ τ ugraveναρ acircκ Διός acircστιraquo43 Στcν icircστορία τοUuml περιούσιου λαοUuml τοUuml ΘεοUuml δηλαδc τοUuml Iσραήλ iuml Θεeς acircπικοινωνεOuml διa τ΅ν ccedilνείρων γιa δύο λόγους α΄ προκειmicroένου νa agraveποκαλύψFη τc θέλησή του καd β΄ γιa νa προαναγγείλFη leνα microελλοντικe γεγονός notπως trade oumlλευση τοUuml Mεσσία Kαd στcν Kαινc Διαθήκη iuml Θεeς agraveποκαλύπτει τc βουλή του σb διάφορα πρόσωπα προκειmicroένου νa συνεργήσουν καd αeacuteτa στe κοσmicroοσωτήριο oumlργο τEacuteς acircνανθρωπήσεως permilEτσι βλέπουmicroε notτι τa ugraveνειρα διαχρονικά microέσα στcν παγκόσmicroια icircστορία εrχαν καd oumlχουν leνα πρωταρχικe regόλο στc ζωc τοUuml agraveνθρώπου neEνας agraveπe τοfς microεγαλύτερους acircκπροσώπους τEacuteς laquoΨυχολογίας τοUuml βάθουςraquo εrναι iuml ^Eλβετeς ψυχολόγος Kaρλ Γ Γιούγκ ΘεωρεOumlται agraveπe τοfς δηmicroιουργοfς τEacuteς laquoψυχολογίας τοUuml bullποσυνειδήτουraquo Mελέτησε σb βάθος agraveπe τc δική του ccedilπτικc γωνία τe βάθος τEacuteς agraveνθρώπινης ψυχEacuteς Ποιeς εrναι notmicroως iuml

42 Ι Δ ΚΑΡΑΒΙΔΟΠΟΥΛΟΥ permilΟνειρον ΘΗΕ τ 9 στ 923 43 ^Omicroήρου Iλιάδα A΄ 63

32

iumlρισmicroeς τοUuml laquobullποσυνειδήτουraquo καd ποιa trade διαφορά του agraveπe τe laquoagraveσυνείδητοraquo neEνας ecircπλeς iumlρισmicroeς τοUuml bullποσυνειδήτου ποf βρίσκουmicroε στc laquoΘρησκευτικc καd Hθικc Eγκυκλοπαιδείαraquo εrναι iuml eumlξEacuteς laquoTe bullποσυνείδητον εrναι trade leδρα τEacuteς πίστεως καd τ΅ν τάσεων acircκείνων τEacuteς agraveνθρωπίνης ψυχEacuteς αicirc iumlποOumlαι bullπερβαίνουν τeν λόγονraquo44 ^O iumlρισmicroeς αeacuteτeς notmicroως δbν νοmicroίζω notτι icircκανοποιεOuml τa acircπιστηmicroονικa κριτήρια τa iumlποOumlα θέτει iuml κλάδος τEacuteς Ψυχολογίας τοUuml βάθους notπως oumlχει agraveναπτυχθEacute σήmicroερα Te bullποσυνείδητο πλέον δbν bullπερβαίνει τeν λόγο agraveλλa agraveντίθετα εrναι acircπιστηmicroονικe agraveντικείmicroενο πρeς διερεύνηση laquo^Yποσυνείδητο σηmicroαίνει τcν ψυχικcν σφαOumlραν geτις διαφεύγει τEacuteς προσοχEacuteςraquo45 Πάλιν iuml iumlρισmicroeς αeacuteτeς εrναι acircλλιπcς καd bullποκειmicroενικός διαφεύγει τcν προσοχc κάποιου agraveτόmicroου agraveλλa bullπάρχει πιθανότητα νa agraveναγνωρίζεται agraveπe κάποιον oumlmicroπειρο ψυχολόγο permilEτσι προσπαθ΅ντας νa δώσουmicroε τeν δικό microας iumlρισmicroe στe bullποσυνείδητο θa microπορούσαmicroε νa τe καθορίσουmicroε frac12ς eumlξEacuteς laquo^Yποσυνείδητο εrναι leνας χαώδης χ΅ρος στa βαθύτερα microέρη τEacuteς ψυχEacuteς microέσα στeν iumlποOumlο agraveπωθοUumlνται α΄ notλες οicirc προσλαmicroβανόmicroενες παραστάσεις διa τ΅ν αumlσθητηρίων ccedilργάνων καd β΄ notλες οicirc σκέψεις συναισθήmicroατα acircπιθυmicroίες φαντασιώσεις κλπ τEacuteς συνειδήσεώς microας ^Oποιαδήποτε παράσταση agraveπωθεOumlται agraveποθηκεύεται στeν χ΅ρο τοUuml bullποσυνειδήτου EκεOuml διενεργοUumlνται ζυmicroώσεις καd σb agraveνύποπτο χ΅ρο καd χρόνο καd bullπe νέα δοmicroc καd microορφc acircmicroφανίζεται στe συνειδητe microέρος τEacuteς ψυχEacuteς χωρdς iuml ocircνθρωπος νa agraveντιλαmicroβάνεται πολλbς φορbς τe νέο της πρόσωποraquo Πιστεύω notτι αeacuteτeς iuml iumlρισmicroeς καλύπτει leνα agraveρκετe microέρος τEacuteς οeacuteσίας καd τ΅ν λειτουργι΅ν τοUuml bullποσυνειδήτου ^O Kaρλ Γιοfγκ κάνει τcν eumlξEacuteς παροmicroοίωση laquoTe agraveσυνείδητο acircξαιτίας τEacuteς agraveκαθόριστης oumlκτασής του microπορεOuml νa παροmicroοιασθFEacute microb τc θάλασσα trade συνείδηση notmicroως microοιάζει περισσότερο microb leνα νησί ποf ξεπροβάλλει agraveπ αeacuteτc τc θάλασσαraquo46 Bλέπουmicroε notτι στa διάφορα κείmicroενα περd Ψυχολογίας δbν γίνεται σαφcς διάκριση τοUuml laquobullποσυνειδήτουraquo agraveπe τe laquoagraveσυνείδητοraquo Mb τeν notρο laquoagraveσυνείδητοraquo δηλώνουmicroε τdς

44 Εeacuteάγγελος Θεοδώρου Γιοfνγκ Κάρολος ΘΗΕ τ 4 στ 522 45 Βλ λEacutemicromicroα ^Υποσυνείδητον ΘΗΕ τ 11 στ 968 46 ΓΙΟΥΓΚ Αγωγή σ 10

33

διαδικασίες τ΅ν βιοφυσιολογικ΅ν φαινοmicroένων ποf agraveποτελοUumlν τdς ζωϊκbς λειτουργίες καd συνοδεύουν τc δραστηριότητα τοUuml περιφερειακοUuml καd κεντρικοUuml συστήmicroατος καθgς καd τc συmicroπεριφορa τοUuml microεγαλύτερου microέρους τ΅ν στοιχειωδ΅ν agraveνακλάσεων47 Στcν καθηmicroερινή microας ζωc microb τc λέξη laquougraveνειροraquo ποf χρησιmicroοποιοUumlmicroε πολf συχνά microποροUumlmicroε νa προσδιορίσουmicroε κάποιες oumlννοιες συγγενικbς τc microιa microb τcν ocircλλη Πρώτη eumlρmicroηνεία τEacuteς λέξεως ugraveνειρο εrναι trade καθ asympπνον ccedilπτασία δηλαδc αeacuteτό ποf laquoβλέπουmicroεraquo τcν œρα ποf κοιmicroόmicroαστε Bεβαίως acircδ΅ διαπιστώνουmicroε notτι χρησιmicroοποιοUumlmicroε τeν notρο iumlρ΅ ccedilπτασία καd βλέπω χωρdς νa λειτουργFEacute κiν trade αeuroσθηση τEacuteς iumlράσεως Erναι πολf συγγενbς αeacuteτό ποf λέγει iuml Kύριος laquoyenνα βλέποντες βλέπωσι καd microc euroδωσιraquo48 Δεύτερο περιεχόmicroενο τEacuteς λέξεως ugraveνειρο εrναι trade agraveπραγmicroατοποίητη acircλπίδα Λέmicroε συχνά laquoMcν κάν Fης ugraveνειρα αeacuteτe δbν microπορεOuml νa γίν Fηraquo j laquoαeacuteτe οucircτε στe ugraveνειρό σου νa τe σκεφτFEacuteςraquo Mb αeacuteτbς τdς acircκφράσεις δηλώνουmicroε notτι microιa eumlνέργεια δbν πρόκειται ποτb νa πραγmicroατοποιηθFEacute Δύο τελευταOumlες eumlρmicroηνεOumlες ποf δίνουmicroε στc λέξη ugraveνειρο εrναι κάθε τd τe frac12ραOumlο j microεγαλει΅δες laquoΠράγmicroατι αeacuteτe εrναι σaν leνα ugraveνειροraquo δηλαδc εrναι microεγαλει΅δες καd iuml διακαcς πόθος laquoAeacuteτe εrναι τe ugraveνειρο τEacuteς ζωEacuteς microου (iuml διακαcς πόθος microου) νa γίνω τραγουδίστριαraquo Mb αeacuteτa συmicroπεραίνουmicroε notτι συνήθως αeacuteτά ποf βλέπουmicroε στa ugraveνειρά microας εrναι α΄ agraveπραγmicroατοποίητοι πόθοι β΄ frac12ραOumlα καd microεγαλειώδη σχέδια καd γ΄ διακαεOumlς πόθοι Στcν Ψυχολογία ugraveνειρο iumlρίζεται frac12ς τe laquoσύνολο j σειρa agraveσυνάρτητων παραστάσεων umlδε΅ν καd συγκινήσεων ποf παρουσιάζονται στeν νοUuml τοUuml agraveνθρώπου κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου agraveδρανούσης τEacuteς συνειδήσεως j frac12ς agraveλληλουχία φανταστικ΅ν γεγονότων στa iumlποOumlα νοερ΅ς παρίσταται iuml κοιmicroώmicroενοςraquo49 neΕνας agraveπe τοfς microεγαλύτερους acircπιστήmicroονες iuml iumlποOumlος agraveσχολήθηκε διεξοδικa microb τa ugraveνειρα πιστεύω notτι bullπEacuteρξε iuml ^Eλβετeς ψυχολόγος Kaρλ Γιούγκ Σb microιa διάλεξή του microb θέmicroα

47 Βλ λEacutemicromicroα ^Υποσυνείδητον ΘΗΕ τ 11 στ 968 48 Mάρκ δ΄ 12 49 ΚΑΡΑΚΟΒΟΥΝΗ permilΟνειρα σ 15

34

laquo^H σηmicroασία τEacuteς AναλυτικEacuteς Ψυχολογίας γιa τcν agraveγωγc τοUuml παιδιοUumlraquo acircρωτdivideAuml regητορικshy΅ τshy΅ τρόπshyω laquoMa τί εrναι ugraveνειροraquo καd δίνει τeν eumlξEacuteς iumlρισmicroό laquoTe ugraveνειρο εrναι leνα προϊeν τEacuteς agraveσυνείδητης ψυχικEacuteς δραστηριότητας κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου Στcν κατάσταση αeacuteτc trade ψυχc ξεφεύγει σb microεγάλο βαθmicroe agraveπe τeν oumlλεγχο τEacuteς συνείδησής microας Mb τe microικρe bullπόλοιπο τEacuteς συνείδησης ποf microAumlς agraveποmicroένει στcν κατάσταση τοUuml asympπνου δbν microποροUumlmicroε παρa microονάχα νa agraveντιλαmicroβανόmicroαστε τa notσα συmicroβαίνουν Δbν εeuromicroαστε notmicroως σb θέση νa κατευθύνουmicroε τa ψυχολογικa συmicroβάντα σύmicroφωνα microb τοfς σκοποfς καd τc θέλησή microας καd eumlποmicroένως δbν oumlχουmicroε οucircτε τc δυνατότητα νa κάνουmicroε λάθος καd νa acircξαπατήσουmicroε τeν eumlαυτό microας Te ugraveνειρο εrναι microιa διαδικασία αeacuteτόmicroατη ποf βασίζεται στcν agraveνεξάρτητη λειτουργία τοUuml agraveσυνειδήτουraquo50 neEνα iumlρισmicroe τοUuml τί εrναι ugraveνειρο microAumlς δίνει iuml plusmnγιος Iωάννης iuml Σιναΐτης λέγοντας notτι laquoEνύπνιόν acircστι νοeς κίνησις acircν agraveκινησίdivideα σώmicroατοςraquo51 permilOνειρο δηλαδc εrναι microιa κίνηση τοUuml νοUuml acircνshy΅ τe σ΅microα εbullρίσκεται agraveκίνητο Συνήθως τe microυαλό microας acircπιτελεOuml τcν acircργασία του δηλαδc σκέφτεται notταν τe σ΅microά microας εrναι ξύπνιο καd οicirc αumlσθήσεις σb λειτουργία Te ugraveνειρο εrναι κάποιες παραστάσεις στe microυαλό microας ποf agraveναδύονται agraveπe τe bullποσυνείδητο notταν τe σ΅microά microας βρίσκεται σb κατάσταση asympπνου notταν δηλαδc οicirc αumlσθήσεις bullπολειτουργοUumlν Στeν Γ΄ Λόγο του laquoΠερd ξενιτείαςraquo iuml plusmnγιος Iωάννης θεωρεOuml agraveναγκαOumlο καd acircπιβεβληmicroένο νa γράψFη microερικbς σκέψεις γύρω agraveπe τa ugraveνειρα Προσθέτει microάλιστα καd τίτλο laquoΠερd acircνυπνίων acircπακολουθούντων εumlσαγωγικοOumlςraquo52 ΘεωρεOuml δηλαδc notτι τa laquoacircνύπνιαraquo εrναι κυρίως χαρακτηριστικe γνώρισmicroα τ΅ν agraveρχαρίων Te microεγαλύτερο ugraveνειρο δbν διαρκεOuml παρa microερικa microόνο δευτερόλεπτα Kαd notmicroως microέσα στe ugraveνειρο trade agraveνθρώπινη φαντασία bullπερβαίνει τοfς notρους τEacuteς φύσεως καd τοUuml χωροχρόνου neEνα παράδειγmicroα γιa τcν κατανόηση τEacuteς φύσεως καd bullφEacuteς τοUuml ccedilνείρου εrναι iuml κινηmicroατογράφος (j σινεmicroά cinema = κίνηmicroα notπως διαφορετικά microb agraveντιδανεισmicroό τeν ccedilνοmicroάζουmicroε στcν Kύπρο)

50 ΓΙΟΥΓΚ Αγωγή notππ σσ 20-21 51 ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος Γ΄ Περd ξενιτείας στ 36 σ 63 PG 88 669B 52 neΟππ Λόγος Γ΄ Περd ξενιτείας στ 35 σ 62 PG 88 669B

35

laquoTοUumlτο φαίνεται κατ acircξοχcν εumlς τeν κινηmicroατογράφον τοUuml iumlποίου αicirc εumlκόνες πλεονεκτοUumlν εumlς κίνησιν oumlχουσαι τcν δυνατότητα τEacuteς καd acircν τshy΅ ccedilνείρshyω παρατηρουmicroένης καταργήσεως τ΅ν χωροχρονικ΅ν agraveποστάσεωνraquo53 ^Eποmicroένως trade acircφεύρεση τοUuml κινηmicroατογράφου oumlχει τcν πηγή της στeν τρόπο λειτουργίας τοUuml ccedilνείρου Kαd στdς δύο περιπτώσεις πρόκειται microAumlλλον περd agraveπραγmicroατοποιήτων καd φανταστικ΅ν γεγονότων Παραίσθηση j παραισθησία ccedilνοmicroάζεται trade agraveπάτη τ΅ν αumlσθήσεων ποf προκαλεOuml σφαλερbς agraveντιλήψεις neOταν λόγου χάριν δοUumlmicroε στa σκοτεινa leνα σάκκο j microιa καπαρντOumlνα κρεmicroασmicroένη καd τcν acircκλάβουmicroε σaν κάποιον ocircνθρωπο j φάντασmicroα τότε microAumlς δηmicroιουργεOumlται φόβος καd τρόmicroος Aeacuteτc trade διεργασία ccedilνοmicroάζεται παραίσθηση Σαφ΅ς acircκτeς agraveπe τe acircξωτερικe acircρέθισmicroα τe iumlποOumlο εrναι agraveπαραίτητο γιa τc διεργασία αeacuteτc τEacuteς παραισθήσεως πρέπει νa acircνυπάρχFη καd iuml acircσωτερικeς φόβος καd trade ταραχc microέσα στcν ψυχc τοUuml agraveνθρώπου iuml iumlποOumlος καd θa τροποποιFEacute στa microάτια του τe agraveντικείmicroενο ποf βλέπει σύmicroφωνα microb τdς acircσωτερικές του προδιαθέσεις καd φόβους Ψευδαίσθηση j ψευδαισθησία καλεOumlται trade διαταραχc τEacuteς αumlσθήσεως κατa τcν iumlποία παράγεται συναίσθηmicroα χωρdς κάποιο acircξωτερικe acircρέθισmicroα neOταν παραδείγmicroατος χάριν εeuromicroαστε ocircρρωστοι τότε microέσα στe παραλήρηmicroά microας agraveναδύονται agraveπe τdς αumlσθήσεις microας διάφορες παραστάσεις ποf acircmicroφανίζονται microπροστά microας σaν νa εrναι πραγmicroατικές Aeacuteτe ccedilνοmicroάζεται ψευδαισθησία Te κοινe στοιχεOumlο καd στdς δύο περιπτώσεις εrναι notτι bullπάρχει microιa λανθάνουσα ψυχικc κατάσταση κατa τcν iumlποία δηmicroιουργοUumlνται j agraveναδύονται agraveπe τe bullποσυνείδητο στe συνειδητe microέρος τEacuteς ψυχEacuteς κάποια ψεύτικα εeuroδωλα ποf τελικa ξεγελοUumlν τeν ocircνθρωπο λόγshyω τEacuteς agraveσθενείας του ^H εumlδοποιeς διαφορa τEacuteς παραίσθησης agraveπe τc ψευδαισθησία εrναι notτι στcν τελευταία δbν bullπάρχει acircξωτερικe acircρέθισmicroα acircνshy΅ στcν πρώτη bullπάρχει ccedilπτικe (j agraveκόmicroη καd agraveκουστικό θa λέγαmicroε) agraveντικείmicroενο καd εeuroδωλο Φαντασία στcν acircκκλησιαστικc iumlρολογία καd εumlδικώτερα στeν plusmnγιο Iωάννη Σιναΐτη iumlρίζεται frac12ς leνα notραmicroα ποf ccedilφείλεται σb ψευδαίσθηση Mb τρεOumlς ecircπλbς προτάσεις δίνει iumlρισmicroοfς γιa τe

53 ΔΗΜ Β ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ Φάντασmicroα ΘΗΕ τ 11 στ 990

36

τί εrναι παραίσθηση καd ψευδαισθησία ^H iumlρολογία ποf χρησιmicroοποιεOuml εrναι σαφ΅ς διαφορετικc agraveπe τcν acircπιστηmicroονικc iumlρολογία ποf χρησιmicroοποιεOumlται σήmicroερα Te νόηmicroα notmicroως καd περιεχόmicroενο τ΅ν λέξεων εrναι τe euroδιο Mb τeν notρο laquoφαντασίαraquo acircννοεOuml τόσο τcν παραίσθηση notσο καd τcν ψευδαισθησία Erναι notmicroως τόσο λεπτeς καd δυσδιάκριτος iuml διαχωρισmicroeς τ΅ν πλαισίων microεταξf ccedilνείρου καd φαντασίας (παραίσθησης καd ψευδαισθησίας) ποf δύσκολα microπορεOuml agraveκόmicroη καd leνας εumlδικeς ψυχολόγος νa ξεχωρίσ Fη τa notρια τEacuteς κάθε microιAumlς λειτουργίας τEacuteς συνειδήσεως Aναφέρει λοιπeν iuml Iωάννης Σιναΐτης τa eumlξEacuteς χαρακτηριστικά laquoΦαντασία acircστdν agraveπάτη ccedilφθαλmicro΅ν acircν κοιmicroωmicroένFη διανοίdivideα φαντασία acircστdν oumlκστασις νοός acircγρηγορότος τοUuml σώmicroατος Φαντασία acircστdν agraveνυπόστατος θεωρίαraquo54 δηλαδc φαντασία εrναι microιa acircξαπάτηση τ΅ν ccedilφθαλmicro΅ν notταν τe microυαλe κοιmicroAumlται Φαντασία εrναι microιa παρασάλευση τοUuml νοUuml acircνshy΅ τe σ΅microα εrναι ξύπνιο Φαντασία εrναι leνα θέαmicroα ποf δbν bullπάρχει στcν πραγmicroατικότητα Mb τcν πρώτη πρόταση iuml Ιωάννης Σιναΐτης (φαντασία εrναι microιa acircξαπάτηση τ΅ν ccedilφθαλmicro΅ν notταν τe microυαλe κοιmicroAumlται) πρdν agraveκόmicroη acircmicroφανισθFEacute trade Ψυχολογία τοUuml βάθους ποf acircγκαινίασε iuml Φρόυντ δείχνει notτι γιa νa λειτουργήσ Fη καd νa agraveναδυθFEacute agraveπe τa oumlγκατα τοUuml bullποσυνειδήτου microιa παράσταση πρέπει νa acircνυπάρχουν οicirc agraveπαραίτητες προϋποθέσεις Aeacuteτbς εrναι trade agraveδρανοποίηση τ΅ν λειτουργι΅ν τ΅ν αumlσθήσεων καd frac12ς agraveπότέλεσmicroα αeacuteτοUuml trade laquoχειmicroερία νάρκωσηraquo τοUuml microυαλοUuml microας neOταν βρισκόmicroαστε σb acircγρήγορση καd eumlτοιmicroότητα τότε δbν microπορεOuml νa λειτουργήσ Fη καmicromicroία agraveπe τdς δύο agraveσθένειες τEacuteς συνειδήσεως (παραίσθηση ψευδαισθησία) Mb τc δεύτερη πρόταση (φαντασία εrναι microιa παρασάλευση τοUuml νοUuml acircνshy΅ τe σ΅microα εrναι ξύπνιο) iuml plusmnγιος δείχνει notτι oumlστω καd iν τe σ΅microα εrναι ξύπνιο agraveκόmicroη καd τότε microπορεOuml νa agraveναδυθοUumlν microέσα agraveπe τe bullποσυνείδητο διάφορες agraveπωθηmicroένες agraveπe τcν καθηmicroερινc ζωc παραστάσεις Συνήθως αeacuteτc εrναι microιa διεργασία ποf γίνεται notταν agraveδρανοποιEacuteται τόσο τe σ΅microα notσο καd iuml νοUumlς τοUuml agraveνθρώπου Mb τcν τρίτη πρόταση (φαντασία εrναι leνα θέαmicroα ποf δbν bullπάρχει στcν πραγmicroατικότητα) iuml βαθυστόχαστος νηπτικeς

54 ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος Γ΄ Περd ξενιτείας στ 37 σ 63 PG 88 669BC

37

πατέρας καθορίζει τe περιεχόmicroενο τEacuteς λειτουργίας τόσο καd κυρίως τEacuteς παραίσθησης κατa τcν ταπεινή microας γνώmicroη notσο καd τEacuteς ψευδαισθησίας πάλιν Eνshy΅ βλέπουmicroε leνα agraveντικείmicroενο στcν πραγmicroατικότητα λόγshyω τοUuml νευρωτικοUuml παραληρήmicroατος στe iumlποOumlο βρισκόmicroαστε ταυτίζουmicroε τe iumlρώmicroενο (αumlσθητe) microb τe agraveναδυόmicroενο acircκ τEacuteς συνειδήσεως Aeacuteτc trade διεργασία στc γλ΅σσα τEacuteς ψυχολογίας ccedilνοmicroάζεται παραίσθηση Σίγουρα microπορεOuml νa eumlρmicroηνευθFEacute trade πρόταση αeacuteτc καd frac12ς ψευδαισθησία χωρdς δηλαδc νa bullπάρχ Fη κανένα εumlδωλο j agraveντικείmicroενο laquoacircναντίον τ΅ν ccedilφθαλmicro΅ν microαςraquo (agraveπέναντι agraveπe τa microάτια microας) νa agraveναδύεται καd agraveναπλάθεται τe agraveντικείmicroενο agraveπe τe bullποσυνείδητο laquomicroπροστa στa microάτια microαςraquo ^O Γιοfγκ σb microιa microελέτη του ποf τιτλοφορεOumlται laquoEumlσαγωγc στcν eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρωνraquo agraveναφέρει notτι κάθε γλ΅σσα agraveλλa umlδιαίτερα trade acircκκλησιαστική εrναι γεmicroάτη agraveπe σύmicroβολα Aeacuteτe τe γεγονeς ccedilφείλεται στe notτι bullπάρχουν agraveναρίθmicroητα πράγmicroατα ποf βρίσκονται πέρα καd microακριa agraveπe τdς περιοχbς τEacuteς agraveνθρώπινης κατανόησης καd τοUuml acircπιστηmicroονικοUuml acircπιστητοUuml notπως θa λέγαmicroε σήmicroερα55 ^H microελέτη βέβαια αeacuteτc agraveρχικa δbν εrχε τίτλο καd προοριζόταν frac12ς εumlσαγωγc σb leνα συmicroπόσιο microb τίτλο laquo^O permilAνθρωπος καd τa Σύmicroβολά τουraquo Ta σύmicroβολα j τοfς συmicroβολισmicroοfς αeacuteτοfς χρησιmicroοποιεOuml acircνσυνείδητα j τdς πιe πολλbς φορbς agraveσυνείδητα καd laquoλανθανόντωςraquo iuml ocircνθρωπος προκειmicroένου νa eumlρmicroηνεύσ Fη τeν acircσωτερικό του κόσmicroο j νa περιγράψFη κάποιες acircσωτερικbς j acircξωτερικbς καταστάσεις καd acircmicroπειρίες ^O agraveετeς j τe λιοντάρι εrναι σύmicroβολα τ΅ν Eeacuteαγγελιστ΅ν Aeacuteτa τa σύmicroβολα πολλbς φορbς microAumlς iumlδηγοUumlν σb βαθύτερες oumlννοιες πέρα agraveπe αeacuteτό ποf acircξωτερικa acircπιδεικνύουν ^H γλ΅σσα τ΅ν ccedilνείρων χρησιmicroοποιεOuml σχεδeν πάντοτε σύmicroβολα προκειmicroένου νa κρύψFη τεχνηέντως τe περιεχόmicroενο τοUuml bullποσυνειδήτου Aeacuteτa τa σύmicroβολα εrναι ποf πρέπει iuml ψυχολόγος acircρευνητcς πρ΅τα νa agraveνακαλύψFη καd oumlπειτα νa eumlρmicroηνεύσ Fη brvbar iν θέλετε καλύτερα νa agraveποκωδικοποιήσ Fη agraveποκρυπτογραφήσFη j microεταφράσ Fη στc δική microας γλ΅σσα ^O Kaρλ Γιοfγκ θεωρεOuml acircπίσης βέβαιο τe γεγονeς notτι οicirc αumlσθήσεις ποτb δbν εrναι πλήρεις καd frac12λοκληρωmicroένες agraveλλa λειψbς καd περιωρισmicroένες agraveναφορικa microb τe γνωστικό τους

55 Βλ ΓΙΟΥΓΚ permilΟνειρα σ 14

38

agraveντικείmicroενο permilEτσι δηmicroιουργοUumlν κάποια αeuroσθηση agraveβεβαιότητας στc συνείδηση τοUuml agraveνθρώπου Mιλ΅ντας πάντοτε agraveποφατικά καd χρησιmicroοποι΅ντας τc γλ΅σσα τEacuteς laquoagraveποφατικEacuteς Ψυχολογίαςraquo (τeν notρο δανειζόmicroαστε agraveπe τcν laquoagraveποφατικc Θεολογίαraquo τ΅ν νηπτικ΅ν πατέρων notπου τονίζεται τe τί δbν εrναι j τί δbν bullπάρχει κυρίως στc σχέση ΘεοUuml καd agraveνθρώπων) iuml Γιοfγκ θεωρεOuml notτι iuml ocircνθρωπος διa τEacuteς γνώσεως ποf προέρχεται agraveπe τdς αumlσθήσεις δbν microπορεOuml νa microάθFη ποτb καd νa γνωρίσFη τcν οeacuteσία τEacuteς ψυχEacuteς οucircτε notmicroως καd τcν euroδια τcν οeacuteσία τEacuteς asympλης56 Mελετ΅ντας σb βάθος τcν agraveνθρώπινη ψυχή iuml Kaρλ Γιοfγκ καταλήγει στe συmicroπέρασmicroα notτι παρατηρ΅ντας προσεκτικa τa ugraveνειρα microb microεγαλύτερη λεπτοmicroέρεια καd agraveκρίβεια agraveνακαλύπτουmicroε agraveνάmicroεσα στdς ccedilνειρικbς εumlκόνες leνα προφανEacute συνδετικe icircστό iuml iumlποOumlος καταδεικνύει τcν eumlνότητά τους ugraveχι microόνο microεταξύ τους agraveλλa καd microb τa περιεχόmicroενα τEacuteς συνείδησης acircν acircγρηγόρσει Στcν agraveνακάλυψη αeacuteτc frac12δηγήθηκε iuml ^Eλβετeς ψυχολόγος agraveκολουθ΅ντας τcν eumlξEacuteς microέθοδο χωρίζουmicroε τe ugraveνειρο στdς φάσεις καd στdς εumlκόνες ποf τe agraveποτελοUumlν καd συγκεντρώνουmicroε microb προσοχc notλες τdς umlδέες ποf microAumlς oumlρχονται σb σχέση microb τe ugraveνειρο Xάρη σb αeacuteτc τc διεργασία agraveντιλαmicroβανόmicroαστε πολf σύντοmicroα notτι οicirc εumlκόνες τοUuml ccedilνείρου καd τa θέmicroατα ποf microAumlς προβληmicroατίζουν στcν πραγmicroατικότητα notταν εeuromicroαστε ξύπνιοι συνδέονται microεταξύ τους microb leνα τρόπο acircξαιρετικa λεπτe καd δυσδιάκριτο ^H σηmicroασία αeacuteτEacuteς τEacuteς συνδέσεως τ΅ν εumlκόνων τοUuml ccedilνείρου microb τa θέmicroατα ποf microAumlς προβληmicroατίζουν εrναι κάτι ποf κατ agraveρχcν δbν microποροUumlmicroε νa κατανοήσουmicroε ^Oλοκληρώνοντας notmicroως αeacuteτc τc συγκέντρωση τ΅ν στοιχείων oumlχουmicroε brvbarδη acircπιτύχει τe προπαρασκευαστικe microέρος τEacuteς agraveνάλυσης τοUuml ccedilνείρου leνα microέρος ποf εrναι σηmicroαντικώτατο χάρη σ αeacuteτe διαθέτουmicroε πιa τa λεγόmicroενα συmicroφραζόmicroενα τοUuml ccedilνείρου τa iumlποOumlα microAumlς agraveποκαλύπτουν τdς πολυσχιδεOumlς σχέσεις τ΅ν ccedilνειρικ΅ν εumlκόνων microb τc συνείδηση καd microAumlς δείχνουν πόσο στενa συνυφασmicroένο εrναι τe ugraveνειρο microb notλες τdς τάσεις τEacuteς προσωπικότητάς microας57 Erναι acircπίσης πολf σηmicroαντικe νa γνωρίζFη τόσο iuml εumlδικeς ψυχολόγος notσο καd iuml agraveσθενής τeν παλιe βασικe κανόνα notτι δηλαδc laquoτe ugraveνειρο acircκφράζεται συνήθως στc γλ΅σσα τοUuml

56 Βλ notππ σ 15 57 Βλ ΓΙΟΥΓΚ Αγωγή notππ σσ 21-22

39

agraveνθρώπου ποf τe βλέπειraquo58 Eaν κάποιος εrναι microουσικός τότε τa θέmicroατα ποf microπορεOuml νa βλέπFη frac12ς ugraveνειρα θa εrναι γύρω agraveπe τc microουσική acircaν εrναι agraveθλητcς j ccedilρειβάτης τότε τa θέmicroατα ποf θa oumlχουν τa ugraveνειρά του θa περιστρέφωνται γύρω agraveπe τcν ccedilρειβασία j τeν agraveθλητισmicroό ^Ο Iωάννης Σιναΐτης κάνει τcν eumlξEacuteς διαπίστωση laquoEνύπνια τροφ΅ν καd βρωmicroάτων acircν καρδίdivideα γαστριmicroάργων acircνύπνια δb κολάσεων καd κρίσεων acircν καρδίdivideα πενθούντωνraquo δηλαδή laquougraveνειρα γύρω agraveπe τροφbς καd φαγητa συναντ΅νται στcν καρδιa τ΅ν γαστριmicroάργων καd ugraveνειρα γύρω agraveπe τcν κόλαση καd τcν κρίση συναντ΅νται στcν καρδιa τ΅ν microετανοούντωνraquo59 Oicirc πατέρες τEacuteς Eκκλησίας θεωροUumlν notτι trade προέλευσις τ΅ν ccedilνείρων microπορεOuml νa εrναι τριπλEacute α΄ agraveπe τeν Θεό β΄ agraveπe τeν διάβολο καd γ΄ agraveπe τe agraveσυνείδητό microας Στατιστικa τa περισσότερα ugraveνειρα προέρχονται agraveπe τe agraveσυνείδητο Λιγώτερα ugraveνειρα oumlχουν τcν προέλευσή τους agraveπe δαιmicroονικc acircνέργεια καd acircλαχιστώτατα προέρχονται agraveπe τeν euroδιο τeν Θεό Δυστυχ΅ς acircmicroεOumlς τdς πιe πολλbς φορbς θεωροUumlmicroε notτι τa ugraveνειρα iν microbν εrναι εeacuteχάριστα προέρχονται agraveπe τeν euroδιο τeν Θεό iν δb εrναι δυσάρεστα agraveπe τeν διάβολο Σb αeacuteτc τcν πλάνη πολλbς φορbς microAumlς iumlδηγεOuml iuml euroδιος iuml eumlαυτός microας καd λιγώτερο iuml agraveρχέκακος agraveφοUuml δbν oumlχουmicroε συνειδητοποιήσει τcν πατερικc regήση notτι iuml χειρότερος acircχθρeς τοUuml agraveνθρώπου εrναι πρ΅τα iuml eumlαυτός του asympστερα iuml κόσmicroος καd τελευταOumlος iuml διάβολος hAν iuml ocircνθρωπος δbν agraveνοίξFη τdς πύλες τEacuteς ψυχEacuteς του στe κακό δbν microπορεOuml microb κανένα τρόπο αeacuteτe νa εumlσέλθFη ^O Iωάννης Σιναΐτης καd γενικa οicirc πατέρες τEacuteς Eκκλησίας διακρίνουν microεταξf τ΅ν ccedilνείρων ποf βλέπουmicroε στeν asympπνο microας καd τ΅ν iumlραmicroάτων θεωρι΅ν j ccedilπτασι΅ν ποf βλέπουν οicirc plusmnγιοι στe ξύπνιο τους60 Erναι δύο acircντελ΅ς διαφορετικbς καταστάσεις Πολλbς εrναι οicirc περιπτώσεις κυρίως στcν Παλαιa Διαθήκη notπου iuml Θεeς acircπικοινωνεOuml διa ccedilνείρων microb τοfς acircκλεκτούς του συνήθως ποf qσαν δίκαιοι ocircνθρωποι Σκοπeς τ΅ν ccedilνείρων

58 neΟππ σ 23 59 ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος ΙΔ΄ Περd γαστριmicroαργίας στ 13 σ 188 PG 88 865D 60 Βλ καd στcν Κλίmicroακα τοUuml Ιωάννου Σιναΐτου notππ Λόγος ΚΑ΄ Περd κενοδοξίας στ 27 καd Λόγος ΚΣΤ΄ α΄ Περd διακρίσεως στ 55 PG 88 953CD καd 88 1029D

40

εrναι trade agraveποκάλυψη τEacuteς βουλEacuteς του laquoOicirc agraveποκαλύψεις αeacuteτbς agraveπευθύνονται σb umlδι΅τες61 j καd σb εumlδωλολάτρες notπως εrναι τe ugraveνειρο τοUuml Aβιmicroέλεχ62 καd τοUuml βασιλιAuml τ΅ν Bαβυλωνίων Nαβουχοδονόσορα63 Οicirc περισσότερες notmicroως agraveποκαλύψεις agraveναφέρονται στc θεία οumlκονοmicroία (δηλ στe σχέδιο τοUuml ΘεοUuml) γιa τc σωτηρία τοUuml agraveνθρώπου ^Ο Θεeς λοιπeν acircπικοινωνεOuml διa microέσου τ΅ν ccedilνείρων microb τοfς Πατριάρχες microb τeν Aβραamicro64 καd τeν Iακgβ (iuml iumlποOumlος σb ugraveνειρο εrδε τcν laquoκλίmicroακαraquo τοUuml ΘεοUuml ποf προεικόνιζε τcν ^Yπεραγία Θεοτόκο65 Aκόmicroη acircπικοινωνεOuml microb τοfς προφEacuteτες τοUuml Iσραcλ τeν Zαχαρία (Kεφ 1-6) καd τeν Δανιcλ (Kεφ 2 7) οicirc iumlποOumlοι δέχονται microb ugraveνειρο τcν agraveποκάλυψη τοUuml ΘεοUuml ποf agraveναγγέλλει τc σωτηρία τοUuml κόσmicroου διa microέσου τοUuml Mεσσία XριστοUuml microb τeν Σαmicroουcλ66 καd τeν Nάθαν67 καd microb τeν βασιλιAuml Σολοmicro΅ντα68 Eπίσης στcν Παλαιa Διαθήκη διακρίνονται τa ugraveνειρα τa iumlποOumlα στέλνει iuml Θεός καd συνιστοUumlν κάποιες agraveποκαλύψεις στοfς acircκλεκτοfς προφEacuteτες Tου agraveπe αeacuteτά ποf βλέπουν οicirc acircπαγγελmicroατίες microάντεις τ΅ν εumlδωλολατρ΅ν Στcν Kαινc Διαθήκη iuml Iωσcφ iuml microνήστορας τEacuteς ^Yπεραγίας Θεοτόκου βλέπει στeν asympπνο του ocircγγελο Kυρίου iuml iumlποOumlος τοUuml παραγγέλλει νa φύγ Fη στcν Aeuroγυπτο γιατd iuml ^Hρshyώδης πρόκειται νa σκοτώσFη τe βρέφος69 Oicirc Mάγοι acircπίσης iumlραmicroατίζονται κατ ugraveναρ νa agraveναχωρήσουν δι ocircλλης iumlδοUuml70 Aναφέρεται acircπίσης trade σύζυγος τοUuml Ποντίου Πιλάτου νa βλέπ Fη στe ugraveνειρό της πολf ocircσχηmicroα πράγmicroατα καd νa συmicroβουλεύFη τeν σύζυγό της νa microc agraveναmicroειχθFEacute σ αeacuteτc τcν bullπόθεση71 Aκόmicroη iuml agraveπόστολος τ΅ν acircθν΅ν βλέπει κάποιο Mακεδόνα iuml iumlποOumlος τeν παρακινεOuml νa κηρύξFη τe εeacuteαγγέλιο καd στc Mακεδονία72

61 Βλ Σοφ Σειράχ λδ΄ 6 62 Βλ Γέν κ΄ 3-6 63 Βλ Δανιήλ δ΄ 64 Βλ Γέν ιε΄ 12-21 65 Βλ Γέν κη΄ 11-12 66 Βλ A΄ Bασ γ΄ 67 Βλ B΄ Bασ ζ΄ 4-17 68 Βλ Γ΄ Bασ Kεφ γ΄ Παράλληλα βλ ΚΑΡΑΚΟΒΟΥΝΗ permilΟνειρα notππ σ 9 69 Βλ Mατθ α΄ 20 β΄ 13 β΄ 19 β΄ 22 70 Βλ Mατθ β΄ 12 71 Βλ Mατθ ιστ΄ 19 72 Βλ Πράξ ιστ΄ 9-10

41

Πιe συγκεκριmicroένα iuml plusmnγιος Iωάννης iuml Σιναΐτης σχεδeν σb iumlλόκληρο τe βιβλίο του microιλdivideAuml γιa τa ugraveνειρα ποf προέρχονται agraveπe τeν κακe eumlαυτό microας j agraveπe τοfς δαίmicroονες Πολf σπάνια microιλdivideAuml γιa τa ugraveνειρα ποf προέρχονται agraveπe τeν Θεό agraveφοUuml αeacuteτa πολλbς φορές agraveντd νa εrναι acircκ ΘεοUuml εrναι πλάνη τοUuml διαβόλου Te σηmicroεOumlο agraveπe τe iumlποOumlο θa διακρίν Fης τcν πλάνη εrναι τοUumlτο Oicirc ocircγγελοι microAumlς δείχνουν τcν κόλαση τcν κρίση καd τeν χωρισmicroe τEacuteς ψυχEacuteς agraveπe τe σ΅microα δηλαδc τeν σωmicroατικe θάνατο καd oumlτσι microAumlς κάνουν νa ξυπνοUumlmicroε oumlντροmicroοι καd περίλυποι Eάν συνεχίζει iuml plusmnγιος Iωάννης agraveρχίσουmicroε νa πιστεύουmicroε στοfς δαίmicroονες κοιmicroώmicroενοι asympστερα θa acircmicroπαιζώmicroαστε agraveπe αeacuteτοfς καd ξύπνιοι EκεOumlνος ποf πιστεύει στa ugraveνειρα εrναι acircντελ΅ς ocircσοφος καd ocircπειρος acircνshy΅ αeacuteτός ποf δbν πιστεύει τίποτε εrναι πραγmicroατικa συνετeς καd σοφός73 Aeacuteτc trade κάθετη agraveπόWregιψη τ΅ν ccedilνείρων agraveπe τeν plusmnγιο Iωάννη δbν ccedilφείλεται στe γεγονeς notτι δbν agraveναγνωρίζει agraveπe ποUuml προέρχονται τa ugraveνειρα agraveλλa στe notτι θεωρεOuml ocircσκοπο τe νa προσπαθήσFης νa τa eumlρmicroηνεύσFης notπως κάνουν οicirc καφετζοUumlδες j τa microέντιουmicro ^O Kaρλ Γιοfγκ προσπαθεOuml διa acircπιστηmicroονικ΅ν microέσων νa eumlρmicroηνεύσ Fη καd νa agraveναγνωρίσFη τe bullποσυνείδητο τοUuml agraveνθρώπου διa τ΅ν ccedilνείρων permilEτσι oumlχουmicroε acircδ΅ τcν euroδια περίπτωση καd διάκριση τEacuteς Aστρονοmicroίας frac12ς acircπιστήmicroης καd τEacuteς agraveστρολογίας καd agraveστροmicroαντίας frac12ς δαιmicroονικEacuteς παραπλάνησης ^O Iωάννης Σιναΐτης θεωρεOuml notτι πολλa agraveπe τa ugraveνειρα εrναι δαιmicroονικEacuteς προελεύσεως Γι αeacuteτe καd θέλει νa microAumlς κοινοποιήσFη microερικbς σκέψεις του laquonotσον microηδb τούτου τοUuml δόλου τ΅ν δολίων agravemicroυήτους bullπάρχειν trademicroAumlςraquo δηλαδc νa microc εeuromicroαστε agravemicroύητοι σ αeacuteτe τeν δόλο τ΅ν δολίων δαιmicroόνων74 Περιγράφοντας iuml Iωάννης Σιναΐτης τcν agraveρετc τEacuteς ecircγνείας στeν δέκατο πέmicroπτο λόγο του κάνει τcν eumlξEacuteς βαρυσήmicroαντη διαπίστωση neOταν σηκωνόmicroαστε agraveπe τeν asympπνο εeacuteδιάθετοι καd εumlρηνικοί σηmicroαίνει notτι χωρdς νa τe agraveντιληφθοUumlmicroε microAumlς συmicroπαρίστανται plusmnγιοι permilAγγελοι καd κυρίως notταν oumlχουmicroε κοιmicroηθEacute microb πολλc προσευχc καd νηφαλιότητα Aλλa microερικbς φορbς συmicroβαίνει νa βρισκόmicroαστε σb εeacuteχάριστη κατάσταση καθgς

73 Βλ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος Γ΄ Περd τ΅ν ccedilνείρων τ΅ν agraveρχαρίων στ 43-44 σ 64 PG 88 672ΑB 74 Βλ notππ Λόγος Γ΄ Περd ξενιτείας στ 35 σσ 62-63 PG 88 669B

42

ξυπνοUumlmicroε καd νa τe παθαίνουmicroε αeacuteτe agraveπe ugraveνειρα καd φαντασίες ποf προέρχονται agraveπe τοfς δαίmicroονες75 Tcν œρα ποf πηγαίνουmicroε νa κοιmicroηθοUumlmicroε παρατηρεOuml iuml Iωάννης Σιναΐτης bullπάρχει κάποιος δαίmicroονας ποf microAumlς πλησιάζει καd microAumlς κατατοξεύει microb πονηροfς καd regυπαροfς λογισmicroούς AποσκοπεOuml δb νa microAumlς κάνFη νa κοιmicroηθοUumlmicroε microb agraveκάθαρτες σκέψεις καd νa δοUumlmicroε στc συνέχεια agraveκάθαρτα ugraveνειρα acircaν βέβαια agraveπe ccedilκνηρία καd τεmicroπελιa δbν σηκωθοUumlmicroε γιa προσευχc καd δbν iumlπλιστοUumlmicroε acircναντίον του76 Πολλbς φορbς iuml δαίmicroονας τEacuteς κενοδοξίας acircmicroφανίζεται στeν asympπνο microας σaν προφήτης Συmicroπεραίνει frac12ς πανοUumlργος ποf εrναι microερικa agraveπe τa microέλλοντα νa συmicroβοUumlν καd microAumlς τa προαναγγέλλει Kαd notταν αeacuteτa πραγmicroατοποιηθοUumlν acircmicroεOumlς microένουmicroε oumlκθαmicroβοι καd bullπερηφανεύεται iuml λογισmicroός microας microb τcν umlδέα notτι πλησιάσαmicroε στe προορατικe χάρισmicroα77 Te ugraveνειρο εrναι τe κύριο κάτοπτρο microb τe iumlποOumlο microποροUumlmicroε νa agraveτενίσουmicroε καd νa θαυmicroάσουmicroε τeν χ΅ρο τοUuml agraveσυνειδήτου Πολλbς φορbς notmicroως δbν agraveτενίζουmicroε microb θαυmicroασmicroό notπως πολf σωστa λέγει trade Γιουγκιανc ψυχολογία τe agraveσυνείδητο agraveλλa καd agraveηδιάζουmicroε τeν eumlαυτό microας microb notλη τc σηmicroασία τEacuteς λέξεως ^O Iωάννης Σιναΐτης κάνει microιa παροmicroοίωση τ΅ν φαγητ΅ν microb τe agraveποτέλεσmicroά τους notταν χωνευθοUumlν δηλαδc τcν κοπριa καd τa σκουλήκια microb τa agraveκάθαρτα ugraveνειρα ποf γεννιοUumlνται agraveπe τcν κοπριά laquoneOπως agraveπe τe πλEacuteθος τEacuteς κοπριAumlς προέρχονται πλEacuteθος σκουλήκια oumlτσι καd agraveπe τe πλEacuteθος τ΅ν φαγητ΅ν προέρχονται πλEacuteθος ecircmicroαρτωλ΅ν πτώσεων καd πονηρ΅ν λογισmicro΅ν καd

75 ΘεωροUumlmicroε χρήσιmicroο acircδ΅ νa παραθέσουmicroε καd τe κείmicroενο στe πρωτότυπό του γιa νa διακρίνωmicroε acircκτeς agraveπe τe βάθος τEacuteς σκέψεώς του καd τcν πλούσια iumlρολογία τοUuml ecircγίου laquoneOτε acircκ τ΅ν asympπνων agraveγαθοd καd εumlρηνικοί τινες agraveνιστάmicroεθα bullπe ecircγίων agraveγγέλων λεληθότως παρακαλούmicroεθα καd microAumlλλον notταν microετa πολλEacuteς εeacuteχEacuteς καd νήψεως κοιmicroηθέντες τυγχάνωmicroεν oumlστι δ notτε καd agraveγαθοd τ΅ν asympπνων agraveνιστάmicroεθα bullπe πονηρ΅ν acircνυπνίων καd θεαmicroάτων τοUumlτο πάσχοντεςraquo ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος IE΄ Περd ecircγνείας στ 68 σ 209 PG 88 896B 76 laquopermilEστι δαίmicroων acircπaν acircν τFEacute κλίνFη agraveναπέσωmicroεν πρeς trademicroAumlς παραγενόmicroενος καd πονηραOumlς τε καd regυπαραOumlς κατατοξεύων acircνθυmicroήσεσιν yenνα τFEacute ccedilκνηρίdivideα microc agraveναστάντες εumlς προσευχήν microηδb κατ αeacuteτοUuml iumlπλισάmicroενοι acircν regυπαραOumlς agraveφυπνώσωmicroεν acircννοίαις καd regυπαρa τa acircνύπνια κτησώmicroεθαraquo ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος KΣT΄ Περd διακρίσεως A΄ στ 75 σ 304 PG 88 1036Α 77 Βλ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος Γ΄ Περd τ΅ν ccedilνείρων τ΅ν agraveρχαρίων στ 39 σ 63 PG 88 669CD-672A

43

agraveκαθάρτων ccedilνείρωνraquo78 Kαd microb αeacuteτc τcν παροmicroοίωση ποf σοφίζεται iuml Iωάννης Σιναΐτης γιa νa microAumlς κάν Fη νa καταλάβουmicroε τcν oumlννοια τοUuml αumlσχροUuml ccedilνείρου καταφαίνεται notτι τa ugraveνειρα προέρχονται καd agraveπe τa κατώτερα oumlνστικτα τοUuml agraveνθρώπου ^O IησοUumlς Xριστός frac12ς τέλειος Θεeς καd τέλειος ocircνθρωπος εrναι τe bullπέρτατο laquoεeuroδωλοraquo καd παράδειγmicroα τEacuteς ψυχEacuteς τοUuml agraveνθρώπου πρeς τe iumlποOumlο πρέπει iumlλόκληρος iuml eumlαυτός microας ψυχ FEacute τε καd σώmicroατι νa agraveνατείν Fη Σύmicroφωνα microb τc θεολογία τEacuteς Eκκλησίας microας iuml θεάνθρωπος IησοUumlς κατέχει στeν τελειότερο βαθmicroe τa τρία agraveξιώmicroατα τe προφητικό τe icircερατικe καd τe βασιλικό Erναι βασιλεfς πάσης τEacuteς κτίσεως iumlρατEacuteς τε καd νοουmicroένης εrναι iuml microέγας agraveρχιερεύς iuml iumlποOumlος acircθυσίασε frac12ς θύτης καd θUumlmicroα τeν eumlαυτό του plusmnπαξ πάνω στeν Σταυρό καd agraveπe τότε καd εumlς τe διηνεκbς θυσιάζεται microέσα στe microυστήριο τEacuteς Θείας Eeacuteχαριστίας τέλος εrναι iuml microέγας προφήτης πού βλέποντας τe παρελθόν προλέγει τe ocircmicroεσο microέλλον (καταστροφc τEacuteς ^Iερουσαλcmicro acircπd Tίτου τe 70 microX κλπ) καί agraveτενίζοντας τe ocircmicroεσο microέλλον προλέγει τa oumlσχατα Mέσα στcν πεπτωκυOumlα φύση τοUuml agraveνθρώπου acircνυπάρχουν σπέρmicroατα αeacuteτ΅ν τ΅ν χαρισmicroάτων microb τa iumlποOumlα microAumlς acircπροίκισε iuml euroδιος iuml Θεός δηmicroιουργ΅ντάς microας κατ εumlκόνα καd καθοδηγ΅ντάς microας πρeς τe καθ iumlmicroοίωσιν αeacuteτοUuml79 Σb agraveκόmicroη microεγαλύτερο βαθmicroe agraveποκτdivideAuml τa χαρίσmicroατα αeacuteτa κάθε Oρθόδοξος χριστιανός microb τcν εumlσδοχή του στcν Eκκλησία διa τοUuml βαπτίσmicroατος80 Aσφαλέστατα iuml acircπίσκοπος (καd iuml icircερέας) agraveποτελοUumlν τc διαδοχc τοUuml agraveποστολικοUuml καd icircερατικοUuml agraveξιώmicroατος τcν iumlποία agraveντλοUumlν agraveπe τeν πρ΅το χειροτονήσαντα τοfς agraveποστόλους Δεσπότη Xριστό Mέσα στcν icircστορία τEacuteς ΠαλαιAumlς Διαθήκης βλέπουmicroε notτι iuml Θεeς agraveποκαλύπτει τc βουλή του j προλέγει microελλοντικa γεγονότα notπως oumlχουmicroε brvbarδη agraveναφέρει καd στcν εumlσαγωγc τEacuteς παρούσης microελέτης διa τ΅ν ccedilνείρων προκειmicroένου νa βοηθήσ Fη τeν περιούσιο

78 laquoneΩσπερ πλEacuteθος κόπρου πλEacuteθος σκωλήκων acircργάζεται οasympτω πλEacuteθος βρωmicroάτων πλEacuteθος πτωmicroάτων καd πονηρ΅ν λογισmicro΅ν καd acircνυπνίων acircργάζεταιraquo ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος KΣT΄ Περd διακρίσεως - Γ΄ στ 37 σ 330 PG 88 1036Α 79 Βλ τeν τύπο τοUuml Mελχισεδbκ στcν Παλαιa Διαθήκη iuml iumlποOumlος iν καd εumlδωλολάτρης agraveποτελεOuml τύπο καd προτύπωση τοUuml XριστοUuml frac12ς icircερεύς βασιλεfς τEacuteς ^Iερουσαλcmicro καd προφήτης 80 Βλ agraveεροβάπτισmicroα acircξοmicroολόγηση agraveπe λαϊκό acircν œρ divideα agraveνάγκης κλπ

44

λαό του Iσραcλ νa acircκπληρώσFη τeν προορισmicroό του ποf qταν trade προετοιmicroασία τοUuml acircδάφους γιa τeν acircρχοmicroe τοUuml Mεσσία Mέσα στcν icircστορία τEacuteς Eκκλησίας βλέπουmicroε notτι iuml Θεeς χαρίζει σb κάποιους acircνάρετους καd ecircγίους agraveνθρώπους τe προφητικe χάρισmicroα ugraveχι γιa acircκφοβισmicroe j θαυmicroασmicroό agraveλλa γιa νa εeuromicroαστε leτοιmicroοι γιa notτι πρόκειται νa συmicroβFEacute j γιa νa προειδοποιήσFη γιa κάποια εeacuteχάριστα j δυσάρεστα συmicroβάντα ^O neAγιος KοσmicroAumlς iuml Aumlτωλeς εrναι leνα θαυmicroαστe παράδειγmicroα πού iν καd oumlζησε στa τέλη τοUuml 18ου αumlώνα notmicroως προέβλεψε τόσα θαυmicroαστa καd κοσmicroοϊστορικa γεγονότα agraveνακαλύψεις καd acircφευρέσεις ποf γίνονται στdς microέρες ποf ζοUumlmicroε Σύmicroφωνα microb τc διδασκαλία τοUuml χριστιανοUuml ψυχολόγου Γιοfγκ τa ugraveνειρα agraveντικατοπτρίζουν τe agraveσυνείδητο τοUuml agraveνθρώπου δηλαδc τeν βαθύτερο eumlαυτe τοUuml agraveνθρώπου Σαφέστατα αeacuteτc trade πραγmicroατικότητα acircλέχθη agraveπe τοfς microεγάλους πατέρες τEacuteς Eκκλησίας microας πολf πιe πρdν agraveπe τοfς ψυχολόγους τοUuml βάθους ^O neAγιος Γρηγόριος Nύσσης iuml iumlποOumlος oumlζησε τeν 4ο αuml΅να στcν iumlmicroιλία του περd κατασκευEacuteς τοUuml agraveνθρώπου agraveναφέρει τa eumlξEacuteς agraveξιοσηmicroείωτα laquoNοmicroίζω πώς notταν trade ψυχc tradeσυχάζFη κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου agraveπ τdς πιe agraveξιόλογες δυνάmicroεις τοUuml νοUuml καd τ΅ν αumlσθήσεων microόνο trade θρεπτικc umlδιότητα βρίσκεται σb πλήρη λειτουργία permilEτσι κάποια εeuroδωλα ποf σχηmicroατίστηκαν κατa τc διάρκεια τEacuteς trademicroέρας agraveπe agraveντίλαλους τ΅ν αumlσθητ΅ν καd νοητ΅ν λειτουργι΅ν καd τa iumlποOumlα agraveποτυπώθηκαν στeν νοUuml microb τc βοήθεια τοUuml microνηmicroονικοUuml περιγράφονται microb τa ugraveνειρα acircκ νέου notπως τύχ Fη Mέσα agraveπ αeacuteτbς (τdς agraveναmicroνήσεις) iuml ocircνθρωπος microεταφέρεται σb κόσmicroους φανταστικούς ugraveχι microb κάποια σειρά agraveλλa περιπλανώmicroενος microέσα σb συγκεχυmicroένες κι agraveσυνάρτητες πλάνεςraquo81 neOmicroως iuml Γιοfγκ προχωρεOuml καd λίγο πάρα πέρα καd κάνει microιa agraveξιοπρόσεκτη παρατήρηση Διαπιστώνει notτι trade euroδια trade φύση σb προειδοποιεOuml γιa διάφορα γεγονότα ποf microπορεOuml νa συmicroβοUumlν neOπως λέmicroε σήmicroερα iuml ocircνθρωπος oumlχει τc διαίσθηση νa προαισθάνεται κάποια γεγονότα notπως πχ microερικa ζshy΅α προαισθάνονται τeν κίνδυνο eumlνeς σεισmicroοUuml Aναφέρει λοιπeν iuml ^Eλβετeς ψυχολόγος τa agraveκόλουθα laquoTa ugraveνειρα προετοιmicroάζουν agraveναγγέλουν j προειδοποιοUumlν γιa frac12ρισmicroένες καταστάσεις συχνa καιρe πρdν συmicroβοUumlν πραγmicroατικά Kάτι τέτοιο δbν συνιστdivideAuml bullποχρεωτικa θαUumlmicroα j πρόγνωση Oicirc περισσότερες κρίσεις j

81 Βλ Γρηγορίου Nύσσης Περd κατασκευEacuteς τοUuml agraveνθρώπου BEΠEΣ σ 119

45

acircπικίνδυνες καταστάσεις oumlχουν microακρa acircπshyώαση microόνο ποf iuml συνειδητeς νοUumlς δbν τe agraveντιλαmicroβάνεται Ta ugraveνειρα microποροUumlν νa προδώσουν τe microυστικό permilAλλοτε τe κάνουν ocircλλοτε acircπίσης δbν τe κάνουνraquo82 ^Ο Γιοfγκ agraveναφέρει laquoτc χαρακτηριστικώτατη περίπτωση τρι΅ν κοριτσι΅ν ποf εrχαν microιa πολf agraveφωσιωmicroένη microητέρα Φτάνοντας στcν acircφηβεία acircξωmicroολογήθηκαν ντροπιασmicroένες trade microιa στcν ocircλλη notτι bullπέφεραν γιa πολλa χρόνια agraveπe τροmicroερa ugraveνειρα σχετικa microb τc microητέρα τους Tcν egraveνειρευόντουσαν σaν microάγισσα j σaν ocircργιο θηρίο καd δbν microποροUumlσαν νa καταλάβουν γιατί agraveφοUuml trade microητέρα τους oumlδειχνε agraveπέναντί τους τόση agraveγάπη καd αeacuteτοθυσία Πολλa χρόνια agraveργότερα trade microητέρα agraveWregώστησε διανοητικa Mέσα στcν τρέλλα της oumlπεφτε καd σερνόταν στa τέσσερα σaν λυκάνθρωπος γρύλλιζε σaν γουρούνι οucircρλιαζε σaν agraveρκοUumlδαraquo83 Eδ΅ βλέπουmicroε τc δυνατότητα τEacuteς προαίσθησης τEacuteς agraveνθρώπινης ψυχEacuteς ^O Γιούγκ notπως oumlχουmicroε agraveναφέρει oumlχει agraveσχοληθEacute περισσότερο agraveπe iumlποιονδήποτε ocircλλο microb τa ugraveνειρα τa iumlποOumlα θεωρεOuml frac12ς microέσο διa τοUuml iumlποίου microπορεOuml iuml ψυχολόγος νa acircρευνήσFη καd eumlρmicroηνεύσ Fη τeν acircσωτερικe κόσmicroο τοUuml agraveνθρώπου Πιστεύει acircπίσης notτι laquoοicirc νευρικbς καd ψυχικbς διαταραχbς τ΅ν παιδι΅ν agraveκόmicroη καd τ΅ν παιδι΅ν σχολικEacuteς tradeλικίας ccedilφείλονται agraveποκλειστικa σb διαταραχbς τEacuteς ψυχικEacuteς σφαίρας τ΅ν γονέων Oicirc δυσαρmicroονίες στc σχέση τ΅ν γονέων microεταξύ τους καθρεφτίζονται ocircmicroεσα στcν παιδικc ψυχή καd microποροUumlν νa τEacuteς προκαλέσουν σηmicroαντικbς ζηmicroιές Aκόmicroη καd τe περιεχόmicroενο τ΅ν ccedilνείρων τ΅ν microικρ΅ν παιδι΅ν agraveναφέρεται πολf πιe συχνa στοfς γονεOumlς παρa στa euroδια τa παιδιάraquo84 Te παιδd πάντοτε agraveλλa umlδιαίτερα στa πρ΅τα χρόνια τEacuteς ζωEacuteς του βλέπει frac12ς παράδειγmicroα τοfς γονεOumlς ugraveχι τόσο στa λόγια agraveλλa στdς πράξεις καd τa oumlργα τους Γι αeacuteτe καd laquoστa πρ΅τα χρόνια τEacuteς ζωEacuteς του τe παιδd ζFEacute σb microιa κατάσταση microυστικEacuteς συmicromicroετοχEacuteς (participation mystique) microb τοfς γονεOumlς τουraquo85 Kανένας notmicroως agraveπe τa δύο microέρη (γονεOumlς-παιδd) δbν συνειδητοποιεOuml αeacuteτό ποf γίνεται

82 ΓΙΟΥΓΚ permilΟνειρα notππ σ 48 83 ΓΙΟΥΓΚ Αγωγή notππ σσ 14-15 84 neΟππ σ 13 85 neΟππ σ 14

46

^O ^Eλβετeς ψυχολόγος θεωρεOuml notτι bullπάρχουν τρι΅ν εumlδ΅ν κριτήρια τa iumlποOumlα microποροUumlmicroε νa χρησιmicroοποιήσουmicroε γιa νa πετύχουmicroε τcν αeacuteτογνωσία Aeacuteτa τa κριτήρια εrναι α΄ trade αeacuteτοκριτική β΄ trade κριτικc τ΅ν ocircλλων (eumlτεροκριτικc) καd γ΄ τe ugraveνειρο ^O Γιοfγκ θεωρεOuml notτι laquoagraveπαραίτητη προϋπόθεση γιa νa microπορέσουmicroε νa διαπαιδαγωγήσουmicroε τeν eumlαυτό microας εrναι trade αeacuteτογνωσία ^H αeacuteτογνωσία acircπιτυγχάνεται acircν microέρει agraveπe τcν αeacuteτοκριτικc καd acircν microέρει agraveπe τcν κριτικc τ΅ν ocircλλων ^H αeacuteτοκριτικc notmicroως δbν εrναι πάντοτε agraveντικειmicroενική acircνshy΅ trade κριτικc τ΅ν ocircλλων microπορεOuml νa εrναι λανθασmicroένη Πολλbς φορbς microάλιστα agraveρνούmicroαστε agraveκόmicroη καd νa τcν agraveκούσουmicroε Γενικa notmicroως trade αeacuteτογνωσία ποf κερδίζουmicroε agraveπ αeacuteτbς τdς δύο πηγές εrναι θολc καd λειψή notπως notλες οicirc agraveνθρώπινες κρίσεις ποf σπάνια agraveποφεύγουν τa λάθη καd τdς νοθεύσεις acircξ αumlτίας τ΅ν acircπιθυmicroι΅ν καd τ΅ν φόβων ^Yπάρχει pράγε κάπου κάποιο agraveντικειmicroενικe κριτήριο ποf νa microAumlς λέFη ποιοd πραγmicroατικa εeuromicroαστε Kάτι σaν θερmicroόmicroετρο ποf δείχνει στeν ocircWregωστο τe agraveδιαmicroφισβήτητο γεγονeς notτι oumlχει πυρετe 395raquo86 permilEτσι βγαίνουmicroε agraveβίαστα στe συmicroπέρασmicroα notτι iuml Γιοfγκ θεωρεOuml notτι trade αeacuteτοκριτικc j trade eumlτεροκριτικc δbν σοUuml δίνουν τe agraveκριβbς agraveποτέλεσmicroα τEacuteς αeacuteτογνωσίας Te microόνο κριτήριο κατa τeν Γιούγκ ποf microπορεOuml νa σb iumlδηγήσFη στcν αeacuteτογνωσία εrναι τe ugraveνειρο laquoKαd notmicroως bullπάρχει leνα τέτοιο κριτήριο πού frac12ς παράγωγο τEacuteς φύσης microAumlς acircπιτρέπει νa δοUumlmicroε τcν agraveλήθεια σχετικa microb τeν eumlαυτό microας agraveνεξάρτητα agraveπe τοfς φόβους καd τdς acircλπίδες Tcν εeacuteκαιρία γι αeacuteτbς τdς agraveντικειmicroενικbς παρατηρήσεις καd διαπιστώσεις microAumlς τc δίνει leνα προϊeν τEacuteς ψυχικEacuteς microας δραστηριότητας τe iumlποOumlο κανεdς δbν θa θεωροUumlσε ocircξιο λόγου Kαd αeacuteτe εrναι τe ugraveνειροraquo87 Erναι notmicroως trade αeacuteτογνωσία agraveρκετc νa θεραπεύσ Fη τeν ocircνθρωπο ^O Γιοfγκ agraveναφέρει leνα παράδειγmicroα eumlνeς ccedilρειβάτη ποf agraveποζητοUumlσε τeν κίνδυνο γιa νa ξεφύγFη agraveπe τa διάφορα προβλήmicroατα τEacuteς ζωEacuteς γενικa (οumlκογενειακά στcν acircργασία κλπ) ^O ^Eλβετeς ψυχολόγος τοUuml bullποδυκνύει τe πρόβληmicroα καd τcν κρισιmicroότητα τEacuteς κατάστασής του καd notτι iumlδηγεOumlται στcν αeacuteτοκτονία agraveλλa αeacuteτeς δbν πείθεται Tελικa iuml agraveσθενcς πέφτει

86 neΟππ σσ 19-20 87 neΟππ σ 20

47

agraveπe τeν γκρεmicroe καd πεθαίνει Kαd iuml Γιοfγκ τελικa agraveναρωτιέται laquoTί τεράστιο aumlθικe κέρδος θa εrχε γιa παράδειγmicroα iuml ocircνθρωπος τEacuteς icircστορίας microας iν εrχε δεχτEacute νa agraveναγνωρίσ Fη τcν acircπικίνδυνη τάση του πρeς τcν bullπερβολήraquo88 Σίγουρα notλες οicirc microέθοδοι ποf χρησιmicroοποιεOuml trade ψυχολογία τοUuml βάθους εrναι χρήσιmicroες καd egraveφέλιmicroες Aλλά κατa τc γνώmicroη microας δbν microποροUumlν καd νa θεραπεύσουν τeν agraveσθενEacute acircaν iuml agraveσθενcς δbν θελήσ Fη νa θεραπευθFEacute ^O agraveρχιmicroανδρίτης Σωφρόνιος στe βιβλίο του laquo^O neAγιος Σιλουανeς iuml Aθωνίτηςraquo agraveναφέρει notτι notταν κάποιος acircξαγορεύσFη leνα πρόβληmicroά του σb κάποιον ocircλλο καd ζητήσ Fη συmicroβουλή καd microόνη αeacuteτc trade πράξη τeν βοηθdivideAuml στe νa λύσFη τa προβλήmicroατά του agraveφοUuml iuml ocircλλος microπορεOuml νa δFEacute πιe καθαρa τa προβλήmicroατα τοUuml συνανθρώπου του acircξ ocircλλου iuml euroδιος δbν βρίσκεται microέσα στc λαίλαπα τ΅ν προβληmicroάτων τοUuml ocircλλου Πόσο microAumlλλον iuml πιστeς microπορεOuml νa βοηθηθFEacute notταν acircξαγορεύσFη τοfς λογισmicroοfς καd τdς ecircmicroαρτίες του στeν πνευmicroατικό Aκόmicroη δb περισσότερο θa acircνισχυθFEacute iuml πιστός agraveφοUuml iuml πνευmicroατικeς oumlχει καd τc χάρη καd φώτιση agraveπe τeν Θεό Aeacuteτa εrναι τa microόνα ποf microποροUumlν νa λύσουν τa agraveνθρώπινα προβλήmicroατα AρκεOuml iuml χριστιανός frac12ς iuml ocircσωτος υicircός νa θελήσFη νa κάν Fη leνα βEacutemicroα πρeς αeacuteτc τcν κατεύθυνση ^O Iωάννης Σιναΐτης στeν IΔ΄ Λόγο του microιλ΅ντας γιa τc γαστριmicroαργία θεωρεOuml notτι trade νηστεία microεταξf πολλ΅ν ocircλλων εrναι καd laquoagraveπελευθέρωση agraveπe microολυσmicroοfς ccedilνείρωνraquo (acircνυπνιασmicro΅ν acircλευθερία)89 neOταν iuml ocircνθρωπος τρώγFη πολύ τότε δίνει τροφc στa πάθη καd στa κατώτερα oumlνστικτα τEacuteς ψυχEacuteς τa iumlποOumlα καd κάνουν τcν acircmicroφάνισή τους κατa τcν œρα ποf agraveδρανοUumlν οicirc αumlσθήσεις δηλαδc κατa τcν œρα τοUuml asympπνου ^O ocircνθρωπος ποf κοιmicroAumlται καd agraveναπαύεται πολλbς zρες εrναι φυσικe νa laquoβλέπ Fηraquo ugraveνειρα στeν asympπνο του Aντίθετα σ αeacuteτόν ποf συνεχ΅ς agraveσχολεOumlται microb κάποια acircργασία καd umlδιαίτερα χειρωνακτική σπάνια laquooumlρχονταιraquo ugraveνειρα Te σίγουρο εrναι πgς τa ugraveνειρα δbν κάνουν τcν acircmicroφάνισή τους στeν asympπνο microας notποτε καd notταν θέλουν agraveλλa εrναι microία συνεχcς κατάσταση Πάντοτε bullπάρχουν ugraveνειρα καd notταν κοιmicroόmicroαστε καd notταν εeuromicroαστε ξύπνιοι ^AπλAuml notταν agraveτονοUumlν οicirc αumlσθήσεις τότε microποροUumlmicroε νa τa

88 neΟππ 89 Βλ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος ΙΔ΄ Περd γαστριmicroαργίας στ 31 σ 191 PG 88 869Α

48

διακρίνουmicroε Aναφερόmicroενος iuml Iωάννης Σιναΐτης στcν agraveγρυπνία θεωρεOuml notτι trade τελευταία εrναι λύτρωση καd acircλευθερία agraveπe τοfς acircνυπνιασmicroοfς καd φυγαδευτήριο τ΅ν αumlσχρ΅ν φαντασι΅ν90 Kατ agraveρχήν trade acircκσπερmicroάτωση κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου θεωρεOumlται frac12ς microιa φυσιολογικc κίνηση τEacuteς σάρκας microας neOmicroως bullπάρχουν πολλbς περιπτώσεις κατa τdς iumlποOumlες acircmicroεOumlς οicirc euroδιοι προκαλοUumlmicroε τc λειτουργία αeacuteτή ^O Iωάννης Σιναΐτης θεωρεOuml notτι trade agraveρχc τEacuteς agraveποκτήσεως τEacuteς ecircγνείας εrναι trade microc συγκατάθεση στοfς σαρκικοfς λογισmicroούς καθgς καd οicirc agraveραιbς καθ asympπνον regεύσεις χωρdς αumlσχρa ugraveνειρα91 ΠαρατηροUumlmicroε λοιπeν notτι iuml Iωάννης Σιναΐτης κάνει microιa διάκριση σb acircκσπερmicroάτωση ποf συνοδεύεται microb αumlσχρa ugraveνειρα καd σb regεύση ποf δbν συνοδεύεται agraveπe ugraveνειρα σαρκικά Mιa ocircλλη διαπίστωση εrναι notτι trade συγκατάθεση στdς αumlσχρbς σκέψεις εrναι αeacuteτή ποf συνήθως προκαλεOuml τa αumlσχρa ugraveνειρα Πολλοd agraveπe τοfς πνευmicroατικούς acircaν τa πνευmicroατικά τους τέκνα τe βράδυ πρe τEacuteς microεταλήψεως τ΅ν Tιmicroίων Δώρων πάθουν acircκσπερmicroάτωση microόνο χωρdς νa oumlχουν δεOuml αumlσχρa ugraveνειρα τοfς acircπιτρέπουν νa microεταλάβουν τοUuml Σώmicroατος καd Ayenmicroατος τοUuml Kυρίου Eaν notmicroως δοUumlν καd αumlσχρa ugraveνειρα τότε δbν τοfς acircπιτρέπουν νa microεταλάβουν Aeacuteτe κυρίως ccedilφείλεται στe γεγονeς notτι οicirc πνευmicroατικοd θεωροUumlν αeuroτιους τ΅ν αumlσχρ΅ν ccedilνείρων τa euroδια τa πρόσωπα ποf βλέπουν τe ugraveνειρο διότι κατa τc διάρκεια τEacuteς trademicroέρας δbν εrχαν φυλάξει τeν νοUuml τους agraveπe αumlσχροfς λογισmicroοfς j παραστάσεις Συνεχίζοντας iuml Iωάννης Σιναΐτης τc σκέψη του γιa τcν ecircγνεία θεωρεOuml notτι τe microέσο στάδιο τEacuteς ecircγνείας εrναι trade παρουσία φυσικ΅ν κινήσεων στc σάρκα microόνο acircξ αumlτίας τEacuteς πολυφαγίας χωρdς εumlκόνες σαρκικbς καd χωρdς regεύσεις ^Eποmicroένως αeacuteτός ποf agraveγωνίζεται κατa τ΅ν παθ΅ν τEacuteς σαρκός δbν πρόκειται νa oumlχ Fη regεύσεις καd ugraveνειρα προερχόmicroενα καd τa δύο acircξ αumlτίας του agraveλλa λόγshyω κάποιων φυσικ΅ν κινήσεων ποf λειτουργοUumlν στe agraveνθρώπινο σ΅microα

90 laquoAγρυπνία acircνυπνιασmicro΅ν λύτρωσις φαντασι΅ν φυγαδευτήριονraquo ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος IΘ΄ Περd agraveγρυπνίας στ 3 σ 231 PG 88 940D 91 Βλ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος ΙΕ΄ Περd ecircγνείας στ 4 σ 195 PG 88 881Α

49

^H βασικc καd θεmicroελιώδης ocircποψη τοUuml ^EλβετοUuml ψυχολόγου πάνω στcν iumlποία θεmicroελιώνει notλες του τdς θεωρίες γιa τc λύση τ΅ν νευρωτικ΅ν καd ocircλλων προβληmicroάτων τοUuml agraveνθρώπου διa τEacuteς acircπιστήmicroης τEacuteς ψυχολογίας εrναι notτι iuml εumlδικeς ψυχολόγος microπορεOuml διa τ΅ν ccedilνείρων νa δFEacute τe bullποσυνείδητο τοUuml agraveνθρώπου καd agraveπe acircκεOuml agraveφοUuml κατατάξFη notλα τa δεδοmicroένα ποf oumlχει microπροστά του νa agraveρχίσFη τc θεραπεία Aeacuteτe εrναι πασιφανbς σb notλα του τa συγγράmicroατα ^O Iωάννης Σιναΐτης microb microιa πρότασή του laquoagraveπαγορεύειraquo τρόπον τινa στeν microοναχό ποf agraveγωνίζεται νa agraveσχολEacuteται τcν trademicroέρα microb τa ugraveνειρα ποf oumlχει δεOuml τe προηγούmicroενο βράδυ laquoMηδεdς τa καθ asympπνους φαντάσmicroατα καθ eumlαυτeν microεθ trademicroέραν θελήσ Fη λογίζεσθαι σκοπeς γaρ καd οyτος τοOumlς δαίmicroοσιν yenνα acircξ acircνυπνίων trademicroAumlς γρηγοροUumlντες microολύνωσινraquo92 Kανεdς δηλαδή iς microc θελήσ Fη νa συλλογίζεται τcν trademicroέρα τa ocircσχηmicroα ugraveνειρα ποf εrδε τc νύκτα Διότι agraveποτελεOuml καd αeacuteτe acircπιδίωξη τ΅ν δαιmicroόνων νa microAumlς microολύνουν microb τa ugraveνειρα acircνshy΅ εeuromicroαστε ξύπνιοι Aρχικa trade τοποθέτηση αeacuteτc τοUuml ecircγίου φαίνεται notτι agraveντίκειται στdς agraveπόψεις τοUuml Γιούγκ Πρέπει notmicroως νa agraveναγνωρίσουmicroε τοfς παραλEacuteπτες τ΅ν σκέψεων τ΅ν δύο προσώπων Στcν περίπτωση τοUuml Γιοfγκ οicirc agraveκροατbς τ΅ν oumlργων του εrναι ocircνθρωποι ποf ζοUumlν στeν κόσmicroο δbν oumlχουν γνωρίσει (οucircτε καd iuml euroδιος iuml Γιοfγκ) τcν agraveσκητικc γραmicromicroατεία j τοfς νηπτικοfς πατέρες τEacuteς Oρθοδόξου Eκκλησίας καd προσπαθοUumlν διa τEacuteς acircπιστήmicroης καd τ΅ν agraveνθρωπίνων microέσων ποf διαθέτουν νa λύσουν τa agraveνθρώπινα ψυχοσωmicroατικa προβλήmicroατα Γράφοντας iuml Iωάννης Σιναΐτης τdς σκέψεις του ποf προέρχονται agraveπe microιa acircmicroπειρικc βίωση τ΅ν γραφοmicroένων agraveπευθύνεται σb microοναχούς ποf oumlχουν agraveποκτήσει τcν ecircγνεία Te τελικe στάδιο τοUuml πνευmicroατικοUuml agraveνθρώπου ποf agraveγωνίζεται εrναι κατa τeν plusmnγιο Iωάννη νa acircργάζεται πνευmicroατικά ugraveχι microόνο notταν εrναι ξύπνιος agraveλλa καd notταν κοιmicroAumlται permilEτσι microερικοd στeν asympπνο τους acircξευτελίζουν τοfς δαίmicroονες ποf oumlρχονται νa τοfς πειράξουν καd τa agraveκόλαστα γύναια ποf acircmicroφανίζονται στa ugraveνειρά τους τa συmicroβουλεύουν νa σωφρονισθοUumlν93

92 Βλ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος ΙΕ΄ Περd ecircγνείας στ 54 σ 205 PG 88 892ΑΒ 93 laquoOeacute microόνον acircγρηγορώς agraveλλa καd καθεύδων iuml προκόψας acircργάζεται notθεν τινbς καd acircν αeacuteτοOumlς τοOumlς asympπνοις τοfς δαίmicroονας προσερχοmicroένους agraveτιmicroάζουσι καd

50

agraveκόλαστα γύναια περd σωφροσύνης νουθετοUumlσιraquo ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος KZ΄ Περd tradeσυχίας - B΄ στ 43 σσ 351-352 PG 88 1116Β

51

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ΄ Απόψεις τοUuml permilAλφρεντ permilAντλερ γιa τa ugraveνειρα

^O permilAλφρεντ permilAντλερ eumlρmicroηνεύει τόσο τa διάφορα συνειδητa στοιχεOumlα notσο καd τa στοιχεOumlα τEacuteς agraveσυνείδητης j microισοσυνείδητης ζωEacuteς microας (δηλαδc τeν κόσmicroο τ΅ν ccedilνείρων) σύmicroφωνα microb τcν agraveντίληψη τEacuteς agraveτοmicroικEacuteς iumlλότητας ΔικαιολογεOuml αeacuteτc τcν agraveντίληψή του γιa τeν λόγο notτι καd trade ζωc τ΅ν ccedilνείρων microας εrναι leνα microέρος τοUuml notλου notπως agraveκριβ΅ς trade ζωή notταν εeuromicroαστε ξύπνιοι Te ugraveνειρο σύmicroφωνα microb τeν permilAντλερ εrναι πάντοτε leνα microέρος agraveπe τe laquoστfλraquo ζωEacuteς laquo^H ζωc στeν ξύπνο microας καθορίζεται agraveπe τeν στόχο bullπεροχEacuteς θa διαπιστώσουmicroε notτι microb τeν euroδιο τρόπο καθορίζονται καd τa ugraveνειρα agraveπe τeν agraveτοmicroικe στόχο bullπεροχEacuteςraquo94 neEνας φοιτητής ποf εrναι τεmicroπέλης τc νύχτα θa βλέπ Fη ugraveνειρο πgς πέφτει κάτω neEνας ocircλλος φοιτητής ποf προοδεύει στdς σπουδές του θa βλέπει ugraveνειρο πgς σκαρφαλώνει σb leνα ψηλe βουνό Mιa τρίτη περίπτωση εrναι τοUuml agraveνθρώπου iuml iumlποOumlος νοιώθει περιωρισmicroένος καd δbν microπορεOuml νa προχωρήσFη πέρα agraveπe leνα σηmicroεOumlο Aeacuteτeς θa ccedilνειρεύεται σύνορα καd notτι δbν εrναι σb θέση νa ξεφύγFη agraveπe τοfς ocircλλους agraveνθρώπους καd agraveπe τdς δυσκολίες laquoΣυχνa ccedilνειρεύεται πgς τeν παρακολουθοUumlν καd τeν καταδιώκουνraquo95 neYπάρχουν ocircνθρωποι οicirc iumlποOumlοι δbν microποροUumlν νa θυmicroηθοUumlν τa ugraveνειρά τους agraveλλa microποροUumlν agraveπe microόνοι τους νa φτειάξουν microερικa ugraveνειρα Ta φτειαχτa ugraveνειρά τους agraveξίζουν notσο καd acircκεOumlνα ποf θυmicroοUumlνται γιa τeν λόγο notτι trade παραστατικc δύναmicroη καd trade φαντασία εrναι acircπίσης microιa oumlκφραση τοUuml laquoστfλraquo ζωEacuteς τους Γι αeacuteτe καd iuml ψυχολόγος δbν πρέπει ποτb νa agraveποθαWregύνFη τeν agraveσθενEacute του iuml iumlποOumlος δbν θυmicroAumlται τa ugraveνειρά του agraveλλa microπορεOuml νa φτειάξFη κάποια96 laquoneEνα ugraveνειροraquo agraveναφέρει iuml permilAντλερ laquooumlχει σκοπe νa προετοιmicroάσFη τeν δρόmicroο ποf iumlδηγεOuml σb leνα στόχο bullπεροχEacuteς j πιe καλά στeν προσωπικe στόχο bullπεροχEacuteς τοUuml agraveτόmicroου ποf βλέπει τe ugraveνειροraquo97 ^O ocircνθρωπος συνήθως acircπιθυmicroεOuml νa βρίσκεται στe

94 ΑΝΤΛΕΡ Γνώση σ 92 95 neΟππ σ 93 96 Βλ notππ σσ 93-94 97 neΟππ σ 94

52

acircπίκεντρο τοUuml acircνδιαφέροντος νa διατάζFη καd νa acircξουσιάζFη τοfς ocircλλους j πολλbς φορbς νa acircπιθυmicroFEacute νa ξεφύγ Fη Σύmicroφωνα πάντα microb τeν permilAλφρεντ permilAντλερ τa ugraveνειρα εrναι agraveκόmicroη microιa oumlκφραση τEacuteς euroδιας σχετικότητας καd τοUuml umlδίου microείγmicroατος γεγονότων καd συναισθηmicroάτων ποf συναντAumlmicroε καd ζοUumlmicroε στeν ξύπνιο microας ^Aπλa διαφέρουν microόνο ποσοτικά καd ugraveχι ποιοτικά ^O permilAντλερ κάνοντας agraveκόmicroα leνα βEacutemicroα πρeς τa acircmicroπρός θεωρεOuml notπως καd iuml Kaρλ Γιούγκ notτι τa ugraveνειρα oumlχουν κάποιο προφητικe χαρακτEacuteρα ugraveχι βέβαια microb τcν oumlννοια τcν iumlποία κακ΅ς προσδίδουν agraveρχαOumlοι λαοd j τa microέντιουmicro laquoTa ugraveνειρα θεωροUumlνταν προφητικa microηνύmicroατα γιa microελλοντικa γεγονότα Σb αeacuteτe κρύβεται microιa microισc agraveλήθεια Erναι agraveλήθεια notτι τe ugraveνειρο agraveποτελεOuml leνα εrδος γέφυρας ποf συνδέει τe πρόβληmicroα τe iumlποOumlο oumlχει νa agraveντιπετωπίσ Fη acircκεOumlνος ποf ccedilνειρεύεται microb τeν στόχο τeν iumlποOumlο acircπιδιώκει Mb αeacuteτc τcν oumlννοια leνα ugraveνειρο γίνεται συχνa πραγmicroατικότητα acircπειδc acircκεOumlνος ποf ccedilνειρεύεται acircνshy΅ ccedilνειρεύεται agraveσκεOumlται στeν regόλο του καd oumlτσι συmicroβάλλει στcν πραγmicroατοποίησή τουraquo98 ^Eποmicroένως τa ugraveνειρα oumlχουν laquoπροφητικe χαρακτEacuteραraquo agraveπe τcν ocircποψη notτι γίνεται microιa διάγνωση notπως microπορεOuml νa κάνFη καd leνας φυσιολογικeς ocircνθρωπος διάγνωση στeν ξύπνιο του γιa τe microέλλον Aναλύει τc ζωή του καd microb βάση τa δεδοmicroένα ποf oumlχει προλέγει χωρdς νa εrναι agraveπόλυτος τe microέλλον ^H euroδια περίπου διεργασία γίνεται καd microέσα στc ζωc τοUuml ccedilνείρου EκεOuml microάλιστα τa δεδοmicroένα ποf oumlχει εrναι πολf πιe εeacuteέλικτα καd κινοUumlνται πολf πιe γρήγορα oumlτσι microπορεOuml νa oumlχFη πιe σίγουρα agraveποτελέσmicroατα γιa τdς προγνώσεις του ^H acircξήγηση ποf δίνει iuml permilAντλερ γιατί πολλοd ocircνθρωποι agraveπευθύνονται σb τσαρλατάνους ποf δEacuteθεν eumlρmicroηνεύουν τe microέλλον εrναι notτι trade agraveνάλυση τ΅ν ccedilνείρων εrναι πολf πιe περίπλοκη agraveπe τcν agraveνάλυση τEacuteς συmicroπεριφορAumlς στeν ξύπνιο Aκόmicroη πολf λίγοι εrναι αeacuteτοί ποf γνωρίζουν τeν eumlαυτό τους agraveκόmicroη καd στeν ξύπνιο laquoKαθόλου παράξενο λοιπόνraquo καταλήγει iuml Bιεννέζος ψυχολόγος laquoποf trade agraveνάλυση τ΅ν ccedilνείρων ξεπερνάει κατa πολf τcν ccedilξυδέρκεια τ΅ν περισσοτέρων agraveνθρώπων καd καθόλου παράξενο ποf microέσα στcν ocircγνοιά τους γιa τdς

98 neΟππ σ 95

53

περιπλοκbς τ΅ν ψυχικ΅ν διεργασι΅ν agraveπευθύνονται στοfς τσαρλατάνουςraquo99 Te ugraveνειρο notπως agraveναφέρει πολf παραστατικa iuml permilAντλερ acircξηγεOumlται σaν leνα βλέmicromicroα στe microέλλον ^O permilAλφρεντ permilAντλερ πιστεύει notτι trade agraveτοmicroικc ψυχολογία oumlχει λύσει τa διάφορα προβλήmicroατα περd τ΅ν ccedilνείρων laquoTe ugraveνειροraquo agraveναφέρει iuml Bιεννέζος ψυχολόγος laquoδbν oumlχει σaν σκοπe νa γίνFη κατανοητό agraveλλa νa ξυπνήσFη διαθέσεις καd αumlσθήmicroατα agraveπe τa iumlποOumlα τe ocircτοmicroο δbν microπορεOuml νa ξεφύγ Fη ^H διάθεση τa αumlσθήmicroατα οicirc συγκινήσεις παραmicroένουν κι iν τa προσέξουmicroε θa καταλάβουmicroε γιατί ccedilνειρευόmicroαστε γιa νa νοιώσουmicroε τe πάθος νa φέρουmicroε τeν eumlαυτό microας σb κάποια διάθεση ποf θa microAumlς καταστήσ Fη icircκανοfς νa πετύχουmicroε κάτι τe iumlποOumlο δbν microποροUumlmicroε νa πετύχουmicroε acircνάντια στc λογικήraquo100 Te ugraveνειρο acircνεργεOuml microέσα στeν ocircνθρωπο agraveκόmicroη καd κατa τc διάρκεια τEacuteς microέρας permilAν λόγου χάριν κάποιος δFEacute στe ugraveνειρό του leναν acircφιάλτη τcν ocircλλη microέρα δbν θa acircνεργFEacute microb θάρρος agraveλλa θa oumlχ Fη κάποιες agraveναστολές ^O permilAντλερ φέρνοντας τe παράδειγmicroα τοUuml δολοφόνου agraveναφέρει notτι leνας τέτοιος ocircνθρωπος δικαιολογεOumlται γιa τc στυγερc πράξη του λέγοντας περίπου αeacuteτa τa λόγια laquoΔbν bullπάρχει θέση στc ζωc γι αeacuteτeν τeν ocircνθρωπο Γι αeacuteτe oumlπρεπε νa τeν σκοτώσωraquo permilEπειτα agraveφοUuml oumlπεισε τeν eumlαυτό του πgς δbν bullπάρχει agraveρκετeς χ΅ρος πάνω στc γc γι αeacuteτeν τeν ocircνθρωπο παρήγαγε leνα frac12ρισmicroένο συναίσθηmicroα τe iumlποOumlο τeν προετοίmicroασε ψυχολογικa γιa τc δολοφονία Erναι δυνατe agraveκόmicroη iuml δολοφόνος νa δFEacute leνα ugraveνειρο τe iumlποOumlο θa τοUuml προκαλέσ Fη leνα frac12ρισmicroένο συναίσθηmicroα Te τελευταOumlο microb τc σειρά του θa τeν egraveθήσFη νa πραγmicroατοποιήσ Fη τeν τελικό του στόχο ποf εrναι trade δολοφονία101 ^O neEλληνας ποιητcς Σιmicroωνίδης εrχε προσκληθEacute στc Mικρa Aσία γιa νa agraveπαγγείλFη κοmicromicroάτια agraveπe τa oumlργα του Δίσταζε notmicroως νa ξεκινήσ Fη καd συνέχεια agraveνέβαλλε τe ταξίδι καd iς τeν περίmicroενε στe λιmicroάνι leνα καράβι Tελικa βλέπει τe eumlξEacuteς ugraveνειρο TοUuml φανερώνεται leνας πεθαmicroένος τeν iumlποOumlο κάποτε εrχε συναντήσει ζωντανe σb leνα δάσος καd τοUuml λέει laquoEπειδc microοUuml

99 neΟππ σ 96 100 ΑΝΤΛΕΡ Ψυχολογία notππ σ 75 101 ΑΝΤΛΕΡ Γνώση notππ σ 96-97

54

φέρθηκες τόσο καλά καd microb φρόντισες σb acircκεOumlνο τe δάσος θa σοUuml δώσω σήmicroερα microιa συmicroβουλή Mcν πdivideAumlς στc Mικρa Aσίαraquo Mετa agraveπe αeacuteτe τe ugraveνειρο iuml Σιmicroωνίδης agraveπεφάσισε iumlριστικa notτι δbν acircπρόκειτο νa ταξιδεύσ Fη Στcν πραγmicroατικότητα notmicroως iuml Σιmicroωνίδης εrχε agraveποφασίσει νa microcν ταξιδεύσ Fη προτοUuml agraveκόmicroη δFEacute τe ugraveνειρο laquoTe ugraveνειροraquo notπως agraveναφέρει acircπιγραmicromicroατικa iuml permilAντλερ laquoecircπλ΅ς τοUuml χρησίmicroεψε γιa νa microεταφερθFEacute στcν κατάλληλη συναισθηmicroατικc διάθεση ποf θa τοUuml acircπέτρεπε νa acircπιmicroείν Fη σb microιa agraveπόφαση ποf brvbarδη εrχε πάρει καd iς microcν καταλάβαινε iuml euroδιος τc σηmicroασία τοUuml ccedilνείρου τουraquo102 Γιa νa eumlρmicroηνεύσουmicroε σωστa leνα ugraveνειρο πρέπει νa καταλάβουmicroε καλa notτι τe ugraveνειρο agraveποτελεOuml συστατικe στοιχεOumlο τEacuteς δηmicroιουργικEacuteς δύναmicroης eumlνeς agraveνθρώπου laquo^O Σιmicroωνίδης χρησιmicroοποίησε τc φαντασία του ποf τeν βοήθησε νa κατασκευάσ Fη microιa σειρa agraveπe διαδοχικa γεγονόταraquo103 Συχνa οicirc ocircνθρωποι αeacuteτοd ξυπνοUumlν microb acircχθρικbς διαθέσεις καd συναισθήmicroατα acircξ αumlτίας eumlνeς συναισθήmicroατος ποf προκάλεσε τe νυκτερινe ugraveνειρο Γι αeacuteτe καd εrναι acircριστικοί καd oumlχουν διάθεση acircπικριτική laquoAeacuteτe microοιάζει microb microιa δηλητηρίαση καd agraveκόmicroα microb τcν κατάσταση τοUuml καταθλιπτικοUuml στcν τελευταία αeacuteτc κατάσταση iuml agraveσθενής microας δηλητηριάζεται microb τe νa σκέφτεται συνέχεια τcν agraveποτυχία τeν θάνατο καd τcν agraveπώλειαraquo104 ^O permilAντλερ διαφοροποιεOuml κάθετα τdς θέσεις καd agraveπόψεις του γιa τa ugraveνειρα agraveπe acircκεOumlνες τοUuml Φρόυντ ^Ως γνωστόν iuml Φρόυντ θεωροUumlσε τa ugraveνειρα icircκανοποίηση γιa παιδικbς σεξουαλικbς acircπιθυmicroίες ^O permilAντλερ agraveπορρίπτει αeacuteτc τc θέση microb τc σκέψη του notτι iν τa ugraveνειρα qταν πραγmicroατικa microιa τέτοια icircκανοποίηση τότε notλα τa πράγmicroατα θa oumlπρεπε νa τa θεωρήσουmicroε σaν microιa τέτοια icircκανοποίηση laquoKάθε σκέψη agraveκολουθεOuml αeacuteτeν τeν δρόmicroο agraveνεβαίνει agraveπe τa βάθη τοUuml agraveσυνειδήτου στc συνείδηση Συνεπ΅ς trade umlδέα τEacuteς σεξουαλικEacuteς icircκανοποίησης δbν oumlχει καmicromicroιa eumlρmicroηνευτικc agraveξία γιa τcν agraveτοmicroικc περίπτωσηraquo105 Πολλbς φορbς τa ugraveνειρα acircκδηλώνονται microb πολλbς παραβολές laquoOicirc παραβολbς εrναι leνα agraveπe τa καλύτερα microέσα νa ξεγελάσ Fης τeν eumlαυτό σου καd τοfς ocircλλους Γιατd microποροUumlmicroε νa

102 neΟππ σ 97 103 neΟππ σσ 97-98 104 neΟππ σ 99 105 neΟππ

55

εeuromicroαστε βέβαιοι πgς leνας ocircνθρωπος ποf χρησιmicroοποιεOuml παραβολές δbν ξέρει iν microπορεOuml νa πείσFη τοfς ocircλλους microb γεγονότα καd microb τc λογική Θέλει ecircπλ΅ς νa microAumlς acircντυπωσιάσ Fη χρησιmicroοποι΅ντας ocircχρηστες καd ποmicroπώδεις παραβολέςraquo106 neOταν leνας ocircνθρωπος καταλάβFη πgς δbν microπορεOuml νa microAumlς πείσ Fη microb τc λογική τότε χρησιmicroοποιεOuml παραβολές ^O permilAντλερ θεωρεOuml notτι τe νa χρησιmicroοποιFEacuteς παραβολbς εrναι microιa αeacuteταπάτη laquoAeacuteτeς εrναι iuml λόγος ποf acircmicroφανίζονται τόσο συχνa στa ugraveνειρα στcν acircκλογc εumlκόνων παραστάσεων κλπ Erναι leνας καλλιτεχνικeς τρόπος νa συναρπάζFης τeν eumlαυτό σουraquo107 ^O permilAλφρεντ permilAντλερ oumlχει βρεOuml microιa microέθοδο βάσει τEacuteς iumlποίας microπορεOuml iuml ocircνθρωπος νa agraveποφεύγFη νa βλέπ Fη ugraveνειρα Στc microέθοδο αeacuteτc κατέληξε agraveπe τe γεγονeς notτι τa ugraveνειρα συναρπάζουν συναισθηmicroατικa acircκεOumlνον ποf τa βλέπει laquoneOταν leνας ocircνθρωπος καταλάβFη τί πραγmicroατικa egraveνειρεύτηκε καd δFEacute ξεκάθαρα π΅ς γοητεύτηκε π΅ς microεταφέρθηκε agraveπe microόνος του σb microιa κατάσταση microέθης θa σταmicroατήσ Fη νa ccedilνειρεύεται Aeacuteτe συνέβηκε microb τeν euroδιο τeν συγγραφέα (τeν permilAλφρεντ permilAντλερ δηλαδή) ποf oumlπαψε νa ccedilνειρεύεται microόλις κατάλαβε ποιa σηmicroασία oumlχουν τa ugraveνειραraquo108 Πολλbς φορbς τίθεται τe acircρώτηmicroα laquoΓιατί microερικοd ocircνθρωποι δbν ccedilνειρεύονται ποτέ τουςraquo ^H agraveπάντηση τοUuml permilAντλερ στe καίριο acircρώτηmicroα αeacuteτό trade iumlποία microAumlς βρίσκει agraveπολύτως σύmicroφωνους εrναι notτι laquoπρόκειται γιa agraveνθρώπους ποf δbν θέλουν νa αeacuteταπατηθοUumlν Bρίσκονται συνέχεια σb κίνηση καd εrναι πολf λογικοί agraveντιmicroετωπίζουν πρόθυmicroα τa προβλήmicroατά τους permilAνθρωποι αeacuteτοUuml τοUuml εeuroδους ξεχνοUumlν πολf γρήγορα τa ugraveνειρά τους notταν καmicroιa φορa ccedilνειρεύωνται Ta ξεχνοUumlν τόσο γρήγορα ποf πιστεύουν πgς δbν egraveνειρεύτηκαν καθόλουraquo109 ^O permilAντλερ θέτει ocircλλο leνα acircρώτηmicroα laquoAληθεύει trade θεωρία notτι πάντα ccedilνειρευόmicroαστε ξεχνAumlmicroε notmicroως τa περισσότερα ugraveνειραraquo110 ^O permilAντλερ θεωρεOuml πώς iν δεχτFEacute τc θεωρία αeacuteτή τότε αeacuteτe σηmicroαίνει πgς πρέπει νa eumlρmicroηνεύσουmicroε διαφορετικa τe γεγονeς notτι microερικοd ocircνθρωποι δbν ccedilνειρεύονται ποτέ Tότε iν δεχτοUumlmicroε αeacuteτc τc θεωρία πρόκειται γιa agraveνθρώπους ποf ccedilνειρεύονται agraveλλa ποf ξεχνοUumlν συνέχεια τa ugraveνειρά τους ^O

106 neΟππ σ 100 107 neΟππ 108 neΟππ σ 101 109 neΟππ 110 neΟππ

56

permilAντλερ διαφωνεOuml microb αeacuteτc τc θεωρία καd πιστεύει πgς bullπάρχουν τόσο ocircνθρωποι ποf δbν ccedilνειρεύονται ποτέ τους notσο καd ocircνθρωποι ποf ccedilνειρεύονται καd ξεχνοUumlν τa ugraveνειρά τους Kατa τcν προσωπική microου acircκτίmicroηση θεωρ΅ notτι τa ugraveνειρα εrναι microιa διαρκcς κατάσταση microέσα στc συνείδηση τοUuml agraveνθρώπου Θa microπορούσαmicroε νa ποUumlmicroε agraveκόmicroη notτι τa ugraveνειρα εrναι microιa διαρκcς oumlκφραση τοUuml bullποσυνειδήτου τοUuml agraveνθρώπου permilAλλοτε τe bullποσυνείδητο acircκφράζεται oumlντονα καd ocircλλοτε πιe bullποτονικά ^Eποmicroένως bullπάρχει microιa iumlριακc γραmicromicroή τcν iumlποία iν ξεπεράσουν τa ugraveνειρα τότε γίνονται agraveντιληπτά frac12ς ugraveνειρα καd oumlτσι περιέρχονται στc γνώση τοUuml agraveνθρώπου Γι αeacuteτe bullπάρχουν ocircνθρωποι ποf laquoδbν βλέπουν ποτέ τους ugraveνειραraquo ocircνθρωποι ποf σπάνια βλέπουν καd τdς περισσότερες φορbς τa ξεχνοUumlν ocircνθρωποι ποf βλέπουν agraveρκετa ugraveνειρα καd ocircνθρωποι ποf καd στeν ξύπνιο τους agraveκόmicroη βλέπουν φαντασίες καd ugraveνειρα Aeacuteτe agraveποδεικνύει notτι τa ugraveνειρα βλέποντάς τα microέσα στe γενικe πρOumlσmicroα τEacuteς ψυχολογίας τοUuml βάθους εrναι microιa διαρκcς oumlκφραση τοUuml bullποσυνειδήτου ποf ocircλλοτε γίνεται agraveντιληπτή καd ocircλλοτε ugraveχι ^O permilAλφρεντ permilAντλερ σb αeacuteτe τe acircρώτηmicroα δίνει agraveπάντηση microb βάση τe laquoστfλraquo ζωEacuteς laquoΣb ugraveνειρα ποf acircπανέρχονται acircκφράζεται τe laquoστfλraquo ζωEacuteς eumlνeς agraveνθρώπου πολf πιe ξεκάθαρα agraveπe notτι acircκφράζεται σb ugraveνειρα ποf acircmicroφανίζονται microία microόνο φορά neEνα ugraveνειρο ποf acircπανέρχεται εrναι γιa microAumlς agraveδιάσειστο καd agraveδιαφιλονίκητο δεOumlγmicroα γιa τe ποUuml βρίσκεται κάθε φορa iuml στόχος bullπεροχEacuteςraquo111 ^O permilAντλερ πιστεύει πgς τa σύντοmicroα ugraveνειρα εrναι πιe κατανοητa agraveπe τa acircκτεταmicroένα ^O ocircνθρωπος iuml iumlποOumlος βλέπει acircκτεταmicroένα ugraveνειρα δbν oumlχει agraveκόmicroη καταλήξει σb microιa τελειωτικc agraveπόφαση Ψάχνει agraveκόmicroη νa βρFEacute microιa γέφυρα agraveνάmicroεσα στe πρόβληmicroά του καd τeν στόχο του laquoMερικbς φορbς τe ugraveνειρο agraveποτελεOumlται agraveπe microιa microόνο εumlκόνα agraveπe λίγες microόνο λέξεις καd δείχνει πgς acircκεOumlνος ποf ccedilνειρεύεται γυρεύει στcν πραγmicroατικότητα leναν τρόπο νa αeacuteταπατηθFEacute notσο γίνεται πιe γρήγοραraquo112 Πολλbς φορbς εrναι ποf συναντοUumlmicroε τe ugraveνειρο τEacuteς laquoπτώσηςraquo Σ αeacuteτe iuml ccedilνειρευόmicroενος βλέπει πgς πέφτει agraveπe

111 neΟππ σ 102 112 neΟππ

57

κάπου Aeacuteτe τοUuml δηmicroιουργεOuml τcν αeuroσθηση πgς πρέπει νa προσέξFη νa microcν ξεπερν divideAuml τa notρια διότι κινδυνεύει νa bullποστFEacute wττα καd πανωλεθρία permilAλλοτε πάλι βρίσκουmicroε τe ugraveνειρο τEacuteς πτήσης Aeacuteτe τe ugraveνειρο εrναι συmicroβολισmicroeς τEacuteς bullπεροχEacuteς καd microb αeacuteτe βλέπουmicroε νa acircκφράζεται iuml τρόπος νa πετύχουmicroε κάτι τe iumlποOumlο στcν πραγmicroατικότητα δbν microποροUumlmicroε νa τe πετύχουmicroε Mερικbς φορbς τe ugraveνειρο τEacuteς πτήσης συνδέεται καd microb τe ugraveνειρο τEacuteς πτώσης neOποιος πετdivideAuml ψηλά πέφτει χαmicroηλά brvbar notπως θa λέγαν οicirc Bιεννέζοι laquohAν δbν εrχες πετάξει ψηλά δbν θa εrχες πέσει agraveπe acircκεOuml acircπάνωraquo113 Συχνa συναντοUumlmicroε τe ugraveνειρο στe iumlποOumlο τe ocircτοmicroο καταδιώκεται agraveπe κάποιον ocircνθρωπο j κάποιο ζshy΅ο AeacuteτοUuml τοUuml εeuroδους τa ugraveνειρα microAumlς δείχνουν πόσο βαθιa χαρακτηρίζει τeν ocircνθρωπο trade agraveντίληψη πgς iuml euroδιος εrναι πιe agraveδύνατος agraveπe τοfς ocircλλους laquoAeacuteτa τa ugraveνειρα agraveποκαλύπτουν leνα βαθf αeuroσθηmicroα κατωτερότηταςraquo114 ^O permilAντλερ καταλήγοντας σb κάποιες διαπιστώσεις θέτει τe acircρώτηmicroα τί εrναι iuml asympπνος Πολλοd oumlχουν τοποθετηθEacute στe acircρώτηmicroα αeacuteτό Mερικοd oumlχουν πεOuml notτι iuml asympπνος εrναι τe agraveντίθετο τοUuml ξύπνου permilAλλοι πάλι λέγουν πgς iuml asympπνος εrναι leνας microικρeς θάνατος καd iuml θάνατος leνας microεγάλος asympπνος ^O permilAντλερ θεωρεOuml πgς iuml asympπνος δbν βρίσκεται σb agraveντίθεση microb τe ξύπνο agraveλλa εrναι microAumlλλον microιa βαθmicroίδα τοUuml ξύπνου laquoΣτeν asympπνοraquo agraveναφέρει iuml permilAντλερ laquoδbν εeuromicroαστε agraveποκοmicromicroένοι agraveπe τc ζωή Aντίθετα καd σκεφτόmicroαστε καd agraveκοUumlmicroε στeν asympπνο microας Γενικa acircκδηλώνονται στeν asympπνο οicirc euroδιες τάσεις ποf acircκδηλώνονται καd στeν ξύπνοraquo115 ^Yπάρχουν microητέρες πού acircνshy΅ κανένας θόρυβος δbν τdς acircνοχλεOuml ξυπνοUumlν agravemicroέσως microόλις agraveκούσουν τcν παραmicroικρc κίνηση agraveπe τe παιδί τους Te γεγονeς acircπίσης notτι δbν πέφτουmicroε agraveπe τe κρεββάτι microας στe πάτωmicroα αeacuteτe microAumlς iumlδηγεOuml στe συmicroπέρασmicroα πώς agraveκόmicroη καd notταν κοιmicroώmicroαστε λειτουργοUumlν κάποιες αumlσθήσεις καd agraveντιλαmicroβανόmicroαστε τa notρια γύρω microας Erναι βασικc agraveρχc τEacuteς microεθόδου τEacuteς bullπνώσεως πώς γιa νa acircπιτύχ Fη trade asympπνωση πρέπει νa bullπάρχFη agraveπόλυτη συνεργασία καd

113 ΑΝΤΛΕΡ Ψυχολογία notππ σ 91 114 neΟππ 115 ΑΝΤΛΕΡ Γνώση notππ σ 102

58

bullπακοc τοUuml bullπνωτιζοmicroένου laquoΣτcν asympπνωση microποροUumlmicroε νa καταφέρουmicroε leναν ocircνθρωπο νa παραγάγFη εumlκόνες umlδέες καd agraveναmicroνήσεις ποf οicirc διάφορες agraveναστολές του δbν θa acircπέτρεπαν νa βγοUumlν στcν acircπιφάνεια στeν ξύπνο τουraquo116 ^O permilAντλερ θεωρεOuml notτι trade asympπνωση frac12ς microέθοδος κρύβει frac12ρισmicroένους κινδύνους καd δbν τcν oumlχει σb umlδιαίτερη bullπόληψη ΘεωρεOuml notτι microπορεOuml νa χρησιmicroοποιEacuteται microόνο σb περίπτωση ποf iuml agraveσθενcς δbν acircmicroπιστεύεται καmicroιa ocircλλη microέθοδο

116 neΟππ σ 103

59

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ΄ Απόψεις τοUuml Bίκτωρ Φρaνκλ γιa τa ugraveνειρα

neΟπως brvbarδη oumlχουmicroε agraveναφέρει καd στcν εumlσαγωγή iuml Tζόζεφ

Φάmicroπρυ εrναι iuml συγγραφέας τοUuml βιβλίου laquoΛογοθεραπείαraquo τe iumlποOumlο περιέχει leνα σύστηmicroα acircφαρmicroογEacuteς της καd agraveναζητήσεως νοήmicroατος στc ζωή σύmicroφωνα microb τc θεωρία τοUuml καθηγητEacute Bίκτωρ Φράνκλ Mέσα στdς προσωπικbς agraveνακαλύψεις iuml Φάmicroπρυ agraveναφέρει καd τc γέννηση τEacuteς umlδέας notτι iuml Θεeς δbν qταν ecircπλa leνας Nοmicroοθέτης agraveλλa καd leνας δηmicroιουργικeς Συγγραφέας καd Eκδότης Aeacuteτeς βέβαια δηmicroιούργησε κατa τρόπο διαφορετικe agraveπe acircκεOumlνο ποf δηmicroιουργοUumlν οicirc θνητοd-συγγραφεOumlς ποf πλάθουν microιa icircστορία καd asympστερα τc γράφουν σύmicroφωνα microb τe περίγραmicromicroά της Aναρωτιέται τελικά microήπως iuml κόσmicroος φτειάχτηκε asympστερα agraveπe agraveλλεπάλληλες acircκδόσεις microAumlλλον παρa microb τc συγγραφc σύmicroφωνα microb τe περίγραmicromicroα - microb πειραmicroατισmicroοfς microAumlλλον παρa microb προβλέψεις117 Tελικa iuml Φάmicroπρυ νοιώθει κάποιες acircνοχές γιατd εrχε acircπινοήσει leνα Θεό ποf qταν agraveπρόσωπος agraveπροσδιόριστος leνας αumlώνιος Eκδότης Δηmicroιουργeς πλέον γιa τeν Φάmicroπρυ δbν qταν iuml Θεός agraveλλa iuml euroδιος iuml ocircνθρωπος Aναφέρει microάλιστα καd τa eumlξEacuteς χαρακτηριστικά δηλωτικa τEacuteς laquoagraveθεϊστικEacuteςraquo κατάστασης στcν iumlποία εrχε καταλήξει laquooHταν leνας Θεός ποf εrχα acircγg δηmicroιουργήσει καd ugraveχι Aeacuteτeς acircmicroένα Kατηγόρησα τeν eumlαυτό microου ποf qmicroουν ocircθεος χωρdς notmicroως νa oumlχω τe θάWregος νa agraveντιmicroετωπίσω τdς συνέπειες τEacuteς agraveπιστίας microουraquo118 ^O Φάmicroπρυ καταλήγει agraveκόmicroη σb κάποιες πρακτικEacuteς φύσεως διαπιστώσεις γιa τc ζωή Mb τc λογοθεραπεία εrναι πεπεισmicroένος notτι microέσα στc ζωή microας πρέπει νa προχωροUumlmicroε βEacutemicroα microb βEacutemicroα καd νa microc γυρεύουmicroε τe microεγαλει΅δες σχέδιο agraveλλa τcν εeacuteκαιρία τEacuteς κάθε στιγmicroEacuteς ΘεωρεOuml notτι microb αeacuteτe τeν τρόπο microποροUumlmicroε νa πάρουmicroε microιa φευγαλέα γεύση τοUuml microεγαλειώδους σχεδίου119 ^O Φάmicroπρυ oumlχοντας πολλa acircρωτήmicroατα γύρω agraveπe τc ζωή ζητοUumlσε acircπίmicroονα τcν agraveπάντησή τους laquoEνshy΅ τe κακe καd trade agraveδικία

117 Βλ FABRY Λογοθεραπεία σσ 36-37 118 neΟππ σ 38 119 neΟππ σ 42

60

θριάmicroβευαν microερικοd agraveπe τοfς φίλους microουraquo agraveναφέρει laquoβρEacuteκαν παρηγοριa σb microιa θρησκεία ποf σb καλοfς καιροfς δbν εrχε γι αeacuteτοfς κανένα νόηmicroα Mιa παρατήρηση ποf εrχε κάνει leνας συmicromicroαθητής microου τeν iumlποOumlο συνάντησα agraveργότερα στc Nέα ^Yόρκη παραmicroένει agraveκόmicroη καρφωmicroένη στe microυαλό microου iν δbν σκεφτόmicroουνα notτι πίσω agraveπ notλα αeacuteτa bullπEacuteρχε κάποιο νόηmicroα θa αeacuteτοκτονοUumlσαraquo120 ^O ocircνθρωπος notταν δbν βρίσκεται σb κίνδυνο trade ζωή του j δbν περνAuml δυσκολίες τότε συνήθως δbν προσεγγίζει τeν Θεό agraveλλa βρίσκεται microακριa agraveπe τc θρησκεία του καd agravemicroέριmicroνος γιa iumlποιεσδήποτε microεταφυσικbς agraveναζητήσεις neOταν notmicroως τeν acircπισκεφθFEacute trade χάρη τοUuml ΘεοUuml microέσα agraveπe κάποιες δυσκολίες τEacuteς ζωEacuteς notπως agraveWregώστειες πόλεmicroοι πεOumlνα τότε αeacuteτeς προστρέχει στeν Θεό καd agraveναζητAuml στήριγmicroα καd βακτηρία neOmicroως iuml Θεeς δbν ζητAuml agraveπe acircmicroAumlς νa τeν πλησιάζουmicroε microέσshyω τEacuteς προσευχEacuteς microόνο στdς δυσκολίες καd ταλαιπωρίες τEacuteς ζωEacuteς notποτε δηλαδc τeν oumlχουmicroε agraveνάγκη agraveλλa πάντοτε καd agraveδιάκοπα νa ζητοUumlmicroε τe oumlλεός Tου ^H στάση τοUuml agraveνθρώπου ποf microόνο στdς δυσκολίες βρίσκεται κοντa στeν Θεό θa microποροUumlσε νa χαρακτηριστFEacute laquoσυmicroφεροντολογικcraquo microb τcν κακc oumlννοια καd περιεχόmicroενο τοUuml notρου Te καλ΅ς νοούmicroενο notmicroως συmicroφέρον τοUuml agraveνθρώπου εrναι νa βρίσκεται σb agraveδιάκοπη acircπικοινωνία microb τeν Θεό microέσshyω τEacuteς προσευχEacuteς τ΅ν agraveρετ΅ν καd τEacuteς acircπάξιας συmicromicroετοχEacuteς στa θεOumlα microυστήρια Oicirc πιe πολλοd ocircνθρωποι agraveναζητοUumlν microέσα στc ζωc τc δόξα Γνωστe εrναι τe regητό ποf λέγει laquoΠολλοd τe χρEacutemicroα acircmicroίσησαν τcν δb δόξαν οeacuteδείςraquo permilAλλοι acircπιζητοUumlν τe χρEacutemicroα τe iumlποOumlο καd θέτουν frac12ς κέντρο τοUuml acircνδιαφέροντός τους Kάποιοι ocircλλοι acircπίσης acircπιζητοUumlν τdς tradeδονbς καd τdς agraveπολαύσεις permilAλλοι τέλος acircπιζητοUumlν τcν εeacuteτυχία neOmicroως iuml Φάmicroπρυ φτάνει σb leνα σηmicroαντικe πόρισmicroα microέσα agraveπe τc microέθοδο καd φιλοσοφία τEacuteς Λογοθεραπείας laquoAeacuteτό ποf oumlmicroαθα agraveπe τc λογοθεραπεία εrναι notτι τe πιe σηmicroαντικe γιa τeν ocircνθρωπο εrναι trade agraveναζήτηση γιa νόηmicroα στc ζωή καd ugraveχι trade agraveναζήτηση γιa εeacuteτυχία notτι acircmicroεOumlς οicirc euroδιοι agraveνοίγουmicroε τeν δρόmicroο πρeς τdς agraveπογοητεύσεις καd τc microαταίωση τ΅ν acircπιθυmicroι΅ν microας acircφόσον agraveναmicroένουmicroε agraveπe τc ζωc νa εrναι βασικa εeacuteχάριστηraquo121

120 neΟππ σ 36 121 neΟππ σ 41

61

^O Tζόζεφ Φάmicroπρυ καταλήγει τελικa στe agraveποφατικe συmicroπέρασmicroα notτι laquoκανένας ocircνθρωπος δbν microπορεOuml νa ξέρ Fη τcν agraveληθινc φύση τοUuml ΘεοUuml neOλες οicirc oumlννοιες περd ΘεοUuml εrναι agraveνθρώπινες oumlννοιες Te κάθε ocircτοmicroο θa πρέπFη νa acircπεξεργάζεται τcν umlδέα περd ΘεοUuml σύmicroφωνα microb τdς δικές του προσωπικbς acircmicroπειρίεςraquo122 Συγκρίνοντας βέβαια τcν κατάληξη τοUuml Φάmicroπρυ microb τcν agraveποφατικc θεολογία τ΅ν νηπτικ΅ν πατέρων τEacuteς Eκκλησίας microας θa λέγαmicroε notτι συmicroπίπτει microόνο στe leνα σκέλος ποf εrναι τe agraveκατάληπτο τEacuteς οeacuteσίας του ΘεοUuml Te δεύτερο σκέλος εrναι τe καταληπτe τ΅ν acircνεργει΅ν τοUuml ΘεοUuml Σ αeacuteτe τe microέρος δbν φτάνει iuml Φάmicroπρυ microέσα agraveπe τdς προσωπικές του agraveνακαλύψεις ^O Nίτσε θεωρεOumlται agraveπe τοfς κυριώτερους acircκπροσώπους τEacuteς microηδενιστικEacuteς θεωρίας ^O Bίκτωρ Φρaνκλ microέσα στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως συνειδητοποίησε τc στενc σχέση ποf bullπάρχει agraveνάmicroεσα στdς microηδενιστικbς θεωρίες τοUuml Nίτσε καd τc ζωή notπως εrναι στcν πραγmicroατικότητα ^Yποστηρίζει notτι οicirc βαρβαρότητες τ΅ν στρατοπέδων συγκεντρώσεως δbν acircπινοήθηκαν στa γραφεOumlα τ΅ν Nαζί agraveλλa στa συγγράmicromicroατα τ΅ν φιλοσόφων τοUuml microηδενισmicroοUuml123 ^O Φάmicroπρυ περιγράφοντας microέσα στe βιβλίο του τc Λογοθεραπεία frac12ς microέθοδο ποf acircγκαινίασε iuml Bίκτωρ Φράνκλ θεωρεOuml notτι trade λογοθεραπεία περιέχει καd microιa φιλοσοφία ποf microπορεOuml νa βοηθήσFη τοfς agraveνθρώπους νa διατηροUumlν τcν ψυχική τους bullγεία ^O Bίκτωρ Φρaνκλ τοποθετεOuml τeν ocircνθρωπο στc σωστή του θέση microέσα στcν τάξη τ΅ν πραγmicroάτων laquopermilEχει agraveποκαταστήσει microέσα στc σκέψη microας τeν κόσmicroο στc θέση τοUuml χάους τcν τάξη microέσα agraveπe τcν agraveταξία τe νόηmicroα microέσα agraveπe τcν oumlλλειψη νοήmicroατοςraquo124 neEνα βασικe σηmicroεOumlο τόσο τEacuteς bullπαρξιακEacuteς φιλοσοφίας τοUuml 20οUuml αumlώνα notσο καd τEacuteς ψυχολογίας εrναι νa βλέπ Fη τeν ocircνθρωπο στcν iumlλότητά του ^O Bίκτωρ Φρaνκλ θεώρησε notτι αeacuteτό ποf χρειαζόταν qταν trade κατανόηση τοUuml agraveνθρώπου στcν iumlλότητά του laquopermilAφησα κατa microέροςraquo θυmicroAumlται agraveργότερα iuml Φράκλ laquonotτι εrχα microάθει agraveπe τοfς microεγάλους microου δασκάλους κι ocircρχισα ν agraveκούω αeacuteτά ποf microοUuml oumlλεγαν οicirc agraveσθενεOumlς microου - προσπαθ΅ντας νa microάθω

122 neΟππ σ 36-37 123 neΟππ σ 43 124 neΟππ σ 40

62

agraveπe αeacuteτούςraquo125 ^H agraveναγωγc τοUuml Φρaνκλ agraveπe τa γεγονότα τ΅ν agraveσθεν΅ν του καd τa δικά του πορίσmicroατα στdς βασικbς agraveρχbς τEacuteς Λογοθεραπείας agraveποτελεOuml τc βασική του agraveρχή πάνω στcν iumlποία θεmicroελιώνεται notλη trade βάση τEacuteς Λογοθεραπείας ^O Bίκτωρ Φράνκλ περιγράφοντας τc ζωc στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως agraveναφέρεται καd στe εrδος τ΅ν ccedilνείρων ποf oumlβλεπαν οicirc κρατούmicroενοι ^H agraveνάγκη νa διατηρηθοUumlν ζωντανοd τοfς bullποβίβαζε τcν acircσωτερικc ζωc σ leνα πρωτόγονο acircπίπεδο Ta ugraveνειρα τ΅ν κρατουmicroένων φανέρωναν τdς acircπιθυmicroίες καd τοfς πόθους τους ^H agraveδυναmicroία πολλbς φορbς τ΅ν κρατουmicroένων νa icircκανοποιήσουν τdς πιe στοιχειώδεις acircπιθυmicroίες τοfς frac12δηγοUumlσαν στcν agraveναζήτηση τEacuteς acircκπληρώσεώς τους στa ugraveνειρα Aναφερόmicroενος iuml Φρaνκλ στa ugraveνειρα παρατηρεOuml τa eumlξEacuteς laquoTί egraveνειρευόταν πιe συχνa iuml κρατούmicroενος Ωνειρευόταν ψωmicroί γλυκά τσιγάρα κι leνα frac12ραOumlο ζεστe microπάνιοraquo126 Aπe τa παραπάνω συmicroπεραίνουmicroε notτι οicirc κρατούmicroενοι egraveνειρευόντουσαν τa agraveγαθά τa iumlποOumlα στεροUumlνταν ^H microεγάλη καd bullπερβολικc στέρηση microέσα στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως τ΅ν agraveναγκαίων bullλικ΅ν agraveγαθ΅ν τa iumlποOumlα agraveπαιτοUumlνται γιa νa microπορέσFη κάποιος νa acircπιβιώσ Fη τοfς frac12δηγοUumlσε στe νa βλέπουν τa bullλικa αeacuteτa agraveγαθa microέσα στa ugraveνειρά τους Aπe τa παραπάνω notmicroως acircξάγεται agraveβίαστα τe acircρώτηmicroα κατa πόσον τa ugraveνειρα αeacuteτa egraveφελοUumlσαν laquo^O ccedilνειρευόmicroενος qταν microοιραOumlο ν agraveφυπνίζεται agraveπ αeacuteτά γιa νa acircπανέλθFη στcν πραγmicroατικότητα τEacuteς ζωEacuteς τοUuml στρατοπέδου καd στcν τροmicroερc agraveντίθεση microεταξf αeacuteτEacuteς καd τ΅ν ψευδαισθήσεων τοUuml ccedilνείρουraquo127 ^H φρικτc πραγmicroατικότητα στcν iumlποία ζοUumlσαν οicirc κρατούmicroενοι βρισκόταν σb πλήρη agraveντίθεση microb τοfς πόθους καd τdς acircπιθυmicroίες τdς iumlποOumlες egraveνειρευόντουσαν Tίποτα notmicroως δbν qταν πιe φρικτe agraveπe τcν πραγmicroατικότητα Tόσο microεγάλη qταν trade acircξαθλίωση Mb πολf παραστατικe τρόπο περιγράφει iuml Φράνκλ τόσο τcν πραγmicroατικότητα notσο καd τa notσα αumlσθανόντουσαν laquoΔbν θa ξεχάσω ποτέ notταν microιa νύκτα ξύπνησα agraveπe τa βογγητa eumlνeς συγκρατουmicroένου microου ποf στριφογύριζε agraveνήσυχα

125 neΟππ σ 44 126 FRANKL Νόηmicroα σσ 49 127 neΟππ σ 49

63

στeν asympπνο του καd πού προφαν΅ς θa oumlβλεπε leνα τροmicroερe acircφιάλτη Eπειδc πάντοτε oumlνοιωθα umlδιαίτερη λύπη γιa κείνους ποf bullπέφεραν agraveπe τροmicroακτικa ugraveνειρα j παραλήρηmicroα brvbarθελα νa ξυπνήσω αeacuteτe τeν ταλαίπωρο Ξαφνικά notmicroως τράβηξα πίσω τe χέρι microου ποf qταν leτοιmicroο νa τeν σκουντήξFη τροmicroαγmicroένος γι αeacuteτό ποf acircπρόκειτο νa κάνω Tc στιγmicroc acircκείνη συνειδητοποίησα πλήρως τe γεγονeς notτι κανένα ugraveνειρο notσο τροmicroερe κι iν εrναι δbν θa microποροUumlσε νά ταν πιe φοβερe agraveπe τcν πραγmicroατικότητα τοUuml στρατοπέδου ποf microAumlς περιέβαλλε καd στcν iumlποία brvbarmicroουν leτοιmicroος νa τeν acircπαναφέρωraquo128 ^H παραπάνω agraveφήγηση φανερώνει τcν τροmicroερc acircξαθλίωση στcν iumlποία τοfς εrχε καταντήσει trade ζωc στe στρατόπεδο συγκεντρώσεως Kαd iuml πιe microεγάλος acircφιάλτης ποf microποροUumlσε νa δFEacute κάποιος στe ugraveνειρό του qταν microικρeς microπροστa στcν εumlκόνα ποf παρουσίαζε τe στρατόπεδο συγκεντρώσεως Παρόmicroοια περίπτωση microb τcν προηγούmicroενη βλέπουmicroε καd στcν agraveφήγηση τοUuml Θεοδόση Παπαχριστοδούλου agraveπe τcν KυπεροUumlντα ^O Θεοδόσης bullπEacuteρξε agraveγωνιστής τόσο κατa τeν B΄ Παγκόσmicroιο πόλεmicroο notσο καd κατa τeν acircπικe agraveγ΅να τEacuteς EOKA τοUuml 1955-59 γιa τcν agraveποτίναξη τοUuml AγγλικοUuml ζυγοUuml agraveπe τcν Kύπρο καd τcν leνωση τEacuteς Kύπρου microb τcν ^Eλλάδα Πρeς τe τέλος τοUuml B΄ Παγκοσmicroίου Πολέmicroου acircπειδc δbν εrχε φαγητό oumlτρωγαν notτιδήποτε φίδια agraveφοUuml agraveφαιροUumlσαν τe δηλητήριο σαUumlρες ποντικοfς καd ocircλλα neEνα βράδυ δbν εrχαν τίποτα νa φAumlνε καd acircπεινοUumlσαν πολύ ^O Θεοδόσης ξάπλωσε νa κοιmicroηθFEacute καd τότε acircmicroφανίζεται στe ugraveνειρό του iuml neAγιος Γεώργιος regωτ΅ντάς τον laquoΠειν divideAumlςraquo ^O Θεοδόσης τότε τοUuml agraveπάντησε laquoΠάρα πολύraquo Tότε iuml neAγιος Γεώργιος τοUuml λέγει laquopermilEλα νa σb πάρω νa φAumlmicroεraquo Tότε iuml neAγιος Γεώργιος τeν πEacuteρε καd κάθισαν microαζd πάνω στe ocircλογο καί σaν νa πετοUumlσαν oumlφτασαν στcν KυπεροUumlντα Teν πEacuteρε στe σπίτι του oHταν Σήκωση καd oumlτρωγαν notλοι οicirc συγγενεOumlς microαζί ^O Θεοδόσης κάθισε καd oumlφαγε AφοUuml τελείωσαν τότε κάθισε πάλι στe πίσω microέρος τοUuml agraveλόγου καd iuml neAγιος τeν πEacuteρε πίσω neOταν τe πρωd ξύπνησε qταν χορτAumlτος καd γιa τρεOumlς microέρες δbν oumlνοιωθε πεOumlνα129

128 neΟππ σσ 49-50 129 Βλ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗ Αναmicroνήσεις σ 18

64

Στcν περίπτωση αeacuteτc βλέπουmicroε notτι microαζd microb τe ugraveνειρο στe iumlποOumlο βλέπει κανεdς τdς acircπιθυmicroίες του λειτουργεOuml καd τe θαUumlmicroα ^O Θεοδόσης iν καd πεινασmicroένος microετa agraveπe τe ugraveνειρο γιa τρεOumlς microέρες δbν αumlσθανόταν πεOumlνα Ta στρατόπεδα συγκεντρώσεως στa iumlποOumlα κρατοUumlσαν οicirc Γερmicroανοd τοfς ^Eβραίους qταν χωριστa γιa τοfς ocircνδρες καd χωριστa γιa τdς γυναOumlκες Mέσα σb τέτοιου εeuroδους φυλακbς αeacuteτό ποf συνήθως παρατηρεOumlται εrναι trade σεξαουαλικc διαστροφή neOπως notmicroως περιγράφει iuml Bίκτωρ Φράνκλ microέσα στa Nαζιστικa στρατόπεδα συγκεντρώσεως δbν bullπEacuteρχε σχεδeν καθόλου σεξουαλικc διαστροφή Λόdivideγshyω τοUuml bullποσιτισmicroοUuml δbν bullπEacuteρχε γενικa trade σεξουαλικc iumlρmicroή neOταν τοποθετήσουmicroε τa oumlνστικτα σb κάποια icircεραρχικc σειρά βλέπουmicroε notτι τe oumlνστικτο τEacuteς αeacuteτοσυντήρησης εrναι τελικa πολf πιe δυνατe agraveπe τe γενετήσιο oumlνστικτο Σ αeacuteτe τe ecircπλe συmicroπέρασmicroα φθάνει agraveβίαστα κάποιος microελετ΅ντας τa oumlργα τοUuml Bίκτωρ Φράνκλ Πολλa agraveπe τa ugraveνειρα ποf συνήθως βλέπουν οicirc ocircνθρωποι περιστρέφονται γύρω agraveπe τe γενετήσιο oumlνστικτο Στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως notmicroως τa σαρκικa ugraveνειρα qταν εrδος πολυτελείας laquoAκόmicroα καd στa ugraveνειρά του iuml κρατούmicroενος δbν φαινόταν νa acircνδιαφέρεται γιa τe σέξ παρόλο ποf notλες οicirc agraveπογοητεύσεις του καd τa λεπτότερα καd agraveνώτερα αumlσθήmicroατά του oumlβρισκαν iumlριστικc διέξοδο στa ugraveνειραraquo130 ^O Bίκτωρ Φρaνκλ στe βιβλίο του laquo^O Θεeς τοUuml agraveσυνειδήτουraquo κεφάλαιο τέταρτο περιγράφει κάποια ugraveνειρα agraveσθεν΅ν microέσα agraveπe τa iumlποOumlα agraveναλύοντάς τα bullπαρξιακά microπορεOuml κάποιος νa γνωρίσFη τe πνευmicroατικe agraveσυνείδητο Aeacuteτa τa ugraveνειρα περιστρέφονται κυρίως γύρω agraveπe τc θρησκευτικότητα τοUuml agraveνθρώπου ^O Φρόυντ εumlσήγαγε τcν κλασσικc microέθοδο τEacuteς eumlρmicroηνείας τ΅ν ccedilνείρων ^H microέθοδος αeacuteτc oumlχει σaν βάση της τοfς acircλεύθερους συνειρmicroούς Mb τc microέθοδό του iuml Φρόυντ agraveποκαλύπτει τe acircνστικτ΅δες agraveσυνείδητο ^O Bίκτωρ Φρaνκλ εrναι iuml εumlσηγητcς τEacuteς bullπαρξιακEacuteς agraveνάλυσης τ΅ν ccedilνείρων Ta ugraveνειρα σύmicroφωνα microb τeν Φράνκλ εrναι τa agraveληθινa δηmicroιουργήmicroατα τοUuml agraveσυνειδήτου Σκοπeς τEacuteς bullπαρξιακEacuteς agraveνάλυσης τ΅ν ccedilνείρων εrναι τe νa oumlλθουν στe φ΅ς

130 FRANKL Νόηmicroα notππ σ 53

65

ugraveχι microόνο στοιχεOumlα τοUuml acircνστικτώδους agraveσυνειδήτου notπως acircπιχειρεOuml iuml Φρόυντ agraveλλa καd στοιχεOumlα τοUuml πνευmicroατικοUuml agraveσυνειδήτου131 Πολλbς φορbς τe ugraveνειρο agraveποτελεOuml προειδοποίηση πρeς τeν ccedilνειρευόmicroενο acircνshy΅ ocircλλοτε acircκφράζει microιa αeacuteτοmicroοmicroφή Kαd στdς δύο περιπτώσεις τe ugraveνειρο εrναι oumlκφραση τEacuteς συνειδήσεως132 permilAλλες φορbς στa ugraveνειρα συναντοUumlmicroε τa προσωπικa προβλήmicroατα τοUuml agraveρρώστου νa agraveναφέρωνται τόσο στc θρησκεία γενικά notσο καd στοfς θρησκευτικοfς θεσmicroοfς πιe εumlδικά133 Πολλbς φορbς οicirc ocircνθρωποι κάθε tradeλικίας ντρέπονται νa δείξουν τc θρησκευτικότητά τους καd προσπαθοUumlν microb κάθε τρόπο νa τcν agraveποκρύψουν ^H ντροπc αeacuteτc δbν oumlχει καmicromicroιa σχέση microb νευρωτικc agraveναστολή agraveλλά σύmicroφωνα microb τeν Φράνκλ oumlχει leνα ξεχωριστe προστατευτικe ρόλο στcν agraveγάπη ^O regόλος δηλαδc τEacuteς ντροπEacuteς εrναι τe νa acircmicroποδίσFη κάτι agraveπe τe νa γίνFη leνα ecircπλe agraveντικείmicroενο γιa θεατές Παρόmicroοια σύmicroφωνα microb τeν Φράνκλ καd laquotrade agraveγάπη agraveποφεύγει τc δηmicroοσιότητα γιατd iuml ocircνθρωπος φοβAumlται notτι αeacuteτό ποf εrναι icircερe γιa τeν euroδιο θa βεβηλωθFEacute iν γίνFη δηmicroόσιο Πιe συγκεκριmicroένα trade βεβήλωση microπορεOuml νa συmicroβFEacute notταν χαθFEacute trade agravemicroεσότητα ποf bullπάρχει notταν κάποιος δίνεται στeν ocircλλο καd τeν agraveγαπdivideAuml AeacuteτοUuml τοUuml εeuroδους trade agravemicroεσότητα acircν τούτοις agraveπειλεOumlται ugraveχι microόνο notταν γίνFη agraveντικείmicroενο αeacuteτοπαρατηρησίας Kαd στdς δυe περιπτώσεις trade ocircmicroεση πρωταρχικc γνησιότητα τEacuteς agraveγάπης κινδυνεύει νa acircξαφανιστFEacute trade bullπαρξιακή της bullπόσταση κινδυνεύει νa ξεπέσ Fη σb ecircπλe γεγονός Te εrναι microετατρέπεται σb παρατηρεOumlσθαι εeuroτε agraveπe τeν eumlαυτό σου εeuroτε agraveπe τοfς ocircλλους ^H agraveγάπη agraveντιmicroετωπίζει τeν κίνδυνο τοUuml νa χάσFη τeν eumlαυτό της καd νa microετατραπ FEacute σb idraquo134 ^H θρησκευτικότητα notπως καd trade agraveγάπη εrναι microιa ψυχικc κατάσταση trade iumlποία εrναι icircερή καd frac12ς acircκ τούτου πρέπει νa προφυλάσσεται Eaν δηmicroοσιοποιηθFEacute τότε εrναι ποf γίνεται agraveντικείmicroενο καd θέαmicroα καd χάνει τcν agraveξία της Tόσο trade agraveγάπη notσο καd trade θρησκευτικότητα εrναι δύο oumlννοιες πολf προσωπικές Kαd οicirc δύο εrναι acircνδόmicroυχες καd προστατεύονται agraveπe acircντροπή laquo^H

131 Βλ FRANKL Ασυνείδητο σσ 41 132 Βλ notππ σ 43 133 Βλ notππ σ 44 134 neΟππ σ 46-47

66

γνήσια θρησκευτικότητα γιa νa διατηρήσ Fη τc γνησιότητά της δbν acircκδηλώνεται φανεράraquo135 ^O Φρόυντ κατέληξε στe συmicroπέρασmicroα notτι bullπάρχει καταπιεσmicroένο καd agraveσυνείδητο libido ^O Bίκτωρ Φρaνκλ κατέληξε παρόmicroοια στe συmicroπέρασmicroα notτι bullπάρχει καταπιεσmicroένη καd agraveσυνείδητη θρησκεία καd θρησκευτικότητα ^Yπάρχουν πολλa ugraveνειρα ποf βλέπει iuml ocircνθρωπος notταν κοιmicroAumlται τa iumlποOumlα εrναι ξεκάθαρα frac12ς πρeς τcν eumlρmicroηνεία τους ^Yπάρχουν ocircλλα notmicroως τa iumlποOumlα δbν εrναι ξεκάθαρα καd χρειάζονται εumlδικc agraveνάλυση Πολλa agraveπe αeacuteτά notπως oumlχουmicroε brvbarδη agraveναφέρει εrναι θρησκευτικοUuml περιεχοmicroένου acircνshy΅ ocircλλα oumlχουν κάποια θρησκευτικa microοτίβα Δbν εrναι παράξενο νa βρίσκουmicroε ugraveνειρα microb θρησκευτικa στοιχεOumlα σb agraveνθρώπους οicirc iumlποOumlοι εrναι δηλωmicroένοι ocircθρησκοι Σb αeacuteτούς notπως oumlχουmicroε brvbarδη προαναφέρει bullπάρχει καταπιεσmicroένη καd agraveσυνείδητη θρησκευτικότητα ^O Bίκτωρ Φρaνκλ στe βιβλίο του laquo^O Θεeς τοUuml agraveσυνειδήτουraquo κεφάλαιο τέταρτο (^Yπαρξιακc Aνάλυση τ΅ν Oνείρων) περιγράφει κάποια ugraveνειρα agraveσθεν΅ν του τa iumlποOumlα καd προσπαθεOuml νa eumlρmicroηνεύσ Fη καd agraveναλύσ Fη bullπαρξιακά Aπe αeacuteτa παραθέτουmicroε leνα ugraveνειρο ποf θεωροUumlmicroε frac12ς agraveντιπροσωπευτικe τοUuml τρόπου σκέψεως καd eumlρmicroηνείας τοUuml Bίκτωρ Φράνκλ ^H agraveσθενcς agraveναφέρει τe eumlξEacuteς ugraveνειρο laquoBρίσκοmicroαι σ leνα microεγάλο πλEacuteθος agraveνθρώπων εrναι κάτι σaν πανηγύρι neOλοι κινοUumlνται πρeς microιa κατεύθυνση acircνshy΅ acircγg προσπαθ΅ νa πάω στcν agraveντίθετη κατεύθυνση Kατa κάποιο τρόπο ξέρω τc διεύθυνση πρeς τcν iumlποία πρέπει νa πάω γιατd πηγαίνω πρeς leνα φ΅ς ποf λάmicroπει στοfς οeacuteρανούς Te φ΅ς δυναmicroώνει διαρκ΅ς καd τελικa συmicroπυκνώνεται σb microιa microορφήraquo laquoTί εeuroδους microορφc qτανraquo ρωτAuml iuml γιατρός Amicroέσως trade agraveσθενcς δείχνει agravemicroηχανία laquoErmicroαι πραγmicroατικa bullποχρεωmicroένη νa microιλήσω γι αeacuteτόraquo regωτAuml acircπίmicroονα trade agraveσθενής neYστερα agraveπe πολλc προσπάθεια τοUuml γιατροUuml νa τcν πείσFη νa agraveποκαλύψFη τe microυστικό της αeacuteτc ψιθύρισε laquooHταν trade microορφc τοUuml XριστοUumlraquo136 ^H eumlρmicroηνεία καd bullπαρξιακc agraveνάλυση τοUuml ccedilνείρου αeacuteτοUuml εrναι σb notλους πασιφανής ^O κόσmicroος αeacuteτeς καd τe πλEacuteθος τe iumlποOumlο βλέπει trade agraveσθενcς στe ugraveνειρό της εrναι leνα laquoπανηγύριraquo καd

135 neΟππ σ 47 136 neΟππ σ 48

67

notλες οicirc microεγάλες microAumlζες τ΅ν agraveνθρώπων microοιάζουν ^H ocircWregωστη notmicroως προσπαθεOuml νa κολυmicroπdivideAuml καd νa πηγαίνFη agraveντίθετα πρeς τe regεUumlmicroα Στcν agraveρχc trade ocircWregωστη brvbarξερε τcν κατεύθυνση microόνο κατa προσέγγιση agraveλλa τώρα τcν ξέρει microb microεγαλύτερη agraveκρίβεια Στe ugraveνειρό της trade συνείδησή της τEacuteς εrχε ζητήσει νa agraveκολουθήσ Fη τeν Kύριο

68

69

ΣYMΠEPAΣMATA Περαίνοντας τcν παροUumlσα microελέτη θa θέλαmicroε νa agraveναφερθοUumlmicroε σb κάποια καίρια συmicroπεράσmicroατα στa iumlποOumlα καταλήγουν οicirc τέσσερεις ψυχολόγοι στdς διάφορες microελέτες τους σχετικa microb τa ugraveνειρα

1 ^H microνήmicroη εrναι πολf περιεκτικc στa ugraveνειρα παρa στcν ξύπνια ζωή Ta ugraveνειρα agraveνακαλοUumlν agraveναmicroνήσεις ποf ξέχασε iuml ccedilνειρευόmicroενος καd ποf εrναι agraveπρόσιτες notταν εrναι ξύπνιος Ta ugraveνειρα κάνουν microία agraveπεριόριστη χρήση γλωσσικ΅ν συmicroβόλων trade σηmicroασία τ΅ν iumlποίων εrναι στe microεγαλύτερο microέρος της ocircγνωστη στeν ccedilνειρευόmicroενο ^H acircmicroπειρία microας notmicroως microAumlς acircπιτρέπει νa διαπιστώνουmicroε τc σηmicroασία τους Πιθανeν νa προέρχωνται agraveπe προγενέστερες φάσεις κατa τcν acircξέλιξη τEacuteς iumlmicroιλίας ^H microνήmicroη συχνa agraveναπαράγει στa ugraveνειρα acircντυπώσεις agraveπe τcν πρώιmicroη παιδικc tradeλικία τοUuml ccedilνειρευόmicroενου ποf microποροUumlmicroε νa acircπιβεβαιώσουmicroε iumlριστικa notτι ugraveχι microόνο εrχαν ξεχαστEacute agraveλλa καd notτι εrχαν καταστEacute agraveσυνείδητες acircξαιτίας τEacuteς agraveπώθησης Ta ugraveνειρα φέρνουν στe φ΅ς bullλικό ποf δbν θa qταν δυνατe νa προέρχεται οucircτε agraveπe τcν acircνήλικη ζωc τοUuml ccedilνειρευοmicroένου οucircτε agraveπe τcν ξεχασmicroένη του παιδική tradeλικία Eeuromicroαστε bullποχρεωmicroένοι νa τe θεωρήσουmicroε frac12ς microέρος τEacuteς agraveρχαϊκEacuteς κληρονοmicroιAumlς (archaic heritage) ποf φέρνει τe παιδd microαζί του στeν κόσmicroο πρdν agraveπe κάθε δική του acircmicroπειρία καd ποf εrναι agraveποτέλεσmicroα τ΅ν acircmicroπειρι΅ν τ΅ν προγόνων του Aπe τc microαρτυρία καd τc θέση τοUuml Σίγκmicroουντ Φρόυντ γιa τcν asympπαρξη τ΅ν δύο τάσεων καd microηχανισmicro΅ν τEacuteς συmicroπύκνωσης καd τEacuteς microετατόπισης συmicroεραίνεται notτι trade acircνέργεια στe agraveσυνείδητο laquoαeacuteτeraquo βρίσκεται σb microιa κατάσταση acircλεύθερης κινητικότητας καd notτι τe laquoαeacuteτeraquo θεωρεOuml πιe σηmicroαντικc τcν εeacuteκαιρία νa ξεφορτώσFη ποσότητες διέγερσης παρa iumlτιδήποτε ocircλλο Ta ugraveνειρα microποροUumlν νa δηmicroιουργηθοUumlν microb δύο διαφορετικοfς τρόπους εeuroτε agraveπe τe laquoαeacuteτόraquo εeuroτε agraveπe τe laquoacircγώraquo Mερικbς φορbς ξυπνοUumlmicroε agraveπότοmicroα acircξ αumlτίας eumlνeς ccedilνείρου ^H πορεία τοUuml ccedilνείρου agraveποκτdivideAuml agraveρκετc oumlνταση γιa νa προσελκύσ Fη τc συνείδηση καd νa agraveφυπνίσFη τe προσυνειδητό agraveνεξάρτητα agraveπe τeν χρόνο καd τe βάθος τοUuml asympπνου Erναι πολλbς φορές ποf ξεχνοUumlmicroε microερικa ugraveνειρα acircνshy΅ microερικbς ocircλλες τa θυmicroόmicroαστε oumlστω κι iν περάσουν agraveρκετa χρόνια ^O λόγος εrναι iuml eumlξEacuteς Συνήθως ξεχνοUumlmicroε γρήγορα πάρα πολλa

70

agraveπe αeacuteτά ποf αumlσθανθήκαmicroε καd agraveντιληφθήκαmicroε acircπειδc qταν πολf agraveδύνατα ΞεχνοUumlmicroε acircπίσης πολλbς ccedilνειρικbς εumlκόνες acircπειδc qταν πολf agraveχνές acircνshy΅ οicirc ζωηρότερες εumlκόνες διατηροUumlνται στc microνήmicroη

2 Ta ugraveνειρα γενικa στοfς agraveρχαίους λαοfς oumlπαιζαν σηmicroαντικe regόλο στcν καθηmicroερινή τους ζωή ^O πρ΅τος acircπιστήmicroονας ποf microελέτησε σb βάθος τc λειτουργία τ΅ν ccedilνείρων qταν iuml ^Eλβετeς ψυχολόγος Kaρλ Γιούγκ Oicirc πηγbς τEacuteς microελέτης αeacuteτEacuteς εrναι τόσο τa γραπτa κείmicroενα notσο καd trade acircmicroπειρικc γνώση Te ugraveνειρο εrναι microιa oumlκφραση τοUuml agraveσυνειδήτου trade iumlποία πάντοτε acircνυπάρχει microέσα στa κατώτερα στρώmicroατα τEacuteς συνειδήσεώς microας Γίνεται δb agraveντιληπτc agraveπe τeν ocircνθρωπο notταν agraveδρανοποιοUumlνται οicirc αumlσθήσεις καd κυρίως notταν iuml ocircνθρωπος κοιmicroAumlται ^O κινηmicroατογράφος εrναι microιa microίmicroηση τEacuteς λειτουργίας τοUuml bullποσυνειδήτου agraveφοUuml σb παίρνει microέσα σb δευτερόλεπτα microακριά agraveπe microιa agraveπόσταση σb ocircλλη microέσα στa πλαίσια τοUuml agraveνθρώπινου χωροχρόνου Παραίσθηση j παραισθησία ccedilνοmicroάζεται trade agraveπάτη τ΅ν αumlσθήσεων ποf προκαλεOuml σφαλερbς agraveντιλήψεις Πρέπει νa oumlχουmicroε κάποιο agraveντικείmicroενο microπροστά microας προκειmicroένου νa oumlχουmicroε τc λειτουργία τEacuteς παραισθήσεως δηλαδc νa τe acircκλάβουmicroε σaν κάτι ocircλλο Ψευδαίσθηση j ψευδαισθησία καλεOumlται trade διαταραχc τEacuteς αumlσθήσεως κατa τcν iumlποία παράγεται συναίσθηmicroα χωρdς κάποιο acircξωτερικe acircρέθισmicroα Aeacuteτe συνήθως συmicroβαίνει notταν βρισκόmicroαστε σb παραλήρηmicroα Φαντασία στeν Iωάννη Σιναΐτη καλεOumlται κυρίως τe ugraveνειρο ^O Kaρλ Γιοfγκ θεωρεOuml notτι microέσshyω τ΅ν ccedilνείρων iuml εumlδικeς ψυχολόγος microπορεOuml νa δFEacute πολλbς φορbς τeν acircσωτερικe κόσmicroο τοUuml agraveσθενοUumlς (νευρωτικοUuml) καd κυρίως τe agraveσυνείδητό του Στe κεφάλαιο αeacuteτe παραθέτει τc δική του microεθοδολογία γιa τeν τρόπο acircργασίας τοUuml ψυχολόγου microέχρι νa agraveνακαλύψFη νa κατατάξFη καd eumlρmicroηνεύσ Fη τa δεδοmicroένα ποf oumlχει microπροστά του Oicirc Πατέρες τEacuteς acircκκλησίας καd πιe εumlδικa iuml Iωάννης Σιναΐτης θεωροUumlν notτι τa περισσότερα agraveπe τa ugraveνειρα προέρχονται agraveπe τeν euroδιο τeν ocircνθρωπο δηλαδc agraveπe τe agraveσυνείδητό του Πολf λίγα oumlχουν τcν προέλευσή τους agraveπe τeν διάβολο καd acircλάχιστα j καθόλου agraveπe τeν Θεό permilOνειρα προερχόmicroενα acircκ τοUuml ΘεοUuml εeuroχαmicroε στcν Παλαιa καd Kαινc Διαθήκη καd σπάνια microέσα στcν acircκκλησιαστικc icircστορία permilOνειρα

71

agraveπe τeν Θεe βλέπουν κυρίως οicirc δίκαιοι ocircνθρωποι καd iuml σκοπός τους εrναι νa τοfς καθοδηγήσFη iuml Θεeς στe θέληmicroά Tου ^H θέση τ΅ν Πατέρων τEacuteς Eκκλησίας γενικa εrναι notτι δbν πρέπει νa agraveσχολούmicroαστε microb τa ugraveνειρα οucircτε νa θεωροUumlmicroε notτι εeuromicroαστε ocircξιοι νa microAumlς δείξFη iuml Θεeς τe θέληmicroά Tου δι ccedilνείρου Mέσα στa ugraveνειρα microερικbς φορbς διαβλέπει iuml Kaρλ Γιοfγκ leνα εrδος laquoπροφητικότηταςraquo Aeacuteτe δbν σηmicroαίνει notτι τa ugraveνειρα microAumlς λένε τe microέλλον Kανεdς δbν ξέρει τe microέλλον οucircτε agraveκόmicroη οicirc plusmnγιοι οucircτε οicirc ocircγγελοι οucircτε agraveκόmicroη καd trade Θεοτόκος agraveλλa microόνον iuml Θεός Παρατηρ΅ντας λοιπeν iuml Kaρλ Γιοfγκ τοfς agraveσθενεOumlς καd τa ugraveνειρά τους διαβλέπει microέσα στa ugraveνειρα κάποια διαίσθηση j κάποια laquoφυσιολογικc acircξέλιξηraquo θa λέγαmicroε τ΅ν πραγmicroάτων Aeacuteτe δbν σηmicroαίνει καθόλου notτι iuml ocircνθρωπος microπορεOuml νa προβλέπ Fη τe microέλλον agraveλλa microέσα στa agraveνθρώπινα πλαίσια microπορεOuml νa διαβλέπ Fη τcν icircστορικc acircξέλιξη τ΅ν πραγmicroάτων ^O Kύριος frac12ς τέλειος ocircνθρωπος βλέποντας τe παρελθόν προβλέπει τe ocircmicroεσο microέλλον καd βλέποντας τe ocircmicroεσο microέλλον προβλέπει τa oumlσχατα ^O ψυχολόγος δbν πρέπει ποτb νa microένFη microόνο στc διάγνωση agraveλλa νa προχωρεOuml καd στc σωστc θεραπεία Mέσα στcν Oρθόδοξη Eκκλησία βλέπουmicroε notτι διa τοUuml microυστηρίου τEacuteς icircερAumlς acircξοmicroολογήσεως iuml πιστeς agraveφίνει iumlλόκληρο τeν acircσωτερικό του κόσmicroο acircλεύθερο καd τeν acircξωτερικεύει στeν icircερέα-πνευmicroατικό ^H νηστεία καd trade agraveγρυπνία κατa τeν Iωάννη Σιναΐτη εrναι πολέmicroιοι κατa τ΅ν ccedilνείρων ^H καθ asympπνον acircκσπερmicroάτωση εrναι φυσιολογικc λειτουργία τοUuml σώmicroατος agraveλλa πολλbς φορές λόγshyω τEacuteς agraveπροσεξίας microας κατa τc διάρκεια τEacuteς trademicroέρας σύmicroφωνα microb τeν Iωάννη Σιναΐτη προκαλοUumlmicroε τcν καθ asympπνον regεύση trade iumlποία πολλbς φορbς συνοδεύεται καd agraveπe αumlσχρa ugraveνειρα Τa δύο πρόσωπα τοUuml δεύτερου κεφαλαίου τEacuteς microελέτης microας σb γενικbς γραmicromicroές συmicroφωνοUumlν πάνω στdς βασικbς agraveρχές ^O Kaρλ Γιοfγκ χρησιmicroοποιεOuml acircπιστηmicroονικbς microεθόδους καd agraveπευθύνεται σb agraveνθρώπους ποf ζοUumlν στeν κόσmicroο καd ποf δbν oumlχουν γνωρίσει τcν ccedilρθόδοξη νηπτικc θεολογία ^O Iωάννης Σιναΐτης agraveπευθύνεται σb agraveσκητbς microοναχούς ποf oumlχουν φτάσει σb κάποια στάδια πνευmicroατικEacuteς τελειώσεως

3 Γιa τeν permilAλφρεντ permilAντλερ τe κεντρικe σηmicroεOumlο notπως agraveναφέρει στe βιβλίο του laquo^H agraveτοmicroικc ψυχολογία στe σχολεOumlοraquo

72

στcν eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρων qταν laquoΓιατί οicirc ocircνθρωποι ccedilνειρεύονται χωρdς νa καταλαβαίνουν τa ugraveνειρά τους Γιατί δbν microπορεOuml νa acircξηγήσFη κάποιος τa ugraveνειρά του ΞυπνAumlτε microb τcν αeuroσθηση Σήmicroερα egraveνειρεύτηκα κάτι χαζό καd δbν microπορεOumlτε νa τe καταλάβετε καθόλου Δbν δίνετε σηmicroασία στa ugraveνειρά σας acircπειδc δbν microπορεOumlτε νa τa χρησιmicroοποιήσετεraquo ^O permilAντλερ acircπίσης θεωρεOuml notτι δbν bullπάρχει καmicroιa umlδιαίτερη συνταγή microb τcν iumlποία θa microπορούσαmicroε νa acircξηγήσουmicroε notλα τa ugraveνειρα acircκτeς iν acircξαιρέσουmicroε τοfς γενικώτερους notρους δηλαδc τcν eumlνότητα τEacuteς ψυχικEacuteς ζωEacuteς καd τeν umlδιαίτερο συναισθηmicroατικe χαρακτEacuteρα τ΅ν ccedilνείρων Te ugraveνειρο σύmicroφωνα microb τeν permilAλφρεντ permilAντλερ εrναι πάντοτε leνα microέρος agraveπe τe laquoστfλraquo ζωEacuteς ^Yπάρχουν ocircνθρωποι οicirc iumlποOumlοι δbν microποροUumlν νa θυmicroηθοUumlν τa ugraveνειρά τους agraveλλa microποροUumlν agraveπe microόνοι τους νa φτειάξουν microερικa ugraveνειρα microb τc δηιουργική τους φαντασία neEνα ugraveνειρο oumlχει σκοπe νa προετοιmicroάσ Fη τeν δρόmicroο ποf iumlδηγεOuml στeν προσωπικe στόχο bullπεροχEacuteς τοUuml agraveτόmicroου ποf βλέπει τe ugraveνειρο Ta ugraveνειρα oumlχουν laquoπροφητικe χαρακτEacuteραraquo agraveπe τcν ocircποψη notτι γίνεται microιa διάγνωση notπως microπορεOuml νa κάν Fη καd leνας φυσιολογικeς ocircνθρωπος διάγνωση στeν ξύπνιο του γιa τe microέλλον ^Eποmicroένως τa ugraveνειρα θεωροUumlνται προφητικa microηνύmicroατα γιa microελλοντικa γεγονότα Στe ugraveνειρο κρύβεται microιa microισc agraveλήθεια ^O permilAλφρεντ permilAντλερ θεωρεOuml agraveκόmicroη notτι τa microέντιουmicro εrναι τσαρλατAumlνοι οicirc iumlποOumlοι δEacuteθεν eumlρmicroηνεύουν τe microέλλον Πολλbς φορbς τa ugraveνειρα acircκδηλώνονται microb πολλbς παραβολές Oicirc παραβολές agraveναφέρει iuml permilAλφρεντ permilAντλερ εrναι leνα agraveπe τa καλύτερα microέσα νa ξεγελάσ Fη κανεdς τeν eumlαυτό του καd τοfς ocircλλους neOταν leνας ocircνθρωπος καταλάβFη πgς δbν microπορεOuml νa microAumlς πείσ Fη microb τc λογική τότε χρησιmicroοποιεOuml παραβολές ^O permilAντλερ θεωρεOuml notτι τe νa χρησιmicroοποιFEacute κανεdς παραβολbς εrναι microιa αeacuteταπάτη Oicirc ocircνθρωποι ποf δbν ccedilνειρεύονται εrναι αeacuteτοί ποf δbν θέλουν νa αeacuteταπατηθοUumlν Bρίσκονται συνέχεια σb κίνηση καd εrναι πολf λογικοί ^O permilAντλερ δbν πιστεύει notτι ccedilνειρευόmicroαστε πάντοτε agraveλλa θεωρεOuml πgς bullπάρχουν τόσο ocircνθρωποι ποf δbν ccedilνειρεύονται ποτέ τους notσο καd ocircνθρωποι ποf ccedilνειρεύονται καd ξεχνοUumlν τa ugraveνειρά τους

4 Oicirc βασικbς agraveρχbς τEacuteς Λογοθεραπείας microποροUumlν νa συνοψισθοUumlν στa πολf acircπιγραmicromicroατικa καd χαρακτηριστικa λόγια τοUuml Φάmicroπρυ

73

α Kάθε πραγmicroατικότητα oumlχει νόηmicroα (λόγο) ^H ζωc ποτb δbν παύει νa oumlχFη νόηmicroα γιa τeν καθένα β Te νόηmicroα εrναι πολf συγκεκριmicroένο καd microεταβάλλεται agraveπe ocircτοmicroο σb ocircτοmicroο καd γιa κάθε ocircτοmicroο agraveπe στιγmicroc σb στιγmicroή γ Kάθε ocircτοmicroο εrναι microοναδικό καd trade ζωc τοUuml καθενeς περιλαmicroβάνει microιa σειρa agraveπe microοναδικbς bullποχρεώσεις ποf πρέπει νa τdς agraveνακαλύψFη καd ν agraveνταποκριθFEacute σ αeacuteτές δ EκεOumlνο ποf δίνει νόηmicroα εrναι trade oumlρευνα γιa τdς συγκεκριmicroένες bullποχρεώσεις τοUuml καθενeς καd trade agraveνταπόκρισή του σ αeacuteτές ε ^H εeacuteτυχία trade icircκανοποίηση καd trade ψυχικc γαλήνη εrναι ecircπλ΅ς δευτερογενEacute acircπακόλουθα αeacuteτEacuteς τEacuteς oumlρευνας ^O Bίκτωρ Φρaνκλ προσπαθεOuml νa eumlρmicroηνεύσ Fη καd agraveναλύσ Fη τa ugraveνειρα bullπαρξιακά σb agraveντίθεση microb τeν Φρόυντ ποf εumlσάγει microιa κλασσικc eumlρmicroηνεία στa ugraveνειρα microb βάση τοfς acircλεύθερους συνειρmicroούς Te oumlνστικτο τEacuteς αeacuteτοσυντήρησης notπως φαίνεται καd agraveποδεικνύεται καd στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως εrναι πολf πιe umlσχυρe agraveπe τe λεγόmicroενο laquoγενετήσιο oumlνστικτοraquo ^H πεOumlνα καd γενικa notλες οicirc κακουχίες ποf περνοUumlν στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως agraveντικατοπτρίζονται τe βράδυ στa ugraveνειρα τ΅ν κρατουmicroένων Aντίθετα τe γενετήσιο oumlνστικτο καd γενικa οicirc iumlρmicroές ποf καθορίζονται agraveπe τc λέξη laquolibidoraquo στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως acircκmicroηδενίζονται καd σχεδeν acircξαφανίζονται agraveφοUuml δbν icircκανοποιοUumlνται κiν οicirc agraveπαραίτητες βιολογικbς agraveνάγκες γιa νa microπορέσFη νa ζήσFη καd acircπιβιώσ Fη ccedilργανικa iuml ocircνθρωπος Πολλa agraveπe τa ugraveνειρα ποf βλέπει iuml ocircνθρωπος φανερώνουν τcν κρυmicromicroένη θρησκευτικότητά του agraveφοUuml γενικa iuml ocircνθρωπος προσπαθεOuml acircπίmicroονα νa κρύβFη τc θρησκευτικότητα ποf ζFEacute καd αumlσθάνεται κάτω agraveπe τe κάλυmicromicroα τEacuteς acircντροπEacuteς Tέλος πολλa agraveπe τa ugraveνειρα φανερώνουν notτι ocircνθρωποι οicirc iumlποOumlοι φαινοmicroενικa microbν qσαν δεδηλωmicroένοι ocircθεοι στcν πραγmicroατικότητα καd microέσα στe βάθος τEacuteς ψυχEacuteς τους qσαν βαθιa θρησκευόmicroενοι ecircπλa δbν εrχαν agraveνακαλύψει τc θρησκευτικότητα microέσα τους j τcν κάλυπταν microb τe oumlνδυmicroα τEacuteς ντροπEacuteς

75

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

ΤΑ ΟΝΕΙΡΑ ΑΠΟ ΧΥΦΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΑΠΟΧΗ

Φρήστου Βάντσου

Ὁμότιμου καθηγητῆ ΑΠΘ

Αacute Τὰ ὄλεηξα ἀπὸ ςπρνινγηθὴ ἄπνςε

Ὅζν θαὶ ἂλ ηὰ ὄλεηξα θαίλνληαλ παξάδνμα θαὶ πεξίεξγα ζηνὺο ἀλζξώπνπο

ἀπὸ θαηαβνιῆο θόζκνπ ὅκσο πάληνηε θηλνῦζαλ ηὴλ πεξηέξγεηα θαὶ ηὸ ἐλδηαθέξνλ

ηνῦ ἀλζξώπνπ Καὶ ηὸ πηὸ πεξίεξγν εἶλαη ὅηη βιέπνπκε ὄλεηξα ἐλῶ θνηκόκαζηε

Μόλν πνὺ ηὰ ὄλεηξα ηὰ βιέπνπκε ὅηαλ θνηκνύκαζηε ὕπλνλ ἐιαθξύ Σηὰ ὄλεηξα

βιέπνπκε πνιιὲο θνξὲο παξάμελα πξάγκαηα πνὺ πνηὲ δὲλ ζθεθζήθακε Μεξηθὲο

θνξὲο βιέπνπκε θαὶ ἐθηάιηεο πνὺ κᾶο μππλνῦλ Σηὰ ὄλεηξα ἐπηθξαηνῦλ ὀπηηθὲο θαὶ

ἀθνπζηθὲο παξαζηάζεηο Αὐηὸ ζεκαίλεη ὅηη ὁ ἄλζξσπνο ρξεζηκνπνηεῖ ηὰ ἐθθξαζηηθὰ

κέζα ἐκπεηξίαο πνὺ ἔρεη Λέγεηαη ὅηη νἱ ηπθινί πνὺ δὲλ ἔρνπλ ἐκπεηξία ὁξάζεσο δὲλ

βιέπνπλ ὄλεηξα Χαξαθηεξηζηηθὸ εἶλαη ὅηη νἱ παξαζηάζεηο πνὺ βιέπνπκε ζηὰ ὄλεηξα

δηαθέξνπλ ἀξθεηὰ ἀπὸ ηὴλ πξαγκαηηθόηεηα Καὶ αὐηό γηαηί ηὰ ὄλεηξα ἔρνπλ

ζπκβνιηθὸ ραξαθηήξα Σηὴλ Ἁγία Γξαθή θαὶ ἰδηαίηεξα ζηὴλ Παιαηὰ Γηαζήθε

γίλεηαη πνιὺο ιόγνο γηὰ ηὰ ὄλεηξα θαὶ ηὸλ ζπκβνιηζκό ηνπο ὅπσο ζὰ δνῦκε

θαησηέξσ

Πξῶηνο πνὺ ἀζρνιήζεθε ζπζηεκαηηθὰ κὲ ηὰ ὄλεηξα ἀπὸ ςπρνινγηθὴ ἄπνςε

εἶλαη ὁ Σίγθκνπλη Φξόπλη Γελλήζεθε ζηὴλ Αὐζηξία ηὸ 1856 Σπνύδαζε ζηὴ Βηέλλε

ἰαηξηθή Φαίλεηαη ὅηη ἦηαλ ἐξεπλεηηθὸ κπαιό Ὅηαλ πιεξνθνξήζεθε ὅηη ζηὸ Παξίζη

ὁ Σαξγθῶ θαὶ ἄιινη ζεξάπεπαλ ἀλζξώπνπο κὲ ςπρνινγηθὰ πξνβιήκαηα κὲ ηὴ κέζνδν

ηνῦ ὑπλσηηζκνῦ ἔζπεπζε λὰ πάγεη ζηὴλ πόιε αὐηὴ θαὶ λὰ ἔρεη πξνζσπηθὴ ἐκπεηξία

ηνπ γεγνλόηνο Πξάγκαηη κὲ ηὴ κέζνδν ηνῦ ὑπλσηηζκνῦ ὁ ἀζζελὴο ράλεη ηὶο

αἰζζήζεηο ηνπ κὲ ηὴλ πξαγκαηηθόηεηα θαὶ ὑπαθνύεη ζηὰ θειεύζκαηα ηνῦ ὑπλσηηζηῆ

ηνπ ρσξὶο πξνζσπηθὴ θξίζε Ἔηζη ἀπαληᾶ ζὲ ἐξσηήζεηο ηνῦ δηδαζθάινπ ηνπ θαὶ

ιέγεη πξάγκαηα πξνζσπηθὲο ἐκπεηξίεο ηὰ ὁπνῖα δὲλ ζὰ ηὰ ἔιεγε πνηέ ἂλ ἦηαλ

μύπληνο Τὸ ἀπνηέιεζκα ἦηαλ ὅηη ζεξαπεπόηαλ ἀπὸ ςπρνινγηθὰ πξνβιήκαηα πνὺ

εἶρε Τὸ γεγνλὸο αὐηὸ ἔθακε ἰδηαίηεξε ἐληύπσζε ζηὸλ Φξόπλη ὁ ὁπνῖνο θαηέιεμε ζηὸ

ζπκπέξαζκα ὅηη ἐπηζπκίεο ἠ θόβνη πνὺ δὲλ ἐλαξκνλίδνληαη κὲ ηὶο θνηλσληθὲο

ἀπαηηήζεηο ἀπσζνῦληαη ζηὸ ἀζπλείδεην γίλνληαη ἀλεμέιεγθηεο θαὶ δεκηνπξγνῦλ

ςπρώζεηο θαὶ λεπξώζεηο ζηὸλ ἀζζελῆ ρσξὶο ὁ ἴδηνο λὰ ἔρεη πξνζσπηθὴ ἐπίγλσζε ηῶλ

αἰηίσλ πνὺ ηὶο δεκηνύξγεζαλ Τὸ γεγνλὸο ὅηη δὲλ ὑπάξρεη πξνζσπηθὴ θξίζε ηὸ

βιέπνπκε ὅηαλ ὁ ὑπλσηηζκέλνο ἀζζελὴο θάλεη δηάινγν κὲ ηὸλ γηαηξό ηνπ θαὶ ιέγεη

δηάθνξα πξάγκαηα Καζὼο αὐηὸ ἐπηθέξεη ηὴ ζεξαπεία ηνῦ ἀζζελνῦο ὁ Φξόπλη

ὁδεγήζεθε ζηὸ ἀζπλείδεην ζηὸ γεγνλὸο ηῆο δηάθξηζεο κεηαμὺ ζπλεηδεηῶλ θαὶ

ἀζπλεηδήησλ πξάμεσλ

πεηδὴ ὅκσο ὁ ὑπλσηηζκὸο κπνξνῦζε λὰ δεκηνπξγήζεη πξνβιήκαηα ζηὸλ

ἀζζελῆ ἐὰλ ὁ ὑπλσηηζζεὶο κεηὰ ηὸλ ὑπλσηηζκὸ δὲλ ἐπαλέιζεη πιήξσο ζηὴλ πξνηέξα

76

θαηάζηαζε ὁ Φξόπλη ἐγθαηαιείπεη ηὴ κέζνδν αὐηή Ἀλαθάιπςε ὅκσο ηὴλ

ςπραλάιπζε Ὁ Φξόπλη δηεπίζησζε ὅηη ηὰ ὄλεηξα δὲλ εἶλαη ἄζρεηα κὲ ηὰ βηώκαηα ηνῦ

ἀλζξώπνπ θαὶ κάιηζηα αὐηά πνὺ εἶλαη ζιηβεξὰ θαὶ ηὰ ὁπνῖα ὁ ἀζζελὴο δὲλ ζέιεη θἂλ

λὰ ζπκᾶηαη Τὰ βηώκαηα αὐηὰ ηὰ ἀπσζεῖ ὁ ἀζζελὴο ζηὸ ἀζπλείδεηό ηνπ Τὸ ζιηβεξὸ

γεγνλόο ηὸ ὁπνῖν δὲλ ζπκᾶηαη δὲλ ζεκαίλεη ὅηη ἔρεη ἐθιέηςεη Ἀληίζεηα ἐπεηδὴ κέλεη

ζηὸ ἀζπλείδεην ἀλεμέιεγθην δξᾶ θαὶ θηλεῖηαη ἐθεῖ θαὶ δεκηνπξγεῖ ηεξάζηηα

πξνβιήκαηα Ὁ ἀζζελὴο ζηὸλ ὕπλν ηνπ βιέπεη ὄλεηξα πνὺ ηὸλ ἐλνρινῦλ κὲ ηξόπν

ζπκβνιηθό Ὁ δηάινγνο θαὶ ἀμηνπνίεζε ηῶλ ὀλείξσλ κέζσ ηῶλ ζπλεηξκῶλ

ὁδήγεζαλ ηὸλ Φξόπλη ζηὴλ ςπραλάιπζε πνὺ ἀπνηέιεζε ζηαζκὸ ζηὴ ζεξαπεία ηῶλ

ςπρηθῶλ παζήζεσλ

Ὁ δηάινγνο εἶλαη ἀπνθιεηζηηθὰ πξνζσπηθόο Ὁ Φξόπλη ἐθηὸο ἀπὸ ηὰ

πξνζσπηθὰ ζηνηρεῖα ηνῦ ἀζζελῆ θαὶ ηὸ πξόβιεκα πνὺ ηὸλ ἀπαζρνιεῖ ἐξσηᾶ θαὶ γηὰ

ηὰ ὄλεηξα πνὺ βιέπεη θαὶ ζέιεη ηὴλ πξνζσπηθὴ ἀληίιεςε ηνῦ ἀζζελῆ πνὺ δὲλ

θαίλεηαη λὰ ἔρεη ζρέζε κὲ ηὸ πξόβιεκά ηνπ Ὅκσο κὲ ηὴ ζπδήηεζε πνὺ θάλεη ὁ

Φξόπλη κὲ ηὸλ ἀζζελῆ γίλεηαη ἀλακόριεπζε ηνῦ ἀζπλεηδήηνπ θαὶ πξνβάιινπλ λέα

ζηνηρεῖα πάληνηε ζπκβνιηθά πνὺ ὁδεγνῦλ πξὸο ηὸ πξόβιεκα κὲ ηὸλ κεραληζκὸ ηῆο

ἀλάθιεζεο ἀπὸ ηὸ ἀζπλείδεην ζηὸ ζπλεηδεηὸ κέξνο ηνῦ ἀλζξώπνπ Ὅηαλ αὐηὸ

ἐπηηεπρζεῖ θαὶ ὁ ἀζζελὴο ἀλαγλσξίζεη ηὸ πξόβιεκά ηνπ ζεξαπεύεηαη

Ὁ Φξόπλη ἔγξαςε ἰδηαίηεξα βηβιία κὲ ηίηιν ηὴλ ἑξκελεία ηῶλ ὀλείξσλ

Γεγνλόηα πνὺ ἀπσζνῦληαη ζηὸ ἀζπλείδεην εἶλαη θπξίσο ζιηβεξὰ γεγνλόηα ηῆο δσῆο

ηνῦ ἀλζξώπνπ ηὰ ὁπνῖα ὁ ἀζζελὴο δὲλ ζέιεη λὰ ηὰ ζπκᾶηαη θαὶ ηὰ ἀπσζεῖ ζηὸ

ἀζπλείδεην Μεηαμύ ηῶλ πξνβιεκάησλ ηνῦ ἀλζξώπνπ εἶλαη θαὶ ηὰ ζεμνπαιηθά ηα

ὁπνῖα θαηὰ ηὸλ Φξόπλη εἶλαη θπξίαξρα Ἔηζη ὁ Φξόπλη ζπλάληεζε ηὴλ ἀληίδξαζε

ηῶλ ἰαηξῶλ θαὶ ηῆο ἐπνρῆο ηνπ θαὶ ὄρη κόλν νἱ ὁπνῖνη ηὸλ θαηαπνιέκεζαλ

ιπζζαιέα ρσξὶο ὅκσο λὰ ηὸλ θάκςνπλ Ὁ Φξόπλη ζπζηεκαηνπνίεζε ηὴλ ἐπηηπρία

ηνπ ηὴλ ὁπνία ὀλόκαζε Ψπρνινγία ηνῦ Βάζνπο (Tiefen psychologie) ἐπεηδὴ

θαηάθεξε λὰ εἰζρσξεῖ ζηὰ βάζε ηνῦ ἀζπλεηδήηνπ

Ὁ Κὰξι Γηνὺγθ ὑπῆξμε καζεηὴο ηνῦ Φξόπλη ὁ ὁπνῖνο πίζηεςε ζηὴ

ζπνπδαηόηεηα ηῆο ςπραλαιύζεσο θαὶ ηνῦ ξόινπ ηνῦ ἀζπλεηδήηνπ Πξνρώξεζε ὅκσο

παξαπέξα θαὶ δηεηύπσζε ηὴλ πεξὶ Anima θαὶ Animus ζεσξία ηνπ Γλσζηὸλ ὅηη ὁ

ἄλζξσπνο γελληέηαη ὡο ἄξζελ ἠ ζῆιπ Τὸ ἄξζελ δει ὁ ἄλδξαο ἔρεη ηὰ

ραξαθηεξηζηηθὰ ηνῦ θύινπ ηνπ πνὺ ὁ Γηνὺγθ ηὰ ὀλνκάδεη Animus Καὶ γπλαίθα

ἔρεη ηὰ ραξαθηεξηζηηθά ηνπ θύινπ ηεο πνὺ ὁ Γηνὺγθ ηὰ ὀλνκάδεη Anima

Χαξαθηεξηζηηθὸ εἶλαη θαηὰ ηὸλ Γηνύγθ ὅηη θαλέλαο ἄλδξαο δὲλ εἶλαη ἀπνιύησο

Animus ἀιιὰ θξύβεη κέζα ηνπ ζηὸ ἀζπλείδεηό ηνπ θάπνηα ζηνηρεῖα γπλαηθεῖα δει

Anima Καὶ θακκηὰ γπλαίθα δὲλ εἶλαη ἀπνιύησο Anima ἀιιὰ θξύβεη ζηὸ ἀζπλείδεηό

ηεο θάπνηα ζηνηρεῖα ἀλδξηθὰ Animus Αὐηὰ ηὰ ζηνηρεῖα εἶλαη πνὺ δεκηνπξγνῦλ ηὴλ

ἕιμε κεηαμύ ησλ δύν θύισλ θαὶ ηείλνπλ ζηὴλ ὁινθιήξσζε θαὶ δηαηώληζε ηνῦ εἴδνπο

Κάηη παξόκνην ὅκσο ιέγεη θαὶ ὁ ἱ Χξπζόζηνκνο ἀλαθεξόκελνο ζηὴ δηήγεζε

ηῆο Βίβινπ ὅπνπ γίλεηαη ιόγνο ὅηη ὁ Θεὸο εἶδε ὅηη laquoνὐ θαιὸλ εἶλαη ηὸλ ἄλζξσπνλ

κόλνλraquo laquoὝπλσζε ηὸλ Ἀδὰκ θαὶ ιαβὼλ κίαλ ηῶλ πιεπξῶλ αὐηνῦ ᾠθνδόκεζελ εἰο

77

γπλαῖθαraquo Ὅηαλ μύπλεζε ὁ Ἀδὰκ θαὶ εἶδε ηὴ γπλαίθα ηνπ ηὴλ Δὔα εἶπε laquoηνῦην λῦλ

ὀζηνῦλ ἐθ ηῶλ ὀζηέσλ κνπ θαὶ ζὰξμ ἐθ ηῆο ζαξθόο κνπraquo Καὶ ὁ ἱ Χξπζόζηνκνο

ἀλαθεξόκελνο ζηὴ θξάζε αὐηή ιέγεη laquoἐπνίεζελ ἐμ ἑλὸο ἕλα θαὶ πάιηλ ηνὺο δύν

ηνύηνπο ἕλα πνηήζαο νὕησ πνηεῖ ἕλαraquo Καὶ πξνζζέηεη laquoἀλὴξ γὰξ θαὶ γπλὴ νὔθ εἰζηλ

ἄλζξσπνη δύν ἄιι᾽ ἄλζξσπνο εἷο θαὶ ὥζπεξ κίηνκα δύν εἰζὶλraquo Οἱ ζθέςεηο αὐηὲο

ηνῦ ἱ Χξπζπζηόκνπ πνὺ γξάθεθαλ ηὸλ Γ΄ αἰῶλα πξνζεγγίδνπλ ηὶο ἀπόςεηο ηνῦ

Γηνύγθ πνὺ ὁδεγνῦλ ζηὴλ ἕιμε ηῶλ δύν θύισλ θαὶ ζηὸλ γάκν

Καὶ ὁ Ἀληιεξ ὑπῆξμε καζεηὴο ηνῦ Φξόπλη θαὶ ζπλεξγάηεο ηνῦ Γηνύγθ θαὶ

πίζηεπε θαὶ αὐηὸο ζηὸλ ζπνπδαῖν ξόιν ηνῦ ἀζπλεηδήηνπ δηαπίζησζε ὅκσο ηὸλ ξόιν

ηῆο θνηλσληθόηεηνο ηνῦ ἀλζξώπνπ ζηὴ δηακόξθσζε ηνῦ πξνζσπηθόηεηνο Ὁ θάζε

ἄλζξσπνο ιέγεη ὁ Ἄληιεξ γελληέηαη θνηλσληθόο θαὶ ἔρεη ἀπόιπηε ἀλάγθε ηῆο

θνηλσληθόηεηνο ηνῦ ζπλαλζξώπνπ ἀπὸ ηὴ ζηηγκή πνὺ γελληέηαη κέρξη ηὸλ ζάλαηό

ηνπ Ἡ γέλλεζε θαὶ ὁ ζειαζκόο ἀγθαιηὰ ηῆο κεηέξαο θαὶ ὄρη κόλν θαὶ ἀγάπε

ηνῦ παηέξα θαὶ ἐλδερνκέλσο ηῆο γηαγηᾶο θαὶ ηνῦ παππνῦ ὅπσο θαὶ ηῶλ ἀδειθῶλ ἐὰλ

ὑπάξρνπλ θαὶ ὅισλ ηῶλ ζπγγελῶλ θαὶ γεηηόλσλ ὅπσο θαὶ ἀξγόηεξα ηῶλ δαζθάισλ

εἶλαη ἀλεθηίκεηε Μόλνο ηνπ ὁ ἄλζξσπνο ρσξὶο θνηλσληθόηεηα δὲλ κπνξεῖ λὰ δήζεη

Καὶ αὐηό γηαηί εἶλαη ηὸ ηειεηόηεξν πιάζκα ζηὸλ θόζκν κὲ ηὴλ ἀηειέζηεξε γέλλεζε

Ἕλα ἀπὸ ηὰ ἀηειέζηεξα πιάζκαηα ζηὸλ θόζκν εἶλαη ηὸ ςάξη Τὸ ςάξη ὅηαλ γελλᾷ ηὰ

αὐγά ηνπ ἀπὸ ηὸ ἔλζηηθηό ηνπ ηὰ ρώλεη κέζα ζηὴλ ἄκκν Αὐηὰ ἀπὸ κόλα ηνπο ζὰ

γίλνπλ ςαξάθηα θαὶ πνιιὰ ἀπὸ αὐηὰ ιεία ζηὰ ἄιια ςάξηα ἀθόκε θαὶ ηῆο κεηέξαο

ηνπο πνὺ δὲλ ηὰ γλσξίδεη Τὸ γεγνλὸο ὅηη θάζε ςάξη γελλᾶ πνιιὰ αὐγὰ ὁδεγεῖ ζηὴλ

ἐπηβίσζή ηνπο θαὶ κάιηζηα ζηὸλ ἄθζνλν πνιιαπιαζηαζκὸ θαὶ ηὴ κὴ ἐμαθάληζή ηνπο

Αὐγὰ γελλᾶ θαὶ θόηα ὄρη ὅκσο ηόζν πνιιά ηὰ ὁπνῖα ἐπῳάδεη θαὶ πξνζηαηεύεη

θάησ ἀπὸ ηὰ θηεξά ηεο

κπεδώλνπκε ηὴλ θνηλσληθόηεηα ηνῦ ἀλζξώπνπ κὲ ἕλα παξάδεηγκα ἀπὸ ηὴ

ἱζηνξία ηὸ ὁπνῖν παξαζέηνπκε (Βι Χξ Βάληζνπ Θέκαηα Πνηκαληηθῆο Ψπρνινγίαο

ηόκ Α΄ Θεζζαινλίθε 2002 ζ 110) Καηὰ ηὸλ ΙΘ΄ αἰῶλα Φξεηδεξίθνο ὁ Β΄ πνὺ

ἀζρνιεῖην κὲ παηδαγσγηθὰ ζέκαηα ζέιεζε λὰ δηαπηζηώζεη ἂλ ὁκηιία ζηὸλ ἄλζξσπν

εἶλαη ἔκθπηε ἠ ἐπίθηεηε ἂλ δει δὲλ κηιήζνπκε θαζόινπ ζ΄ ἕλα παηδὶ ἀπὸ ηὴ

γέλλεζή ηνπ ἀπὸ κόλν ηνπ ζὰ κπνξέζεη λὰ κηιήζεη ἠ ὄρη Μὲ ἄιια ιόγηα ἂλ ὁκηιία

ζηὸλ ἄλζξσπν εἶλαη ἔκθπηε ἠ ἐπίθηεηε Ἔηζη ἔθαλε ηὸ ἑμῆο πείξακα Σὰλ Κάηδεξ πνὺ

ἦηαλ θαὶ εἶρε ρξήκαηα ἔθηηζε ἕλα ἵδξπκα ηύπνπ ὀξθαλνηξνθείνπ θαὶ ηνπνζέηεζε

ἐθεῖ ἑπηὰ παηδηὰ ἔθζεηα ἀπὸ αὐηὰ δει πνὺ γελληῶληαη ἐθηὸο γάκνπ θαὶ ζπλήζσο

νὔηε κάλα ηὰ ζέιεη Τνπνζέηεζε ζηὸ ἵδξπκα ἑπηὰ λνζνθόκεο κία γηὰ θάζε παηδί

θαὶ ἔδσζε ηὴλ ἐληνιὴ ηὰ παηδηὰ λὰ ἔρνπλ ἄξηζηε ηξνθή ζέξκαλζε θαζαξηόηεηα θαὶ

ὅηη ἄιιν Πξνζνρὴ ὅκσο κὴλ ηπρὸλ θαὶ ηνὺο ὁκηιήζεη θαλεὶο Καὶ θπζηθὰ νἱ

λνζνθόκεο ἀπὸ θόβν κὴλ ηνὺο μεθύγεη ιέμε νὔηε ηὰ ράτδεπαλ Τὸ ἀπνηέιεζκα

θξηθηαζηηθό Καὶ ηὰ ἑπηὰ παηδηὰ κεηὰ ἀπὸ ἕμη κῆλεο πέζαλαλ ηὸ ἕλα κεηὰ ηὸ ἄιιν

(Βι H Remplein Die seelische Entwicklung des Menschen im Kindes- und

Jugendalter Munchen-Basel 1966 ζ129 Αὐηὸ δείρλεη πόζν ζπνπδαία εἶλαη

θνηλσληθόηεηα ηνῦ ἀλζξώπνπ θαὶ πῶο ἀπὸ ηὴ θύζε ηνπ ὁ ἄλζξσπνο ὁκηιεῖ θαὶ ζηὸ

κόιηο γελλεζὲλ βξέθνο Σπκπέξαζκα ὁ ἄλζξσπνο εἶλαη θύζεη θνηλσληθόο Καὶ

78

θνηλσλία ηνπ εἶλαη ζπλεδεδεκέλε κὲ ηὸ ζπλάλζξσπν ἀιιὰ θαὶ κὲ ηὸλ Θεό Χσξὶο ηὴλ

θνηλσληθόηεηα δὲλ κπνξεῖ λὰ δήζεη ζσκαηηθὰ θαὶ πλεπκαηηθά Καὶ ρσξὶο ηὴλ

ἐθπαίδεπζε γηὰ λὰ κλεκνλεύζνπκε ἕλα ἄιιν ζπνπδαῖν παξάγνληα θνηλσληθόηεηαο

δὲλ κπνξεῖ λὰ ἀλαπηπρζεῖ λνεηηθά Ἄξα ηὸ laquoνὐ θαιὸλ εἶλαη ηὸλ ἄλζξσπνλ κόλνλraquo

πνὺ ιέγεη ὁ Θεὸο γηὰ ηὸλ Ἀδὰκ πξὶλ ἀπὸ ηὴ πιάζε ηῆο Δὕαο ζηὴλ Ἁγία Γξαθή εἶλαη

ἀςεπδὴο κάξηπξαο ηῆο θνηλσληθόηεηνο ηνῦ ἀλζξώπνπ Ἀθόκε θαὶ ζηὰ ὄλεηξά ηνπ ὁ

ἄλζξσπνο βιέπεη θαὶ ζπλνκηιεῖ κὲ ἄιινπο ἀλζξώπνπο Καὶ ηὸ ἀζπλείδεηό ηνπ δει

ἐθθξάδεηαη θνηλσληθά ὅπσο θαὶ ζπλείδεζε ηνπ ζ᾽ ὅιεο ηὶο ἐθθάλζεηο ηῆο δσῆο

Βacute Τὰ ὄλεηξα ἀπὸ ζενινγηθὴ ἄπνςε

Γηὰ ηὰ ὄλεηξα γίλεηαη πνιὺο ιόγνο ζηὴλ Ἁγία Γξαθὴ κὲ θύξην πξόζσπν ηὸλ

Ἰσζὴθ ηὸλ Πάγθαιν γπηὸ ηνῦ Παηξηάξρε Ἰαθώβ ηὸλ ὁπνῖν θθιεζία καο

θαηέηαμε ζηὴ ρνξεία ηῶλ Ἁγίσλ θαὶ ηειεῖηαη κλήκε ηνπ κὲ ηὴλ ἔλαξμε ηῆο Μ

βδνκάδνο δει ζηνὺο πξώηνπο Νπκθίνπο ηὸ βξάδπ ηῆο Κπξηαθῆο ησλ Βαΐσλ ὄρη

βέβαηα ἄκεζα γηὰ ηὰ ὄλεηξα πνὺ εἶδε ἀιιὰ γηὰ ηὴλ ἁγλόηεηά ηνπ laquoἈιι᾽ αὐηὸο

θαηαιηπὼλ ηὸλ ρηηῶλα ἔθπγε ηὴλ ἁκαξηίαλ θαὶ γπκλὸο νὐθ ᾐζρύλεην ὡο νἱ

πξσηόπιαζηνη πξὸ ηῆο παξαθνῆοraquo Ἔηζη ςάιινκελ ηὴ Μ βδνκάδα γηὰ λὰ

πξνζζέζνπκε laquoαὐηνῦ ηαῖο ἱθεζίαηο Χξηζηὲ ὁ Θεόο ἐιέεζνλ κᾶοraquo

Ὡο γλσζηόλ ὁ Ἰσζὴθ πέξαζε ζηὴλ ἱεξὰ ἱζηνξία γηὰ ηὰ ὄλεηξα πνὺ εἶδε αὐηὸο

γηὰ ηὸλ ἑαπηόλ ηνπ θαὶ ηὰ ἀδέιθηα ηνπ θαὶ ηνὺο γνλεῖο ηνπ θαὶ θπξίσο γηὰ ηὰ ὄλεηξα

πνὺ εἶδε ὁ Φαξαώ θαὶ ἑξκήλεπζε ὁ ἴδηνο θαὶ ἔγηλε ἄξρσλ ηῆο Αἰγύπηνπ θαὶ ἔζσζε

ηὴλ νἰθνγέλεηά ηνπ ἀπὸ ηὴλ πεῖλα

Ὁ Ἰσζὴθ εἶλαη ὁ ἑλδέθαηνο γπηὸο ηνῦ Παηξηάξρνπ Ἰαθώβ ηὸλ ὁπνῖνλ

ἀγαπνῦζε πνιὺ ὁ παηέξαο ηνπ θαὶ ηὸλ δήιεπαλ ηὰ ἀδέιθηα ηνπ Ὅηαλ κάιηζηα ὁ ἴδηνο

εἶδε δύν ὄλεηξα θαὶ ηὰ δηεγήζεθε ζηὸλ παηέξα ηνπ θαὶ ζηὰ ἀδέιθηα ηνπ κὲ

πεξηερόκελν ὅηη αὐηὸο ζὰ βαζηιεύζεη θαὶ αὐηνὶ ζὰ πέζνπλ λὰ ηὸλ πξνζθπλήζνπλ

ηόηε αὐηνὶ ηὸλ δήιεπζαλ θαὶ ζέιεζαλ λὰ ηὸλ θνλεύζνπλ Σπγθεθξηκέλα εἶδε ὅηη ἦζαλ

ζηνὺο ἀγξνύο θαὶ ζέξηζαλ θαὶ ἔθακαλ δεκάηηα Τὸ δηθό ηνπ ηὸ δεκάηη ζηάζεθε ὄξζην

θαὶ ηὰ δεκάηηα ηῶλ ἀδειθῶλ ηνπ ἔπεζαλ θαὶ πξνζθύλεζαλ ηὸ δηθό ηνπ Δἶδε ἐπίζεο

θαὶ δεύηεξν ὄλεηξν θαηὰ ηὸ ὁπνῖν ὁ ἥιηνο ζειήλε θαὶ ἕλδεθα ἄζηξα ἔπεζαλ θαὶ

πξνζθύλεζλ ηὸ δηθό ηνπ ἄζηξν Ὅηαλ ἄθνπζε ηὸ ὄλεηξν αὐηὸ ὁ παηέξαο ηνπ

δηεξσηήζεθε ιέγσλ ηί εἶλαη αὐηά παηδί κνπ κήπσο κεηέξα ζνπ θαὶ ἐγὼ θαὶ ηὰ

ἀδέιθηα ζνπ ζὰ πέζνπκε λὰ ζὲ πξνζθπλήζνπκε Τὰ ἀδέιθηα ηνπ ηὸλ δήιεπζαλ θαί

ἐλῷ ηνὺο πήγαηλε θαγεηὸ ζηνὺο ἀγξνύο πνὺ δνύιεπαλ ζθέθζεθαλ λὰ ηὸλ

ζθνηώζνπλ θαὶ λὰ πνῦλ ζηὸλ παηέξα ηνπο ὅηη ηὸλ ἔθαγαλ ηὰ ἄγξηα ζεξία Τειηθὰ

ἐπηθξάηεζε ἄπνςε λὰ ηὸλ πνπιήζνπλ ζηνὺο ἐκπόξνπο πνὺ πήγαηλαλ ζηὴλ Αἴγππην

θαὶ ζηὸλ παηέξα ηνπ εἶπαλ ὅηη ηὸλ ἔθαγαλ ηὰ ἄγξηα ζεξία θαὶ ὁ παηέξαο ηνπ ηὸλ

ἔθιαπζε πηθξῶο

Ὁ Ἰσζὴθ πνπιήζεθε ζηὴλ Αἴγππην ζηὸλ Πεηεθξῆ ηνῦ ὁπνίνπ γπλαίθα

ζέιεζε λὰ ἔρεη ζρέζεηο καδί ηνπ γηαηί ἦηαλ πνιὺ ὄκνξθνο Αὐηὸο ὅκσο ὅπσο ιέγεη ὁ

ὑκλῳδὸο ηνῦ Νπκθίνπ laquoθαηαιηπὼλ ηὸλ ρηηῶλα ἔθπγε ηὴλ ἁκαξηίαλ θαὶ γπκλὸο νὐθ

79

ᾐζρύλεην ὡο νἱ πξσηόπιαζηνη πξὸ ηῆο παξαθνῆοraquo Ὁ Πεηεθξῆο παξ᾽ ὅηη δὲλ

πίζηεπζε ζηὴ γπλαῖθά ηνπ ὅκσο ἔζηεηιε ηὸλ Ἰσζὴθ ζηὴ θπιαθή Ἄλζξσπν ζσζηό

πνὺ ηὸλ πξνζηαηεύεη ὁ Θεόο ὄρη κόλν δὲλ ἀθίλεη λὰ ραζεῖ ἀιιὰ ηὸλ ὁδεγεῖ θαὶ ζὲ

κεγάιν ἀμίσκα Καὶ ζηὴλ πεξίπησζε αὐηὴ κέζσ ὀλείξσλ πνὺ εἶδαλ δπὸ

ζπκθπιαθηζκέλνη ηνπ ηὰ ὁπνῖα πξαγκαηνπνηήζεθαλ ἀθξηβῶο ὅπσο ηὰ ἐμήγεζε

Ὅηαλ θαὶ ὁ ἴδηνο ὁ Φαξαὼ εἶδε ηὰ πεξίθεκα δύν ὄλεηξα λὰ βγαίλνπλ ἀπὸ ηὸλ Νεῖιν

ἑπηὰ παρὲο ἀγειάδεο θαὶ ἔπεηηα ἑπηὰ ἰζρλέο νἱ ὁπνῖεο θαηαπίλνπλ ηὶο παρέο θαὶ

ἔπεηηα ἑπηὰ παρηὰ ζηάρπα θαὶ ἀθνινύζσο ηὰ ἑπηὰ ἰζρλά ηα ὁπνῖα θαηαπίλνπλ ηὰ

παρηά θαὶ θαλεὶο δὲλ κπόξεζε λὰ ηὰ ἐμεγήζεη ὁ Ἰσζὴθ ἔδσζε ηὶο ζσζηὲο πεηζηηθὲο

ἐμεγήζεηο Δἶπε ζηὸλ Φαξαὼ ὅηη ζὰ ἔιζνπλ ἑπηὰ πινύζηα ρξόληα κὲ πνιιὰ

εἰζνδήκαηα θαὶ ζὰ ἀθνινπζήζνπλ ἑπηὰ ρξόληα πείλαο Σπκβνύιεπζε κάιηζηα ηὸλ

Φαξαὼ λὰ θάλεη ἀπνζῆθεο ζηὰ ρξόληα ηῆο εὐθνξίαο γηὰ λὰ κὴ πεηλάζνπλ ηὰ ρξόληα

ηῆο δπζηπρίαο Ὁ Φαξαώ πνὺ ἐλζνπζηάζηεθε ἀπὸ ηὶο ἐμεγήζεηο ἔθακε ηὸλ Ἰσζὴθ

δεύηεξν ἄξρνληα ηῆο Αἰγύπηνπ

Ἡ πεῖλα ὅκσο ἔθηαζε ὡο ηὴλ Παιαηζηίλε θαὶ ὁ Παηξηάξρεο Ἰαθὼβ ἔζηεηιε ηὰ

παηδηά ηνπ ζηὴλ Αἴγππην γηὰ λὰ ἀγνξάζνπλ ζηηάξη Ἔηζη ηὰ ἀδέιθηα ηνπ ἔπεζαλ θαὶ

πξνζθύλεζαλ ηὸλ ἀδειθό ηνπο θαὶ ἀξγόηεξα θαὶ ὁ παηέξαο ηνπ θαὶ κὲ αὐηὸ ηὸλ

ηξόπν πξαγκαηνπνηήζεθαλ ηὰ ὄλεηξα ηνῦ Ἰσζὴθ ηνῦ Παγθάινπ

Ἡ θθιεζία καο ηηκᾷ θαὶ πξνβάιιεη ηὴλ ἁγλόηεηα ηνῦ Ἰσζήθ ὡο πξόηππν

πξὸο κίκεζε Πξνβάιιεη ὅκσο θαὶ ὡο πξόηππν κεηαλνίαο ηὴλ πόξλε πνὺ κεηαλνεῖ

θαὶ ἀιείθεη ηὰ πόδηα ηνῦ Ἰεζνῦ ὅπσο θαὶ ηὸλ ιεζηή πνὺ κεηαλνεῖ θαὶ ιέγεη ζηὸλ

Ἰεζνῦ ηὸ laquoκλήζζεηί κνπ ἐλ ηῇ βαζηιείᾳ Σνπraquo

Ὅια αὐηὰ δειώλνπλ ὅηη ὁ Παλάγαζνο Θεὸο ἀκείβεη ηνὺο θαινὺο ἀλζξώπνπο

θαὶ αὐηνύο πνὺ κεηαλννῦλ κὲ πνιινὺο θαὶ πνηθίινπο ηξόπνπο ἀθόκε θαὶ κὲ ὄλεηξα

ὅπσο εἶδε ὁ Ἰσζήθ θαὶ θθιεζία καο ηὸλ θαηαηάζζεη κεηαμύ ησλ ἁγίσλ ὡο

πξόηππν ἁγλόηεηνο

5

Εumlς τοfς σεβαστούς microου καθηγητbς ΧρEacuteστο Βάντσο π Αθανάσιο Γκίκα

καd π Σπυρίδωνα Αντωνίου

6

7

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Aπe microικρeς microοUuml ocircρεσε νa microελετ΅ τοfς agraveνθρώπους νa παρατηρ΅ τdς κινήσεις τe βλέmicromicroα τa λόγια καd γενικa τcν notλη συmicroπεριφορά τους Aπe τa acircξωτερικa φαινόmicroενα πίστευα καd πιστεύω notτι microπορεOuml κανεdς νa διίδFη τeν acircσωτερικe κόσmicroο τοUuml συνανθρώπου του permilIσως καd microb αeacuteτe τeν τρόπο νa microπορFEacute νa τeν βοηθήσ Fη καλύτερα Πάντοτε πιστεύω acircπίσης notτι iuml Θεeς microεριmicroν divideAuml γιa τeν κάθε ocircνθρωπο ξεχωριστά trade οumlκονοmicroία τοUuml ΘεοUuml acircπίσης καθοδηγεOuml τa βήmicroατα τοUuml κάθε agraveνθρώπου

^H microελέτη αeacuteτc εrναι trade πρώτη στc σειρά ποf πραγmicroατοποιήθηκε στa πλαίσια τ΅ν microεταπτυχιακ΅ν microελετ΅ν στe microάθηmicroα ποιmicroαντικc ψυχολογία microb σύmicroβουλο καθηγητc τeν κ ΧρEacuteστο Βάντσο τeν iumlποOumlο καd θερmicroa εeacuteχαριστ΅ Αρχικa οicirc τέσσερεις αeacuteτbς microελέτες γιa τeν Φρόυντ Γιούγκ Αντλερ καd Φρaνκλ qταν agraveνεξάρτητες agraveργότερα notmicroως agraveφοUuml εrχαν κοινe θέmicroα τe ugraveνειρο τdς eumlνοποίησα σb microία eumlνιαία microελέτη

Στe σηmicroεOumlο αeacuteτe θa brvbarθελα νa εeacuteχαριστήσω τeν πρόεδρο τοUuml τmicroήmicroατος ΠοιmicroαντικEacuteς καd ΚοινωνικEacuteς Θεολογίας κ XρEacuteστο Oumlκονόmicroου τeν σεβασmicroιώτατο Mητροπολίτη Tυρολόης καd Σερεντίου κύριο Παντελεήmicroονα ^Pοδόπουλο τeν π Νικόδηmicroο Σκρέτα καd τeν κ Θεόδωρο Γιάγκου γιa τdς πολύτιmicroες συmicroβουλbς καd τcν καθοδήγηση ποf microοUuml παρεOumlχαν στe δύσκολο oumlργο τEacuteς acircπιστηmicroονικEacuteς acircργασίας Eeacuteχαριστ΅ acircπίσης τοfς συmicroφοιτητές microου ποf microb τcν πολύτιmicroη συζήτηση στe microάθηmicroα καθgς καd microb τe ζεστe καd φιλικe περιβάλλον βοήθησαν στcν frac12λοκληρωmicroένη καd σφαιρικc agraveντιmicroετώπιση τ΅ν διαφόρων θεmicroάτων ποf agraveναλύονται στcν παροUumlσα microελέτη Θa brvbarθελα acircπίσης νa εeacuteχαριστήσω τeν πανιερώτατο microητροπολίτη Κύκκου καd Τηλλυρίας κκ Νικηφόρο γιa τcν πατρικc agraveγάπη καd τe acircνδιαφέρον ποf oumlδειξε καd δείχνει στe πρόσωπό microου τeν microακαριστe π Bασίλειο Παπαφώτη ποf frac12ς καθηγητής microου στe Λύκειο microοUuml γνώρισε ugraveχι microόνο τc θύραθεν παιδεία agraveλλa microοUuml oumlδωσε καd τa πρ΅τα oumlmicroπρακτα παραδείγmicroατα καλοUuml κagraveγαθοUuml agraveνθρώπου καd σωστοUuml χριστιανοUuml καθgς acircπίσης καd τeν agraveγαπητe γλωσσολόγο κ Mενέλαο Xριστοδούλου γιa τcν πολύτιmicroη συmicroβολή του στdς διορθώσεις τ΅ν κειmicroένων Θεωρ΅ ugraveχι ecircπλa καθEacuteκον καd bullποχρέωσή microου agraveλλa καd βαθύτατη αeacuteθόρmicroητη παρόρmicroηση νa εeacuteχαριστήσω τοfς καθηγητbς κ XρEacuteστο Bάντσο π Αθανάσιο Γκίκα καd π Σπυρίδωνα

8

Αντωνίου γιa τcν acircπιστηmicroονικc τους καθοδήγηση καθgς καd γιa τcν agraveγάπη microb τcν iumlποία περιέβαλαν agraveπe τcν πρώτη στιγmicroc τe πρόσωπό microου Εeacuteχαριστ΅ acircπίσης τeν agraveρχιmicro Φώτιο Ιωακεdmicro γιa τdς πολύτιmicroες συmicroβουλbς καd διορθώσεις τdς iumlποOumlες oumlκανε στdς acircπιστηmicroονικές microου acircργασίες καθgς καd τeν agraveνεψιό microου Μάριο Θουκυδίδη γιa τdς διορθώσεις καd παρατηρήσεις του Τέλος θa brvbarθελα νa εeacuteχαριστήσω τeν πνευmicroατικό microου πατέρα Σάββα Σταυροβουνιώτη γιa τc στήριξη καd καθοδήγηση ποf microοUuml παρέσχε notλα αeacuteτa τa χρόνια κατa τa iumlποOumlα acircκπονοUumlσα τc διπλωmicroατικc acircργασία καθgς καd τc διδακτορικc διατριβή Δρ Xριστόδουλος Bασιλειάδης Πέmicroπτη 15 Αeacuteγούστου 2013 ^Η Κοίmicroηση της ^Υπεραγίας Θεοτόκου

9

ΠEPIEXOMENA ΠΡΟΛΟΓΟΣ 7 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 9 ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ 11 BIBΛIOΓPAΦIA 13 1 ^Eλληνόγλωσσα 13 2 Ξενόγλωσσα 14 EIΣAΓΩΓH 15 KEΦAΛAIO ΠPΩTO Απόψεις τοUuml Σίγκmicroουντ Φρόυντ γιa τa ugraveνειρα 21 KEΦAΛAIO ΔΕΥΤΕΡΟ Απόψεις τοUuml Kaρλ Γιοfγκ γιa τa ugraveνειρα bullπe τe πρOumlσmicroα τοUuml ecircγίου Iωάννου Σιναΐτου 31 KEΦAΛAIO ΤΡΙΤΟ Απόψεις τοUuml permilAλφρεντ permilAντλερ γιa τa ugraveνειρα 51 KEΦAΛAIO ΤΕΤΑΡΤΟ Απόψεις τοUuml Bίκτωρ Φρaνκλ γιa τa ugraveνειρα 59 ΣYMΠEPAΣMATA 69 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Χρήστου Βάντσου Τa ugraveνειρα agraveπe ψυχολογικc καd θεολογικc ocircποψη hellip hellip hellip hellip hellip 75

10

11

ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ BEΠEΣ Bιβλιοθήκη ^Eλλήνων Πατέρων καd Eκκλησιαστικ΅ν

Συγγραφέων acircκδ AποστολικEacuteς Διακονίας AθEacuteνα 1955eumlξ

ΘHE Θρησκευτικc καd Hθικc Eγκυκλοπαιδεία AθEacuteναι

1962-1968 PG J-P MIGNE Patrologiae cursus completus series

Graeca Paris - Montrouge 1857 ndash 1866 (τόmicroοι 161)

12

13

BIBΛIOΓPAΦIA A ^Eλληνόγλωσσα ΑΝΤΛΕΡ Ψυχολογία permilAντλερ permilAλφρεντ ^H agraveτοmicroικc ψυχολογία στe σχολεOumlο

(microτφρ KατερOumlνα Λιάπτση) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1990 ΑΝΤΛΕΡ Γνώση permilAντλερ permilAλφρεντ ^H γνώση τEacuteς ζωEacuteς (microτφρ Γιώργου

Tσαmicroπουράκη) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1978 ΒΑΝΤΣΟΥ Ψυχολογία Bάντσου Xρήστου Θέmicroατα ΠοιmicroαντικEacuteς Ψυχολογίας

Θεσσαλονίκη 1990 ΒΑΝΤΣΟΥ Ψυχολογία Β΄ Bάντσου Xρήστου Θέmicroατα ΠοιmicroαντικEacuteς

Ψυχολογίας τ B΄ Θεσσαλονίκη χχ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗ Αναmicroνήσεις Βασιλειάδη Χριστοδούλου Αναmicroνήσεις agraveπe τeν

agraveγ΅να τEacuteς ΕΟΚΑ τ΅ν Θεοδόση Παπαχριστοδούλου Μιχάλη Ρωσσίδη καd Βασίλη Βασιλειάδη acircκδ ^Αγία Ταϊσία Λευκωσία 2005

ΓIOYΓK Aναλυτική Γιοfγκ K Γ Aναλυτικc ψυχολογία (microτφρ Πην ^Iεροmicroνήmicroονος) acircκδ Γκοβόστη 1942

ΓIOYΓK Aγωγή Γιοfγκ K Γ Aναλυτικc ψυχολογία καd agraveγωγc τοUuml παιδιοUuml (microτφρ Mαρία Aγγελίδου) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1991

ΓIOYΓK permilAνθρωπος Γιοfγκ K Γ permilAνθρωπος καd ψυχc (microτφρ Γιώργου BαmicroαλEacute) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1974

ΓIOYΓK Ψυχοθεραπεία Γιοfγκ K Γ Bασικbς agraveρχbς τEacuteς ψυχοθεραπείας (microτφρ Λευτέρης Aναγνώστου) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1990

ΓIOYΓK permilOνειρα Γιοfγκ K Γ Eumlσαγωγc στcν eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρων (microτφρ K Δόλκας) acircκδ Iάmicroβλιχος ΑθEacuteνα 1997

ΓIOYΓK Ψυχολογία Γιοfγκ K Γ Eumlσαγωγc στcν Ψυχολογία (microτφρ ^Eλένη Παπαδοπούλου) acircκδ Iάmicroβλιχος ΑθEacuteνα 1994

ΓIOYΓK Aνεξερεύνητος Γιοfγκ K Γ ^O agraveνεξερεύνητος eumlαυτeς (microτφρ Θεόδωρος ΣιαφαρικAumlς) acircκδ Iάmicroβλιχος ΑθEacuteνα 1988

ΓIOYΓK Γάmicroος Γιοfγκ K Γ ^O γάmicroος frac12ς ψυχολογικc σχέση (microτφρ Mαρία Aγγελίδου KατερOumlνα Λιάπτση Γι΅ργος BαmicroβαλEacuteς) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1992

ΚΑΡΑΚΟΒΟΥΝΗ permilΟνειρα Kαρακοβούνη Eeacuteαγγέλου Γ Ta ugraveνειρα Tί λέει trade Ψυχολογία ^H θέση τEacuteς Eκκλησίας Aποστολικc Διακονία AθEacuteνα 21996

IΩANNOY KλOumlmicroαξ Iωάννου τοUuml Σιναΐτου KλOumlmicroαξ (εumlσαγωγc-κείmicroενον-microετάφρασις-σχόλια-πίνακες bullπe agraveρχιmicro Iγνατίου) acircκδ ^Iερa Mονc Παρακλήτου Ωρωπός AττικEacuteς 81999

ΦΡΟΫΝΤ permilΟνειρο Φρόυντ Σίγκmicroουντ Te ugraveνειρο 1901 Mb 20 εumlκαστικa σχόλια (microτφρ Λευτέρης Aναγνώστου) acircκδ NEacuteσος AθEacuteνα 2000

ΦΡΟΫΝΤ Ψυχανάλυση Φρόυντ Σίγκmicroουντ Bασικbς agraveρχbς τEacuteς ψυχανάλυσης (microτφρ T KοσmicroAuml) acircκδ Δίοδος AθEacuteνα χχ

ΦΡΟΫΝΤ ^Ερmicroηνεία Φρόυντ Σίγκmicroουντ ^H eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρων (microτφρ Λευτέρης Aναγνώστου) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1995

ΦΡΟΫΝΤ Τηλεπάθεια Φρόυντ Σίγκmicroουντ permilOνειρο καd τηλεπάθεια (microτφρ Γι΅ργος Tσαmicroπουράκης) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1983

14

ΣΩΦΡΟΝΙΟΥ Σιλουανός Σωφρονίου agraveρχιmicroανδρίτη ^O neAγιος Σιλουανeς iuml Aθωνίτης (microτφρ agraveπe τa Pωσσικά) ^Iερa Mονc Tιmicroίου Προδρόmicroου permilEσσεξ Aγγλίας 21988

FABRY Λογοθεραπεία Fabry Joseph B Λογοθεραπεία (microτφρ Kίκα Xριστοφίδου) acircκδ ^Eπτάλοφος 1978

FABRY Ασυνείδητο Fabry Joseph B ^O Θεeς τοUuml agraveσυνειδήτου (microτφρ Παναγιώτη καd Eeacuteδοκίας Περσιάνη) acircκδ Tαmicroασός 1980

FRANKL Νόηmicroα Frankl Viktor E Aναζητ΅ντας νόηmicroα ζωEacuteς καd acircλευθερίας σ leνα στρατόπεδο συγκεντρώσεως (microτφρ Tάκη X Eeacuteδόκα Kίκας Δ Xριστοφίδου) acircκδ Tαmicroασός 41979

FRANKL Ασυνείδητο Frankl Viktor E ^O Θεeς τοUuml agraveσυνειδήτου (microτφρ Παναγιώτη καd Eeacuteδοκίας Περσιάνη) acircκδ Tαmicroασός 1980

FRANKL Ψυχοθεραπεία Frankl Viktor E Ψυχοθεραπεία καd ^Yπαρξισmicroeς (^H Λογοθεραπεία στcν πράξη) (microτφρ-σχόλια Mαίρη Π Σταύρου) Tαmicroασός χχ

B Ξενόγλωσσα Charles Rycroft A critical Dictionary of Psychoanalysis Penguin Books 1972 James Drever A Dictionary of Psychology revised by Harvey Wallerstein

Penguin Books 1971 Viktor E Frankl The Will to Meaning Foundations and Applications of

Logotherapy expanded edition 1988

15

EIΣAΓΩΓH

^H Ψυχολογία εrναι trade acircπιστήmicroη ποf microελετdivideAuml τa ψυχικa φαινόmicroενα τοUuml agraveνθρώπου Aναπτύχθηκε frac12ς acircπιστήmicroη κυρίως agraveπe τdς agraveρχbς τοUuml περασmicroένου αumlώνα ^H ψυχολογία τοUuml βάθους εrναι leνα παρακλάδι τEacuteς Ψυχολογίας ποf agraveσχολεOumlται microb τe agraveσυνείδητο τοUuml agraveνθρώπου ^Ως σχολή trade ψυχολογία τοUuml βάθους acircγκαινιάστηκε agraveπe τeν Γερmicroανe ψυχολόγο Σίγκmicroουντ Φρόυντ καd τοfς microαθητές του ^O Σίγκmicroουντ Φρόυντ γεννήθηκε στe Φράιβεργκ τEacuteς Aeacuteστρίας τe 1856 permilEζησε τe microεγαλύτερο microέρος τEacuteς ζωEacuteς του στc Bιέννη notπου πEacuteρε τe δίπλωmicroά του στcν Iατρικc τe 1881 Σπούδασε acircπίσης umlατρικc καd στe Παρίσι notπου bullπEacuteρξε microαθητcς τοUuml Σαρκώ iuml iumlποOumlος εrχε καταλήξει στcν ocircποψη notτι bullστερικa συmicroπτώmicroατα microπορεOuml νa ccedilφείλονται σb παθογενετικbς παραστάσεις τEacuteς ψυχEacuteς τdς iumlποOumlες acircθεράπευε microε τcν asympπνωση ^Ο Φρόυντ agraveσχολήθηκε microb τcν bullποβολc σb κατάσταση asympπνωσης καd βασίστηκε στc θεωρία τοUuml Mπρόυερ σύmicroφωνα microb τcν iumlποία iuml bullπνωτιζόmicroενος εrναι σb θέση νa διηγηθFEacute τa αeuroτια τEacuteς παθολογικEacuteς καταστάσεως στcν iumlποία βρίσκεται permilEτσι microb αeacuteτe τeν τρόπο προσδιωρίστηκε trade διάκριση microεταξf agraveσυνειδήτου καd συνειδητοUuml ^O Φρόυντ microετa agraveπe oumlρευνες κατέληξε στe συmicroπέρασmicroα πgς notλες οicirc σκέψεις καd οicirc acircπιθυmicroίες τοUuml agraveνθρώπου ποf δbν icircκανοποιοUumlνται - συνήθως acircπειδc δbν acircναρmicroονίζονται microb τdς κοινωνικbς agraveπαιτήσεις καd εrναι δυσάρεστες - agraveπωθοUumlνται στe agraveσυνείδητο Aπ acircκεOuml παρενοχλοUumlν τc συνείδηση microb τc microορφc νευρώσεων Παρατήρησε microάλιστα πgς πίσω agraveπe τdς νευρωτικbς microορφbς συmicroπεριφορAumlς καd τdς ποικιλόmicroορφες bullστερίες κρύβονται διάφορα σεξουαλικEacuteς φύσεως agraveπωθηmicroένα Γύρω στe 1900 iuml Φρόυντ acircγκαταλείπει τc microέθοδο τοUuml bullπνωτισmicroοUuml καd acircγκαινιάζει microb τeν προσωπικe διάλογο τcν agraveνάκληση τ΅ν agraveναmicroνήσεων καd τcν αeacuteτόmicroατη acircξήγηση τ΅ν συνειρmicro΅ν Bοήθησε στcν yenδρυση τοUuml ΔιεθνοUumlς ΨυχαναλυτικοUuml Συνδέσmicroου (International Psychoanalytic Association) τe 1910 microαζd microb τοfς Oyγκεν Mπλόουερ Kaρλ Γιοfγκ καd permilAλφρεντ permilAντλερ Aργότερα iuml Γιοfγκ καd iuml permilAντλερ acircγκατέλειψαν τeν Σύνδεσmicroο agraveφοUuml εrχαν διαφωνήσει microb τc θεωρία τοUuml Φρόυντ γιa

16

τc σεξουαλικc προέλευση τ΅ν ψυχολογικ΅ν φαινοmicroένων ^O Φρόυντ acircπέmicroεινε στdς θεωρίες του καί παρ notλη τcν agraveντίσταση ποf συνάντησε yenδρυσε καd acircξέδωσε διάφορα ψυχιατρικa περιοδικά Δίδαξε γιa τριάντα περίπου χρόνια στe Πανεπιστήmicroιο τEacuteς Bιέννης Kλήθηκε acircπίσης νa διδάξFη καd σb ocircλλα πανεπιστήmicroια permilEζησε microb τc γυναOumlκά του καd τa leξι παιδιά του στcν Aeacuteστρία permilEφυγε agraveπe τc Bιέννη microετa τcν κατάληψη τEacuteς Aeacuteστρίας agraveπe τeν Xίτλερ acircπειδc qταν eumlβραϊκEacuteς καταγωγEacuteς Πέθανε στcν Aγγλία στa 1939 laquo^O euroδιος iuml Φρόυντ oumlmicroεινε σb notλη του τc ζωc agravemicroετακίνητα προσηλωmicroένος στdς θεωρίες ποf διατύπωσε στe βιβλίο του ldquo^Eρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρωνrdquo καθgς καd στe βιβλίο του ldquoTρεOumlς microελέτες γιa τc θεωρία τEacuteς σεξουαλικότηταςrdquo Aeacuteτa τa δύο oumlργα διαπνέουν notλο τe microετέπειτα oumlργο τουraquo1 Στe δεύτερο κεφάλαιο τEacuteς παρούσης microελέτης acircπιχειροUumlmicroε microιa σύγκριση τ΅ν θέσεων τοUuml Κaρλ Γιοfγκ καd τοUuml ecircγίου Ιωάννου τοUuml Σιναΐτου ^Ο ^Eλβετeς ψυχολόγος Kaρλ Γκούσταφ Γιοfγκ bullπEacuteρξε leνας agraveπe τοfς κυριώτερους microαθητές τοUuml Φρόυντ Στcν agraveρχc iuml Γιοfγκ agraveκολουθοUumlσε τeν Φρόυντ στc φιλοσοφία καd στdς microεθόδους agraveλλa agraveργότερα διαφώνησε microαζί του σb πολλa σηmicroεOumlα

^Ο plusmnγιος Ιωάννης iuml Σιναΐτης oumlζησε κατa τeν 6ο microX αuml΅να στcν περιοχc τοUuml ΣινAuml permilEγραψε τe κορυφαOumlο oumlργο ποf φέρει τeν τίτλο laquoKλOumlmicroαξraquo Kατa τc δική microας acircκτίmicroηση iuml notσιος Iωάννης notπως βλέπουmicroε στeν βίο του εrναι agraveπe τοfς πρώτους agraveνθρώπους ποf χρησιmicroοποιοUumlν acircπιστηmicroονικbς microεθόδους στc συγγραφc eumlνeς oumlργου notπως trade κωδικοποίηση Aναφέρει στeν βίο του notτι laquoπολλa πρe τοUuml asympπνου ηucircχετο καd δελτία κατέταττεraquo ^H διατριβή του αeacuteτc microάλιστα διήρκεσε σαράντα iumlλόκληρα χρόνια Kαd τe πιe σηmicroαντικe agraveκόmicroη εrναι τe γεγονeς notτι acircκεOumlνα ποf oumlγραφε qταν τe agraveπαύγασmicroα τEacuteς acircmicroπειρίας του hAς σηmicroειώσουmicroε acircδ΅ τc σηmicroαντικότητα τοUuml γεγονότος notτι παρόλον notτι iuml Γιοfγκ δbν qτο γνώστης acircξ notσων γνωρίζουmicroε τEacuteς Oρθόδοξης microυστικEacuteς θεολογίας τ΅ν νηπτικ΅ν Πατέρων acircν τούτοις τa πορίσmicroατα στa iumlποOumlα καταλήγει oumlρχονται νa acircπισφραγίσουν καd acircπιβεβαιώσουν τa notσα βιώνουν καd acircκφράζουν διa τEacuteς γραφίδας τους οicirc agraveσκητικοd πατέρες Γι αeacuteτe καd πρέπει

1 ΦΡΟΥΝΤ ^Ερmicroηνεία σ 11

17

νa δοUumlmicroε τeν ψυχολόγο Κaρλ Γιοfγκ bullπe τe πρOumlσmicroα τοUuml agraveνθρωπίνως acircπιστητοUuml ποf φτάνει σb κάποια πορίσmicroατα χωρdς τελικa νa microπορ FEacute νa σοUuml δώσFη πραγmicroατικc λύτρωση Tόσο iuml Γιούγκ notσο καd iuml neAγιος Iωάννης agraveσχολήθηκαν microb τa ugraveνειρα ^O Γιοfγκ σb notλα του τa συγγράmicromicroατα agraveναφέρεται στa ugraveνειρα καd τa θέτει frac12ς βάση τEacuteς notλης acircmicroβάθυνσής του στe agraveσυνείδητο τοUuml agraveνθρώπου Συγκεκριmicroένα oumlχει συγγράψει καd τe περίφηmicroο oumlργο laquoEumlσαγωγc στcν eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρωνraquo τe iumlποOumlο microεταφράστηκε στcν ^Eλληνικc τe 1997 agraveπe τeν K Δόλκα Kαd τa δύο πρόσωπα τEacuteς microελέτης microας agraveντλοUumlν τa θέmicroατά τους agraveπe τcν acircmicroπειρία τEacuteς euroδιας τEacuteς ζωEacuteς Γι αeacuteτe καd iumlmicroοιάζουν σb πολλa σηmicroεOumlα permilEτσι acircφαρmicroόζεται αeacuteτό ποf συχνa agraveκοUumlmicroε στcν bullmicroνολογία τEacuteς Eκκλησίας microας σb Aπολυτίκιο laquoτcν πρAumlξιν εyρες θεόπνευστε εumlς θεωρίας acircπίβασινraquo ^Eποmicroένως trade microέθοδος ποf καd οicirc δύο χρησιmicroοποιοUumlν εrναι trade agraveναγωγική καd ugraveχι trade acircπαγωγική Aπe τa πολλa παραδείγmicroατα καταλήγουν στc microία καd microοναδικc agraveλήθεια Oicirc πηγές ποf oumlχουmicroε χρησιmicroοποιήσει γιa τe δεύτερο κεφάλαιο εrναι τa γραπτa κείmicroενα τοUuml ^EλβετοUuml ψυχολόγου καθgς καd ocircλλων ψυχολόγων trade KλOumlmicroαξ τοUuml ^Aγίου Iωάννη τοUuml Σιναΐτη agraveλλa καd trade microακροχρόνια πεOumlρα καd microελέτη τEacuteς agraveνθρώπινης ψυχEacuteς ^O neAγιος Iωάννης iuml τEacuteς Kλίmicroακος notπως ccedilνοmicroάζεται θεωρεOumlται iuml πρόδροmicroος τEacuteς ψυχολογίας τοUuml βάθους laquoΣύγχρονοι ψυχολόγοι θαυmicroάζουν τeν συγγραφέα τEacuteς Kλίmicroακος γιa τc βαθύτητα τ΅ν ψυχολογικ΅ν του γνώσεων καd παρατηρήσεων καd διαπιστώνουν notτι τa τελευταOumlα agraveξιόλογα πορίσmicroατα τEacuteς Ψυχολογίας τοUuml βάθους qταν γνωστa στοfς Πατέρες τEacuteς acircρήmicroου (Bλ σχετικ΅ς Iωάννου Kορναράκη Πατερικa βιώmicroατα τEacuteς eumlνδεκάτης œρας Θεσσαλονίκη 1971)raquo2 Στe τρίτο κεφάλαιο agraveσχολούmicroαστε microb τa ugraveνειρα σύmicroφωνα microb τeν ψυχολόγο permilΑλφρεντ permilΑντλερ ^O permilAντλερ γεννήθηκε τe 1870 στc Bιέννη Nωρdς agraveκολούθησε τe umlατρικe acircπάγγελmicroα τe iumlποOumlο acircξάσκησε γιa πολλa χρόνια στc Bιέννη Te 1896 agraveνακηρύχθηκε διδάκτωρ τEacuteς IατρικEacuteς Te 1902 τeν κάλεσε iuml Σίγκmicroουντ Φρόυντ νa εumlσέλθFη στcν iumlmicroάδα microελετ΅ν του στcν πορεία τEacuteς συνεργασίας τους notmicroως iuml permilAλφρεντ permilAντλερ agraveνέπτυξε δικές του agraveπόψεις οicirc iumlποOumlες oumlγιναν agraveφορmicroc γιa agraveνοιχτc regήξη microb

2 ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ σ 7

18

τeν Φρόυντ στa 1911 neIδρυσε νέα σχολή τEacuteς ψυχολογίας τοUuml βάθους ^Ο permilΑντλερ εrναι iuml icircδρυτcς τEacuteς agraveτοmicroικEacuteς ψυχολογίας (Individualpsychologie) ποf agraveντιπαραθέτει microιa ψυχανάλυση στc γενετήσια ψυχανάλυση τοUuml Φρόυντ ^O permilAντλερ agraveσχολήθηκε κατόπιν agraveποκλειστικa microb τcν παραπέρα acircξέλιξη καd διάδοση τEacuteς agraveτοmicroικEacuteς ψυχολογίας microb δικό του κύκλο microαθητ΅ν καd δικό του περιοδικό Σύmicroφωνα microb τc θεωρία τEacuteς agraveτοmicroικEacuteς ψυχολογίας notλες οicirc acircκδηλώσεις τEacuteς ζωEacuteς τοUuml agraveνθρώπου ρυθmicroίζονται agraveπe τe laquoσυναίσθηmicroα τEacuteς microειονεξίαςraquo Aeacuteτe τe συναίσθηmicroα γεννAumlται agraveπe διάφορους λόγους notπως τEacuteς acircλαττωmicroατικότητας τ΅ν σωmicroατικ΅ν ccedilργάνων διαφόρων σωmicroατικ΅ν j πνευmicroατικ΅ν agraveσθενει΅ν τEacuteς κακEacuteς οumlκονοmicroικEacuteς καταστάσεως τEacuteς ταπεινEacuteς κοινωνικEacuteς θέσεως διαφόρων οumlκογενειακ΅ν δραmicroάτων καd δηmicroιουργεOuml κοινωνικa προβλήmicroατα laquoTe παιδίον καd acircν συνεχείdivideα iuml acircνEacuteλιξ προσπαθεOuml νa acircξουδετερώσ Fη καd bullπερνικήσ Fη τe συναίσθηmicroα τοUumlτο δι agraveντιWregόπου acircφέσεως καd iumlρmicroEacuteς πρeς acircπικράτησιν διa τEacuteς τάσεως πρeς acircπιβολcν καd agraveπόκτησιν bullπεροχEacuteς oumlναντι τ΅ν ocircλλων ^H iumlρmicroc λοιπeν πρeς acircπικράτησιν εrναι trade κινητήριος δύναmicroις τEacuteς ζωEacuteς τοUuml agraveνθρώπου καd trade γενεσιουργeς αumlτία τ΅ν πολιτιστικ΅ν acircκδηλώσεωνraquo3 Aπe τe 1925 ταξίδευε συχνa στcν Amicroερική δίνοντας διαλέξεις καd διδάσκοντας στa πανεπιστήmicroια Te 1927 oumlγινε καθηγητcς τοUuml Πανεπιστηmicroίου Kολούmicroπια τEacuteς Nέας ^Yόρκης Aπe τe 1929 microέχρι τοUuml θανάτου του διετέλεσε καθηγητcς τEacuteς umlατρικEacuteς ψυχολογίας στe Long Island of Medecine τEacuteς Nέας ^Yόρκης Te 1935 acircγκαθίσταται iumlριστικa στcν Amicroερική Στcν Amicroερικc acircπιφυλάχθηκε στcν agraveτοmicroικc ψυχολογία του microεγάλη προσοχc καd agraveναγνώριση microέχρι σήmicroερα Πέθανε τe 1937 σb tradeλικία 67 χρόνων κατa τc διάρκεια eumlνeς ταξιδιοUuml microb σκοπe τcν πραγmicroατοποίηση διαλέξεων στe Amicroπερντcν (Aberdeen) τEacuteς Σκωτίας Kυριώτερα oumlργα τοUuml permilAλφρεντ permilAντλερ εrναι τa eumlξEacuteς laquoΠερd τοUuml νευρωτικοUuml χαρακτήραraquo laquoΠράξη καd θεωρία τEacuteς agraveτοmicroικEacuteς ψυχολογίαςraquo laquoAνθρωπογνωσίαraquo laquoΠροβλήmicroατα τEacuteς

3 ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΥ permilΑντλερ permilΑλφρεντ ΘΗΕ τ 2 στ 952

19

νευρώσεωςraquo laquo^H acircκπαίδευση τ΅ν παιδι΅νraquo καd laquoTe νόηmicroα τEacuteς ζωEacuteςraquo ΘεωροUumlmicroε notτι trade θεωρία τEacuteς agraveτοmicroικEacuteς ψυχολογίας τοUuml permilAλφρεντ permilAντλερ περιέχει στοιχεOumlα agraveλήθειας agraveλλa εrναι microονοmicroερής ^Eρmicroηνεύει microόνο microερικbς agraveπe τdς acircνέργειες καd δραστηριότητες τοUuml agraveνθρώπου agraveλλa agraveδυνατεOuml νa eumlρmicroηνεύσFη notλες τdς πτυχbς τοUuml agraveνθρωπίνου πολιτισmicroοUuml ^H τάση νa θέλFη iuml ocircνθρωπος νa agraveναδειχθFEacute εrναι agraveναmicroφίβολα microιa agraveπe τdς κινητήριες δυνάmicroεις τοUuml agraveνθρώπου agraveλλa δbν εrναι microόνο αeacuteτή Eκτeς agraveπe τοfς ψυχολόγους acircπιστήmicroονες τοUuml δεύτερου microισοUuml τοUuml 19ου αumlώνα καd τοUuml πρώτου microισοUuml τοUuml 20οUuml κυρίως δύο ocircλλοι πρdν agraveπe αeacuteτοfς microίλησαν γιa τa ugraveνειρα ^O ΣοUumlmicroπερτ τeν iumlποOumlο σχεδeν κανένας δbν τeν ξέρει agraveναγνώρισε στa ugraveνειρα τοUuml agraveνθρώπου τcν agraveντανάκλαση τEacuteς προσωπικότητάς του Στcν acircποχc τοUuml ΓκαOumlτε acircπίσης iuml Λίχτενmicroπεργκ διατύπωσε τc σκέψη πgς agraveπe τa ugraveνειρα microποροUumlmicroε νa καταλάβουmicroε καλύτερα τeν χαρακτEacuteρα eumlνeς agraveνθρώπου παρa agraveπe τc συmicroπεριφορά του4 Στe τέταρτο κεφάλαιο agraveσχολούmicroαστε microb τa ugraveνειρα σύmicroφωνα microb τeν Βίκτωρ Φράνκλ ^O Tζόζεφ Φάmicroπρυ εrναι iuml συγγραφέας τοUuml βιβλίου laquoΛογοθεραπείαraquo τe iumlποOumlο περιέχει leνα σύστηmicroα acircφαρmicroογEacuteς της καd agraveναζητήσεως νοήmicroατος στc ζωή σύmicroφωνα microb τc θεωρία τοUuml καθηγητEacute Bίκτωρ Φράνκλ Aναφερόmicroενος λοιπeν iuml Φάmicroπρυ στa παιδικά του χρόνια σηmicroειώνει τe γεγονeς notτι microεγάλωσε σb microιa πόλη notπου trade θρησκεία εrχε καταντήσει ν agraveποδίδFη microοmicroφc στοfς ^Eβραίους γιa τe κάθε κακό ποf συνέβαινε agraveπe τeν θάνατο τοUuml IησοUuml frac12ς τcν agraveνεργία Πάντοτε τοUuml φαινόταν σaν τραγικc εumlρωνεία τe γεγονeς notτι οicirc ^EβραOumlοι οicirc iumlποOumlοι bullπEacuteρξαν οicirc πρ΅τοι ποf microb agraveρκετc φαντασία agraveντικατέστησαν τdς θυσίες agraveνθρώπων microb θυσίες τράγων oumlγιναν οicirc euroδιοι οicirc agraveποδιοποmicroπαOumlοι τράγοι5

4 ΑΝΤΛΕΡ Ψυχολογία σ 75 5 Βλ FABRY Λογοθεραπεία σ 35

20

21

ΚΕΦΑΛΑΙΟ A΄ Απόψεις τοUuml Σίγκmicroουντ Φρόυντ γιa τa ugraveνειρα

^O Σίγκmicroουντ Φρόυντ θεωρεOuml notτι εeuroτε agraveναλύσει κανεdς δικό του ugraveνειρο εeuroτε κάποιου ocircλλου πρέπει νa κρατFEacute agraveπόλυτη acircχεmicroύθεια Te ugraveνειρο περιέχει διάφορα πράγmicroατα τa iumlποOumlα δύσκολα microποροUumlν νa δηmicroοσιευτοUumlν permilEτσι πρέπει νa φτάνFη σb acircκεOumlνο τe σηmicroεOumlο τe iumlποOumlο τοUuml acircπιτρέπει trade συνείδησή του γιa νa microπορFEacute oumlτσι νa κρατFEacute τcν agraveνάλογη acircχεmicroύθεια laquoAeacuteτc τc δυσκολίαraquo agraveναφέρει laquoδbν θa τcν agraveπέφευγα agraveκόmicroη καd iν agraveνέλυα τe ugraveνειρο eumlνeς ocircλλου acircκτeς iν οicirc συνθEacuteκες microοUuml acircπέτρεπαν νa agraveφήσω κάθε εeuroδους συγκάλυψη χωρdς νa βλάψω acircκεOumlνον ποf microb acircmicroπιστεύτηκεraquo6 Πολλbς φορbς trade microνήmicroη agraveναπαράγει στa ugraveνειρα acircντυπώσεις agraveπe τcν πρώιmicroη παιδικc tradeλικία τοUuml ccedilνειρευόmicroενου MποροUumlmicroε νa acircπιβεβαιώσουmicroε iumlριστικa notτι οicirc παιδικbς acircντυπώσεις ugraveχι microόνο εrχαν ξεχαστEacute agraveλλa καd notτι εrχαν καταστEacute agraveσυνείδητες acircξαιτίας τEacuteς agraveπώθησης laquoAeacuteτc εrναι trade acircξήγησηraquo agraveναφέρει iuml Φρόυντ laquoτEacuteς βοήθειας - συνήθως agraveπαραίτητης - ποf microAumlς παρέχεται agraveπe τa ugraveνειρα notταν κατa τcν πορεία τEacuteς ψυχαναλυτικEacuteς θεραπείας τ΅ν νευρώσεων acircπιχειροUumlmicroε νa agraveνασυγκροτήσουmicroε τcν agraveρχικc φάση τEacuteς ζωEacuteς τοUuml ccedilνειρευοmicroένουraquo7 ^O Σίγκmicroουντ Φρόυντ agraveναφορικa microb τcν προέλευση καd eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρων agraveνάγει τa πάντα στcν acircκπλήρωση σεξουαλικ΅ν παιδικ΅ν acircπιθυmicroι΅ν Aργότερα iuml Φρόυντ acircγκατέλειψε αeacuteτc τc microονοmicroερEacute ocircποψή του καd θέλησε νa χρησιmicroοποιήσFη τc laquoacircπιθυmicroία τοUuml θανάτουraquo γιa νa microπορέσFη νa eumlρmicroηνεύσ Fη τa ugraveνειρα8 Ta ugraveνειρα σύmicroφωνα πάντα microb τeν Σίγκmicroουντ Φρόυντ agraveποτελοUumlν τακτικa γεγονότα στc ζωc τ΅ν iumlmicroαλ΅ν agraveνθρώπων notσο καd iν τa χαρακτηριστικά τους διαφέρουν agraveπe τa προϊόντα τEacuteς σb acircγρήγορση asympπαρξής microας Γι αeacuteτe καd trade δραστηριότητά microας κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου ποf agraveντιλαmicroβανόmicroαστε σaν ugraveνειρα εrναι τe πιe κατάλληλο agraveντικείmicroενο τEacuteς microελέτης microας Mb τeν τρόπο αeacuteτe agraveποφεύγουmicroε τe γνωστe κατηγορητήριο notτι

6 ΦΡΟΫΝΤ permilΟνειρο σ 18 7 ΦΡΟΫΝΤ Ψυχανάλυση σ 46 8 Βλ ΑΝΤΛΕΡ Ψυχολογία notππ σ 75

22

βασίζουmicroε τdς eumlρmicroηνεOumlες microας γιa τcν iumlmicroαλc ζωc τοUuml νοUuml πάνω σb παθολογικa εbullρήmicroατα9 ^O Σίγκmicroουντ Φρόυντ θεωρεOuml σκόπιmicroο νa δώσ Fη κάποιες βασικbς agraveρχές ποf διέπουν τc λειτουργία τοUuml ccedilνείρου ΘεωρεOuml notτι τe laquougraveνειρο εrναι microιa umlδιωτικc ψυχικc λειτουργία τοUuml ccedilνειρευοmicroένουraquo10 ^O Φρόυντ frac12ς σοφeς acircπιστήmicroονας προτοUuml ξεκινήσ Fη τcν agraveνάλυση τ΅ν ccedilνείρων δίνει κάποιους acircπιστηmicroονικοfς iumlρισmicroοfς στa διάφορα microεγέθη ποf συναντοUumlmicroε στe ugraveνειρο permilEκδηλο περιεχόmicroενο τοUuml ccedilνείρου ccedilνοmicroάζει τe ugraveνειρο αeacuteτe καθ eumlαυτό notπως αeacuteτe agraveναπαράγεται στc microνήmicroη χωρdς iumlποιεσδήποτε ocircλλες διακρίσεις Λανθάνον περιεχόmicroενο τοUuml ccedilνείρου καθορίζει τe agraveντίστοιχο bullλικό ποf βρίσκει iuml ψυχαναλυτcς microb τcν agraveνάλυση τοUuml ccedilνείρου11 Eργασία τοUuml ccedilνείρου ccedilνοmicroάζει τc διεργασία τEacuteς microετατροπEacuteς τοUuml λανθάνοντος περιεχοmicroένου τοUuml ccedilνείρου σb oumlκδηλο Eργασία τEacuteς agraveνάλυσης τελικa ccedilνοmicroάζει τcν agraveντίστοιχη acircργασία acircκείνη δηλαδc ποf πραγmicroατοποιεOuml τcν agraveντίθετη microετατροπc (microετατροπc agraveπe τe oumlκδηλο περιεχόmicroενο τοUuml ccedilνείρου στe λανθάνον)12 ^O Σίγκmicroουντ Φρόυντ σb leνα agraveπe τa τελευταOumlα βιβλία ποf oumlγραψε τe iumlποOumlο φέρει τeν τίτλο laquoBασικbς agraveρχbς τEacuteς ψυχανάλυσηςraquo διακρίνει microεταξf laquooumlκδηλου (manifest) ccedilνειρικοUuml bullλικοUuml καd λανθανουσ΅ν (latent) ccedilνειρικ΅ν σκέψεων ^H διεργασία ποf παράγει τe πρ΅το agraveπe τdς δεύτερες περιγράφεται σaν ccedilνειρικc acircργασία (dream work) ^H microελέτη τEacuteς ccedilνειρικEacuteς acircργασίας microAumlς παρέχει leνα acircξαίρετο παράδειγmicroα τοUuml τρόπου microb τeν iumlποOumlο agraveσυνείδητο bullλικό agraveπe τe αeacuteτe agraveρχικa agraveσυνείδητο agraveλλa καd agraveπωθηmicroένο agraveσυνείδητο microπαίνει microb τc βία στe acircγώ γίνεται προσυνείδητο καί acircξ αumlτίας τ΅ν προσπαθει΅ν τοUuml acircγώ bullφίσταται τdς τροποποιήσεις ποf agraveποκαλοUumlmicroε ccedilνειρικc παραποίηση (dream distortion)raquo Kαd καταλήγει microb τcν eumlξEacuteς διαπίστωση laquoΔbν bullπάρχουν χαρακτηριστικa τοUuml ccedilνείρου ποf νa microcν microποροUumlν νa acircξηγηθοUumlν microb αeacuteτe τeν τρόποraquo13

9 Βλ ΦΡΟΫΝΤ Ψυχανάλυση notππ σσ 43-44 10 ΦΡΟΫΝΤ permilΟνειρο notππ σ 7 11 Βλ notππ σ 19 12 Βλ notππ σσ 19-20 13 ΦΡΟΫΝΤ Ψυχανάλυση notππ σ 44

23

Aπe τc σκοπιa τEacuteς σχέσεως agraveνάmicroεσα στe oumlκδηλο καd τe λανθάνον περιεχόmicroενό τους microποροUumlmicroε νa χωρίσουmicroε τa ugraveνειρα σb τρεOumlς κατηγορίες 1 laquoTa ugraveνειρα ποf εrναι πλήρη νοήmicroατος καd ταυτόχρονα κατανοητά δηλαδc acircντάσσονται στcν ψυχική microας ζωή χωρdς κανένα πρόβληmicroα ^Yπάρχουν πολλa τέτοια ugraveνειρα συνήθως εrναι σύντοmicroα καd κατa κανόνα δbν τa θεωροUumlmicroε umlδιαίτερα agraveξιοσηmicroείωτα διότι δbν microAumlς acircκπλήσσουν οucircτε microAumlς ξενίζουνraquo14 Ta παιδικa ugraveνειρα agraveνήκουν σb αeacuteτc τcν κατηγορία oumlχουν δηλαδc νόηmicroα καd δbν ξενίζουν icircκανοποιοUumlν acircπιθυmicroίες ποf γεννήθηκαν τc microέρα καd oumlmicroειναν agraveνεκπλήρωτες Erναι ecircπλbς καd agraveπροκάλυπτες acircκπληρώσεις acircπιθυmicroι΅ν15 neEνα ocircλλο δεύτερο χαρακτηριστικe τ΅ν παιδικ΅ν ccedilνείρων εrναι trade σχέση τους microb τa βιώmicroατα τEacuteς trademicroέρας καd microάλιστα κατa κανόνα τEacuteς προηγούmicroενης16 Kαd σb αeacuteτc τcν πρώτη κατηγορία δbν λείπει acircντελ΅ς leνα εrδος microετατροπEacuteς ποf microποροUumlmicroε νa τcν agraveποκαλέσουmicroε acircργασία τοUuml ccedilνείρου laquoMιa umlδέα acircκφεροmicroένη microb εeacuteκτική agraveντικαθίσταται microb microιa acircποπτικc εumlκόνα acircκφρασmicroένη στcν iumlριστικc τοUuml eumlνεστώταraquo17 2 laquoTa ugraveνειρα ποf oumlχουν microbν acircσωτερικc συνοχc καd καθαρe νόηmicroα agraveλλa microAumlς ξενίζουν διότι δbν microποροUumlmicroε νa βροUumlmicroε γι αeacuteτe τe νόηmicroα microιa θέση στcν ψυχική microας ζωή Tέτοια περίπτωση oumlχουmicroε notταν πχ ccedilνειρευόmicroαστε notτι leνα agraveγαπηmicroένο συγγενικe πρόσωπο πέθανε agraveπe πανοUumlκλα acircνshy΅ δbν oumlχουmicroε λόγους νa περιmicroένουmicroε νa φοβόmicroαστε j νa bullποθέτουmicroε κάτι τέτοιο καd agraveναρωτιόmicroαστε microb agraveπορία π΅ς microοUuml qρθε αeacuteτc trade umlδέαraquo18 3 laquoTa ugraveνειρα ποf δbν oumlχουν νόηmicroα οucircτε εrναι κατανοητά acircκεOumlνα ποf φαίνονται agraveσυνάρτητα συγκεχυmicroένα καd agraveνόηταraquo19 Aναλύοντας acircπίσης leνα δικό του ugraveνειρο ποf εrδε τe προηγούmicroενο βράδυ iuml Φρόυντ καταλήγει στe συmicroπέρασmicroα notτι τe περιεχόmicroενο τοUuml ccedilνείρου εrναι πολf πιe σύντοmicroο agraveπe τdς umlδέες ποf πιστεύει πgς bullποκαθιστdivideAuml20 ^Eποmicroένως τe ugraveνειρο ποσοτικa

14 ΦΡΟΫΝΤ permilΟνειρο notππ σ 20 15 Βλ notππ σ 24 16 Βλ notππ σ 26 17 neΟππ 18 neΟππ σ 22 19 neΟππ 20 Βλ notππ σ 19

24

καd σb oumlκταση εrναι πολf microικρότερο agraveπe τdς διάφορες καd ποικίλες umlδέες οicirc iumlποOumlες κρύβονται πίσω agraveπe αeacuteτό καd τdς iumlποOumlες καλεOumlται iuml ψυχολόγος νa βρFEacute Δεύτερο συmicroπέρασmicroα στe iumlποOumlο καταλήγει iuml microεγάλος ψυχολόγος εrναι notτι πολλbς φορές frac12ς bullποκινητcς τοUuml ccedilνείρου microπορεOuml νa εrναι leνα agraveσήmicroαντο περιστατικe τEacuteς βραδιAumlς πρdν agraveπe τe ugraveνειρο Kάποιο γεγονός στe iumlποOumlο acircmicroεOumlς δbν δώσαmicroε agraveρκετc σηmicroασία καd τe agraveγνοήσαmicroε microπορεOuml νa εrναι iuml bullποκινητcς τEacuteς ψυχοσωmicroατικEacuteς διεργασίας τοUuml ccedilνείρου21 Ta διάφορα γεγονότα τEacuteς trademicroέρας σηmicroαντικa καd agraveσήmicroαντα microπαίνουν διa τ΅ν αumlσθήσεων στc συνείδησή microας καd agraveπe acircκεOuml agraveποθηκεύονται στe bullποσυνείδητο Te βράδυ στeν asympπνο microας notταν πλέον οicirc αumlσθήσεις bullπολειτουργοUumlν παρουσιάζονται microέσα στa ugraveνειρά microας microέσα agraveπe καινούργιες microορφbς καd δοmicroές Mιa ocircλλη λειτουργία τEacuteς acircργασίας τοUuml ccedilνείρου εrναι trade σύmicroπτυξη j συmicroπύκνωση Λόγshyω τEacuteς τελευταίας δηmicroιουργοUumlνται καd τa agraveσυνάρτητα ugraveνειρα ^H acircργασία τοUuml ccedilνείρου πετυχαίνει microιa θαυmicroαστc σύmicroπτυξη j συmicroπύκνωση σb σχέση microb τdς καταγεγραmicromicroένες umlδέες στdς iumlποOumlες iumlδηγεOuml trade agraveνάλυση καd agraveπe τdς iumlποOumlες bullπάρχουν euroχνη στe ugraveνειρο laquoΔbν θa βροUumlmicroε τότε κανένα στοιχεOumlο τοUuml ccedilνειρικοUuml περιεχοmicroένου agraveπe τe iumlποOumlο τa νήmicroατα τ΅ν συνειρmicro΅ν δbν θa iumlδηγοUumlν πρeς δύο j περισσότερες κατευθύνσεις καmicromicroιa σκηνc j κατάσταση ποf δbν θa συντίθεται agraveπe δύο j περισσότερες acircντυπώσεις j βιώmicroαταraquo22 Γι αeacuteτe καd trade eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρων βασισmicroένη σb αeacuteτc τcν agraveνακάλυψη διατυπώνει τeν πιe κάτω κανόνα laquoneOταν στcν agraveνάλυση microιa agraveβεβαιότητα microπορεOuml νa λάβFη microιa διαζευκτικc acircξήγηση j αeacuteτό j acircκεOumlνο τότε trade eumlρmicroηνεία πρέπει νa agraveντικαταστήσ Fη τa δύο j microb δύο καd στc συνέχεια νa λάβFη τe καθένα agraveπe τa δύο σκέλη frac12ς agraveνεξάρτητη agraveφετηρία γιa microιa σειρa συνειρmicro΅νraquo23 Πολλbς φορbς ξυπνοUumlmicroε agraveπότοmicroα acircξ αumlτίας eumlνeς ccedilνείρου laquoTe ugraveνειροraquo agraveναφέρει iuml Goblot laquoδbν χρειάζεται ocircλλο χρόνο agraveπe τc microεταβατικc περίοδο microεταξf asympπνου καd agraveφύπνισης ^H agraveφύπνιση χρειάζεται χρόνο σb αeacuteτeν τeν χρόνο acircmicroφανίζεται τe ugraveνειρο

21 Βλ notππ 22 neΟππ σ 30 23 neΟππ σ 31

25

permilEχει κανεdς τcν acircντύπωση notτι trade τελευταία εumlκόνα τοUuml ccedilνείρου qταν τόσο oumlντονη γι αeacuteτe acircπέβαλε τcν agraveφύπνιση Στcν πραγmicroατικότητα qταν τόσο oumlντονη acircπειδc τότε brvbarmicroασταν τόσο κοντa στe ξύπνηmicroαraquo24 ^O Φρόυντ notmicroως διαχωρίζοντας τc θέση του πιστεύει notτι τe ugraveνειρο χρειάζεται microιa πιe microακροχρόνια διαδικασία laquoΘέλω νa πιστεύωraquo agraveναφέρει iuml Φρόυντ laquonotτι trade acircργασία τοUuml ccedilνείρου συχνa χρειάζεται περισσότερο agraveπe microία microέρα καd microία νύκτα γιa νa agraveποδώσ Fη τe προϊόν της iumlπότε trade oumlκτακτη τέχνη στc δόmicroηση τοUuml ccedilνείρου χάνει τeν θαυmicroατουργό της χαρακτEacuteρα Erναι notπως leνα πυροτέχνηmicroα ποf eumlτοιmicroάζεται acircπd zρες καd σb microιa στιγmicroc agraveναφλέγεταιraquo25 ^H πορεία τοUuml ccedilνείρου agraveποκτdivideAuml agraveρκετc oumlνταση γιa νa προσελκύσ Fη τc συνείδηση καd νa agraveφυπνίσ Fη τe προσυνειδητό agraveνεξάρτητα agraveπe τeν χρόνο καd τe βάθος τοUuml asympπνου Ta περισσότερα notmicroως ugraveνειρα φαίνεται πgς acircργάζονται σb σχετικa χαmicroηλbς ψυχικbς acircντάσεις agraveφοUuml περιmicroένουν τcν agraveφύπνιση laquopermilEτσι notmicroως acircξηγεOumlταιraquo συmicroπεραίνει iuml Φρόυντ laquoκαd τe γεγονeς notτι κατa κανόνα agraveντιλαmicroβανόmicroαστε κάτι ποf egraveνειρευθήκαmicroε notταν microAumlς ξυπνοUumlν agraveπότοmicroα agraveπe βαθf asympπνο ^H πρώτη microατιa τότε agraveφορdivideAuml notπως καd κατa τcν αeacuteθόρmicroητη agraveφύπνιση τe περιεχόmicroενο τEacuteς agraveντίληψης ποf δηmicroιουργήθηκε agraveπe τcν acircργασία τοUuml ccedilνείρου trade δεύτερη τe προσφερόmicroενο agraveπe τeν acircξωτερικe κόσmicroοraquo26 ^O Σίγκmicroουντ Φρόυντ θεωρεOuml notτι τe περιεχόmicroενο τ΅ν ccedilνείρων προέρχεται agraveπe τa βιώmicroατα τEacuteς trademicroέρας laquoTe γεγονeς notτι notλο τe bullλικό ποf συνθέτει τe περιεχόmicroενο τοUuml ccedilνείρου κατa leναν τρόπο προέρχεται agraveπe τa βιώmicroατα δηλαδc agraveναπαράγεται στe ugraveνειρο acircπανέρχεται στc microνήmicroη αeacuteτe τοeacuteλάχιστον microπορεOuml γιa microAumlς νa θεωρηθFEacute agraveδιαmicroφισβήτητη γνώσηraquo27 Ta ugraveνειρα χαρακτηρίζονται agraveπe microιa laquobullπερmicroνησίαraquo notπως τcν ccedilνοmicroάζει iuml Φρόυντ Πολλbς φορbς microAumlς φαίνονται agraveπλησίαστες οicirc γνώσεις καd τa δεδοmicroένα ποf bullπάρχουν στa ugraveνειρα laquoTe ugraveνειρο microπορεOuml νa περιλαmicroβάν Fη agraveναmicroνήσεις ποf στeν ocircγρυπνο φαίνονται agraveπρόσιτεςraquo28

24 ΦΡΟΫΝΤ ^Ερmicroηνεία notππ σ 499 25 neΟππ σ 500 26 neΟππ 27 neΟππ σ 34 28 neΟππ σ 35

26

Aνάmicroεσα στa πολλa παραδείγmicroατα laquobullπερmicroνησίαςraquo ποf agraveναφέρει iuml Φρόυντ ξεχωρίζουmicroε acircκεOumlνο ποf agraveναφέρει πgς leνας microουσικeς ocircκουσε microιa φορa στe ugraveνειρό του microιa microελshyωδία ποf τοUuml φάνηκε acircντελ΅ς πρωτότυπη Mόνο asympστερα agraveπe πολλa χρόνια τc βρEacuteκε σηmicroειωmicroένη σb microιa παλαιa συλλογc microουσικ΅ν κοmicromicroατι΅ν τcν iumlποία agraveκόmicroη δbν θυmicroAumlται νa oumlχFη πιάσει ποτb στa χέρια του29 Σύmicroφωνα microb τeν Φρόυντ ugraveνειρα microποροUumlν νa δηmicroιουργηθοUumlν microb δύο διαφορετικοfς τρόπους εeuroτε agraveπe τe laquoαeacuteτόraquo εeuroτε agraveπe τe laquoacircγώraquo laquoEeuroτε microιa acircνστικτώδης παρόρmicroηση ποf εrναι κατa κανόνα καταπιεσmicroένη (δηλαδc microιa agraveσυνείδητη acircπιθυmicroία) βρίσκει agraveρκετc δύναmicroη κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου œστε νa προκαλέσ Fη microιa acircντύπωση πάνω στe acircγώ εeuroτε microιa acircπιθυmicroία ποf oumlmicroεινε agraveπe τcν ξύπνια ζωή microιa προσυνείδητη ecircλυσίδα σκέψεων microb notλες τdς συγκρουόmicroενες παρορmicroήσεις ποf τEacuteς agraveνήκουν agraveποκτdivideAuml καινούργια δύναmicroη κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου agraveπe κάποιο agraveσυνείδητο στοιχεOumlοraquo30 Kαd στdς δύο προαναφερθεOumlσες περιπτώσεις iuml microηχανισmicroeς τοUuml σχηmicroατισmicroοUuml τ΅ν ccedilνείρων εrναι iuml euroδιος ^O Φρόυντ καταλήγει σb leνα agraveξιόλογο συmicroπέρασmicroα agraveναφορικa microb τa oumlνστικτα Eκτeς agraveπe τa γνωστa oumlνστικτα βρίσκει πgς laquoκατa τc γέννηση acircmicroφανίζεται leνα oumlνστικτο ποf agraveποβλέπει στcν acircπιστροφc στcν acircνδοmicroήτρια ζωή ποf oumlχει acircγκαταλειφθEacute - leνα oumlνστικτο γιa asympπνο ^O asympπνος εrναι microιa τέτοια acircπιστροφc στc microήτραraquo31 ^O Φρόυντ θεωρεOuml notτι κάθε πρόσωπο ποf γεννιέται στeν κόσmicroο φέρει microαζί του κάποιες καταβολές οicirc iumlποOumlες oumlχουν δηmicroιουργηθEacute microέσα στcν πάροδο τ΅ν αumlώνων καd οicirc iumlποOumlες bullπάρχουν microέσα στcν agraveνθρώπινη φύση καd κληρονοmicroοUumlνται σb κάθε ocircνθρωπο laquoTa ugraveνειραraquo agraveναφέρει iuml Φρόυντ στc microελέτη του ποf φέρει τeν τίτλο Bασικbς agraveρχbς τEacuteς ψυχανάλυσης laquoφέρνουν στe φ΅ς bullλικό ποf δbν θa qταν δυνατe νa προέρχεται οucircτε agraveπe τcν acircνήλικη ζωc τοUuml ccedilνειρευοmicroένου οucircτε agraveπe τcν ξεχασmicroένη του παιδική tradeλικία Eeuromicroαστε bullποχρεωmicroένοι νa τe θεωρήσουmicroε frac12ς microέρος τEacuteς agraveρχαϊκEacuteς κληρονοmicroιAumlς (archaic heritage) ποf φέρνει τe παιδd microαζί του στeν κόσmicroο πρdν agraveπe κάθε δική του acircmicroπειρία καd

29 Βλ notππ σ 36 30 ΦΡΟΫΝΤ Ψυχανάλυση notππ σ 45 31 neΟππ

27

ποf εrναι agraveποτέλεσmicroα τ΅ν acircmicroπειρι΅ν τ΅ν προγόνων του ΣυναντοUumlmicroε στοιχεOumlα ποf agraveντιστοιχοUumlν στe φυλογενετικe αeacuteτe bullλικe στοfς πιe agraveρχαίους agraveνθρώπινους θρύλους καd agraveκόmicroα σb oumlθιmicroα ποf acircπέζησαν καd διατηροUumlνταιraquo Kαd καταλήγει στcν eumlξEacuteς agraveξιοπρόσεκτη παρατήρηση laquopermilEτσι τa ugraveνειρα προσφέρουν microιa πηγή agraveνθρώπινης προϊστορίας ποf δbν εrναι agraveξιοκαταφρόνητηraquo32 Mέσα στe ugraveνειρο πραγmicroατοποιεOumlται trade διεργασία τEacuteς συmicroπύκνωσης Aναφέρει σχετικa iuml Φρόυντ laquoΠάνω agraveπe notλα bullπάρχει microιa acircκπληκτικc τάση γιa συmicroπύκνωση (condensation) microιa regοπc πρeς τeν σχηmicroατισmicroe νέων eumlνοτήτων agraveπe στοιχεOumlα ποf κατa τcν acircγρήγορση iumlπωσδήποτε θa τa κρατούσαmicroε χώρια ^Ως συνέπεια αeacuteτοUuml leνα microόνο στοιχεOumlο τοUuml oumlκδηλου ccedilνείρου συχνa agraveντιπροσωπεύει iumlλόκληρο agraveριθmicroe λανθανουσ΅ν ccedilνειρικ΅ν σκέψεων σaν νa qταν leνας συνδυασmicroένος bullπαινιγmicroeς γιa notλες αeacuteτέςraquo Kαd καταλήγει microb τcν eumlξEacuteς agraveξιοπρόσεκτη παρατήρηση laquoOicirc διαστάσεις τοUuml oumlκδηλου περιεχοmicroένου eumlνeς ccedilνείρου εrναι acircκπληκτικa microικρbς σb σύγκριση microb τeν πλοUumlτο τοUuml bullλικοUuml agraveπe τeν iumlποOumlο ξεπήδησεraquo33 ^H εeacuteκολία microb τcν iumlποία νοητικbς acircνστάσεις (j συνδέσεις) microετατοπίζονται (displaced) agraveπe τe leνα στοιχεOumlο στe ocircλλο ccedilνοmicroάζεται microετατόπιση laquoΣυχνa συmicroβαίνει leνα στοιχεOumlο ποf qταν agraveσήmicroαντο στdς ccedilνειρικbς σκέψεις νa παρουσιάζεται frac12ς τe πιe καθαρό καd agraveνάλογα τe πιe χαρακτηριστικe τοUuml oumlκδηλου ccedilνείρου καd agraveντίστροφα οeacuteσιώδη στοιχεOumlα τ΅ν ccedilνειρικ΅ν σκέψεων νa agraveντιπροσωπεύωνται στe oumlκδηλο ugraveνειρο microb τοfς πιe agravemicroυδροfς bullπαινιγmicroούςraquo34 neEνα ocircλλο agraveξιόλογο συmicroπέρασmicroα στe iumlποOumlο καταλήγει iuml Σίγκmicroουντ Φρόυντ εrναι notτι πολλbς φορbς trade asympπαρξη τ΅ν πιe agraveσήmicroαντων κοιν΅ν στοιχείων microεταξf δύο στοιχείων εrναι agraveρκετή γιa νa acircπιτρέψFη στcν ccedilνειρικc acircργασία νa agraveντικαταστήσ Fη τe leνα microb τe ocircλλο γιa iumlποιονδήποτε ocircλλο σκοπό Mb αeacuteτοfς τοfς δύο ccedilνειρικοfς microηχανισmicroούς τEacuteς συmicroπύκνωσης καd τEacuteς microετατόπισης trade δυσκολία τEacuteς eumlρmicroηνείας eumlνeς ccedilνείρου αeacuteξάνεται κατa πολύ ^O Φρόυντ χρησιποποιεOuml τdς δύο αeacuteτbς umlδιοmicroορφίες προκειmicroένου νa καθορίσFη τc φύση τEacuteς

32 neΟππ σ 46 33 neΟππ σ 48 34 neΟππ

28

πρωταρχικEacuteς διεργασίας ποf oumlχει δώσει στe laquoαeacuteτόraquo Γιa νa agraveποδείξFη microάλιστα καd τc θέση του notτι τe laquoαeacuteτeraquo θεωρεOuml πιe σηmicroαντικc τcν εeacuteκαιρία νa ξεφορτώσFη ποσότητες διέγεσης παρa iumlτιδήποτε ocircλλο agraveναφέρει καd τe παράδειγmicroα τοUuml δόκιmicroου bullπαξιωmicroατικοUuml iuml iumlποOumlος δέχεται σιωπηλa microία acircπίπληξη agraveπe τeν agraveνώτερό του agraveλλa ξεσπ divideAuml πάνω στeν πρ΅το agraveθshy΅ο στρατιώτη τeν iumlποOumlο συναντdivideAuml κατa τύχη35 Erναι πολλbς φορές ποf ξεχνοUumlmicroε microερικa ugraveνειρα acircνshy΅ microερικbς ocircλλες τa θυmicroόmicroαστε oumlστω κι iν περάσουν agraveρκετa χρόνια laquoOicirc λόγοιraquo agraveναφέρει iuml Φρόυντ laquoγιa τe ξέχασmicroα τ΅ν ccedilνείρων εrναι agraveρχικa οicirc euroδιοι ποf καd στcν ocircγρυπνη ζωc acircπιφέρουν τe ξέχασmicroα neOταν εeuromicroαστε ξύπνιοι ξεχνοUumlmicroε συνήθως γρήγορα πάρα πολλa agraveπe αeacuteτά ποf αumlσθανθήκαmicroε καd agraveντιληφθήκαmicroε acircπειδc qταν πολf agraveδύνατα acircπειδc trade σχετικc ψυχικc διέγερση δbν ξεπέρασε leναν frac12ρισmicroένο βαθmicroόraquo36 Te euroδιο agraveκριβ΅ς συmicroβαίνει καd microb πολλbς ccedilνειρικbς εumlκόνες laquoξεχνιοUumlνται acircπειδc qταν πολf agraveχνές acircνshy΅ οicirc ζωηρότερες εumlκόνες διατηροUumlνται στc microνήmicroηraquo37 Eπιπρόσθετα ξεχνοUumlmicroε πιe εucircκολα notταν εeuromicroαστε σb κατάσταση agraveγρυπνίας κάτι ποf συνέβη microόνο microιa φορά παρa notσα εeuroχαmicroε τcν εeacuteκαιρία νa τa agraveντιληφθοUumlmicroε acircπανειληmicromicroένα38 neEνας ocircλλος σηmicroαντικeς λόγος γιa τeν iumlποOumlο ξεχνοUumlmicroε τa ugraveνειρα εrναι notτι τa τελευταOumlα εrναι τdς περισσότερες φορbς agraveκατανόητα καd χωρdς τάξη ^H συνείδησή microας agraveποmicroνηmicroονεύει πολf πιe εucircκολα notταν οicirc προσλαmicroβανόmicroενες παραστάσεις δbν microένουν microεmicroονωmicroένες agraveλλa συνάπτουν κατάλληλους δεσmicroοfς καd εicircρmicroούς ^O Φρόυντ agraveναλύοντας τdς δύο oumlννοιες τοUuml ccedilνείρου καd τEacuteς τηλεπάθειας καd microέσα agraveπe τcν acircmicroπειρία καταδεικνύει notτι δbν microπορεOuml νa bullπάρχει καmicroιa σχέση microεταξύ τους laquoΘa umlσχυριστ΅raquo agraveναφέρει laquonotτι bullπάρχει acircλάχιστη σχέση microεταξύ τους καd notτι στcν περίπτωση ποf θa acircπιβεβαιωνόταν trade asympπαρξη τηλεπαθητικ΅ν ccedilνείρων τe γεγονeς αeacuteτe δbν θa oumlπρεπε νa acircπιφέρFη καmicroιa agraveλλαγc στc θεωρία microας γιa τe ugraveνειροraquo39 Γιa νa acircπιβεβαιώσ Fη microάλιστα καd agraveπe τcν προσωπική του acircmicroπειρία τc θέση του agraveναφέρει καd τa eumlξEacuteς χαρακτηριστικά laquoΣτa

35 Βλ notππ σ 49 36 ΦΡΟΫΝΤ ^Ερmicroηνεία notππ σ 63 37 neΟππ 38 Βλ notππ 39 ΦΡΟΫΝΤ Τηλεπάθεια σ 68

29

εeuroκοσι eumlφτa περίπου χρόνια ποf acircργάζοmicroαι frac12ς ψυχαναλυτής οeacuteδέποτε συνάντησα σb κάποιον agraveπe τοfς agraveσθενεOumlς microου leνα πραγmicroατικe τηλεπαθητικe ugraveνειροraquo40 Πολλbς φορές agraveναφέρει iuml Φρόυντ oumlτυχε νa συmicroβοUumlν πολλa τυχαOumlα περιστατικά laquoοeacuteτε microιa φορa notmicroως αeacuteτbς οicirc τόσο κατάλληλες συmicroπτώσεις δbν microοUuml oumlδωσαν τcν εeacuteκαιρία νa συναντήσω leνα τηλεπαθητικe ugraveνειρο καd iς διαρκοUumlσε trade θεραπεία γιa microισe j iumlλόκληρο χρόνο καmicroιa φορa καd γιa περισσότερα χρόνιαraquo41

40 neΟππ σ 70 41 neΟππ

30

31

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄ Απόψεις τοUuml Kaρλ Γιοfγκ γιa τa ugraveνειρα

bullπe τe πρOumlσmicroα τοUuml ecircγίου Iωάννου Σιναΐτου Στe κεφάλαιο αeacuteτe acircπιχειρεOumlται microιa σύγκριση καd leνας παραλληλισmicroeς τοUuml τρόπου σκέψεως τοUuml ^EλβετοUuml ψυχολόγου Kaρλ Γιοfγκ καd τ΅ν notσων oumlχει βιώσει καd καταγράψει iuml κορυφαOumlος agraveσκητικeς πατέρας plusmnγιος Iωάννης Σιναΐτης περd τ΅ν ccedilνείρων Bαθύτερος στόχος τEacuteς microελέτης αeacuteτEacuteς εrναι trade acircπιστηmicroονική διa τEacuteς Ψυχολογίας τοUuml βάθους acircπαλήθευση καd τεκmicroηρίωση τ΅ν notσων πρe πολλ΅ν αumlώνων acircδίδαξαν οicirc νηπτικοd Πατέρες τEacuteς Eκκλησίας microας Στcν agraveρχαιότητα τa ugraveνειρα oumlπαιζαν microεγάλο καd πρωταρχικe ρόλο στc ζωc τ΅ν agraveνθρώπων ΘεωροUumlνταν κυρίως agraveπe agraveρχαίους agraveνατολικοfς λαούς notτι qσαν leνα microέσο microb τe iumlποOumlο acircπικοινωνοUumlσαν οicirc θεοd (bullπερφυσικbς δυνάmicroεις) microb τοfς agraveνθρώπους laquoEumlς πολλaς θρησκείας bullπEacuteρχεν trade agraveντίληψις notτι trade ψυχc τοUuml agraveνθρώπου κατa τcν διάρκειαν τοUuml asympπνου acircγκαταλείπει τe σ΅microα καd microεταβαίνει εumlς τcν bullπερκόσmicroιον πραγmicroατικότητα j notτι αasympτη trade microεταφυσικc πραγmicroατικότης εumlσβάλλει acircντeς τοUuml agraveνθρώπου καθ nν χρόνον οyτος κοιmicroAumlταιraquo42 Στcν agraveρχαία ^Eλλάδα acircπίσης qταν agraveποδεκτe notτι τa ugraveνειρα προέρχονταν agraveπe τeν agraveρχηγe τ΅ν θε΅ν τeν Δία laquoKαd γaρ τ ugraveναρ acircκ Διός acircστιraquo43 Στcν icircστορία τοUuml περιούσιου λαοUuml τοUuml ΘεοUuml δηλαδc τοUuml Iσραήλ iuml Θεeς acircπικοινωνεOuml διa τ΅ν ccedilνείρων γιa δύο λόγους α΄ προκειmicroένου νa agraveποκαλύψFη τc θέλησή του καd β΄ γιa νa προαναγγείλFη leνα microελλοντικe γεγονός notπως trade oumlλευση τοUuml Mεσσία Kαd στcν Kαινc Διαθήκη iuml Θεeς agraveποκαλύπτει τc βουλή του σb διάφορα πρόσωπα προκειmicroένου νa συνεργήσουν καd αeacuteτa στe κοσmicroοσωτήριο oumlργο τEacuteς acircνανθρωπήσεως permilEτσι βλέπουmicroε notτι τa ugraveνειρα διαχρονικά microέσα στcν παγκόσmicroια icircστορία εrχαν καd oumlχουν leνα πρωταρχικe regόλο στc ζωc τοUuml agraveνθρώπου neEνας agraveπe τοfς microεγαλύτερους acircκπροσώπους τEacuteς laquoΨυχολογίας τοUuml βάθουςraquo εrναι iuml ^Eλβετeς ψυχολόγος Kaρλ Γ Γιούγκ ΘεωρεOumlται agraveπe τοfς δηmicroιουργοfς τEacuteς laquoψυχολογίας τοUuml bullποσυνειδήτουraquo Mελέτησε σb βάθος agraveπe τc δική του ccedilπτικc γωνία τe βάθος τEacuteς agraveνθρώπινης ψυχEacuteς Ποιeς εrναι notmicroως iuml

42 Ι Δ ΚΑΡΑΒΙΔΟΠΟΥΛΟΥ permilΟνειρον ΘΗΕ τ 9 στ 923 43 ^Omicroήρου Iλιάδα A΄ 63

32

iumlρισmicroeς τοUuml laquobullποσυνειδήτουraquo καd ποιa trade διαφορά του agraveπe τe laquoagraveσυνείδητοraquo neEνας ecircπλeς iumlρισmicroeς τοUuml bullποσυνειδήτου ποf βρίσκουmicroε στc laquoΘρησκευτικc καd Hθικc Eγκυκλοπαιδείαraquo εrναι iuml eumlξEacuteς laquoTe bullποσυνείδητον εrναι trade leδρα τEacuteς πίστεως καd τ΅ν τάσεων acircκείνων τEacuteς agraveνθρωπίνης ψυχEacuteς αicirc iumlποOumlαι bullπερβαίνουν τeν λόγονraquo44 ^O iumlρισmicroeς αeacuteτeς notmicroως δbν νοmicroίζω notτι icircκανοποιεOuml τa acircπιστηmicroονικa κριτήρια τa iumlποOumlα θέτει iuml κλάδος τEacuteς Ψυχολογίας τοUuml βάθους notπως oumlχει agraveναπτυχθEacute σήmicroερα Te bullποσυνείδητο πλέον δbν bullπερβαίνει τeν λόγο agraveλλa agraveντίθετα εrναι acircπιστηmicroονικe agraveντικείmicroενο πρeς διερεύνηση laquo^Yποσυνείδητο σηmicroαίνει τcν ψυχικcν σφαOumlραν geτις διαφεύγει τEacuteς προσοχEacuteςraquo45 Πάλιν iuml iumlρισmicroeς αeacuteτeς εrναι acircλλιπcς καd bullποκειmicroενικός διαφεύγει τcν προσοχc κάποιου agraveτόmicroου agraveλλa bullπάρχει πιθανότητα νa agraveναγνωρίζεται agraveπe κάποιον oumlmicroπειρο ψυχολόγο permilEτσι προσπαθ΅ντας νa δώσουmicroε τeν δικό microας iumlρισmicroe στe bullποσυνείδητο θa microπορούσαmicroε νa τe καθορίσουmicroε frac12ς eumlξEacuteς laquo^Yποσυνείδητο εrναι leνας χαώδης χ΅ρος στa βαθύτερα microέρη τEacuteς ψυχEacuteς microέσα στeν iumlποOumlο agraveπωθοUumlνται α΄ notλες οicirc προσλαmicroβανόmicroενες παραστάσεις διa τ΅ν αumlσθητηρίων ccedilργάνων καd β΄ notλες οicirc σκέψεις συναισθήmicroατα acircπιθυmicroίες φαντασιώσεις κλπ τEacuteς συνειδήσεώς microας ^Oποιαδήποτε παράσταση agraveπωθεOumlται agraveποθηκεύεται στeν χ΅ρο τοUuml bullποσυνειδήτου EκεOuml διενεργοUumlνται ζυmicroώσεις καd σb agraveνύποπτο χ΅ρο καd χρόνο καd bullπe νέα δοmicroc καd microορφc acircmicroφανίζεται στe συνειδητe microέρος τEacuteς ψυχEacuteς χωρdς iuml ocircνθρωπος νa agraveντιλαmicroβάνεται πολλbς φορbς τe νέο της πρόσωποraquo Πιστεύω notτι αeacuteτeς iuml iumlρισmicroeς καλύπτει leνα agraveρκετe microέρος τEacuteς οeacuteσίας καd τ΅ν λειτουργι΅ν τοUuml bullποσυνειδήτου ^O Kaρλ Γιοfγκ κάνει τcν eumlξEacuteς παροmicroοίωση laquoTe agraveσυνείδητο acircξαιτίας τEacuteς agraveκαθόριστης oumlκτασής του microπορεOuml νa παροmicroοιασθFEacute microb τc θάλασσα trade συνείδηση notmicroως microοιάζει περισσότερο microb leνα νησί ποf ξεπροβάλλει agraveπ αeacuteτc τc θάλασσαraquo46 Bλέπουmicroε notτι στa διάφορα κείmicroενα περd Ψυχολογίας δbν γίνεται σαφcς διάκριση τοUuml laquobullποσυνειδήτουraquo agraveπe τe laquoagraveσυνείδητοraquo Mb τeν notρο laquoagraveσυνείδητοraquo δηλώνουmicroε τdς

44 Εeacuteάγγελος Θεοδώρου Γιοfνγκ Κάρολος ΘΗΕ τ 4 στ 522 45 Βλ λEacutemicromicroα ^Υποσυνείδητον ΘΗΕ τ 11 στ 968 46 ΓΙΟΥΓΚ Αγωγή σ 10

33

διαδικασίες τ΅ν βιοφυσιολογικ΅ν φαινοmicroένων ποf agraveποτελοUumlν τdς ζωϊκbς λειτουργίες καd συνοδεύουν τc δραστηριότητα τοUuml περιφερειακοUuml καd κεντρικοUuml συστήmicroατος καθgς καd τc συmicroπεριφορa τοUuml microεγαλύτερου microέρους τ΅ν στοιχειωδ΅ν agraveνακλάσεων47 Στcν καθηmicroερινή microας ζωc microb τc λέξη laquougraveνειροraquo ποf χρησιmicroοποιοUumlmicroε πολf συχνά microποροUumlmicroε νa προσδιορίσουmicroε κάποιες oumlννοιες συγγενικbς τc microιa microb τcν ocircλλη Πρώτη eumlρmicroηνεία τEacuteς λέξεως ugraveνειρο εrναι trade καθ asympπνον ccedilπτασία δηλαδc αeacuteτό ποf laquoβλέπουmicroεraquo τcν œρα ποf κοιmicroόmicroαστε Bεβαίως acircδ΅ διαπιστώνουmicroε notτι χρησιmicroοποιοUumlmicroε τeν notρο iumlρ΅ ccedilπτασία καd βλέπω χωρdς νa λειτουργFEacute κiν trade αeuroσθηση τEacuteς iumlράσεως Erναι πολf συγγενbς αeacuteτό ποf λέγει iuml Kύριος laquoyenνα βλέποντες βλέπωσι καd microc euroδωσιraquo48 Δεύτερο περιεχόmicroενο τEacuteς λέξεως ugraveνειρο εrναι trade agraveπραγmicroατοποίητη acircλπίδα Λέmicroε συχνά laquoMcν κάν Fης ugraveνειρα αeacuteτe δbν microπορεOuml νa γίν Fηraquo j laquoαeacuteτe οucircτε στe ugraveνειρό σου νa τe σκεφτFEacuteςraquo Mb αeacuteτbς τdς acircκφράσεις δηλώνουmicroε notτι microιa eumlνέργεια δbν πρόκειται ποτb νa πραγmicroατοποιηθFEacute Δύο τελευταOumlες eumlρmicroηνεOumlες ποf δίνουmicroε στc λέξη ugraveνειρο εrναι κάθε τd τe frac12ραOumlο j microεγαλει΅δες laquoΠράγmicroατι αeacuteτe εrναι σaν leνα ugraveνειροraquo δηλαδc εrναι microεγαλει΅δες καd iuml διακαcς πόθος laquoAeacuteτe εrναι τe ugraveνειρο τEacuteς ζωEacuteς microου (iuml διακαcς πόθος microου) νa γίνω τραγουδίστριαraquo Mb αeacuteτa συmicroπεραίνουmicroε notτι συνήθως αeacuteτά ποf βλέπουmicroε στa ugraveνειρά microας εrναι α΄ agraveπραγmicroατοποίητοι πόθοι β΄ frac12ραOumlα καd microεγαλειώδη σχέδια καd γ΄ διακαεOumlς πόθοι Στcν Ψυχολογία ugraveνειρο iumlρίζεται frac12ς τe laquoσύνολο j σειρa agraveσυνάρτητων παραστάσεων umlδε΅ν καd συγκινήσεων ποf παρουσιάζονται στeν νοUuml τοUuml agraveνθρώπου κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου agraveδρανούσης τEacuteς συνειδήσεως j frac12ς agraveλληλουχία φανταστικ΅ν γεγονότων στa iumlποOumlα νοερ΅ς παρίσταται iuml κοιmicroώmicroενοςraquo49 neΕνας agraveπe τοfς microεγαλύτερους acircπιστήmicroονες iuml iumlποOumlος agraveσχολήθηκε διεξοδικa microb τa ugraveνειρα πιστεύω notτι bullπEacuteρξε iuml ^Eλβετeς ψυχολόγος Kaρλ Γιούγκ Σb microιa διάλεξή του microb θέmicroα

47 Βλ λEacutemicromicroα ^Υποσυνείδητον ΘΗΕ τ 11 στ 968 48 Mάρκ δ΄ 12 49 ΚΑΡΑΚΟΒΟΥΝΗ permilΟνειρα σ 15

34

laquo^H σηmicroασία τEacuteς AναλυτικEacuteς Ψυχολογίας γιa τcν agraveγωγc τοUuml παιδιοUumlraquo acircρωτdivideAuml regητορικshy΅ τshy΅ τρόπshyω laquoMa τί εrναι ugraveνειροraquo καd δίνει τeν eumlξEacuteς iumlρισmicroό laquoTe ugraveνειρο εrναι leνα προϊeν τEacuteς agraveσυνείδητης ψυχικEacuteς δραστηριότητας κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου Στcν κατάσταση αeacuteτc trade ψυχc ξεφεύγει σb microεγάλο βαθmicroe agraveπe τeν oumlλεγχο τEacuteς συνείδησής microας Mb τe microικρe bullπόλοιπο τEacuteς συνείδησης ποf microAumlς agraveποmicroένει στcν κατάσταση τοUuml asympπνου δbν microποροUumlmicroε παρa microονάχα νa agraveντιλαmicroβανόmicroαστε τa notσα συmicroβαίνουν Δbν εeuromicroαστε notmicroως σb θέση νa κατευθύνουmicroε τa ψυχολογικa συmicroβάντα σύmicroφωνα microb τοfς σκοποfς καd τc θέλησή microας καd eumlποmicroένως δbν oumlχουmicroε οucircτε τc δυνατότητα νa κάνουmicroε λάθος καd νa acircξαπατήσουmicroε τeν eumlαυτό microας Te ugraveνειρο εrναι microιa διαδικασία αeacuteτόmicroατη ποf βασίζεται στcν agraveνεξάρτητη λειτουργία τοUuml agraveσυνειδήτουraquo50 neEνα iumlρισmicroe τοUuml τί εrναι ugraveνειρο microAumlς δίνει iuml plusmnγιος Iωάννης iuml Σιναΐτης λέγοντας notτι laquoEνύπνιόν acircστι νοeς κίνησις acircν agraveκινησίdivideα σώmicroατοςraquo51 permilOνειρο δηλαδc εrναι microιa κίνηση τοUuml νοUuml acircνshy΅ τe σ΅microα εbullρίσκεται agraveκίνητο Συνήθως τe microυαλό microας acircπιτελεOuml τcν acircργασία του δηλαδc σκέφτεται notταν τe σ΅microά microας εrναι ξύπνιο καd οicirc αumlσθήσεις σb λειτουργία Te ugraveνειρο εrναι κάποιες παραστάσεις στe microυαλό microας ποf agraveναδύονται agraveπe τe bullποσυνείδητο notταν τe σ΅microά microας βρίσκεται σb κατάσταση asympπνου notταν δηλαδc οicirc αumlσθήσεις bullπολειτουργοUumlν Στeν Γ΄ Λόγο του laquoΠερd ξενιτείαςraquo iuml plusmnγιος Iωάννης θεωρεOuml agraveναγκαOumlο καd acircπιβεβληmicroένο νa γράψFη microερικbς σκέψεις γύρω agraveπe τa ugraveνειρα Προσθέτει microάλιστα καd τίτλο laquoΠερd acircνυπνίων acircπακολουθούντων εumlσαγωγικοOumlςraquo52 ΘεωρεOuml δηλαδc notτι τa laquoacircνύπνιαraquo εrναι κυρίως χαρακτηριστικe γνώρισmicroα τ΅ν agraveρχαρίων Te microεγαλύτερο ugraveνειρο δbν διαρκεOuml παρa microερικa microόνο δευτερόλεπτα Kαd notmicroως microέσα στe ugraveνειρο trade agraveνθρώπινη φαντασία bullπερβαίνει τοfς notρους τEacuteς φύσεως καd τοUuml χωροχρόνου neEνα παράδειγmicroα γιa τcν κατανόηση τEacuteς φύσεως καd bullφEacuteς τοUuml ccedilνείρου εrναι iuml κινηmicroατογράφος (j σινεmicroά cinema = κίνηmicroα notπως διαφορετικά microb agraveντιδανεισmicroό τeν ccedilνοmicroάζουmicroε στcν Kύπρο)

50 ΓΙΟΥΓΚ Αγωγή notππ σσ 20-21 51 ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος Γ΄ Περd ξενιτείας στ 36 σ 63 PG 88 669B 52 neΟππ Λόγος Γ΄ Περd ξενιτείας στ 35 σ 62 PG 88 669B

35

laquoTοUumlτο φαίνεται κατ acircξοχcν εumlς τeν κινηmicroατογράφον τοUuml iumlποίου αicirc εumlκόνες πλεονεκτοUumlν εumlς κίνησιν oumlχουσαι τcν δυνατότητα τEacuteς καd acircν τshy΅ ccedilνείρshyω παρατηρουmicroένης καταργήσεως τ΅ν χωροχρονικ΅ν agraveποστάσεωνraquo53 ^Eποmicroένως trade acircφεύρεση τοUuml κινηmicroατογράφου oumlχει τcν πηγή της στeν τρόπο λειτουργίας τοUuml ccedilνείρου Kαd στdς δύο περιπτώσεις πρόκειται microAumlλλον περd agraveπραγmicroατοποιήτων καd φανταστικ΅ν γεγονότων Παραίσθηση j παραισθησία ccedilνοmicroάζεται trade agraveπάτη τ΅ν αumlσθήσεων ποf προκαλεOuml σφαλερbς agraveντιλήψεις neOταν λόγου χάριν δοUumlmicroε στa σκοτεινa leνα σάκκο j microιa καπαρντOumlνα κρεmicroασmicroένη καd τcν acircκλάβουmicroε σaν κάποιον ocircνθρωπο j φάντασmicroα τότε microAumlς δηmicroιουργεOumlται φόβος καd τρόmicroος Aeacuteτc trade διεργασία ccedilνοmicroάζεται παραίσθηση Σαφ΅ς acircκτeς agraveπe τe acircξωτερικe acircρέθισmicroα τe iumlποOumlο εrναι agraveπαραίτητο γιa τc διεργασία αeacuteτc τEacuteς παραισθήσεως πρέπει νa acircνυπάρχFη καd iuml acircσωτερικeς φόβος καd trade ταραχc microέσα στcν ψυχc τοUuml agraveνθρώπου iuml iumlποOumlος καd θa τροποποιFEacute στa microάτια του τe agraveντικείmicroενο ποf βλέπει σύmicroφωνα microb τdς acircσωτερικές του προδιαθέσεις καd φόβους Ψευδαίσθηση j ψευδαισθησία καλεOumlται trade διαταραχc τEacuteς αumlσθήσεως κατa τcν iumlποία παράγεται συναίσθηmicroα χωρdς κάποιο acircξωτερικe acircρέθισmicroα neOταν παραδείγmicroατος χάριν εeuromicroαστε ocircρρωστοι τότε microέσα στe παραλήρηmicroά microας agraveναδύονται agraveπe τdς αumlσθήσεις microας διάφορες παραστάσεις ποf acircmicroφανίζονται microπροστά microας σaν νa εrναι πραγmicroατικές Aeacuteτe ccedilνοmicroάζεται ψευδαισθησία Te κοινe στοιχεOumlο καd στdς δύο περιπτώσεις εrναι notτι bullπάρχει microιa λανθάνουσα ψυχικc κατάσταση κατa τcν iumlποία δηmicroιουργοUumlνται j agraveναδύονται agraveπe τe bullποσυνείδητο στe συνειδητe microέρος τEacuteς ψυχEacuteς κάποια ψεύτικα εeuroδωλα ποf τελικa ξεγελοUumlν τeν ocircνθρωπο λόγshyω τEacuteς agraveσθενείας του ^H εumlδοποιeς διαφορa τEacuteς παραίσθησης agraveπe τc ψευδαισθησία εrναι notτι στcν τελευταία δbν bullπάρχει acircξωτερικe acircρέθισmicroα acircνshy΅ στcν πρώτη bullπάρχει ccedilπτικe (j agraveκόmicroη καd agraveκουστικό θa λέγαmicroε) agraveντικείmicroενο καd εeuroδωλο Φαντασία στcν acircκκλησιαστικc iumlρολογία καd εumlδικώτερα στeν plusmnγιο Iωάννη Σιναΐτη iumlρίζεται frac12ς leνα notραmicroα ποf ccedilφείλεται σb ψευδαίσθηση Mb τρεOumlς ecircπλbς προτάσεις δίνει iumlρισmicroοfς γιa τe

53 ΔΗΜ Β ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ Φάντασmicroα ΘΗΕ τ 11 στ 990

36

τί εrναι παραίσθηση καd ψευδαισθησία ^H iumlρολογία ποf χρησιmicroοποιεOuml εrναι σαφ΅ς διαφορετικc agraveπe τcν acircπιστηmicroονικc iumlρολογία ποf χρησιmicroοποιεOumlται σήmicroερα Te νόηmicroα notmicroως καd περιεχόmicroενο τ΅ν λέξεων εrναι τe euroδιο Mb τeν notρο laquoφαντασίαraquo acircννοεOuml τόσο τcν παραίσθηση notσο καd τcν ψευδαισθησία Erναι notmicroως τόσο λεπτeς καd δυσδιάκριτος iuml διαχωρισmicroeς τ΅ν πλαισίων microεταξf ccedilνείρου καd φαντασίας (παραίσθησης καd ψευδαισθησίας) ποf δύσκολα microπορεOuml agraveκόmicroη καd leνας εumlδικeς ψυχολόγος νa ξεχωρίσ Fη τa notρια τEacuteς κάθε microιAumlς λειτουργίας τEacuteς συνειδήσεως Aναφέρει λοιπeν iuml Iωάννης Σιναΐτης τa eumlξEacuteς χαρακτηριστικά laquoΦαντασία acircστdν agraveπάτη ccedilφθαλmicro΅ν acircν κοιmicroωmicroένFη διανοίdivideα φαντασία acircστdν oumlκστασις νοός acircγρηγορότος τοUuml σώmicroατος Φαντασία acircστdν agraveνυπόστατος θεωρίαraquo54 δηλαδc φαντασία εrναι microιa acircξαπάτηση τ΅ν ccedilφθαλmicro΅ν notταν τe microυαλe κοιmicroAumlται Φαντασία εrναι microιa παρασάλευση τοUuml νοUuml acircνshy΅ τe σ΅microα εrναι ξύπνιο Φαντασία εrναι leνα θέαmicroα ποf δbν bullπάρχει στcν πραγmicroατικότητα Mb τcν πρώτη πρόταση iuml Ιωάννης Σιναΐτης (φαντασία εrναι microιa acircξαπάτηση τ΅ν ccedilφθαλmicro΅ν notταν τe microυαλe κοιmicroAumlται) πρdν agraveκόmicroη acircmicroφανισθFEacute trade Ψυχολογία τοUuml βάθους ποf acircγκαινίασε iuml Φρόυντ δείχνει notτι γιa νa λειτουργήσ Fη καd νa agraveναδυθFEacute agraveπe τa oumlγκατα τοUuml bullποσυνειδήτου microιa παράσταση πρέπει νa acircνυπάρχουν οicirc agraveπαραίτητες προϋποθέσεις Aeacuteτbς εrναι trade agraveδρανοποίηση τ΅ν λειτουργι΅ν τ΅ν αumlσθήσεων καd frac12ς agraveπότέλεσmicroα αeacuteτοUuml trade laquoχειmicroερία νάρκωσηraquo τοUuml microυαλοUuml microας neOταν βρισκόmicroαστε σb acircγρήγορση καd eumlτοιmicroότητα τότε δbν microπορεOuml νa λειτουργήσ Fη καmicromicroία agraveπe τdς δύο agraveσθένειες τEacuteς συνειδήσεως (παραίσθηση ψευδαισθησία) Mb τc δεύτερη πρόταση (φαντασία εrναι microιa παρασάλευση τοUuml νοUuml acircνshy΅ τe σ΅microα εrναι ξύπνιο) iuml plusmnγιος δείχνει notτι oumlστω καd iν τe σ΅microα εrναι ξύπνιο agraveκόmicroη καd τότε microπορεOuml νa agraveναδυθοUumlν microέσα agraveπe τe bullποσυνείδητο διάφορες agraveπωθηmicroένες agraveπe τcν καθηmicroερινc ζωc παραστάσεις Συνήθως αeacuteτc εrναι microιa διεργασία ποf γίνεται notταν agraveδρανοποιEacuteται τόσο τe σ΅microα notσο καd iuml νοUumlς τοUuml agraveνθρώπου Mb τcν τρίτη πρόταση (φαντασία εrναι leνα θέαmicroα ποf δbν bullπάρχει στcν πραγmicroατικότητα) iuml βαθυστόχαστος νηπτικeς

54 ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος Γ΄ Περd ξενιτείας στ 37 σ 63 PG 88 669BC

37

πατέρας καθορίζει τe περιεχόmicroενο τEacuteς λειτουργίας τόσο καd κυρίως τEacuteς παραίσθησης κατa τcν ταπεινή microας γνώmicroη notσο καd τEacuteς ψευδαισθησίας πάλιν Eνshy΅ βλέπουmicroε leνα agraveντικείmicroενο στcν πραγmicroατικότητα λόγshyω τοUuml νευρωτικοUuml παραληρήmicroατος στe iumlποOumlο βρισκόmicroαστε ταυτίζουmicroε τe iumlρώmicroενο (αumlσθητe) microb τe agraveναδυόmicroενο acircκ τEacuteς συνειδήσεως Aeacuteτc trade διεργασία στc γλ΅σσα τEacuteς ψυχολογίας ccedilνοmicroάζεται παραίσθηση Σίγουρα microπορεOuml νa eumlρmicroηνευθFEacute trade πρόταση αeacuteτc καd frac12ς ψευδαισθησία χωρdς δηλαδc νa bullπάρχ Fη κανένα εumlδωλο j agraveντικείmicroενο laquoacircναντίον τ΅ν ccedilφθαλmicro΅ν microαςraquo (agraveπέναντι agraveπe τa microάτια microας) νa agraveναδύεται καd agraveναπλάθεται τe agraveντικείmicroενο agraveπe τe bullποσυνείδητο laquomicroπροστa στa microάτια microαςraquo ^O Γιοfγκ σb microιa microελέτη του ποf τιτλοφορεOumlται laquoEumlσαγωγc στcν eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρωνraquo agraveναφέρει notτι κάθε γλ΅σσα agraveλλa umlδιαίτερα trade acircκκλησιαστική εrναι γεmicroάτη agraveπe σύmicroβολα Aeacuteτe τe γεγονeς ccedilφείλεται στe notτι bullπάρχουν agraveναρίθmicroητα πράγmicroατα ποf βρίσκονται πέρα καd microακριa agraveπe τdς περιοχbς τEacuteς agraveνθρώπινης κατανόησης καd τοUuml acircπιστηmicroονικοUuml acircπιστητοUuml notπως θa λέγαmicroε σήmicroερα55 ^H microελέτη βέβαια αeacuteτc agraveρχικa δbν εrχε τίτλο καd προοριζόταν frac12ς εumlσαγωγc σb leνα συmicroπόσιο microb τίτλο laquo^O permilAνθρωπος καd τa Σύmicroβολά τουraquo Ta σύmicroβολα j τοfς συmicroβολισmicroοfς αeacuteτοfς χρησιmicroοποιεOuml acircνσυνείδητα j τdς πιe πολλbς φορbς agraveσυνείδητα καd laquoλανθανόντωςraquo iuml ocircνθρωπος προκειmicroένου νa eumlρmicroηνεύσ Fη τeν acircσωτερικό του κόσmicroο j νa περιγράψFη κάποιες acircσωτερικbς j acircξωτερικbς καταστάσεις καd acircmicroπειρίες ^O agraveετeς j τe λιοντάρι εrναι σύmicroβολα τ΅ν Eeacuteαγγελιστ΅ν Aeacuteτa τa σύmicroβολα πολλbς φορbς microAumlς iumlδηγοUumlν σb βαθύτερες oumlννοιες πέρα agraveπe αeacuteτό ποf acircξωτερικa acircπιδεικνύουν ^H γλ΅σσα τ΅ν ccedilνείρων χρησιmicroοποιεOuml σχεδeν πάντοτε σύmicroβολα προκειmicroένου νa κρύψFη τεχνηέντως τe περιεχόmicroενο τοUuml bullποσυνειδήτου Aeacuteτa τa σύmicroβολα εrναι ποf πρέπει iuml ψυχολόγος acircρευνητcς πρ΅τα νa agraveνακαλύψFη καd oumlπειτα νa eumlρmicroηνεύσ Fη brvbar iν θέλετε καλύτερα νa agraveποκωδικοποιήσ Fη agraveποκρυπτογραφήσFη j microεταφράσ Fη στc δική microας γλ΅σσα ^O Kaρλ Γιοfγκ θεωρεOuml acircπίσης βέβαιο τe γεγονeς notτι οicirc αumlσθήσεις ποτb δbν εrναι πλήρεις καd frac12λοκληρωmicroένες agraveλλa λειψbς καd περιωρισmicroένες agraveναφορικa microb τe γνωστικό τους

55 Βλ ΓΙΟΥΓΚ permilΟνειρα σ 14

38

agraveντικείmicroενο permilEτσι δηmicroιουργοUumlν κάποια αeuroσθηση agraveβεβαιότητας στc συνείδηση τοUuml agraveνθρώπου Mιλ΅ντας πάντοτε agraveποφατικά καd χρησιmicroοποι΅ντας τc γλ΅σσα τEacuteς laquoagraveποφατικEacuteς Ψυχολογίαςraquo (τeν notρο δανειζόmicroαστε agraveπe τcν laquoagraveποφατικc Θεολογίαraquo τ΅ν νηπτικ΅ν πατέρων notπου τονίζεται τe τί δbν εrναι j τί δbν bullπάρχει κυρίως στc σχέση ΘεοUuml καd agraveνθρώπων) iuml Γιοfγκ θεωρεOuml notτι iuml ocircνθρωπος διa τEacuteς γνώσεως ποf προέρχεται agraveπe τdς αumlσθήσεις δbν microπορεOuml νa microάθFη ποτb καd νa γνωρίσFη τcν οeacuteσία τEacuteς ψυχEacuteς οucircτε notmicroως καd τcν euroδια τcν οeacuteσία τEacuteς asympλης56 Mελετ΅ντας σb βάθος τcν agraveνθρώπινη ψυχή iuml Kaρλ Γιοfγκ καταλήγει στe συmicroπέρασmicroα notτι παρατηρ΅ντας προσεκτικa τa ugraveνειρα microb microεγαλύτερη λεπτοmicroέρεια καd agraveκρίβεια agraveνακαλύπτουmicroε agraveνάmicroεσα στdς ccedilνειρικbς εumlκόνες leνα προφανEacute συνδετικe icircστό iuml iumlποOumlος καταδεικνύει τcν eumlνότητά τους ugraveχι microόνο microεταξύ τους agraveλλa καd microb τa περιεχόmicroενα τEacuteς συνείδησης acircν acircγρηγόρσει Στcν agraveνακάλυψη αeacuteτc frac12δηγήθηκε iuml ^Eλβετeς ψυχολόγος agraveκολουθ΅ντας τcν eumlξEacuteς microέθοδο χωρίζουmicroε τe ugraveνειρο στdς φάσεις καd στdς εumlκόνες ποf τe agraveποτελοUumlν καd συγκεντρώνουmicroε microb προσοχc notλες τdς umlδέες ποf microAumlς oumlρχονται σb σχέση microb τe ugraveνειρο Xάρη σb αeacuteτc τc διεργασία agraveντιλαmicroβανόmicroαστε πολf σύντοmicroα notτι οicirc εumlκόνες τοUuml ccedilνείρου καd τa θέmicroατα ποf microAumlς προβληmicroατίζουν στcν πραγmicroατικότητα notταν εeuromicroαστε ξύπνιοι συνδέονται microεταξύ τους microb leνα τρόπο acircξαιρετικa λεπτe καd δυσδιάκριτο ^H σηmicroασία αeacuteτEacuteς τEacuteς συνδέσεως τ΅ν εumlκόνων τοUuml ccedilνείρου microb τa θέmicroατα ποf microAumlς προβληmicroατίζουν εrναι κάτι ποf κατ agraveρχcν δbν microποροUumlmicroε νa κατανοήσουmicroε ^Oλοκληρώνοντας notmicroως αeacuteτc τc συγκέντρωση τ΅ν στοιχείων oumlχουmicroε brvbarδη acircπιτύχει τe προπαρασκευαστικe microέρος τEacuteς agraveνάλυσης τοUuml ccedilνείρου leνα microέρος ποf εrναι σηmicroαντικώτατο χάρη σ αeacuteτe διαθέτουmicroε πιa τa λεγόmicroενα συmicroφραζόmicroενα τοUuml ccedilνείρου τa iumlποOumlα microAumlς agraveποκαλύπτουν τdς πολυσχιδεOumlς σχέσεις τ΅ν ccedilνειρικ΅ν εumlκόνων microb τc συνείδηση καd microAumlς δείχνουν πόσο στενa συνυφασmicroένο εrναι τe ugraveνειρο microb notλες τdς τάσεις τEacuteς προσωπικότητάς microας57 Erναι acircπίσης πολf σηmicroαντικe νa γνωρίζFη τόσο iuml εumlδικeς ψυχολόγος notσο καd iuml agraveσθενής τeν παλιe βασικe κανόνα notτι δηλαδc laquoτe ugraveνειρο acircκφράζεται συνήθως στc γλ΅σσα τοUuml

56 Βλ notππ σ 15 57 Βλ ΓΙΟΥΓΚ Αγωγή notππ σσ 21-22

39

agraveνθρώπου ποf τe βλέπειraquo58 Eaν κάποιος εrναι microουσικός τότε τa θέmicroατα ποf microπορεOuml νa βλέπFη frac12ς ugraveνειρα θa εrναι γύρω agraveπe τc microουσική acircaν εrναι agraveθλητcς j ccedilρειβάτης τότε τa θέmicroατα ποf θa oumlχουν τa ugraveνειρά του θa περιστρέφωνται γύρω agraveπe τcν ccedilρειβασία j τeν agraveθλητισmicroό ^Ο Iωάννης Σιναΐτης κάνει τcν eumlξEacuteς διαπίστωση laquoEνύπνια τροφ΅ν καd βρωmicroάτων acircν καρδίdivideα γαστριmicroάργων acircνύπνια δb κολάσεων καd κρίσεων acircν καρδίdivideα πενθούντωνraquo δηλαδή laquougraveνειρα γύρω agraveπe τροφbς καd φαγητa συναντ΅νται στcν καρδιa τ΅ν γαστριmicroάργων καd ugraveνειρα γύρω agraveπe τcν κόλαση καd τcν κρίση συναντ΅νται στcν καρδιa τ΅ν microετανοούντωνraquo59 Oicirc πατέρες τEacuteς Eκκλησίας θεωροUumlν notτι trade προέλευσις τ΅ν ccedilνείρων microπορεOuml νa εrναι τριπλEacute α΄ agraveπe τeν Θεό β΄ agraveπe τeν διάβολο καd γ΄ agraveπe τe agraveσυνείδητό microας Στατιστικa τa περισσότερα ugraveνειρα προέρχονται agraveπe τe agraveσυνείδητο Λιγώτερα ugraveνειρα oumlχουν τcν προέλευσή τους agraveπe δαιmicroονικc acircνέργεια καd acircλαχιστώτατα προέρχονται agraveπe τeν euroδιο τeν Θεό Δυστυχ΅ς acircmicroεOumlς τdς πιe πολλbς φορbς θεωροUumlmicroε notτι τa ugraveνειρα iν microbν εrναι εeacuteχάριστα προέρχονται agraveπe τeν euroδιο τeν Θεό iν δb εrναι δυσάρεστα agraveπe τeν διάβολο Σb αeacuteτc τcν πλάνη πολλbς φορbς microAumlς iumlδηγεOuml iuml euroδιος iuml eumlαυτός microας καd λιγώτερο iuml agraveρχέκακος agraveφοUuml δbν oumlχουmicroε συνειδητοποιήσει τcν πατερικc regήση notτι iuml χειρότερος acircχθρeς τοUuml agraveνθρώπου εrναι πρ΅τα iuml eumlαυτός του asympστερα iuml κόσmicroος καd τελευταOumlος iuml διάβολος hAν iuml ocircνθρωπος δbν agraveνοίξFη τdς πύλες τEacuteς ψυχEacuteς του στe κακό δbν microπορεOuml microb κανένα τρόπο αeacuteτe νa εumlσέλθFη ^O Iωάννης Σιναΐτης καd γενικa οicirc πατέρες τEacuteς Eκκλησίας διακρίνουν microεταξf τ΅ν ccedilνείρων ποf βλέπουmicroε στeν asympπνο microας καd τ΅ν iumlραmicroάτων θεωρι΅ν j ccedilπτασι΅ν ποf βλέπουν οicirc plusmnγιοι στe ξύπνιο τους60 Erναι δύο acircντελ΅ς διαφορετικbς καταστάσεις Πολλbς εrναι οicirc περιπτώσεις κυρίως στcν Παλαιa Διαθήκη notπου iuml Θεeς acircπικοινωνεOuml διa ccedilνείρων microb τοfς acircκλεκτούς του συνήθως ποf qσαν δίκαιοι ocircνθρωποι Σκοπeς τ΅ν ccedilνείρων

58 neΟππ σ 23 59 ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος ΙΔ΄ Περd γαστριmicroαργίας στ 13 σ 188 PG 88 865D 60 Βλ καd στcν Κλίmicroακα τοUuml Ιωάννου Σιναΐτου notππ Λόγος ΚΑ΄ Περd κενοδοξίας στ 27 καd Λόγος ΚΣΤ΄ α΄ Περd διακρίσεως στ 55 PG 88 953CD καd 88 1029D

40

εrναι trade agraveποκάλυψη τEacuteς βουλEacuteς του laquoOicirc agraveποκαλύψεις αeacuteτbς agraveπευθύνονται σb umlδι΅τες61 j καd σb εumlδωλολάτρες notπως εrναι τe ugraveνειρο τοUuml Aβιmicroέλεχ62 καd τοUuml βασιλιAuml τ΅ν Bαβυλωνίων Nαβουχοδονόσορα63 Οicirc περισσότερες notmicroως agraveποκαλύψεις agraveναφέρονται στc θεία οumlκονοmicroία (δηλ στe σχέδιο τοUuml ΘεοUuml) γιa τc σωτηρία τοUuml agraveνθρώπου ^Ο Θεeς λοιπeν acircπικοινωνεOuml διa microέσου τ΅ν ccedilνείρων microb τοfς Πατριάρχες microb τeν Aβραamicro64 καd τeν Iακgβ (iuml iumlποOumlος σb ugraveνειρο εrδε τcν laquoκλίmicroακαraquo τοUuml ΘεοUuml ποf προεικόνιζε τcν ^Yπεραγία Θεοτόκο65 Aκόmicroη acircπικοινωνεOuml microb τοfς προφEacuteτες τοUuml Iσραcλ τeν Zαχαρία (Kεφ 1-6) καd τeν Δανιcλ (Kεφ 2 7) οicirc iumlποOumlοι δέχονται microb ugraveνειρο τcν agraveποκάλυψη τοUuml ΘεοUuml ποf agraveναγγέλλει τc σωτηρία τοUuml κόσmicroου διa microέσου τοUuml Mεσσία XριστοUuml microb τeν Σαmicroουcλ66 καd τeν Nάθαν67 καd microb τeν βασιλιAuml Σολοmicro΅ντα68 Eπίσης στcν Παλαιa Διαθήκη διακρίνονται τa ugraveνειρα τa iumlποOumlα στέλνει iuml Θεός καd συνιστοUumlν κάποιες agraveποκαλύψεις στοfς acircκλεκτοfς προφEacuteτες Tου agraveπe αeacuteτά ποf βλέπουν οicirc acircπαγγελmicroατίες microάντεις τ΅ν εumlδωλολατρ΅ν Στcν Kαινc Διαθήκη iuml Iωσcφ iuml microνήστορας τEacuteς ^Yπεραγίας Θεοτόκου βλέπει στeν asympπνο του ocircγγελο Kυρίου iuml iumlποOumlος τοUuml παραγγέλλει νa φύγ Fη στcν Aeuroγυπτο γιατd iuml ^Hρshyώδης πρόκειται νa σκοτώσFη τe βρέφος69 Oicirc Mάγοι acircπίσης iumlραmicroατίζονται κατ ugraveναρ νa agraveναχωρήσουν δι ocircλλης iumlδοUuml70 Aναφέρεται acircπίσης trade σύζυγος τοUuml Ποντίου Πιλάτου νa βλέπ Fη στe ugraveνειρό της πολf ocircσχηmicroα πράγmicroατα καd νa συmicroβουλεύFη τeν σύζυγό της νa microc agraveναmicroειχθFEacute σ αeacuteτc τcν bullπόθεση71 Aκόmicroη iuml agraveπόστολος τ΅ν acircθν΅ν βλέπει κάποιο Mακεδόνα iuml iumlποOumlος τeν παρακινεOuml νa κηρύξFη τe εeacuteαγγέλιο καd στc Mακεδονία72

61 Βλ Σοφ Σειράχ λδ΄ 6 62 Βλ Γέν κ΄ 3-6 63 Βλ Δανιήλ δ΄ 64 Βλ Γέν ιε΄ 12-21 65 Βλ Γέν κη΄ 11-12 66 Βλ A΄ Bασ γ΄ 67 Βλ B΄ Bασ ζ΄ 4-17 68 Βλ Γ΄ Bασ Kεφ γ΄ Παράλληλα βλ ΚΑΡΑΚΟΒΟΥΝΗ permilΟνειρα notππ σ 9 69 Βλ Mατθ α΄ 20 β΄ 13 β΄ 19 β΄ 22 70 Βλ Mατθ β΄ 12 71 Βλ Mατθ ιστ΄ 19 72 Βλ Πράξ ιστ΄ 9-10

41

Πιe συγκεκριmicroένα iuml plusmnγιος Iωάννης iuml Σιναΐτης σχεδeν σb iumlλόκληρο τe βιβλίο του microιλdivideAuml γιa τa ugraveνειρα ποf προέρχονται agraveπe τeν κακe eumlαυτό microας j agraveπe τοfς δαίmicroονες Πολf σπάνια microιλdivideAuml γιa τa ugraveνειρα ποf προέρχονται agraveπe τeν Θεό agraveφοUuml αeacuteτa πολλbς φορές agraveντd νa εrναι acircκ ΘεοUuml εrναι πλάνη τοUuml διαβόλου Te σηmicroεOumlο agraveπe τe iumlποOumlο θa διακρίν Fης τcν πλάνη εrναι τοUumlτο Oicirc ocircγγελοι microAumlς δείχνουν τcν κόλαση τcν κρίση καd τeν χωρισmicroe τEacuteς ψυχEacuteς agraveπe τe σ΅microα δηλαδc τeν σωmicroατικe θάνατο καd oumlτσι microAumlς κάνουν νa ξυπνοUumlmicroε oumlντροmicroοι καd περίλυποι Eάν συνεχίζει iuml plusmnγιος Iωάννης agraveρχίσουmicroε νa πιστεύουmicroε στοfς δαίmicroονες κοιmicroώmicroενοι asympστερα θa acircmicroπαιζώmicroαστε agraveπe αeacuteτοfς καd ξύπνιοι EκεOumlνος ποf πιστεύει στa ugraveνειρα εrναι acircντελ΅ς ocircσοφος καd ocircπειρος acircνshy΅ αeacuteτός ποf δbν πιστεύει τίποτε εrναι πραγmicroατικa συνετeς καd σοφός73 Aeacuteτc trade κάθετη agraveπόWregιψη τ΅ν ccedilνείρων agraveπe τeν plusmnγιο Iωάννη δbν ccedilφείλεται στe γεγονeς notτι δbν agraveναγνωρίζει agraveπe ποUuml προέρχονται τa ugraveνειρα agraveλλa στe notτι θεωρεOuml ocircσκοπο τe νa προσπαθήσFης νa τa eumlρmicroηνεύσFης notπως κάνουν οicirc καφετζοUumlδες j τa microέντιουmicro ^O Kaρλ Γιοfγκ προσπαθεOuml διa acircπιστηmicroονικ΅ν microέσων νa eumlρmicroηνεύσ Fη καd νa agraveναγνωρίσFη τe bullποσυνείδητο τοUuml agraveνθρώπου διa τ΅ν ccedilνείρων permilEτσι oumlχουmicroε acircδ΅ τcν euroδια περίπτωση καd διάκριση τEacuteς Aστρονοmicroίας frac12ς acircπιστήmicroης καd τEacuteς agraveστρολογίας καd agraveστροmicroαντίας frac12ς δαιmicroονικEacuteς παραπλάνησης ^O Iωάννης Σιναΐτης θεωρεOuml notτι πολλa agraveπe τa ugraveνειρα εrναι δαιmicroονικEacuteς προελεύσεως Γι αeacuteτe καd θέλει νa microAumlς κοινοποιήσFη microερικbς σκέψεις του laquonotσον microηδb τούτου τοUuml δόλου τ΅ν δολίων agravemicroυήτους bullπάρχειν trademicroAumlςraquo δηλαδc νa microc εeuromicroαστε agravemicroύητοι σ αeacuteτe τeν δόλο τ΅ν δολίων δαιmicroόνων74 Περιγράφοντας iuml Iωάννης Σιναΐτης τcν agraveρετc τEacuteς ecircγνείας στeν δέκατο πέmicroπτο λόγο του κάνει τcν eumlξEacuteς βαρυσήmicroαντη διαπίστωση neOταν σηκωνόmicroαστε agraveπe τeν asympπνο εeacuteδιάθετοι καd εumlρηνικοί σηmicroαίνει notτι χωρdς νa τe agraveντιληφθοUumlmicroε microAumlς συmicroπαρίστανται plusmnγιοι permilAγγελοι καd κυρίως notταν oumlχουmicroε κοιmicroηθEacute microb πολλc προσευχc καd νηφαλιότητα Aλλa microερικbς φορbς συmicroβαίνει νa βρισκόmicroαστε σb εeacuteχάριστη κατάσταση καθgς

73 Βλ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος Γ΄ Περd τ΅ν ccedilνείρων τ΅ν agraveρχαρίων στ 43-44 σ 64 PG 88 672ΑB 74 Βλ notππ Λόγος Γ΄ Περd ξενιτείας στ 35 σσ 62-63 PG 88 669B

42

ξυπνοUumlmicroε καd νa τe παθαίνουmicroε αeacuteτe agraveπe ugraveνειρα καd φαντασίες ποf προέρχονται agraveπe τοfς δαίmicroονες75 Tcν œρα ποf πηγαίνουmicroε νa κοιmicroηθοUumlmicroε παρατηρεOuml iuml Iωάννης Σιναΐτης bullπάρχει κάποιος δαίmicroονας ποf microAumlς πλησιάζει καd microAumlς κατατοξεύει microb πονηροfς καd regυπαροfς λογισmicroούς AποσκοπεOuml δb νa microAumlς κάνFη νa κοιmicroηθοUumlmicroε microb agraveκάθαρτες σκέψεις καd νa δοUumlmicroε στc συνέχεια agraveκάθαρτα ugraveνειρα acircaν βέβαια agraveπe ccedilκνηρία καd τεmicroπελιa δbν σηκωθοUumlmicroε γιa προσευχc καd δbν iumlπλιστοUumlmicroε acircναντίον του76 Πολλbς φορbς iuml δαίmicroονας τEacuteς κενοδοξίας acircmicroφανίζεται στeν asympπνο microας σaν προφήτης Συmicroπεραίνει frac12ς πανοUumlργος ποf εrναι microερικa agraveπe τa microέλλοντα νa συmicroβοUumlν καd microAumlς τa προαναγγέλλει Kαd notταν αeacuteτa πραγmicroατοποιηθοUumlν acircmicroεOumlς microένουmicroε oumlκθαmicroβοι καd bullπερηφανεύεται iuml λογισmicroός microας microb τcν umlδέα notτι πλησιάσαmicroε στe προορατικe χάρισmicroα77 Te ugraveνειρο εrναι τe κύριο κάτοπτρο microb τe iumlποOumlο microποροUumlmicroε νa agraveτενίσουmicroε καd νa θαυmicroάσουmicroε τeν χ΅ρο τοUuml agraveσυνειδήτου Πολλbς φορbς notmicroως δbν agraveτενίζουmicroε microb θαυmicroασmicroό notπως πολf σωστa λέγει trade Γιουγκιανc ψυχολογία τe agraveσυνείδητο agraveλλa καd agraveηδιάζουmicroε τeν eumlαυτό microας microb notλη τc σηmicroασία τEacuteς λέξεως ^O Iωάννης Σιναΐτης κάνει microιa παροmicroοίωση τ΅ν φαγητ΅ν microb τe agraveποτέλεσmicroά τους notταν χωνευθοUumlν δηλαδc τcν κοπριa καd τa σκουλήκια microb τa agraveκάθαρτα ugraveνειρα ποf γεννιοUumlνται agraveπe τcν κοπριά laquoneOπως agraveπe τe πλEacuteθος τEacuteς κοπριAumlς προέρχονται πλEacuteθος σκουλήκια oumlτσι καd agraveπe τe πλEacuteθος τ΅ν φαγητ΅ν προέρχονται πλEacuteθος ecircmicroαρτωλ΅ν πτώσεων καd πονηρ΅ν λογισmicro΅ν καd

75 ΘεωροUumlmicroε χρήσιmicroο acircδ΅ νa παραθέσουmicroε καd τe κείmicroενο στe πρωτότυπό του γιa νa διακρίνωmicroε acircκτeς agraveπe τe βάθος τEacuteς σκέψεώς του καd τcν πλούσια iumlρολογία τοUuml ecircγίου laquoneOτε acircκ τ΅ν asympπνων agraveγαθοd καd εumlρηνικοί τινες agraveνιστάmicroεθα bullπe ecircγίων agraveγγέλων λεληθότως παρακαλούmicroεθα καd microAumlλλον notταν microετa πολλEacuteς εeacuteχEacuteς καd νήψεως κοιmicroηθέντες τυγχάνωmicroεν oumlστι δ notτε καd agraveγαθοd τ΅ν asympπνων agraveνιστάmicroεθα bullπe πονηρ΅ν acircνυπνίων καd θεαmicroάτων τοUumlτο πάσχοντεςraquo ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος IE΄ Περd ecircγνείας στ 68 σ 209 PG 88 896B 76 laquopermilEστι δαίmicroων acircπaν acircν τFEacute κλίνFη agraveναπέσωmicroεν πρeς trademicroAumlς παραγενόmicroενος καd πονηραOumlς τε καd regυπαραOumlς κατατοξεύων acircνθυmicroήσεσιν yenνα τFEacute ccedilκνηρίdivideα microc agraveναστάντες εumlς προσευχήν microηδb κατ αeacuteτοUuml iumlπλισάmicroενοι acircν regυπαραOumlς agraveφυπνώσωmicroεν acircννοίαις καd regυπαρa τa acircνύπνια κτησώmicroεθαraquo ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος KΣT΄ Περd διακρίσεως A΄ στ 75 σ 304 PG 88 1036Α 77 Βλ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος Γ΄ Περd τ΅ν ccedilνείρων τ΅ν agraveρχαρίων στ 39 σ 63 PG 88 669CD-672A

43

agraveκαθάρτων ccedilνείρωνraquo78 Kαd microb αeacuteτc τcν παροmicroοίωση ποf σοφίζεται iuml Iωάννης Σιναΐτης γιa νa microAumlς κάν Fη νa καταλάβουmicroε τcν oumlννοια τοUuml αumlσχροUuml ccedilνείρου καταφαίνεται notτι τa ugraveνειρα προέρχονται καd agraveπe τa κατώτερα oumlνστικτα τοUuml agraveνθρώπου ^O IησοUumlς Xριστός frac12ς τέλειος Θεeς καd τέλειος ocircνθρωπος εrναι τe bullπέρτατο laquoεeuroδωλοraquo καd παράδειγmicroα τEacuteς ψυχEacuteς τοUuml agraveνθρώπου πρeς τe iumlποOumlο πρέπει iumlλόκληρος iuml eumlαυτός microας ψυχ FEacute τε καd σώmicroατι νa agraveνατείν Fη Σύmicroφωνα microb τc θεολογία τEacuteς Eκκλησίας microας iuml θεάνθρωπος IησοUumlς κατέχει στeν τελειότερο βαθmicroe τa τρία agraveξιώmicroατα τe προφητικό τe icircερατικe καd τe βασιλικό Erναι βασιλεfς πάσης τEacuteς κτίσεως iumlρατEacuteς τε καd νοουmicroένης εrναι iuml microέγας agraveρχιερεύς iuml iumlποOumlος acircθυσίασε frac12ς θύτης καd θUumlmicroα τeν eumlαυτό του plusmnπαξ πάνω στeν Σταυρό καd agraveπe τότε καd εumlς τe διηνεκbς θυσιάζεται microέσα στe microυστήριο τEacuteς Θείας Eeacuteχαριστίας τέλος εrναι iuml microέγας προφήτης πού βλέποντας τe παρελθόν προλέγει τe ocircmicroεσο microέλλον (καταστροφc τEacuteς ^Iερουσαλcmicro acircπd Tίτου τe 70 microX κλπ) καί agraveτενίζοντας τe ocircmicroεσο microέλλον προλέγει τa oumlσχατα Mέσα στcν πεπτωκυOumlα φύση τοUuml agraveνθρώπου acircνυπάρχουν σπέρmicroατα αeacuteτ΅ν τ΅ν χαρισmicroάτων microb τa iumlποOumlα microAumlς acircπροίκισε iuml euroδιος iuml Θεός δηmicroιουργ΅ντάς microας κατ εumlκόνα καd καθοδηγ΅ντάς microας πρeς τe καθ iumlmicroοίωσιν αeacuteτοUuml79 Σb agraveκόmicroη microεγαλύτερο βαθmicroe agraveποκτdivideAuml τa χαρίσmicroατα αeacuteτa κάθε Oρθόδοξος χριστιανός microb τcν εumlσδοχή του στcν Eκκλησία διa τοUuml βαπτίσmicroατος80 Aσφαλέστατα iuml acircπίσκοπος (καd iuml icircερέας) agraveποτελοUumlν τc διαδοχc τοUuml agraveποστολικοUuml καd icircερατικοUuml agraveξιώmicroατος τcν iumlποία agraveντλοUumlν agraveπe τeν πρ΅το χειροτονήσαντα τοfς agraveποστόλους Δεσπότη Xριστό Mέσα στcν icircστορία τEacuteς ΠαλαιAumlς Διαθήκης βλέπουmicroε notτι iuml Θεeς agraveποκαλύπτει τc βουλή του j προλέγει microελλοντικa γεγονότα notπως oumlχουmicroε brvbarδη agraveναφέρει καd στcν εumlσαγωγc τEacuteς παρούσης microελέτης διa τ΅ν ccedilνείρων προκειmicroένου νa βοηθήσ Fη τeν περιούσιο

78 laquoneΩσπερ πλEacuteθος κόπρου πλEacuteθος σκωλήκων acircργάζεται οasympτω πλEacuteθος βρωmicroάτων πλEacuteθος πτωmicroάτων καd πονηρ΅ν λογισmicro΅ν καd acircνυπνίων acircργάζεταιraquo ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος KΣT΄ Περd διακρίσεως - Γ΄ στ 37 σ 330 PG 88 1036Α 79 Βλ τeν τύπο τοUuml Mελχισεδbκ στcν Παλαιa Διαθήκη iuml iumlποOumlος iν καd εumlδωλολάτρης agraveποτελεOuml τύπο καd προτύπωση τοUuml XριστοUuml frac12ς icircερεύς βασιλεfς τEacuteς ^Iερουσαλcmicro καd προφήτης 80 Βλ agraveεροβάπτισmicroα acircξοmicroολόγηση agraveπe λαϊκό acircν œρ divideα agraveνάγκης κλπ

44

λαό του Iσραcλ νa acircκπληρώσFη τeν προορισmicroό του ποf qταν trade προετοιmicroασία τοUuml acircδάφους γιa τeν acircρχοmicroe τοUuml Mεσσία Mέσα στcν icircστορία τEacuteς Eκκλησίας βλέπουmicroε notτι iuml Θεeς χαρίζει σb κάποιους acircνάρετους καd ecircγίους agraveνθρώπους τe προφητικe χάρισmicroα ugraveχι γιa acircκφοβισmicroe j θαυmicroασmicroό agraveλλa γιa νa εeuromicroαστε leτοιmicroοι γιa notτι πρόκειται νa συmicroβFEacute j γιa νa προειδοποιήσFη γιa κάποια εeacuteχάριστα j δυσάρεστα συmicroβάντα ^O neAγιος KοσmicroAumlς iuml Aumlτωλeς εrναι leνα θαυmicroαστe παράδειγmicroα πού iν καd oumlζησε στa τέλη τοUuml 18ου αumlώνα notmicroως προέβλεψε τόσα θαυmicroαστa καd κοσmicroοϊστορικa γεγονότα agraveνακαλύψεις καd acircφευρέσεις ποf γίνονται στdς microέρες ποf ζοUumlmicroε Σύmicroφωνα microb τc διδασκαλία τοUuml χριστιανοUuml ψυχολόγου Γιοfγκ τa ugraveνειρα agraveντικατοπτρίζουν τe agraveσυνείδητο τοUuml agraveνθρώπου δηλαδc τeν βαθύτερο eumlαυτe τοUuml agraveνθρώπου Σαφέστατα αeacuteτc trade πραγmicroατικότητα acircλέχθη agraveπe τοfς microεγάλους πατέρες τEacuteς Eκκλησίας microας πολf πιe πρdν agraveπe τοfς ψυχολόγους τοUuml βάθους ^O neAγιος Γρηγόριος Nύσσης iuml iumlποOumlος oumlζησε τeν 4ο αuml΅να στcν iumlmicroιλία του περd κατασκευEacuteς τοUuml agraveνθρώπου agraveναφέρει τa eumlξEacuteς agraveξιοσηmicroείωτα laquoNοmicroίζω πώς notταν trade ψυχc tradeσυχάζFη κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου agraveπ τdς πιe agraveξιόλογες δυνάmicroεις τοUuml νοUuml καd τ΅ν αumlσθήσεων microόνο trade θρεπτικc umlδιότητα βρίσκεται σb πλήρη λειτουργία permilEτσι κάποια εeuroδωλα ποf σχηmicroατίστηκαν κατa τc διάρκεια τEacuteς trademicroέρας agraveπe agraveντίλαλους τ΅ν αumlσθητ΅ν καd νοητ΅ν λειτουργι΅ν καd τa iumlποOumlα agraveποτυπώθηκαν στeν νοUuml microb τc βοήθεια τοUuml microνηmicroονικοUuml περιγράφονται microb τa ugraveνειρα acircκ νέου notπως τύχ Fη Mέσα agraveπ αeacuteτbς (τdς agraveναmicroνήσεις) iuml ocircνθρωπος microεταφέρεται σb κόσmicroους φανταστικούς ugraveχι microb κάποια σειρά agraveλλa περιπλανώmicroενος microέσα σb συγκεχυmicroένες κι agraveσυνάρτητες πλάνεςraquo81 neOmicroως iuml Γιοfγκ προχωρεOuml καd λίγο πάρα πέρα καd κάνει microιa agraveξιοπρόσεκτη παρατήρηση Διαπιστώνει notτι trade euroδια trade φύση σb προειδοποιεOuml γιa διάφορα γεγονότα ποf microπορεOuml νa συmicroβοUumlν neOπως λέmicroε σήmicroερα iuml ocircνθρωπος oumlχει τc διαίσθηση νa προαισθάνεται κάποια γεγονότα notπως πχ microερικa ζshy΅α προαισθάνονται τeν κίνδυνο eumlνeς σεισmicroοUuml Aναφέρει λοιπeν iuml ^Eλβετeς ψυχολόγος τa agraveκόλουθα laquoTa ugraveνειρα προετοιmicroάζουν agraveναγγέλουν j προειδοποιοUumlν γιa frac12ρισmicroένες καταστάσεις συχνa καιρe πρdν συmicroβοUumlν πραγmicroατικά Kάτι τέτοιο δbν συνιστdivideAuml bullποχρεωτικa θαUumlmicroα j πρόγνωση Oicirc περισσότερες κρίσεις j

81 Βλ Γρηγορίου Nύσσης Περd κατασκευEacuteς τοUuml agraveνθρώπου BEΠEΣ σ 119

45

acircπικίνδυνες καταστάσεις oumlχουν microακρa acircπshyώαση microόνο ποf iuml συνειδητeς νοUumlς δbν τe agraveντιλαmicroβάνεται Ta ugraveνειρα microποροUumlν νa προδώσουν τe microυστικό permilAλλοτε τe κάνουν ocircλλοτε acircπίσης δbν τe κάνουνraquo82 ^Ο Γιοfγκ agraveναφέρει laquoτc χαρακτηριστικώτατη περίπτωση τρι΅ν κοριτσι΅ν ποf εrχαν microιa πολf agraveφωσιωmicroένη microητέρα Φτάνοντας στcν acircφηβεία acircξωmicroολογήθηκαν ντροπιασmicroένες trade microιa στcν ocircλλη notτι bullπέφεραν γιa πολλa χρόνια agraveπe τροmicroερa ugraveνειρα σχετικa microb τc microητέρα τους Tcν egraveνειρευόντουσαν σaν microάγισσα j σaν ocircργιο θηρίο καd δbν microποροUumlσαν νa καταλάβουν γιατί agraveφοUuml trade microητέρα τους oumlδειχνε agraveπέναντί τους τόση agraveγάπη καd αeacuteτοθυσία Πολλa χρόνια agraveργότερα trade microητέρα agraveWregώστησε διανοητικa Mέσα στcν τρέλλα της oumlπεφτε καd σερνόταν στa τέσσερα σaν λυκάνθρωπος γρύλλιζε σaν γουρούνι οucircρλιαζε σaν agraveρκοUumlδαraquo83 Eδ΅ βλέπουmicroε τc δυνατότητα τEacuteς προαίσθησης τEacuteς agraveνθρώπινης ψυχEacuteς ^O Γιούγκ notπως oumlχουmicroε agraveναφέρει oumlχει agraveσχοληθEacute περισσότερο agraveπe iumlποιονδήποτε ocircλλο microb τa ugraveνειρα τa iumlποOumlα θεωρεOuml frac12ς microέσο διa τοUuml iumlποίου microπορεOuml iuml ψυχολόγος νa acircρευνήσFη καd eumlρmicroηνεύσ Fη τeν acircσωτερικe κόσmicroο τοUuml agraveνθρώπου Πιστεύει acircπίσης notτι laquoοicirc νευρικbς καd ψυχικbς διαταραχbς τ΅ν παιδι΅ν agraveκόmicroη καd τ΅ν παιδι΅ν σχολικEacuteς tradeλικίας ccedilφείλονται agraveποκλειστικa σb διαταραχbς τEacuteς ψυχικEacuteς σφαίρας τ΅ν γονέων Oicirc δυσαρmicroονίες στc σχέση τ΅ν γονέων microεταξύ τους καθρεφτίζονται ocircmicroεσα στcν παιδικc ψυχή καd microποροUumlν νa τEacuteς προκαλέσουν σηmicroαντικbς ζηmicroιές Aκόmicroη καd τe περιεχόmicroενο τ΅ν ccedilνείρων τ΅ν microικρ΅ν παιδι΅ν agraveναφέρεται πολf πιe συχνa στοfς γονεOumlς παρa στa euroδια τa παιδιάraquo84 Te παιδd πάντοτε agraveλλa umlδιαίτερα στa πρ΅τα χρόνια τEacuteς ζωEacuteς του βλέπει frac12ς παράδειγmicroα τοfς γονεOumlς ugraveχι τόσο στa λόγια agraveλλa στdς πράξεις καd τa oumlργα τους Γι αeacuteτe καd laquoστa πρ΅τα χρόνια τEacuteς ζωEacuteς του τe παιδd ζFEacute σb microιa κατάσταση microυστικEacuteς συmicromicroετοχEacuteς (participation mystique) microb τοfς γονεOumlς τουraquo85 Kανένας notmicroως agraveπe τa δύο microέρη (γονεOumlς-παιδd) δbν συνειδητοποιεOuml αeacuteτό ποf γίνεται

82 ΓΙΟΥΓΚ permilΟνειρα notππ σ 48 83 ΓΙΟΥΓΚ Αγωγή notππ σσ 14-15 84 neΟππ σ 13 85 neΟππ σ 14

46

^O ^Eλβετeς ψυχολόγος θεωρεOuml notτι bullπάρχουν τρι΅ν εumlδ΅ν κριτήρια τa iumlποOumlα microποροUumlmicroε νa χρησιmicroοποιήσουmicroε γιa νa πετύχουmicroε τcν αeacuteτογνωσία Aeacuteτa τa κριτήρια εrναι α΄ trade αeacuteτοκριτική β΄ trade κριτικc τ΅ν ocircλλων (eumlτεροκριτικc) καd γ΄ τe ugraveνειρο ^O Γιοfγκ θεωρεOuml notτι laquoagraveπαραίτητη προϋπόθεση γιa νa microπορέσουmicroε νa διαπαιδαγωγήσουmicroε τeν eumlαυτό microας εrναι trade αeacuteτογνωσία ^H αeacuteτογνωσία acircπιτυγχάνεται acircν microέρει agraveπe τcν αeacuteτοκριτικc καd acircν microέρει agraveπe τcν κριτικc τ΅ν ocircλλων ^H αeacuteτοκριτικc notmicroως δbν εrναι πάντοτε agraveντικειmicroενική acircνshy΅ trade κριτικc τ΅ν ocircλλων microπορεOuml νa εrναι λανθασmicroένη Πολλbς φορbς microάλιστα agraveρνούmicroαστε agraveκόmicroη καd νa τcν agraveκούσουmicroε Γενικa notmicroως trade αeacuteτογνωσία ποf κερδίζουmicroε agraveπ αeacuteτbς τdς δύο πηγές εrναι θολc καd λειψή notπως notλες οicirc agraveνθρώπινες κρίσεις ποf σπάνια agraveποφεύγουν τa λάθη καd τdς νοθεύσεις acircξ αumlτίας τ΅ν acircπιθυmicroι΅ν καd τ΅ν φόβων ^Yπάρχει pράγε κάπου κάποιο agraveντικειmicroενικe κριτήριο ποf νa microAumlς λέFη ποιοd πραγmicroατικa εeuromicroαστε Kάτι σaν θερmicroόmicroετρο ποf δείχνει στeν ocircWregωστο τe agraveδιαmicroφισβήτητο γεγονeς notτι oumlχει πυρετe 395raquo86 permilEτσι βγαίνουmicroε agraveβίαστα στe συmicroπέρασmicroα notτι iuml Γιοfγκ θεωρεOuml notτι trade αeacuteτοκριτικc j trade eumlτεροκριτικc δbν σοUuml δίνουν τe agraveκριβbς agraveποτέλεσmicroα τEacuteς αeacuteτογνωσίας Te microόνο κριτήριο κατa τeν Γιούγκ ποf microπορεOuml νa σb iumlδηγήσFη στcν αeacuteτογνωσία εrναι τe ugraveνειρο laquoKαd notmicroως bullπάρχει leνα τέτοιο κριτήριο πού frac12ς παράγωγο τEacuteς φύσης microAumlς acircπιτρέπει νa δοUumlmicroε τcν agraveλήθεια σχετικa microb τeν eumlαυτό microας agraveνεξάρτητα agraveπe τοfς φόβους καd τdς acircλπίδες Tcν εeacuteκαιρία γι αeacuteτbς τdς agraveντικειmicroενικbς παρατηρήσεις καd διαπιστώσεις microAumlς τc δίνει leνα προϊeν τEacuteς ψυχικEacuteς microας δραστηριότητας τe iumlποOumlο κανεdς δbν θa θεωροUumlσε ocircξιο λόγου Kαd αeacuteτe εrναι τe ugraveνειροraquo87 Erναι notmicroως trade αeacuteτογνωσία agraveρκετc νa θεραπεύσ Fη τeν ocircνθρωπο ^O Γιοfγκ agraveναφέρει leνα παράδειγmicroα eumlνeς ccedilρειβάτη ποf agraveποζητοUumlσε τeν κίνδυνο γιa νa ξεφύγFη agraveπe τa διάφορα προβλήmicroατα τEacuteς ζωEacuteς γενικa (οumlκογενειακά στcν acircργασία κλπ) ^O ^Eλβετeς ψυχολόγος τοUuml bullποδυκνύει τe πρόβληmicroα καd τcν κρισιmicroότητα τEacuteς κατάστασής του καd notτι iumlδηγεOumlται στcν αeacuteτοκτονία agraveλλa αeacuteτeς δbν πείθεται Tελικa iuml agraveσθενcς πέφτει

86 neΟππ σσ 19-20 87 neΟππ σ 20

47

agraveπe τeν γκρεmicroe καd πεθαίνει Kαd iuml Γιοfγκ τελικa agraveναρωτιέται laquoTί τεράστιο aumlθικe κέρδος θa εrχε γιa παράδειγmicroα iuml ocircνθρωπος τEacuteς icircστορίας microας iν εrχε δεχτEacute νa agraveναγνωρίσ Fη τcν acircπικίνδυνη τάση του πρeς τcν bullπερβολήraquo88 Σίγουρα notλες οicirc microέθοδοι ποf χρησιmicroοποιεOuml trade ψυχολογία τοUuml βάθους εrναι χρήσιmicroες καd egraveφέλιmicroες Aλλά κατa τc γνώmicroη microας δbν microποροUumlν καd νa θεραπεύσουν τeν agraveσθενEacute acircaν iuml agraveσθενcς δbν θελήσ Fη νa θεραπευθFEacute ^O agraveρχιmicroανδρίτης Σωφρόνιος στe βιβλίο του laquo^O neAγιος Σιλουανeς iuml Aθωνίτηςraquo agraveναφέρει notτι notταν κάποιος acircξαγορεύσFη leνα πρόβληmicroά του σb κάποιον ocircλλο καd ζητήσ Fη συmicroβουλή καd microόνη αeacuteτc trade πράξη τeν βοηθdivideAuml στe νa λύσFη τa προβλήmicroατά του agraveφοUuml iuml ocircλλος microπορεOuml νa δFEacute πιe καθαρa τa προβλήmicroατα τοUuml συνανθρώπου του acircξ ocircλλου iuml euroδιος δbν βρίσκεται microέσα στc λαίλαπα τ΅ν προβληmicroάτων τοUuml ocircλλου Πόσο microAumlλλον iuml πιστeς microπορεOuml νa βοηθηθFEacute notταν acircξαγορεύσFη τοfς λογισmicroοfς καd τdς ecircmicroαρτίες του στeν πνευmicroατικό Aκόmicroη δb περισσότερο θa acircνισχυθFEacute iuml πιστός agraveφοUuml iuml πνευmicroατικeς oumlχει καd τc χάρη καd φώτιση agraveπe τeν Θεό Aeacuteτa εrναι τa microόνα ποf microποροUumlν νa λύσουν τa agraveνθρώπινα προβλήmicroατα AρκεOuml iuml χριστιανός frac12ς iuml ocircσωτος υicircός νa θελήσFη νa κάν Fη leνα βEacutemicroα πρeς αeacuteτc τcν κατεύθυνση ^O Iωάννης Σιναΐτης στeν IΔ΄ Λόγο του microιλ΅ντας γιa τc γαστριmicroαργία θεωρεOuml notτι trade νηστεία microεταξf πολλ΅ν ocircλλων εrναι καd laquoagraveπελευθέρωση agraveπe microολυσmicroοfς ccedilνείρωνraquo (acircνυπνιασmicro΅ν acircλευθερία)89 neOταν iuml ocircνθρωπος τρώγFη πολύ τότε δίνει τροφc στa πάθη καd στa κατώτερα oumlνστικτα τEacuteς ψυχEacuteς τa iumlποOumlα καd κάνουν τcν acircmicroφάνισή τους κατa τcν œρα ποf agraveδρανοUumlν οicirc αumlσθήσεις δηλαδc κατa τcν œρα τοUuml asympπνου ^O ocircνθρωπος ποf κοιmicroAumlται καd agraveναπαύεται πολλbς zρες εrναι φυσικe νa laquoβλέπ Fηraquo ugraveνειρα στeν asympπνο του Aντίθετα σ αeacuteτόν ποf συνεχ΅ς agraveσχολεOumlται microb κάποια acircργασία καd umlδιαίτερα χειρωνακτική σπάνια laquooumlρχονταιraquo ugraveνειρα Te σίγουρο εrναι πgς τa ugraveνειρα δbν κάνουν τcν acircmicroφάνισή τους στeν asympπνο microας notποτε καd notταν θέλουν agraveλλa εrναι microία συνεχcς κατάσταση Πάντοτε bullπάρχουν ugraveνειρα καd notταν κοιmicroόmicroαστε καd notταν εeuromicroαστε ξύπνιοι ^AπλAuml notταν agraveτονοUumlν οicirc αumlσθήσεις τότε microποροUumlmicroε νa τa

88 neΟππ 89 Βλ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος ΙΔ΄ Περd γαστριmicroαργίας στ 31 σ 191 PG 88 869Α

48

διακρίνουmicroε Aναφερόmicroενος iuml Iωάννης Σιναΐτης στcν agraveγρυπνία θεωρεOuml notτι trade τελευταία εrναι λύτρωση καd acircλευθερία agraveπe τοfς acircνυπνιασmicroοfς καd φυγαδευτήριο τ΅ν αumlσχρ΅ν φαντασι΅ν90 Kατ agraveρχήν trade acircκσπερmicroάτωση κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου θεωρεOumlται frac12ς microιa φυσιολογικc κίνηση τEacuteς σάρκας microας neOmicroως bullπάρχουν πολλbς περιπτώσεις κατa τdς iumlποOumlες acircmicroεOumlς οicirc euroδιοι προκαλοUumlmicroε τc λειτουργία αeacuteτή ^O Iωάννης Σιναΐτης θεωρεOuml notτι trade agraveρχc τEacuteς agraveποκτήσεως τEacuteς ecircγνείας εrναι trade microc συγκατάθεση στοfς σαρκικοfς λογισmicroούς καθgς καd οicirc agraveραιbς καθ asympπνον regεύσεις χωρdς αumlσχρa ugraveνειρα91 ΠαρατηροUumlmicroε λοιπeν notτι iuml Iωάννης Σιναΐτης κάνει microιa διάκριση σb acircκσπερmicroάτωση ποf συνοδεύεται microb αumlσχρa ugraveνειρα καd σb regεύση ποf δbν συνοδεύεται agraveπe ugraveνειρα σαρκικά Mιa ocircλλη διαπίστωση εrναι notτι trade συγκατάθεση στdς αumlσχρbς σκέψεις εrναι αeacuteτή ποf συνήθως προκαλεOuml τa αumlσχρa ugraveνειρα Πολλοd agraveπe τοfς πνευmicroατικούς acircaν τa πνευmicroατικά τους τέκνα τe βράδυ πρe τEacuteς microεταλήψεως τ΅ν Tιmicroίων Δώρων πάθουν acircκσπερmicroάτωση microόνο χωρdς νa oumlχουν δεOuml αumlσχρa ugraveνειρα τοfς acircπιτρέπουν νa microεταλάβουν τοUuml Σώmicroατος καd Ayenmicroατος τοUuml Kυρίου Eaν notmicroως δοUumlν καd αumlσχρa ugraveνειρα τότε δbν τοfς acircπιτρέπουν νa microεταλάβουν Aeacuteτe κυρίως ccedilφείλεται στe γεγονeς notτι οicirc πνευmicroατικοd θεωροUumlν αeuroτιους τ΅ν αumlσχρ΅ν ccedilνείρων τa euroδια τa πρόσωπα ποf βλέπουν τe ugraveνειρο διότι κατa τc διάρκεια τEacuteς trademicroέρας δbν εrχαν φυλάξει τeν νοUuml τους agraveπe αumlσχροfς λογισmicroοfς j παραστάσεις Συνεχίζοντας iuml Iωάννης Σιναΐτης τc σκέψη του γιa τcν ecircγνεία θεωρεOuml notτι τe microέσο στάδιο τEacuteς ecircγνείας εrναι trade παρουσία φυσικ΅ν κινήσεων στc σάρκα microόνο acircξ αumlτίας τEacuteς πολυφαγίας χωρdς εumlκόνες σαρκικbς καd χωρdς regεύσεις ^Eποmicroένως αeacuteτός ποf agraveγωνίζεται κατa τ΅ν παθ΅ν τEacuteς σαρκός δbν πρόκειται νa oumlχ Fη regεύσεις καd ugraveνειρα προερχόmicroενα καd τa δύο acircξ αumlτίας του agraveλλa λόγshyω κάποιων φυσικ΅ν κινήσεων ποf λειτουργοUumlν στe agraveνθρώπινο σ΅microα

90 laquoAγρυπνία acircνυπνιασmicro΅ν λύτρωσις φαντασι΅ν φυγαδευτήριονraquo ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος IΘ΄ Περd agraveγρυπνίας στ 3 σ 231 PG 88 940D 91 Βλ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος ΙΕ΄ Περd ecircγνείας στ 4 σ 195 PG 88 881Α

49

^H βασικc καd θεmicroελιώδης ocircποψη τοUuml ^EλβετοUuml ψυχολόγου πάνω στcν iumlποία θεmicroελιώνει notλες του τdς θεωρίες γιa τc λύση τ΅ν νευρωτικ΅ν καd ocircλλων προβληmicroάτων τοUuml agraveνθρώπου διa τEacuteς acircπιστήmicroης τEacuteς ψυχολογίας εrναι notτι iuml εumlδικeς ψυχολόγος microπορεOuml διa τ΅ν ccedilνείρων νa δFEacute τe bullποσυνείδητο τοUuml agraveνθρώπου καd agraveπe acircκεOuml agraveφοUuml κατατάξFη notλα τa δεδοmicroένα ποf oumlχει microπροστά του νa agraveρχίσFη τc θεραπεία Aeacuteτe εrναι πασιφανbς σb notλα του τa συγγράmicroατα ^O Iωάννης Σιναΐτης microb microιa πρότασή του laquoagraveπαγορεύειraquo τρόπον τινa στeν microοναχό ποf agraveγωνίζεται νa agraveσχολEacuteται τcν trademicroέρα microb τa ugraveνειρα ποf oumlχει δεOuml τe προηγούmicroενο βράδυ laquoMηδεdς τa καθ asympπνους φαντάσmicroατα καθ eumlαυτeν microεθ trademicroέραν θελήσ Fη λογίζεσθαι σκοπeς γaρ καd οyτος τοOumlς δαίmicroοσιν yenνα acircξ acircνυπνίων trademicroAumlς γρηγοροUumlντες microολύνωσινraquo92 Kανεdς δηλαδή iς microc θελήσ Fη νa συλλογίζεται τcν trademicroέρα τa ocircσχηmicroα ugraveνειρα ποf εrδε τc νύκτα Διότι agraveποτελεOuml καd αeacuteτe acircπιδίωξη τ΅ν δαιmicroόνων νa microAumlς microολύνουν microb τa ugraveνειρα acircνshy΅ εeuromicroαστε ξύπνιοι Aρχικa trade τοποθέτηση αeacuteτc τοUuml ecircγίου φαίνεται notτι agraveντίκειται στdς agraveπόψεις τοUuml Γιούγκ Πρέπει notmicroως νa agraveναγνωρίσουmicroε τοfς παραλEacuteπτες τ΅ν σκέψεων τ΅ν δύο προσώπων Στcν περίπτωση τοUuml Γιοfγκ οicirc agraveκροατbς τ΅ν oumlργων του εrναι ocircνθρωποι ποf ζοUumlν στeν κόσmicroο δbν oumlχουν γνωρίσει (οucircτε καd iuml euroδιος iuml Γιοfγκ) τcν agraveσκητικc γραmicromicroατεία j τοfς νηπτικοfς πατέρες τEacuteς Oρθοδόξου Eκκλησίας καd προσπαθοUumlν διa τEacuteς acircπιστήmicroης καd τ΅ν agraveνθρωπίνων microέσων ποf διαθέτουν νa λύσουν τa agraveνθρώπινα ψυχοσωmicroατικa προβλήmicroατα Γράφοντας iuml Iωάννης Σιναΐτης τdς σκέψεις του ποf προέρχονται agraveπe microιa acircmicroπειρικc βίωση τ΅ν γραφοmicroένων agraveπευθύνεται σb microοναχούς ποf oumlχουν agraveποκτήσει τcν ecircγνεία Te τελικe στάδιο τοUuml πνευmicroατικοUuml agraveνθρώπου ποf agraveγωνίζεται εrναι κατa τeν plusmnγιο Iωάννη νa acircργάζεται πνευmicroατικά ugraveχι microόνο notταν εrναι ξύπνιος agraveλλa καd notταν κοιmicroAumlται permilEτσι microερικοd στeν asympπνο τους acircξευτελίζουν τοfς δαίmicroονες ποf oumlρχονται νa τοfς πειράξουν καd τa agraveκόλαστα γύναια ποf acircmicroφανίζονται στa ugraveνειρά τους τa συmicroβουλεύουν νa σωφρονισθοUumlν93

92 Βλ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος ΙΕ΄ Περd ecircγνείας στ 54 σ 205 PG 88 892ΑΒ 93 laquoOeacute microόνον acircγρηγορώς agraveλλa καd καθεύδων iuml προκόψας acircργάζεται notθεν τινbς καd acircν αeacuteτοOumlς τοOumlς asympπνοις τοfς δαίmicroονας προσερχοmicroένους agraveτιmicroάζουσι καd

50

agraveκόλαστα γύναια περd σωφροσύνης νουθετοUumlσιraquo ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος KZ΄ Περd tradeσυχίας - B΄ στ 43 σσ 351-352 PG 88 1116Β

51

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ΄ Απόψεις τοUuml permilAλφρεντ permilAντλερ γιa τa ugraveνειρα

^O permilAλφρεντ permilAντλερ eumlρmicroηνεύει τόσο τa διάφορα συνειδητa στοιχεOumlα notσο καd τa στοιχεOumlα τEacuteς agraveσυνείδητης j microισοσυνείδητης ζωEacuteς microας (δηλαδc τeν κόσmicroο τ΅ν ccedilνείρων) σύmicroφωνα microb τcν agraveντίληψη τEacuteς agraveτοmicroικEacuteς iumlλότητας ΔικαιολογεOuml αeacuteτc τcν agraveντίληψή του γιa τeν λόγο notτι καd trade ζωc τ΅ν ccedilνείρων microας εrναι leνα microέρος τοUuml notλου notπως agraveκριβ΅ς trade ζωή notταν εeuromicroαστε ξύπνιοι Te ugraveνειρο σύmicroφωνα microb τeν permilAντλερ εrναι πάντοτε leνα microέρος agraveπe τe laquoστfλraquo ζωEacuteς laquo^H ζωc στeν ξύπνο microας καθορίζεται agraveπe τeν στόχο bullπεροχEacuteς θa διαπιστώσουmicroε notτι microb τeν euroδιο τρόπο καθορίζονται καd τa ugraveνειρα agraveπe τeν agraveτοmicroικe στόχο bullπεροχEacuteςraquo94 neEνας φοιτητής ποf εrναι τεmicroπέλης τc νύχτα θa βλέπ Fη ugraveνειρο πgς πέφτει κάτω neEνας ocircλλος φοιτητής ποf προοδεύει στdς σπουδές του θa βλέπει ugraveνειρο πgς σκαρφαλώνει σb leνα ψηλe βουνό Mιa τρίτη περίπτωση εrναι τοUuml agraveνθρώπου iuml iumlποOumlος νοιώθει περιωρισmicroένος καd δbν microπορεOuml νa προχωρήσFη πέρα agraveπe leνα σηmicroεOumlο Aeacuteτeς θa ccedilνειρεύεται σύνορα καd notτι δbν εrναι σb θέση νa ξεφύγFη agraveπe τοfς ocircλλους agraveνθρώπους καd agraveπe τdς δυσκολίες laquoΣυχνa ccedilνειρεύεται πgς τeν παρακολουθοUumlν καd τeν καταδιώκουνraquo95 neYπάρχουν ocircνθρωποι οicirc iumlποOumlοι δbν microποροUumlν νa θυmicroηθοUumlν τa ugraveνειρά τους agraveλλa microποροUumlν agraveπe microόνοι τους νa φτειάξουν microερικa ugraveνειρα Ta φτειαχτa ugraveνειρά τους agraveξίζουν notσο καd acircκεOumlνα ποf θυmicroοUumlνται γιa τeν λόγο notτι trade παραστατικc δύναmicroη καd trade φαντασία εrναι acircπίσης microιa oumlκφραση τοUuml laquoστfλraquo ζωEacuteς τους Γι αeacuteτe καd iuml ψυχολόγος δbν πρέπει ποτb νa agraveποθαWregύνFη τeν agraveσθενEacute του iuml iumlποOumlος δbν θυmicroAumlται τa ugraveνειρά του agraveλλa microπορεOuml νa φτειάξFη κάποια96 laquoneEνα ugraveνειροraquo agraveναφέρει iuml permilAντλερ laquooumlχει σκοπe νa προετοιmicroάσFη τeν δρόmicroο ποf iumlδηγεOuml σb leνα στόχο bullπεροχEacuteς j πιe καλά στeν προσωπικe στόχο bullπεροχEacuteς τοUuml agraveτόmicroου ποf βλέπει τe ugraveνειροraquo97 ^O ocircνθρωπος συνήθως acircπιθυmicroεOuml νa βρίσκεται στe

94 ΑΝΤΛΕΡ Γνώση σ 92 95 neΟππ σ 93 96 Βλ notππ σσ 93-94 97 neΟππ σ 94

52

acircπίκεντρο τοUuml acircνδιαφέροντος νa διατάζFη καd νa acircξουσιάζFη τοfς ocircλλους j πολλbς φορbς νa acircπιθυmicroFEacute νa ξεφύγ Fη Σύmicroφωνα πάντα microb τeν permilAλφρεντ permilAντλερ τa ugraveνειρα εrναι agraveκόmicroη microιa oumlκφραση τEacuteς euroδιας σχετικότητας καd τοUuml umlδίου microείγmicroατος γεγονότων καd συναισθηmicroάτων ποf συναντAumlmicroε καd ζοUumlmicroε στeν ξύπνιο microας ^Aπλa διαφέρουν microόνο ποσοτικά καd ugraveχι ποιοτικά ^O permilAντλερ κάνοντας agraveκόmicroα leνα βEacutemicroα πρeς τa acircmicroπρός θεωρεOuml notπως καd iuml Kaρλ Γιούγκ notτι τa ugraveνειρα oumlχουν κάποιο προφητικe χαρακτEacuteρα ugraveχι βέβαια microb τcν oumlννοια τcν iumlποία κακ΅ς προσδίδουν agraveρχαOumlοι λαοd j τa microέντιουmicro laquoTa ugraveνειρα θεωροUumlνταν προφητικa microηνύmicroατα γιa microελλοντικa γεγονότα Σb αeacuteτe κρύβεται microιa microισc agraveλήθεια Erναι agraveλήθεια notτι τe ugraveνειρο agraveποτελεOuml leνα εrδος γέφυρας ποf συνδέει τe πρόβληmicroα τe iumlποOumlο oumlχει νa agraveντιπετωπίσ Fη acircκεOumlνος ποf ccedilνειρεύεται microb τeν στόχο τeν iumlποOumlο acircπιδιώκει Mb αeacuteτc τcν oumlννοια leνα ugraveνειρο γίνεται συχνa πραγmicroατικότητα acircπειδc acircκεOumlνος ποf ccedilνειρεύεται acircνshy΅ ccedilνειρεύεται agraveσκεOumlται στeν regόλο του καd oumlτσι συmicroβάλλει στcν πραγmicroατοποίησή τουraquo98 ^Eποmicroένως τa ugraveνειρα oumlχουν laquoπροφητικe χαρακτEacuteραraquo agraveπe τcν ocircποψη notτι γίνεται microιa διάγνωση notπως microπορεOuml νa κάνFη καd leνας φυσιολογικeς ocircνθρωπος διάγνωση στeν ξύπνιο του γιa τe microέλλον Aναλύει τc ζωή του καd microb βάση τa δεδοmicroένα ποf oumlχει προλέγει χωρdς νa εrναι agraveπόλυτος τe microέλλον ^H euroδια περίπου διεργασία γίνεται καd microέσα στc ζωc τοUuml ccedilνείρου EκεOuml microάλιστα τa δεδοmicroένα ποf oumlχει εrναι πολf πιe εeacuteέλικτα καd κινοUumlνται πολf πιe γρήγορα oumlτσι microπορεOuml νa oumlχFη πιe σίγουρα agraveποτελέσmicroατα γιa τdς προγνώσεις του ^H acircξήγηση ποf δίνει iuml permilAντλερ γιατί πολλοd ocircνθρωποι agraveπευθύνονται σb τσαρλατάνους ποf δEacuteθεν eumlρmicroηνεύουν τe microέλλον εrναι notτι trade agraveνάλυση τ΅ν ccedilνείρων εrναι πολf πιe περίπλοκη agraveπe τcν agraveνάλυση τEacuteς συmicroπεριφορAumlς στeν ξύπνιο Aκόmicroη πολf λίγοι εrναι αeacuteτοί ποf γνωρίζουν τeν eumlαυτό τους agraveκόmicroη καd στeν ξύπνιο laquoKαθόλου παράξενο λοιπόνraquo καταλήγει iuml Bιεννέζος ψυχολόγος laquoποf trade agraveνάλυση τ΅ν ccedilνείρων ξεπερνάει κατa πολf τcν ccedilξυδέρκεια τ΅ν περισσοτέρων agraveνθρώπων καd καθόλου παράξενο ποf microέσα στcν ocircγνοιά τους γιa τdς

98 neΟππ σ 95

53

περιπλοκbς τ΅ν ψυχικ΅ν διεργασι΅ν agraveπευθύνονται στοfς τσαρλατάνουςraquo99 Te ugraveνειρο notπως agraveναφέρει πολf παραστατικa iuml permilAντλερ acircξηγεOumlται σaν leνα βλέmicromicroα στe microέλλον ^O permilAλφρεντ permilAντλερ πιστεύει notτι trade agraveτοmicroικc ψυχολογία oumlχει λύσει τa διάφορα προβλήmicroατα περd τ΅ν ccedilνείρων laquoTe ugraveνειροraquo agraveναφέρει iuml Bιεννέζος ψυχολόγος laquoδbν oumlχει σaν σκοπe νa γίνFη κατανοητό agraveλλa νa ξυπνήσFη διαθέσεις καd αumlσθήmicroατα agraveπe τa iumlποOumlα τe ocircτοmicroο δbν microπορεOuml νa ξεφύγ Fη ^H διάθεση τa αumlσθήmicroατα οicirc συγκινήσεις παραmicroένουν κι iν τa προσέξουmicroε θa καταλάβουmicroε γιατί ccedilνειρευόmicroαστε γιa νa νοιώσουmicroε τe πάθος νa φέρουmicroε τeν eumlαυτό microας σb κάποια διάθεση ποf θa microAumlς καταστήσ Fη icircκανοfς νa πετύχουmicroε κάτι τe iumlποOumlο δbν microποροUumlmicroε νa πετύχουmicroε acircνάντια στc λογικήraquo100 Te ugraveνειρο acircνεργεOuml microέσα στeν ocircνθρωπο agraveκόmicroη καd κατa τc διάρκεια τEacuteς microέρας permilAν λόγου χάριν κάποιος δFEacute στe ugraveνειρό του leναν acircφιάλτη τcν ocircλλη microέρα δbν θa acircνεργFEacute microb θάρρος agraveλλa θa oumlχ Fη κάποιες agraveναστολές ^O permilAντλερ φέρνοντας τe παράδειγmicroα τοUuml δολοφόνου agraveναφέρει notτι leνας τέτοιος ocircνθρωπος δικαιολογεOumlται γιa τc στυγερc πράξη του λέγοντας περίπου αeacuteτa τa λόγια laquoΔbν bullπάρχει θέση στc ζωc γι αeacuteτeν τeν ocircνθρωπο Γι αeacuteτe oumlπρεπε νa τeν σκοτώσωraquo permilEπειτα agraveφοUuml oumlπεισε τeν eumlαυτό του πgς δbν bullπάρχει agraveρκετeς χ΅ρος πάνω στc γc γι αeacuteτeν τeν ocircνθρωπο παρήγαγε leνα frac12ρισmicroένο συναίσθηmicroα τe iumlποOumlο τeν προετοίmicroασε ψυχολογικa γιa τc δολοφονία Erναι δυνατe agraveκόmicroη iuml δολοφόνος νa δFEacute leνα ugraveνειρο τe iumlποOumlο θa τοUuml προκαλέσ Fη leνα frac12ρισmicroένο συναίσθηmicroα Te τελευταOumlο microb τc σειρά του θa τeν egraveθήσFη νa πραγmicroατοποιήσ Fη τeν τελικό του στόχο ποf εrναι trade δολοφονία101 ^O neEλληνας ποιητcς Σιmicroωνίδης εrχε προσκληθEacute στc Mικρa Aσία γιa νa agraveπαγγείλFη κοmicromicroάτια agraveπe τa oumlργα του Δίσταζε notmicroως νa ξεκινήσ Fη καd συνέχεια agraveνέβαλλε τe ταξίδι καd iς τeν περίmicroενε στe λιmicroάνι leνα καράβι Tελικa βλέπει τe eumlξEacuteς ugraveνειρο TοUuml φανερώνεται leνας πεθαmicroένος τeν iumlποOumlο κάποτε εrχε συναντήσει ζωντανe σb leνα δάσος καd τοUuml λέει laquoEπειδc microοUuml

99 neΟππ σ 96 100 ΑΝΤΛΕΡ Ψυχολογία notππ σ 75 101 ΑΝΤΛΕΡ Γνώση notππ σ 96-97

54

φέρθηκες τόσο καλά καd microb φρόντισες σb acircκεOumlνο τe δάσος θa σοUuml δώσω σήmicroερα microιa συmicroβουλή Mcν πdivideAumlς στc Mικρa Aσίαraquo Mετa agraveπe αeacuteτe τe ugraveνειρο iuml Σιmicroωνίδης agraveπεφάσισε iumlριστικa notτι δbν acircπρόκειτο νa ταξιδεύσ Fη Στcν πραγmicroατικότητα notmicroως iuml Σιmicroωνίδης εrχε agraveποφασίσει νa microcν ταξιδεύσ Fη προτοUuml agraveκόmicroη δFEacute τe ugraveνειρο laquoTe ugraveνειροraquo notπως agraveναφέρει acircπιγραmicromicroατικa iuml permilAντλερ laquoecircπλ΅ς τοUuml χρησίmicroεψε γιa νa microεταφερθFEacute στcν κατάλληλη συναισθηmicroατικc διάθεση ποf θa τοUuml acircπέτρεπε νa acircπιmicroείν Fη σb microιa agraveπόφαση ποf brvbarδη εrχε πάρει καd iς microcν καταλάβαινε iuml euroδιος τc σηmicroασία τοUuml ccedilνείρου τουraquo102 Γιa νa eumlρmicroηνεύσουmicroε σωστa leνα ugraveνειρο πρέπει νa καταλάβουmicroε καλa notτι τe ugraveνειρο agraveποτελεOuml συστατικe στοιχεOumlο τEacuteς δηmicroιουργικEacuteς δύναmicroης eumlνeς agraveνθρώπου laquo^O Σιmicroωνίδης χρησιmicroοποίησε τc φαντασία του ποf τeν βοήθησε νa κατασκευάσ Fη microιa σειρa agraveπe διαδοχικa γεγονόταraquo103 Συχνa οicirc ocircνθρωποι αeacuteτοd ξυπνοUumlν microb acircχθρικbς διαθέσεις καd συναισθήmicroατα acircξ αumlτίας eumlνeς συναισθήmicroατος ποf προκάλεσε τe νυκτερινe ugraveνειρο Γι αeacuteτe καd εrναι acircριστικοί καd oumlχουν διάθεση acircπικριτική laquoAeacuteτe microοιάζει microb microιa δηλητηρίαση καd agraveκόmicroα microb τcν κατάσταση τοUuml καταθλιπτικοUuml στcν τελευταία αeacuteτc κατάσταση iuml agraveσθενής microας δηλητηριάζεται microb τe νa σκέφτεται συνέχεια τcν agraveποτυχία τeν θάνατο καd τcν agraveπώλειαraquo104 ^O permilAντλερ διαφοροποιεOuml κάθετα τdς θέσεις καd agraveπόψεις του γιa τa ugraveνειρα agraveπe acircκεOumlνες τοUuml Φρόυντ ^Ως γνωστόν iuml Φρόυντ θεωροUumlσε τa ugraveνειρα icircκανοποίηση γιa παιδικbς σεξουαλικbς acircπιθυmicroίες ^O permilAντλερ agraveπορρίπτει αeacuteτc τc θέση microb τc σκέψη του notτι iν τa ugraveνειρα qταν πραγmicroατικa microιa τέτοια icircκανοποίηση τότε notλα τa πράγmicroατα θa oumlπρεπε νa τa θεωρήσουmicroε σaν microιa τέτοια icircκανοποίηση laquoKάθε σκέψη agraveκολουθεOuml αeacuteτeν τeν δρόmicroο agraveνεβαίνει agraveπe τa βάθη τοUuml agraveσυνειδήτου στc συνείδηση Συνεπ΅ς trade umlδέα τEacuteς σεξουαλικEacuteς icircκανοποίησης δbν oumlχει καmicromicroιa eumlρmicroηνευτικc agraveξία γιa τcν agraveτοmicroικc περίπτωσηraquo105 Πολλbς φορbς τa ugraveνειρα acircκδηλώνονται microb πολλbς παραβολές laquoOicirc παραβολbς εrναι leνα agraveπe τa καλύτερα microέσα νa ξεγελάσ Fης τeν eumlαυτό σου καd τοfς ocircλλους Γιατd microποροUumlmicroε νa

102 neΟππ σ 97 103 neΟππ σσ 97-98 104 neΟππ σ 99 105 neΟππ

55

εeuromicroαστε βέβαιοι πgς leνας ocircνθρωπος ποf χρησιmicroοποιεOuml παραβολές δbν ξέρει iν microπορεOuml νa πείσFη τοfς ocircλλους microb γεγονότα καd microb τc λογική Θέλει ecircπλ΅ς νa microAumlς acircντυπωσιάσ Fη χρησιmicroοποι΅ντας ocircχρηστες καd ποmicroπώδεις παραβολέςraquo106 neOταν leνας ocircνθρωπος καταλάβFη πgς δbν microπορεOuml νa microAumlς πείσ Fη microb τc λογική τότε χρησιmicroοποιεOuml παραβολές ^O permilAντλερ θεωρεOuml notτι τe νa χρησιmicroοποιFEacuteς παραβολbς εrναι microιa αeacuteταπάτη laquoAeacuteτeς εrναι iuml λόγος ποf acircmicroφανίζονται τόσο συχνa στa ugraveνειρα στcν acircκλογc εumlκόνων παραστάσεων κλπ Erναι leνας καλλιτεχνικeς τρόπος νa συναρπάζFης τeν eumlαυτό σουraquo107 ^O permilAλφρεντ permilAντλερ oumlχει βρεOuml microιa microέθοδο βάσει τEacuteς iumlποίας microπορεOuml iuml ocircνθρωπος νa agraveποφεύγFη νa βλέπ Fη ugraveνειρα Στc microέθοδο αeacuteτc κατέληξε agraveπe τe γεγονeς notτι τa ugraveνειρα συναρπάζουν συναισθηmicroατικa acircκεOumlνον ποf τa βλέπει laquoneOταν leνας ocircνθρωπος καταλάβFη τί πραγmicroατικa egraveνειρεύτηκε καd δFEacute ξεκάθαρα π΅ς γοητεύτηκε π΅ς microεταφέρθηκε agraveπe microόνος του σb microιa κατάσταση microέθης θa σταmicroατήσ Fη νa ccedilνειρεύεται Aeacuteτe συνέβηκε microb τeν euroδιο τeν συγγραφέα (τeν permilAλφρεντ permilAντλερ δηλαδή) ποf oumlπαψε νa ccedilνειρεύεται microόλις κατάλαβε ποιa σηmicroασία oumlχουν τa ugraveνειραraquo108 Πολλbς φορbς τίθεται τe acircρώτηmicroα laquoΓιατί microερικοd ocircνθρωποι δbν ccedilνειρεύονται ποτέ τουςraquo ^H agraveπάντηση τοUuml permilAντλερ στe καίριο acircρώτηmicroα αeacuteτό trade iumlποία microAumlς βρίσκει agraveπολύτως σύmicroφωνους εrναι notτι laquoπρόκειται γιa agraveνθρώπους ποf δbν θέλουν νa αeacuteταπατηθοUumlν Bρίσκονται συνέχεια σb κίνηση καd εrναι πολf λογικοί agraveντιmicroετωπίζουν πρόθυmicroα τa προβλήmicroατά τους permilAνθρωποι αeacuteτοUuml τοUuml εeuroδους ξεχνοUumlν πολf γρήγορα τa ugraveνειρά τους notταν καmicroιa φορa ccedilνειρεύωνται Ta ξεχνοUumlν τόσο γρήγορα ποf πιστεύουν πgς δbν egraveνειρεύτηκαν καθόλουraquo109 ^O permilAντλερ θέτει ocircλλο leνα acircρώτηmicroα laquoAληθεύει trade θεωρία notτι πάντα ccedilνειρευόmicroαστε ξεχνAumlmicroε notmicroως τa περισσότερα ugraveνειραraquo110 ^O permilAντλερ θεωρεOuml πώς iν δεχτFEacute τc θεωρία αeacuteτή τότε αeacuteτe σηmicroαίνει πgς πρέπει νa eumlρmicroηνεύσουmicroε διαφορετικa τe γεγονeς notτι microερικοd ocircνθρωποι δbν ccedilνειρεύονται ποτέ Tότε iν δεχτοUumlmicroε αeacuteτc τc θεωρία πρόκειται γιa agraveνθρώπους ποf ccedilνειρεύονται agraveλλa ποf ξεχνοUumlν συνέχεια τa ugraveνειρά τους ^O

106 neΟππ σ 100 107 neΟππ 108 neΟππ σ 101 109 neΟππ 110 neΟππ

56

permilAντλερ διαφωνεOuml microb αeacuteτc τc θεωρία καd πιστεύει πgς bullπάρχουν τόσο ocircνθρωποι ποf δbν ccedilνειρεύονται ποτέ τους notσο καd ocircνθρωποι ποf ccedilνειρεύονται καd ξεχνοUumlν τa ugraveνειρά τους Kατa τcν προσωπική microου acircκτίmicroηση θεωρ΅ notτι τa ugraveνειρα εrναι microιa διαρκcς κατάσταση microέσα στc συνείδηση τοUuml agraveνθρώπου Θa microπορούσαmicroε νa ποUumlmicroε agraveκόmicroη notτι τa ugraveνειρα εrναι microιa διαρκcς oumlκφραση τοUuml bullποσυνειδήτου τοUuml agraveνθρώπου permilAλλοτε τe bullποσυνείδητο acircκφράζεται oumlντονα καd ocircλλοτε πιe bullποτονικά ^Eποmicroένως bullπάρχει microιa iumlριακc γραmicromicroή τcν iumlποία iν ξεπεράσουν τa ugraveνειρα τότε γίνονται agraveντιληπτά frac12ς ugraveνειρα καd oumlτσι περιέρχονται στc γνώση τοUuml agraveνθρώπου Γι αeacuteτe bullπάρχουν ocircνθρωποι ποf laquoδbν βλέπουν ποτέ τους ugraveνειραraquo ocircνθρωποι ποf σπάνια βλέπουν καd τdς περισσότερες φορbς τa ξεχνοUumlν ocircνθρωποι ποf βλέπουν agraveρκετa ugraveνειρα καd ocircνθρωποι ποf καd στeν ξύπνιο τους agraveκόmicroη βλέπουν φαντασίες καd ugraveνειρα Aeacuteτe agraveποδεικνύει notτι τa ugraveνειρα βλέποντάς τα microέσα στe γενικe πρOumlσmicroα τEacuteς ψυχολογίας τοUuml βάθους εrναι microιa διαρκcς oumlκφραση τοUuml bullποσυνειδήτου ποf ocircλλοτε γίνεται agraveντιληπτή καd ocircλλοτε ugraveχι ^O permilAλφρεντ permilAντλερ σb αeacuteτe τe acircρώτηmicroα δίνει agraveπάντηση microb βάση τe laquoστfλraquo ζωEacuteς laquoΣb ugraveνειρα ποf acircπανέρχονται acircκφράζεται τe laquoστfλraquo ζωEacuteς eumlνeς agraveνθρώπου πολf πιe ξεκάθαρα agraveπe notτι acircκφράζεται σb ugraveνειρα ποf acircmicroφανίζονται microία microόνο φορά neEνα ugraveνειρο ποf acircπανέρχεται εrναι γιa microAumlς agraveδιάσειστο καd agraveδιαφιλονίκητο δεOumlγmicroα γιa τe ποUuml βρίσκεται κάθε φορa iuml στόχος bullπεροχEacuteςraquo111 ^O permilAντλερ πιστεύει πgς τa σύντοmicroα ugraveνειρα εrναι πιe κατανοητa agraveπe τa acircκτεταmicroένα ^O ocircνθρωπος iuml iumlποOumlος βλέπει acircκτεταmicroένα ugraveνειρα δbν oumlχει agraveκόmicroη καταλήξει σb microιa τελειωτικc agraveπόφαση Ψάχνει agraveκόmicroη νa βρFEacute microιa γέφυρα agraveνάmicroεσα στe πρόβληmicroά του καd τeν στόχο του laquoMερικbς φορbς τe ugraveνειρο agraveποτελεOumlται agraveπe microιa microόνο εumlκόνα agraveπe λίγες microόνο λέξεις καd δείχνει πgς acircκεOumlνος ποf ccedilνειρεύεται γυρεύει στcν πραγmicroατικότητα leναν τρόπο νa αeacuteταπατηθFEacute notσο γίνεται πιe γρήγοραraquo112 Πολλbς φορbς εrναι ποf συναντοUumlmicroε τe ugraveνειρο τEacuteς laquoπτώσηςraquo Σ αeacuteτe iuml ccedilνειρευόmicroενος βλέπει πgς πέφτει agraveπe

111 neΟππ σ 102 112 neΟππ

57

κάπου Aeacuteτe τοUuml δηmicroιουργεOuml τcν αeuroσθηση πgς πρέπει νa προσέξFη νa microcν ξεπερν divideAuml τa notρια διότι κινδυνεύει νa bullποστFEacute wττα καd πανωλεθρία permilAλλοτε πάλι βρίσκουmicroε τe ugraveνειρο τEacuteς πτήσης Aeacuteτe τe ugraveνειρο εrναι συmicroβολισmicroeς τEacuteς bullπεροχEacuteς καd microb αeacuteτe βλέπουmicroε νa acircκφράζεται iuml τρόπος νa πετύχουmicroε κάτι τe iumlποOumlο στcν πραγmicroατικότητα δbν microποροUumlmicroε νa τe πετύχουmicroε Mερικbς φορbς τe ugraveνειρο τEacuteς πτήσης συνδέεται καd microb τe ugraveνειρο τEacuteς πτώσης neOποιος πετdivideAuml ψηλά πέφτει χαmicroηλά brvbar notπως θa λέγαν οicirc Bιεννέζοι laquohAν δbν εrχες πετάξει ψηλά δbν θa εrχες πέσει agraveπe acircκεOuml acircπάνωraquo113 Συχνa συναντοUumlmicroε τe ugraveνειρο στe iumlποOumlο τe ocircτοmicroο καταδιώκεται agraveπe κάποιον ocircνθρωπο j κάποιο ζshy΅ο AeacuteτοUuml τοUuml εeuroδους τa ugraveνειρα microAumlς δείχνουν πόσο βαθιa χαρακτηρίζει τeν ocircνθρωπο trade agraveντίληψη πgς iuml euroδιος εrναι πιe agraveδύνατος agraveπe τοfς ocircλλους laquoAeacuteτa τa ugraveνειρα agraveποκαλύπτουν leνα βαθf αeuroσθηmicroα κατωτερότηταςraquo114 ^O permilAντλερ καταλήγοντας σb κάποιες διαπιστώσεις θέτει τe acircρώτηmicroα τί εrναι iuml asympπνος Πολλοd oumlχουν τοποθετηθEacute στe acircρώτηmicroα αeacuteτό Mερικοd oumlχουν πεOuml notτι iuml asympπνος εrναι τe agraveντίθετο τοUuml ξύπνου permilAλλοι πάλι λέγουν πgς iuml asympπνος εrναι leνας microικρeς θάνατος καd iuml θάνατος leνας microεγάλος asympπνος ^O permilAντλερ θεωρεOuml πgς iuml asympπνος δbν βρίσκεται σb agraveντίθεση microb τe ξύπνο agraveλλa εrναι microAumlλλον microιa βαθmicroίδα τοUuml ξύπνου laquoΣτeν asympπνοraquo agraveναφέρει iuml permilAντλερ laquoδbν εeuromicroαστε agraveποκοmicromicroένοι agraveπe τc ζωή Aντίθετα καd σκεφτόmicroαστε καd agraveκοUumlmicroε στeν asympπνο microας Γενικa acircκδηλώνονται στeν asympπνο οicirc euroδιες τάσεις ποf acircκδηλώνονται καd στeν ξύπνοraquo115 ^Yπάρχουν microητέρες πού acircνshy΅ κανένας θόρυβος δbν τdς acircνοχλεOuml ξυπνοUumlν agravemicroέσως microόλις agraveκούσουν τcν παραmicroικρc κίνηση agraveπe τe παιδί τους Te γεγονeς acircπίσης notτι δbν πέφτουmicroε agraveπe τe κρεββάτι microας στe πάτωmicroα αeacuteτe microAumlς iumlδηγεOuml στe συmicroπέρασmicroα πώς agraveκόmicroη καd notταν κοιmicroώmicroαστε λειτουργοUumlν κάποιες αumlσθήσεις καd agraveντιλαmicroβανόmicroαστε τa notρια γύρω microας Erναι βασικc agraveρχc τEacuteς microεθόδου τEacuteς bullπνώσεως πώς γιa νa acircπιτύχ Fη trade asympπνωση πρέπει νa bullπάρχFη agraveπόλυτη συνεργασία καd

113 ΑΝΤΛΕΡ Ψυχολογία notππ σ 91 114 neΟππ 115 ΑΝΤΛΕΡ Γνώση notππ σ 102

58

bullπακοc τοUuml bullπνωτιζοmicroένου laquoΣτcν asympπνωση microποροUumlmicroε νa καταφέρουmicroε leναν ocircνθρωπο νa παραγάγFη εumlκόνες umlδέες καd agraveναmicroνήσεις ποf οicirc διάφορες agraveναστολές του δbν θa acircπέτρεπαν νa βγοUumlν στcν acircπιφάνεια στeν ξύπνο τουraquo116 ^O permilAντλερ θεωρεOuml notτι trade asympπνωση frac12ς microέθοδος κρύβει frac12ρισmicroένους κινδύνους καd δbν τcν oumlχει σb umlδιαίτερη bullπόληψη ΘεωρεOuml notτι microπορεOuml νa χρησιmicroοποιEacuteται microόνο σb περίπτωση ποf iuml agraveσθενcς δbν acircmicroπιστεύεται καmicroιa ocircλλη microέθοδο

116 neΟππ σ 103

59

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ΄ Απόψεις τοUuml Bίκτωρ Φρaνκλ γιa τa ugraveνειρα

neΟπως brvbarδη oumlχουmicroε agraveναφέρει καd στcν εumlσαγωγή iuml Tζόζεφ

Φάmicroπρυ εrναι iuml συγγραφέας τοUuml βιβλίου laquoΛογοθεραπείαraquo τe iumlποOumlο περιέχει leνα σύστηmicroα acircφαρmicroογEacuteς της καd agraveναζητήσεως νοήmicroατος στc ζωή σύmicroφωνα microb τc θεωρία τοUuml καθηγητEacute Bίκτωρ Φράνκλ Mέσα στdς προσωπικbς agraveνακαλύψεις iuml Φάmicroπρυ agraveναφέρει καd τc γέννηση τEacuteς umlδέας notτι iuml Θεeς δbν qταν ecircπλa leνας Nοmicroοθέτης agraveλλa καd leνας δηmicroιουργικeς Συγγραφέας καd Eκδότης Aeacuteτeς βέβαια δηmicroιούργησε κατa τρόπο διαφορετικe agraveπe acircκεOumlνο ποf δηmicroιουργοUumlν οicirc θνητοd-συγγραφεOumlς ποf πλάθουν microιa icircστορία καd asympστερα τc γράφουν σύmicroφωνα microb τe περίγραmicromicroά της Aναρωτιέται τελικά microήπως iuml κόσmicroος φτειάχτηκε asympστερα agraveπe agraveλλεπάλληλες acircκδόσεις microAumlλλον παρa microb τc συγγραφc σύmicroφωνα microb τe περίγραmicromicroα - microb πειραmicroατισmicroοfς microAumlλλον παρa microb προβλέψεις117 Tελικa iuml Φάmicroπρυ νοιώθει κάποιες acircνοχές γιατd εrχε acircπινοήσει leνα Θεό ποf qταν agraveπρόσωπος agraveπροσδιόριστος leνας αumlώνιος Eκδότης Δηmicroιουργeς πλέον γιa τeν Φάmicroπρυ δbν qταν iuml Θεός agraveλλa iuml euroδιος iuml ocircνθρωπος Aναφέρει microάλιστα καd τa eumlξEacuteς χαρακτηριστικά δηλωτικa τEacuteς laquoagraveθεϊστικEacuteςraquo κατάστασης στcν iumlποία εrχε καταλήξει laquooHταν leνας Θεός ποf εrχα acircγg δηmicroιουργήσει καd ugraveχι Aeacuteτeς acircmicroένα Kατηγόρησα τeν eumlαυτό microου ποf qmicroουν ocircθεος χωρdς notmicroως νa oumlχω τe θάWregος νa agraveντιmicroετωπίσω τdς συνέπειες τEacuteς agraveπιστίας microουraquo118 ^O Φάmicroπρυ καταλήγει agraveκόmicroη σb κάποιες πρακτικEacuteς φύσεως διαπιστώσεις γιa τc ζωή Mb τc λογοθεραπεία εrναι πεπεισmicroένος notτι microέσα στc ζωή microας πρέπει νa προχωροUumlmicroε βEacutemicroα microb βEacutemicroα καd νa microc γυρεύουmicroε τe microεγαλει΅δες σχέδιο agraveλλa τcν εeacuteκαιρία τEacuteς κάθε στιγmicroEacuteς ΘεωρεOuml notτι microb αeacuteτe τeν τρόπο microποροUumlmicroε νa πάρουmicroε microιa φευγαλέα γεύση τοUuml microεγαλειώδους σχεδίου119 ^O Φάmicroπρυ oumlχοντας πολλa acircρωτήmicroατα γύρω agraveπe τc ζωή ζητοUumlσε acircπίmicroονα τcν agraveπάντησή τους laquoEνshy΅ τe κακe καd trade agraveδικία

117 Βλ FABRY Λογοθεραπεία σσ 36-37 118 neΟππ σ 38 119 neΟππ σ 42

60

θριάmicroβευαν microερικοd agraveπe τοfς φίλους microουraquo agraveναφέρει laquoβρEacuteκαν παρηγοριa σb microιa θρησκεία ποf σb καλοfς καιροfς δbν εrχε γι αeacuteτοfς κανένα νόηmicroα Mιa παρατήρηση ποf εrχε κάνει leνας συmicromicroαθητής microου τeν iumlποOumlο συνάντησα agraveργότερα στc Nέα ^Yόρκη παραmicroένει agraveκόmicroη καρφωmicroένη στe microυαλό microου iν δbν σκεφτόmicroουνα notτι πίσω agraveπ notλα αeacuteτa bullπEacuteρχε κάποιο νόηmicroα θa αeacuteτοκτονοUumlσαraquo120 ^O ocircνθρωπος notταν δbν βρίσκεται σb κίνδυνο trade ζωή του j δbν περνAuml δυσκολίες τότε συνήθως δbν προσεγγίζει τeν Θεό agraveλλa βρίσκεται microακριa agraveπe τc θρησκεία του καd agravemicroέριmicroνος γιa iumlποιεσδήποτε microεταφυσικbς agraveναζητήσεις neOταν notmicroως τeν acircπισκεφθFEacute trade χάρη τοUuml ΘεοUuml microέσα agraveπe κάποιες δυσκολίες τEacuteς ζωEacuteς notπως agraveWregώστειες πόλεmicroοι πεOumlνα τότε αeacuteτeς προστρέχει στeν Θεό καd agraveναζητAuml στήριγmicroα καd βακτηρία neOmicroως iuml Θεeς δbν ζητAuml agraveπe acircmicroAumlς νa τeν πλησιάζουmicroε microέσshyω τEacuteς προσευχEacuteς microόνο στdς δυσκολίες καd ταλαιπωρίες τEacuteς ζωEacuteς notποτε δηλαδc τeν oumlχουmicroε agraveνάγκη agraveλλa πάντοτε καd agraveδιάκοπα νa ζητοUumlmicroε τe oumlλεός Tου ^H στάση τοUuml agraveνθρώπου ποf microόνο στdς δυσκολίες βρίσκεται κοντa στeν Θεό θa microποροUumlσε νa χαρακτηριστFEacute laquoσυmicroφεροντολογικcraquo microb τcν κακc oumlννοια καd περιεχόmicroενο τοUuml notρου Te καλ΅ς νοούmicroενο notmicroως συmicroφέρον τοUuml agraveνθρώπου εrναι νa βρίσκεται σb agraveδιάκοπη acircπικοινωνία microb τeν Θεό microέσshyω τEacuteς προσευχEacuteς τ΅ν agraveρετ΅ν καd τEacuteς acircπάξιας συmicromicroετοχEacuteς στa θεOumlα microυστήρια Oicirc πιe πολλοd ocircνθρωποι agraveναζητοUumlν microέσα στc ζωc τc δόξα Γνωστe εrναι τe regητό ποf λέγει laquoΠολλοd τe χρEacutemicroα acircmicroίσησαν τcν δb δόξαν οeacuteδείςraquo permilAλλοι acircπιζητοUumlν τe χρEacutemicroα τe iumlποOumlο καd θέτουν frac12ς κέντρο τοUuml acircνδιαφέροντός τους Kάποιοι ocircλλοι acircπίσης acircπιζητοUumlν τdς tradeδονbς καd τdς agraveπολαύσεις permilAλλοι τέλος acircπιζητοUumlν τcν εeacuteτυχία neOmicroως iuml Φάmicroπρυ φτάνει σb leνα σηmicroαντικe πόρισmicroα microέσα agraveπe τc microέθοδο καd φιλοσοφία τEacuteς Λογοθεραπείας laquoAeacuteτό ποf oumlmicroαθα agraveπe τc λογοθεραπεία εrναι notτι τe πιe σηmicroαντικe γιa τeν ocircνθρωπο εrναι trade agraveναζήτηση γιa νόηmicroα στc ζωή καd ugraveχι trade agraveναζήτηση γιa εeacuteτυχία notτι acircmicroεOumlς οicirc euroδιοι agraveνοίγουmicroε τeν δρόmicroο πρeς τdς agraveπογοητεύσεις καd τc microαταίωση τ΅ν acircπιθυmicroι΅ν microας acircφόσον agraveναmicroένουmicroε agraveπe τc ζωc νa εrναι βασικa εeacuteχάριστηraquo121

120 neΟππ σ 36 121 neΟππ σ 41

61

^O Tζόζεφ Φάmicroπρυ καταλήγει τελικa στe agraveποφατικe συmicroπέρασmicroα notτι laquoκανένας ocircνθρωπος δbν microπορεOuml νa ξέρ Fη τcν agraveληθινc φύση τοUuml ΘεοUuml neOλες οicirc oumlννοιες περd ΘεοUuml εrναι agraveνθρώπινες oumlννοιες Te κάθε ocircτοmicroο θa πρέπFη νa acircπεξεργάζεται τcν umlδέα περd ΘεοUuml σύmicroφωνα microb τdς δικές του προσωπικbς acircmicroπειρίεςraquo122 Συγκρίνοντας βέβαια τcν κατάληξη τοUuml Φάmicroπρυ microb τcν agraveποφατικc θεολογία τ΅ν νηπτικ΅ν πατέρων τEacuteς Eκκλησίας microας θa λέγαmicroε notτι συmicroπίπτει microόνο στe leνα σκέλος ποf εrναι τe agraveκατάληπτο τEacuteς οeacuteσίας του ΘεοUuml Te δεύτερο σκέλος εrναι τe καταληπτe τ΅ν acircνεργει΅ν τοUuml ΘεοUuml Σ αeacuteτe τe microέρος δbν φτάνει iuml Φάmicroπρυ microέσα agraveπe τdς προσωπικές του agraveνακαλύψεις ^O Nίτσε θεωρεOumlται agraveπe τοfς κυριώτερους acircκπροσώπους τEacuteς microηδενιστικEacuteς θεωρίας ^O Bίκτωρ Φρaνκλ microέσα στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως συνειδητοποίησε τc στενc σχέση ποf bullπάρχει agraveνάmicroεσα στdς microηδενιστικbς θεωρίες τοUuml Nίτσε καd τc ζωή notπως εrναι στcν πραγmicroατικότητα ^Yποστηρίζει notτι οicirc βαρβαρότητες τ΅ν στρατοπέδων συγκεντρώσεως δbν acircπινοήθηκαν στa γραφεOumlα τ΅ν Nαζί agraveλλa στa συγγράmicromicroατα τ΅ν φιλοσόφων τοUuml microηδενισmicroοUuml123 ^O Φάmicroπρυ περιγράφοντας microέσα στe βιβλίο του τc Λογοθεραπεία frac12ς microέθοδο ποf acircγκαινίασε iuml Bίκτωρ Φράνκλ θεωρεOuml notτι trade λογοθεραπεία περιέχει καd microιa φιλοσοφία ποf microπορεOuml νa βοηθήσFη τοfς agraveνθρώπους νa διατηροUumlν τcν ψυχική τους bullγεία ^O Bίκτωρ Φρaνκλ τοποθετεOuml τeν ocircνθρωπο στc σωστή του θέση microέσα στcν τάξη τ΅ν πραγmicroάτων laquopermilEχει agraveποκαταστήσει microέσα στc σκέψη microας τeν κόσmicroο στc θέση τοUuml χάους τcν τάξη microέσα agraveπe τcν agraveταξία τe νόηmicroα microέσα agraveπe τcν oumlλλειψη νοήmicroατοςraquo124 neEνα βασικe σηmicroεOumlο τόσο τEacuteς bullπαρξιακEacuteς φιλοσοφίας τοUuml 20οUuml αumlώνα notσο καd τEacuteς ψυχολογίας εrναι νa βλέπ Fη τeν ocircνθρωπο στcν iumlλότητά του ^O Bίκτωρ Φρaνκλ θεώρησε notτι αeacuteτό ποf χρειαζόταν qταν trade κατανόηση τοUuml agraveνθρώπου στcν iumlλότητά του laquopermilAφησα κατa microέροςraquo θυmicroAumlται agraveργότερα iuml Φράκλ laquonotτι εrχα microάθει agraveπe τοfς microεγάλους microου δασκάλους κι ocircρχισα ν agraveκούω αeacuteτά ποf microοUuml oumlλεγαν οicirc agraveσθενεOumlς microου - προσπαθ΅ντας νa microάθω

122 neΟππ σ 36-37 123 neΟππ σ 43 124 neΟππ σ 40

62

agraveπe αeacuteτούςraquo125 ^H agraveναγωγc τοUuml Φρaνκλ agraveπe τa γεγονότα τ΅ν agraveσθεν΅ν του καd τa δικά του πορίσmicroατα στdς βασικbς agraveρχbς τEacuteς Λογοθεραπείας agraveποτελεOuml τc βασική του agraveρχή πάνω στcν iumlποία θεmicroελιώνεται notλη trade βάση τEacuteς Λογοθεραπείας ^O Bίκτωρ Φράνκλ περιγράφοντας τc ζωc στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως agraveναφέρεται καd στe εrδος τ΅ν ccedilνείρων ποf oumlβλεπαν οicirc κρατούmicroενοι ^H agraveνάγκη νa διατηρηθοUumlν ζωντανοd τοfς bullποβίβαζε τcν acircσωτερικc ζωc σ leνα πρωτόγονο acircπίπεδο Ta ugraveνειρα τ΅ν κρατουmicroένων φανέρωναν τdς acircπιθυmicroίες καd τοfς πόθους τους ^H agraveδυναmicroία πολλbς φορbς τ΅ν κρατουmicroένων νa icircκανοποιήσουν τdς πιe στοιχειώδεις acircπιθυmicroίες τοfς frac12δηγοUumlσαν στcν agraveναζήτηση τEacuteς acircκπληρώσεώς τους στa ugraveνειρα Aναφερόmicroενος iuml Φρaνκλ στa ugraveνειρα παρατηρεOuml τa eumlξEacuteς laquoTί egraveνειρευόταν πιe συχνa iuml κρατούmicroενος Ωνειρευόταν ψωmicroί γλυκά τσιγάρα κι leνα frac12ραOumlο ζεστe microπάνιοraquo126 Aπe τa παραπάνω συmicroπεραίνουmicroε notτι οicirc κρατούmicroενοι egraveνειρευόντουσαν τa agraveγαθά τa iumlποOumlα στεροUumlνταν ^H microεγάλη καd bullπερβολικc στέρηση microέσα στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως τ΅ν agraveναγκαίων bullλικ΅ν agraveγαθ΅ν τa iumlποOumlα agraveπαιτοUumlνται γιa νa microπορέσFη κάποιος νa acircπιβιώσ Fη τοfς frac12δηγοUumlσε στe νa βλέπουν τa bullλικa αeacuteτa agraveγαθa microέσα στa ugraveνειρά τους Aπe τa παραπάνω notmicroως acircξάγεται agraveβίαστα τe acircρώτηmicroα κατa πόσον τa ugraveνειρα αeacuteτa egraveφελοUumlσαν laquo^O ccedilνειρευόmicroενος qταν microοιραOumlο ν agraveφυπνίζεται agraveπ αeacuteτά γιa νa acircπανέλθFη στcν πραγmicroατικότητα τEacuteς ζωEacuteς τοUuml στρατοπέδου καd στcν τροmicroερc agraveντίθεση microεταξf αeacuteτEacuteς καd τ΅ν ψευδαισθήσεων τοUuml ccedilνείρουraquo127 ^H φρικτc πραγmicroατικότητα στcν iumlποία ζοUumlσαν οicirc κρατούmicroενοι βρισκόταν σb πλήρη agraveντίθεση microb τοfς πόθους καd τdς acircπιθυmicroίες τdς iumlποOumlες egraveνειρευόντουσαν Tίποτα notmicroως δbν qταν πιe φρικτe agraveπe τcν πραγmicroατικότητα Tόσο microεγάλη qταν trade acircξαθλίωση Mb πολf παραστατικe τρόπο περιγράφει iuml Φράνκλ τόσο τcν πραγmicroατικότητα notσο καd τa notσα αumlσθανόντουσαν laquoΔbν θa ξεχάσω ποτέ notταν microιa νύκτα ξύπνησα agraveπe τa βογγητa eumlνeς συγκρατουmicroένου microου ποf στριφογύριζε agraveνήσυχα

125 neΟππ σ 44 126 FRANKL Νόηmicroα σσ 49 127 neΟππ σ 49

63

στeν asympπνο του καd πού προφαν΅ς θa oumlβλεπε leνα τροmicroερe acircφιάλτη Eπειδc πάντοτε oumlνοιωθα umlδιαίτερη λύπη γιa κείνους ποf bullπέφεραν agraveπe τροmicroακτικa ugraveνειρα j παραλήρηmicroα brvbarθελα νa ξυπνήσω αeacuteτe τeν ταλαίπωρο Ξαφνικά notmicroως τράβηξα πίσω τe χέρι microου ποf qταν leτοιmicroο νa τeν σκουντήξFη τροmicroαγmicroένος γι αeacuteτό ποf acircπρόκειτο νa κάνω Tc στιγmicroc acircκείνη συνειδητοποίησα πλήρως τe γεγονeς notτι κανένα ugraveνειρο notσο τροmicroερe κι iν εrναι δbν θa microποροUumlσε νά ταν πιe φοβερe agraveπe τcν πραγmicroατικότητα τοUuml στρατοπέδου ποf microAumlς περιέβαλλε καd στcν iumlποία brvbarmicroουν leτοιmicroος νa τeν acircπαναφέρωraquo128 ^H παραπάνω agraveφήγηση φανερώνει τcν τροmicroερc acircξαθλίωση στcν iumlποία τοfς εrχε καταντήσει trade ζωc στe στρατόπεδο συγκεντρώσεως Kαd iuml πιe microεγάλος acircφιάλτης ποf microποροUumlσε νa δFEacute κάποιος στe ugraveνειρό του qταν microικρeς microπροστa στcν εumlκόνα ποf παρουσίαζε τe στρατόπεδο συγκεντρώσεως Παρόmicroοια περίπτωση microb τcν προηγούmicroενη βλέπουmicroε καd στcν agraveφήγηση τοUuml Θεοδόση Παπαχριστοδούλου agraveπe τcν KυπεροUumlντα ^O Θεοδόσης bullπEacuteρξε agraveγωνιστής τόσο κατa τeν B΄ Παγκόσmicroιο πόλεmicroο notσο καd κατa τeν acircπικe agraveγ΅να τEacuteς EOKA τοUuml 1955-59 γιa τcν agraveποτίναξη τοUuml AγγλικοUuml ζυγοUuml agraveπe τcν Kύπρο καd τcν leνωση τEacuteς Kύπρου microb τcν ^Eλλάδα Πρeς τe τέλος τοUuml B΄ Παγκοσmicroίου Πολέmicroου acircπειδc δbν εrχε φαγητό oumlτρωγαν notτιδήποτε φίδια agraveφοUuml agraveφαιροUumlσαν τe δηλητήριο σαUumlρες ποντικοfς καd ocircλλα neEνα βράδυ δbν εrχαν τίποτα νa φAumlνε καd acircπεινοUumlσαν πολύ ^O Θεοδόσης ξάπλωσε νa κοιmicroηθFEacute καd τότε acircmicroφανίζεται στe ugraveνειρό του iuml neAγιος Γεώργιος regωτ΅ντάς τον laquoΠειν divideAumlςraquo ^O Θεοδόσης τότε τοUuml agraveπάντησε laquoΠάρα πολύraquo Tότε iuml neAγιος Γεώργιος τοUuml λέγει laquopermilEλα νa σb πάρω νa φAumlmicroεraquo Tότε iuml neAγιος Γεώργιος τeν πEacuteρε καd κάθισαν microαζd πάνω στe ocircλογο καί σaν νa πετοUumlσαν oumlφτασαν στcν KυπεροUumlντα Teν πEacuteρε στe σπίτι του oHταν Σήκωση καd oumlτρωγαν notλοι οicirc συγγενεOumlς microαζί ^O Θεοδόσης κάθισε καd oumlφαγε AφοUuml τελείωσαν τότε κάθισε πάλι στe πίσω microέρος τοUuml agraveλόγου καd iuml neAγιος τeν πEacuteρε πίσω neOταν τe πρωd ξύπνησε qταν χορτAumlτος καd γιa τρεOumlς microέρες δbν oumlνοιωθε πεOumlνα129

128 neΟππ σσ 49-50 129 Βλ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗ Αναmicroνήσεις σ 18

64

Στcν περίπτωση αeacuteτc βλέπουmicroε notτι microαζd microb τe ugraveνειρο στe iumlποOumlο βλέπει κανεdς τdς acircπιθυmicroίες του λειτουργεOuml καd τe θαUumlmicroα ^O Θεοδόσης iν καd πεινασmicroένος microετa agraveπe τe ugraveνειρο γιa τρεOumlς microέρες δbν αumlσθανόταν πεOumlνα Ta στρατόπεδα συγκεντρώσεως στa iumlποOumlα κρατοUumlσαν οicirc Γερmicroανοd τοfς ^Eβραίους qταν χωριστa γιa τοfς ocircνδρες καd χωριστa γιa τdς γυναOumlκες Mέσα σb τέτοιου εeuroδους φυλακbς αeacuteτό ποf συνήθως παρατηρεOumlται εrναι trade σεξαουαλικc διαστροφή neOπως notmicroως περιγράφει iuml Bίκτωρ Φράνκλ microέσα στa Nαζιστικa στρατόπεδα συγκεντρώσεως δbν bullπEacuteρχε σχεδeν καθόλου σεξουαλικc διαστροφή Λόdivideγshyω τοUuml bullποσιτισmicroοUuml δbν bullπEacuteρχε γενικa trade σεξουαλικc iumlρmicroή neOταν τοποθετήσουmicroε τa oumlνστικτα σb κάποια icircεραρχικc σειρά βλέπουmicroε notτι τe oumlνστικτο τEacuteς αeacuteτοσυντήρησης εrναι τελικa πολf πιe δυνατe agraveπe τe γενετήσιο oumlνστικτο Σ αeacuteτe τe ecircπλe συmicroπέρασmicroα φθάνει agraveβίαστα κάποιος microελετ΅ντας τa oumlργα τοUuml Bίκτωρ Φράνκλ Πολλa agraveπe τa ugraveνειρα ποf συνήθως βλέπουν οicirc ocircνθρωποι περιστρέφονται γύρω agraveπe τe γενετήσιο oumlνστικτο Στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως notmicroως τa σαρκικa ugraveνειρα qταν εrδος πολυτελείας laquoAκόmicroα καd στa ugraveνειρά του iuml κρατούmicroενος δbν φαινόταν νa acircνδιαφέρεται γιa τe σέξ παρόλο ποf notλες οicirc agraveπογοητεύσεις του καd τa λεπτότερα καd agraveνώτερα αumlσθήmicroατά του oumlβρισκαν iumlριστικc διέξοδο στa ugraveνειραraquo130 ^O Bίκτωρ Φρaνκλ στe βιβλίο του laquo^O Θεeς τοUuml agraveσυνειδήτουraquo κεφάλαιο τέταρτο περιγράφει κάποια ugraveνειρα agraveσθεν΅ν microέσα agraveπe τa iumlποOumlα agraveναλύοντάς τα bullπαρξιακά microπορεOuml κάποιος νa γνωρίσFη τe πνευmicroατικe agraveσυνείδητο Aeacuteτa τa ugraveνειρα περιστρέφονται κυρίως γύρω agraveπe τc θρησκευτικότητα τοUuml agraveνθρώπου ^O Φρόυντ εumlσήγαγε τcν κλασσικc microέθοδο τEacuteς eumlρmicroηνείας τ΅ν ccedilνείρων ^H microέθοδος αeacuteτc oumlχει σaν βάση της τοfς acircλεύθερους συνειρmicroούς Mb τc microέθοδό του iuml Φρόυντ agraveποκαλύπτει τe acircνστικτ΅δες agraveσυνείδητο ^O Bίκτωρ Φρaνκλ εrναι iuml εumlσηγητcς τEacuteς bullπαρξιακEacuteς agraveνάλυσης τ΅ν ccedilνείρων Ta ugraveνειρα σύmicroφωνα microb τeν Φράνκλ εrναι τa agraveληθινa δηmicroιουργήmicroατα τοUuml agraveσυνειδήτου Σκοπeς τEacuteς bullπαρξιακEacuteς agraveνάλυσης τ΅ν ccedilνείρων εrναι τe νa oumlλθουν στe φ΅ς

130 FRANKL Νόηmicroα notππ σ 53

65

ugraveχι microόνο στοιχεOumlα τοUuml acircνστικτώδους agraveσυνειδήτου notπως acircπιχειρεOuml iuml Φρόυντ agraveλλa καd στοιχεOumlα τοUuml πνευmicroατικοUuml agraveσυνειδήτου131 Πολλbς φορbς τe ugraveνειρο agraveποτελεOuml προειδοποίηση πρeς τeν ccedilνειρευόmicroενο acircνshy΅ ocircλλοτε acircκφράζει microιa αeacuteτοmicroοmicroφή Kαd στdς δύο περιπτώσεις τe ugraveνειρο εrναι oumlκφραση τEacuteς συνειδήσεως132 permilAλλες φορbς στa ugraveνειρα συναντοUumlmicroε τa προσωπικa προβλήmicroατα τοUuml agraveρρώστου νa agraveναφέρωνται τόσο στc θρησκεία γενικά notσο καd στοfς θρησκευτικοfς θεσmicroοfς πιe εumlδικά133 Πολλbς φορbς οicirc ocircνθρωποι κάθε tradeλικίας ντρέπονται νa δείξουν τc θρησκευτικότητά τους καd προσπαθοUumlν microb κάθε τρόπο νa τcν agraveποκρύψουν ^H ντροπc αeacuteτc δbν oumlχει καmicromicroιa σχέση microb νευρωτικc agraveναστολή agraveλλά σύmicroφωνα microb τeν Φράνκλ oumlχει leνα ξεχωριστe προστατευτικe ρόλο στcν agraveγάπη ^O regόλος δηλαδc τEacuteς ντροπEacuteς εrναι τe νa acircmicroποδίσFη κάτι agraveπe τe νa γίνFη leνα ecircπλe agraveντικείmicroενο γιa θεατές Παρόmicroοια σύmicroφωνα microb τeν Φράνκλ καd laquotrade agraveγάπη agraveποφεύγει τc δηmicroοσιότητα γιατd iuml ocircνθρωπος φοβAumlται notτι αeacuteτό ποf εrναι icircερe γιa τeν euroδιο θa βεβηλωθFEacute iν γίνFη δηmicroόσιο Πιe συγκεκριmicroένα trade βεβήλωση microπορεOuml νa συmicroβFEacute notταν χαθFEacute trade agravemicroεσότητα ποf bullπάρχει notταν κάποιος δίνεται στeν ocircλλο καd τeν agraveγαπdivideAuml AeacuteτοUuml τοUuml εeuroδους trade agravemicroεσότητα acircν τούτοις agraveπειλεOumlται ugraveχι microόνο notταν γίνFη agraveντικείmicroενο αeacuteτοπαρατηρησίας Kαd στdς δυe περιπτώσεις trade ocircmicroεση πρωταρχικc γνησιότητα τEacuteς agraveγάπης κινδυνεύει νa acircξαφανιστFEacute trade bullπαρξιακή της bullπόσταση κινδυνεύει νa ξεπέσ Fη σb ecircπλe γεγονός Te εrναι microετατρέπεται σb παρατηρεOumlσθαι εeuroτε agraveπe τeν eumlαυτό σου εeuroτε agraveπe τοfς ocircλλους ^H agraveγάπη agraveντιmicroετωπίζει τeν κίνδυνο τοUuml νa χάσFη τeν eumlαυτό της καd νa microετατραπ FEacute σb idraquo134 ^H θρησκευτικότητα notπως καd trade agraveγάπη εrναι microιa ψυχικc κατάσταση trade iumlποία εrναι icircερή καd frac12ς acircκ τούτου πρέπει νa προφυλάσσεται Eaν δηmicroοσιοποιηθFEacute τότε εrναι ποf γίνεται agraveντικείmicroενο καd θέαmicroα καd χάνει τcν agraveξία της Tόσο trade agraveγάπη notσο καd trade θρησκευτικότητα εrναι δύο oumlννοιες πολf προσωπικές Kαd οicirc δύο εrναι acircνδόmicroυχες καd προστατεύονται agraveπe acircντροπή laquo^H

131 Βλ FRANKL Ασυνείδητο σσ 41 132 Βλ notππ σ 43 133 Βλ notππ σ 44 134 neΟππ σ 46-47

66

γνήσια θρησκευτικότητα γιa νa διατηρήσ Fη τc γνησιότητά της δbν acircκδηλώνεται φανεράraquo135 ^O Φρόυντ κατέληξε στe συmicroπέρασmicroα notτι bullπάρχει καταπιεσmicroένο καd agraveσυνείδητο libido ^O Bίκτωρ Φρaνκλ κατέληξε παρόmicroοια στe συmicroπέρασmicroα notτι bullπάρχει καταπιεσmicroένη καd agraveσυνείδητη θρησκεία καd θρησκευτικότητα ^Yπάρχουν πολλa ugraveνειρα ποf βλέπει iuml ocircνθρωπος notταν κοιmicroAumlται τa iumlποOumlα εrναι ξεκάθαρα frac12ς πρeς τcν eumlρmicroηνεία τους ^Yπάρχουν ocircλλα notmicroως τa iumlποOumlα δbν εrναι ξεκάθαρα καd χρειάζονται εumlδικc agraveνάλυση Πολλa agraveπe αeacuteτά notπως oumlχουmicroε brvbarδη agraveναφέρει εrναι θρησκευτικοUuml περιεχοmicroένου acircνshy΅ ocircλλα oumlχουν κάποια θρησκευτικa microοτίβα Δbν εrναι παράξενο νa βρίσκουmicroε ugraveνειρα microb θρησκευτικa στοιχεOumlα σb agraveνθρώπους οicirc iumlποOumlοι εrναι δηλωmicroένοι ocircθρησκοι Σb αeacuteτούς notπως oumlχουmicroε brvbarδη προαναφέρει bullπάρχει καταπιεσmicroένη καd agraveσυνείδητη θρησκευτικότητα ^O Bίκτωρ Φρaνκλ στe βιβλίο του laquo^O Θεeς τοUuml agraveσυνειδήτουraquo κεφάλαιο τέταρτο (^Yπαρξιακc Aνάλυση τ΅ν Oνείρων) περιγράφει κάποια ugraveνειρα agraveσθεν΅ν του τa iumlποOumlα καd προσπαθεOuml νa eumlρmicroηνεύσ Fη καd agraveναλύσ Fη bullπαρξιακά Aπe αeacuteτa παραθέτουmicroε leνα ugraveνειρο ποf θεωροUumlmicroε frac12ς agraveντιπροσωπευτικe τοUuml τρόπου σκέψεως καd eumlρmicroηνείας τοUuml Bίκτωρ Φράνκλ ^H agraveσθενcς agraveναφέρει τe eumlξEacuteς ugraveνειρο laquoBρίσκοmicroαι σ leνα microεγάλο πλEacuteθος agraveνθρώπων εrναι κάτι σaν πανηγύρι neOλοι κινοUumlνται πρeς microιa κατεύθυνση acircνshy΅ acircγg προσπαθ΅ νa πάω στcν agraveντίθετη κατεύθυνση Kατa κάποιο τρόπο ξέρω τc διεύθυνση πρeς τcν iumlποία πρέπει νa πάω γιατd πηγαίνω πρeς leνα φ΅ς ποf λάmicroπει στοfς οeacuteρανούς Te φ΅ς δυναmicroώνει διαρκ΅ς καd τελικa συmicroπυκνώνεται σb microιa microορφήraquo laquoTί εeuroδους microορφc qτανraquo ρωτAuml iuml γιατρός Amicroέσως trade agraveσθενcς δείχνει agravemicroηχανία laquoErmicroαι πραγmicroατικa bullποχρεωmicroένη νa microιλήσω γι αeacuteτόraquo regωτAuml acircπίmicroονα trade agraveσθενής neYστερα agraveπe πολλc προσπάθεια τοUuml γιατροUuml νa τcν πείσFη νa agraveποκαλύψFη τe microυστικό της αeacuteτc ψιθύρισε laquooHταν trade microορφc τοUuml XριστοUumlraquo136 ^H eumlρmicroηνεία καd bullπαρξιακc agraveνάλυση τοUuml ccedilνείρου αeacuteτοUuml εrναι σb notλους πασιφανής ^O κόσmicroος αeacuteτeς καd τe πλEacuteθος τe iumlποOumlο βλέπει trade agraveσθενcς στe ugraveνειρό της εrναι leνα laquoπανηγύριraquo καd

135 neΟππ σ 47 136 neΟππ σ 48

67

notλες οicirc microεγάλες microAumlζες τ΅ν agraveνθρώπων microοιάζουν ^H ocircWregωστη notmicroως προσπαθεOuml νa κολυmicroπdivideAuml καd νa πηγαίνFη agraveντίθετα πρeς τe regεUumlmicroα Στcν agraveρχc trade ocircWregωστη brvbarξερε τcν κατεύθυνση microόνο κατa προσέγγιση agraveλλa τώρα τcν ξέρει microb microεγαλύτερη agraveκρίβεια Στe ugraveνειρό της trade συνείδησή της τEacuteς εrχε ζητήσει νa agraveκολουθήσ Fη τeν Kύριο

68

69

ΣYMΠEPAΣMATA Περαίνοντας τcν παροUumlσα microελέτη θa θέλαmicroε νa agraveναφερθοUumlmicroε σb κάποια καίρια συmicroπεράσmicroατα στa iumlποOumlα καταλήγουν οicirc τέσσερεις ψυχολόγοι στdς διάφορες microελέτες τους σχετικa microb τa ugraveνειρα

1 ^H microνήmicroη εrναι πολf περιεκτικc στa ugraveνειρα παρa στcν ξύπνια ζωή Ta ugraveνειρα agraveνακαλοUumlν agraveναmicroνήσεις ποf ξέχασε iuml ccedilνειρευόmicroενος καd ποf εrναι agraveπρόσιτες notταν εrναι ξύπνιος Ta ugraveνειρα κάνουν microία agraveπεριόριστη χρήση γλωσσικ΅ν συmicroβόλων trade σηmicroασία τ΅ν iumlποίων εrναι στe microεγαλύτερο microέρος της ocircγνωστη στeν ccedilνειρευόmicroενο ^H acircmicroπειρία microας notmicroως microAumlς acircπιτρέπει νa διαπιστώνουmicroε τc σηmicroασία τους Πιθανeν νa προέρχωνται agraveπe προγενέστερες φάσεις κατa τcν acircξέλιξη τEacuteς iumlmicroιλίας ^H microνήmicroη συχνa agraveναπαράγει στa ugraveνειρα acircντυπώσεις agraveπe τcν πρώιmicroη παιδικc tradeλικία τοUuml ccedilνειρευόmicroενου ποf microποροUumlmicroε νa acircπιβεβαιώσουmicroε iumlριστικa notτι ugraveχι microόνο εrχαν ξεχαστEacute agraveλλa καd notτι εrχαν καταστEacute agraveσυνείδητες acircξαιτίας τEacuteς agraveπώθησης Ta ugraveνειρα φέρνουν στe φ΅ς bullλικό ποf δbν θa qταν δυνατe νa προέρχεται οucircτε agraveπe τcν acircνήλικη ζωc τοUuml ccedilνειρευοmicroένου οucircτε agraveπe τcν ξεχασmicroένη του παιδική tradeλικία Eeuromicroαστε bullποχρεωmicroένοι νa τe θεωρήσουmicroε frac12ς microέρος τEacuteς agraveρχαϊκEacuteς κληρονοmicroιAumlς (archaic heritage) ποf φέρνει τe παιδd microαζί του στeν κόσmicroο πρdν agraveπe κάθε δική του acircmicroπειρία καd ποf εrναι agraveποτέλεσmicroα τ΅ν acircmicroπειρι΅ν τ΅ν προγόνων του Aπe τc microαρτυρία καd τc θέση τοUuml Σίγκmicroουντ Φρόυντ γιa τcν asympπαρξη τ΅ν δύο τάσεων καd microηχανισmicro΅ν τEacuteς συmicroπύκνωσης καd τEacuteς microετατόπισης συmicroεραίνεται notτι trade acircνέργεια στe agraveσυνείδητο laquoαeacuteτeraquo βρίσκεται σb microιa κατάσταση acircλεύθερης κινητικότητας καd notτι τe laquoαeacuteτeraquo θεωρεOuml πιe σηmicroαντικc τcν εeacuteκαιρία νa ξεφορτώσFη ποσότητες διέγερσης παρa iumlτιδήποτε ocircλλο Ta ugraveνειρα microποροUumlν νa δηmicroιουργηθοUumlν microb δύο διαφορετικοfς τρόπους εeuroτε agraveπe τe laquoαeacuteτόraquo εeuroτε agraveπe τe laquoacircγώraquo Mερικbς φορbς ξυπνοUumlmicroε agraveπότοmicroα acircξ αumlτίας eumlνeς ccedilνείρου ^H πορεία τοUuml ccedilνείρου agraveποκτdivideAuml agraveρκετc oumlνταση γιa νa προσελκύσ Fη τc συνείδηση καd νa agraveφυπνίσFη τe προσυνειδητό agraveνεξάρτητα agraveπe τeν χρόνο καd τe βάθος τοUuml asympπνου Erναι πολλbς φορές ποf ξεχνοUumlmicroε microερικa ugraveνειρα acircνshy΅ microερικbς ocircλλες τa θυmicroόmicroαστε oumlστω κι iν περάσουν agraveρκετa χρόνια ^O λόγος εrναι iuml eumlξEacuteς Συνήθως ξεχνοUumlmicroε γρήγορα πάρα πολλa

70

agraveπe αeacuteτά ποf αumlσθανθήκαmicroε καd agraveντιληφθήκαmicroε acircπειδc qταν πολf agraveδύνατα ΞεχνοUumlmicroε acircπίσης πολλbς ccedilνειρικbς εumlκόνες acircπειδc qταν πολf agraveχνές acircνshy΅ οicirc ζωηρότερες εumlκόνες διατηροUumlνται στc microνήmicroη

2 Ta ugraveνειρα γενικa στοfς agraveρχαίους λαοfς oumlπαιζαν σηmicroαντικe regόλο στcν καθηmicroερινή τους ζωή ^O πρ΅τος acircπιστήmicroονας ποf microελέτησε σb βάθος τc λειτουργία τ΅ν ccedilνείρων qταν iuml ^Eλβετeς ψυχολόγος Kaρλ Γιούγκ Oicirc πηγbς τEacuteς microελέτης αeacuteτEacuteς εrναι τόσο τa γραπτa κείmicroενα notσο καd trade acircmicroπειρικc γνώση Te ugraveνειρο εrναι microιa oumlκφραση τοUuml agraveσυνειδήτου trade iumlποία πάντοτε acircνυπάρχει microέσα στa κατώτερα στρώmicroατα τEacuteς συνειδήσεώς microας Γίνεται δb agraveντιληπτc agraveπe τeν ocircνθρωπο notταν agraveδρανοποιοUumlνται οicirc αumlσθήσεις καd κυρίως notταν iuml ocircνθρωπος κοιmicroAumlται ^O κινηmicroατογράφος εrναι microιa microίmicroηση τEacuteς λειτουργίας τοUuml bullποσυνειδήτου agraveφοUuml σb παίρνει microέσα σb δευτερόλεπτα microακριά agraveπe microιa agraveπόσταση σb ocircλλη microέσα στa πλαίσια τοUuml agraveνθρώπινου χωροχρόνου Παραίσθηση j παραισθησία ccedilνοmicroάζεται trade agraveπάτη τ΅ν αumlσθήσεων ποf προκαλεOuml σφαλερbς agraveντιλήψεις Πρέπει νa oumlχουmicroε κάποιο agraveντικείmicroενο microπροστά microας προκειmicroένου νa oumlχουmicroε τc λειτουργία τEacuteς παραισθήσεως δηλαδc νa τe acircκλάβουmicroε σaν κάτι ocircλλο Ψευδαίσθηση j ψευδαισθησία καλεOumlται trade διαταραχc τEacuteς αumlσθήσεως κατa τcν iumlποία παράγεται συναίσθηmicroα χωρdς κάποιο acircξωτερικe acircρέθισmicroα Aeacuteτe συνήθως συmicroβαίνει notταν βρισκόmicroαστε σb παραλήρηmicroα Φαντασία στeν Iωάννη Σιναΐτη καλεOumlται κυρίως τe ugraveνειρο ^O Kaρλ Γιοfγκ θεωρεOuml notτι microέσshyω τ΅ν ccedilνείρων iuml εumlδικeς ψυχολόγος microπορεOuml νa δFEacute πολλbς φορbς τeν acircσωτερικe κόσmicroο τοUuml agraveσθενοUumlς (νευρωτικοUuml) καd κυρίως τe agraveσυνείδητό του Στe κεφάλαιο αeacuteτe παραθέτει τc δική του microεθοδολογία γιa τeν τρόπο acircργασίας τοUuml ψυχολόγου microέχρι νa agraveνακαλύψFη νa κατατάξFη καd eumlρmicroηνεύσ Fη τa δεδοmicroένα ποf oumlχει microπροστά του Oicirc Πατέρες τEacuteς acircκκλησίας καd πιe εumlδικa iuml Iωάννης Σιναΐτης θεωροUumlν notτι τa περισσότερα agraveπe τa ugraveνειρα προέρχονται agraveπe τeν euroδιο τeν ocircνθρωπο δηλαδc agraveπe τe agraveσυνείδητό του Πολf λίγα oumlχουν τcν προέλευσή τους agraveπe τeν διάβολο καd acircλάχιστα j καθόλου agraveπe τeν Θεό permilOνειρα προερχόmicroενα acircκ τοUuml ΘεοUuml εeuroχαmicroε στcν Παλαιa καd Kαινc Διαθήκη καd σπάνια microέσα στcν acircκκλησιαστικc icircστορία permilOνειρα

71

agraveπe τeν Θεe βλέπουν κυρίως οicirc δίκαιοι ocircνθρωποι καd iuml σκοπός τους εrναι νa τοfς καθοδηγήσFη iuml Θεeς στe θέληmicroά Tου ^H θέση τ΅ν Πατέρων τEacuteς Eκκλησίας γενικa εrναι notτι δbν πρέπει νa agraveσχολούmicroαστε microb τa ugraveνειρα οucircτε νa θεωροUumlmicroε notτι εeuromicroαστε ocircξιοι νa microAumlς δείξFη iuml Θεeς τe θέληmicroά Tου δι ccedilνείρου Mέσα στa ugraveνειρα microερικbς φορbς διαβλέπει iuml Kaρλ Γιοfγκ leνα εrδος laquoπροφητικότηταςraquo Aeacuteτe δbν σηmicroαίνει notτι τa ugraveνειρα microAumlς λένε τe microέλλον Kανεdς δbν ξέρει τe microέλλον οucircτε agraveκόmicroη οicirc plusmnγιοι οucircτε οicirc ocircγγελοι οucircτε agraveκόmicroη καd trade Θεοτόκος agraveλλa microόνον iuml Θεός Παρατηρ΅ντας λοιπeν iuml Kaρλ Γιοfγκ τοfς agraveσθενεOumlς καd τa ugraveνειρά τους διαβλέπει microέσα στa ugraveνειρα κάποια διαίσθηση j κάποια laquoφυσιολογικc acircξέλιξηraquo θa λέγαmicroε τ΅ν πραγmicroάτων Aeacuteτe δbν σηmicroαίνει καθόλου notτι iuml ocircνθρωπος microπορεOuml νa προβλέπ Fη τe microέλλον agraveλλa microέσα στa agraveνθρώπινα πλαίσια microπορεOuml νa διαβλέπ Fη τcν icircστορικc acircξέλιξη τ΅ν πραγmicroάτων ^O Kύριος frac12ς τέλειος ocircνθρωπος βλέποντας τe παρελθόν προβλέπει τe ocircmicroεσο microέλλον καd βλέποντας τe ocircmicroεσο microέλλον προβλέπει τa oumlσχατα ^O ψυχολόγος δbν πρέπει ποτb νa microένFη microόνο στc διάγνωση agraveλλa νa προχωρεOuml καd στc σωστc θεραπεία Mέσα στcν Oρθόδοξη Eκκλησία βλέπουmicroε notτι διa τοUuml microυστηρίου τEacuteς icircερAumlς acircξοmicroολογήσεως iuml πιστeς agraveφίνει iumlλόκληρο τeν acircσωτερικό του κόσmicroο acircλεύθερο καd τeν acircξωτερικεύει στeν icircερέα-πνευmicroατικό ^H νηστεία καd trade agraveγρυπνία κατa τeν Iωάννη Σιναΐτη εrναι πολέmicroιοι κατa τ΅ν ccedilνείρων ^H καθ asympπνον acircκσπερmicroάτωση εrναι φυσιολογικc λειτουργία τοUuml σώmicroατος agraveλλa πολλbς φορές λόγshyω τEacuteς agraveπροσεξίας microας κατa τc διάρκεια τEacuteς trademicroέρας σύmicroφωνα microb τeν Iωάννη Σιναΐτη προκαλοUumlmicroε τcν καθ asympπνον regεύση trade iumlποία πολλbς φορbς συνοδεύεται καd agraveπe αumlσχρa ugraveνειρα Τa δύο πρόσωπα τοUuml δεύτερου κεφαλαίου τEacuteς microελέτης microας σb γενικbς γραmicromicroές συmicroφωνοUumlν πάνω στdς βασικbς agraveρχές ^O Kaρλ Γιοfγκ χρησιmicroοποιεOuml acircπιστηmicroονικbς microεθόδους καd agraveπευθύνεται σb agraveνθρώπους ποf ζοUumlν στeν κόσmicroο καd ποf δbν oumlχουν γνωρίσει τcν ccedilρθόδοξη νηπτικc θεολογία ^O Iωάννης Σιναΐτης agraveπευθύνεται σb agraveσκητbς microοναχούς ποf oumlχουν φτάσει σb κάποια στάδια πνευmicroατικEacuteς τελειώσεως

3 Γιa τeν permilAλφρεντ permilAντλερ τe κεντρικe σηmicroεOumlο notπως agraveναφέρει στe βιβλίο του laquo^H agraveτοmicroικc ψυχολογία στe σχολεOumlοraquo

72

στcν eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρων qταν laquoΓιατί οicirc ocircνθρωποι ccedilνειρεύονται χωρdς νa καταλαβαίνουν τa ugraveνειρά τους Γιατί δbν microπορεOuml νa acircξηγήσFη κάποιος τa ugraveνειρά του ΞυπνAumlτε microb τcν αeuroσθηση Σήmicroερα egraveνειρεύτηκα κάτι χαζό καd δbν microπορεOumlτε νa τe καταλάβετε καθόλου Δbν δίνετε σηmicroασία στa ugraveνειρά σας acircπειδc δbν microπορεOumlτε νa τa χρησιmicroοποιήσετεraquo ^O permilAντλερ acircπίσης θεωρεOuml notτι δbν bullπάρχει καmicroιa umlδιαίτερη συνταγή microb τcν iumlποία θa microπορούσαmicroε νa acircξηγήσουmicroε notλα τa ugraveνειρα acircκτeς iν acircξαιρέσουmicroε τοfς γενικώτερους notρους δηλαδc τcν eumlνότητα τEacuteς ψυχικEacuteς ζωEacuteς καd τeν umlδιαίτερο συναισθηmicroατικe χαρακτEacuteρα τ΅ν ccedilνείρων Te ugraveνειρο σύmicroφωνα microb τeν permilAλφρεντ permilAντλερ εrναι πάντοτε leνα microέρος agraveπe τe laquoστfλraquo ζωEacuteς ^Yπάρχουν ocircνθρωποι οicirc iumlποOumlοι δbν microποροUumlν νa θυmicroηθοUumlν τa ugraveνειρά τους agraveλλa microποροUumlν agraveπe microόνοι τους νa φτειάξουν microερικa ugraveνειρα microb τc δηιουργική τους φαντασία neEνα ugraveνειρο oumlχει σκοπe νa προετοιmicroάσ Fη τeν δρόmicroο ποf iumlδηγεOuml στeν προσωπικe στόχο bullπεροχEacuteς τοUuml agraveτόmicroου ποf βλέπει τe ugraveνειρο Ta ugraveνειρα oumlχουν laquoπροφητικe χαρακτEacuteραraquo agraveπe τcν ocircποψη notτι γίνεται microιa διάγνωση notπως microπορεOuml νa κάν Fη καd leνας φυσιολογικeς ocircνθρωπος διάγνωση στeν ξύπνιο του γιa τe microέλλον ^Eποmicroένως τa ugraveνειρα θεωροUumlνται προφητικa microηνύmicroατα γιa microελλοντικa γεγονότα Στe ugraveνειρο κρύβεται microιa microισc agraveλήθεια ^O permilAλφρεντ permilAντλερ θεωρεOuml agraveκόmicroη notτι τa microέντιουmicro εrναι τσαρλατAumlνοι οicirc iumlποOumlοι δEacuteθεν eumlρmicroηνεύουν τe microέλλον Πολλbς φορbς τa ugraveνειρα acircκδηλώνονται microb πολλbς παραβολές Oicirc παραβολές agraveναφέρει iuml permilAλφρεντ permilAντλερ εrναι leνα agraveπe τa καλύτερα microέσα νa ξεγελάσ Fη κανεdς τeν eumlαυτό του καd τοfς ocircλλους neOταν leνας ocircνθρωπος καταλάβFη πgς δbν microπορεOuml νa microAumlς πείσ Fη microb τc λογική τότε χρησιmicroοποιεOuml παραβολές ^O permilAντλερ θεωρεOuml notτι τe νa χρησιmicroοποιFEacute κανεdς παραβολbς εrναι microιa αeacuteταπάτη Oicirc ocircνθρωποι ποf δbν ccedilνειρεύονται εrναι αeacuteτοί ποf δbν θέλουν νa αeacuteταπατηθοUumlν Bρίσκονται συνέχεια σb κίνηση καd εrναι πολf λογικοί ^O permilAντλερ δbν πιστεύει notτι ccedilνειρευόmicroαστε πάντοτε agraveλλa θεωρεOuml πgς bullπάρχουν τόσο ocircνθρωποι ποf δbν ccedilνειρεύονται ποτέ τους notσο καd ocircνθρωποι ποf ccedilνειρεύονται καd ξεχνοUumlν τa ugraveνειρά τους

4 Oicirc βασικbς agraveρχbς τEacuteς Λογοθεραπείας microποροUumlν νa συνοψισθοUumlν στa πολf acircπιγραmicromicroατικa καd χαρακτηριστικa λόγια τοUuml Φάmicroπρυ

73

α Kάθε πραγmicroατικότητα oumlχει νόηmicroα (λόγο) ^H ζωc ποτb δbν παύει νa oumlχFη νόηmicroα γιa τeν καθένα β Te νόηmicroα εrναι πολf συγκεκριmicroένο καd microεταβάλλεται agraveπe ocircτοmicroο σb ocircτοmicroο καd γιa κάθε ocircτοmicroο agraveπe στιγmicroc σb στιγmicroή γ Kάθε ocircτοmicroο εrναι microοναδικό καd trade ζωc τοUuml καθενeς περιλαmicroβάνει microιa σειρa agraveπe microοναδικbς bullποχρεώσεις ποf πρέπει νa τdς agraveνακαλύψFη καd ν agraveνταποκριθFEacute σ αeacuteτές δ EκεOumlνο ποf δίνει νόηmicroα εrναι trade oumlρευνα γιa τdς συγκεκριmicroένες bullποχρεώσεις τοUuml καθενeς καd trade agraveνταπόκρισή του σ αeacuteτές ε ^H εeacuteτυχία trade icircκανοποίηση καd trade ψυχικc γαλήνη εrναι ecircπλ΅ς δευτερογενEacute acircπακόλουθα αeacuteτEacuteς τEacuteς oumlρευνας ^O Bίκτωρ Φρaνκλ προσπαθεOuml νa eumlρmicroηνεύσ Fη καd agraveναλύσ Fη τa ugraveνειρα bullπαρξιακά σb agraveντίθεση microb τeν Φρόυντ ποf εumlσάγει microιa κλασσικc eumlρmicroηνεία στa ugraveνειρα microb βάση τοfς acircλεύθερους συνειρmicroούς Te oumlνστικτο τEacuteς αeacuteτοσυντήρησης notπως φαίνεται καd agraveποδεικνύεται καd στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως εrναι πολf πιe umlσχυρe agraveπe τe λεγόmicroενο laquoγενετήσιο oumlνστικτοraquo ^H πεOumlνα καd γενικa notλες οicirc κακουχίες ποf περνοUumlν στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως agraveντικατοπτρίζονται τe βράδυ στa ugraveνειρα τ΅ν κρατουmicroένων Aντίθετα τe γενετήσιο oumlνστικτο καd γενικa οicirc iumlρmicroές ποf καθορίζονται agraveπe τc λέξη laquolibidoraquo στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως acircκmicroηδενίζονται καd σχεδeν acircξαφανίζονται agraveφοUuml δbν icircκανοποιοUumlνται κiν οicirc agraveπαραίτητες βιολογικbς agraveνάγκες γιa νa microπορέσFη νa ζήσFη καd acircπιβιώσ Fη ccedilργανικa iuml ocircνθρωπος Πολλa agraveπe τa ugraveνειρα ποf βλέπει iuml ocircνθρωπος φανερώνουν τcν κρυmicromicroένη θρησκευτικότητά του agraveφοUuml γενικa iuml ocircνθρωπος προσπαθεOuml acircπίmicroονα νa κρύβFη τc θρησκευτικότητα ποf ζFEacute καd αumlσθάνεται κάτω agraveπe τe κάλυmicromicroα τEacuteς acircντροπEacuteς Tέλος πολλa agraveπe τa ugraveνειρα φανερώνουν notτι ocircνθρωποι οicirc iumlποOumlοι φαινοmicroενικa microbν qσαν δεδηλωmicroένοι ocircθεοι στcν πραγmicroατικότητα καd microέσα στe βάθος τEacuteς ψυχEacuteς τους qσαν βαθιa θρησκευόmicroενοι ecircπλa δbν εrχαν agraveνακαλύψει τc θρησκευτικότητα microέσα τους j τcν κάλυπταν microb τe oumlνδυmicroα τEacuteς ντροπEacuteς

75

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

ΤΑ ΟΝΕΙΡΑ ΑΠΟ ΧΥΦΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΑΠΟΧΗ

Φρήστου Βάντσου

Ὁμότιμου καθηγητῆ ΑΠΘ

Αacute Τὰ ὄλεηξα ἀπὸ ςπρνινγηθὴ ἄπνςε

Ὅζν θαὶ ἂλ ηὰ ὄλεηξα θαίλνληαλ παξάδνμα θαὶ πεξίεξγα ζηνὺο ἀλζξώπνπο

ἀπὸ θαηαβνιῆο θόζκνπ ὅκσο πάληνηε θηλνῦζαλ ηὴλ πεξηέξγεηα θαὶ ηὸ ἐλδηαθέξνλ

ηνῦ ἀλζξώπνπ Καὶ ηὸ πηὸ πεξίεξγν εἶλαη ὅηη βιέπνπκε ὄλεηξα ἐλῶ θνηκόκαζηε

Μόλν πνὺ ηὰ ὄλεηξα ηὰ βιέπνπκε ὅηαλ θνηκνύκαζηε ὕπλνλ ἐιαθξύ Σηὰ ὄλεηξα

βιέπνπκε πνιιὲο θνξὲο παξάμελα πξάγκαηα πνὺ πνηὲ δὲλ ζθεθζήθακε Μεξηθὲο

θνξὲο βιέπνπκε θαὶ ἐθηάιηεο πνὺ κᾶο μππλνῦλ Σηὰ ὄλεηξα ἐπηθξαηνῦλ ὀπηηθὲο θαὶ

ἀθνπζηθὲο παξαζηάζεηο Αὐηὸ ζεκαίλεη ὅηη ὁ ἄλζξσπνο ρξεζηκνπνηεῖ ηὰ ἐθθξαζηηθὰ

κέζα ἐκπεηξίαο πνὺ ἔρεη Λέγεηαη ὅηη νἱ ηπθινί πνὺ δὲλ ἔρνπλ ἐκπεηξία ὁξάζεσο δὲλ

βιέπνπλ ὄλεηξα Χαξαθηεξηζηηθὸ εἶλαη ὅηη νἱ παξαζηάζεηο πνὺ βιέπνπκε ζηὰ ὄλεηξα

δηαθέξνπλ ἀξθεηὰ ἀπὸ ηὴλ πξαγκαηηθόηεηα Καὶ αὐηό γηαηί ηὰ ὄλεηξα ἔρνπλ

ζπκβνιηθὸ ραξαθηήξα Σηὴλ Ἁγία Γξαθή θαὶ ἰδηαίηεξα ζηὴλ Παιαηὰ Γηαζήθε

γίλεηαη πνιὺο ιόγνο γηὰ ηὰ ὄλεηξα θαὶ ηὸλ ζπκβνιηζκό ηνπο ὅπσο ζὰ δνῦκε

θαησηέξσ

Πξῶηνο πνὺ ἀζρνιήζεθε ζπζηεκαηηθὰ κὲ ηὰ ὄλεηξα ἀπὸ ςπρνινγηθὴ ἄπνςε

εἶλαη ὁ Σίγθκνπλη Φξόπλη Γελλήζεθε ζηὴλ Αὐζηξία ηὸ 1856 Σπνύδαζε ζηὴ Βηέλλε

ἰαηξηθή Φαίλεηαη ὅηη ἦηαλ ἐξεπλεηηθὸ κπαιό Ὅηαλ πιεξνθνξήζεθε ὅηη ζηὸ Παξίζη

ὁ Σαξγθῶ θαὶ ἄιινη ζεξάπεπαλ ἀλζξώπνπο κὲ ςπρνινγηθὰ πξνβιήκαηα κὲ ηὴ κέζνδν

ηνῦ ὑπλσηηζκνῦ ἔζπεπζε λὰ πάγεη ζηὴλ πόιε αὐηὴ θαὶ λὰ ἔρεη πξνζσπηθὴ ἐκπεηξία

ηνπ γεγνλόηνο Πξάγκαηη κὲ ηὴ κέζνδν ηνῦ ὑπλσηηζκνῦ ὁ ἀζζελὴο ράλεη ηὶο

αἰζζήζεηο ηνπ κὲ ηὴλ πξαγκαηηθόηεηα θαὶ ὑπαθνύεη ζηὰ θειεύζκαηα ηνῦ ὑπλσηηζηῆ

ηνπ ρσξὶο πξνζσπηθὴ θξίζε Ἔηζη ἀπαληᾶ ζὲ ἐξσηήζεηο ηνῦ δηδαζθάινπ ηνπ θαὶ

ιέγεη πξάγκαηα πξνζσπηθὲο ἐκπεηξίεο ηὰ ὁπνῖα δὲλ ζὰ ηὰ ἔιεγε πνηέ ἂλ ἦηαλ

μύπληνο Τὸ ἀπνηέιεζκα ἦηαλ ὅηη ζεξαπεπόηαλ ἀπὸ ςπρνινγηθὰ πξνβιήκαηα πνὺ

εἶρε Τὸ γεγνλὸο αὐηὸ ἔθακε ἰδηαίηεξε ἐληύπσζε ζηὸλ Φξόπλη ὁ ὁπνῖνο θαηέιεμε ζηὸ

ζπκπέξαζκα ὅηη ἐπηζπκίεο ἠ θόβνη πνὺ δὲλ ἐλαξκνλίδνληαη κὲ ηὶο θνηλσληθὲο

ἀπαηηήζεηο ἀπσζνῦληαη ζηὸ ἀζπλείδεην γίλνληαη ἀλεμέιεγθηεο θαὶ δεκηνπξγνῦλ

ςπρώζεηο θαὶ λεπξώζεηο ζηὸλ ἀζζελῆ ρσξὶο ὁ ἴδηνο λὰ ἔρεη πξνζσπηθὴ ἐπίγλσζε ηῶλ

αἰηίσλ πνὺ ηὶο δεκηνύξγεζαλ Τὸ γεγνλὸο ὅηη δὲλ ὑπάξρεη πξνζσπηθὴ θξίζε ηὸ

βιέπνπκε ὅηαλ ὁ ὑπλσηηζκέλνο ἀζζελὴο θάλεη δηάινγν κὲ ηὸλ γηαηξό ηνπ θαὶ ιέγεη

δηάθνξα πξάγκαηα Καζὼο αὐηὸ ἐπηθέξεη ηὴ ζεξαπεία ηνῦ ἀζζελνῦο ὁ Φξόπλη

ὁδεγήζεθε ζηὸ ἀζπλείδεην ζηὸ γεγνλὸο ηῆο δηάθξηζεο κεηαμὺ ζπλεηδεηῶλ θαὶ

ἀζπλεηδήησλ πξάμεσλ

πεηδὴ ὅκσο ὁ ὑπλσηηζκὸο κπνξνῦζε λὰ δεκηνπξγήζεη πξνβιήκαηα ζηὸλ

ἀζζελῆ ἐὰλ ὁ ὑπλσηηζζεὶο κεηὰ ηὸλ ὑπλσηηζκὸ δὲλ ἐπαλέιζεη πιήξσο ζηὴλ πξνηέξα

76

θαηάζηαζε ὁ Φξόπλη ἐγθαηαιείπεη ηὴ κέζνδν αὐηή Ἀλαθάιπςε ὅκσο ηὴλ

ςπραλάιπζε Ὁ Φξόπλη δηεπίζησζε ὅηη ηὰ ὄλεηξα δὲλ εἶλαη ἄζρεηα κὲ ηὰ βηώκαηα ηνῦ

ἀλζξώπνπ θαὶ κάιηζηα αὐηά πνὺ εἶλαη ζιηβεξὰ θαὶ ηὰ ὁπνῖα ὁ ἀζζελὴο δὲλ ζέιεη θἂλ

λὰ ζπκᾶηαη Τὰ βηώκαηα αὐηὰ ηὰ ἀπσζεῖ ὁ ἀζζελὴο ζηὸ ἀζπλείδεηό ηνπ Τὸ ζιηβεξὸ

γεγνλόο ηὸ ὁπνῖν δὲλ ζπκᾶηαη δὲλ ζεκαίλεη ὅηη ἔρεη ἐθιέηςεη Ἀληίζεηα ἐπεηδὴ κέλεη

ζηὸ ἀζπλείδεην ἀλεμέιεγθην δξᾶ θαὶ θηλεῖηαη ἐθεῖ θαὶ δεκηνπξγεῖ ηεξάζηηα

πξνβιήκαηα Ὁ ἀζζελὴο ζηὸλ ὕπλν ηνπ βιέπεη ὄλεηξα πνὺ ηὸλ ἐλνρινῦλ κὲ ηξόπν

ζπκβνιηθό Ὁ δηάινγνο θαὶ ἀμηνπνίεζε ηῶλ ὀλείξσλ κέζσ ηῶλ ζπλεηξκῶλ

ὁδήγεζαλ ηὸλ Φξόπλη ζηὴλ ςπραλάιπζε πνὺ ἀπνηέιεζε ζηαζκὸ ζηὴ ζεξαπεία ηῶλ

ςπρηθῶλ παζήζεσλ

Ὁ δηάινγνο εἶλαη ἀπνθιεηζηηθὰ πξνζσπηθόο Ὁ Φξόπλη ἐθηὸο ἀπὸ ηὰ

πξνζσπηθὰ ζηνηρεῖα ηνῦ ἀζζελῆ θαὶ ηὸ πξόβιεκα πνὺ ηὸλ ἀπαζρνιεῖ ἐξσηᾶ θαὶ γηὰ

ηὰ ὄλεηξα πνὺ βιέπεη θαὶ ζέιεη ηὴλ πξνζσπηθὴ ἀληίιεςε ηνῦ ἀζζελῆ πνὺ δὲλ

θαίλεηαη λὰ ἔρεη ζρέζε κὲ ηὸ πξόβιεκά ηνπ Ὅκσο κὲ ηὴ ζπδήηεζε πνὺ θάλεη ὁ

Φξόπλη κὲ ηὸλ ἀζζελῆ γίλεηαη ἀλακόριεπζε ηνῦ ἀζπλεηδήηνπ θαὶ πξνβάιινπλ λέα

ζηνηρεῖα πάληνηε ζπκβνιηθά πνὺ ὁδεγνῦλ πξὸο ηὸ πξόβιεκα κὲ ηὸλ κεραληζκὸ ηῆο

ἀλάθιεζεο ἀπὸ ηὸ ἀζπλείδεην ζηὸ ζπλεηδεηὸ κέξνο ηνῦ ἀλζξώπνπ Ὅηαλ αὐηὸ

ἐπηηεπρζεῖ θαὶ ὁ ἀζζελὴο ἀλαγλσξίζεη ηὸ πξόβιεκά ηνπ ζεξαπεύεηαη

Ὁ Φξόπλη ἔγξαςε ἰδηαίηεξα βηβιία κὲ ηίηιν ηὴλ ἑξκελεία ηῶλ ὀλείξσλ

Γεγνλόηα πνὺ ἀπσζνῦληαη ζηὸ ἀζπλείδεην εἶλαη θπξίσο ζιηβεξὰ γεγνλόηα ηῆο δσῆο

ηνῦ ἀλζξώπνπ ηὰ ὁπνῖα ὁ ἀζζελὴο δὲλ ζέιεη λὰ ηὰ ζπκᾶηαη θαὶ ηὰ ἀπσζεῖ ζηὸ

ἀζπλείδεην Μεηαμύ ηῶλ πξνβιεκάησλ ηνῦ ἀλζξώπνπ εἶλαη θαὶ ηὰ ζεμνπαιηθά ηα

ὁπνῖα θαηὰ ηὸλ Φξόπλη εἶλαη θπξίαξρα Ἔηζη ὁ Φξόπλη ζπλάληεζε ηὴλ ἀληίδξαζε

ηῶλ ἰαηξῶλ θαὶ ηῆο ἐπνρῆο ηνπ θαὶ ὄρη κόλν νἱ ὁπνῖνη ηὸλ θαηαπνιέκεζαλ

ιπζζαιέα ρσξὶο ὅκσο λὰ ηὸλ θάκςνπλ Ὁ Φξόπλη ζπζηεκαηνπνίεζε ηὴλ ἐπηηπρία

ηνπ ηὴλ ὁπνία ὀλόκαζε Ψπρνινγία ηνῦ Βάζνπο (Tiefen psychologie) ἐπεηδὴ

θαηάθεξε λὰ εἰζρσξεῖ ζηὰ βάζε ηνῦ ἀζπλεηδήηνπ

Ὁ Κὰξι Γηνὺγθ ὑπῆξμε καζεηὴο ηνῦ Φξόπλη ὁ ὁπνῖνο πίζηεςε ζηὴ

ζπνπδαηόηεηα ηῆο ςπραλαιύζεσο θαὶ ηνῦ ξόινπ ηνῦ ἀζπλεηδήηνπ Πξνρώξεζε ὅκσο

παξαπέξα θαὶ δηεηύπσζε ηὴλ πεξὶ Anima θαὶ Animus ζεσξία ηνπ Γλσζηὸλ ὅηη ὁ

ἄλζξσπνο γελληέηαη ὡο ἄξζελ ἠ ζῆιπ Τὸ ἄξζελ δει ὁ ἄλδξαο ἔρεη ηὰ

ραξαθηεξηζηηθὰ ηνῦ θύινπ ηνπ πνὺ ὁ Γηνὺγθ ηὰ ὀλνκάδεη Animus Καὶ γπλαίθα

ἔρεη ηὰ ραξαθηεξηζηηθά ηνπ θύινπ ηεο πνὺ ὁ Γηνὺγθ ηὰ ὀλνκάδεη Anima

Χαξαθηεξηζηηθὸ εἶλαη θαηὰ ηὸλ Γηνύγθ ὅηη θαλέλαο ἄλδξαο δὲλ εἶλαη ἀπνιύησο

Animus ἀιιὰ θξύβεη κέζα ηνπ ζηὸ ἀζπλείδεηό ηνπ θάπνηα ζηνηρεῖα γπλαηθεῖα δει

Anima Καὶ θακκηὰ γπλαίθα δὲλ εἶλαη ἀπνιύησο Anima ἀιιὰ θξύβεη ζηὸ ἀζπλείδεηό

ηεο θάπνηα ζηνηρεῖα ἀλδξηθὰ Animus Αὐηὰ ηὰ ζηνηρεῖα εἶλαη πνὺ δεκηνπξγνῦλ ηὴλ

ἕιμε κεηαμύ ησλ δύν θύισλ θαὶ ηείλνπλ ζηὴλ ὁινθιήξσζε θαὶ δηαηώληζε ηνῦ εἴδνπο

Κάηη παξόκνην ὅκσο ιέγεη θαὶ ὁ ἱ Χξπζόζηνκνο ἀλαθεξόκελνο ζηὴ δηήγεζε

ηῆο Βίβινπ ὅπνπ γίλεηαη ιόγνο ὅηη ὁ Θεὸο εἶδε ὅηη laquoνὐ θαιὸλ εἶλαη ηὸλ ἄλζξσπνλ

κόλνλraquo laquoὝπλσζε ηὸλ Ἀδὰκ θαὶ ιαβὼλ κίαλ ηῶλ πιεπξῶλ αὐηνῦ ᾠθνδόκεζελ εἰο

77

γπλαῖθαraquo Ὅηαλ μύπλεζε ὁ Ἀδὰκ θαὶ εἶδε ηὴ γπλαίθα ηνπ ηὴλ Δὔα εἶπε laquoηνῦην λῦλ

ὀζηνῦλ ἐθ ηῶλ ὀζηέσλ κνπ θαὶ ζὰξμ ἐθ ηῆο ζαξθόο κνπraquo Καὶ ὁ ἱ Χξπζόζηνκνο

ἀλαθεξόκελνο ζηὴ θξάζε αὐηή ιέγεη laquoἐπνίεζελ ἐμ ἑλὸο ἕλα θαὶ πάιηλ ηνὺο δύν

ηνύηνπο ἕλα πνηήζαο νὕησ πνηεῖ ἕλαraquo Καὶ πξνζζέηεη laquoἀλὴξ γὰξ θαὶ γπλὴ νὔθ εἰζηλ

ἄλζξσπνη δύν ἄιι᾽ ἄλζξσπνο εἷο θαὶ ὥζπεξ κίηνκα δύν εἰζὶλraquo Οἱ ζθέςεηο αὐηὲο

ηνῦ ἱ Χξπζπζηόκνπ πνὺ γξάθεθαλ ηὸλ Γ΄ αἰῶλα πξνζεγγίδνπλ ηὶο ἀπόςεηο ηνῦ

Γηνύγθ πνὺ ὁδεγνῦλ ζηὴλ ἕιμε ηῶλ δύν θύισλ θαὶ ζηὸλ γάκν

Καὶ ὁ Ἀληιεξ ὑπῆξμε καζεηὴο ηνῦ Φξόπλη θαὶ ζπλεξγάηεο ηνῦ Γηνύγθ θαὶ

πίζηεπε θαὶ αὐηὸο ζηὸλ ζπνπδαῖν ξόιν ηνῦ ἀζπλεηδήηνπ δηαπίζησζε ὅκσο ηὸλ ξόιν

ηῆο θνηλσληθόηεηνο ηνῦ ἀλζξώπνπ ζηὴ δηακόξθσζε ηνῦ πξνζσπηθόηεηνο Ὁ θάζε

ἄλζξσπνο ιέγεη ὁ Ἄληιεξ γελληέηαη θνηλσληθόο θαὶ ἔρεη ἀπόιπηε ἀλάγθε ηῆο

θνηλσληθόηεηνο ηνῦ ζπλαλζξώπνπ ἀπὸ ηὴ ζηηγκή πνὺ γελληέηαη κέρξη ηὸλ ζάλαηό

ηνπ Ἡ γέλλεζε θαὶ ὁ ζειαζκόο ἀγθαιηὰ ηῆο κεηέξαο θαὶ ὄρη κόλν θαὶ ἀγάπε

ηνῦ παηέξα θαὶ ἐλδερνκέλσο ηῆο γηαγηᾶο θαὶ ηνῦ παππνῦ ὅπσο θαὶ ηῶλ ἀδειθῶλ ἐὰλ

ὑπάξρνπλ θαὶ ὅισλ ηῶλ ζπγγελῶλ θαὶ γεηηόλσλ ὅπσο θαὶ ἀξγόηεξα ηῶλ δαζθάισλ

εἶλαη ἀλεθηίκεηε Μόλνο ηνπ ὁ ἄλζξσπνο ρσξὶο θνηλσληθόηεηα δὲλ κπνξεῖ λὰ δήζεη

Καὶ αὐηό γηαηί εἶλαη ηὸ ηειεηόηεξν πιάζκα ζηὸλ θόζκν κὲ ηὴλ ἀηειέζηεξε γέλλεζε

Ἕλα ἀπὸ ηὰ ἀηειέζηεξα πιάζκαηα ζηὸλ θόζκν εἶλαη ηὸ ςάξη Τὸ ςάξη ὅηαλ γελλᾷ ηὰ

αὐγά ηνπ ἀπὸ ηὸ ἔλζηηθηό ηνπ ηὰ ρώλεη κέζα ζηὴλ ἄκκν Αὐηὰ ἀπὸ κόλα ηνπο ζὰ

γίλνπλ ςαξάθηα θαὶ πνιιὰ ἀπὸ αὐηὰ ιεία ζηὰ ἄιια ςάξηα ἀθόκε θαὶ ηῆο κεηέξαο

ηνπο πνὺ δὲλ ηὰ γλσξίδεη Τὸ γεγνλὸο ὅηη θάζε ςάξη γελλᾶ πνιιὰ αὐγὰ ὁδεγεῖ ζηὴλ

ἐπηβίσζή ηνπο θαὶ κάιηζηα ζηὸλ ἄθζνλν πνιιαπιαζηαζκὸ θαὶ ηὴ κὴ ἐμαθάληζή ηνπο

Αὐγὰ γελλᾶ θαὶ θόηα ὄρη ὅκσο ηόζν πνιιά ηὰ ὁπνῖα ἐπῳάδεη θαὶ πξνζηαηεύεη

θάησ ἀπὸ ηὰ θηεξά ηεο

κπεδώλνπκε ηὴλ θνηλσληθόηεηα ηνῦ ἀλζξώπνπ κὲ ἕλα παξάδεηγκα ἀπὸ ηὴ

ἱζηνξία ηὸ ὁπνῖν παξαζέηνπκε (Βι Χξ Βάληζνπ Θέκαηα Πνηκαληηθῆο Ψπρνινγίαο

ηόκ Α΄ Θεζζαινλίθε 2002 ζ 110) Καηὰ ηὸλ ΙΘ΄ αἰῶλα Φξεηδεξίθνο ὁ Β΄ πνὺ

ἀζρνιεῖην κὲ παηδαγσγηθὰ ζέκαηα ζέιεζε λὰ δηαπηζηώζεη ἂλ ὁκηιία ζηὸλ ἄλζξσπν

εἶλαη ἔκθπηε ἠ ἐπίθηεηε ἂλ δει δὲλ κηιήζνπκε θαζόινπ ζ΄ ἕλα παηδὶ ἀπὸ ηὴ

γέλλεζή ηνπ ἀπὸ κόλν ηνπ ζὰ κπνξέζεη λὰ κηιήζεη ἠ ὄρη Μὲ ἄιια ιόγηα ἂλ ὁκηιία

ζηὸλ ἄλζξσπν εἶλαη ἔκθπηε ἠ ἐπίθηεηε Ἔηζη ἔθαλε ηὸ ἑμῆο πείξακα Σὰλ Κάηδεξ πνὺ

ἦηαλ θαὶ εἶρε ρξήκαηα ἔθηηζε ἕλα ἵδξπκα ηύπνπ ὀξθαλνηξνθείνπ θαὶ ηνπνζέηεζε

ἐθεῖ ἑπηὰ παηδηὰ ἔθζεηα ἀπὸ αὐηὰ δει πνὺ γελληῶληαη ἐθηὸο γάκνπ θαὶ ζπλήζσο

νὔηε κάλα ηὰ ζέιεη Τνπνζέηεζε ζηὸ ἵδξπκα ἑπηὰ λνζνθόκεο κία γηὰ θάζε παηδί

θαὶ ἔδσζε ηὴλ ἐληνιὴ ηὰ παηδηὰ λὰ ἔρνπλ ἄξηζηε ηξνθή ζέξκαλζε θαζαξηόηεηα θαὶ

ὅηη ἄιιν Πξνζνρὴ ὅκσο κὴλ ηπρὸλ θαὶ ηνὺο ὁκηιήζεη θαλεὶο Καὶ θπζηθὰ νἱ

λνζνθόκεο ἀπὸ θόβν κὴλ ηνὺο μεθύγεη ιέμε νὔηε ηὰ ράτδεπαλ Τὸ ἀπνηέιεζκα

θξηθηαζηηθό Καὶ ηὰ ἑπηὰ παηδηὰ κεηὰ ἀπὸ ἕμη κῆλεο πέζαλαλ ηὸ ἕλα κεηὰ ηὸ ἄιιν

(Βι H Remplein Die seelische Entwicklung des Menschen im Kindes- und

Jugendalter Munchen-Basel 1966 ζ129 Αὐηὸ δείρλεη πόζν ζπνπδαία εἶλαη

θνηλσληθόηεηα ηνῦ ἀλζξώπνπ θαὶ πῶο ἀπὸ ηὴ θύζε ηνπ ὁ ἄλζξσπνο ὁκηιεῖ θαὶ ζηὸ

κόιηο γελλεζὲλ βξέθνο Σπκπέξαζκα ὁ ἄλζξσπνο εἶλαη θύζεη θνηλσληθόο Καὶ

78

θνηλσλία ηνπ εἶλαη ζπλεδεδεκέλε κὲ ηὸ ζπλάλζξσπν ἀιιὰ θαὶ κὲ ηὸλ Θεό Χσξὶο ηὴλ

θνηλσληθόηεηα δὲλ κπνξεῖ λὰ δήζεη ζσκαηηθὰ θαὶ πλεπκαηηθά Καὶ ρσξὶο ηὴλ

ἐθπαίδεπζε γηὰ λὰ κλεκνλεύζνπκε ἕλα ἄιιν ζπνπδαῖν παξάγνληα θνηλσληθόηεηαο

δὲλ κπνξεῖ λὰ ἀλαπηπρζεῖ λνεηηθά Ἄξα ηὸ laquoνὐ θαιὸλ εἶλαη ηὸλ ἄλζξσπνλ κόλνλraquo

πνὺ ιέγεη ὁ Θεὸο γηὰ ηὸλ Ἀδὰκ πξὶλ ἀπὸ ηὴ πιάζε ηῆο Δὕαο ζηὴλ Ἁγία Γξαθή εἶλαη

ἀςεπδὴο κάξηπξαο ηῆο θνηλσληθόηεηνο ηνῦ ἀλζξώπνπ Ἀθόκε θαὶ ζηὰ ὄλεηξά ηνπ ὁ

ἄλζξσπνο βιέπεη θαὶ ζπλνκηιεῖ κὲ ἄιινπο ἀλζξώπνπο Καὶ ηὸ ἀζπλείδεηό ηνπ δει

ἐθθξάδεηαη θνηλσληθά ὅπσο θαὶ ζπλείδεζε ηνπ ζ᾽ ὅιεο ηὶο ἐθθάλζεηο ηῆο δσῆο

Βacute Τὰ ὄλεηξα ἀπὸ ζενινγηθὴ ἄπνςε

Γηὰ ηὰ ὄλεηξα γίλεηαη πνιὺο ιόγνο ζηὴλ Ἁγία Γξαθὴ κὲ θύξην πξόζσπν ηὸλ

Ἰσζὴθ ηὸλ Πάγθαιν γπηὸ ηνῦ Παηξηάξρε Ἰαθώβ ηὸλ ὁπνῖν θθιεζία καο

θαηέηαμε ζηὴ ρνξεία ηῶλ Ἁγίσλ θαὶ ηειεῖηαη κλήκε ηνπ κὲ ηὴλ ἔλαξμε ηῆο Μ

βδνκάδνο δει ζηνὺο πξώηνπο Νπκθίνπο ηὸ βξάδπ ηῆο Κπξηαθῆο ησλ Βαΐσλ ὄρη

βέβαηα ἄκεζα γηὰ ηὰ ὄλεηξα πνὺ εἶδε ἀιιὰ γηὰ ηὴλ ἁγλόηεηά ηνπ laquoἈιι᾽ αὐηὸο

θαηαιηπὼλ ηὸλ ρηηῶλα ἔθπγε ηὴλ ἁκαξηίαλ θαὶ γπκλὸο νὐθ ᾐζρύλεην ὡο νἱ

πξσηόπιαζηνη πξὸ ηῆο παξαθνῆοraquo Ἔηζη ςάιινκελ ηὴ Μ βδνκάδα γηὰ λὰ

πξνζζέζνπκε laquoαὐηνῦ ηαῖο ἱθεζίαηο Χξηζηὲ ὁ Θεόο ἐιέεζνλ κᾶοraquo

Ὡο γλσζηόλ ὁ Ἰσζὴθ πέξαζε ζηὴλ ἱεξὰ ἱζηνξία γηὰ ηὰ ὄλεηξα πνὺ εἶδε αὐηὸο

γηὰ ηὸλ ἑαπηόλ ηνπ θαὶ ηὰ ἀδέιθηα ηνπ θαὶ ηνὺο γνλεῖο ηνπ θαὶ θπξίσο γηὰ ηὰ ὄλεηξα

πνὺ εἶδε ὁ Φαξαώ θαὶ ἑξκήλεπζε ὁ ἴδηνο θαὶ ἔγηλε ἄξρσλ ηῆο Αἰγύπηνπ θαὶ ἔζσζε

ηὴλ νἰθνγέλεηά ηνπ ἀπὸ ηὴλ πεῖλα

Ὁ Ἰσζὴθ εἶλαη ὁ ἑλδέθαηνο γπηὸο ηνῦ Παηξηάξρνπ Ἰαθώβ ηὸλ ὁπνῖνλ

ἀγαπνῦζε πνιὺ ὁ παηέξαο ηνπ θαὶ ηὸλ δήιεπαλ ηὰ ἀδέιθηα ηνπ Ὅηαλ κάιηζηα ὁ ἴδηνο

εἶδε δύν ὄλεηξα θαὶ ηὰ δηεγήζεθε ζηὸλ παηέξα ηνπ θαὶ ζηὰ ἀδέιθηα ηνπ κὲ

πεξηερόκελν ὅηη αὐηὸο ζὰ βαζηιεύζεη θαὶ αὐηνὶ ζὰ πέζνπλ λὰ ηὸλ πξνζθπλήζνπλ

ηόηε αὐηνὶ ηὸλ δήιεπζαλ θαὶ ζέιεζαλ λὰ ηὸλ θνλεύζνπλ Σπγθεθξηκέλα εἶδε ὅηη ἦζαλ

ζηνὺο ἀγξνύο θαὶ ζέξηζαλ θαὶ ἔθακαλ δεκάηηα Τὸ δηθό ηνπ ηὸ δεκάηη ζηάζεθε ὄξζην

θαὶ ηὰ δεκάηηα ηῶλ ἀδειθῶλ ηνπ ἔπεζαλ θαὶ πξνζθύλεζαλ ηὸ δηθό ηνπ Δἶδε ἐπίζεο

θαὶ δεύηεξν ὄλεηξν θαηὰ ηὸ ὁπνῖν ὁ ἥιηνο ζειήλε θαὶ ἕλδεθα ἄζηξα ἔπεζαλ θαὶ

πξνζθύλεζλ ηὸ δηθό ηνπ ἄζηξν Ὅηαλ ἄθνπζε ηὸ ὄλεηξν αὐηὸ ὁ παηέξαο ηνπ

δηεξσηήζεθε ιέγσλ ηί εἶλαη αὐηά παηδί κνπ κήπσο κεηέξα ζνπ θαὶ ἐγὼ θαὶ ηὰ

ἀδέιθηα ζνπ ζὰ πέζνπκε λὰ ζὲ πξνζθπλήζνπκε Τὰ ἀδέιθηα ηνπ ηὸλ δήιεπζαλ θαί

ἐλῷ ηνὺο πήγαηλε θαγεηὸ ζηνὺο ἀγξνύο πνὺ δνύιεπαλ ζθέθζεθαλ λὰ ηὸλ

ζθνηώζνπλ θαὶ λὰ πνῦλ ζηὸλ παηέξα ηνπο ὅηη ηὸλ ἔθαγαλ ηὰ ἄγξηα ζεξία Τειηθὰ

ἐπηθξάηεζε ἄπνςε λὰ ηὸλ πνπιήζνπλ ζηνὺο ἐκπόξνπο πνὺ πήγαηλαλ ζηὴλ Αἴγππην

θαὶ ζηὸλ παηέξα ηνπ εἶπαλ ὅηη ηὸλ ἔθαγαλ ηὰ ἄγξηα ζεξία θαὶ ὁ παηέξαο ηνπ ηὸλ

ἔθιαπζε πηθξῶο

Ὁ Ἰσζὴθ πνπιήζεθε ζηὴλ Αἴγππην ζηὸλ Πεηεθξῆ ηνῦ ὁπνίνπ γπλαίθα

ζέιεζε λὰ ἔρεη ζρέζεηο καδί ηνπ γηαηί ἦηαλ πνιὺ ὄκνξθνο Αὐηὸο ὅκσο ὅπσο ιέγεη ὁ

ὑκλῳδὸο ηνῦ Νπκθίνπ laquoθαηαιηπὼλ ηὸλ ρηηῶλα ἔθπγε ηὴλ ἁκαξηίαλ θαὶ γπκλὸο νὐθ

79

ᾐζρύλεην ὡο νἱ πξσηόπιαζηνη πξὸ ηῆο παξαθνῆοraquo Ὁ Πεηεθξῆο παξ᾽ ὅηη δὲλ

πίζηεπζε ζηὴ γπλαῖθά ηνπ ὅκσο ἔζηεηιε ηὸλ Ἰσζὴθ ζηὴ θπιαθή Ἄλζξσπν ζσζηό

πνὺ ηὸλ πξνζηαηεύεη ὁ Θεόο ὄρη κόλν δὲλ ἀθίλεη λὰ ραζεῖ ἀιιὰ ηὸλ ὁδεγεῖ θαὶ ζὲ

κεγάιν ἀμίσκα Καὶ ζηὴλ πεξίπησζε αὐηὴ κέζσ ὀλείξσλ πνὺ εἶδαλ δπὸ

ζπκθπιαθηζκέλνη ηνπ ηὰ ὁπνῖα πξαγκαηνπνηήζεθαλ ἀθξηβῶο ὅπσο ηὰ ἐμήγεζε

Ὅηαλ θαὶ ὁ ἴδηνο ὁ Φαξαὼ εἶδε ηὰ πεξίθεκα δύν ὄλεηξα λὰ βγαίλνπλ ἀπὸ ηὸλ Νεῖιν

ἑπηὰ παρὲο ἀγειάδεο θαὶ ἔπεηηα ἑπηὰ ἰζρλέο νἱ ὁπνῖεο θαηαπίλνπλ ηὶο παρέο θαὶ

ἔπεηηα ἑπηὰ παρηὰ ζηάρπα θαὶ ἀθνινύζσο ηὰ ἑπηὰ ἰζρλά ηα ὁπνῖα θαηαπίλνπλ ηὰ

παρηά θαὶ θαλεὶο δὲλ κπόξεζε λὰ ηὰ ἐμεγήζεη ὁ Ἰσζὴθ ἔδσζε ηὶο ζσζηὲο πεηζηηθὲο

ἐμεγήζεηο Δἶπε ζηὸλ Φαξαὼ ὅηη ζὰ ἔιζνπλ ἑπηὰ πινύζηα ρξόληα κὲ πνιιὰ

εἰζνδήκαηα θαὶ ζὰ ἀθνινπζήζνπλ ἑπηὰ ρξόληα πείλαο Σπκβνύιεπζε κάιηζηα ηὸλ

Φαξαὼ λὰ θάλεη ἀπνζῆθεο ζηὰ ρξόληα ηῆο εὐθνξίαο γηὰ λὰ κὴ πεηλάζνπλ ηὰ ρξόληα

ηῆο δπζηπρίαο Ὁ Φαξαώ πνὺ ἐλζνπζηάζηεθε ἀπὸ ηὶο ἐμεγήζεηο ἔθακε ηὸλ Ἰσζὴθ

δεύηεξν ἄξρνληα ηῆο Αἰγύπηνπ

Ἡ πεῖλα ὅκσο ἔθηαζε ὡο ηὴλ Παιαηζηίλε θαὶ ὁ Παηξηάξρεο Ἰαθὼβ ἔζηεηιε ηὰ

παηδηά ηνπ ζηὴλ Αἴγππην γηὰ λὰ ἀγνξάζνπλ ζηηάξη Ἔηζη ηὰ ἀδέιθηα ηνπ ἔπεζαλ θαὶ

πξνζθύλεζαλ ηὸλ ἀδειθό ηνπο θαὶ ἀξγόηεξα θαὶ ὁ παηέξαο ηνπ θαὶ κὲ αὐηὸ ηὸλ

ηξόπν πξαγκαηνπνηήζεθαλ ηὰ ὄλεηξα ηνῦ Ἰσζὴθ ηνῦ Παγθάινπ

Ἡ θθιεζία καο ηηκᾷ θαὶ πξνβάιιεη ηὴλ ἁγλόηεηα ηνῦ Ἰσζήθ ὡο πξόηππν

πξὸο κίκεζε Πξνβάιιεη ὅκσο θαὶ ὡο πξόηππν κεηαλνίαο ηὴλ πόξλε πνὺ κεηαλνεῖ

θαὶ ἀιείθεη ηὰ πόδηα ηνῦ Ἰεζνῦ ὅπσο θαὶ ηὸλ ιεζηή πνὺ κεηαλνεῖ θαὶ ιέγεη ζηὸλ

Ἰεζνῦ ηὸ laquoκλήζζεηί κνπ ἐλ ηῇ βαζηιείᾳ Σνπraquo

Ὅια αὐηὰ δειώλνπλ ὅηη ὁ Παλάγαζνο Θεὸο ἀκείβεη ηνὺο θαινὺο ἀλζξώπνπο

θαὶ αὐηνύο πνὺ κεηαλννῦλ κὲ πνιινὺο θαὶ πνηθίινπο ηξόπνπο ἀθόκε θαὶ κὲ ὄλεηξα

ὅπσο εἶδε ὁ Ἰσζήθ θαὶ θθιεζία καο ηὸλ θαηαηάζζεη κεηαμύ ησλ ἁγίσλ ὡο

πξόηππν ἁγλόηεηνο

6

7

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Aπe microικρeς microοUuml ocircρεσε νa microελετ΅ τοfς agraveνθρώπους νa παρατηρ΅ τdς κινήσεις τe βλέmicromicroα τa λόγια καd γενικa τcν notλη συmicroπεριφορά τους Aπe τa acircξωτερικa φαινόmicroενα πίστευα καd πιστεύω notτι microπορεOuml κανεdς νa διίδFη τeν acircσωτερικe κόσmicroο τοUuml συνανθρώπου του permilIσως καd microb αeacuteτe τeν τρόπο νa microπορFEacute νa τeν βοηθήσ Fη καλύτερα Πάντοτε πιστεύω acircπίσης notτι iuml Θεeς microεριmicroν divideAuml γιa τeν κάθε ocircνθρωπο ξεχωριστά trade οumlκονοmicroία τοUuml ΘεοUuml acircπίσης καθοδηγεOuml τa βήmicroατα τοUuml κάθε agraveνθρώπου

^H microελέτη αeacuteτc εrναι trade πρώτη στc σειρά ποf πραγmicroατοποιήθηκε στa πλαίσια τ΅ν microεταπτυχιακ΅ν microελετ΅ν στe microάθηmicroα ποιmicroαντικc ψυχολογία microb σύmicroβουλο καθηγητc τeν κ ΧρEacuteστο Βάντσο τeν iumlποOumlο καd θερmicroa εeacuteχαριστ΅ Αρχικa οicirc τέσσερεις αeacuteτbς microελέτες γιa τeν Φρόυντ Γιούγκ Αντλερ καd Φρaνκλ qταν agraveνεξάρτητες agraveργότερα notmicroως agraveφοUuml εrχαν κοινe θέmicroα τe ugraveνειρο τdς eumlνοποίησα σb microία eumlνιαία microελέτη

Στe σηmicroεOumlο αeacuteτe θa brvbarθελα νa εeacuteχαριστήσω τeν πρόεδρο τοUuml τmicroήmicroατος ΠοιmicroαντικEacuteς καd ΚοινωνικEacuteς Θεολογίας κ XρEacuteστο Oumlκονόmicroου τeν σεβασmicroιώτατο Mητροπολίτη Tυρολόης καd Σερεντίου κύριο Παντελεήmicroονα ^Pοδόπουλο τeν π Νικόδηmicroο Σκρέτα καd τeν κ Θεόδωρο Γιάγκου γιa τdς πολύτιmicroες συmicroβουλbς καd τcν καθοδήγηση ποf microοUuml παρεOumlχαν στe δύσκολο oumlργο τEacuteς acircπιστηmicroονικEacuteς acircργασίας Eeacuteχαριστ΅ acircπίσης τοfς συmicroφοιτητές microου ποf microb τcν πολύτιmicroη συζήτηση στe microάθηmicroα καθgς καd microb τe ζεστe καd φιλικe περιβάλλον βοήθησαν στcν frac12λοκληρωmicroένη καd σφαιρικc agraveντιmicroετώπιση τ΅ν διαφόρων θεmicroάτων ποf agraveναλύονται στcν παροUumlσα microελέτη Θa brvbarθελα acircπίσης νa εeacuteχαριστήσω τeν πανιερώτατο microητροπολίτη Κύκκου καd Τηλλυρίας κκ Νικηφόρο γιa τcν πατρικc agraveγάπη καd τe acircνδιαφέρον ποf oumlδειξε καd δείχνει στe πρόσωπό microου τeν microακαριστe π Bασίλειο Παπαφώτη ποf frac12ς καθηγητής microου στe Λύκειο microοUuml γνώρισε ugraveχι microόνο τc θύραθεν παιδεία agraveλλa microοUuml oumlδωσε καd τa πρ΅τα oumlmicroπρακτα παραδείγmicroατα καλοUuml κagraveγαθοUuml agraveνθρώπου καd σωστοUuml χριστιανοUuml καθgς acircπίσης καd τeν agraveγαπητe γλωσσολόγο κ Mενέλαο Xριστοδούλου γιa τcν πολύτιmicroη συmicroβολή του στdς διορθώσεις τ΅ν κειmicroένων Θεωρ΅ ugraveχι ecircπλa καθEacuteκον καd bullποχρέωσή microου agraveλλa καd βαθύτατη αeacuteθόρmicroητη παρόρmicroηση νa εeacuteχαριστήσω τοfς καθηγητbς κ XρEacuteστο Bάντσο π Αθανάσιο Γκίκα καd π Σπυρίδωνα

8

Αντωνίου γιa τcν acircπιστηmicroονικc τους καθοδήγηση καθgς καd γιa τcν agraveγάπη microb τcν iumlποία περιέβαλαν agraveπe τcν πρώτη στιγmicroc τe πρόσωπό microου Εeacuteχαριστ΅ acircπίσης τeν agraveρχιmicro Φώτιο Ιωακεdmicro γιa τdς πολύτιmicroες συmicroβουλbς καd διορθώσεις τdς iumlποOumlες oumlκανε στdς acircπιστηmicroονικές microου acircργασίες καθgς καd τeν agraveνεψιό microου Μάριο Θουκυδίδη γιa τdς διορθώσεις καd παρατηρήσεις του Τέλος θa brvbarθελα νa εeacuteχαριστήσω τeν πνευmicroατικό microου πατέρα Σάββα Σταυροβουνιώτη γιa τc στήριξη καd καθοδήγηση ποf microοUuml παρέσχε notλα αeacuteτa τa χρόνια κατa τa iumlποOumlα acircκπονοUumlσα τc διπλωmicroατικc acircργασία καθgς καd τc διδακτορικc διατριβή Δρ Xριστόδουλος Bασιλειάδης Πέmicroπτη 15 Αeacuteγούστου 2013 ^Η Κοίmicroηση της ^Υπεραγίας Θεοτόκου

9

ΠEPIEXOMENA ΠΡΟΛΟΓΟΣ 7 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 9 ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ 11 BIBΛIOΓPAΦIA 13 1 ^Eλληνόγλωσσα 13 2 Ξενόγλωσσα 14 EIΣAΓΩΓH 15 KEΦAΛAIO ΠPΩTO Απόψεις τοUuml Σίγκmicroουντ Φρόυντ γιa τa ugraveνειρα 21 KEΦAΛAIO ΔΕΥΤΕΡΟ Απόψεις τοUuml Kaρλ Γιοfγκ γιa τa ugraveνειρα bullπe τe πρOumlσmicroα τοUuml ecircγίου Iωάννου Σιναΐτου 31 KEΦAΛAIO ΤΡΙΤΟ Απόψεις τοUuml permilAλφρεντ permilAντλερ γιa τa ugraveνειρα 51 KEΦAΛAIO ΤΕΤΑΡΤΟ Απόψεις τοUuml Bίκτωρ Φρaνκλ γιa τa ugraveνειρα 59 ΣYMΠEPAΣMATA 69 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Χρήστου Βάντσου Τa ugraveνειρα agraveπe ψυχολογικc καd θεολογικc ocircποψη hellip hellip hellip hellip hellip 75

10

11

ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ BEΠEΣ Bιβλιοθήκη ^Eλλήνων Πατέρων καd Eκκλησιαστικ΅ν

Συγγραφέων acircκδ AποστολικEacuteς Διακονίας AθEacuteνα 1955eumlξ

ΘHE Θρησκευτικc καd Hθικc Eγκυκλοπαιδεία AθEacuteναι

1962-1968 PG J-P MIGNE Patrologiae cursus completus series

Graeca Paris - Montrouge 1857 ndash 1866 (τόmicroοι 161)

12

13

BIBΛIOΓPAΦIA A ^Eλληνόγλωσσα ΑΝΤΛΕΡ Ψυχολογία permilAντλερ permilAλφρεντ ^H agraveτοmicroικc ψυχολογία στe σχολεOumlο

(microτφρ KατερOumlνα Λιάπτση) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1990 ΑΝΤΛΕΡ Γνώση permilAντλερ permilAλφρεντ ^H γνώση τEacuteς ζωEacuteς (microτφρ Γιώργου

Tσαmicroπουράκη) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1978 ΒΑΝΤΣΟΥ Ψυχολογία Bάντσου Xρήστου Θέmicroατα ΠοιmicroαντικEacuteς Ψυχολογίας

Θεσσαλονίκη 1990 ΒΑΝΤΣΟΥ Ψυχολογία Β΄ Bάντσου Xρήστου Θέmicroατα ΠοιmicroαντικEacuteς

Ψυχολογίας τ B΄ Θεσσαλονίκη χχ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗ Αναmicroνήσεις Βασιλειάδη Χριστοδούλου Αναmicroνήσεις agraveπe τeν

agraveγ΅να τEacuteς ΕΟΚΑ τ΅ν Θεοδόση Παπαχριστοδούλου Μιχάλη Ρωσσίδη καd Βασίλη Βασιλειάδη acircκδ ^Αγία Ταϊσία Λευκωσία 2005

ΓIOYΓK Aναλυτική Γιοfγκ K Γ Aναλυτικc ψυχολογία (microτφρ Πην ^Iεροmicroνήmicroονος) acircκδ Γκοβόστη 1942

ΓIOYΓK Aγωγή Γιοfγκ K Γ Aναλυτικc ψυχολογία καd agraveγωγc τοUuml παιδιοUuml (microτφρ Mαρία Aγγελίδου) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1991

ΓIOYΓK permilAνθρωπος Γιοfγκ K Γ permilAνθρωπος καd ψυχc (microτφρ Γιώργου BαmicroαλEacute) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1974

ΓIOYΓK Ψυχοθεραπεία Γιοfγκ K Γ Bασικbς agraveρχbς τEacuteς ψυχοθεραπείας (microτφρ Λευτέρης Aναγνώστου) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1990

ΓIOYΓK permilOνειρα Γιοfγκ K Γ Eumlσαγωγc στcν eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρων (microτφρ K Δόλκας) acircκδ Iάmicroβλιχος ΑθEacuteνα 1997

ΓIOYΓK Ψυχολογία Γιοfγκ K Γ Eumlσαγωγc στcν Ψυχολογία (microτφρ ^Eλένη Παπαδοπούλου) acircκδ Iάmicroβλιχος ΑθEacuteνα 1994

ΓIOYΓK Aνεξερεύνητος Γιοfγκ K Γ ^O agraveνεξερεύνητος eumlαυτeς (microτφρ Θεόδωρος ΣιαφαρικAumlς) acircκδ Iάmicroβλιχος ΑθEacuteνα 1988

ΓIOYΓK Γάmicroος Γιοfγκ K Γ ^O γάmicroος frac12ς ψυχολογικc σχέση (microτφρ Mαρία Aγγελίδου KατερOumlνα Λιάπτση Γι΅ργος BαmicroβαλEacuteς) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1992

ΚΑΡΑΚΟΒΟΥΝΗ permilΟνειρα Kαρακοβούνη Eeacuteαγγέλου Γ Ta ugraveνειρα Tί λέει trade Ψυχολογία ^H θέση τEacuteς Eκκλησίας Aποστολικc Διακονία AθEacuteνα 21996

IΩANNOY KλOumlmicroαξ Iωάννου τοUuml Σιναΐτου KλOumlmicroαξ (εumlσαγωγc-κείmicroενον-microετάφρασις-σχόλια-πίνακες bullπe agraveρχιmicro Iγνατίου) acircκδ ^Iερa Mονc Παρακλήτου Ωρωπός AττικEacuteς 81999

ΦΡΟΫΝΤ permilΟνειρο Φρόυντ Σίγκmicroουντ Te ugraveνειρο 1901 Mb 20 εumlκαστικa σχόλια (microτφρ Λευτέρης Aναγνώστου) acircκδ NEacuteσος AθEacuteνα 2000

ΦΡΟΫΝΤ Ψυχανάλυση Φρόυντ Σίγκmicroουντ Bασικbς agraveρχbς τEacuteς ψυχανάλυσης (microτφρ T KοσmicroAuml) acircκδ Δίοδος AθEacuteνα χχ

ΦΡΟΫΝΤ ^Ερmicroηνεία Φρόυντ Σίγκmicroουντ ^H eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρων (microτφρ Λευτέρης Aναγνώστου) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1995

ΦΡΟΫΝΤ Τηλεπάθεια Φρόυντ Σίγκmicroουντ permilOνειρο καd τηλεπάθεια (microτφρ Γι΅ργος Tσαmicroπουράκης) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1983

14

ΣΩΦΡΟΝΙΟΥ Σιλουανός Σωφρονίου agraveρχιmicroανδρίτη ^O neAγιος Σιλουανeς iuml Aθωνίτης (microτφρ agraveπe τa Pωσσικά) ^Iερa Mονc Tιmicroίου Προδρόmicroου permilEσσεξ Aγγλίας 21988

FABRY Λογοθεραπεία Fabry Joseph B Λογοθεραπεία (microτφρ Kίκα Xριστοφίδου) acircκδ ^Eπτάλοφος 1978

FABRY Ασυνείδητο Fabry Joseph B ^O Θεeς τοUuml agraveσυνειδήτου (microτφρ Παναγιώτη καd Eeacuteδοκίας Περσιάνη) acircκδ Tαmicroασός 1980

FRANKL Νόηmicroα Frankl Viktor E Aναζητ΅ντας νόηmicroα ζωEacuteς καd acircλευθερίας σ leνα στρατόπεδο συγκεντρώσεως (microτφρ Tάκη X Eeacuteδόκα Kίκας Δ Xριστοφίδου) acircκδ Tαmicroασός 41979

FRANKL Ασυνείδητο Frankl Viktor E ^O Θεeς τοUuml agraveσυνειδήτου (microτφρ Παναγιώτη καd Eeacuteδοκίας Περσιάνη) acircκδ Tαmicroασός 1980

FRANKL Ψυχοθεραπεία Frankl Viktor E Ψυχοθεραπεία καd ^Yπαρξισmicroeς (^H Λογοθεραπεία στcν πράξη) (microτφρ-σχόλια Mαίρη Π Σταύρου) Tαmicroασός χχ

B Ξενόγλωσσα Charles Rycroft A critical Dictionary of Psychoanalysis Penguin Books 1972 James Drever A Dictionary of Psychology revised by Harvey Wallerstein

Penguin Books 1971 Viktor E Frankl The Will to Meaning Foundations and Applications of

Logotherapy expanded edition 1988

15

EIΣAΓΩΓH

^H Ψυχολογία εrναι trade acircπιστήmicroη ποf microελετdivideAuml τa ψυχικa φαινόmicroενα τοUuml agraveνθρώπου Aναπτύχθηκε frac12ς acircπιστήmicroη κυρίως agraveπe τdς agraveρχbς τοUuml περασmicroένου αumlώνα ^H ψυχολογία τοUuml βάθους εrναι leνα παρακλάδι τEacuteς Ψυχολογίας ποf agraveσχολεOumlται microb τe agraveσυνείδητο τοUuml agraveνθρώπου ^Ως σχολή trade ψυχολογία τοUuml βάθους acircγκαινιάστηκε agraveπe τeν Γερmicroανe ψυχολόγο Σίγκmicroουντ Φρόυντ καd τοfς microαθητές του ^O Σίγκmicroουντ Φρόυντ γεννήθηκε στe Φράιβεργκ τEacuteς Aeacuteστρίας τe 1856 permilEζησε τe microεγαλύτερο microέρος τEacuteς ζωEacuteς του στc Bιέννη notπου πEacuteρε τe δίπλωmicroά του στcν Iατρικc τe 1881 Σπούδασε acircπίσης umlατρικc καd στe Παρίσι notπου bullπEacuteρξε microαθητcς τοUuml Σαρκώ iuml iumlποOumlος εrχε καταλήξει στcν ocircποψη notτι bullστερικa συmicroπτώmicroατα microπορεOuml νa ccedilφείλονται σb παθογενετικbς παραστάσεις τEacuteς ψυχEacuteς τdς iumlποOumlες acircθεράπευε microε τcν asympπνωση ^Ο Φρόυντ agraveσχολήθηκε microb τcν bullποβολc σb κατάσταση asympπνωσης καd βασίστηκε στc θεωρία τοUuml Mπρόυερ σύmicroφωνα microb τcν iumlποία iuml bullπνωτιζόmicroενος εrναι σb θέση νa διηγηθFEacute τa αeuroτια τEacuteς παθολογικEacuteς καταστάσεως στcν iumlποία βρίσκεται permilEτσι microb αeacuteτe τeν τρόπο προσδιωρίστηκε trade διάκριση microεταξf agraveσυνειδήτου καd συνειδητοUuml ^O Φρόυντ microετa agraveπe oumlρευνες κατέληξε στe συmicroπέρασmicroα πgς notλες οicirc σκέψεις καd οicirc acircπιθυmicroίες τοUuml agraveνθρώπου ποf δbν icircκανοποιοUumlνται - συνήθως acircπειδc δbν acircναρmicroονίζονται microb τdς κοινωνικbς agraveπαιτήσεις καd εrναι δυσάρεστες - agraveπωθοUumlνται στe agraveσυνείδητο Aπ acircκεOuml παρενοχλοUumlν τc συνείδηση microb τc microορφc νευρώσεων Παρατήρησε microάλιστα πgς πίσω agraveπe τdς νευρωτικbς microορφbς συmicroπεριφορAumlς καd τdς ποικιλόmicroορφες bullστερίες κρύβονται διάφορα σεξουαλικEacuteς φύσεως agraveπωθηmicroένα Γύρω στe 1900 iuml Φρόυντ acircγκαταλείπει τc microέθοδο τοUuml bullπνωτισmicroοUuml καd acircγκαινιάζει microb τeν προσωπικe διάλογο τcν agraveνάκληση τ΅ν agraveναmicroνήσεων καd τcν αeacuteτόmicroατη acircξήγηση τ΅ν συνειρmicro΅ν Bοήθησε στcν yenδρυση τοUuml ΔιεθνοUumlς ΨυχαναλυτικοUuml Συνδέσmicroου (International Psychoanalytic Association) τe 1910 microαζd microb τοfς Oyγκεν Mπλόουερ Kaρλ Γιοfγκ καd permilAλφρεντ permilAντλερ Aργότερα iuml Γιοfγκ καd iuml permilAντλερ acircγκατέλειψαν τeν Σύνδεσmicroο agraveφοUuml εrχαν διαφωνήσει microb τc θεωρία τοUuml Φρόυντ γιa

16

τc σεξουαλικc προέλευση τ΅ν ψυχολογικ΅ν φαινοmicroένων ^O Φρόυντ acircπέmicroεινε στdς θεωρίες του καί παρ notλη τcν agraveντίσταση ποf συνάντησε yenδρυσε καd acircξέδωσε διάφορα ψυχιατρικa περιοδικά Δίδαξε γιa τριάντα περίπου χρόνια στe Πανεπιστήmicroιο τEacuteς Bιέννης Kλήθηκε acircπίσης νa διδάξFη καd σb ocircλλα πανεπιστήmicroια permilEζησε microb τc γυναOumlκά του καd τa leξι παιδιά του στcν Aeacuteστρία permilEφυγε agraveπe τc Bιέννη microετa τcν κατάληψη τEacuteς Aeacuteστρίας agraveπe τeν Xίτλερ acircπειδc qταν eumlβραϊκEacuteς καταγωγEacuteς Πέθανε στcν Aγγλία στa 1939 laquo^O euroδιος iuml Φρόυντ oumlmicroεινε σb notλη του τc ζωc agravemicroετακίνητα προσηλωmicroένος στdς θεωρίες ποf διατύπωσε στe βιβλίο του ldquo^Eρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρωνrdquo καθgς καd στe βιβλίο του ldquoTρεOumlς microελέτες γιa τc θεωρία τEacuteς σεξουαλικότηταςrdquo Aeacuteτa τa δύο oumlργα διαπνέουν notλο τe microετέπειτα oumlργο τουraquo1 Στe δεύτερο κεφάλαιο τEacuteς παρούσης microελέτης acircπιχειροUumlmicroε microιa σύγκριση τ΅ν θέσεων τοUuml Κaρλ Γιοfγκ καd τοUuml ecircγίου Ιωάννου τοUuml Σιναΐτου ^Ο ^Eλβετeς ψυχολόγος Kaρλ Γκούσταφ Γιοfγκ bullπEacuteρξε leνας agraveπe τοfς κυριώτερους microαθητές τοUuml Φρόυντ Στcν agraveρχc iuml Γιοfγκ agraveκολουθοUumlσε τeν Φρόυντ στc φιλοσοφία καd στdς microεθόδους agraveλλa agraveργότερα διαφώνησε microαζί του σb πολλa σηmicroεOumlα

^Ο plusmnγιος Ιωάννης iuml Σιναΐτης oumlζησε κατa τeν 6ο microX αuml΅να στcν περιοχc τοUuml ΣινAuml permilEγραψε τe κορυφαOumlο oumlργο ποf φέρει τeν τίτλο laquoKλOumlmicroαξraquo Kατa τc δική microας acircκτίmicroηση iuml notσιος Iωάννης notπως βλέπουmicroε στeν βίο του εrναι agraveπe τοfς πρώτους agraveνθρώπους ποf χρησιmicroοποιοUumlν acircπιστηmicroονικbς microεθόδους στc συγγραφc eumlνeς oumlργου notπως trade κωδικοποίηση Aναφέρει στeν βίο του notτι laquoπολλa πρe τοUuml asympπνου ηucircχετο καd δελτία κατέταττεraquo ^H διατριβή του αeacuteτc microάλιστα διήρκεσε σαράντα iumlλόκληρα χρόνια Kαd τe πιe σηmicroαντικe agraveκόmicroη εrναι τe γεγονeς notτι acircκεOumlνα ποf oumlγραφε qταν τe agraveπαύγασmicroα τEacuteς acircmicroπειρίας του hAς σηmicroειώσουmicroε acircδ΅ τc σηmicroαντικότητα τοUuml γεγονότος notτι παρόλον notτι iuml Γιοfγκ δbν qτο γνώστης acircξ notσων γνωρίζουmicroε τEacuteς Oρθόδοξης microυστικEacuteς θεολογίας τ΅ν νηπτικ΅ν Πατέρων acircν τούτοις τa πορίσmicroατα στa iumlποOumlα καταλήγει oumlρχονται νa acircπισφραγίσουν καd acircπιβεβαιώσουν τa notσα βιώνουν καd acircκφράζουν διa τEacuteς γραφίδας τους οicirc agraveσκητικοd πατέρες Γι αeacuteτe καd πρέπει

1 ΦΡΟΥΝΤ ^Ερmicroηνεία σ 11

17

νa δοUumlmicroε τeν ψυχολόγο Κaρλ Γιοfγκ bullπe τe πρOumlσmicroα τοUuml agraveνθρωπίνως acircπιστητοUuml ποf φτάνει σb κάποια πορίσmicroατα χωρdς τελικa νa microπορ FEacute νa σοUuml δώσFη πραγmicroατικc λύτρωση Tόσο iuml Γιούγκ notσο καd iuml neAγιος Iωάννης agraveσχολήθηκαν microb τa ugraveνειρα ^O Γιοfγκ σb notλα του τa συγγράmicromicroατα agraveναφέρεται στa ugraveνειρα καd τa θέτει frac12ς βάση τEacuteς notλης acircmicroβάθυνσής του στe agraveσυνείδητο τοUuml agraveνθρώπου Συγκεκριmicroένα oumlχει συγγράψει καd τe περίφηmicroο oumlργο laquoEumlσαγωγc στcν eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρωνraquo τe iumlποOumlο microεταφράστηκε στcν ^Eλληνικc τe 1997 agraveπe τeν K Δόλκα Kαd τa δύο πρόσωπα τEacuteς microελέτης microας agraveντλοUumlν τa θέmicroατά τους agraveπe τcν acircmicroπειρία τEacuteς euroδιας τEacuteς ζωEacuteς Γι αeacuteτe καd iumlmicroοιάζουν σb πολλa σηmicroεOumlα permilEτσι acircφαρmicroόζεται αeacuteτό ποf συχνa agraveκοUumlmicroε στcν bullmicroνολογία τEacuteς Eκκλησίας microας σb Aπολυτίκιο laquoτcν πρAumlξιν εyρες θεόπνευστε εumlς θεωρίας acircπίβασινraquo ^Eποmicroένως trade microέθοδος ποf καd οicirc δύο χρησιmicroοποιοUumlν εrναι trade agraveναγωγική καd ugraveχι trade acircπαγωγική Aπe τa πολλa παραδείγmicroατα καταλήγουν στc microία καd microοναδικc agraveλήθεια Oicirc πηγές ποf oumlχουmicroε χρησιmicroοποιήσει γιa τe δεύτερο κεφάλαιο εrναι τa γραπτa κείmicroενα τοUuml ^EλβετοUuml ψυχολόγου καθgς καd ocircλλων ψυχολόγων trade KλOumlmicroαξ τοUuml ^Aγίου Iωάννη τοUuml Σιναΐτη agraveλλa καd trade microακροχρόνια πεOumlρα καd microελέτη τEacuteς agraveνθρώπινης ψυχEacuteς ^O neAγιος Iωάννης iuml τEacuteς Kλίmicroακος notπως ccedilνοmicroάζεται θεωρεOumlται iuml πρόδροmicroος τEacuteς ψυχολογίας τοUuml βάθους laquoΣύγχρονοι ψυχολόγοι θαυmicroάζουν τeν συγγραφέα τEacuteς Kλίmicroακος γιa τc βαθύτητα τ΅ν ψυχολογικ΅ν του γνώσεων καd παρατηρήσεων καd διαπιστώνουν notτι τa τελευταOumlα agraveξιόλογα πορίσmicroατα τEacuteς Ψυχολογίας τοUuml βάθους qταν γνωστa στοfς Πατέρες τEacuteς acircρήmicroου (Bλ σχετικ΅ς Iωάννου Kορναράκη Πατερικa βιώmicroατα τEacuteς eumlνδεκάτης œρας Θεσσαλονίκη 1971)raquo2 Στe τρίτο κεφάλαιο agraveσχολούmicroαστε microb τa ugraveνειρα σύmicroφωνα microb τeν ψυχολόγο permilΑλφρεντ permilΑντλερ ^O permilAντλερ γεννήθηκε τe 1870 στc Bιέννη Nωρdς agraveκολούθησε τe umlατρικe acircπάγγελmicroα τe iumlποOumlο acircξάσκησε γιa πολλa χρόνια στc Bιέννη Te 1896 agraveνακηρύχθηκε διδάκτωρ τEacuteς IατρικEacuteς Te 1902 τeν κάλεσε iuml Σίγκmicroουντ Φρόυντ νa εumlσέλθFη στcν iumlmicroάδα microελετ΅ν του στcν πορεία τEacuteς συνεργασίας τους notmicroως iuml permilAλφρεντ permilAντλερ agraveνέπτυξε δικές του agraveπόψεις οicirc iumlποOumlες oumlγιναν agraveφορmicroc γιa agraveνοιχτc regήξη microb

2 ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ σ 7

18

τeν Φρόυντ στa 1911 neIδρυσε νέα σχολή τEacuteς ψυχολογίας τοUuml βάθους ^Ο permilΑντλερ εrναι iuml icircδρυτcς τEacuteς agraveτοmicroικEacuteς ψυχολογίας (Individualpsychologie) ποf agraveντιπαραθέτει microιa ψυχανάλυση στc γενετήσια ψυχανάλυση τοUuml Φρόυντ ^O permilAντλερ agraveσχολήθηκε κατόπιν agraveποκλειστικa microb τcν παραπέρα acircξέλιξη καd διάδοση τEacuteς agraveτοmicroικEacuteς ψυχολογίας microb δικό του κύκλο microαθητ΅ν καd δικό του περιοδικό Σύmicroφωνα microb τc θεωρία τEacuteς agraveτοmicroικEacuteς ψυχολογίας notλες οicirc acircκδηλώσεις τEacuteς ζωEacuteς τοUuml agraveνθρώπου ρυθmicroίζονται agraveπe τe laquoσυναίσθηmicroα τEacuteς microειονεξίαςraquo Aeacuteτe τe συναίσθηmicroα γεννAumlται agraveπe διάφορους λόγους notπως τEacuteς acircλαττωmicroατικότητας τ΅ν σωmicroατικ΅ν ccedilργάνων διαφόρων σωmicroατικ΅ν j πνευmicroατικ΅ν agraveσθενει΅ν τEacuteς κακEacuteς οumlκονοmicroικEacuteς καταστάσεως τEacuteς ταπεινEacuteς κοινωνικEacuteς θέσεως διαφόρων οumlκογενειακ΅ν δραmicroάτων καd δηmicroιουργεOuml κοινωνικa προβλήmicroατα laquoTe παιδίον καd acircν συνεχείdivideα iuml acircνEacuteλιξ προσπαθεOuml νa acircξουδετερώσ Fη καd bullπερνικήσ Fη τe συναίσθηmicroα τοUumlτο δι agraveντιWregόπου acircφέσεως καd iumlρmicroEacuteς πρeς acircπικράτησιν διa τEacuteς τάσεως πρeς acircπιβολcν καd agraveπόκτησιν bullπεροχEacuteς oumlναντι τ΅ν ocircλλων ^H iumlρmicroc λοιπeν πρeς acircπικράτησιν εrναι trade κινητήριος δύναmicroις τEacuteς ζωEacuteς τοUuml agraveνθρώπου καd trade γενεσιουργeς αumlτία τ΅ν πολιτιστικ΅ν acircκδηλώσεωνraquo3 Aπe τe 1925 ταξίδευε συχνa στcν Amicroερική δίνοντας διαλέξεις καd διδάσκοντας στa πανεπιστήmicroια Te 1927 oumlγινε καθηγητcς τοUuml Πανεπιστηmicroίου Kολούmicroπια τEacuteς Nέας ^Yόρκης Aπe τe 1929 microέχρι τοUuml θανάτου του διετέλεσε καθηγητcς τEacuteς umlατρικEacuteς ψυχολογίας στe Long Island of Medecine τEacuteς Nέας ^Yόρκης Te 1935 acircγκαθίσταται iumlριστικa στcν Amicroερική Στcν Amicroερικc acircπιφυλάχθηκε στcν agraveτοmicroικc ψυχολογία του microεγάλη προσοχc καd agraveναγνώριση microέχρι σήmicroερα Πέθανε τe 1937 σb tradeλικία 67 χρόνων κατa τc διάρκεια eumlνeς ταξιδιοUuml microb σκοπe τcν πραγmicroατοποίηση διαλέξεων στe Amicroπερντcν (Aberdeen) τEacuteς Σκωτίας Kυριώτερα oumlργα τοUuml permilAλφρεντ permilAντλερ εrναι τa eumlξEacuteς laquoΠερd τοUuml νευρωτικοUuml χαρακτήραraquo laquoΠράξη καd θεωρία τEacuteς agraveτοmicroικEacuteς ψυχολογίαςraquo laquoAνθρωπογνωσίαraquo laquoΠροβλήmicroατα τEacuteς

3 ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΥ permilΑντλερ permilΑλφρεντ ΘΗΕ τ 2 στ 952

19

νευρώσεωςraquo laquo^H acircκπαίδευση τ΅ν παιδι΅νraquo καd laquoTe νόηmicroα τEacuteς ζωEacuteςraquo ΘεωροUumlmicroε notτι trade θεωρία τEacuteς agraveτοmicroικEacuteς ψυχολογίας τοUuml permilAλφρεντ permilAντλερ περιέχει στοιχεOumlα agraveλήθειας agraveλλa εrναι microονοmicroερής ^Eρmicroηνεύει microόνο microερικbς agraveπe τdς acircνέργειες καd δραστηριότητες τοUuml agraveνθρώπου agraveλλa agraveδυνατεOuml νa eumlρmicroηνεύσFη notλες τdς πτυχbς τοUuml agraveνθρωπίνου πολιτισmicroοUuml ^H τάση νa θέλFη iuml ocircνθρωπος νa agraveναδειχθFEacute εrναι agraveναmicroφίβολα microιa agraveπe τdς κινητήριες δυνάmicroεις τοUuml agraveνθρώπου agraveλλa δbν εrναι microόνο αeacuteτή Eκτeς agraveπe τοfς ψυχολόγους acircπιστήmicroονες τοUuml δεύτερου microισοUuml τοUuml 19ου αumlώνα καd τοUuml πρώτου microισοUuml τοUuml 20οUuml κυρίως δύο ocircλλοι πρdν agraveπe αeacuteτοfς microίλησαν γιa τa ugraveνειρα ^O ΣοUumlmicroπερτ τeν iumlποOumlο σχεδeν κανένας δbν τeν ξέρει agraveναγνώρισε στa ugraveνειρα τοUuml agraveνθρώπου τcν agraveντανάκλαση τEacuteς προσωπικότητάς του Στcν acircποχc τοUuml ΓκαOumlτε acircπίσης iuml Λίχτενmicroπεργκ διατύπωσε τc σκέψη πgς agraveπe τa ugraveνειρα microποροUumlmicroε νa καταλάβουmicroε καλύτερα τeν χαρακτEacuteρα eumlνeς agraveνθρώπου παρa agraveπe τc συmicroπεριφορά του4 Στe τέταρτο κεφάλαιο agraveσχολούmicroαστε microb τa ugraveνειρα σύmicroφωνα microb τeν Βίκτωρ Φράνκλ ^O Tζόζεφ Φάmicroπρυ εrναι iuml συγγραφέας τοUuml βιβλίου laquoΛογοθεραπείαraquo τe iumlποOumlο περιέχει leνα σύστηmicroα acircφαρmicroογEacuteς της καd agraveναζητήσεως νοήmicroατος στc ζωή σύmicroφωνα microb τc θεωρία τοUuml καθηγητEacute Bίκτωρ Φράνκλ Aναφερόmicroενος λοιπeν iuml Φάmicroπρυ στa παιδικά του χρόνια σηmicroειώνει τe γεγονeς notτι microεγάλωσε σb microιa πόλη notπου trade θρησκεία εrχε καταντήσει ν agraveποδίδFη microοmicroφc στοfς ^Eβραίους γιa τe κάθε κακό ποf συνέβαινε agraveπe τeν θάνατο τοUuml IησοUuml frac12ς τcν agraveνεργία Πάντοτε τοUuml φαινόταν σaν τραγικc εumlρωνεία τe γεγονeς notτι οicirc ^EβραOumlοι οicirc iumlποOumlοι bullπEacuteρξαν οicirc πρ΅τοι ποf microb agraveρκετc φαντασία agraveντικατέστησαν τdς θυσίες agraveνθρώπων microb θυσίες τράγων oumlγιναν οicirc euroδιοι οicirc agraveποδιοποmicroπαOumlοι τράγοι5

4 ΑΝΤΛΕΡ Ψυχολογία σ 75 5 Βλ FABRY Λογοθεραπεία σ 35

20

21

ΚΕΦΑΛΑΙΟ A΄ Απόψεις τοUuml Σίγκmicroουντ Φρόυντ γιa τa ugraveνειρα

^O Σίγκmicroουντ Φρόυντ θεωρεOuml notτι εeuroτε agraveναλύσει κανεdς δικό του ugraveνειρο εeuroτε κάποιου ocircλλου πρέπει νa κρατFEacute agraveπόλυτη acircχεmicroύθεια Te ugraveνειρο περιέχει διάφορα πράγmicroατα τa iumlποOumlα δύσκολα microποροUumlν νa δηmicroοσιευτοUumlν permilEτσι πρέπει νa φτάνFη σb acircκεOumlνο τe σηmicroεOumlο τe iumlποOumlο τοUuml acircπιτρέπει trade συνείδησή του γιa νa microπορFEacute oumlτσι νa κρατFEacute τcν agraveνάλογη acircχεmicroύθεια laquoAeacuteτc τc δυσκολίαraquo agraveναφέρει laquoδbν θa τcν agraveπέφευγα agraveκόmicroη καd iν agraveνέλυα τe ugraveνειρο eumlνeς ocircλλου acircκτeς iν οicirc συνθEacuteκες microοUuml acircπέτρεπαν νa agraveφήσω κάθε εeuroδους συγκάλυψη χωρdς νa βλάψω acircκεOumlνον ποf microb acircmicroπιστεύτηκεraquo6 Πολλbς φορbς trade microνήmicroη agraveναπαράγει στa ugraveνειρα acircντυπώσεις agraveπe τcν πρώιmicroη παιδικc tradeλικία τοUuml ccedilνειρευόmicroενου MποροUumlmicroε νa acircπιβεβαιώσουmicroε iumlριστικa notτι οicirc παιδικbς acircντυπώσεις ugraveχι microόνο εrχαν ξεχαστEacute agraveλλa καd notτι εrχαν καταστEacute agraveσυνείδητες acircξαιτίας τEacuteς agraveπώθησης laquoAeacuteτc εrναι trade acircξήγησηraquo agraveναφέρει iuml Φρόυντ laquoτEacuteς βοήθειας - συνήθως agraveπαραίτητης - ποf microAumlς παρέχεται agraveπe τa ugraveνειρα notταν κατa τcν πορεία τEacuteς ψυχαναλυτικEacuteς θεραπείας τ΅ν νευρώσεων acircπιχειροUumlmicroε νa agraveνασυγκροτήσουmicroε τcν agraveρχικc φάση τEacuteς ζωEacuteς τοUuml ccedilνειρευοmicroένουraquo7 ^O Σίγκmicroουντ Φρόυντ agraveναφορικa microb τcν προέλευση καd eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρων agraveνάγει τa πάντα στcν acircκπλήρωση σεξουαλικ΅ν παιδικ΅ν acircπιθυmicroι΅ν Aργότερα iuml Φρόυντ acircγκατέλειψε αeacuteτc τc microονοmicroερEacute ocircποψή του καd θέλησε νa χρησιmicroοποιήσFη τc laquoacircπιθυmicroία τοUuml θανάτουraquo γιa νa microπορέσFη νa eumlρmicroηνεύσ Fη τa ugraveνειρα8 Ta ugraveνειρα σύmicroφωνα πάντα microb τeν Σίγκmicroουντ Φρόυντ agraveποτελοUumlν τακτικa γεγονότα στc ζωc τ΅ν iumlmicroαλ΅ν agraveνθρώπων notσο καd iν τa χαρακτηριστικά τους διαφέρουν agraveπe τa προϊόντα τEacuteς σb acircγρήγορση asympπαρξής microας Γι αeacuteτe καd trade δραστηριότητά microας κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου ποf agraveντιλαmicroβανόmicroαστε σaν ugraveνειρα εrναι τe πιe κατάλληλο agraveντικείmicroενο τEacuteς microελέτης microας Mb τeν τρόπο αeacuteτe agraveποφεύγουmicroε τe γνωστe κατηγορητήριο notτι

6 ΦΡΟΫΝΤ permilΟνειρο σ 18 7 ΦΡΟΫΝΤ Ψυχανάλυση σ 46 8 Βλ ΑΝΤΛΕΡ Ψυχολογία notππ σ 75

22

βασίζουmicroε τdς eumlρmicroηνεOumlες microας γιa τcν iumlmicroαλc ζωc τοUuml νοUuml πάνω σb παθολογικa εbullρήmicroατα9 ^O Σίγκmicroουντ Φρόυντ θεωρεOuml σκόπιmicroο νa δώσ Fη κάποιες βασικbς agraveρχές ποf διέπουν τc λειτουργία τοUuml ccedilνείρου ΘεωρεOuml notτι τe laquougraveνειρο εrναι microιa umlδιωτικc ψυχικc λειτουργία τοUuml ccedilνειρευοmicroένουraquo10 ^O Φρόυντ frac12ς σοφeς acircπιστήmicroονας προτοUuml ξεκινήσ Fη τcν agraveνάλυση τ΅ν ccedilνείρων δίνει κάποιους acircπιστηmicroονικοfς iumlρισmicroοfς στa διάφορα microεγέθη ποf συναντοUumlmicroε στe ugraveνειρο permilEκδηλο περιεχόmicroενο τοUuml ccedilνείρου ccedilνοmicroάζει τe ugraveνειρο αeacuteτe καθ eumlαυτό notπως αeacuteτe agraveναπαράγεται στc microνήmicroη χωρdς iumlποιεσδήποτε ocircλλες διακρίσεις Λανθάνον περιεχόmicroενο τοUuml ccedilνείρου καθορίζει τe agraveντίστοιχο bullλικό ποf βρίσκει iuml ψυχαναλυτcς microb τcν agraveνάλυση τοUuml ccedilνείρου11 Eργασία τοUuml ccedilνείρου ccedilνοmicroάζει τc διεργασία τEacuteς microετατροπEacuteς τοUuml λανθάνοντος περιεχοmicroένου τοUuml ccedilνείρου σb oumlκδηλο Eργασία τEacuteς agraveνάλυσης τελικa ccedilνοmicroάζει τcν agraveντίστοιχη acircργασία acircκείνη δηλαδc ποf πραγmicroατοποιεOuml τcν agraveντίθετη microετατροπc (microετατροπc agraveπe τe oumlκδηλο περιεχόmicroενο τοUuml ccedilνείρου στe λανθάνον)12 ^O Σίγκmicroουντ Φρόυντ σb leνα agraveπe τa τελευταOumlα βιβλία ποf oumlγραψε τe iumlποOumlο φέρει τeν τίτλο laquoBασικbς agraveρχbς τEacuteς ψυχανάλυσηςraquo διακρίνει microεταξf laquooumlκδηλου (manifest) ccedilνειρικοUuml bullλικοUuml καd λανθανουσ΅ν (latent) ccedilνειρικ΅ν σκέψεων ^H διεργασία ποf παράγει τe πρ΅το agraveπe τdς δεύτερες περιγράφεται σaν ccedilνειρικc acircργασία (dream work) ^H microελέτη τEacuteς ccedilνειρικEacuteς acircργασίας microAumlς παρέχει leνα acircξαίρετο παράδειγmicroα τοUuml τρόπου microb τeν iumlποOumlο agraveσυνείδητο bullλικό agraveπe τe αeacuteτe agraveρχικa agraveσυνείδητο agraveλλa καd agraveπωθηmicroένο agraveσυνείδητο microπαίνει microb τc βία στe acircγώ γίνεται προσυνείδητο καί acircξ αumlτίας τ΅ν προσπαθει΅ν τοUuml acircγώ bullφίσταται τdς τροποποιήσεις ποf agraveποκαλοUumlmicroε ccedilνειρικc παραποίηση (dream distortion)raquo Kαd καταλήγει microb τcν eumlξEacuteς διαπίστωση laquoΔbν bullπάρχουν χαρακτηριστικa τοUuml ccedilνείρου ποf νa microcν microποροUumlν νa acircξηγηθοUumlν microb αeacuteτe τeν τρόποraquo13

9 Βλ ΦΡΟΫΝΤ Ψυχανάλυση notππ σσ 43-44 10 ΦΡΟΫΝΤ permilΟνειρο notππ σ 7 11 Βλ notππ σ 19 12 Βλ notππ σσ 19-20 13 ΦΡΟΫΝΤ Ψυχανάλυση notππ σ 44

23

Aπe τc σκοπιa τEacuteς σχέσεως agraveνάmicroεσα στe oumlκδηλο καd τe λανθάνον περιεχόmicroενό τους microποροUumlmicroε νa χωρίσουmicroε τa ugraveνειρα σb τρεOumlς κατηγορίες 1 laquoTa ugraveνειρα ποf εrναι πλήρη νοήmicroατος καd ταυτόχρονα κατανοητά δηλαδc acircντάσσονται στcν ψυχική microας ζωή χωρdς κανένα πρόβληmicroα ^Yπάρχουν πολλa τέτοια ugraveνειρα συνήθως εrναι σύντοmicroα καd κατa κανόνα δbν τa θεωροUumlmicroε umlδιαίτερα agraveξιοσηmicroείωτα διότι δbν microAumlς acircκπλήσσουν οucircτε microAumlς ξενίζουνraquo14 Ta παιδικa ugraveνειρα agraveνήκουν σb αeacuteτc τcν κατηγορία oumlχουν δηλαδc νόηmicroα καd δbν ξενίζουν icircκανοποιοUumlν acircπιθυmicroίες ποf γεννήθηκαν τc microέρα καd oumlmicroειναν agraveνεκπλήρωτες Erναι ecircπλbς καd agraveπροκάλυπτες acircκπληρώσεις acircπιθυmicroι΅ν15 neEνα ocircλλο δεύτερο χαρακτηριστικe τ΅ν παιδικ΅ν ccedilνείρων εrναι trade σχέση τους microb τa βιώmicroατα τEacuteς trademicroέρας καd microάλιστα κατa κανόνα τEacuteς προηγούmicroενης16 Kαd σb αeacuteτc τcν πρώτη κατηγορία δbν λείπει acircντελ΅ς leνα εrδος microετατροπEacuteς ποf microποροUumlmicroε νa τcν agraveποκαλέσουmicroε acircργασία τοUuml ccedilνείρου laquoMιa umlδέα acircκφεροmicroένη microb εeacuteκτική agraveντικαθίσταται microb microιa acircποπτικc εumlκόνα acircκφρασmicroένη στcν iumlριστικc τοUuml eumlνεστώταraquo17 2 laquoTa ugraveνειρα ποf oumlχουν microbν acircσωτερικc συνοχc καd καθαρe νόηmicroα agraveλλa microAumlς ξενίζουν διότι δbν microποροUumlmicroε νa βροUumlmicroε γι αeacuteτe τe νόηmicroα microιa θέση στcν ψυχική microας ζωή Tέτοια περίπτωση oumlχουmicroε notταν πχ ccedilνειρευόmicroαστε notτι leνα agraveγαπηmicroένο συγγενικe πρόσωπο πέθανε agraveπe πανοUumlκλα acircνshy΅ δbν oumlχουmicroε λόγους νa περιmicroένουmicroε νa φοβόmicroαστε j νa bullποθέτουmicroε κάτι τέτοιο καd agraveναρωτιόmicroαστε microb agraveπορία π΅ς microοUuml qρθε αeacuteτc trade umlδέαraquo18 3 laquoTa ugraveνειρα ποf δbν oumlχουν νόηmicroα οucircτε εrναι κατανοητά acircκεOumlνα ποf φαίνονται agraveσυνάρτητα συγκεχυmicroένα καd agraveνόηταraquo19 Aναλύοντας acircπίσης leνα δικό του ugraveνειρο ποf εrδε τe προηγούmicroενο βράδυ iuml Φρόυντ καταλήγει στe συmicroπέρασmicroα notτι τe περιεχόmicroενο τοUuml ccedilνείρου εrναι πολf πιe σύντοmicroο agraveπe τdς umlδέες ποf πιστεύει πgς bullποκαθιστdivideAuml20 ^Eποmicroένως τe ugraveνειρο ποσοτικa

14 ΦΡΟΫΝΤ permilΟνειρο notππ σ 20 15 Βλ notππ σ 24 16 Βλ notππ σ 26 17 neΟππ 18 neΟππ σ 22 19 neΟππ 20 Βλ notππ σ 19

24

καd σb oumlκταση εrναι πολf microικρότερο agraveπe τdς διάφορες καd ποικίλες umlδέες οicirc iumlποOumlες κρύβονται πίσω agraveπe αeacuteτό καd τdς iumlποOumlες καλεOumlται iuml ψυχολόγος νa βρFEacute Δεύτερο συmicroπέρασmicroα στe iumlποOumlο καταλήγει iuml microεγάλος ψυχολόγος εrναι notτι πολλbς φορές frac12ς bullποκινητcς τοUuml ccedilνείρου microπορεOuml νa εrναι leνα agraveσήmicroαντο περιστατικe τEacuteς βραδιAumlς πρdν agraveπe τe ugraveνειρο Kάποιο γεγονός στe iumlποOumlο acircmicroεOumlς δbν δώσαmicroε agraveρκετc σηmicroασία καd τe agraveγνοήσαmicroε microπορεOuml νa εrναι iuml bullποκινητcς τEacuteς ψυχοσωmicroατικEacuteς διεργασίας τοUuml ccedilνείρου21 Ta διάφορα γεγονότα τEacuteς trademicroέρας σηmicroαντικa καd agraveσήmicroαντα microπαίνουν διa τ΅ν αumlσθήσεων στc συνείδησή microας καd agraveπe acircκεOuml agraveποθηκεύονται στe bullποσυνείδητο Te βράδυ στeν asympπνο microας notταν πλέον οicirc αumlσθήσεις bullπολειτουργοUumlν παρουσιάζονται microέσα στa ugraveνειρά microας microέσα agraveπe καινούργιες microορφbς καd δοmicroές Mιa ocircλλη λειτουργία τEacuteς acircργασίας τοUuml ccedilνείρου εrναι trade σύmicroπτυξη j συmicroπύκνωση Λόγshyω τEacuteς τελευταίας δηmicroιουργοUumlνται καd τa agraveσυνάρτητα ugraveνειρα ^H acircργασία τοUuml ccedilνείρου πετυχαίνει microιa θαυmicroαστc σύmicroπτυξη j συmicroπύκνωση σb σχέση microb τdς καταγεγραmicromicroένες umlδέες στdς iumlποOumlες iumlδηγεOuml trade agraveνάλυση καd agraveπe τdς iumlποOumlες bullπάρχουν euroχνη στe ugraveνειρο laquoΔbν θa βροUumlmicroε τότε κανένα στοιχεOumlο τοUuml ccedilνειρικοUuml περιεχοmicroένου agraveπe τe iumlποOumlο τa νήmicroατα τ΅ν συνειρmicro΅ν δbν θa iumlδηγοUumlν πρeς δύο j περισσότερες κατευθύνσεις καmicromicroιa σκηνc j κατάσταση ποf δbν θa συντίθεται agraveπe δύο j περισσότερες acircντυπώσεις j βιώmicroαταraquo22 Γι αeacuteτe καd trade eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρων βασισmicroένη σb αeacuteτc τcν agraveνακάλυψη διατυπώνει τeν πιe κάτω κανόνα laquoneOταν στcν agraveνάλυση microιa agraveβεβαιότητα microπορεOuml νa λάβFη microιa διαζευκτικc acircξήγηση j αeacuteτό j acircκεOumlνο τότε trade eumlρmicroηνεία πρέπει νa agraveντικαταστήσ Fη τa δύο j microb δύο καd στc συνέχεια νa λάβFη τe καθένα agraveπe τa δύο σκέλη frac12ς agraveνεξάρτητη agraveφετηρία γιa microιa σειρa συνειρmicro΅νraquo23 Πολλbς φορbς ξυπνοUumlmicroε agraveπότοmicroα acircξ αumlτίας eumlνeς ccedilνείρου laquoTe ugraveνειροraquo agraveναφέρει iuml Goblot laquoδbν χρειάζεται ocircλλο χρόνο agraveπe τc microεταβατικc περίοδο microεταξf asympπνου καd agraveφύπνισης ^H agraveφύπνιση χρειάζεται χρόνο σb αeacuteτeν τeν χρόνο acircmicroφανίζεται τe ugraveνειρο

21 Βλ notππ 22 neΟππ σ 30 23 neΟππ σ 31

25

permilEχει κανεdς τcν acircντύπωση notτι trade τελευταία εumlκόνα τοUuml ccedilνείρου qταν τόσο oumlντονη γι αeacuteτe acircπέβαλε τcν agraveφύπνιση Στcν πραγmicroατικότητα qταν τόσο oumlντονη acircπειδc τότε brvbarmicroασταν τόσο κοντa στe ξύπνηmicroαraquo24 ^O Φρόυντ notmicroως διαχωρίζοντας τc θέση του πιστεύει notτι τe ugraveνειρο χρειάζεται microιa πιe microακροχρόνια διαδικασία laquoΘέλω νa πιστεύωraquo agraveναφέρει iuml Φρόυντ laquonotτι trade acircργασία τοUuml ccedilνείρου συχνa χρειάζεται περισσότερο agraveπe microία microέρα καd microία νύκτα γιa νa agraveποδώσ Fη τe προϊόν της iumlπότε trade oumlκτακτη τέχνη στc δόmicroηση τοUuml ccedilνείρου χάνει τeν θαυmicroατουργό της χαρακτEacuteρα Erναι notπως leνα πυροτέχνηmicroα ποf eumlτοιmicroάζεται acircπd zρες καd σb microιa στιγmicroc agraveναφλέγεταιraquo25 ^H πορεία τοUuml ccedilνείρου agraveποκτdivideAuml agraveρκετc oumlνταση γιa νa προσελκύσ Fη τc συνείδηση καd νa agraveφυπνίσ Fη τe προσυνειδητό agraveνεξάρτητα agraveπe τeν χρόνο καd τe βάθος τοUuml asympπνου Ta περισσότερα notmicroως ugraveνειρα φαίνεται πgς acircργάζονται σb σχετικa χαmicroηλbς ψυχικbς acircντάσεις agraveφοUuml περιmicroένουν τcν agraveφύπνιση laquopermilEτσι notmicroως acircξηγεOumlταιraquo συmicroπεραίνει iuml Φρόυντ laquoκαd τe γεγονeς notτι κατa κανόνα agraveντιλαmicroβανόmicroαστε κάτι ποf egraveνειρευθήκαmicroε notταν microAumlς ξυπνοUumlν agraveπότοmicroα agraveπe βαθf asympπνο ^H πρώτη microατιa τότε agraveφορdivideAuml notπως καd κατa τcν αeacuteθόρmicroητη agraveφύπνιση τe περιεχόmicroενο τEacuteς agraveντίληψης ποf δηmicroιουργήθηκε agraveπe τcν acircργασία τοUuml ccedilνείρου trade δεύτερη τe προσφερόmicroενο agraveπe τeν acircξωτερικe κόσmicroοraquo26 ^O Σίγκmicroουντ Φρόυντ θεωρεOuml notτι τe περιεχόmicroενο τ΅ν ccedilνείρων προέρχεται agraveπe τa βιώmicroατα τEacuteς trademicroέρας laquoTe γεγονeς notτι notλο τe bullλικό ποf συνθέτει τe περιεχόmicroενο τοUuml ccedilνείρου κατa leναν τρόπο προέρχεται agraveπe τa βιώmicroατα δηλαδc agraveναπαράγεται στe ugraveνειρο acircπανέρχεται στc microνήmicroη αeacuteτe τοeacuteλάχιστον microπορεOuml γιa microAumlς νa θεωρηθFEacute agraveδιαmicroφισβήτητη γνώσηraquo27 Ta ugraveνειρα χαρακτηρίζονται agraveπe microιa laquobullπερmicroνησίαraquo notπως τcν ccedilνοmicroάζει iuml Φρόυντ Πολλbς φορbς microAumlς φαίνονται agraveπλησίαστες οicirc γνώσεις καd τa δεδοmicroένα ποf bullπάρχουν στa ugraveνειρα laquoTe ugraveνειρο microπορεOuml νa περιλαmicroβάν Fη agraveναmicroνήσεις ποf στeν ocircγρυπνο φαίνονται agraveπρόσιτεςraquo28

24 ΦΡΟΫΝΤ ^Ερmicroηνεία notππ σ 499 25 neΟππ σ 500 26 neΟππ 27 neΟππ σ 34 28 neΟππ σ 35

26

Aνάmicroεσα στa πολλa παραδείγmicroατα laquobullπερmicroνησίαςraquo ποf agraveναφέρει iuml Φρόυντ ξεχωρίζουmicroε acircκεOumlνο ποf agraveναφέρει πgς leνας microουσικeς ocircκουσε microιa φορa στe ugraveνειρό του microιa microελshyωδία ποf τοUuml φάνηκε acircντελ΅ς πρωτότυπη Mόνο asympστερα agraveπe πολλa χρόνια τc βρEacuteκε σηmicroειωmicroένη σb microιa παλαιa συλλογc microουσικ΅ν κοmicromicroατι΅ν τcν iumlποία agraveκόmicroη δbν θυmicroAumlται νa oumlχFη πιάσει ποτb στa χέρια του29 Σύmicroφωνα microb τeν Φρόυντ ugraveνειρα microποροUumlν νa δηmicroιουργηθοUumlν microb δύο διαφορετικοfς τρόπους εeuroτε agraveπe τe laquoαeacuteτόraquo εeuroτε agraveπe τe laquoacircγώraquo laquoEeuroτε microιa acircνστικτώδης παρόρmicroηση ποf εrναι κατa κανόνα καταπιεσmicroένη (δηλαδc microιa agraveσυνείδητη acircπιθυmicroία) βρίσκει agraveρκετc δύναmicroη κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου œστε νa προκαλέσ Fη microιa acircντύπωση πάνω στe acircγώ εeuroτε microιa acircπιθυmicroία ποf oumlmicroεινε agraveπe τcν ξύπνια ζωή microιa προσυνείδητη ecircλυσίδα σκέψεων microb notλες τdς συγκρουόmicroενες παρορmicroήσεις ποf τEacuteς agraveνήκουν agraveποκτdivideAuml καινούργια δύναmicroη κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου agraveπe κάποιο agraveσυνείδητο στοιχεOumlοraquo30 Kαd στdς δύο προαναφερθεOumlσες περιπτώσεις iuml microηχανισmicroeς τοUuml σχηmicroατισmicroοUuml τ΅ν ccedilνείρων εrναι iuml euroδιος ^O Φρόυντ καταλήγει σb leνα agraveξιόλογο συmicroπέρασmicroα agraveναφορικa microb τa oumlνστικτα Eκτeς agraveπe τa γνωστa oumlνστικτα βρίσκει πgς laquoκατa τc γέννηση acircmicroφανίζεται leνα oumlνστικτο ποf agraveποβλέπει στcν acircπιστροφc στcν acircνδοmicroήτρια ζωή ποf oumlχει acircγκαταλειφθEacute - leνα oumlνστικτο γιa asympπνο ^O asympπνος εrναι microιa τέτοια acircπιστροφc στc microήτραraquo31 ^O Φρόυντ θεωρεOuml notτι κάθε πρόσωπο ποf γεννιέται στeν κόσmicroο φέρει microαζί του κάποιες καταβολές οicirc iumlποOumlες oumlχουν δηmicroιουργηθEacute microέσα στcν πάροδο τ΅ν αumlώνων καd οicirc iumlποOumlες bullπάρχουν microέσα στcν agraveνθρώπινη φύση καd κληρονοmicroοUumlνται σb κάθε ocircνθρωπο laquoTa ugraveνειραraquo agraveναφέρει iuml Φρόυντ στc microελέτη του ποf φέρει τeν τίτλο Bασικbς agraveρχbς τEacuteς ψυχανάλυσης laquoφέρνουν στe φ΅ς bullλικό ποf δbν θa qταν δυνατe νa προέρχεται οucircτε agraveπe τcν acircνήλικη ζωc τοUuml ccedilνειρευοmicroένου οucircτε agraveπe τcν ξεχασmicroένη του παιδική tradeλικία Eeuromicroαστε bullποχρεωmicroένοι νa τe θεωρήσουmicroε frac12ς microέρος τEacuteς agraveρχαϊκEacuteς κληρονοmicroιAumlς (archaic heritage) ποf φέρνει τe παιδd microαζί του στeν κόσmicroο πρdν agraveπe κάθε δική του acircmicroπειρία καd

29 Βλ notππ σ 36 30 ΦΡΟΫΝΤ Ψυχανάλυση notππ σ 45 31 neΟππ

27

ποf εrναι agraveποτέλεσmicroα τ΅ν acircmicroπειρι΅ν τ΅ν προγόνων του ΣυναντοUumlmicroε στοιχεOumlα ποf agraveντιστοιχοUumlν στe φυλογενετικe αeacuteτe bullλικe στοfς πιe agraveρχαίους agraveνθρώπινους θρύλους καd agraveκόmicroα σb oumlθιmicroα ποf acircπέζησαν καd διατηροUumlνταιraquo Kαd καταλήγει στcν eumlξEacuteς agraveξιοπρόσεκτη παρατήρηση laquopermilEτσι τa ugraveνειρα προσφέρουν microιa πηγή agraveνθρώπινης προϊστορίας ποf δbν εrναι agraveξιοκαταφρόνητηraquo32 Mέσα στe ugraveνειρο πραγmicroατοποιεOumlται trade διεργασία τEacuteς συmicroπύκνωσης Aναφέρει σχετικa iuml Φρόυντ laquoΠάνω agraveπe notλα bullπάρχει microιa acircκπληκτικc τάση γιa συmicroπύκνωση (condensation) microιa regοπc πρeς τeν σχηmicroατισmicroe νέων eumlνοτήτων agraveπe στοιχεOumlα ποf κατa τcν acircγρήγορση iumlπωσδήποτε θa τa κρατούσαmicroε χώρια ^Ως συνέπεια αeacuteτοUuml leνα microόνο στοιχεOumlο τοUuml oumlκδηλου ccedilνείρου συχνa agraveντιπροσωπεύει iumlλόκληρο agraveριθmicroe λανθανουσ΅ν ccedilνειρικ΅ν σκέψεων σaν νa qταν leνας συνδυασmicroένος bullπαινιγmicroeς γιa notλες αeacuteτέςraquo Kαd καταλήγει microb τcν eumlξEacuteς agraveξιοπρόσεκτη παρατήρηση laquoOicirc διαστάσεις τοUuml oumlκδηλου περιεχοmicroένου eumlνeς ccedilνείρου εrναι acircκπληκτικa microικρbς σb σύγκριση microb τeν πλοUumlτο τοUuml bullλικοUuml agraveπe τeν iumlποOumlο ξεπήδησεraquo33 ^H εeacuteκολία microb τcν iumlποία νοητικbς acircνστάσεις (j συνδέσεις) microετατοπίζονται (displaced) agraveπe τe leνα στοιχεOumlο στe ocircλλο ccedilνοmicroάζεται microετατόπιση laquoΣυχνa συmicroβαίνει leνα στοιχεOumlο ποf qταν agraveσήmicroαντο στdς ccedilνειρικbς σκέψεις νa παρουσιάζεται frac12ς τe πιe καθαρό καd agraveνάλογα τe πιe χαρακτηριστικe τοUuml oumlκδηλου ccedilνείρου καd agraveντίστροφα οeacuteσιώδη στοιχεOumlα τ΅ν ccedilνειρικ΅ν σκέψεων νa agraveντιπροσωπεύωνται στe oumlκδηλο ugraveνειρο microb τοfς πιe agravemicroυδροfς bullπαινιγmicroούςraquo34 neEνα ocircλλο agraveξιόλογο συmicroπέρασmicroα στe iumlποOumlο καταλήγει iuml Σίγκmicroουντ Φρόυντ εrναι notτι πολλbς φορbς trade asympπαρξη τ΅ν πιe agraveσήmicroαντων κοιν΅ν στοιχείων microεταξf δύο στοιχείων εrναι agraveρκετή γιa νa acircπιτρέψFη στcν ccedilνειρικc acircργασία νa agraveντικαταστήσ Fη τe leνα microb τe ocircλλο γιa iumlποιονδήποτε ocircλλο σκοπό Mb αeacuteτοfς τοfς δύο ccedilνειρικοfς microηχανισmicroούς τEacuteς συmicroπύκνωσης καd τEacuteς microετατόπισης trade δυσκολία τEacuteς eumlρmicroηνείας eumlνeς ccedilνείρου αeacuteξάνεται κατa πολύ ^O Φρόυντ χρησιποποιεOuml τdς δύο αeacuteτbς umlδιοmicroορφίες προκειmicroένου νa καθορίσFη τc φύση τEacuteς

32 neΟππ σ 46 33 neΟππ σ 48 34 neΟππ

28

πρωταρχικEacuteς διεργασίας ποf oumlχει δώσει στe laquoαeacuteτόraquo Γιa νa agraveποδείξFη microάλιστα καd τc θέση του notτι τe laquoαeacuteτeraquo θεωρεOuml πιe σηmicroαντικc τcν εeacuteκαιρία νa ξεφορτώσFη ποσότητες διέγεσης παρa iumlτιδήποτε ocircλλο agraveναφέρει καd τe παράδειγmicroα τοUuml δόκιmicroου bullπαξιωmicroατικοUuml iuml iumlποOumlος δέχεται σιωπηλa microία acircπίπληξη agraveπe τeν agraveνώτερό του agraveλλa ξεσπ divideAuml πάνω στeν πρ΅το agraveθshy΅ο στρατιώτη τeν iumlποOumlο συναντdivideAuml κατa τύχη35 Erναι πολλbς φορές ποf ξεχνοUumlmicroε microερικa ugraveνειρα acircνshy΅ microερικbς ocircλλες τa θυmicroόmicroαστε oumlστω κι iν περάσουν agraveρκετa χρόνια laquoOicirc λόγοιraquo agraveναφέρει iuml Φρόυντ laquoγιa τe ξέχασmicroα τ΅ν ccedilνείρων εrναι agraveρχικa οicirc euroδιοι ποf καd στcν ocircγρυπνη ζωc acircπιφέρουν τe ξέχασmicroα neOταν εeuromicroαστε ξύπνιοι ξεχνοUumlmicroε συνήθως γρήγορα πάρα πολλa agraveπe αeacuteτά ποf αumlσθανθήκαmicroε καd agraveντιληφθήκαmicroε acircπειδc qταν πολf agraveδύνατα acircπειδc trade σχετικc ψυχικc διέγερση δbν ξεπέρασε leναν frac12ρισmicroένο βαθmicroόraquo36 Te euroδιο agraveκριβ΅ς συmicroβαίνει καd microb πολλbς ccedilνειρικbς εumlκόνες laquoξεχνιοUumlνται acircπειδc qταν πολf agraveχνές acircνshy΅ οicirc ζωηρότερες εumlκόνες διατηροUumlνται στc microνήmicroηraquo37 Eπιπρόσθετα ξεχνοUumlmicroε πιe εucircκολα notταν εeuromicroαστε σb κατάσταση agraveγρυπνίας κάτι ποf συνέβη microόνο microιa φορά παρa notσα εeuroχαmicroε τcν εeacuteκαιρία νa τa agraveντιληφθοUumlmicroε acircπανειληmicromicroένα38 neEνας ocircλλος σηmicroαντικeς λόγος γιa τeν iumlποOumlο ξεχνοUumlmicroε τa ugraveνειρα εrναι notτι τa τελευταOumlα εrναι τdς περισσότερες φορbς agraveκατανόητα καd χωρdς τάξη ^H συνείδησή microας agraveποmicroνηmicroονεύει πολf πιe εucircκολα notταν οicirc προσλαmicroβανόmicroενες παραστάσεις δbν microένουν microεmicroονωmicroένες agraveλλa συνάπτουν κατάλληλους δεσmicroοfς καd εicircρmicroούς ^O Φρόυντ agraveναλύοντας τdς δύο oumlννοιες τοUuml ccedilνείρου καd τEacuteς τηλεπάθειας καd microέσα agraveπe τcν acircmicroπειρία καταδεικνύει notτι δbν microπορεOuml νa bullπάρχει καmicroιa σχέση microεταξύ τους laquoΘa umlσχυριστ΅raquo agraveναφέρει laquonotτι bullπάρχει acircλάχιστη σχέση microεταξύ τους καd notτι στcν περίπτωση ποf θa acircπιβεβαιωνόταν trade asympπαρξη τηλεπαθητικ΅ν ccedilνείρων τe γεγονeς αeacuteτe δbν θa oumlπρεπε νa acircπιφέρFη καmicroιa agraveλλαγc στc θεωρία microας γιa τe ugraveνειροraquo39 Γιa νa acircπιβεβαιώσ Fη microάλιστα καd agraveπe τcν προσωπική του acircmicroπειρία τc θέση του agraveναφέρει καd τa eumlξEacuteς χαρακτηριστικά laquoΣτa

35 Βλ notππ σ 49 36 ΦΡΟΫΝΤ ^Ερmicroηνεία notππ σ 63 37 neΟππ 38 Βλ notππ 39 ΦΡΟΫΝΤ Τηλεπάθεια σ 68

29

εeuroκοσι eumlφτa περίπου χρόνια ποf acircργάζοmicroαι frac12ς ψυχαναλυτής οeacuteδέποτε συνάντησα σb κάποιον agraveπe τοfς agraveσθενεOumlς microου leνα πραγmicroατικe τηλεπαθητικe ugraveνειροraquo40 Πολλbς φορές agraveναφέρει iuml Φρόυντ oumlτυχε νa συmicroβοUumlν πολλa τυχαOumlα περιστατικά laquoοeacuteτε microιa φορa notmicroως αeacuteτbς οicirc τόσο κατάλληλες συmicroπτώσεις δbν microοUuml oumlδωσαν τcν εeacuteκαιρία νa συναντήσω leνα τηλεπαθητικe ugraveνειρο καd iς διαρκοUumlσε trade θεραπεία γιa microισe j iumlλόκληρο χρόνο καmicroιa φορa καd γιa περισσότερα χρόνιαraquo41

40 neΟππ σ 70 41 neΟππ

30

31

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄ Απόψεις τοUuml Kaρλ Γιοfγκ γιa τa ugraveνειρα

bullπe τe πρOumlσmicroα τοUuml ecircγίου Iωάννου Σιναΐτου Στe κεφάλαιο αeacuteτe acircπιχειρεOumlται microιa σύγκριση καd leνας παραλληλισmicroeς τοUuml τρόπου σκέψεως τοUuml ^EλβετοUuml ψυχολόγου Kaρλ Γιοfγκ καd τ΅ν notσων oumlχει βιώσει καd καταγράψει iuml κορυφαOumlος agraveσκητικeς πατέρας plusmnγιος Iωάννης Σιναΐτης περd τ΅ν ccedilνείρων Bαθύτερος στόχος τEacuteς microελέτης αeacuteτEacuteς εrναι trade acircπιστηmicroονική διa τEacuteς Ψυχολογίας τοUuml βάθους acircπαλήθευση καd τεκmicroηρίωση τ΅ν notσων πρe πολλ΅ν αumlώνων acircδίδαξαν οicirc νηπτικοd Πατέρες τEacuteς Eκκλησίας microας Στcν agraveρχαιότητα τa ugraveνειρα oumlπαιζαν microεγάλο καd πρωταρχικe ρόλο στc ζωc τ΅ν agraveνθρώπων ΘεωροUumlνταν κυρίως agraveπe agraveρχαίους agraveνατολικοfς λαούς notτι qσαν leνα microέσο microb τe iumlποOumlο acircπικοινωνοUumlσαν οicirc θεοd (bullπερφυσικbς δυνάmicroεις) microb τοfς agraveνθρώπους laquoEumlς πολλaς θρησκείας bullπEacuteρχεν trade agraveντίληψις notτι trade ψυχc τοUuml agraveνθρώπου κατa τcν διάρκειαν τοUuml asympπνου acircγκαταλείπει τe σ΅microα καd microεταβαίνει εumlς τcν bullπερκόσmicroιον πραγmicroατικότητα j notτι αasympτη trade microεταφυσικc πραγmicroατικότης εumlσβάλλει acircντeς τοUuml agraveνθρώπου καθ nν χρόνον οyτος κοιmicroAumlταιraquo42 Στcν agraveρχαία ^Eλλάδα acircπίσης qταν agraveποδεκτe notτι τa ugraveνειρα προέρχονταν agraveπe τeν agraveρχηγe τ΅ν θε΅ν τeν Δία laquoKαd γaρ τ ugraveναρ acircκ Διός acircστιraquo43 Στcν icircστορία τοUuml περιούσιου λαοUuml τοUuml ΘεοUuml δηλαδc τοUuml Iσραήλ iuml Θεeς acircπικοινωνεOuml διa τ΅ν ccedilνείρων γιa δύο λόγους α΄ προκειmicroένου νa agraveποκαλύψFη τc θέλησή του καd β΄ γιa νa προαναγγείλFη leνα microελλοντικe γεγονός notπως trade oumlλευση τοUuml Mεσσία Kαd στcν Kαινc Διαθήκη iuml Θεeς agraveποκαλύπτει τc βουλή του σb διάφορα πρόσωπα προκειmicroένου νa συνεργήσουν καd αeacuteτa στe κοσmicroοσωτήριο oumlργο τEacuteς acircνανθρωπήσεως permilEτσι βλέπουmicroε notτι τa ugraveνειρα διαχρονικά microέσα στcν παγκόσmicroια icircστορία εrχαν καd oumlχουν leνα πρωταρχικe regόλο στc ζωc τοUuml agraveνθρώπου neEνας agraveπe τοfς microεγαλύτερους acircκπροσώπους τEacuteς laquoΨυχολογίας τοUuml βάθουςraquo εrναι iuml ^Eλβετeς ψυχολόγος Kaρλ Γ Γιούγκ ΘεωρεOumlται agraveπe τοfς δηmicroιουργοfς τEacuteς laquoψυχολογίας τοUuml bullποσυνειδήτουraquo Mελέτησε σb βάθος agraveπe τc δική του ccedilπτικc γωνία τe βάθος τEacuteς agraveνθρώπινης ψυχEacuteς Ποιeς εrναι notmicroως iuml

42 Ι Δ ΚΑΡΑΒΙΔΟΠΟΥΛΟΥ permilΟνειρον ΘΗΕ τ 9 στ 923 43 ^Omicroήρου Iλιάδα A΄ 63

32

iumlρισmicroeς τοUuml laquobullποσυνειδήτουraquo καd ποιa trade διαφορά του agraveπe τe laquoagraveσυνείδητοraquo neEνας ecircπλeς iumlρισmicroeς τοUuml bullποσυνειδήτου ποf βρίσκουmicroε στc laquoΘρησκευτικc καd Hθικc Eγκυκλοπαιδείαraquo εrναι iuml eumlξEacuteς laquoTe bullποσυνείδητον εrναι trade leδρα τEacuteς πίστεως καd τ΅ν τάσεων acircκείνων τEacuteς agraveνθρωπίνης ψυχEacuteς αicirc iumlποOumlαι bullπερβαίνουν τeν λόγονraquo44 ^O iumlρισmicroeς αeacuteτeς notmicroως δbν νοmicroίζω notτι icircκανοποιεOuml τa acircπιστηmicroονικa κριτήρια τa iumlποOumlα θέτει iuml κλάδος τEacuteς Ψυχολογίας τοUuml βάθους notπως oumlχει agraveναπτυχθEacute σήmicroερα Te bullποσυνείδητο πλέον δbν bullπερβαίνει τeν λόγο agraveλλa agraveντίθετα εrναι acircπιστηmicroονικe agraveντικείmicroενο πρeς διερεύνηση laquo^Yποσυνείδητο σηmicroαίνει τcν ψυχικcν σφαOumlραν geτις διαφεύγει τEacuteς προσοχEacuteςraquo45 Πάλιν iuml iumlρισmicroeς αeacuteτeς εrναι acircλλιπcς καd bullποκειmicroενικός διαφεύγει τcν προσοχc κάποιου agraveτόmicroου agraveλλa bullπάρχει πιθανότητα νa agraveναγνωρίζεται agraveπe κάποιον oumlmicroπειρο ψυχολόγο permilEτσι προσπαθ΅ντας νa δώσουmicroε τeν δικό microας iumlρισmicroe στe bullποσυνείδητο θa microπορούσαmicroε νa τe καθορίσουmicroε frac12ς eumlξEacuteς laquo^Yποσυνείδητο εrναι leνας χαώδης χ΅ρος στa βαθύτερα microέρη τEacuteς ψυχEacuteς microέσα στeν iumlποOumlο agraveπωθοUumlνται α΄ notλες οicirc προσλαmicroβανόmicroενες παραστάσεις διa τ΅ν αumlσθητηρίων ccedilργάνων καd β΄ notλες οicirc σκέψεις συναισθήmicroατα acircπιθυmicroίες φαντασιώσεις κλπ τEacuteς συνειδήσεώς microας ^Oποιαδήποτε παράσταση agraveπωθεOumlται agraveποθηκεύεται στeν χ΅ρο τοUuml bullποσυνειδήτου EκεOuml διενεργοUumlνται ζυmicroώσεις καd σb agraveνύποπτο χ΅ρο καd χρόνο καd bullπe νέα δοmicroc καd microορφc acircmicroφανίζεται στe συνειδητe microέρος τEacuteς ψυχEacuteς χωρdς iuml ocircνθρωπος νa agraveντιλαmicroβάνεται πολλbς φορbς τe νέο της πρόσωποraquo Πιστεύω notτι αeacuteτeς iuml iumlρισmicroeς καλύπτει leνα agraveρκετe microέρος τEacuteς οeacuteσίας καd τ΅ν λειτουργι΅ν τοUuml bullποσυνειδήτου ^O Kaρλ Γιοfγκ κάνει τcν eumlξEacuteς παροmicroοίωση laquoTe agraveσυνείδητο acircξαιτίας τEacuteς agraveκαθόριστης oumlκτασής του microπορεOuml νa παροmicroοιασθFEacute microb τc θάλασσα trade συνείδηση notmicroως microοιάζει περισσότερο microb leνα νησί ποf ξεπροβάλλει agraveπ αeacuteτc τc θάλασσαraquo46 Bλέπουmicroε notτι στa διάφορα κείmicroενα περd Ψυχολογίας δbν γίνεται σαφcς διάκριση τοUuml laquobullποσυνειδήτουraquo agraveπe τe laquoagraveσυνείδητοraquo Mb τeν notρο laquoagraveσυνείδητοraquo δηλώνουmicroε τdς

44 Εeacuteάγγελος Θεοδώρου Γιοfνγκ Κάρολος ΘΗΕ τ 4 στ 522 45 Βλ λEacutemicromicroα ^Υποσυνείδητον ΘΗΕ τ 11 στ 968 46 ΓΙΟΥΓΚ Αγωγή σ 10

33

διαδικασίες τ΅ν βιοφυσιολογικ΅ν φαινοmicroένων ποf agraveποτελοUumlν τdς ζωϊκbς λειτουργίες καd συνοδεύουν τc δραστηριότητα τοUuml περιφερειακοUuml καd κεντρικοUuml συστήmicroατος καθgς καd τc συmicroπεριφορa τοUuml microεγαλύτερου microέρους τ΅ν στοιχειωδ΅ν agraveνακλάσεων47 Στcν καθηmicroερινή microας ζωc microb τc λέξη laquougraveνειροraquo ποf χρησιmicroοποιοUumlmicroε πολf συχνά microποροUumlmicroε νa προσδιορίσουmicroε κάποιες oumlννοιες συγγενικbς τc microιa microb τcν ocircλλη Πρώτη eumlρmicroηνεία τEacuteς λέξεως ugraveνειρο εrναι trade καθ asympπνον ccedilπτασία δηλαδc αeacuteτό ποf laquoβλέπουmicroεraquo τcν œρα ποf κοιmicroόmicroαστε Bεβαίως acircδ΅ διαπιστώνουmicroε notτι χρησιmicroοποιοUumlmicroε τeν notρο iumlρ΅ ccedilπτασία καd βλέπω χωρdς νa λειτουργFEacute κiν trade αeuroσθηση τEacuteς iumlράσεως Erναι πολf συγγενbς αeacuteτό ποf λέγει iuml Kύριος laquoyenνα βλέποντες βλέπωσι καd microc euroδωσιraquo48 Δεύτερο περιεχόmicroενο τEacuteς λέξεως ugraveνειρο εrναι trade agraveπραγmicroατοποίητη acircλπίδα Λέmicroε συχνά laquoMcν κάν Fης ugraveνειρα αeacuteτe δbν microπορεOuml νa γίν Fηraquo j laquoαeacuteτe οucircτε στe ugraveνειρό σου νa τe σκεφτFEacuteςraquo Mb αeacuteτbς τdς acircκφράσεις δηλώνουmicroε notτι microιa eumlνέργεια δbν πρόκειται ποτb νa πραγmicroατοποιηθFEacute Δύο τελευταOumlες eumlρmicroηνεOumlες ποf δίνουmicroε στc λέξη ugraveνειρο εrναι κάθε τd τe frac12ραOumlο j microεγαλει΅δες laquoΠράγmicroατι αeacuteτe εrναι σaν leνα ugraveνειροraquo δηλαδc εrναι microεγαλει΅δες καd iuml διακαcς πόθος laquoAeacuteτe εrναι τe ugraveνειρο τEacuteς ζωEacuteς microου (iuml διακαcς πόθος microου) νa γίνω τραγουδίστριαraquo Mb αeacuteτa συmicroπεραίνουmicroε notτι συνήθως αeacuteτά ποf βλέπουmicroε στa ugraveνειρά microας εrναι α΄ agraveπραγmicroατοποίητοι πόθοι β΄ frac12ραOumlα καd microεγαλειώδη σχέδια καd γ΄ διακαεOumlς πόθοι Στcν Ψυχολογία ugraveνειρο iumlρίζεται frac12ς τe laquoσύνολο j σειρa agraveσυνάρτητων παραστάσεων umlδε΅ν καd συγκινήσεων ποf παρουσιάζονται στeν νοUuml τοUuml agraveνθρώπου κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου agraveδρανούσης τEacuteς συνειδήσεως j frac12ς agraveλληλουχία φανταστικ΅ν γεγονότων στa iumlποOumlα νοερ΅ς παρίσταται iuml κοιmicroώmicroενοςraquo49 neΕνας agraveπe τοfς microεγαλύτερους acircπιστήmicroονες iuml iumlποOumlος agraveσχολήθηκε διεξοδικa microb τa ugraveνειρα πιστεύω notτι bullπEacuteρξε iuml ^Eλβετeς ψυχολόγος Kaρλ Γιούγκ Σb microιa διάλεξή του microb θέmicroα

47 Βλ λEacutemicromicroα ^Υποσυνείδητον ΘΗΕ τ 11 στ 968 48 Mάρκ δ΄ 12 49 ΚΑΡΑΚΟΒΟΥΝΗ permilΟνειρα σ 15

34

laquo^H σηmicroασία τEacuteς AναλυτικEacuteς Ψυχολογίας γιa τcν agraveγωγc τοUuml παιδιοUumlraquo acircρωτdivideAuml regητορικshy΅ τshy΅ τρόπshyω laquoMa τί εrναι ugraveνειροraquo καd δίνει τeν eumlξEacuteς iumlρισmicroό laquoTe ugraveνειρο εrναι leνα προϊeν τEacuteς agraveσυνείδητης ψυχικEacuteς δραστηριότητας κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου Στcν κατάσταση αeacuteτc trade ψυχc ξεφεύγει σb microεγάλο βαθmicroe agraveπe τeν oumlλεγχο τEacuteς συνείδησής microας Mb τe microικρe bullπόλοιπο τEacuteς συνείδησης ποf microAumlς agraveποmicroένει στcν κατάσταση τοUuml asympπνου δbν microποροUumlmicroε παρa microονάχα νa agraveντιλαmicroβανόmicroαστε τa notσα συmicroβαίνουν Δbν εeuromicroαστε notmicroως σb θέση νa κατευθύνουmicroε τa ψυχολογικa συmicroβάντα σύmicroφωνα microb τοfς σκοποfς καd τc θέλησή microας καd eumlποmicroένως δbν oumlχουmicroε οucircτε τc δυνατότητα νa κάνουmicroε λάθος καd νa acircξαπατήσουmicroε τeν eumlαυτό microας Te ugraveνειρο εrναι microιa διαδικασία αeacuteτόmicroατη ποf βασίζεται στcν agraveνεξάρτητη λειτουργία τοUuml agraveσυνειδήτουraquo50 neEνα iumlρισmicroe τοUuml τί εrναι ugraveνειρο microAumlς δίνει iuml plusmnγιος Iωάννης iuml Σιναΐτης λέγοντας notτι laquoEνύπνιόν acircστι νοeς κίνησις acircν agraveκινησίdivideα σώmicroατοςraquo51 permilOνειρο δηλαδc εrναι microιa κίνηση τοUuml νοUuml acircνshy΅ τe σ΅microα εbullρίσκεται agraveκίνητο Συνήθως τe microυαλό microας acircπιτελεOuml τcν acircργασία του δηλαδc σκέφτεται notταν τe σ΅microά microας εrναι ξύπνιο καd οicirc αumlσθήσεις σb λειτουργία Te ugraveνειρο εrναι κάποιες παραστάσεις στe microυαλό microας ποf agraveναδύονται agraveπe τe bullποσυνείδητο notταν τe σ΅microά microας βρίσκεται σb κατάσταση asympπνου notταν δηλαδc οicirc αumlσθήσεις bullπολειτουργοUumlν Στeν Γ΄ Λόγο του laquoΠερd ξενιτείαςraquo iuml plusmnγιος Iωάννης θεωρεOuml agraveναγκαOumlο καd acircπιβεβληmicroένο νa γράψFη microερικbς σκέψεις γύρω agraveπe τa ugraveνειρα Προσθέτει microάλιστα καd τίτλο laquoΠερd acircνυπνίων acircπακολουθούντων εumlσαγωγικοOumlςraquo52 ΘεωρεOuml δηλαδc notτι τa laquoacircνύπνιαraquo εrναι κυρίως χαρακτηριστικe γνώρισmicroα τ΅ν agraveρχαρίων Te microεγαλύτερο ugraveνειρο δbν διαρκεOuml παρa microερικa microόνο δευτερόλεπτα Kαd notmicroως microέσα στe ugraveνειρο trade agraveνθρώπινη φαντασία bullπερβαίνει τοfς notρους τEacuteς φύσεως καd τοUuml χωροχρόνου neEνα παράδειγmicroα γιa τcν κατανόηση τEacuteς φύσεως καd bullφEacuteς τοUuml ccedilνείρου εrναι iuml κινηmicroατογράφος (j σινεmicroά cinema = κίνηmicroα notπως διαφορετικά microb agraveντιδανεισmicroό τeν ccedilνοmicroάζουmicroε στcν Kύπρο)

50 ΓΙΟΥΓΚ Αγωγή notππ σσ 20-21 51 ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος Γ΄ Περd ξενιτείας στ 36 σ 63 PG 88 669B 52 neΟππ Λόγος Γ΄ Περd ξενιτείας στ 35 σ 62 PG 88 669B

35

laquoTοUumlτο φαίνεται κατ acircξοχcν εumlς τeν κινηmicroατογράφον τοUuml iumlποίου αicirc εumlκόνες πλεονεκτοUumlν εumlς κίνησιν oumlχουσαι τcν δυνατότητα τEacuteς καd acircν τshy΅ ccedilνείρshyω παρατηρουmicroένης καταργήσεως τ΅ν χωροχρονικ΅ν agraveποστάσεωνraquo53 ^Eποmicroένως trade acircφεύρεση τοUuml κινηmicroατογράφου oumlχει τcν πηγή της στeν τρόπο λειτουργίας τοUuml ccedilνείρου Kαd στdς δύο περιπτώσεις πρόκειται microAumlλλον περd agraveπραγmicroατοποιήτων καd φανταστικ΅ν γεγονότων Παραίσθηση j παραισθησία ccedilνοmicroάζεται trade agraveπάτη τ΅ν αumlσθήσεων ποf προκαλεOuml σφαλερbς agraveντιλήψεις neOταν λόγου χάριν δοUumlmicroε στa σκοτεινa leνα σάκκο j microιa καπαρντOumlνα κρεmicroασmicroένη καd τcν acircκλάβουmicroε σaν κάποιον ocircνθρωπο j φάντασmicroα τότε microAumlς δηmicroιουργεOumlται φόβος καd τρόmicroος Aeacuteτc trade διεργασία ccedilνοmicroάζεται παραίσθηση Σαφ΅ς acircκτeς agraveπe τe acircξωτερικe acircρέθισmicroα τe iumlποOumlο εrναι agraveπαραίτητο γιa τc διεργασία αeacuteτc τEacuteς παραισθήσεως πρέπει νa acircνυπάρχFη καd iuml acircσωτερικeς φόβος καd trade ταραχc microέσα στcν ψυχc τοUuml agraveνθρώπου iuml iumlποOumlος καd θa τροποποιFEacute στa microάτια του τe agraveντικείmicroενο ποf βλέπει σύmicroφωνα microb τdς acircσωτερικές του προδιαθέσεις καd φόβους Ψευδαίσθηση j ψευδαισθησία καλεOumlται trade διαταραχc τEacuteς αumlσθήσεως κατa τcν iumlποία παράγεται συναίσθηmicroα χωρdς κάποιο acircξωτερικe acircρέθισmicroα neOταν παραδείγmicroατος χάριν εeuromicroαστε ocircρρωστοι τότε microέσα στe παραλήρηmicroά microας agraveναδύονται agraveπe τdς αumlσθήσεις microας διάφορες παραστάσεις ποf acircmicroφανίζονται microπροστά microας σaν νa εrναι πραγmicroατικές Aeacuteτe ccedilνοmicroάζεται ψευδαισθησία Te κοινe στοιχεOumlο καd στdς δύο περιπτώσεις εrναι notτι bullπάρχει microιa λανθάνουσα ψυχικc κατάσταση κατa τcν iumlποία δηmicroιουργοUumlνται j agraveναδύονται agraveπe τe bullποσυνείδητο στe συνειδητe microέρος τEacuteς ψυχEacuteς κάποια ψεύτικα εeuroδωλα ποf τελικa ξεγελοUumlν τeν ocircνθρωπο λόγshyω τEacuteς agraveσθενείας του ^H εumlδοποιeς διαφορa τEacuteς παραίσθησης agraveπe τc ψευδαισθησία εrναι notτι στcν τελευταία δbν bullπάρχει acircξωτερικe acircρέθισmicroα acircνshy΅ στcν πρώτη bullπάρχει ccedilπτικe (j agraveκόmicroη καd agraveκουστικό θa λέγαmicroε) agraveντικείmicroενο καd εeuroδωλο Φαντασία στcν acircκκλησιαστικc iumlρολογία καd εumlδικώτερα στeν plusmnγιο Iωάννη Σιναΐτη iumlρίζεται frac12ς leνα notραmicroα ποf ccedilφείλεται σb ψευδαίσθηση Mb τρεOumlς ecircπλbς προτάσεις δίνει iumlρισmicroοfς γιa τe

53 ΔΗΜ Β ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ Φάντασmicroα ΘΗΕ τ 11 στ 990

36

τί εrναι παραίσθηση καd ψευδαισθησία ^H iumlρολογία ποf χρησιmicroοποιεOuml εrναι σαφ΅ς διαφορετικc agraveπe τcν acircπιστηmicroονικc iumlρολογία ποf χρησιmicroοποιεOumlται σήmicroερα Te νόηmicroα notmicroως καd περιεχόmicroενο τ΅ν λέξεων εrναι τe euroδιο Mb τeν notρο laquoφαντασίαraquo acircννοεOuml τόσο τcν παραίσθηση notσο καd τcν ψευδαισθησία Erναι notmicroως τόσο λεπτeς καd δυσδιάκριτος iuml διαχωρισmicroeς τ΅ν πλαισίων microεταξf ccedilνείρου καd φαντασίας (παραίσθησης καd ψευδαισθησίας) ποf δύσκολα microπορεOuml agraveκόmicroη καd leνας εumlδικeς ψυχολόγος νa ξεχωρίσ Fη τa notρια τEacuteς κάθε microιAumlς λειτουργίας τEacuteς συνειδήσεως Aναφέρει λοιπeν iuml Iωάννης Σιναΐτης τa eumlξEacuteς χαρακτηριστικά laquoΦαντασία acircστdν agraveπάτη ccedilφθαλmicro΅ν acircν κοιmicroωmicroένFη διανοίdivideα φαντασία acircστdν oumlκστασις νοός acircγρηγορότος τοUuml σώmicroατος Φαντασία acircστdν agraveνυπόστατος θεωρίαraquo54 δηλαδc φαντασία εrναι microιa acircξαπάτηση τ΅ν ccedilφθαλmicro΅ν notταν τe microυαλe κοιmicroAumlται Φαντασία εrναι microιa παρασάλευση τοUuml νοUuml acircνshy΅ τe σ΅microα εrναι ξύπνιο Φαντασία εrναι leνα θέαmicroα ποf δbν bullπάρχει στcν πραγmicroατικότητα Mb τcν πρώτη πρόταση iuml Ιωάννης Σιναΐτης (φαντασία εrναι microιa acircξαπάτηση τ΅ν ccedilφθαλmicro΅ν notταν τe microυαλe κοιmicroAumlται) πρdν agraveκόmicroη acircmicroφανισθFEacute trade Ψυχολογία τοUuml βάθους ποf acircγκαινίασε iuml Φρόυντ δείχνει notτι γιa νa λειτουργήσ Fη καd νa agraveναδυθFEacute agraveπe τa oumlγκατα τοUuml bullποσυνειδήτου microιa παράσταση πρέπει νa acircνυπάρχουν οicirc agraveπαραίτητες προϋποθέσεις Aeacuteτbς εrναι trade agraveδρανοποίηση τ΅ν λειτουργι΅ν τ΅ν αumlσθήσεων καd frac12ς agraveπότέλεσmicroα αeacuteτοUuml trade laquoχειmicroερία νάρκωσηraquo τοUuml microυαλοUuml microας neOταν βρισκόmicroαστε σb acircγρήγορση καd eumlτοιmicroότητα τότε δbν microπορεOuml νa λειτουργήσ Fη καmicromicroία agraveπe τdς δύο agraveσθένειες τEacuteς συνειδήσεως (παραίσθηση ψευδαισθησία) Mb τc δεύτερη πρόταση (φαντασία εrναι microιa παρασάλευση τοUuml νοUuml acircνshy΅ τe σ΅microα εrναι ξύπνιο) iuml plusmnγιος δείχνει notτι oumlστω καd iν τe σ΅microα εrναι ξύπνιο agraveκόmicroη καd τότε microπορεOuml νa agraveναδυθοUumlν microέσα agraveπe τe bullποσυνείδητο διάφορες agraveπωθηmicroένες agraveπe τcν καθηmicroερινc ζωc παραστάσεις Συνήθως αeacuteτc εrναι microιa διεργασία ποf γίνεται notταν agraveδρανοποιEacuteται τόσο τe σ΅microα notσο καd iuml νοUumlς τοUuml agraveνθρώπου Mb τcν τρίτη πρόταση (φαντασία εrναι leνα θέαmicroα ποf δbν bullπάρχει στcν πραγmicroατικότητα) iuml βαθυστόχαστος νηπτικeς

54 ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος Γ΄ Περd ξενιτείας στ 37 σ 63 PG 88 669BC

37

πατέρας καθορίζει τe περιεχόmicroενο τEacuteς λειτουργίας τόσο καd κυρίως τEacuteς παραίσθησης κατa τcν ταπεινή microας γνώmicroη notσο καd τEacuteς ψευδαισθησίας πάλιν Eνshy΅ βλέπουmicroε leνα agraveντικείmicroενο στcν πραγmicroατικότητα λόγshyω τοUuml νευρωτικοUuml παραληρήmicroατος στe iumlποOumlο βρισκόmicroαστε ταυτίζουmicroε τe iumlρώmicroενο (αumlσθητe) microb τe agraveναδυόmicroενο acircκ τEacuteς συνειδήσεως Aeacuteτc trade διεργασία στc γλ΅σσα τEacuteς ψυχολογίας ccedilνοmicroάζεται παραίσθηση Σίγουρα microπορεOuml νa eumlρmicroηνευθFEacute trade πρόταση αeacuteτc καd frac12ς ψευδαισθησία χωρdς δηλαδc νa bullπάρχ Fη κανένα εumlδωλο j agraveντικείmicroενο laquoacircναντίον τ΅ν ccedilφθαλmicro΅ν microαςraquo (agraveπέναντι agraveπe τa microάτια microας) νa agraveναδύεται καd agraveναπλάθεται τe agraveντικείmicroενο agraveπe τe bullποσυνείδητο laquomicroπροστa στa microάτια microαςraquo ^O Γιοfγκ σb microιa microελέτη του ποf τιτλοφορεOumlται laquoEumlσαγωγc στcν eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρωνraquo agraveναφέρει notτι κάθε γλ΅σσα agraveλλa umlδιαίτερα trade acircκκλησιαστική εrναι γεmicroάτη agraveπe σύmicroβολα Aeacuteτe τe γεγονeς ccedilφείλεται στe notτι bullπάρχουν agraveναρίθmicroητα πράγmicroατα ποf βρίσκονται πέρα καd microακριa agraveπe τdς περιοχbς τEacuteς agraveνθρώπινης κατανόησης καd τοUuml acircπιστηmicroονικοUuml acircπιστητοUuml notπως θa λέγαmicroε σήmicroερα55 ^H microελέτη βέβαια αeacuteτc agraveρχικa δbν εrχε τίτλο καd προοριζόταν frac12ς εumlσαγωγc σb leνα συmicroπόσιο microb τίτλο laquo^O permilAνθρωπος καd τa Σύmicroβολά τουraquo Ta σύmicroβολα j τοfς συmicroβολισmicroοfς αeacuteτοfς χρησιmicroοποιεOuml acircνσυνείδητα j τdς πιe πολλbς φορbς agraveσυνείδητα καd laquoλανθανόντωςraquo iuml ocircνθρωπος προκειmicroένου νa eumlρmicroηνεύσ Fη τeν acircσωτερικό του κόσmicroο j νa περιγράψFη κάποιες acircσωτερικbς j acircξωτερικbς καταστάσεις καd acircmicroπειρίες ^O agraveετeς j τe λιοντάρι εrναι σύmicroβολα τ΅ν Eeacuteαγγελιστ΅ν Aeacuteτa τa σύmicroβολα πολλbς φορbς microAumlς iumlδηγοUumlν σb βαθύτερες oumlννοιες πέρα agraveπe αeacuteτό ποf acircξωτερικa acircπιδεικνύουν ^H γλ΅σσα τ΅ν ccedilνείρων χρησιmicroοποιεOuml σχεδeν πάντοτε σύmicroβολα προκειmicroένου νa κρύψFη τεχνηέντως τe περιεχόmicroενο τοUuml bullποσυνειδήτου Aeacuteτa τa σύmicroβολα εrναι ποf πρέπει iuml ψυχολόγος acircρευνητcς πρ΅τα νa agraveνακαλύψFη καd oumlπειτα νa eumlρmicroηνεύσ Fη brvbar iν θέλετε καλύτερα νa agraveποκωδικοποιήσ Fη agraveποκρυπτογραφήσFη j microεταφράσ Fη στc δική microας γλ΅σσα ^O Kaρλ Γιοfγκ θεωρεOuml acircπίσης βέβαιο τe γεγονeς notτι οicirc αumlσθήσεις ποτb δbν εrναι πλήρεις καd frac12λοκληρωmicroένες agraveλλa λειψbς καd περιωρισmicroένες agraveναφορικa microb τe γνωστικό τους

55 Βλ ΓΙΟΥΓΚ permilΟνειρα σ 14

38

agraveντικείmicroενο permilEτσι δηmicroιουργοUumlν κάποια αeuroσθηση agraveβεβαιότητας στc συνείδηση τοUuml agraveνθρώπου Mιλ΅ντας πάντοτε agraveποφατικά καd χρησιmicroοποι΅ντας τc γλ΅σσα τEacuteς laquoagraveποφατικEacuteς Ψυχολογίαςraquo (τeν notρο δανειζόmicroαστε agraveπe τcν laquoagraveποφατικc Θεολογίαraquo τ΅ν νηπτικ΅ν πατέρων notπου τονίζεται τe τί δbν εrναι j τί δbν bullπάρχει κυρίως στc σχέση ΘεοUuml καd agraveνθρώπων) iuml Γιοfγκ θεωρεOuml notτι iuml ocircνθρωπος διa τEacuteς γνώσεως ποf προέρχεται agraveπe τdς αumlσθήσεις δbν microπορεOuml νa microάθFη ποτb καd νa γνωρίσFη τcν οeacuteσία τEacuteς ψυχEacuteς οucircτε notmicroως καd τcν euroδια τcν οeacuteσία τEacuteς asympλης56 Mελετ΅ντας σb βάθος τcν agraveνθρώπινη ψυχή iuml Kaρλ Γιοfγκ καταλήγει στe συmicroπέρασmicroα notτι παρατηρ΅ντας προσεκτικa τa ugraveνειρα microb microεγαλύτερη λεπτοmicroέρεια καd agraveκρίβεια agraveνακαλύπτουmicroε agraveνάmicroεσα στdς ccedilνειρικbς εumlκόνες leνα προφανEacute συνδετικe icircστό iuml iumlποOumlος καταδεικνύει τcν eumlνότητά τους ugraveχι microόνο microεταξύ τους agraveλλa καd microb τa περιεχόmicroενα τEacuteς συνείδησης acircν acircγρηγόρσει Στcν agraveνακάλυψη αeacuteτc frac12δηγήθηκε iuml ^Eλβετeς ψυχολόγος agraveκολουθ΅ντας τcν eumlξEacuteς microέθοδο χωρίζουmicroε τe ugraveνειρο στdς φάσεις καd στdς εumlκόνες ποf τe agraveποτελοUumlν καd συγκεντρώνουmicroε microb προσοχc notλες τdς umlδέες ποf microAumlς oumlρχονται σb σχέση microb τe ugraveνειρο Xάρη σb αeacuteτc τc διεργασία agraveντιλαmicroβανόmicroαστε πολf σύντοmicroα notτι οicirc εumlκόνες τοUuml ccedilνείρου καd τa θέmicroατα ποf microAumlς προβληmicroατίζουν στcν πραγmicroατικότητα notταν εeuromicroαστε ξύπνιοι συνδέονται microεταξύ τους microb leνα τρόπο acircξαιρετικa λεπτe καd δυσδιάκριτο ^H σηmicroασία αeacuteτEacuteς τEacuteς συνδέσεως τ΅ν εumlκόνων τοUuml ccedilνείρου microb τa θέmicroατα ποf microAumlς προβληmicroατίζουν εrναι κάτι ποf κατ agraveρχcν δbν microποροUumlmicroε νa κατανοήσουmicroε ^Oλοκληρώνοντας notmicroως αeacuteτc τc συγκέντρωση τ΅ν στοιχείων oumlχουmicroε brvbarδη acircπιτύχει τe προπαρασκευαστικe microέρος τEacuteς agraveνάλυσης τοUuml ccedilνείρου leνα microέρος ποf εrναι σηmicroαντικώτατο χάρη σ αeacuteτe διαθέτουmicroε πιa τa λεγόmicroενα συmicroφραζόmicroενα τοUuml ccedilνείρου τa iumlποOumlα microAumlς agraveποκαλύπτουν τdς πολυσχιδεOumlς σχέσεις τ΅ν ccedilνειρικ΅ν εumlκόνων microb τc συνείδηση καd microAumlς δείχνουν πόσο στενa συνυφασmicroένο εrναι τe ugraveνειρο microb notλες τdς τάσεις τEacuteς προσωπικότητάς microας57 Erναι acircπίσης πολf σηmicroαντικe νa γνωρίζFη τόσο iuml εumlδικeς ψυχολόγος notσο καd iuml agraveσθενής τeν παλιe βασικe κανόνα notτι δηλαδc laquoτe ugraveνειρο acircκφράζεται συνήθως στc γλ΅σσα τοUuml

56 Βλ notππ σ 15 57 Βλ ΓΙΟΥΓΚ Αγωγή notππ σσ 21-22

39

agraveνθρώπου ποf τe βλέπειraquo58 Eaν κάποιος εrναι microουσικός τότε τa θέmicroατα ποf microπορεOuml νa βλέπFη frac12ς ugraveνειρα θa εrναι γύρω agraveπe τc microουσική acircaν εrναι agraveθλητcς j ccedilρειβάτης τότε τa θέmicroατα ποf θa oumlχουν τa ugraveνειρά του θa περιστρέφωνται γύρω agraveπe τcν ccedilρειβασία j τeν agraveθλητισmicroό ^Ο Iωάννης Σιναΐτης κάνει τcν eumlξEacuteς διαπίστωση laquoEνύπνια τροφ΅ν καd βρωmicroάτων acircν καρδίdivideα γαστριmicroάργων acircνύπνια δb κολάσεων καd κρίσεων acircν καρδίdivideα πενθούντωνraquo δηλαδή laquougraveνειρα γύρω agraveπe τροφbς καd φαγητa συναντ΅νται στcν καρδιa τ΅ν γαστριmicroάργων καd ugraveνειρα γύρω agraveπe τcν κόλαση καd τcν κρίση συναντ΅νται στcν καρδιa τ΅ν microετανοούντωνraquo59 Oicirc πατέρες τEacuteς Eκκλησίας θεωροUumlν notτι trade προέλευσις τ΅ν ccedilνείρων microπορεOuml νa εrναι τριπλEacute α΄ agraveπe τeν Θεό β΄ agraveπe τeν διάβολο καd γ΄ agraveπe τe agraveσυνείδητό microας Στατιστικa τa περισσότερα ugraveνειρα προέρχονται agraveπe τe agraveσυνείδητο Λιγώτερα ugraveνειρα oumlχουν τcν προέλευσή τους agraveπe δαιmicroονικc acircνέργεια καd acircλαχιστώτατα προέρχονται agraveπe τeν euroδιο τeν Θεό Δυστυχ΅ς acircmicroεOumlς τdς πιe πολλbς φορbς θεωροUumlmicroε notτι τa ugraveνειρα iν microbν εrναι εeacuteχάριστα προέρχονται agraveπe τeν euroδιο τeν Θεό iν δb εrναι δυσάρεστα agraveπe τeν διάβολο Σb αeacuteτc τcν πλάνη πολλbς φορbς microAumlς iumlδηγεOuml iuml euroδιος iuml eumlαυτός microας καd λιγώτερο iuml agraveρχέκακος agraveφοUuml δbν oumlχουmicroε συνειδητοποιήσει τcν πατερικc regήση notτι iuml χειρότερος acircχθρeς τοUuml agraveνθρώπου εrναι πρ΅τα iuml eumlαυτός του asympστερα iuml κόσmicroος καd τελευταOumlος iuml διάβολος hAν iuml ocircνθρωπος δbν agraveνοίξFη τdς πύλες τEacuteς ψυχEacuteς του στe κακό δbν microπορεOuml microb κανένα τρόπο αeacuteτe νa εumlσέλθFη ^O Iωάννης Σιναΐτης καd γενικa οicirc πατέρες τEacuteς Eκκλησίας διακρίνουν microεταξf τ΅ν ccedilνείρων ποf βλέπουmicroε στeν asympπνο microας καd τ΅ν iumlραmicroάτων θεωρι΅ν j ccedilπτασι΅ν ποf βλέπουν οicirc plusmnγιοι στe ξύπνιο τους60 Erναι δύο acircντελ΅ς διαφορετικbς καταστάσεις Πολλbς εrναι οicirc περιπτώσεις κυρίως στcν Παλαιa Διαθήκη notπου iuml Θεeς acircπικοινωνεOuml διa ccedilνείρων microb τοfς acircκλεκτούς του συνήθως ποf qσαν δίκαιοι ocircνθρωποι Σκοπeς τ΅ν ccedilνείρων

58 neΟππ σ 23 59 ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος ΙΔ΄ Περd γαστριmicroαργίας στ 13 σ 188 PG 88 865D 60 Βλ καd στcν Κλίmicroακα τοUuml Ιωάννου Σιναΐτου notππ Λόγος ΚΑ΄ Περd κενοδοξίας στ 27 καd Λόγος ΚΣΤ΄ α΄ Περd διακρίσεως στ 55 PG 88 953CD καd 88 1029D

40

εrναι trade agraveποκάλυψη τEacuteς βουλEacuteς του laquoOicirc agraveποκαλύψεις αeacuteτbς agraveπευθύνονται σb umlδι΅τες61 j καd σb εumlδωλολάτρες notπως εrναι τe ugraveνειρο τοUuml Aβιmicroέλεχ62 καd τοUuml βασιλιAuml τ΅ν Bαβυλωνίων Nαβουχοδονόσορα63 Οicirc περισσότερες notmicroως agraveποκαλύψεις agraveναφέρονται στc θεία οumlκονοmicroία (δηλ στe σχέδιο τοUuml ΘεοUuml) γιa τc σωτηρία τοUuml agraveνθρώπου ^Ο Θεeς λοιπeν acircπικοινωνεOuml διa microέσου τ΅ν ccedilνείρων microb τοfς Πατριάρχες microb τeν Aβραamicro64 καd τeν Iακgβ (iuml iumlποOumlος σb ugraveνειρο εrδε τcν laquoκλίmicroακαraquo τοUuml ΘεοUuml ποf προεικόνιζε τcν ^Yπεραγία Θεοτόκο65 Aκόmicroη acircπικοινωνεOuml microb τοfς προφEacuteτες τοUuml Iσραcλ τeν Zαχαρία (Kεφ 1-6) καd τeν Δανιcλ (Kεφ 2 7) οicirc iumlποOumlοι δέχονται microb ugraveνειρο τcν agraveποκάλυψη τοUuml ΘεοUuml ποf agraveναγγέλλει τc σωτηρία τοUuml κόσmicroου διa microέσου τοUuml Mεσσία XριστοUuml microb τeν Σαmicroουcλ66 καd τeν Nάθαν67 καd microb τeν βασιλιAuml Σολοmicro΅ντα68 Eπίσης στcν Παλαιa Διαθήκη διακρίνονται τa ugraveνειρα τa iumlποOumlα στέλνει iuml Θεός καd συνιστοUumlν κάποιες agraveποκαλύψεις στοfς acircκλεκτοfς προφEacuteτες Tου agraveπe αeacuteτά ποf βλέπουν οicirc acircπαγγελmicroατίες microάντεις τ΅ν εumlδωλολατρ΅ν Στcν Kαινc Διαθήκη iuml Iωσcφ iuml microνήστορας τEacuteς ^Yπεραγίας Θεοτόκου βλέπει στeν asympπνο του ocircγγελο Kυρίου iuml iumlποOumlος τοUuml παραγγέλλει νa φύγ Fη στcν Aeuroγυπτο γιατd iuml ^Hρshyώδης πρόκειται νa σκοτώσFη τe βρέφος69 Oicirc Mάγοι acircπίσης iumlραmicroατίζονται κατ ugraveναρ νa agraveναχωρήσουν δι ocircλλης iumlδοUuml70 Aναφέρεται acircπίσης trade σύζυγος τοUuml Ποντίου Πιλάτου νa βλέπ Fη στe ugraveνειρό της πολf ocircσχηmicroα πράγmicroατα καd νa συmicroβουλεύFη τeν σύζυγό της νa microc agraveναmicroειχθFEacute σ αeacuteτc τcν bullπόθεση71 Aκόmicroη iuml agraveπόστολος τ΅ν acircθν΅ν βλέπει κάποιο Mακεδόνα iuml iumlποOumlος τeν παρακινεOuml νa κηρύξFη τe εeacuteαγγέλιο καd στc Mακεδονία72

61 Βλ Σοφ Σειράχ λδ΄ 6 62 Βλ Γέν κ΄ 3-6 63 Βλ Δανιήλ δ΄ 64 Βλ Γέν ιε΄ 12-21 65 Βλ Γέν κη΄ 11-12 66 Βλ A΄ Bασ γ΄ 67 Βλ B΄ Bασ ζ΄ 4-17 68 Βλ Γ΄ Bασ Kεφ γ΄ Παράλληλα βλ ΚΑΡΑΚΟΒΟΥΝΗ permilΟνειρα notππ σ 9 69 Βλ Mατθ α΄ 20 β΄ 13 β΄ 19 β΄ 22 70 Βλ Mατθ β΄ 12 71 Βλ Mατθ ιστ΄ 19 72 Βλ Πράξ ιστ΄ 9-10

41

Πιe συγκεκριmicroένα iuml plusmnγιος Iωάννης iuml Σιναΐτης σχεδeν σb iumlλόκληρο τe βιβλίο του microιλdivideAuml γιa τa ugraveνειρα ποf προέρχονται agraveπe τeν κακe eumlαυτό microας j agraveπe τοfς δαίmicroονες Πολf σπάνια microιλdivideAuml γιa τa ugraveνειρα ποf προέρχονται agraveπe τeν Θεό agraveφοUuml αeacuteτa πολλbς φορές agraveντd νa εrναι acircκ ΘεοUuml εrναι πλάνη τοUuml διαβόλου Te σηmicroεOumlο agraveπe τe iumlποOumlο θa διακρίν Fης τcν πλάνη εrναι τοUumlτο Oicirc ocircγγελοι microAumlς δείχνουν τcν κόλαση τcν κρίση καd τeν χωρισmicroe τEacuteς ψυχEacuteς agraveπe τe σ΅microα δηλαδc τeν σωmicroατικe θάνατο καd oumlτσι microAumlς κάνουν νa ξυπνοUumlmicroε oumlντροmicroοι καd περίλυποι Eάν συνεχίζει iuml plusmnγιος Iωάννης agraveρχίσουmicroε νa πιστεύουmicroε στοfς δαίmicroονες κοιmicroώmicroενοι asympστερα θa acircmicroπαιζώmicroαστε agraveπe αeacuteτοfς καd ξύπνιοι EκεOumlνος ποf πιστεύει στa ugraveνειρα εrναι acircντελ΅ς ocircσοφος καd ocircπειρος acircνshy΅ αeacuteτός ποf δbν πιστεύει τίποτε εrναι πραγmicroατικa συνετeς καd σοφός73 Aeacuteτc trade κάθετη agraveπόWregιψη τ΅ν ccedilνείρων agraveπe τeν plusmnγιο Iωάννη δbν ccedilφείλεται στe γεγονeς notτι δbν agraveναγνωρίζει agraveπe ποUuml προέρχονται τa ugraveνειρα agraveλλa στe notτι θεωρεOuml ocircσκοπο τe νa προσπαθήσFης νa τa eumlρmicroηνεύσFης notπως κάνουν οicirc καφετζοUumlδες j τa microέντιουmicro ^O Kaρλ Γιοfγκ προσπαθεOuml διa acircπιστηmicroονικ΅ν microέσων νa eumlρmicroηνεύσ Fη καd νa agraveναγνωρίσFη τe bullποσυνείδητο τοUuml agraveνθρώπου διa τ΅ν ccedilνείρων permilEτσι oumlχουmicroε acircδ΅ τcν euroδια περίπτωση καd διάκριση τEacuteς Aστρονοmicroίας frac12ς acircπιστήmicroης καd τEacuteς agraveστρολογίας καd agraveστροmicroαντίας frac12ς δαιmicroονικEacuteς παραπλάνησης ^O Iωάννης Σιναΐτης θεωρεOuml notτι πολλa agraveπe τa ugraveνειρα εrναι δαιmicroονικEacuteς προελεύσεως Γι αeacuteτe καd θέλει νa microAumlς κοινοποιήσFη microερικbς σκέψεις του laquonotσον microηδb τούτου τοUuml δόλου τ΅ν δολίων agravemicroυήτους bullπάρχειν trademicroAumlςraquo δηλαδc νa microc εeuromicroαστε agravemicroύητοι σ αeacuteτe τeν δόλο τ΅ν δολίων δαιmicroόνων74 Περιγράφοντας iuml Iωάννης Σιναΐτης τcν agraveρετc τEacuteς ecircγνείας στeν δέκατο πέmicroπτο λόγο του κάνει τcν eumlξEacuteς βαρυσήmicroαντη διαπίστωση neOταν σηκωνόmicroαστε agraveπe τeν asympπνο εeacuteδιάθετοι καd εumlρηνικοί σηmicroαίνει notτι χωρdς νa τe agraveντιληφθοUumlmicroε microAumlς συmicroπαρίστανται plusmnγιοι permilAγγελοι καd κυρίως notταν oumlχουmicroε κοιmicroηθEacute microb πολλc προσευχc καd νηφαλιότητα Aλλa microερικbς φορbς συmicroβαίνει νa βρισκόmicroαστε σb εeacuteχάριστη κατάσταση καθgς

73 Βλ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος Γ΄ Περd τ΅ν ccedilνείρων τ΅ν agraveρχαρίων στ 43-44 σ 64 PG 88 672ΑB 74 Βλ notππ Λόγος Γ΄ Περd ξενιτείας στ 35 σσ 62-63 PG 88 669B

42

ξυπνοUumlmicroε καd νa τe παθαίνουmicroε αeacuteτe agraveπe ugraveνειρα καd φαντασίες ποf προέρχονται agraveπe τοfς δαίmicroονες75 Tcν œρα ποf πηγαίνουmicroε νa κοιmicroηθοUumlmicroε παρατηρεOuml iuml Iωάννης Σιναΐτης bullπάρχει κάποιος δαίmicroονας ποf microAumlς πλησιάζει καd microAumlς κατατοξεύει microb πονηροfς καd regυπαροfς λογισmicroούς AποσκοπεOuml δb νa microAumlς κάνFη νa κοιmicroηθοUumlmicroε microb agraveκάθαρτες σκέψεις καd νa δοUumlmicroε στc συνέχεια agraveκάθαρτα ugraveνειρα acircaν βέβαια agraveπe ccedilκνηρία καd τεmicroπελιa δbν σηκωθοUumlmicroε γιa προσευχc καd δbν iumlπλιστοUumlmicroε acircναντίον του76 Πολλbς φορbς iuml δαίmicroονας τEacuteς κενοδοξίας acircmicroφανίζεται στeν asympπνο microας σaν προφήτης Συmicroπεραίνει frac12ς πανοUumlργος ποf εrναι microερικa agraveπe τa microέλλοντα νa συmicroβοUumlν καd microAumlς τa προαναγγέλλει Kαd notταν αeacuteτa πραγmicroατοποιηθοUumlν acircmicroεOumlς microένουmicroε oumlκθαmicroβοι καd bullπερηφανεύεται iuml λογισmicroός microας microb τcν umlδέα notτι πλησιάσαmicroε στe προορατικe χάρισmicroα77 Te ugraveνειρο εrναι τe κύριο κάτοπτρο microb τe iumlποOumlο microποροUumlmicroε νa agraveτενίσουmicroε καd νa θαυmicroάσουmicroε τeν χ΅ρο τοUuml agraveσυνειδήτου Πολλbς φορbς notmicroως δbν agraveτενίζουmicroε microb θαυmicroασmicroό notπως πολf σωστa λέγει trade Γιουγκιανc ψυχολογία τe agraveσυνείδητο agraveλλa καd agraveηδιάζουmicroε τeν eumlαυτό microας microb notλη τc σηmicroασία τEacuteς λέξεως ^O Iωάννης Σιναΐτης κάνει microιa παροmicroοίωση τ΅ν φαγητ΅ν microb τe agraveποτέλεσmicroά τους notταν χωνευθοUumlν δηλαδc τcν κοπριa καd τa σκουλήκια microb τa agraveκάθαρτα ugraveνειρα ποf γεννιοUumlνται agraveπe τcν κοπριά laquoneOπως agraveπe τe πλEacuteθος τEacuteς κοπριAumlς προέρχονται πλEacuteθος σκουλήκια oumlτσι καd agraveπe τe πλEacuteθος τ΅ν φαγητ΅ν προέρχονται πλEacuteθος ecircmicroαρτωλ΅ν πτώσεων καd πονηρ΅ν λογισmicro΅ν καd

75 ΘεωροUumlmicroε χρήσιmicroο acircδ΅ νa παραθέσουmicroε καd τe κείmicroενο στe πρωτότυπό του γιa νa διακρίνωmicroε acircκτeς agraveπe τe βάθος τEacuteς σκέψεώς του καd τcν πλούσια iumlρολογία τοUuml ecircγίου laquoneOτε acircκ τ΅ν asympπνων agraveγαθοd καd εumlρηνικοί τινες agraveνιστάmicroεθα bullπe ecircγίων agraveγγέλων λεληθότως παρακαλούmicroεθα καd microAumlλλον notταν microετa πολλEacuteς εeacuteχEacuteς καd νήψεως κοιmicroηθέντες τυγχάνωmicroεν oumlστι δ notτε καd agraveγαθοd τ΅ν asympπνων agraveνιστάmicroεθα bullπe πονηρ΅ν acircνυπνίων καd θεαmicroάτων τοUumlτο πάσχοντεςraquo ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος IE΄ Περd ecircγνείας στ 68 σ 209 PG 88 896B 76 laquopermilEστι δαίmicroων acircπaν acircν τFEacute κλίνFη agraveναπέσωmicroεν πρeς trademicroAumlς παραγενόmicroενος καd πονηραOumlς τε καd regυπαραOumlς κατατοξεύων acircνθυmicroήσεσιν yenνα τFEacute ccedilκνηρίdivideα microc agraveναστάντες εumlς προσευχήν microηδb κατ αeacuteτοUuml iumlπλισάmicroενοι acircν regυπαραOumlς agraveφυπνώσωmicroεν acircννοίαις καd regυπαρa τa acircνύπνια κτησώmicroεθαraquo ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος KΣT΄ Περd διακρίσεως A΄ στ 75 σ 304 PG 88 1036Α 77 Βλ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος Γ΄ Περd τ΅ν ccedilνείρων τ΅ν agraveρχαρίων στ 39 σ 63 PG 88 669CD-672A

43

agraveκαθάρτων ccedilνείρωνraquo78 Kαd microb αeacuteτc τcν παροmicroοίωση ποf σοφίζεται iuml Iωάννης Σιναΐτης γιa νa microAumlς κάν Fη νa καταλάβουmicroε τcν oumlννοια τοUuml αumlσχροUuml ccedilνείρου καταφαίνεται notτι τa ugraveνειρα προέρχονται καd agraveπe τa κατώτερα oumlνστικτα τοUuml agraveνθρώπου ^O IησοUumlς Xριστός frac12ς τέλειος Θεeς καd τέλειος ocircνθρωπος εrναι τe bullπέρτατο laquoεeuroδωλοraquo καd παράδειγmicroα τEacuteς ψυχEacuteς τοUuml agraveνθρώπου πρeς τe iumlποOumlο πρέπει iumlλόκληρος iuml eumlαυτός microας ψυχ FEacute τε καd σώmicroατι νa agraveνατείν Fη Σύmicroφωνα microb τc θεολογία τEacuteς Eκκλησίας microας iuml θεάνθρωπος IησοUumlς κατέχει στeν τελειότερο βαθmicroe τa τρία agraveξιώmicroατα τe προφητικό τe icircερατικe καd τe βασιλικό Erναι βασιλεfς πάσης τEacuteς κτίσεως iumlρατEacuteς τε καd νοουmicroένης εrναι iuml microέγας agraveρχιερεύς iuml iumlποOumlος acircθυσίασε frac12ς θύτης καd θUumlmicroα τeν eumlαυτό του plusmnπαξ πάνω στeν Σταυρό καd agraveπe τότε καd εumlς τe διηνεκbς θυσιάζεται microέσα στe microυστήριο τEacuteς Θείας Eeacuteχαριστίας τέλος εrναι iuml microέγας προφήτης πού βλέποντας τe παρελθόν προλέγει τe ocircmicroεσο microέλλον (καταστροφc τEacuteς ^Iερουσαλcmicro acircπd Tίτου τe 70 microX κλπ) καί agraveτενίζοντας τe ocircmicroεσο microέλλον προλέγει τa oumlσχατα Mέσα στcν πεπτωκυOumlα φύση τοUuml agraveνθρώπου acircνυπάρχουν σπέρmicroατα αeacuteτ΅ν τ΅ν χαρισmicroάτων microb τa iumlποOumlα microAumlς acircπροίκισε iuml euroδιος iuml Θεός δηmicroιουργ΅ντάς microας κατ εumlκόνα καd καθοδηγ΅ντάς microας πρeς τe καθ iumlmicroοίωσιν αeacuteτοUuml79 Σb agraveκόmicroη microεγαλύτερο βαθmicroe agraveποκτdivideAuml τa χαρίσmicroατα αeacuteτa κάθε Oρθόδοξος χριστιανός microb τcν εumlσδοχή του στcν Eκκλησία διa τοUuml βαπτίσmicroατος80 Aσφαλέστατα iuml acircπίσκοπος (καd iuml icircερέας) agraveποτελοUumlν τc διαδοχc τοUuml agraveποστολικοUuml καd icircερατικοUuml agraveξιώmicroατος τcν iumlποία agraveντλοUumlν agraveπe τeν πρ΅το χειροτονήσαντα τοfς agraveποστόλους Δεσπότη Xριστό Mέσα στcν icircστορία τEacuteς ΠαλαιAumlς Διαθήκης βλέπουmicroε notτι iuml Θεeς agraveποκαλύπτει τc βουλή του j προλέγει microελλοντικa γεγονότα notπως oumlχουmicroε brvbarδη agraveναφέρει καd στcν εumlσαγωγc τEacuteς παρούσης microελέτης διa τ΅ν ccedilνείρων προκειmicroένου νa βοηθήσ Fη τeν περιούσιο

78 laquoneΩσπερ πλEacuteθος κόπρου πλEacuteθος σκωλήκων acircργάζεται οasympτω πλEacuteθος βρωmicroάτων πλEacuteθος πτωmicroάτων καd πονηρ΅ν λογισmicro΅ν καd acircνυπνίων acircργάζεταιraquo ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος KΣT΄ Περd διακρίσεως - Γ΄ στ 37 σ 330 PG 88 1036Α 79 Βλ τeν τύπο τοUuml Mελχισεδbκ στcν Παλαιa Διαθήκη iuml iumlποOumlος iν καd εumlδωλολάτρης agraveποτελεOuml τύπο καd προτύπωση τοUuml XριστοUuml frac12ς icircερεύς βασιλεfς τEacuteς ^Iερουσαλcmicro καd προφήτης 80 Βλ agraveεροβάπτισmicroα acircξοmicroολόγηση agraveπe λαϊκό acircν œρ divideα agraveνάγκης κλπ

44

λαό του Iσραcλ νa acircκπληρώσFη τeν προορισmicroό του ποf qταν trade προετοιmicroασία τοUuml acircδάφους γιa τeν acircρχοmicroe τοUuml Mεσσία Mέσα στcν icircστορία τEacuteς Eκκλησίας βλέπουmicroε notτι iuml Θεeς χαρίζει σb κάποιους acircνάρετους καd ecircγίους agraveνθρώπους τe προφητικe χάρισmicroα ugraveχι γιa acircκφοβισmicroe j θαυmicroασmicroό agraveλλa γιa νa εeuromicroαστε leτοιmicroοι γιa notτι πρόκειται νa συmicroβFEacute j γιa νa προειδοποιήσFη γιa κάποια εeacuteχάριστα j δυσάρεστα συmicroβάντα ^O neAγιος KοσmicroAumlς iuml Aumlτωλeς εrναι leνα θαυmicroαστe παράδειγmicroα πού iν καd oumlζησε στa τέλη τοUuml 18ου αumlώνα notmicroως προέβλεψε τόσα θαυmicroαστa καd κοσmicroοϊστορικa γεγονότα agraveνακαλύψεις καd acircφευρέσεις ποf γίνονται στdς microέρες ποf ζοUumlmicroε Σύmicroφωνα microb τc διδασκαλία τοUuml χριστιανοUuml ψυχολόγου Γιοfγκ τa ugraveνειρα agraveντικατοπτρίζουν τe agraveσυνείδητο τοUuml agraveνθρώπου δηλαδc τeν βαθύτερο eumlαυτe τοUuml agraveνθρώπου Σαφέστατα αeacuteτc trade πραγmicroατικότητα acircλέχθη agraveπe τοfς microεγάλους πατέρες τEacuteς Eκκλησίας microας πολf πιe πρdν agraveπe τοfς ψυχολόγους τοUuml βάθους ^O neAγιος Γρηγόριος Nύσσης iuml iumlποOumlος oumlζησε τeν 4ο αuml΅να στcν iumlmicroιλία του περd κατασκευEacuteς τοUuml agraveνθρώπου agraveναφέρει τa eumlξEacuteς agraveξιοσηmicroείωτα laquoNοmicroίζω πώς notταν trade ψυχc tradeσυχάζFη κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου agraveπ τdς πιe agraveξιόλογες δυνάmicroεις τοUuml νοUuml καd τ΅ν αumlσθήσεων microόνο trade θρεπτικc umlδιότητα βρίσκεται σb πλήρη λειτουργία permilEτσι κάποια εeuroδωλα ποf σχηmicroατίστηκαν κατa τc διάρκεια τEacuteς trademicroέρας agraveπe agraveντίλαλους τ΅ν αumlσθητ΅ν καd νοητ΅ν λειτουργι΅ν καd τa iumlποOumlα agraveποτυπώθηκαν στeν νοUuml microb τc βοήθεια τοUuml microνηmicroονικοUuml περιγράφονται microb τa ugraveνειρα acircκ νέου notπως τύχ Fη Mέσα agraveπ αeacuteτbς (τdς agraveναmicroνήσεις) iuml ocircνθρωπος microεταφέρεται σb κόσmicroους φανταστικούς ugraveχι microb κάποια σειρά agraveλλa περιπλανώmicroενος microέσα σb συγκεχυmicroένες κι agraveσυνάρτητες πλάνεςraquo81 neOmicroως iuml Γιοfγκ προχωρεOuml καd λίγο πάρα πέρα καd κάνει microιa agraveξιοπρόσεκτη παρατήρηση Διαπιστώνει notτι trade euroδια trade φύση σb προειδοποιεOuml γιa διάφορα γεγονότα ποf microπορεOuml νa συmicroβοUumlν neOπως λέmicroε σήmicroερα iuml ocircνθρωπος oumlχει τc διαίσθηση νa προαισθάνεται κάποια γεγονότα notπως πχ microερικa ζshy΅α προαισθάνονται τeν κίνδυνο eumlνeς σεισmicroοUuml Aναφέρει λοιπeν iuml ^Eλβετeς ψυχολόγος τa agraveκόλουθα laquoTa ugraveνειρα προετοιmicroάζουν agraveναγγέλουν j προειδοποιοUumlν γιa frac12ρισmicroένες καταστάσεις συχνa καιρe πρdν συmicroβοUumlν πραγmicroατικά Kάτι τέτοιο δbν συνιστdivideAuml bullποχρεωτικa θαUumlmicroα j πρόγνωση Oicirc περισσότερες κρίσεις j

81 Βλ Γρηγορίου Nύσσης Περd κατασκευEacuteς τοUuml agraveνθρώπου BEΠEΣ σ 119

45

acircπικίνδυνες καταστάσεις oumlχουν microακρa acircπshyώαση microόνο ποf iuml συνειδητeς νοUumlς δbν τe agraveντιλαmicroβάνεται Ta ugraveνειρα microποροUumlν νa προδώσουν τe microυστικό permilAλλοτε τe κάνουν ocircλλοτε acircπίσης δbν τe κάνουνraquo82 ^Ο Γιοfγκ agraveναφέρει laquoτc χαρακτηριστικώτατη περίπτωση τρι΅ν κοριτσι΅ν ποf εrχαν microιa πολf agraveφωσιωmicroένη microητέρα Φτάνοντας στcν acircφηβεία acircξωmicroολογήθηκαν ντροπιασmicroένες trade microιa στcν ocircλλη notτι bullπέφεραν γιa πολλa χρόνια agraveπe τροmicroερa ugraveνειρα σχετικa microb τc microητέρα τους Tcν egraveνειρευόντουσαν σaν microάγισσα j σaν ocircργιο θηρίο καd δbν microποροUumlσαν νa καταλάβουν γιατί agraveφοUuml trade microητέρα τους oumlδειχνε agraveπέναντί τους τόση agraveγάπη καd αeacuteτοθυσία Πολλa χρόνια agraveργότερα trade microητέρα agraveWregώστησε διανοητικa Mέσα στcν τρέλλα της oumlπεφτε καd σερνόταν στa τέσσερα σaν λυκάνθρωπος γρύλλιζε σaν γουρούνι οucircρλιαζε σaν agraveρκοUumlδαraquo83 Eδ΅ βλέπουmicroε τc δυνατότητα τEacuteς προαίσθησης τEacuteς agraveνθρώπινης ψυχEacuteς ^O Γιούγκ notπως oumlχουmicroε agraveναφέρει oumlχει agraveσχοληθEacute περισσότερο agraveπe iumlποιονδήποτε ocircλλο microb τa ugraveνειρα τa iumlποOumlα θεωρεOuml frac12ς microέσο διa τοUuml iumlποίου microπορεOuml iuml ψυχολόγος νa acircρευνήσFη καd eumlρmicroηνεύσ Fη τeν acircσωτερικe κόσmicroο τοUuml agraveνθρώπου Πιστεύει acircπίσης notτι laquoοicirc νευρικbς καd ψυχικbς διαταραχbς τ΅ν παιδι΅ν agraveκόmicroη καd τ΅ν παιδι΅ν σχολικEacuteς tradeλικίας ccedilφείλονται agraveποκλειστικa σb διαταραχbς τEacuteς ψυχικEacuteς σφαίρας τ΅ν γονέων Oicirc δυσαρmicroονίες στc σχέση τ΅ν γονέων microεταξύ τους καθρεφτίζονται ocircmicroεσα στcν παιδικc ψυχή καd microποροUumlν νa τEacuteς προκαλέσουν σηmicroαντικbς ζηmicroιές Aκόmicroη καd τe περιεχόmicroενο τ΅ν ccedilνείρων τ΅ν microικρ΅ν παιδι΅ν agraveναφέρεται πολf πιe συχνa στοfς γονεOumlς παρa στa euroδια τa παιδιάraquo84 Te παιδd πάντοτε agraveλλa umlδιαίτερα στa πρ΅τα χρόνια τEacuteς ζωEacuteς του βλέπει frac12ς παράδειγmicroα τοfς γονεOumlς ugraveχι τόσο στa λόγια agraveλλa στdς πράξεις καd τa oumlργα τους Γι αeacuteτe καd laquoστa πρ΅τα χρόνια τEacuteς ζωEacuteς του τe παιδd ζFEacute σb microιa κατάσταση microυστικEacuteς συmicromicroετοχEacuteς (participation mystique) microb τοfς γονεOumlς τουraquo85 Kανένας notmicroως agraveπe τa δύο microέρη (γονεOumlς-παιδd) δbν συνειδητοποιεOuml αeacuteτό ποf γίνεται

82 ΓΙΟΥΓΚ permilΟνειρα notππ σ 48 83 ΓΙΟΥΓΚ Αγωγή notππ σσ 14-15 84 neΟππ σ 13 85 neΟππ σ 14

46

^O ^Eλβετeς ψυχολόγος θεωρεOuml notτι bullπάρχουν τρι΅ν εumlδ΅ν κριτήρια τa iumlποOumlα microποροUumlmicroε νa χρησιmicroοποιήσουmicroε γιa νa πετύχουmicroε τcν αeacuteτογνωσία Aeacuteτa τa κριτήρια εrναι α΄ trade αeacuteτοκριτική β΄ trade κριτικc τ΅ν ocircλλων (eumlτεροκριτικc) καd γ΄ τe ugraveνειρο ^O Γιοfγκ θεωρεOuml notτι laquoagraveπαραίτητη προϋπόθεση γιa νa microπορέσουmicroε νa διαπαιδαγωγήσουmicroε τeν eumlαυτό microας εrναι trade αeacuteτογνωσία ^H αeacuteτογνωσία acircπιτυγχάνεται acircν microέρει agraveπe τcν αeacuteτοκριτικc καd acircν microέρει agraveπe τcν κριτικc τ΅ν ocircλλων ^H αeacuteτοκριτικc notmicroως δbν εrναι πάντοτε agraveντικειmicroενική acircνshy΅ trade κριτικc τ΅ν ocircλλων microπορεOuml νa εrναι λανθασmicroένη Πολλbς φορbς microάλιστα agraveρνούmicroαστε agraveκόmicroη καd νa τcν agraveκούσουmicroε Γενικa notmicroως trade αeacuteτογνωσία ποf κερδίζουmicroε agraveπ αeacuteτbς τdς δύο πηγές εrναι θολc καd λειψή notπως notλες οicirc agraveνθρώπινες κρίσεις ποf σπάνια agraveποφεύγουν τa λάθη καd τdς νοθεύσεις acircξ αumlτίας τ΅ν acircπιθυmicroι΅ν καd τ΅ν φόβων ^Yπάρχει pράγε κάπου κάποιο agraveντικειmicroενικe κριτήριο ποf νa microAumlς λέFη ποιοd πραγmicroατικa εeuromicroαστε Kάτι σaν θερmicroόmicroετρο ποf δείχνει στeν ocircWregωστο τe agraveδιαmicroφισβήτητο γεγονeς notτι oumlχει πυρετe 395raquo86 permilEτσι βγαίνουmicroε agraveβίαστα στe συmicroπέρασmicroα notτι iuml Γιοfγκ θεωρεOuml notτι trade αeacuteτοκριτικc j trade eumlτεροκριτικc δbν σοUuml δίνουν τe agraveκριβbς agraveποτέλεσmicroα τEacuteς αeacuteτογνωσίας Te microόνο κριτήριο κατa τeν Γιούγκ ποf microπορεOuml νa σb iumlδηγήσFη στcν αeacuteτογνωσία εrναι τe ugraveνειρο laquoKαd notmicroως bullπάρχει leνα τέτοιο κριτήριο πού frac12ς παράγωγο τEacuteς φύσης microAumlς acircπιτρέπει νa δοUumlmicroε τcν agraveλήθεια σχετικa microb τeν eumlαυτό microας agraveνεξάρτητα agraveπe τοfς φόβους καd τdς acircλπίδες Tcν εeacuteκαιρία γι αeacuteτbς τdς agraveντικειmicroενικbς παρατηρήσεις καd διαπιστώσεις microAumlς τc δίνει leνα προϊeν τEacuteς ψυχικEacuteς microας δραστηριότητας τe iumlποOumlο κανεdς δbν θa θεωροUumlσε ocircξιο λόγου Kαd αeacuteτe εrναι τe ugraveνειροraquo87 Erναι notmicroως trade αeacuteτογνωσία agraveρκετc νa θεραπεύσ Fη τeν ocircνθρωπο ^O Γιοfγκ agraveναφέρει leνα παράδειγmicroα eumlνeς ccedilρειβάτη ποf agraveποζητοUumlσε τeν κίνδυνο γιa νa ξεφύγFη agraveπe τa διάφορα προβλήmicroατα τEacuteς ζωEacuteς γενικa (οumlκογενειακά στcν acircργασία κλπ) ^O ^Eλβετeς ψυχολόγος τοUuml bullποδυκνύει τe πρόβληmicroα καd τcν κρισιmicroότητα τEacuteς κατάστασής του καd notτι iumlδηγεOumlται στcν αeacuteτοκτονία agraveλλa αeacuteτeς δbν πείθεται Tελικa iuml agraveσθενcς πέφτει

86 neΟππ σσ 19-20 87 neΟππ σ 20

47

agraveπe τeν γκρεmicroe καd πεθαίνει Kαd iuml Γιοfγκ τελικa agraveναρωτιέται laquoTί τεράστιο aumlθικe κέρδος θa εrχε γιa παράδειγmicroα iuml ocircνθρωπος τEacuteς icircστορίας microας iν εrχε δεχτEacute νa agraveναγνωρίσ Fη τcν acircπικίνδυνη τάση του πρeς τcν bullπερβολήraquo88 Σίγουρα notλες οicirc microέθοδοι ποf χρησιmicroοποιεOuml trade ψυχολογία τοUuml βάθους εrναι χρήσιmicroες καd egraveφέλιmicroες Aλλά κατa τc γνώmicroη microας δbν microποροUumlν καd νa θεραπεύσουν τeν agraveσθενEacute acircaν iuml agraveσθενcς δbν θελήσ Fη νa θεραπευθFEacute ^O agraveρχιmicroανδρίτης Σωφρόνιος στe βιβλίο του laquo^O neAγιος Σιλουανeς iuml Aθωνίτηςraquo agraveναφέρει notτι notταν κάποιος acircξαγορεύσFη leνα πρόβληmicroά του σb κάποιον ocircλλο καd ζητήσ Fη συmicroβουλή καd microόνη αeacuteτc trade πράξη τeν βοηθdivideAuml στe νa λύσFη τa προβλήmicroατά του agraveφοUuml iuml ocircλλος microπορεOuml νa δFEacute πιe καθαρa τa προβλήmicroατα τοUuml συνανθρώπου του acircξ ocircλλου iuml euroδιος δbν βρίσκεται microέσα στc λαίλαπα τ΅ν προβληmicroάτων τοUuml ocircλλου Πόσο microAumlλλον iuml πιστeς microπορεOuml νa βοηθηθFEacute notταν acircξαγορεύσFη τοfς λογισmicroοfς καd τdς ecircmicroαρτίες του στeν πνευmicroατικό Aκόmicroη δb περισσότερο θa acircνισχυθFEacute iuml πιστός agraveφοUuml iuml πνευmicroατικeς oumlχει καd τc χάρη καd φώτιση agraveπe τeν Θεό Aeacuteτa εrναι τa microόνα ποf microποροUumlν νa λύσουν τa agraveνθρώπινα προβλήmicroατα AρκεOuml iuml χριστιανός frac12ς iuml ocircσωτος υicircός νa θελήσFη νa κάν Fη leνα βEacutemicroα πρeς αeacuteτc τcν κατεύθυνση ^O Iωάννης Σιναΐτης στeν IΔ΄ Λόγο του microιλ΅ντας γιa τc γαστριmicroαργία θεωρεOuml notτι trade νηστεία microεταξf πολλ΅ν ocircλλων εrναι καd laquoagraveπελευθέρωση agraveπe microολυσmicroοfς ccedilνείρωνraquo (acircνυπνιασmicro΅ν acircλευθερία)89 neOταν iuml ocircνθρωπος τρώγFη πολύ τότε δίνει τροφc στa πάθη καd στa κατώτερα oumlνστικτα τEacuteς ψυχEacuteς τa iumlποOumlα καd κάνουν τcν acircmicroφάνισή τους κατa τcν œρα ποf agraveδρανοUumlν οicirc αumlσθήσεις δηλαδc κατa τcν œρα τοUuml asympπνου ^O ocircνθρωπος ποf κοιmicroAumlται καd agraveναπαύεται πολλbς zρες εrναι φυσικe νa laquoβλέπ Fηraquo ugraveνειρα στeν asympπνο του Aντίθετα σ αeacuteτόν ποf συνεχ΅ς agraveσχολεOumlται microb κάποια acircργασία καd umlδιαίτερα χειρωνακτική σπάνια laquooumlρχονταιraquo ugraveνειρα Te σίγουρο εrναι πgς τa ugraveνειρα δbν κάνουν τcν acircmicroφάνισή τους στeν asympπνο microας notποτε καd notταν θέλουν agraveλλa εrναι microία συνεχcς κατάσταση Πάντοτε bullπάρχουν ugraveνειρα καd notταν κοιmicroόmicroαστε καd notταν εeuromicroαστε ξύπνιοι ^AπλAuml notταν agraveτονοUumlν οicirc αumlσθήσεις τότε microποροUumlmicroε νa τa

88 neΟππ 89 Βλ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος ΙΔ΄ Περd γαστριmicroαργίας στ 31 σ 191 PG 88 869Α

48

διακρίνουmicroε Aναφερόmicroενος iuml Iωάννης Σιναΐτης στcν agraveγρυπνία θεωρεOuml notτι trade τελευταία εrναι λύτρωση καd acircλευθερία agraveπe τοfς acircνυπνιασmicroοfς καd φυγαδευτήριο τ΅ν αumlσχρ΅ν φαντασι΅ν90 Kατ agraveρχήν trade acircκσπερmicroάτωση κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου θεωρεOumlται frac12ς microιa φυσιολογικc κίνηση τEacuteς σάρκας microας neOmicroως bullπάρχουν πολλbς περιπτώσεις κατa τdς iumlποOumlες acircmicroεOumlς οicirc euroδιοι προκαλοUumlmicroε τc λειτουργία αeacuteτή ^O Iωάννης Σιναΐτης θεωρεOuml notτι trade agraveρχc τEacuteς agraveποκτήσεως τEacuteς ecircγνείας εrναι trade microc συγκατάθεση στοfς σαρκικοfς λογισmicroούς καθgς καd οicirc agraveραιbς καθ asympπνον regεύσεις χωρdς αumlσχρa ugraveνειρα91 ΠαρατηροUumlmicroε λοιπeν notτι iuml Iωάννης Σιναΐτης κάνει microιa διάκριση σb acircκσπερmicroάτωση ποf συνοδεύεται microb αumlσχρa ugraveνειρα καd σb regεύση ποf δbν συνοδεύεται agraveπe ugraveνειρα σαρκικά Mιa ocircλλη διαπίστωση εrναι notτι trade συγκατάθεση στdς αumlσχρbς σκέψεις εrναι αeacuteτή ποf συνήθως προκαλεOuml τa αumlσχρa ugraveνειρα Πολλοd agraveπe τοfς πνευmicroατικούς acircaν τa πνευmicroατικά τους τέκνα τe βράδυ πρe τEacuteς microεταλήψεως τ΅ν Tιmicroίων Δώρων πάθουν acircκσπερmicroάτωση microόνο χωρdς νa oumlχουν δεOuml αumlσχρa ugraveνειρα τοfς acircπιτρέπουν νa microεταλάβουν τοUuml Σώmicroατος καd Ayenmicroατος τοUuml Kυρίου Eaν notmicroως δοUumlν καd αumlσχρa ugraveνειρα τότε δbν τοfς acircπιτρέπουν νa microεταλάβουν Aeacuteτe κυρίως ccedilφείλεται στe γεγονeς notτι οicirc πνευmicroατικοd θεωροUumlν αeuroτιους τ΅ν αumlσχρ΅ν ccedilνείρων τa euroδια τa πρόσωπα ποf βλέπουν τe ugraveνειρο διότι κατa τc διάρκεια τEacuteς trademicroέρας δbν εrχαν φυλάξει τeν νοUuml τους agraveπe αumlσχροfς λογισmicroοfς j παραστάσεις Συνεχίζοντας iuml Iωάννης Σιναΐτης τc σκέψη του γιa τcν ecircγνεία θεωρεOuml notτι τe microέσο στάδιο τEacuteς ecircγνείας εrναι trade παρουσία φυσικ΅ν κινήσεων στc σάρκα microόνο acircξ αumlτίας τEacuteς πολυφαγίας χωρdς εumlκόνες σαρκικbς καd χωρdς regεύσεις ^Eποmicroένως αeacuteτός ποf agraveγωνίζεται κατa τ΅ν παθ΅ν τEacuteς σαρκός δbν πρόκειται νa oumlχ Fη regεύσεις καd ugraveνειρα προερχόmicroενα καd τa δύο acircξ αumlτίας του agraveλλa λόγshyω κάποιων φυσικ΅ν κινήσεων ποf λειτουργοUumlν στe agraveνθρώπινο σ΅microα

90 laquoAγρυπνία acircνυπνιασmicro΅ν λύτρωσις φαντασι΅ν φυγαδευτήριονraquo ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος IΘ΄ Περd agraveγρυπνίας στ 3 σ 231 PG 88 940D 91 Βλ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος ΙΕ΄ Περd ecircγνείας στ 4 σ 195 PG 88 881Α

49

^H βασικc καd θεmicroελιώδης ocircποψη τοUuml ^EλβετοUuml ψυχολόγου πάνω στcν iumlποία θεmicroελιώνει notλες του τdς θεωρίες γιa τc λύση τ΅ν νευρωτικ΅ν καd ocircλλων προβληmicroάτων τοUuml agraveνθρώπου διa τEacuteς acircπιστήmicroης τEacuteς ψυχολογίας εrναι notτι iuml εumlδικeς ψυχολόγος microπορεOuml διa τ΅ν ccedilνείρων νa δFEacute τe bullποσυνείδητο τοUuml agraveνθρώπου καd agraveπe acircκεOuml agraveφοUuml κατατάξFη notλα τa δεδοmicroένα ποf oumlχει microπροστά του νa agraveρχίσFη τc θεραπεία Aeacuteτe εrναι πασιφανbς σb notλα του τa συγγράmicroατα ^O Iωάννης Σιναΐτης microb microιa πρότασή του laquoagraveπαγορεύειraquo τρόπον τινa στeν microοναχό ποf agraveγωνίζεται νa agraveσχολEacuteται τcν trademicroέρα microb τa ugraveνειρα ποf oumlχει δεOuml τe προηγούmicroενο βράδυ laquoMηδεdς τa καθ asympπνους φαντάσmicroατα καθ eumlαυτeν microεθ trademicroέραν θελήσ Fη λογίζεσθαι σκοπeς γaρ καd οyτος τοOumlς δαίmicroοσιν yenνα acircξ acircνυπνίων trademicroAumlς γρηγοροUumlντες microολύνωσινraquo92 Kανεdς δηλαδή iς microc θελήσ Fη νa συλλογίζεται τcν trademicroέρα τa ocircσχηmicroα ugraveνειρα ποf εrδε τc νύκτα Διότι agraveποτελεOuml καd αeacuteτe acircπιδίωξη τ΅ν δαιmicroόνων νa microAumlς microολύνουν microb τa ugraveνειρα acircνshy΅ εeuromicroαστε ξύπνιοι Aρχικa trade τοποθέτηση αeacuteτc τοUuml ecircγίου φαίνεται notτι agraveντίκειται στdς agraveπόψεις τοUuml Γιούγκ Πρέπει notmicroως νa agraveναγνωρίσουmicroε τοfς παραλEacuteπτες τ΅ν σκέψεων τ΅ν δύο προσώπων Στcν περίπτωση τοUuml Γιοfγκ οicirc agraveκροατbς τ΅ν oumlργων του εrναι ocircνθρωποι ποf ζοUumlν στeν κόσmicroο δbν oumlχουν γνωρίσει (οucircτε καd iuml euroδιος iuml Γιοfγκ) τcν agraveσκητικc γραmicromicroατεία j τοfς νηπτικοfς πατέρες τEacuteς Oρθοδόξου Eκκλησίας καd προσπαθοUumlν διa τEacuteς acircπιστήmicroης καd τ΅ν agraveνθρωπίνων microέσων ποf διαθέτουν νa λύσουν τa agraveνθρώπινα ψυχοσωmicroατικa προβλήmicroατα Γράφοντας iuml Iωάννης Σιναΐτης τdς σκέψεις του ποf προέρχονται agraveπe microιa acircmicroπειρικc βίωση τ΅ν γραφοmicroένων agraveπευθύνεται σb microοναχούς ποf oumlχουν agraveποκτήσει τcν ecircγνεία Te τελικe στάδιο τοUuml πνευmicroατικοUuml agraveνθρώπου ποf agraveγωνίζεται εrναι κατa τeν plusmnγιο Iωάννη νa acircργάζεται πνευmicroατικά ugraveχι microόνο notταν εrναι ξύπνιος agraveλλa καd notταν κοιmicroAumlται permilEτσι microερικοd στeν asympπνο τους acircξευτελίζουν τοfς δαίmicroονες ποf oumlρχονται νa τοfς πειράξουν καd τa agraveκόλαστα γύναια ποf acircmicroφανίζονται στa ugraveνειρά τους τa συmicroβουλεύουν νa σωφρονισθοUumlν93

92 Βλ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος ΙΕ΄ Περd ecircγνείας στ 54 σ 205 PG 88 892ΑΒ 93 laquoOeacute microόνον acircγρηγορώς agraveλλa καd καθεύδων iuml προκόψας acircργάζεται notθεν τινbς καd acircν αeacuteτοOumlς τοOumlς asympπνοις τοfς δαίmicroονας προσερχοmicroένους agraveτιmicroάζουσι καd

50

agraveκόλαστα γύναια περd σωφροσύνης νουθετοUumlσιraquo ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος KZ΄ Περd tradeσυχίας - B΄ στ 43 σσ 351-352 PG 88 1116Β

51

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ΄ Απόψεις τοUuml permilAλφρεντ permilAντλερ γιa τa ugraveνειρα

^O permilAλφρεντ permilAντλερ eumlρmicroηνεύει τόσο τa διάφορα συνειδητa στοιχεOumlα notσο καd τa στοιχεOumlα τEacuteς agraveσυνείδητης j microισοσυνείδητης ζωEacuteς microας (δηλαδc τeν κόσmicroο τ΅ν ccedilνείρων) σύmicroφωνα microb τcν agraveντίληψη τEacuteς agraveτοmicroικEacuteς iumlλότητας ΔικαιολογεOuml αeacuteτc τcν agraveντίληψή του γιa τeν λόγο notτι καd trade ζωc τ΅ν ccedilνείρων microας εrναι leνα microέρος τοUuml notλου notπως agraveκριβ΅ς trade ζωή notταν εeuromicroαστε ξύπνιοι Te ugraveνειρο σύmicroφωνα microb τeν permilAντλερ εrναι πάντοτε leνα microέρος agraveπe τe laquoστfλraquo ζωEacuteς laquo^H ζωc στeν ξύπνο microας καθορίζεται agraveπe τeν στόχο bullπεροχEacuteς θa διαπιστώσουmicroε notτι microb τeν euroδιο τρόπο καθορίζονται καd τa ugraveνειρα agraveπe τeν agraveτοmicroικe στόχο bullπεροχEacuteςraquo94 neEνας φοιτητής ποf εrναι τεmicroπέλης τc νύχτα θa βλέπ Fη ugraveνειρο πgς πέφτει κάτω neEνας ocircλλος φοιτητής ποf προοδεύει στdς σπουδές του θa βλέπει ugraveνειρο πgς σκαρφαλώνει σb leνα ψηλe βουνό Mιa τρίτη περίπτωση εrναι τοUuml agraveνθρώπου iuml iumlποOumlος νοιώθει περιωρισmicroένος καd δbν microπορεOuml νa προχωρήσFη πέρα agraveπe leνα σηmicroεOumlο Aeacuteτeς θa ccedilνειρεύεται σύνορα καd notτι δbν εrναι σb θέση νa ξεφύγFη agraveπe τοfς ocircλλους agraveνθρώπους καd agraveπe τdς δυσκολίες laquoΣυχνa ccedilνειρεύεται πgς τeν παρακολουθοUumlν καd τeν καταδιώκουνraquo95 neYπάρχουν ocircνθρωποι οicirc iumlποOumlοι δbν microποροUumlν νa θυmicroηθοUumlν τa ugraveνειρά τους agraveλλa microποροUumlν agraveπe microόνοι τους νa φτειάξουν microερικa ugraveνειρα Ta φτειαχτa ugraveνειρά τους agraveξίζουν notσο καd acircκεOumlνα ποf θυmicroοUumlνται γιa τeν λόγο notτι trade παραστατικc δύναmicroη καd trade φαντασία εrναι acircπίσης microιa oumlκφραση τοUuml laquoστfλraquo ζωEacuteς τους Γι αeacuteτe καd iuml ψυχολόγος δbν πρέπει ποτb νa agraveποθαWregύνFη τeν agraveσθενEacute του iuml iumlποOumlος δbν θυmicroAumlται τa ugraveνειρά του agraveλλa microπορεOuml νa φτειάξFη κάποια96 laquoneEνα ugraveνειροraquo agraveναφέρει iuml permilAντλερ laquooumlχει σκοπe νa προετοιmicroάσFη τeν δρόmicroο ποf iumlδηγεOuml σb leνα στόχο bullπεροχEacuteς j πιe καλά στeν προσωπικe στόχο bullπεροχEacuteς τοUuml agraveτόmicroου ποf βλέπει τe ugraveνειροraquo97 ^O ocircνθρωπος συνήθως acircπιθυmicroεOuml νa βρίσκεται στe

94 ΑΝΤΛΕΡ Γνώση σ 92 95 neΟππ σ 93 96 Βλ notππ σσ 93-94 97 neΟππ σ 94

52

acircπίκεντρο τοUuml acircνδιαφέροντος νa διατάζFη καd νa acircξουσιάζFη τοfς ocircλλους j πολλbς φορbς νa acircπιθυmicroFEacute νa ξεφύγ Fη Σύmicroφωνα πάντα microb τeν permilAλφρεντ permilAντλερ τa ugraveνειρα εrναι agraveκόmicroη microιa oumlκφραση τEacuteς euroδιας σχετικότητας καd τοUuml umlδίου microείγmicroατος γεγονότων καd συναισθηmicroάτων ποf συναντAumlmicroε καd ζοUumlmicroε στeν ξύπνιο microας ^Aπλa διαφέρουν microόνο ποσοτικά καd ugraveχι ποιοτικά ^O permilAντλερ κάνοντας agraveκόmicroα leνα βEacutemicroα πρeς τa acircmicroπρός θεωρεOuml notπως καd iuml Kaρλ Γιούγκ notτι τa ugraveνειρα oumlχουν κάποιο προφητικe χαρακτEacuteρα ugraveχι βέβαια microb τcν oumlννοια τcν iumlποία κακ΅ς προσδίδουν agraveρχαOumlοι λαοd j τa microέντιουmicro laquoTa ugraveνειρα θεωροUumlνταν προφητικa microηνύmicroατα γιa microελλοντικa γεγονότα Σb αeacuteτe κρύβεται microιa microισc agraveλήθεια Erναι agraveλήθεια notτι τe ugraveνειρο agraveποτελεOuml leνα εrδος γέφυρας ποf συνδέει τe πρόβληmicroα τe iumlποOumlο oumlχει νa agraveντιπετωπίσ Fη acircκεOumlνος ποf ccedilνειρεύεται microb τeν στόχο τeν iumlποOumlο acircπιδιώκει Mb αeacuteτc τcν oumlννοια leνα ugraveνειρο γίνεται συχνa πραγmicroατικότητα acircπειδc acircκεOumlνος ποf ccedilνειρεύεται acircνshy΅ ccedilνειρεύεται agraveσκεOumlται στeν regόλο του καd oumlτσι συmicroβάλλει στcν πραγmicroατοποίησή τουraquo98 ^Eποmicroένως τa ugraveνειρα oumlχουν laquoπροφητικe χαρακτEacuteραraquo agraveπe τcν ocircποψη notτι γίνεται microιa διάγνωση notπως microπορεOuml νa κάνFη καd leνας φυσιολογικeς ocircνθρωπος διάγνωση στeν ξύπνιο του γιa τe microέλλον Aναλύει τc ζωή του καd microb βάση τa δεδοmicroένα ποf oumlχει προλέγει χωρdς νa εrναι agraveπόλυτος τe microέλλον ^H euroδια περίπου διεργασία γίνεται καd microέσα στc ζωc τοUuml ccedilνείρου EκεOuml microάλιστα τa δεδοmicroένα ποf oumlχει εrναι πολf πιe εeacuteέλικτα καd κινοUumlνται πολf πιe γρήγορα oumlτσι microπορεOuml νa oumlχFη πιe σίγουρα agraveποτελέσmicroατα γιa τdς προγνώσεις του ^H acircξήγηση ποf δίνει iuml permilAντλερ γιατί πολλοd ocircνθρωποι agraveπευθύνονται σb τσαρλατάνους ποf δEacuteθεν eumlρmicroηνεύουν τe microέλλον εrναι notτι trade agraveνάλυση τ΅ν ccedilνείρων εrναι πολf πιe περίπλοκη agraveπe τcν agraveνάλυση τEacuteς συmicroπεριφορAumlς στeν ξύπνιο Aκόmicroη πολf λίγοι εrναι αeacuteτοί ποf γνωρίζουν τeν eumlαυτό τους agraveκόmicroη καd στeν ξύπνιο laquoKαθόλου παράξενο λοιπόνraquo καταλήγει iuml Bιεννέζος ψυχολόγος laquoποf trade agraveνάλυση τ΅ν ccedilνείρων ξεπερνάει κατa πολf τcν ccedilξυδέρκεια τ΅ν περισσοτέρων agraveνθρώπων καd καθόλου παράξενο ποf microέσα στcν ocircγνοιά τους γιa τdς

98 neΟππ σ 95

53

περιπλοκbς τ΅ν ψυχικ΅ν διεργασι΅ν agraveπευθύνονται στοfς τσαρλατάνουςraquo99 Te ugraveνειρο notπως agraveναφέρει πολf παραστατικa iuml permilAντλερ acircξηγεOumlται σaν leνα βλέmicromicroα στe microέλλον ^O permilAλφρεντ permilAντλερ πιστεύει notτι trade agraveτοmicroικc ψυχολογία oumlχει λύσει τa διάφορα προβλήmicroατα περd τ΅ν ccedilνείρων laquoTe ugraveνειροraquo agraveναφέρει iuml Bιεννέζος ψυχολόγος laquoδbν oumlχει σaν σκοπe νa γίνFη κατανοητό agraveλλa νa ξυπνήσFη διαθέσεις καd αumlσθήmicroατα agraveπe τa iumlποOumlα τe ocircτοmicroο δbν microπορεOuml νa ξεφύγ Fη ^H διάθεση τa αumlσθήmicroατα οicirc συγκινήσεις παραmicroένουν κι iν τa προσέξουmicroε θa καταλάβουmicroε γιατί ccedilνειρευόmicroαστε γιa νa νοιώσουmicroε τe πάθος νa φέρουmicroε τeν eumlαυτό microας σb κάποια διάθεση ποf θa microAumlς καταστήσ Fη icircκανοfς νa πετύχουmicroε κάτι τe iumlποOumlο δbν microποροUumlmicroε νa πετύχουmicroε acircνάντια στc λογικήraquo100 Te ugraveνειρο acircνεργεOuml microέσα στeν ocircνθρωπο agraveκόmicroη καd κατa τc διάρκεια τEacuteς microέρας permilAν λόγου χάριν κάποιος δFEacute στe ugraveνειρό του leναν acircφιάλτη τcν ocircλλη microέρα δbν θa acircνεργFEacute microb θάρρος agraveλλa θa oumlχ Fη κάποιες agraveναστολές ^O permilAντλερ φέρνοντας τe παράδειγmicroα τοUuml δολοφόνου agraveναφέρει notτι leνας τέτοιος ocircνθρωπος δικαιολογεOumlται γιa τc στυγερc πράξη του λέγοντας περίπου αeacuteτa τa λόγια laquoΔbν bullπάρχει θέση στc ζωc γι αeacuteτeν τeν ocircνθρωπο Γι αeacuteτe oumlπρεπε νa τeν σκοτώσωraquo permilEπειτα agraveφοUuml oumlπεισε τeν eumlαυτό του πgς δbν bullπάρχει agraveρκετeς χ΅ρος πάνω στc γc γι αeacuteτeν τeν ocircνθρωπο παρήγαγε leνα frac12ρισmicroένο συναίσθηmicroα τe iumlποOumlο τeν προετοίmicroασε ψυχολογικa γιa τc δολοφονία Erναι δυνατe agraveκόmicroη iuml δολοφόνος νa δFEacute leνα ugraveνειρο τe iumlποOumlο θa τοUuml προκαλέσ Fη leνα frac12ρισmicroένο συναίσθηmicroα Te τελευταOumlο microb τc σειρά του θa τeν egraveθήσFη νa πραγmicroατοποιήσ Fη τeν τελικό του στόχο ποf εrναι trade δολοφονία101 ^O neEλληνας ποιητcς Σιmicroωνίδης εrχε προσκληθEacute στc Mικρa Aσία γιa νa agraveπαγγείλFη κοmicromicroάτια agraveπe τa oumlργα του Δίσταζε notmicroως νa ξεκινήσ Fη καd συνέχεια agraveνέβαλλε τe ταξίδι καd iς τeν περίmicroενε στe λιmicroάνι leνα καράβι Tελικa βλέπει τe eumlξEacuteς ugraveνειρο TοUuml φανερώνεται leνας πεθαmicroένος τeν iumlποOumlο κάποτε εrχε συναντήσει ζωντανe σb leνα δάσος καd τοUuml λέει laquoEπειδc microοUuml

99 neΟππ σ 96 100 ΑΝΤΛΕΡ Ψυχολογία notππ σ 75 101 ΑΝΤΛΕΡ Γνώση notππ σ 96-97

54

φέρθηκες τόσο καλά καd microb φρόντισες σb acircκεOumlνο τe δάσος θa σοUuml δώσω σήmicroερα microιa συmicroβουλή Mcν πdivideAumlς στc Mικρa Aσίαraquo Mετa agraveπe αeacuteτe τe ugraveνειρο iuml Σιmicroωνίδης agraveπεφάσισε iumlριστικa notτι δbν acircπρόκειτο νa ταξιδεύσ Fη Στcν πραγmicroατικότητα notmicroως iuml Σιmicroωνίδης εrχε agraveποφασίσει νa microcν ταξιδεύσ Fη προτοUuml agraveκόmicroη δFEacute τe ugraveνειρο laquoTe ugraveνειροraquo notπως agraveναφέρει acircπιγραmicromicroατικa iuml permilAντλερ laquoecircπλ΅ς τοUuml χρησίmicroεψε γιa νa microεταφερθFEacute στcν κατάλληλη συναισθηmicroατικc διάθεση ποf θa τοUuml acircπέτρεπε νa acircπιmicroείν Fη σb microιa agraveπόφαση ποf brvbarδη εrχε πάρει καd iς microcν καταλάβαινε iuml euroδιος τc σηmicroασία τοUuml ccedilνείρου τουraquo102 Γιa νa eumlρmicroηνεύσουmicroε σωστa leνα ugraveνειρο πρέπει νa καταλάβουmicroε καλa notτι τe ugraveνειρο agraveποτελεOuml συστατικe στοιχεOumlο τEacuteς δηmicroιουργικEacuteς δύναmicroης eumlνeς agraveνθρώπου laquo^O Σιmicroωνίδης χρησιmicroοποίησε τc φαντασία του ποf τeν βοήθησε νa κατασκευάσ Fη microιa σειρa agraveπe διαδοχικa γεγονόταraquo103 Συχνa οicirc ocircνθρωποι αeacuteτοd ξυπνοUumlν microb acircχθρικbς διαθέσεις καd συναισθήmicroατα acircξ αumlτίας eumlνeς συναισθήmicroατος ποf προκάλεσε τe νυκτερινe ugraveνειρο Γι αeacuteτe καd εrναι acircριστικοί καd oumlχουν διάθεση acircπικριτική laquoAeacuteτe microοιάζει microb microιa δηλητηρίαση καd agraveκόmicroα microb τcν κατάσταση τοUuml καταθλιπτικοUuml στcν τελευταία αeacuteτc κατάσταση iuml agraveσθενής microας δηλητηριάζεται microb τe νa σκέφτεται συνέχεια τcν agraveποτυχία τeν θάνατο καd τcν agraveπώλειαraquo104 ^O permilAντλερ διαφοροποιεOuml κάθετα τdς θέσεις καd agraveπόψεις του γιa τa ugraveνειρα agraveπe acircκεOumlνες τοUuml Φρόυντ ^Ως γνωστόν iuml Φρόυντ θεωροUumlσε τa ugraveνειρα icircκανοποίηση γιa παιδικbς σεξουαλικbς acircπιθυmicroίες ^O permilAντλερ agraveπορρίπτει αeacuteτc τc θέση microb τc σκέψη του notτι iν τa ugraveνειρα qταν πραγmicroατικa microιa τέτοια icircκανοποίηση τότε notλα τa πράγmicroατα θa oumlπρεπε νa τa θεωρήσουmicroε σaν microιa τέτοια icircκανοποίηση laquoKάθε σκέψη agraveκολουθεOuml αeacuteτeν τeν δρόmicroο agraveνεβαίνει agraveπe τa βάθη τοUuml agraveσυνειδήτου στc συνείδηση Συνεπ΅ς trade umlδέα τEacuteς σεξουαλικEacuteς icircκανοποίησης δbν oumlχει καmicromicroιa eumlρmicroηνευτικc agraveξία γιa τcν agraveτοmicroικc περίπτωσηraquo105 Πολλbς φορbς τa ugraveνειρα acircκδηλώνονται microb πολλbς παραβολές laquoOicirc παραβολbς εrναι leνα agraveπe τa καλύτερα microέσα νa ξεγελάσ Fης τeν eumlαυτό σου καd τοfς ocircλλους Γιατd microποροUumlmicroε νa

102 neΟππ σ 97 103 neΟππ σσ 97-98 104 neΟππ σ 99 105 neΟππ

55

εeuromicroαστε βέβαιοι πgς leνας ocircνθρωπος ποf χρησιmicroοποιεOuml παραβολές δbν ξέρει iν microπορεOuml νa πείσFη τοfς ocircλλους microb γεγονότα καd microb τc λογική Θέλει ecircπλ΅ς νa microAumlς acircντυπωσιάσ Fη χρησιmicroοποι΅ντας ocircχρηστες καd ποmicroπώδεις παραβολέςraquo106 neOταν leνας ocircνθρωπος καταλάβFη πgς δbν microπορεOuml νa microAumlς πείσ Fη microb τc λογική τότε χρησιmicroοποιεOuml παραβολές ^O permilAντλερ θεωρεOuml notτι τe νa χρησιmicroοποιFEacuteς παραβολbς εrναι microιa αeacuteταπάτη laquoAeacuteτeς εrναι iuml λόγος ποf acircmicroφανίζονται τόσο συχνa στa ugraveνειρα στcν acircκλογc εumlκόνων παραστάσεων κλπ Erναι leνας καλλιτεχνικeς τρόπος νa συναρπάζFης τeν eumlαυτό σουraquo107 ^O permilAλφρεντ permilAντλερ oumlχει βρεOuml microιa microέθοδο βάσει τEacuteς iumlποίας microπορεOuml iuml ocircνθρωπος νa agraveποφεύγFη νa βλέπ Fη ugraveνειρα Στc microέθοδο αeacuteτc κατέληξε agraveπe τe γεγονeς notτι τa ugraveνειρα συναρπάζουν συναισθηmicroατικa acircκεOumlνον ποf τa βλέπει laquoneOταν leνας ocircνθρωπος καταλάβFη τί πραγmicroατικa egraveνειρεύτηκε καd δFEacute ξεκάθαρα π΅ς γοητεύτηκε π΅ς microεταφέρθηκε agraveπe microόνος του σb microιa κατάσταση microέθης θa σταmicroατήσ Fη νa ccedilνειρεύεται Aeacuteτe συνέβηκε microb τeν euroδιο τeν συγγραφέα (τeν permilAλφρεντ permilAντλερ δηλαδή) ποf oumlπαψε νa ccedilνειρεύεται microόλις κατάλαβε ποιa σηmicroασία oumlχουν τa ugraveνειραraquo108 Πολλbς φορbς τίθεται τe acircρώτηmicroα laquoΓιατί microερικοd ocircνθρωποι δbν ccedilνειρεύονται ποτέ τουςraquo ^H agraveπάντηση τοUuml permilAντλερ στe καίριο acircρώτηmicroα αeacuteτό trade iumlποία microAumlς βρίσκει agraveπολύτως σύmicroφωνους εrναι notτι laquoπρόκειται γιa agraveνθρώπους ποf δbν θέλουν νa αeacuteταπατηθοUumlν Bρίσκονται συνέχεια σb κίνηση καd εrναι πολf λογικοί agraveντιmicroετωπίζουν πρόθυmicroα τa προβλήmicroατά τους permilAνθρωποι αeacuteτοUuml τοUuml εeuroδους ξεχνοUumlν πολf γρήγορα τa ugraveνειρά τους notταν καmicroιa φορa ccedilνειρεύωνται Ta ξεχνοUumlν τόσο γρήγορα ποf πιστεύουν πgς δbν egraveνειρεύτηκαν καθόλουraquo109 ^O permilAντλερ θέτει ocircλλο leνα acircρώτηmicroα laquoAληθεύει trade θεωρία notτι πάντα ccedilνειρευόmicroαστε ξεχνAumlmicroε notmicroως τa περισσότερα ugraveνειραraquo110 ^O permilAντλερ θεωρεOuml πώς iν δεχτFEacute τc θεωρία αeacuteτή τότε αeacuteτe σηmicroαίνει πgς πρέπει νa eumlρmicroηνεύσουmicroε διαφορετικa τe γεγονeς notτι microερικοd ocircνθρωποι δbν ccedilνειρεύονται ποτέ Tότε iν δεχτοUumlmicroε αeacuteτc τc θεωρία πρόκειται γιa agraveνθρώπους ποf ccedilνειρεύονται agraveλλa ποf ξεχνοUumlν συνέχεια τa ugraveνειρά τους ^O

106 neΟππ σ 100 107 neΟππ 108 neΟππ σ 101 109 neΟππ 110 neΟππ

56

permilAντλερ διαφωνεOuml microb αeacuteτc τc θεωρία καd πιστεύει πgς bullπάρχουν τόσο ocircνθρωποι ποf δbν ccedilνειρεύονται ποτέ τους notσο καd ocircνθρωποι ποf ccedilνειρεύονται καd ξεχνοUumlν τa ugraveνειρά τους Kατa τcν προσωπική microου acircκτίmicroηση θεωρ΅ notτι τa ugraveνειρα εrναι microιa διαρκcς κατάσταση microέσα στc συνείδηση τοUuml agraveνθρώπου Θa microπορούσαmicroε νa ποUumlmicroε agraveκόmicroη notτι τa ugraveνειρα εrναι microιa διαρκcς oumlκφραση τοUuml bullποσυνειδήτου τοUuml agraveνθρώπου permilAλλοτε τe bullποσυνείδητο acircκφράζεται oumlντονα καd ocircλλοτε πιe bullποτονικά ^Eποmicroένως bullπάρχει microιa iumlριακc γραmicromicroή τcν iumlποία iν ξεπεράσουν τa ugraveνειρα τότε γίνονται agraveντιληπτά frac12ς ugraveνειρα καd oumlτσι περιέρχονται στc γνώση τοUuml agraveνθρώπου Γι αeacuteτe bullπάρχουν ocircνθρωποι ποf laquoδbν βλέπουν ποτέ τους ugraveνειραraquo ocircνθρωποι ποf σπάνια βλέπουν καd τdς περισσότερες φορbς τa ξεχνοUumlν ocircνθρωποι ποf βλέπουν agraveρκετa ugraveνειρα καd ocircνθρωποι ποf καd στeν ξύπνιο τους agraveκόmicroη βλέπουν φαντασίες καd ugraveνειρα Aeacuteτe agraveποδεικνύει notτι τa ugraveνειρα βλέποντάς τα microέσα στe γενικe πρOumlσmicroα τEacuteς ψυχολογίας τοUuml βάθους εrναι microιa διαρκcς oumlκφραση τοUuml bullποσυνειδήτου ποf ocircλλοτε γίνεται agraveντιληπτή καd ocircλλοτε ugraveχι ^O permilAλφρεντ permilAντλερ σb αeacuteτe τe acircρώτηmicroα δίνει agraveπάντηση microb βάση τe laquoστfλraquo ζωEacuteς laquoΣb ugraveνειρα ποf acircπανέρχονται acircκφράζεται τe laquoστfλraquo ζωEacuteς eumlνeς agraveνθρώπου πολf πιe ξεκάθαρα agraveπe notτι acircκφράζεται σb ugraveνειρα ποf acircmicroφανίζονται microία microόνο φορά neEνα ugraveνειρο ποf acircπανέρχεται εrναι γιa microAumlς agraveδιάσειστο καd agraveδιαφιλονίκητο δεOumlγmicroα γιa τe ποUuml βρίσκεται κάθε φορa iuml στόχος bullπεροχEacuteςraquo111 ^O permilAντλερ πιστεύει πgς τa σύντοmicroα ugraveνειρα εrναι πιe κατανοητa agraveπe τa acircκτεταmicroένα ^O ocircνθρωπος iuml iumlποOumlος βλέπει acircκτεταmicroένα ugraveνειρα δbν oumlχει agraveκόmicroη καταλήξει σb microιa τελειωτικc agraveπόφαση Ψάχνει agraveκόmicroη νa βρFEacute microιa γέφυρα agraveνάmicroεσα στe πρόβληmicroά του καd τeν στόχο του laquoMερικbς φορbς τe ugraveνειρο agraveποτελεOumlται agraveπe microιa microόνο εumlκόνα agraveπe λίγες microόνο λέξεις καd δείχνει πgς acircκεOumlνος ποf ccedilνειρεύεται γυρεύει στcν πραγmicroατικότητα leναν τρόπο νa αeacuteταπατηθFEacute notσο γίνεται πιe γρήγοραraquo112 Πολλbς φορbς εrναι ποf συναντοUumlmicroε τe ugraveνειρο τEacuteς laquoπτώσηςraquo Σ αeacuteτe iuml ccedilνειρευόmicroενος βλέπει πgς πέφτει agraveπe

111 neΟππ σ 102 112 neΟππ

57

κάπου Aeacuteτe τοUuml δηmicroιουργεOuml τcν αeuroσθηση πgς πρέπει νa προσέξFη νa microcν ξεπερν divideAuml τa notρια διότι κινδυνεύει νa bullποστFEacute wττα καd πανωλεθρία permilAλλοτε πάλι βρίσκουmicroε τe ugraveνειρο τEacuteς πτήσης Aeacuteτe τe ugraveνειρο εrναι συmicroβολισmicroeς τEacuteς bullπεροχEacuteς καd microb αeacuteτe βλέπουmicroε νa acircκφράζεται iuml τρόπος νa πετύχουmicroε κάτι τe iumlποOumlο στcν πραγmicroατικότητα δbν microποροUumlmicroε νa τe πετύχουmicroε Mερικbς φορbς τe ugraveνειρο τEacuteς πτήσης συνδέεται καd microb τe ugraveνειρο τEacuteς πτώσης neOποιος πετdivideAuml ψηλά πέφτει χαmicroηλά brvbar notπως θa λέγαν οicirc Bιεννέζοι laquohAν δbν εrχες πετάξει ψηλά δbν θa εrχες πέσει agraveπe acircκεOuml acircπάνωraquo113 Συχνa συναντοUumlmicroε τe ugraveνειρο στe iumlποOumlο τe ocircτοmicroο καταδιώκεται agraveπe κάποιον ocircνθρωπο j κάποιο ζshy΅ο AeacuteτοUuml τοUuml εeuroδους τa ugraveνειρα microAumlς δείχνουν πόσο βαθιa χαρακτηρίζει τeν ocircνθρωπο trade agraveντίληψη πgς iuml euroδιος εrναι πιe agraveδύνατος agraveπe τοfς ocircλλους laquoAeacuteτa τa ugraveνειρα agraveποκαλύπτουν leνα βαθf αeuroσθηmicroα κατωτερότηταςraquo114 ^O permilAντλερ καταλήγοντας σb κάποιες διαπιστώσεις θέτει τe acircρώτηmicroα τί εrναι iuml asympπνος Πολλοd oumlχουν τοποθετηθEacute στe acircρώτηmicroα αeacuteτό Mερικοd oumlχουν πεOuml notτι iuml asympπνος εrναι τe agraveντίθετο τοUuml ξύπνου permilAλλοι πάλι λέγουν πgς iuml asympπνος εrναι leνας microικρeς θάνατος καd iuml θάνατος leνας microεγάλος asympπνος ^O permilAντλερ θεωρεOuml πgς iuml asympπνος δbν βρίσκεται σb agraveντίθεση microb τe ξύπνο agraveλλa εrναι microAumlλλον microιa βαθmicroίδα τοUuml ξύπνου laquoΣτeν asympπνοraquo agraveναφέρει iuml permilAντλερ laquoδbν εeuromicroαστε agraveποκοmicromicroένοι agraveπe τc ζωή Aντίθετα καd σκεφτόmicroαστε καd agraveκοUumlmicroε στeν asympπνο microας Γενικa acircκδηλώνονται στeν asympπνο οicirc euroδιες τάσεις ποf acircκδηλώνονται καd στeν ξύπνοraquo115 ^Yπάρχουν microητέρες πού acircνshy΅ κανένας θόρυβος δbν τdς acircνοχλεOuml ξυπνοUumlν agravemicroέσως microόλις agraveκούσουν τcν παραmicroικρc κίνηση agraveπe τe παιδί τους Te γεγονeς acircπίσης notτι δbν πέφτουmicroε agraveπe τe κρεββάτι microας στe πάτωmicroα αeacuteτe microAumlς iumlδηγεOuml στe συmicroπέρασmicroα πώς agraveκόmicroη καd notταν κοιmicroώmicroαστε λειτουργοUumlν κάποιες αumlσθήσεις καd agraveντιλαmicroβανόmicroαστε τa notρια γύρω microας Erναι βασικc agraveρχc τEacuteς microεθόδου τEacuteς bullπνώσεως πώς γιa νa acircπιτύχ Fη trade asympπνωση πρέπει νa bullπάρχFη agraveπόλυτη συνεργασία καd

113 ΑΝΤΛΕΡ Ψυχολογία notππ σ 91 114 neΟππ 115 ΑΝΤΛΕΡ Γνώση notππ σ 102

58

bullπακοc τοUuml bullπνωτιζοmicroένου laquoΣτcν asympπνωση microποροUumlmicroε νa καταφέρουmicroε leναν ocircνθρωπο νa παραγάγFη εumlκόνες umlδέες καd agraveναmicroνήσεις ποf οicirc διάφορες agraveναστολές του δbν θa acircπέτρεπαν νa βγοUumlν στcν acircπιφάνεια στeν ξύπνο τουraquo116 ^O permilAντλερ θεωρεOuml notτι trade asympπνωση frac12ς microέθοδος κρύβει frac12ρισmicroένους κινδύνους καd δbν τcν oumlχει σb umlδιαίτερη bullπόληψη ΘεωρεOuml notτι microπορεOuml νa χρησιmicroοποιEacuteται microόνο σb περίπτωση ποf iuml agraveσθενcς δbν acircmicroπιστεύεται καmicroιa ocircλλη microέθοδο

116 neΟππ σ 103

59

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ΄ Απόψεις τοUuml Bίκτωρ Φρaνκλ γιa τa ugraveνειρα

neΟπως brvbarδη oumlχουmicroε agraveναφέρει καd στcν εumlσαγωγή iuml Tζόζεφ

Φάmicroπρυ εrναι iuml συγγραφέας τοUuml βιβλίου laquoΛογοθεραπείαraquo τe iumlποOumlο περιέχει leνα σύστηmicroα acircφαρmicroογEacuteς της καd agraveναζητήσεως νοήmicroατος στc ζωή σύmicroφωνα microb τc θεωρία τοUuml καθηγητEacute Bίκτωρ Φράνκλ Mέσα στdς προσωπικbς agraveνακαλύψεις iuml Φάmicroπρυ agraveναφέρει καd τc γέννηση τEacuteς umlδέας notτι iuml Θεeς δbν qταν ecircπλa leνας Nοmicroοθέτης agraveλλa καd leνας δηmicroιουργικeς Συγγραφέας καd Eκδότης Aeacuteτeς βέβαια δηmicroιούργησε κατa τρόπο διαφορετικe agraveπe acircκεOumlνο ποf δηmicroιουργοUumlν οicirc θνητοd-συγγραφεOumlς ποf πλάθουν microιa icircστορία καd asympστερα τc γράφουν σύmicroφωνα microb τe περίγραmicromicroά της Aναρωτιέται τελικά microήπως iuml κόσmicroος φτειάχτηκε asympστερα agraveπe agraveλλεπάλληλες acircκδόσεις microAumlλλον παρa microb τc συγγραφc σύmicroφωνα microb τe περίγραmicromicroα - microb πειραmicroατισmicroοfς microAumlλλον παρa microb προβλέψεις117 Tελικa iuml Φάmicroπρυ νοιώθει κάποιες acircνοχές γιατd εrχε acircπινοήσει leνα Θεό ποf qταν agraveπρόσωπος agraveπροσδιόριστος leνας αumlώνιος Eκδότης Δηmicroιουργeς πλέον γιa τeν Φάmicroπρυ δbν qταν iuml Θεός agraveλλa iuml euroδιος iuml ocircνθρωπος Aναφέρει microάλιστα καd τa eumlξEacuteς χαρακτηριστικά δηλωτικa τEacuteς laquoagraveθεϊστικEacuteςraquo κατάστασης στcν iumlποία εrχε καταλήξει laquooHταν leνας Θεός ποf εrχα acircγg δηmicroιουργήσει καd ugraveχι Aeacuteτeς acircmicroένα Kατηγόρησα τeν eumlαυτό microου ποf qmicroουν ocircθεος χωρdς notmicroως νa oumlχω τe θάWregος νa agraveντιmicroετωπίσω τdς συνέπειες τEacuteς agraveπιστίας microουraquo118 ^O Φάmicroπρυ καταλήγει agraveκόmicroη σb κάποιες πρακτικEacuteς φύσεως διαπιστώσεις γιa τc ζωή Mb τc λογοθεραπεία εrναι πεπεισmicroένος notτι microέσα στc ζωή microας πρέπει νa προχωροUumlmicroε βEacutemicroα microb βEacutemicroα καd νa microc γυρεύουmicroε τe microεγαλει΅δες σχέδιο agraveλλa τcν εeacuteκαιρία τEacuteς κάθε στιγmicroEacuteς ΘεωρεOuml notτι microb αeacuteτe τeν τρόπο microποροUumlmicroε νa πάρουmicroε microιa φευγαλέα γεύση τοUuml microεγαλειώδους σχεδίου119 ^O Φάmicroπρυ oumlχοντας πολλa acircρωτήmicroατα γύρω agraveπe τc ζωή ζητοUumlσε acircπίmicroονα τcν agraveπάντησή τους laquoEνshy΅ τe κακe καd trade agraveδικία

117 Βλ FABRY Λογοθεραπεία σσ 36-37 118 neΟππ σ 38 119 neΟππ σ 42

60

θριάmicroβευαν microερικοd agraveπe τοfς φίλους microουraquo agraveναφέρει laquoβρEacuteκαν παρηγοριa σb microιa θρησκεία ποf σb καλοfς καιροfς δbν εrχε γι αeacuteτοfς κανένα νόηmicroα Mιa παρατήρηση ποf εrχε κάνει leνας συmicromicroαθητής microου τeν iumlποOumlο συνάντησα agraveργότερα στc Nέα ^Yόρκη παραmicroένει agraveκόmicroη καρφωmicroένη στe microυαλό microου iν δbν σκεφτόmicroουνα notτι πίσω agraveπ notλα αeacuteτa bullπEacuteρχε κάποιο νόηmicroα θa αeacuteτοκτονοUumlσαraquo120 ^O ocircνθρωπος notταν δbν βρίσκεται σb κίνδυνο trade ζωή του j δbν περνAuml δυσκολίες τότε συνήθως δbν προσεγγίζει τeν Θεό agraveλλa βρίσκεται microακριa agraveπe τc θρησκεία του καd agravemicroέριmicroνος γιa iumlποιεσδήποτε microεταφυσικbς agraveναζητήσεις neOταν notmicroως τeν acircπισκεφθFEacute trade χάρη τοUuml ΘεοUuml microέσα agraveπe κάποιες δυσκολίες τEacuteς ζωEacuteς notπως agraveWregώστειες πόλεmicroοι πεOumlνα τότε αeacuteτeς προστρέχει στeν Θεό καd agraveναζητAuml στήριγmicroα καd βακτηρία neOmicroως iuml Θεeς δbν ζητAuml agraveπe acircmicroAumlς νa τeν πλησιάζουmicroε microέσshyω τEacuteς προσευχEacuteς microόνο στdς δυσκολίες καd ταλαιπωρίες τEacuteς ζωEacuteς notποτε δηλαδc τeν oumlχουmicroε agraveνάγκη agraveλλa πάντοτε καd agraveδιάκοπα νa ζητοUumlmicroε τe oumlλεός Tου ^H στάση τοUuml agraveνθρώπου ποf microόνο στdς δυσκολίες βρίσκεται κοντa στeν Θεό θa microποροUumlσε νa χαρακτηριστFEacute laquoσυmicroφεροντολογικcraquo microb τcν κακc oumlννοια καd περιεχόmicroενο τοUuml notρου Te καλ΅ς νοούmicroενο notmicroως συmicroφέρον τοUuml agraveνθρώπου εrναι νa βρίσκεται σb agraveδιάκοπη acircπικοινωνία microb τeν Θεό microέσshyω τEacuteς προσευχEacuteς τ΅ν agraveρετ΅ν καd τEacuteς acircπάξιας συmicromicroετοχEacuteς στa θεOumlα microυστήρια Oicirc πιe πολλοd ocircνθρωποι agraveναζητοUumlν microέσα στc ζωc τc δόξα Γνωστe εrναι τe regητό ποf λέγει laquoΠολλοd τe χρEacutemicroα acircmicroίσησαν τcν δb δόξαν οeacuteδείςraquo permilAλλοι acircπιζητοUumlν τe χρEacutemicroα τe iumlποOumlο καd θέτουν frac12ς κέντρο τοUuml acircνδιαφέροντός τους Kάποιοι ocircλλοι acircπίσης acircπιζητοUumlν τdς tradeδονbς καd τdς agraveπολαύσεις permilAλλοι τέλος acircπιζητοUumlν τcν εeacuteτυχία neOmicroως iuml Φάmicroπρυ φτάνει σb leνα σηmicroαντικe πόρισmicroα microέσα agraveπe τc microέθοδο καd φιλοσοφία τEacuteς Λογοθεραπείας laquoAeacuteτό ποf oumlmicroαθα agraveπe τc λογοθεραπεία εrναι notτι τe πιe σηmicroαντικe γιa τeν ocircνθρωπο εrναι trade agraveναζήτηση γιa νόηmicroα στc ζωή καd ugraveχι trade agraveναζήτηση γιa εeacuteτυχία notτι acircmicroεOumlς οicirc euroδιοι agraveνοίγουmicroε τeν δρόmicroο πρeς τdς agraveπογοητεύσεις καd τc microαταίωση τ΅ν acircπιθυmicroι΅ν microας acircφόσον agraveναmicroένουmicroε agraveπe τc ζωc νa εrναι βασικa εeacuteχάριστηraquo121

120 neΟππ σ 36 121 neΟππ σ 41

61

^O Tζόζεφ Φάmicroπρυ καταλήγει τελικa στe agraveποφατικe συmicroπέρασmicroα notτι laquoκανένας ocircνθρωπος δbν microπορεOuml νa ξέρ Fη τcν agraveληθινc φύση τοUuml ΘεοUuml neOλες οicirc oumlννοιες περd ΘεοUuml εrναι agraveνθρώπινες oumlννοιες Te κάθε ocircτοmicroο θa πρέπFη νa acircπεξεργάζεται τcν umlδέα περd ΘεοUuml σύmicroφωνα microb τdς δικές του προσωπικbς acircmicroπειρίεςraquo122 Συγκρίνοντας βέβαια τcν κατάληξη τοUuml Φάmicroπρυ microb τcν agraveποφατικc θεολογία τ΅ν νηπτικ΅ν πατέρων τEacuteς Eκκλησίας microας θa λέγαmicroε notτι συmicroπίπτει microόνο στe leνα σκέλος ποf εrναι τe agraveκατάληπτο τEacuteς οeacuteσίας του ΘεοUuml Te δεύτερο σκέλος εrναι τe καταληπτe τ΅ν acircνεργει΅ν τοUuml ΘεοUuml Σ αeacuteτe τe microέρος δbν φτάνει iuml Φάmicroπρυ microέσα agraveπe τdς προσωπικές του agraveνακαλύψεις ^O Nίτσε θεωρεOumlται agraveπe τοfς κυριώτερους acircκπροσώπους τEacuteς microηδενιστικEacuteς θεωρίας ^O Bίκτωρ Φρaνκλ microέσα στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως συνειδητοποίησε τc στενc σχέση ποf bullπάρχει agraveνάmicroεσα στdς microηδενιστικbς θεωρίες τοUuml Nίτσε καd τc ζωή notπως εrναι στcν πραγmicroατικότητα ^Yποστηρίζει notτι οicirc βαρβαρότητες τ΅ν στρατοπέδων συγκεντρώσεως δbν acircπινοήθηκαν στa γραφεOumlα τ΅ν Nαζί agraveλλa στa συγγράmicromicroατα τ΅ν φιλοσόφων τοUuml microηδενισmicroοUuml123 ^O Φάmicroπρυ περιγράφοντας microέσα στe βιβλίο του τc Λογοθεραπεία frac12ς microέθοδο ποf acircγκαινίασε iuml Bίκτωρ Φράνκλ θεωρεOuml notτι trade λογοθεραπεία περιέχει καd microιa φιλοσοφία ποf microπορεOuml νa βοηθήσFη τοfς agraveνθρώπους νa διατηροUumlν τcν ψυχική τους bullγεία ^O Bίκτωρ Φρaνκλ τοποθετεOuml τeν ocircνθρωπο στc σωστή του θέση microέσα στcν τάξη τ΅ν πραγmicroάτων laquopermilEχει agraveποκαταστήσει microέσα στc σκέψη microας τeν κόσmicroο στc θέση τοUuml χάους τcν τάξη microέσα agraveπe τcν agraveταξία τe νόηmicroα microέσα agraveπe τcν oumlλλειψη νοήmicroατοςraquo124 neEνα βασικe σηmicroεOumlο τόσο τEacuteς bullπαρξιακEacuteς φιλοσοφίας τοUuml 20οUuml αumlώνα notσο καd τEacuteς ψυχολογίας εrναι νa βλέπ Fη τeν ocircνθρωπο στcν iumlλότητά του ^O Bίκτωρ Φρaνκλ θεώρησε notτι αeacuteτό ποf χρειαζόταν qταν trade κατανόηση τοUuml agraveνθρώπου στcν iumlλότητά του laquopermilAφησα κατa microέροςraquo θυmicroAumlται agraveργότερα iuml Φράκλ laquonotτι εrχα microάθει agraveπe τοfς microεγάλους microου δασκάλους κι ocircρχισα ν agraveκούω αeacuteτά ποf microοUuml oumlλεγαν οicirc agraveσθενεOumlς microου - προσπαθ΅ντας νa microάθω

122 neΟππ σ 36-37 123 neΟππ σ 43 124 neΟππ σ 40

62

agraveπe αeacuteτούςraquo125 ^H agraveναγωγc τοUuml Φρaνκλ agraveπe τa γεγονότα τ΅ν agraveσθεν΅ν του καd τa δικά του πορίσmicroατα στdς βασικbς agraveρχbς τEacuteς Λογοθεραπείας agraveποτελεOuml τc βασική του agraveρχή πάνω στcν iumlποία θεmicroελιώνεται notλη trade βάση τEacuteς Λογοθεραπείας ^O Bίκτωρ Φράνκλ περιγράφοντας τc ζωc στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως agraveναφέρεται καd στe εrδος τ΅ν ccedilνείρων ποf oumlβλεπαν οicirc κρατούmicroενοι ^H agraveνάγκη νa διατηρηθοUumlν ζωντανοd τοfς bullποβίβαζε τcν acircσωτερικc ζωc σ leνα πρωτόγονο acircπίπεδο Ta ugraveνειρα τ΅ν κρατουmicroένων φανέρωναν τdς acircπιθυmicroίες καd τοfς πόθους τους ^H agraveδυναmicroία πολλbς φορbς τ΅ν κρατουmicroένων νa icircκανοποιήσουν τdς πιe στοιχειώδεις acircπιθυmicroίες τοfς frac12δηγοUumlσαν στcν agraveναζήτηση τEacuteς acircκπληρώσεώς τους στa ugraveνειρα Aναφερόmicroενος iuml Φρaνκλ στa ugraveνειρα παρατηρεOuml τa eumlξEacuteς laquoTί egraveνειρευόταν πιe συχνa iuml κρατούmicroενος Ωνειρευόταν ψωmicroί γλυκά τσιγάρα κι leνα frac12ραOumlο ζεστe microπάνιοraquo126 Aπe τa παραπάνω συmicroπεραίνουmicroε notτι οicirc κρατούmicroενοι egraveνειρευόντουσαν τa agraveγαθά τa iumlποOumlα στεροUumlνταν ^H microεγάλη καd bullπερβολικc στέρηση microέσα στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως τ΅ν agraveναγκαίων bullλικ΅ν agraveγαθ΅ν τa iumlποOumlα agraveπαιτοUumlνται γιa νa microπορέσFη κάποιος νa acircπιβιώσ Fη τοfς frac12δηγοUumlσε στe νa βλέπουν τa bullλικa αeacuteτa agraveγαθa microέσα στa ugraveνειρά τους Aπe τa παραπάνω notmicroως acircξάγεται agraveβίαστα τe acircρώτηmicroα κατa πόσον τa ugraveνειρα αeacuteτa egraveφελοUumlσαν laquo^O ccedilνειρευόmicroενος qταν microοιραOumlο ν agraveφυπνίζεται agraveπ αeacuteτά γιa νa acircπανέλθFη στcν πραγmicroατικότητα τEacuteς ζωEacuteς τοUuml στρατοπέδου καd στcν τροmicroερc agraveντίθεση microεταξf αeacuteτEacuteς καd τ΅ν ψευδαισθήσεων τοUuml ccedilνείρουraquo127 ^H φρικτc πραγmicroατικότητα στcν iumlποία ζοUumlσαν οicirc κρατούmicroενοι βρισκόταν σb πλήρη agraveντίθεση microb τοfς πόθους καd τdς acircπιθυmicroίες τdς iumlποOumlες egraveνειρευόντουσαν Tίποτα notmicroως δbν qταν πιe φρικτe agraveπe τcν πραγmicroατικότητα Tόσο microεγάλη qταν trade acircξαθλίωση Mb πολf παραστατικe τρόπο περιγράφει iuml Φράνκλ τόσο τcν πραγmicroατικότητα notσο καd τa notσα αumlσθανόντουσαν laquoΔbν θa ξεχάσω ποτέ notταν microιa νύκτα ξύπνησα agraveπe τa βογγητa eumlνeς συγκρατουmicroένου microου ποf στριφογύριζε agraveνήσυχα

125 neΟππ σ 44 126 FRANKL Νόηmicroα σσ 49 127 neΟππ σ 49

63

στeν asympπνο του καd πού προφαν΅ς θa oumlβλεπε leνα τροmicroερe acircφιάλτη Eπειδc πάντοτε oumlνοιωθα umlδιαίτερη λύπη γιa κείνους ποf bullπέφεραν agraveπe τροmicroακτικa ugraveνειρα j παραλήρηmicroα brvbarθελα νa ξυπνήσω αeacuteτe τeν ταλαίπωρο Ξαφνικά notmicroως τράβηξα πίσω τe χέρι microου ποf qταν leτοιmicroο νa τeν σκουντήξFη τροmicroαγmicroένος γι αeacuteτό ποf acircπρόκειτο νa κάνω Tc στιγmicroc acircκείνη συνειδητοποίησα πλήρως τe γεγονeς notτι κανένα ugraveνειρο notσο τροmicroερe κι iν εrναι δbν θa microποροUumlσε νά ταν πιe φοβερe agraveπe τcν πραγmicroατικότητα τοUuml στρατοπέδου ποf microAumlς περιέβαλλε καd στcν iumlποία brvbarmicroουν leτοιmicroος νa τeν acircπαναφέρωraquo128 ^H παραπάνω agraveφήγηση φανερώνει τcν τροmicroερc acircξαθλίωση στcν iumlποία τοfς εrχε καταντήσει trade ζωc στe στρατόπεδο συγκεντρώσεως Kαd iuml πιe microεγάλος acircφιάλτης ποf microποροUumlσε νa δFEacute κάποιος στe ugraveνειρό του qταν microικρeς microπροστa στcν εumlκόνα ποf παρουσίαζε τe στρατόπεδο συγκεντρώσεως Παρόmicroοια περίπτωση microb τcν προηγούmicroενη βλέπουmicroε καd στcν agraveφήγηση τοUuml Θεοδόση Παπαχριστοδούλου agraveπe τcν KυπεροUumlντα ^O Θεοδόσης bullπEacuteρξε agraveγωνιστής τόσο κατa τeν B΄ Παγκόσmicroιο πόλεmicroο notσο καd κατa τeν acircπικe agraveγ΅να τEacuteς EOKA τοUuml 1955-59 γιa τcν agraveποτίναξη τοUuml AγγλικοUuml ζυγοUuml agraveπe τcν Kύπρο καd τcν leνωση τEacuteς Kύπρου microb τcν ^Eλλάδα Πρeς τe τέλος τοUuml B΄ Παγκοσmicroίου Πολέmicroου acircπειδc δbν εrχε φαγητό oumlτρωγαν notτιδήποτε φίδια agraveφοUuml agraveφαιροUumlσαν τe δηλητήριο σαUumlρες ποντικοfς καd ocircλλα neEνα βράδυ δbν εrχαν τίποτα νa φAumlνε καd acircπεινοUumlσαν πολύ ^O Θεοδόσης ξάπλωσε νa κοιmicroηθFEacute καd τότε acircmicroφανίζεται στe ugraveνειρό του iuml neAγιος Γεώργιος regωτ΅ντάς τον laquoΠειν divideAumlςraquo ^O Θεοδόσης τότε τοUuml agraveπάντησε laquoΠάρα πολύraquo Tότε iuml neAγιος Γεώργιος τοUuml λέγει laquopermilEλα νa σb πάρω νa φAumlmicroεraquo Tότε iuml neAγιος Γεώργιος τeν πEacuteρε καd κάθισαν microαζd πάνω στe ocircλογο καί σaν νa πετοUumlσαν oumlφτασαν στcν KυπεροUumlντα Teν πEacuteρε στe σπίτι του oHταν Σήκωση καd oumlτρωγαν notλοι οicirc συγγενεOumlς microαζί ^O Θεοδόσης κάθισε καd oumlφαγε AφοUuml τελείωσαν τότε κάθισε πάλι στe πίσω microέρος τοUuml agraveλόγου καd iuml neAγιος τeν πEacuteρε πίσω neOταν τe πρωd ξύπνησε qταν χορτAumlτος καd γιa τρεOumlς microέρες δbν oumlνοιωθε πεOumlνα129

128 neΟππ σσ 49-50 129 Βλ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗ Αναmicroνήσεις σ 18

64

Στcν περίπτωση αeacuteτc βλέπουmicroε notτι microαζd microb τe ugraveνειρο στe iumlποOumlο βλέπει κανεdς τdς acircπιθυmicroίες του λειτουργεOuml καd τe θαUumlmicroα ^O Θεοδόσης iν καd πεινασmicroένος microετa agraveπe τe ugraveνειρο γιa τρεOumlς microέρες δbν αumlσθανόταν πεOumlνα Ta στρατόπεδα συγκεντρώσεως στa iumlποOumlα κρατοUumlσαν οicirc Γερmicroανοd τοfς ^Eβραίους qταν χωριστa γιa τοfς ocircνδρες καd χωριστa γιa τdς γυναOumlκες Mέσα σb τέτοιου εeuroδους φυλακbς αeacuteτό ποf συνήθως παρατηρεOumlται εrναι trade σεξαουαλικc διαστροφή neOπως notmicroως περιγράφει iuml Bίκτωρ Φράνκλ microέσα στa Nαζιστικa στρατόπεδα συγκεντρώσεως δbν bullπEacuteρχε σχεδeν καθόλου σεξουαλικc διαστροφή Λόdivideγshyω τοUuml bullποσιτισmicroοUuml δbν bullπEacuteρχε γενικa trade σεξουαλικc iumlρmicroή neOταν τοποθετήσουmicroε τa oumlνστικτα σb κάποια icircεραρχικc σειρά βλέπουmicroε notτι τe oumlνστικτο τEacuteς αeacuteτοσυντήρησης εrναι τελικa πολf πιe δυνατe agraveπe τe γενετήσιο oumlνστικτο Σ αeacuteτe τe ecircπλe συmicroπέρασmicroα φθάνει agraveβίαστα κάποιος microελετ΅ντας τa oumlργα τοUuml Bίκτωρ Φράνκλ Πολλa agraveπe τa ugraveνειρα ποf συνήθως βλέπουν οicirc ocircνθρωποι περιστρέφονται γύρω agraveπe τe γενετήσιο oumlνστικτο Στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως notmicroως τa σαρκικa ugraveνειρα qταν εrδος πολυτελείας laquoAκόmicroα καd στa ugraveνειρά του iuml κρατούmicroενος δbν φαινόταν νa acircνδιαφέρεται γιa τe σέξ παρόλο ποf notλες οicirc agraveπογοητεύσεις του καd τa λεπτότερα καd agraveνώτερα αumlσθήmicroατά του oumlβρισκαν iumlριστικc διέξοδο στa ugraveνειραraquo130 ^O Bίκτωρ Φρaνκλ στe βιβλίο του laquo^O Θεeς τοUuml agraveσυνειδήτουraquo κεφάλαιο τέταρτο περιγράφει κάποια ugraveνειρα agraveσθεν΅ν microέσα agraveπe τa iumlποOumlα agraveναλύοντάς τα bullπαρξιακά microπορεOuml κάποιος νa γνωρίσFη τe πνευmicroατικe agraveσυνείδητο Aeacuteτa τa ugraveνειρα περιστρέφονται κυρίως γύρω agraveπe τc θρησκευτικότητα τοUuml agraveνθρώπου ^O Φρόυντ εumlσήγαγε τcν κλασσικc microέθοδο τEacuteς eumlρmicroηνείας τ΅ν ccedilνείρων ^H microέθοδος αeacuteτc oumlχει σaν βάση της τοfς acircλεύθερους συνειρmicroούς Mb τc microέθοδό του iuml Φρόυντ agraveποκαλύπτει τe acircνστικτ΅δες agraveσυνείδητο ^O Bίκτωρ Φρaνκλ εrναι iuml εumlσηγητcς τEacuteς bullπαρξιακEacuteς agraveνάλυσης τ΅ν ccedilνείρων Ta ugraveνειρα σύmicroφωνα microb τeν Φράνκλ εrναι τa agraveληθινa δηmicroιουργήmicroατα τοUuml agraveσυνειδήτου Σκοπeς τEacuteς bullπαρξιακEacuteς agraveνάλυσης τ΅ν ccedilνείρων εrναι τe νa oumlλθουν στe φ΅ς

130 FRANKL Νόηmicroα notππ σ 53

65

ugraveχι microόνο στοιχεOumlα τοUuml acircνστικτώδους agraveσυνειδήτου notπως acircπιχειρεOuml iuml Φρόυντ agraveλλa καd στοιχεOumlα τοUuml πνευmicroατικοUuml agraveσυνειδήτου131 Πολλbς φορbς τe ugraveνειρο agraveποτελεOuml προειδοποίηση πρeς τeν ccedilνειρευόmicroενο acircνshy΅ ocircλλοτε acircκφράζει microιa αeacuteτοmicroοmicroφή Kαd στdς δύο περιπτώσεις τe ugraveνειρο εrναι oumlκφραση τEacuteς συνειδήσεως132 permilAλλες φορbς στa ugraveνειρα συναντοUumlmicroε τa προσωπικa προβλήmicroατα τοUuml agraveρρώστου νa agraveναφέρωνται τόσο στc θρησκεία γενικά notσο καd στοfς θρησκευτικοfς θεσmicroοfς πιe εumlδικά133 Πολλbς φορbς οicirc ocircνθρωποι κάθε tradeλικίας ντρέπονται νa δείξουν τc θρησκευτικότητά τους καd προσπαθοUumlν microb κάθε τρόπο νa τcν agraveποκρύψουν ^H ντροπc αeacuteτc δbν oumlχει καmicromicroιa σχέση microb νευρωτικc agraveναστολή agraveλλά σύmicroφωνα microb τeν Φράνκλ oumlχει leνα ξεχωριστe προστατευτικe ρόλο στcν agraveγάπη ^O regόλος δηλαδc τEacuteς ντροπEacuteς εrναι τe νa acircmicroποδίσFη κάτι agraveπe τe νa γίνFη leνα ecircπλe agraveντικείmicroενο γιa θεατές Παρόmicroοια σύmicroφωνα microb τeν Φράνκλ καd laquotrade agraveγάπη agraveποφεύγει τc δηmicroοσιότητα γιατd iuml ocircνθρωπος φοβAumlται notτι αeacuteτό ποf εrναι icircερe γιa τeν euroδιο θa βεβηλωθFEacute iν γίνFη δηmicroόσιο Πιe συγκεκριmicroένα trade βεβήλωση microπορεOuml νa συmicroβFEacute notταν χαθFEacute trade agravemicroεσότητα ποf bullπάρχει notταν κάποιος δίνεται στeν ocircλλο καd τeν agraveγαπdivideAuml AeacuteτοUuml τοUuml εeuroδους trade agravemicroεσότητα acircν τούτοις agraveπειλεOumlται ugraveχι microόνο notταν γίνFη agraveντικείmicroενο αeacuteτοπαρατηρησίας Kαd στdς δυe περιπτώσεις trade ocircmicroεση πρωταρχικc γνησιότητα τEacuteς agraveγάπης κινδυνεύει νa acircξαφανιστFEacute trade bullπαρξιακή της bullπόσταση κινδυνεύει νa ξεπέσ Fη σb ecircπλe γεγονός Te εrναι microετατρέπεται σb παρατηρεOumlσθαι εeuroτε agraveπe τeν eumlαυτό σου εeuroτε agraveπe τοfς ocircλλους ^H agraveγάπη agraveντιmicroετωπίζει τeν κίνδυνο τοUuml νa χάσFη τeν eumlαυτό της καd νa microετατραπ FEacute σb idraquo134 ^H θρησκευτικότητα notπως καd trade agraveγάπη εrναι microιa ψυχικc κατάσταση trade iumlποία εrναι icircερή καd frac12ς acircκ τούτου πρέπει νa προφυλάσσεται Eaν δηmicroοσιοποιηθFEacute τότε εrναι ποf γίνεται agraveντικείmicroενο καd θέαmicroα καd χάνει τcν agraveξία της Tόσο trade agraveγάπη notσο καd trade θρησκευτικότητα εrναι δύο oumlννοιες πολf προσωπικές Kαd οicirc δύο εrναι acircνδόmicroυχες καd προστατεύονται agraveπe acircντροπή laquo^H

131 Βλ FRANKL Ασυνείδητο σσ 41 132 Βλ notππ σ 43 133 Βλ notππ σ 44 134 neΟππ σ 46-47

66

γνήσια θρησκευτικότητα γιa νa διατηρήσ Fη τc γνησιότητά της δbν acircκδηλώνεται φανεράraquo135 ^O Φρόυντ κατέληξε στe συmicroπέρασmicroα notτι bullπάρχει καταπιεσmicroένο καd agraveσυνείδητο libido ^O Bίκτωρ Φρaνκλ κατέληξε παρόmicroοια στe συmicroπέρασmicroα notτι bullπάρχει καταπιεσmicroένη καd agraveσυνείδητη θρησκεία καd θρησκευτικότητα ^Yπάρχουν πολλa ugraveνειρα ποf βλέπει iuml ocircνθρωπος notταν κοιmicroAumlται τa iumlποOumlα εrναι ξεκάθαρα frac12ς πρeς τcν eumlρmicroηνεία τους ^Yπάρχουν ocircλλα notmicroως τa iumlποOumlα δbν εrναι ξεκάθαρα καd χρειάζονται εumlδικc agraveνάλυση Πολλa agraveπe αeacuteτά notπως oumlχουmicroε brvbarδη agraveναφέρει εrναι θρησκευτικοUuml περιεχοmicroένου acircνshy΅ ocircλλα oumlχουν κάποια θρησκευτικa microοτίβα Δbν εrναι παράξενο νa βρίσκουmicroε ugraveνειρα microb θρησκευτικa στοιχεOumlα σb agraveνθρώπους οicirc iumlποOumlοι εrναι δηλωmicroένοι ocircθρησκοι Σb αeacuteτούς notπως oumlχουmicroε brvbarδη προαναφέρει bullπάρχει καταπιεσmicroένη καd agraveσυνείδητη θρησκευτικότητα ^O Bίκτωρ Φρaνκλ στe βιβλίο του laquo^O Θεeς τοUuml agraveσυνειδήτουraquo κεφάλαιο τέταρτο (^Yπαρξιακc Aνάλυση τ΅ν Oνείρων) περιγράφει κάποια ugraveνειρα agraveσθεν΅ν του τa iumlποOumlα καd προσπαθεOuml νa eumlρmicroηνεύσ Fη καd agraveναλύσ Fη bullπαρξιακά Aπe αeacuteτa παραθέτουmicroε leνα ugraveνειρο ποf θεωροUumlmicroε frac12ς agraveντιπροσωπευτικe τοUuml τρόπου σκέψεως καd eumlρmicroηνείας τοUuml Bίκτωρ Φράνκλ ^H agraveσθενcς agraveναφέρει τe eumlξEacuteς ugraveνειρο laquoBρίσκοmicroαι σ leνα microεγάλο πλEacuteθος agraveνθρώπων εrναι κάτι σaν πανηγύρι neOλοι κινοUumlνται πρeς microιa κατεύθυνση acircνshy΅ acircγg προσπαθ΅ νa πάω στcν agraveντίθετη κατεύθυνση Kατa κάποιο τρόπο ξέρω τc διεύθυνση πρeς τcν iumlποία πρέπει νa πάω γιατd πηγαίνω πρeς leνα φ΅ς ποf λάmicroπει στοfς οeacuteρανούς Te φ΅ς δυναmicroώνει διαρκ΅ς καd τελικa συmicroπυκνώνεται σb microιa microορφήraquo laquoTί εeuroδους microορφc qτανraquo ρωτAuml iuml γιατρός Amicroέσως trade agraveσθενcς δείχνει agravemicroηχανία laquoErmicroαι πραγmicroατικa bullποχρεωmicroένη νa microιλήσω γι αeacuteτόraquo regωτAuml acircπίmicroονα trade agraveσθενής neYστερα agraveπe πολλc προσπάθεια τοUuml γιατροUuml νa τcν πείσFη νa agraveποκαλύψFη τe microυστικό της αeacuteτc ψιθύρισε laquooHταν trade microορφc τοUuml XριστοUumlraquo136 ^H eumlρmicroηνεία καd bullπαρξιακc agraveνάλυση τοUuml ccedilνείρου αeacuteτοUuml εrναι σb notλους πασιφανής ^O κόσmicroος αeacuteτeς καd τe πλEacuteθος τe iumlποOumlο βλέπει trade agraveσθενcς στe ugraveνειρό της εrναι leνα laquoπανηγύριraquo καd

135 neΟππ σ 47 136 neΟππ σ 48

67

notλες οicirc microεγάλες microAumlζες τ΅ν agraveνθρώπων microοιάζουν ^H ocircWregωστη notmicroως προσπαθεOuml νa κολυmicroπdivideAuml καd νa πηγαίνFη agraveντίθετα πρeς τe regεUumlmicroα Στcν agraveρχc trade ocircWregωστη brvbarξερε τcν κατεύθυνση microόνο κατa προσέγγιση agraveλλa τώρα τcν ξέρει microb microεγαλύτερη agraveκρίβεια Στe ugraveνειρό της trade συνείδησή της τEacuteς εrχε ζητήσει νa agraveκολουθήσ Fη τeν Kύριο

68

69

ΣYMΠEPAΣMATA Περαίνοντας τcν παροUumlσα microελέτη θa θέλαmicroε νa agraveναφερθοUumlmicroε σb κάποια καίρια συmicroπεράσmicroατα στa iumlποOumlα καταλήγουν οicirc τέσσερεις ψυχολόγοι στdς διάφορες microελέτες τους σχετικa microb τa ugraveνειρα

1 ^H microνήmicroη εrναι πολf περιεκτικc στa ugraveνειρα παρa στcν ξύπνια ζωή Ta ugraveνειρα agraveνακαλοUumlν agraveναmicroνήσεις ποf ξέχασε iuml ccedilνειρευόmicroενος καd ποf εrναι agraveπρόσιτες notταν εrναι ξύπνιος Ta ugraveνειρα κάνουν microία agraveπεριόριστη χρήση γλωσσικ΅ν συmicroβόλων trade σηmicroασία τ΅ν iumlποίων εrναι στe microεγαλύτερο microέρος της ocircγνωστη στeν ccedilνειρευόmicroενο ^H acircmicroπειρία microας notmicroως microAumlς acircπιτρέπει νa διαπιστώνουmicroε τc σηmicroασία τους Πιθανeν νa προέρχωνται agraveπe προγενέστερες φάσεις κατa τcν acircξέλιξη τEacuteς iumlmicroιλίας ^H microνήmicroη συχνa agraveναπαράγει στa ugraveνειρα acircντυπώσεις agraveπe τcν πρώιmicroη παιδικc tradeλικία τοUuml ccedilνειρευόmicroενου ποf microποροUumlmicroε νa acircπιβεβαιώσουmicroε iumlριστικa notτι ugraveχι microόνο εrχαν ξεχαστEacute agraveλλa καd notτι εrχαν καταστEacute agraveσυνείδητες acircξαιτίας τEacuteς agraveπώθησης Ta ugraveνειρα φέρνουν στe φ΅ς bullλικό ποf δbν θa qταν δυνατe νa προέρχεται οucircτε agraveπe τcν acircνήλικη ζωc τοUuml ccedilνειρευοmicroένου οucircτε agraveπe τcν ξεχασmicroένη του παιδική tradeλικία Eeuromicroαστε bullποχρεωmicroένοι νa τe θεωρήσουmicroε frac12ς microέρος τEacuteς agraveρχαϊκEacuteς κληρονοmicroιAumlς (archaic heritage) ποf φέρνει τe παιδd microαζί του στeν κόσmicroο πρdν agraveπe κάθε δική του acircmicroπειρία καd ποf εrναι agraveποτέλεσmicroα τ΅ν acircmicroπειρι΅ν τ΅ν προγόνων του Aπe τc microαρτυρία καd τc θέση τοUuml Σίγκmicroουντ Φρόυντ γιa τcν asympπαρξη τ΅ν δύο τάσεων καd microηχανισmicro΅ν τEacuteς συmicroπύκνωσης καd τEacuteς microετατόπισης συmicroεραίνεται notτι trade acircνέργεια στe agraveσυνείδητο laquoαeacuteτeraquo βρίσκεται σb microιa κατάσταση acircλεύθερης κινητικότητας καd notτι τe laquoαeacuteτeraquo θεωρεOuml πιe σηmicroαντικc τcν εeacuteκαιρία νa ξεφορτώσFη ποσότητες διέγερσης παρa iumlτιδήποτε ocircλλο Ta ugraveνειρα microποροUumlν νa δηmicroιουργηθοUumlν microb δύο διαφορετικοfς τρόπους εeuroτε agraveπe τe laquoαeacuteτόraquo εeuroτε agraveπe τe laquoacircγώraquo Mερικbς φορbς ξυπνοUumlmicroε agraveπότοmicroα acircξ αumlτίας eumlνeς ccedilνείρου ^H πορεία τοUuml ccedilνείρου agraveποκτdivideAuml agraveρκετc oumlνταση γιa νa προσελκύσ Fη τc συνείδηση καd νa agraveφυπνίσFη τe προσυνειδητό agraveνεξάρτητα agraveπe τeν χρόνο καd τe βάθος τοUuml asympπνου Erναι πολλbς φορές ποf ξεχνοUumlmicroε microερικa ugraveνειρα acircνshy΅ microερικbς ocircλλες τa θυmicroόmicroαστε oumlστω κι iν περάσουν agraveρκετa χρόνια ^O λόγος εrναι iuml eumlξEacuteς Συνήθως ξεχνοUumlmicroε γρήγορα πάρα πολλa

70

agraveπe αeacuteτά ποf αumlσθανθήκαmicroε καd agraveντιληφθήκαmicroε acircπειδc qταν πολf agraveδύνατα ΞεχνοUumlmicroε acircπίσης πολλbς ccedilνειρικbς εumlκόνες acircπειδc qταν πολf agraveχνές acircνshy΅ οicirc ζωηρότερες εumlκόνες διατηροUumlνται στc microνήmicroη

2 Ta ugraveνειρα γενικa στοfς agraveρχαίους λαοfς oumlπαιζαν σηmicroαντικe regόλο στcν καθηmicroερινή τους ζωή ^O πρ΅τος acircπιστήmicroονας ποf microελέτησε σb βάθος τc λειτουργία τ΅ν ccedilνείρων qταν iuml ^Eλβετeς ψυχολόγος Kaρλ Γιούγκ Oicirc πηγbς τEacuteς microελέτης αeacuteτEacuteς εrναι τόσο τa γραπτa κείmicroενα notσο καd trade acircmicroπειρικc γνώση Te ugraveνειρο εrναι microιa oumlκφραση τοUuml agraveσυνειδήτου trade iumlποία πάντοτε acircνυπάρχει microέσα στa κατώτερα στρώmicroατα τEacuteς συνειδήσεώς microας Γίνεται δb agraveντιληπτc agraveπe τeν ocircνθρωπο notταν agraveδρανοποιοUumlνται οicirc αumlσθήσεις καd κυρίως notταν iuml ocircνθρωπος κοιmicroAumlται ^O κινηmicroατογράφος εrναι microιa microίmicroηση τEacuteς λειτουργίας τοUuml bullποσυνειδήτου agraveφοUuml σb παίρνει microέσα σb δευτερόλεπτα microακριά agraveπe microιa agraveπόσταση σb ocircλλη microέσα στa πλαίσια τοUuml agraveνθρώπινου χωροχρόνου Παραίσθηση j παραισθησία ccedilνοmicroάζεται trade agraveπάτη τ΅ν αumlσθήσεων ποf προκαλεOuml σφαλερbς agraveντιλήψεις Πρέπει νa oumlχουmicroε κάποιο agraveντικείmicroενο microπροστά microας προκειmicroένου νa oumlχουmicroε τc λειτουργία τEacuteς παραισθήσεως δηλαδc νa τe acircκλάβουmicroε σaν κάτι ocircλλο Ψευδαίσθηση j ψευδαισθησία καλεOumlται trade διαταραχc τEacuteς αumlσθήσεως κατa τcν iumlποία παράγεται συναίσθηmicroα χωρdς κάποιο acircξωτερικe acircρέθισmicroα Aeacuteτe συνήθως συmicroβαίνει notταν βρισκόmicroαστε σb παραλήρηmicroα Φαντασία στeν Iωάννη Σιναΐτη καλεOumlται κυρίως τe ugraveνειρο ^O Kaρλ Γιοfγκ θεωρεOuml notτι microέσshyω τ΅ν ccedilνείρων iuml εumlδικeς ψυχολόγος microπορεOuml νa δFEacute πολλbς φορbς τeν acircσωτερικe κόσmicroο τοUuml agraveσθενοUumlς (νευρωτικοUuml) καd κυρίως τe agraveσυνείδητό του Στe κεφάλαιο αeacuteτe παραθέτει τc δική του microεθοδολογία γιa τeν τρόπο acircργασίας τοUuml ψυχολόγου microέχρι νa agraveνακαλύψFη νa κατατάξFη καd eumlρmicroηνεύσ Fη τa δεδοmicroένα ποf oumlχει microπροστά του Oicirc Πατέρες τEacuteς acircκκλησίας καd πιe εumlδικa iuml Iωάννης Σιναΐτης θεωροUumlν notτι τa περισσότερα agraveπe τa ugraveνειρα προέρχονται agraveπe τeν euroδιο τeν ocircνθρωπο δηλαδc agraveπe τe agraveσυνείδητό του Πολf λίγα oumlχουν τcν προέλευσή τους agraveπe τeν διάβολο καd acircλάχιστα j καθόλου agraveπe τeν Θεό permilOνειρα προερχόmicroενα acircκ τοUuml ΘεοUuml εeuroχαmicroε στcν Παλαιa καd Kαινc Διαθήκη καd σπάνια microέσα στcν acircκκλησιαστικc icircστορία permilOνειρα

71

agraveπe τeν Θεe βλέπουν κυρίως οicirc δίκαιοι ocircνθρωποι καd iuml σκοπός τους εrναι νa τοfς καθοδηγήσFη iuml Θεeς στe θέληmicroά Tου ^H θέση τ΅ν Πατέρων τEacuteς Eκκλησίας γενικa εrναι notτι δbν πρέπει νa agraveσχολούmicroαστε microb τa ugraveνειρα οucircτε νa θεωροUumlmicroε notτι εeuromicroαστε ocircξιοι νa microAumlς δείξFη iuml Θεeς τe θέληmicroά Tου δι ccedilνείρου Mέσα στa ugraveνειρα microερικbς φορbς διαβλέπει iuml Kaρλ Γιοfγκ leνα εrδος laquoπροφητικότηταςraquo Aeacuteτe δbν σηmicroαίνει notτι τa ugraveνειρα microAumlς λένε τe microέλλον Kανεdς δbν ξέρει τe microέλλον οucircτε agraveκόmicroη οicirc plusmnγιοι οucircτε οicirc ocircγγελοι οucircτε agraveκόmicroη καd trade Θεοτόκος agraveλλa microόνον iuml Θεός Παρατηρ΅ντας λοιπeν iuml Kaρλ Γιοfγκ τοfς agraveσθενεOumlς καd τa ugraveνειρά τους διαβλέπει microέσα στa ugraveνειρα κάποια διαίσθηση j κάποια laquoφυσιολογικc acircξέλιξηraquo θa λέγαmicroε τ΅ν πραγmicroάτων Aeacuteτe δbν σηmicroαίνει καθόλου notτι iuml ocircνθρωπος microπορεOuml νa προβλέπ Fη τe microέλλον agraveλλa microέσα στa agraveνθρώπινα πλαίσια microπορεOuml νa διαβλέπ Fη τcν icircστορικc acircξέλιξη τ΅ν πραγmicroάτων ^O Kύριος frac12ς τέλειος ocircνθρωπος βλέποντας τe παρελθόν προβλέπει τe ocircmicroεσο microέλλον καd βλέποντας τe ocircmicroεσο microέλλον προβλέπει τa oumlσχατα ^O ψυχολόγος δbν πρέπει ποτb νa microένFη microόνο στc διάγνωση agraveλλa νa προχωρεOuml καd στc σωστc θεραπεία Mέσα στcν Oρθόδοξη Eκκλησία βλέπουmicroε notτι διa τοUuml microυστηρίου τEacuteς icircερAumlς acircξοmicroολογήσεως iuml πιστeς agraveφίνει iumlλόκληρο τeν acircσωτερικό του κόσmicroο acircλεύθερο καd τeν acircξωτερικεύει στeν icircερέα-πνευmicroατικό ^H νηστεία καd trade agraveγρυπνία κατa τeν Iωάννη Σιναΐτη εrναι πολέmicroιοι κατa τ΅ν ccedilνείρων ^H καθ asympπνον acircκσπερmicroάτωση εrναι φυσιολογικc λειτουργία τοUuml σώmicroατος agraveλλa πολλbς φορές λόγshyω τEacuteς agraveπροσεξίας microας κατa τc διάρκεια τEacuteς trademicroέρας σύmicroφωνα microb τeν Iωάννη Σιναΐτη προκαλοUumlmicroε τcν καθ asympπνον regεύση trade iumlποία πολλbς φορbς συνοδεύεται καd agraveπe αumlσχρa ugraveνειρα Τa δύο πρόσωπα τοUuml δεύτερου κεφαλαίου τEacuteς microελέτης microας σb γενικbς γραmicromicroές συmicroφωνοUumlν πάνω στdς βασικbς agraveρχές ^O Kaρλ Γιοfγκ χρησιmicroοποιεOuml acircπιστηmicroονικbς microεθόδους καd agraveπευθύνεται σb agraveνθρώπους ποf ζοUumlν στeν κόσmicroο καd ποf δbν oumlχουν γνωρίσει τcν ccedilρθόδοξη νηπτικc θεολογία ^O Iωάννης Σιναΐτης agraveπευθύνεται σb agraveσκητbς microοναχούς ποf oumlχουν φτάσει σb κάποια στάδια πνευmicroατικEacuteς τελειώσεως

3 Γιa τeν permilAλφρεντ permilAντλερ τe κεντρικe σηmicroεOumlο notπως agraveναφέρει στe βιβλίο του laquo^H agraveτοmicroικc ψυχολογία στe σχολεOumlοraquo

72

στcν eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρων qταν laquoΓιατί οicirc ocircνθρωποι ccedilνειρεύονται χωρdς νa καταλαβαίνουν τa ugraveνειρά τους Γιατί δbν microπορεOuml νa acircξηγήσFη κάποιος τa ugraveνειρά του ΞυπνAumlτε microb τcν αeuroσθηση Σήmicroερα egraveνειρεύτηκα κάτι χαζό καd δbν microπορεOumlτε νa τe καταλάβετε καθόλου Δbν δίνετε σηmicroασία στa ugraveνειρά σας acircπειδc δbν microπορεOumlτε νa τa χρησιmicroοποιήσετεraquo ^O permilAντλερ acircπίσης θεωρεOuml notτι δbν bullπάρχει καmicroιa umlδιαίτερη συνταγή microb τcν iumlποία θa microπορούσαmicroε νa acircξηγήσουmicroε notλα τa ugraveνειρα acircκτeς iν acircξαιρέσουmicroε τοfς γενικώτερους notρους δηλαδc τcν eumlνότητα τEacuteς ψυχικEacuteς ζωEacuteς καd τeν umlδιαίτερο συναισθηmicroατικe χαρακτEacuteρα τ΅ν ccedilνείρων Te ugraveνειρο σύmicroφωνα microb τeν permilAλφρεντ permilAντλερ εrναι πάντοτε leνα microέρος agraveπe τe laquoστfλraquo ζωEacuteς ^Yπάρχουν ocircνθρωποι οicirc iumlποOumlοι δbν microποροUumlν νa θυmicroηθοUumlν τa ugraveνειρά τους agraveλλa microποροUumlν agraveπe microόνοι τους νa φτειάξουν microερικa ugraveνειρα microb τc δηιουργική τους φαντασία neEνα ugraveνειρο oumlχει σκοπe νa προετοιmicroάσ Fη τeν δρόmicroο ποf iumlδηγεOuml στeν προσωπικe στόχο bullπεροχEacuteς τοUuml agraveτόmicroου ποf βλέπει τe ugraveνειρο Ta ugraveνειρα oumlχουν laquoπροφητικe χαρακτEacuteραraquo agraveπe τcν ocircποψη notτι γίνεται microιa διάγνωση notπως microπορεOuml νa κάν Fη καd leνας φυσιολογικeς ocircνθρωπος διάγνωση στeν ξύπνιο του γιa τe microέλλον ^Eποmicroένως τa ugraveνειρα θεωροUumlνται προφητικa microηνύmicroατα γιa microελλοντικa γεγονότα Στe ugraveνειρο κρύβεται microιa microισc agraveλήθεια ^O permilAλφρεντ permilAντλερ θεωρεOuml agraveκόmicroη notτι τa microέντιουmicro εrναι τσαρλατAumlνοι οicirc iumlποOumlοι δEacuteθεν eumlρmicroηνεύουν τe microέλλον Πολλbς φορbς τa ugraveνειρα acircκδηλώνονται microb πολλbς παραβολές Oicirc παραβολές agraveναφέρει iuml permilAλφρεντ permilAντλερ εrναι leνα agraveπe τa καλύτερα microέσα νa ξεγελάσ Fη κανεdς τeν eumlαυτό του καd τοfς ocircλλους neOταν leνας ocircνθρωπος καταλάβFη πgς δbν microπορεOuml νa microAumlς πείσ Fη microb τc λογική τότε χρησιmicroοποιεOuml παραβολές ^O permilAντλερ θεωρεOuml notτι τe νa χρησιmicroοποιFEacute κανεdς παραβολbς εrναι microιa αeacuteταπάτη Oicirc ocircνθρωποι ποf δbν ccedilνειρεύονται εrναι αeacuteτοί ποf δbν θέλουν νa αeacuteταπατηθοUumlν Bρίσκονται συνέχεια σb κίνηση καd εrναι πολf λογικοί ^O permilAντλερ δbν πιστεύει notτι ccedilνειρευόmicroαστε πάντοτε agraveλλa θεωρεOuml πgς bullπάρχουν τόσο ocircνθρωποι ποf δbν ccedilνειρεύονται ποτέ τους notσο καd ocircνθρωποι ποf ccedilνειρεύονται καd ξεχνοUumlν τa ugraveνειρά τους

4 Oicirc βασικbς agraveρχbς τEacuteς Λογοθεραπείας microποροUumlν νa συνοψισθοUumlν στa πολf acircπιγραmicromicroατικa καd χαρακτηριστικa λόγια τοUuml Φάmicroπρυ

73

α Kάθε πραγmicroατικότητα oumlχει νόηmicroα (λόγο) ^H ζωc ποτb δbν παύει νa oumlχFη νόηmicroα γιa τeν καθένα β Te νόηmicroα εrναι πολf συγκεκριmicroένο καd microεταβάλλεται agraveπe ocircτοmicroο σb ocircτοmicroο καd γιa κάθε ocircτοmicroο agraveπe στιγmicroc σb στιγmicroή γ Kάθε ocircτοmicroο εrναι microοναδικό καd trade ζωc τοUuml καθενeς περιλαmicroβάνει microιa σειρa agraveπe microοναδικbς bullποχρεώσεις ποf πρέπει νa τdς agraveνακαλύψFη καd ν agraveνταποκριθFEacute σ αeacuteτές δ EκεOumlνο ποf δίνει νόηmicroα εrναι trade oumlρευνα γιa τdς συγκεκριmicroένες bullποχρεώσεις τοUuml καθενeς καd trade agraveνταπόκρισή του σ αeacuteτές ε ^H εeacuteτυχία trade icircκανοποίηση καd trade ψυχικc γαλήνη εrναι ecircπλ΅ς δευτερογενEacute acircπακόλουθα αeacuteτEacuteς τEacuteς oumlρευνας ^O Bίκτωρ Φρaνκλ προσπαθεOuml νa eumlρmicroηνεύσ Fη καd agraveναλύσ Fη τa ugraveνειρα bullπαρξιακά σb agraveντίθεση microb τeν Φρόυντ ποf εumlσάγει microιa κλασσικc eumlρmicroηνεία στa ugraveνειρα microb βάση τοfς acircλεύθερους συνειρmicroούς Te oumlνστικτο τEacuteς αeacuteτοσυντήρησης notπως φαίνεται καd agraveποδεικνύεται καd στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως εrναι πολf πιe umlσχυρe agraveπe τe λεγόmicroενο laquoγενετήσιο oumlνστικτοraquo ^H πεOumlνα καd γενικa notλες οicirc κακουχίες ποf περνοUumlν στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως agraveντικατοπτρίζονται τe βράδυ στa ugraveνειρα τ΅ν κρατουmicroένων Aντίθετα τe γενετήσιο oumlνστικτο καd γενικa οicirc iumlρmicroές ποf καθορίζονται agraveπe τc λέξη laquolibidoraquo στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως acircκmicroηδενίζονται καd σχεδeν acircξαφανίζονται agraveφοUuml δbν icircκανοποιοUumlνται κiν οicirc agraveπαραίτητες βιολογικbς agraveνάγκες γιa νa microπορέσFη νa ζήσFη καd acircπιβιώσ Fη ccedilργανικa iuml ocircνθρωπος Πολλa agraveπe τa ugraveνειρα ποf βλέπει iuml ocircνθρωπος φανερώνουν τcν κρυmicromicroένη θρησκευτικότητά του agraveφοUuml γενικa iuml ocircνθρωπος προσπαθεOuml acircπίmicroονα νa κρύβFη τc θρησκευτικότητα ποf ζFEacute καd αumlσθάνεται κάτω agraveπe τe κάλυmicromicroα τEacuteς acircντροπEacuteς Tέλος πολλa agraveπe τa ugraveνειρα φανερώνουν notτι ocircνθρωποι οicirc iumlποOumlοι φαινοmicroενικa microbν qσαν δεδηλωmicroένοι ocircθεοι στcν πραγmicroατικότητα καd microέσα στe βάθος τEacuteς ψυχEacuteς τους qσαν βαθιa θρησκευόmicroενοι ecircπλa δbν εrχαν agraveνακαλύψει τc θρησκευτικότητα microέσα τους j τcν κάλυπταν microb τe oumlνδυmicroα τEacuteς ντροπEacuteς

75

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

ΤΑ ΟΝΕΙΡΑ ΑΠΟ ΧΥΦΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΑΠΟΧΗ

Φρήστου Βάντσου

Ὁμότιμου καθηγητῆ ΑΠΘ

Αacute Τὰ ὄλεηξα ἀπὸ ςπρνινγηθὴ ἄπνςε

Ὅζν θαὶ ἂλ ηὰ ὄλεηξα θαίλνληαλ παξάδνμα θαὶ πεξίεξγα ζηνὺο ἀλζξώπνπο

ἀπὸ θαηαβνιῆο θόζκνπ ὅκσο πάληνηε θηλνῦζαλ ηὴλ πεξηέξγεηα θαὶ ηὸ ἐλδηαθέξνλ

ηνῦ ἀλζξώπνπ Καὶ ηὸ πηὸ πεξίεξγν εἶλαη ὅηη βιέπνπκε ὄλεηξα ἐλῶ θνηκόκαζηε

Μόλν πνὺ ηὰ ὄλεηξα ηὰ βιέπνπκε ὅηαλ θνηκνύκαζηε ὕπλνλ ἐιαθξύ Σηὰ ὄλεηξα

βιέπνπκε πνιιὲο θνξὲο παξάμελα πξάγκαηα πνὺ πνηὲ δὲλ ζθεθζήθακε Μεξηθὲο

θνξὲο βιέπνπκε θαὶ ἐθηάιηεο πνὺ κᾶο μππλνῦλ Σηὰ ὄλεηξα ἐπηθξαηνῦλ ὀπηηθὲο θαὶ

ἀθνπζηθὲο παξαζηάζεηο Αὐηὸ ζεκαίλεη ὅηη ὁ ἄλζξσπνο ρξεζηκνπνηεῖ ηὰ ἐθθξαζηηθὰ

κέζα ἐκπεηξίαο πνὺ ἔρεη Λέγεηαη ὅηη νἱ ηπθινί πνὺ δὲλ ἔρνπλ ἐκπεηξία ὁξάζεσο δὲλ

βιέπνπλ ὄλεηξα Χαξαθηεξηζηηθὸ εἶλαη ὅηη νἱ παξαζηάζεηο πνὺ βιέπνπκε ζηὰ ὄλεηξα

δηαθέξνπλ ἀξθεηὰ ἀπὸ ηὴλ πξαγκαηηθόηεηα Καὶ αὐηό γηαηί ηὰ ὄλεηξα ἔρνπλ

ζπκβνιηθὸ ραξαθηήξα Σηὴλ Ἁγία Γξαθή θαὶ ἰδηαίηεξα ζηὴλ Παιαηὰ Γηαζήθε

γίλεηαη πνιὺο ιόγνο γηὰ ηὰ ὄλεηξα θαὶ ηὸλ ζπκβνιηζκό ηνπο ὅπσο ζὰ δνῦκε

θαησηέξσ

Πξῶηνο πνὺ ἀζρνιήζεθε ζπζηεκαηηθὰ κὲ ηὰ ὄλεηξα ἀπὸ ςπρνινγηθὴ ἄπνςε

εἶλαη ὁ Σίγθκνπλη Φξόπλη Γελλήζεθε ζηὴλ Αὐζηξία ηὸ 1856 Σπνύδαζε ζηὴ Βηέλλε

ἰαηξηθή Φαίλεηαη ὅηη ἦηαλ ἐξεπλεηηθὸ κπαιό Ὅηαλ πιεξνθνξήζεθε ὅηη ζηὸ Παξίζη

ὁ Σαξγθῶ θαὶ ἄιινη ζεξάπεπαλ ἀλζξώπνπο κὲ ςπρνινγηθὰ πξνβιήκαηα κὲ ηὴ κέζνδν

ηνῦ ὑπλσηηζκνῦ ἔζπεπζε λὰ πάγεη ζηὴλ πόιε αὐηὴ θαὶ λὰ ἔρεη πξνζσπηθὴ ἐκπεηξία

ηνπ γεγνλόηνο Πξάγκαηη κὲ ηὴ κέζνδν ηνῦ ὑπλσηηζκνῦ ὁ ἀζζελὴο ράλεη ηὶο

αἰζζήζεηο ηνπ κὲ ηὴλ πξαγκαηηθόηεηα θαὶ ὑπαθνύεη ζηὰ θειεύζκαηα ηνῦ ὑπλσηηζηῆ

ηνπ ρσξὶο πξνζσπηθὴ θξίζε Ἔηζη ἀπαληᾶ ζὲ ἐξσηήζεηο ηνῦ δηδαζθάινπ ηνπ θαὶ

ιέγεη πξάγκαηα πξνζσπηθὲο ἐκπεηξίεο ηὰ ὁπνῖα δὲλ ζὰ ηὰ ἔιεγε πνηέ ἂλ ἦηαλ

μύπληνο Τὸ ἀπνηέιεζκα ἦηαλ ὅηη ζεξαπεπόηαλ ἀπὸ ςπρνινγηθὰ πξνβιήκαηα πνὺ

εἶρε Τὸ γεγνλὸο αὐηὸ ἔθακε ἰδηαίηεξε ἐληύπσζε ζηὸλ Φξόπλη ὁ ὁπνῖνο θαηέιεμε ζηὸ

ζπκπέξαζκα ὅηη ἐπηζπκίεο ἠ θόβνη πνὺ δὲλ ἐλαξκνλίδνληαη κὲ ηὶο θνηλσληθὲο

ἀπαηηήζεηο ἀπσζνῦληαη ζηὸ ἀζπλείδεην γίλνληαη ἀλεμέιεγθηεο θαὶ δεκηνπξγνῦλ

ςπρώζεηο θαὶ λεπξώζεηο ζηὸλ ἀζζελῆ ρσξὶο ὁ ἴδηνο λὰ ἔρεη πξνζσπηθὴ ἐπίγλσζε ηῶλ

αἰηίσλ πνὺ ηὶο δεκηνύξγεζαλ Τὸ γεγνλὸο ὅηη δὲλ ὑπάξρεη πξνζσπηθὴ θξίζε ηὸ

βιέπνπκε ὅηαλ ὁ ὑπλσηηζκέλνο ἀζζελὴο θάλεη δηάινγν κὲ ηὸλ γηαηξό ηνπ θαὶ ιέγεη

δηάθνξα πξάγκαηα Καζὼο αὐηὸ ἐπηθέξεη ηὴ ζεξαπεία ηνῦ ἀζζελνῦο ὁ Φξόπλη

ὁδεγήζεθε ζηὸ ἀζπλείδεην ζηὸ γεγνλὸο ηῆο δηάθξηζεο κεηαμὺ ζπλεηδεηῶλ θαὶ

ἀζπλεηδήησλ πξάμεσλ

πεηδὴ ὅκσο ὁ ὑπλσηηζκὸο κπνξνῦζε λὰ δεκηνπξγήζεη πξνβιήκαηα ζηὸλ

ἀζζελῆ ἐὰλ ὁ ὑπλσηηζζεὶο κεηὰ ηὸλ ὑπλσηηζκὸ δὲλ ἐπαλέιζεη πιήξσο ζηὴλ πξνηέξα

76

θαηάζηαζε ὁ Φξόπλη ἐγθαηαιείπεη ηὴ κέζνδν αὐηή Ἀλαθάιπςε ὅκσο ηὴλ

ςπραλάιπζε Ὁ Φξόπλη δηεπίζησζε ὅηη ηὰ ὄλεηξα δὲλ εἶλαη ἄζρεηα κὲ ηὰ βηώκαηα ηνῦ

ἀλζξώπνπ θαὶ κάιηζηα αὐηά πνὺ εἶλαη ζιηβεξὰ θαὶ ηὰ ὁπνῖα ὁ ἀζζελὴο δὲλ ζέιεη θἂλ

λὰ ζπκᾶηαη Τὰ βηώκαηα αὐηὰ ηὰ ἀπσζεῖ ὁ ἀζζελὴο ζηὸ ἀζπλείδεηό ηνπ Τὸ ζιηβεξὸ

γεγνλόο ηὸ ὁπνῖν δὲλ ζπκᾶηαη δὲλ ζεκαίλεη ὅηη ἔρεη ἐθιέηςεη Ἀληίζεηα ἐπεηδὴ κέλεη

ζηὸ ἀζπλείδεην ἀλεμέιεγθην δξᾶ θαὶ θηλεῖηαη ἐθεῖ θαὶ δεκηνπξγεῖ ηεξάζηηα

πξνβιήκαηα Ὁ ἀζζελὴο ζηὸλ ὕπλν ηνπ βιέπεη ὄλεηξα πνὺ ηὸλ ἐλνρινῦλ κὲ ηξόπν

ζπκβνιηθό Ὁ δηάινγνο θαὶ ἀμηνπνίεζε ηῶλ ὀλείξσλ κέζσ ηῶλ ζπλεηξκῶλ

ὁδήγεζαλ ηὸλ Φξόπλη ζηὴλ ςπραλάιπζε πνὺ ἀπνηέιεζε ζηαζκὸ ζηὴ ζεξαπεία ηῶλ

ςπρηθῶλ παζήζεσλ

Ὁ δηάινγνο εἶλαη ἀπνθιεηζηηθὰ πξνζσπηθόο Ὁ Φξόπλη ἐθηὸο ἀπὸ ηὰ

πξνζσπηθὰ ζηνηρεῖα ηνῦ ἀζζελῆ θαὶ ηὸ πξόβιεκα πνὺ ηὸλ ἀπαζρνιεῖ ἐξσηᾶ θαὶ γηὰ

ηὰ ὄλεηξα πνὺ βιέπεη θαὶ ζέιεη ηὴλ πξνζσπηθὴ ἀληίιεςε ηνῦ ἀζζελῆ πνὺ δὲλ

θαίλεηαη λὰ ἔρεη ζρέζε κὲ ηὸ πξόβιεκά ηνπ Ὅκσο κὲ ηὴ ζπδήηεζε πνὺ θάλεη ὁ

Φξόπλη κὲ ηὸλ ἀζζελῆ γίλεηαη ἀλακόριεπζε ηνῦ ἀζπλεηδήηνπ θαὶ πξνβάιινπλ λέα

ζηνηρεῖα πάληνηε ζπκβνιηθά πνὺ ὁδεγνῦλ πξὸο ηὸ πξόβιεκα κὲ ηὸλ κεραληζκὸ ηῆο

ἀλάθιεζεο ἀπὸ ηὸ ἀζπλείδεην ζηὸ ζπλεηδεηὸ κέξνο ηνῦ ἀλζξώπνπ Ὅηαλ αὐηὸ

ἐπηηεπρζεῖ θαὶ ὁ ἀζζελὴο ἀλαγλσξίζεη ηὸ πξόβιεκά ηνπ ζεξαπεύεηαη

Ὁ Φξόπλη ἔγξαςε ἰδηαίηεξα βηβιία κὲ ηίηιν ηὴλ ἑξκελεία ηῶλ ὀλείξσλ

Γεγνλόηα πνὺ ἀπσζνῦληαη ζηὸ ἀζπλείδεην εἶλαη θπξίσο ζιηβεξὰ γεγνλόηα ηῆο δσῆο

ηνῦ ἀλζξώπνπ ηὰ ὁπνῖα ὁ ἀζζελὴο δὲλ ζέιεη λὰ ηὰ ζπκᾶηαη θαὶ ηὰ ἀπσζεῖ ζηὸ

ἀζπλείδεην Μεηαμύ ηῶλ πξνβιεκάησλ ηνῦ ἀλζξώπνπ εἶλαη θαὶ ηὰ ζεμνπαιηθά ηα

ὁπνῖα θαηὰ ηὸλ Φξόπλη εἶλαη θπξίαξρα Ἔηζη ὁ Φξόπλη ζπλάληεζε ηὴλ ἀληίδξαζε

ηῶλ ἰαηξῶλ θαὶ ηῆο ἐπνρῆο ηνπ θαὶ ὄρη κόλν νἱ ὁπνῖνη ηὸλ θαηαπνιέκεζαλ

ιπζζαιέα ρσξὶο ὅκσο λὰ ηὸλ θάκςνπλ Ὁ Φξόπλη ζπζηεκαηνπνίεζε ηὴλ ἐπηηπρία

ηνπ ηὴλ ὁπνία ὀλόκαζε Ψπρνινγία ηνῦ Βάζνπο (Tiefen psychologie) ἐπεηδὴ

θαηάθεξε λὰ εἰζρσξεῖ ζηὰ βάζε ηνῦ ἀζπλεηδήηνπ

Ὁ Κὰξι Γηνὺγθ ὑπῆξμε καζεηὴο ηνῦ Φξόπλη ὁ ὁπνῖνο πίζηεςε ζηὴ

ζπνπδαηόηεηα ηῆο ςπραλαιύζεσο θαὶ ηνῦ ξόινπ ηνῦ ἀζπλεηδήηνπ Πξνρώξεζε ὅκσο

παξαπέξα θαὶ δηεηύπσζε ηὴλ πεξὶ Anima θαὶ Animus ζεσξία ηνπ Γλσζηὸλ ὅηη ὁ

ἄλζξσπνο γελληέηαη ὡο ἄξζελ ἠ ζῆιπ Τὸ ἄξζελ δει ὁ ἄλδξαο ἔρεη ηὰ

ραξαθηεξηζηηθὰ ηνῦ θύινπ ηνπ πνὺ ὁ Γηνὺγθ ηὰ ὀλνκάδεη Animus Καὶ γπλαίθα

ἔρεη ηὰ ραξαθηεξηζηηθά ηνπ θύινπ ηεο πνὺ ὁ Γηνὺγθ ηὰ ὀλνκάδεη Anima

Χαξαθηεξηζηηθὸ εἶλαη θαηὰ ηὸλ Γηνύγθ ὅηη θαλέλαο ἄλδξαο δὲλ εἶλαη ἀπνιύησο

Animus ἀιιὰ θξύβεη κέζα ηνπ ζηὸ ἀζπλείδεηό ηνπ θάπνηα ζηνηρεῖα γπλαηθεῖα δει

Anima Καὶ θακκηὰ γπλαίθα δὲλ εἶλαη ἀπνιύησο Anima ἀιιὰ θξύβεη ζηὸ ἀζπλείδεηό

ηεο θάπνηα ζηνηρεῖα ἀλδξηθὰ Animus Αὐηὰ ηὰ ζηνηρεῖα εἶλαη πνὺ δεκηνπξγνῦλ ηὴλ

ἕιμε κεηαμύ ησλ δύν θύισλ θαὶ ηείλνπλ ζηὴλ ὁινθιήξσζε θαὶ δηαηώληζε ηνῦ εἴδνπο

Κάηη παξόκνην ὅκσο ιέγεη θαὶ ὁ ἱ Χξπζόζηνκνο ἀλαθεξόκελνο ζηὴ δηήγεζε

ηῆο Βίβινπ ὅπνπ γίλεηαη ιόγνο ὅηη ὁ Θεὸο εἶδε ὅηη laquoνὐ θαιὸλ εἶλαη ηὸλ ἄλζξσπνλ

κόλνλraquo laquoὝπλσζε ηὸλ Ἀδὰκ θαὶ ιαβὼλ κίαλ ηῶλ πιεπξῶλ αὐηνῦ ᾠθνδόκεζελ εἰο

77

γπλαῖθαraquo Ὅηαλ μύπλεζε ὁ Ἀδὰκ θαὶ εἶδε ηὴ γπλαίθα ηνπ ηὴλ Δὔα εἶπε laquoηνῦην λῦλ

ὀζηνῦλ ἐθ ηῶλ ὀζηέσλ κνπ θαὶ ζὰξμ ἐθ ηῆο ζαξθόο κνπraquo Καὶ ὁ ἱ Χξπζόζηνκνο

ἀλαθεξόκελνο ζηὴ θξάζε αὐηή ιέγεη laquoἐπνίεζελ ἐμ ἑλὸο ἕλα θαὶ πάιηλ ηνὺο δύν

ηνύηνπο ἕλα πνηήζαο νὕησ πνηεῖ ἕλαraquo Καὶ πξνζζέηεη laquoἀλὴξ γὰξ θαὶ γπλὴ νὔθ εἰζηλ

ἄλζξσπνη δύν ἄιι᾽ ἄλζξσπνο εἷο θαὶ ὥζπεξ κίηνκα δύν εἰζὶλraquo Οἱ ζθέςεηο αὐηὲο

ηνῦ ἱ Χξπζπζηόκνπ πνὺ γξάθεθαλ ηὸλ Γ΄ αἰῶλα πξνζεγγίδνπλ ηὶο ἀπόςεηο ηνῦ

Γηνύγθ πνὺ ὁδεγνῦλ ζηὴλ ἕιμε ηῶλ δύν θύισλ θαὶ ζηὸλ γάκν

Καὶ ὁ Ἀληιεξ ὑπῆξμε καζεηὴο ηνῦ Φξόπλη θαὶ ζπλεξγάηεο ηνῦ Γηνύγθ θαὶ

πίζηεπε θαὶ αὐηὸο ζηὸλ ζπνπδαῖν ξόιν ηνῦ ἀζπλεηδήηνπ δηαπίζησζε ὅκσο ηὸλ ξόιν

ηῆο θνηλσληθόηεηνο ηνῦ ἀλζξώπνπ ζηὴ δηακόξθσζε ηνῦ πξνζσπηθόηεηνο Ὁ θάζε

ἄλζξσπνο ιέγεη ὁ Ἄληιεξ γελληέηαη θνηλσληθόο θαὶ ἔρεη ἀπόιπηε ἀλάγθε ηῆο

θνηλσληθόηεηνο ηνῦ ζπλαλζξώπνπ ἀπὸ ηὴ ζηηγκή πνὺ γελληέηαη κέρξη ηὸλ ζάλαηό

ηνπ Ἡ γέλλεζε θαὶ ὁ ζειαζκόο ἀγθαιηὰ ηῆο κεηέξαο θαὶ ὄρη κόλν θαὶ ἀγάπε

ηνῦ παηέξα θαὶ ἐλδερνκέλσο ηῆο γηαγηᾶο θαὶ ηνῦ παππνῦ ὅπσο θαὶ ηῶλ ἀδειθῶλ ἐὰλ

ὑπάξρνπλ θαὶ ὅισλ ηῶλ ζπγγελῶλ θαὶ γεηηόλσλ ὅπσο θαὶ ἀξγόηεξα ηῶλ δαζθάισλ

εἶλαη ἀλεθηίκεηε Μόλνο ηνπ ὁ ἄλζξσπνο ρσξὶο θνηλσληθόηεηα δὲλ κπνξεῖ λὰ δήζεη

Καὶ αὐηό γηαηί εἶλαη ηὸ ηειεηόηεξν πιάζκα ζηὸλ θόζκν κὲ ηὴλ ἀηειέζηεξε γέλλεζε

Ἕλα ἀπὸ ηὰ ἀηειέζηεξα πιάζκαηα ζηὸλ θόζκν εἶλαη ηὸ ςάξη Τὸ ςάξη ὅηαλ γελλᾷ ηὰ

αὐγά ηνπ ἀπὸ ηὸ ἔλζηηθηό ηνπ ηὰ ρώλεη κέζα ζηὴλ ἄκκν Αὐηὰ ἀπὸ κόλα ηνπο ζὰ

γίλνπλ ςαξάθηα θαὶ πνιιὰ ἀπὸ αὐηὰ ιεία ζηὰ ἄιια ςάξηα ἀθόκε θαὶ ηῆο κεηέξαο

ηνπο πνὺ δὲλ ηὰ γλσξίδεη Τὸ γεγνλὸο ὅηη θάζε ςάξη γελλᾶ πνιιὰ αὐγὰ ὁδεγεῖ ζηὴλ

ἐπηβίσζή ηνπο θαὶ κάιηζηα ζηὸλ ἄθζνλν πνιιαπιαζηαζκὸ θαὶ ηὴ κὴ ἐμαθάληζή ηνπο

Αὐγὰ γελλᾶ θαὶ θόηα ὄρη ὅκσο ηόζν πνιιά ηὰ ὁπνῖα ἐπῳάδεη θαὶ πξνζηαηεύεη

θάησ ἀπὸ ηὰ θηεξά ηεο

κπεδώλνπκε ηὴλ θνηλσληθόηεηα ηνῦ ἀλζξώπνπ κὲ ἕλα παξάδεηγκα ἀπὸ ηὴ

ἱζηνξία ηὸ ὁπνῖν παξαζέηνπκε (Βι Χξ Βάληζνπ Θέκαηα Πνηκαληηθῆο Ψπρνινγίαο

ηόκ Α΄ Θεζζαινλίθε 2002 ζ 110) Καηὰ ηὸλ ΙΘ΄ αἰῶλα Φξεηδεξίθνο ὁ Β΄ πνὺ

ἀζρνιεῖην κὲ παηδαγσγηθὰ ζέκαηα ζέιεζε λὰ δηαπηζηώζεη ἂλ ὁκηιία ζηὸλ ἄλζξσπν

εἶλαη ἔκθπηε ἠ ἐπίθηεηε ἂλ δει δὲλ κηιήζνπκε θαζόινπ ζ΄ ἕλα παηδὶ ἀπὸ ηὴ

γέλλεζή ηνπ ἀπὸ κόλν ηνπ ζὰ κπνξέζεη λὰ κηιήζεη ἠ ὄρη Μὲ ἄιια ιόγηα ἂλ ὁκηιία

ζηὸλ ἄλζξσπν εἶλαη ἔκθπηε ἠ ἐπίθηεηε Ἔηζη ἔθαλε ηὸ ἑμῆο πείξακα Σὰλ Κάηδεξ πνὺ

ἦηαλ θαὶ εἶρε ρξήκαηα ἔθηηζε ἕλα ἵδξπκα ηύπνπ ὀξθαλνηξνθείνπ θαὶ ηνπνζέηεζε

ἐθεῖ ἑπηὰ παηδηὰ ἔθζεηα ἀπὸ αὐηὰ δει πνὺ γελληῶληαη ἐθηὸο γάκνπ θαὶ ζπλήζσο

νὔηε κάλα ηὰ ζέιεη Τνπνζέηεζε ζηὸ ἵδξπκα ἑπηὰ λνζνθόκεο κία γηὰ θάζε παηδί

θαὶ ἔδσζε ηὴλ ἐληνιὴ ηὰ παηδηὰ λὰ ἔρνπλ ἄξηζηε ηξνθή ζέξκαλζε θαζαξηόηεηα θαὶ

ὅηη ἄιιν Πξνζνρὴ ὅκσο κὴλ ηπρὸλ θαὶ ηνὺο ὁκηιήζεη θαλεὶο Καὶ θπζηθὰ νἱ

λνζνθόκεο ἀπὸ θόβν κὴλ ηνὺο μεθύγεη ιέμε νὔηε ηὰ ράτδεπαλ Τὸ ἀπνηέιεζκα

θξηθηαζηηθό Καὶ ηὰ ἑπηὰ παηδηὰ κεηὰ ἀπὸ ἕμη κῆλεο πέζαλαλ ηὸ ἕλα κεηὰ ηὸ ἄιιν

(Βι H Remplein Die seelische Entwicklung des Menschen im Kindes- und

Jugendalter Munchen-Basel 1966 ζ129 Αὐηὸ δείρλεη πόζν ζπνπδαία εἶλαη

θνηλσληθόηεηα ηνῦ ἀλζξώπνπ θαὶ πῶο ἀπὸ ηὴ θύζε ηνπ ὁ ἄλζξσπνο ὁκηιεῖ θαὶ ζηὸ

κόιηο γελλεζὲλ βξέθνο Σπκπέξαζκα ὁ ἄλζξσπνο εἶλαη θύζεη θνηλσληθόο Καὶ

78

θνηλσλία ηνπ εἶλαη ζπλεδεδεκέλε κὲ ηὸ ζπλάλζξσπν ἀιιὰ θαὶ κὲ ηὸλ Θεό Χσξὶο ηὴλ

θνηλσληθόηεηα δὲλ κπνξεῖ λὰ δήζεη ζσκαηηθὰ θαὶ πλεπκαηηθά Καὶ ρσξὶο ηὴλ

ἐθπαίδεπζε γηὰ λὰ κλεκνλεύζνπκε ἕλα ἄιιν ζπνπδαῖν παξάγνληα θνηλσληθόηεηαο

δὲλ κπνξεῖ λὰ ἀλαπηπρζεῖ λνεηηθά Ἄξα ηὸ laquoνὐ θαιὸλ εἶλαη ηὸλ ἄλζξσπνλ κόλνλraquo

πνὺ ιέγεη ὁ Θεὸο γηὰ ηὸλ Ἀδὰκ πξὶλ ἀπὸ ηὴ πιάζε ηῆο Δὕαο ζηὴλ Ἁγία Γξαθή εἶλαη

ἀςεπδὴο κάξηπξαο ηῆο θνηλσληθόηεηνο ηνῦ ἀλζξώπνπ Ἀθόκε θαὶ ζηὰ ὄλεηξά ηνπ ὁ

ἄλζξσπνο βιέπεη θαὶ ζπλνκηιεῖ κὲ ἄιινπο ἀλζξώπνπο Καὶ ηὸ ἀζπλείδεηό ηνπ δει

ἐθθξάδεηαη θνηλσληθά ὅπσο θαὶ ζπλείδεζε ηνπ ζ᾽ ὅιεο ηὶο ἐθθάλζεηο ηῆο δσῆο

Βacute Τὰ ὄλεηξα ἀπὸ ζενινγηθὴ ἄπνςε

Γηὰ ηὰ ὄλεηξα γίλεηαη πνιὺο ιόγνο ζηὴλ Ἁγία Γξαθὴ κὲ θύξην πξόζσπν ηὸλ

Ἰσζὴθ ηὸλ Πάγθαιν γπηὸ ηνῦ Παηξηάξρε Ἰαθώβ ηὸλ ὁπνῖν θθιεζία καο

θαηέηαμε ζηὴ ρνξεία ηῶλ Ἁγίσλ θαὶ ηειεῖηαη κλήκε ηνπ κὲ ηὴλ ἔλαξμε ηῆο Μ

βδνκάδνο δει ζηνὺο πξώηνπο Νπκθίνπο ηὸ βξάδπ ηῆο Κπξηαθῆο ησλ Βαΐσλ ὄρη

βέβαηα ἄκεζα γηὰ ηὰ ὄλεηξα πνὺ εἶδε ἀιιὰ γηὰ ηὴλ ἁγλόηεηά ηνπ laquoἈιι᾽ αὐηὸο

θαηαιηπὼλ ηὸλ ρηηῶλα ἔθπγε ηὴλ ἁκαξηίαλ θαὶ γπκλὸο νὐθ ᾐζρύλεην ὡο νἱ

πξσηόπιαζηνη πξὸ ηῆο παξαθνῆοraquo Ἔηζη ςάιινκελ ηὴ Μ βδνκάδα γηὰ λὰ

πξνζζέζνπκε laquoαὐηνῦ ηαῖο ἱθεζίαηο Χξηζηὲ ὁ Θεόο ἐιέεζνλ κᾶοraquo

Ὡο γλσζηόλ ὁ Ἰσζὴθ πέξαζε ζηὴλ ἱεξὰ ἱζηνξία γηὰ ηὰ ὄλεηξα πνὺ εἶδε αὐηὸο

γηὰ ηὸλ ἑαπηόλ ηνπ θαὶ ηὰ ἀδέιθηα ηνπ θαὶ ηνὺο γνλεῖο ηνπ θαὶ θπξίσο γηὰ ηὰ ὄλεηξα

πνὺ εἶδε ὁ Φαξαώ θαὶ ἑξκήλεπζε ὁ ἴδηνο θαὶ ἔγηλε ἄξρσλ ηῆο Αἰγύπηνπ θαὶ ἔζσζε

ηὴλ νἰθνγέλεηά ηνπ ἀπὸ ηὴλ πεῖλα

Ὁ Ἰσζὴθ εἶλαη ὁ ἑλδέθαηνο γπηὸο ηνῦ Παηξηάξρνπ Ἰαθώβ ηὸλ ὁπνῖνλ

ἀγαπνῦζε πνιὺ ὁ παηέξαο ηνπ θαὶ ηὸλ δήιεπαλ ηὰ ἀδέιθηα ηνπ Ὅηαλ κάιηζηα ὁ ἴδηνο

εἶδε δύν ὄλεηξα θαὶ ηὰ δηεγήζεθε ζηὸλ παηέξα ηνπ θαὶ ζηὰ ἀδέιθηα ηνπ κὲ

πεξηερόκελν ὅηη αὐηὸο ζὰ βαζηιεύζεη θαὶ αὐηνὶ ζὰ πέζνπλ λὰ ηὸλ πξνζθπλήζνπλ

ηόηε αὐηνὶ ηὸλ δήιεπζαλ θαὶ ζέιεζαλ λὰ ηὸλ θνλεύζνπλ Σπγθεθξηκέλα εἶδε ὅηη ἦζαλ

ζηνὺο ἀγξνύο θαὶ ζέξηζαλ θαὶ ἔθακαλ δεκάηηα Τὸ δηθό ηνπ ηὸ δεκάηη ζηάζεθε ὄξζην

θαὶ ηὰ δεκάηηα ηῶλ ἀδειθῶλ ηνπ ἔπεζαλ θαὶ πξνζθύλεζαλ ηὸ δηθό ηνπ Δἶδε ἐπίζεο

θαὶ δεύηεξν ὄλεηξν θαηὰ ηὸ ὁπνῖν ὁ ἥιηνο ζειήλε θαὶ ἕλδεθα ἄζηξα ἔπεζαλ θαὶ

πξνζθύλεζλ ηὸ δηθό ηνπ ἄζηξν Ὅηαλ ἄθνπζε ηὸ ὄλεηξν αὐηὸ ὁ παηέξαο ηνπ

δηεξσηήζεθε ιέγσλ ηί εἶλαη αὐηά παηδί κνπ κήπσο κεηέξα ζνπ θαὶ ἐγὼ θαὶ ηὰ

ἀδέιθηα ζνπ ζὰ πέζνπκε λὰ ζὲ πξνζθπλήζνπκε Τὰ ἀδέιθηα ηνπ ηὸλ δήιεπζαλ θαί

ἐλῷ ηνὺο πήγαηλε θαγεηὸ ζηνὺο ἀγξνύο πνὺ δνύιεπαλ ζθέθζεθαλ λὰ ηὸλ

ζθνηώζνπλ θαὶ λὰ πνῦλ ζηὸλ παηέξα ηνπο ὅηη ηὸλ ἔθαγαλ ηὰ ἄγξηα ζεξία Τειηθὰ

ἐπηθξάηεζε ἄπνςε λὰ ηὸλ πνπιήζνπλ ζηνὺο ἐκπόξνπο πνὺ πήγαηλαλ ζηὴλ Αἴγππην

θαὶ ζηὸλ παηέξα ηνπ εἶπαλ ὅηη ηὸλ ἔθαγαλ ηὰ ἄγξηα ζεξία θαὶ ὁ παηέξαο ηνπ ηὸλ

ἔθιαπζε πηθξῶο

Ὁ Ἰσζὴθ πνπιήζεθε ζηὴλ Αἴγππην ζηὸλ Πεηεθξῆ ηνῦ ὁπνίνπ γπλαίθα

ζέιεζε λὰ ἔρεη ζρέζεηο καδί ηνπ γηαηί ἦηαλ πνιὺ ὄκνξθνο Αὐηὸο ὅκσο ὅπσο ιέγεη ὁ

ὑκλῳδὸο ηνῦ Νπκθίνπ laquoθαηαιηπὼλ ηὸλ ρηηῶλα ἔθπγε ηὴλ ἁκαξηίαλ θαὶ γπκλὸο νὐθ

79

ᾐζρύλεην ὡο νἱ πξσηόπιαζηνη πξὸ ηῆο παξαθνῆοraquo Ὁ Πεηεθξῆο παξ᾽ ὅηη δὲλ

πίζηεπζε ζηὴ γπλαῖθά ηνπ ὅκσο ἔζηεηιε ηὸλ Ἰσζὴθ ζηὴ θπιαθή Ἄλζξσπν ζσζηό

πνὺ ηὸλ πξνζηαηεύεη ὁ Θεόο ὄρη κόλν δὲλ ἀθίλεη λὰ ραζεῖ ἀιιὰ ηὸλ ὁδεγεῖ θαὶ ζὲ

κεγάιν ἀμίσκα Καὶ ζηὴλ πεξίπησζε αὐηὴ κέζσ ὀλείξσλ πνὺ εἶδαλ δπὸ

ζπκθπιαθηζκέλνη ηνπ ηὰ ὁπνῖα πξαγκαηνπνηήζεθαλ ἀθξηβῶο ὅπσο ηὰ ἐμήγεζε

Ὅηαλ θαὶ ὁ ἴδηνο ὁ Φαξαὼ εἶδε ηὰ πεξίθεκα δύν ὄλεηξα λὰ βγαίλνπλ ἀπὸ ηὸλ Νεῖιν

ἑπηὰ παρὲο ἀγειάδεο θαὶ ἔπεηηα ἑπηὰ ἰζρλέο νἱ ὁπνῖεο θαηαπίλνπλ ηὶο παρέο θαὶ

ἔπεηηα ἑπηὰ παρηὰ ζηάρπα θαὶ ἀθνινύζσο ηὰ ἑπηὰ ἰζρλά ηα ὁπνῖα θαηαπίλνπλ ηὰ

παρηά θαὶ θαλεὶο δὲλ κπόξεζε λὰ ηὰ ἐμεγήζεη ὁ Ἰσζὴθ ἔδσζε ηὶο ζσζηὲο πεηζηηθὲο

ἐμεγήζεηο Δἶπε ζηὸλ Φαξαὼ ὅηη ζὰ ἔιζνπλ ἑπηὰ πινύζηα ρξόληα κὲ πνιιὰ

εἰζνδήκαηα θαὶ ζὰ ἀθνινπζήζνπλ ἑπηὰ ρξόληα πείλαο Σπκβνύιεπζε κάιηζηα ηὸλ

Φαξαὼ λὰ θάλεη ἀπνζῆθεο ζηὰ ρξόληα ηῆο εὐθνξίαο γηὰ λὰ κὴ πεηλάζνπλ ηὰ ρξόληα

ηῆο δπζηπρίαο Ὁ Φαξαώ πνὺ ἐλζνπζηάζηεθε ἀπὸ ηὶο ἐμεγήζεηο ἔθακε ηὸλ Ἰσζὴθ

δεύηεξν ἄξρνληα ηῆο Αἰγύπηνπ

Ἡ πεῖλα ὅκσο ἔθηαζε ὡο ηὴλ Παιαηζηίλε θαὶ ὁ Παηξηάξρεο Ἰαθὼβ ἔζηεηιε ηὰ

παηδηά ηνπ ζηὴλ Αἴγππην γηὰ λὰ ἀγνξάζνπλ ζηηάξη Ἔηζη ηὰ ἀδέιθηα ηνπ ἔπεζαλ θαὶ

πξνζθύλεζαλ ηὸλ ἀδειθό ηνπο θαὶ ἀξγόηεξα θαὶ ὁ παηέξαο ηνπ θαὶ κὲ αὐηὸ ηὸλ

ηξόπν πξαγκαηνπνηήζεθαλ ηὰ ὄλεηξα ηνῦ Ἰσζὴθ ηνῦ Παγθάινπ

Ἡ θθιεζία καο ηηκᾷ θαὶ πξνβάιιεη ηὴλ ἁγλόηεηα ηνῦ Ἰσζήθ ὡο πξόηππν

πξὸο κίκεζε Πξνβάιιεη ὅκσο θαὶ ὡο πξόηππν κεηαλνίαο ηὴλ πόξλε πνὺ κεηαλνεῖ

θαὶ ἀιείθεη ηὰ πόδηα ηνῦ Ἰεζνῦ ὅπσο θαὶ ηὸλ ιεζηή πνὺ κεηαλνεῖ θαὶ ιέγεη ζηὸλ

Ἰεζνῦ ηὸ laquoκλήζζεηί κνπ ἐλ ηῇ βαζηιείᾳ Σνπraquo

Ὅια αὐηὰ δειώλνπλ ὅηη ὁ Παλάγαζνο Θεὸο ἀκείβεη ηνὺο θαινὺο ἀλζξώπνπο

θαὶ αὐηνύο πνὺ κεηαλννῦλ κὲ πνιινὺο θαὶ πνηθίινπο ηξόπνπο ἀθόκε θαὶ κὲ ὄλεηξα

ὅπσο εἶδε ὁ Ἰσζήθ θαὶ θθιεζία καο ηὸλ θαηαηάζζεη κεηαμύ ησλ ἁγίσλ ὡο

πξόηππν ἁγλόηεηνο

7

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Aπe microικρeς microοUuml ocircρεσε νa microελετ΅ τοfς agraveνθρώπους νa παρατηρ΅ τdς κινήσεις τe βλέmicromicroα τa λόγια καd γενικa τcν notλη συmicroπεριφορά τους Aπe τa acircξωτερικa φαινόmicroενα πίστευα καd πιστεύω notτι microπορεOuml κανεdς νa διίδFη τeν acircσωτερικe κόσmicroο τοUuml συνανθρώπου του permilIσως καd microb αeacuteτe τeν τρόπο νa microπορFEacute νa τeν βοηθήσ Fη καλύτερα Πάντοτε πιστεύω acircπίσης notτι iuml Θεeς microεριmicroν divideAuml γιa τeν κάθε ocircνθρωπο ξεχωριστά trade οumlκονοmicroία τοUuml ΘεοUuml acircπίσης καθοδηγεOuml τa βήmicroατα τοUuml κάθε agraveνθρώπου

^H microελέτη αeacuteτc εrναι trade πρώτη στc σειρά ποf πραγmicroατοποιήθηκε στa πλαίσια τ΅ν microεταπτυχιακ΅ν microελετ΅ν στe microάθηmicroα ποιmicroαντικc ψυχολογία microb σύmicroβουλο καθηγητc τeν κ ΧρEacuteστο Βάντσο τeν iumlποOumlο καd θερmicroa εeacuteχαριστ΅ Αρχικa οicirc τέσσερεις αeacuteτbς microελέτες γιa τeν Φρόυντ Γιούγκ Αντλερ καd Φρaνκλ qταν agraveνεξάρτητες agraveργότερα notmicroως agraveφοUuml εrχαν κοινe θέmicroα τe ugraveνειρο τdς eumlνοποίησα σb microία eumlνιαία microελέτη

Στe σηmicroεOumlο αeacuteτe θa brvbarθελα νa εeacuteχαριστήσω τeν πρόεδρο τοUuml τmicroήmicroατος ΠοιmicroαντικEacuteς καd ΚοινωνικEacuteς Θεολογίας κ XρEacuteστο Oumlκονόmicroου τeν σεβασmicroιώτατο Mητροπολίτη Tυρολόης καd Σερεντίου κύριο Παντελεήmicroονα ^Pοδόπουλο τeν π Νικόδηmicroο Σκρέτα καd τeν κ Θεόδωρο Γιάγκου γιa τdς πολύτιmicroες συmicroβουλbς καd τcν καθοδήγηση ποf microοUuml παρεOumlχαν στe δύσκολο oumlργο τEacuteς acircπιστηmicroονικEacuteς acircργασίας Eeacuteχαριστ΅ acircπίσης τοfς συmicroφοιτητές microου ποf microb τcν πολύτιmicroη συζήτηση στe microάθηmicroα καθgς καd microb τe ζεστe καd φιλικe περιβάλλον βοήθησαν στcν frac12λοκληρωmicroένη καd σφαιρικc agraveντιmicroετώπιση τ΅ν διαφόρων θεmicroάτων ποf agraveναλύονται στcν παροUumlσα microελέτη Θa brvbarθελα acircπίσης νa εeacuteχαριστήσω τeν πανιερώτατο microητροπολίτη Κύκκου καd Τηλλυρίας κκ Νικηφόρο γιa τcν πατρικc agraveγάπη καd τe acircνδιαφέρον ποf oumlδειξε καd δείχνει στe πρόσωπό microου τeν microακαριστe π Bασίλειο Παπαφώτη ποf frac12ς καθηγητής microου στe Λύκειο microοUuml γνώρισε ugraveχι microόνο τc θύραθεν παιδεία agraveλλa microοUuml oumlδωσε καd τa πρ΅τα oumlmicroπρακτα παραδείγmicroατα καλοUuml κagraveγαθοUuml agraveνθρώπου καd σωστοUuml χριστιανοUuml καθgς acircπίσης καd τeν agraveγαπητe γλωσσολόγο κ Mενέλαο Xριστοδούλου γιa τcν πολύτιmicroη συmicroβολή του στdς διορθώσεις τ΅ν κειmicroένων Θεωρ΅ ugraveχι ecircπλa καθEacuteκον καd bullποχρέωσή microου agraveλλa καd βαθύτατη αeacuteθόρmicroητη παρόρmicroηση νa εeacuteχαριστήσω τοfς καθηγητbς κ XρEacuteστο Bάντσο π Αθανάσιο Γκίκα καd π Σπυρίδωνα

8

Αντωνίου γιa τcν acircπιστηmicroονικc τους καθοδήγηση καθgς καd γιa τcν agraveγάπη microb τcν iumlποία περιέβαλαν agraveπe τcν πρώτη στιγmicroc τe πρόσωπό microου Εeacuteχαριστ΅ acircπίσης τeν agraveρχιmicro Φώτιο Ιωακεdmicro γιa τdς πολύτιmicroες συmicroβουλbς καd διορθώσεις τdς iumlποOumlες oumlκανε στdς acircπιστηmicroονικές microου acircργασίες καθgς καd τeν agraveνεψιό microου Μάριο Θουκυδίδη γιa τdς διορθώσεις καd παρατηρήσεις του Τέλος θa brvbarθελα νa εeacuteχαριστήσω τeν πνευmicroατικό microου πατέρα Σάββα Σταυροβουνιώτη γιa τc στήριξη καd καθοδήγηση ποf microοUuml παρέσχε notλα αeacuteτa τa χρόνια κατa τa iumlποOumlα acircκπονοUumlσα τc διπλωmicroατικc acircργασία καθgς καd τc διδακτορικc διατριβή Δρ Xριστόδουλος Bασιλειάδης Πέmicroπτη 15 Αeacuteγούστου 2013 ^Η Κοίmicroηση της ^Υπεραγίας Θεοτόκου

9

ΠEPIEXOMENA ΠΡΟΛΟΓΟΣ 7 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 9 ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ 11 BIBΛIOΓPAΦIA 13 1 ^Eλληνόγλωσσα 13 2 Ξενόγλωσσα 14 EIΣAΓΩΓH 15 KEΦAΛAIO ΠPΩTO Απόψεις τοUuml Σίγκmicroουντ Φρόυντ γιa τa ugraveνειρα 21 KEΦAΛAIO ΔΕΥΤΕΡΟ Απόψεις τοUuml Kaρλ Γιοfγκ γιa τa ugraveνειρα bullπe τe πρOumlσmicroα τοUuml ecircγίου Iωάννου Σιναΐτου 31 KEΦAΛAIO ΤΡΙΤΟ Απόψεις τοUuml permilAλφρεντ permilAντλερ γιa τa ugraveνειρα 51 KEΦAΛAIO ΤΕΤΑΡΤΟ Απόψεις τοUuml Bίκτωρ Φρaνκλ γιa τa ugraveνειρα 59 ΣYMΠEPAΣMATA 69 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Χρήστου Βάντσου Τa ugraveνειρα agraveπe ψυχολογικc καd θεολογικc ocircποψη hellip hellip hellip hellip hellip 75

10

11

ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ BEΠEΣ Bιβλιοθήκη ^Eλλήνων Πατέρων καd Eκκλησιαστικ΅ν

Συγγραφέων acircκδ AποστολικEacuteς Διακονίας AθEacuteνα 1955eumlξ

ΘHE Θρησκευτικc καd Hθικc Eγκυκλοπαιδεία AθEacuteναι

1962-1968 PG J-P MIGNE Patrologiae cursus completus series

Graeca Paris - Montrouge 1857 ndash 1866 (τόmicroοι 161)

12

13

BIBΛIOΓPAΦIA A ^Eλληνόγλωσσα ΑΝΤΛΕΡ Ψυχολογία permilAντλερ permilAλφρεντ ^H agraveτοmicroικc ψυχολογία στe σχολεOumlο

(microτφρ KατερOumlνα Λιάπτση) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1990 ΑΝΤΛΕΡ Γνώση permilAντλερ permilAλφρεντ ^H γνώση τEacuteς ζωEacuteς (microτφρ Γιώργου

Tσαmicroπουράκη) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1978 ΒΑΝΤΣΟΥ Ψυχολογία Bάντσου Xρήστου Θέmicroατα ΠοιmicroαντικEacuteς Ψυχολογίας

Θεσσαλονίκη 1990 ΒΑΝΤΣΟΥ Ψυχολογία Β΄ Bάντσου Xρήστου Θέmicroατα ΠοιmicroαντικEacuteς

Ψυχολογίας τ B΄ Θεσσαλονίκη χχ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗ Αναmicroνήσεις Βασιλειάδη Χριστοδούλου Αναmicroνήσεις agraveπe τeν

agraveγ΅να τEacuteς ΕΟΚΑ τ΅ν Θεοδόση Παπαχριστοδούλου Μιχάλη Ρωσσίδη καd Βασίλη Βασιλειάδη acircκδ ^Αγία Ταϊσία Λευκωσία 2005

ΓIOYΓK Aναλυτική Γιοfγκ K Γ Aναλυτικc ψυχολογία (microτφρ Πην ^Iεροmicroνήmicroονος) acircκδ Γκοβόστη 1942

ΓIOYΓK Aγωγή Γιοfγκ K Γ Aναλυτικc ψυχολογία καd agraveγωγc τοUuml παιδιοUuml (microτφρ Mαρία Aγγελίδου) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1991

ΓIOYΓK permilAνθρωπος Γιοfγκ K Γ permilAνθρωπος καd ψυχc (microτφρ Γιώργου BαmicroαλEacute) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1974

ΓIOYΓK Ψυχοθεραπεία Γιοfγκ K Γ Bασικbς agraveρχbς τEacuteς ψυχοθεραπείας (microτφρ Λευτέρης Aναγνώστου) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1990

ΓIOYΓK permilOνειρα Γιοfγκ K Γ Eumlσαγωγc στcν eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρων (microτφρ K Δόλκας) acircκδ Iάmicroβλιχος ΑθEacuteνα 1997

ΓIOYΓK Ψυχολογία Γιοfγκ K Γ Eumlσαγωγc στcν Ψυχολογία (microτφρ ^Eλένη Παπαδοπούλου) acircκδ Iάmicroβλιχος ΑθEacuteνα 1994

ΓIOYΓK Aνεξερεύνητος Γιοfγκ K Γ ^O agraveνεξερεύνητος eumlαυτeς (microτφρ Θεόδωρος ΣιαφαρικAumlς) acircκδ Iάmicroβλιχος ΑθEacuteνα 1988

ΓIOYΓK Γάmicroος Γιοfγκ K Γ ^O γάmicroος frac12ς ψυχολογικc σχέση (microτφρ Mαρία Aγγελίδου KατερOumlνα Λιάπτση Γι΅ργος BαmicroβαλEacuteς) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1992

ΚΑΡΑΚΟΒΟΥΝΗ permilΟνειρα Kαρακοβούνη Eeacuteαγγέλου Γ Ta ugraveνειρα Tί λέει trade Ψυχολογία ^H θέση τEacuteς Eκκλησίας Aποστολικc Διακονία AθEacuteνα 21996

IΩANNOY KλOumlmicroαξ Iωάννου τοUuml Σιναΐτου KλOumlmicroαξ (εumlσαγωγc-κείmicroενον-microετάφρασις-σχόλια-πίνακες bullπe agraveρχιmicro Iγνατίου) acircκδ ^Iερa Mονc Παρακλήτου Ωρωπός AττικEacuteς 81999

ΦΡΟΫΝΤ permilΟνειρο Φρόυντ Σίγκmicroουντ Te ugraveνειρο 1901 Mb 20 εumlκαστικa σχόλια (microτφρ Λευτέρης Aναγνώστου) acircκδ NEacuteσος AθEacuteνα 2000

ΦΡΟΫΝΤ Ψυχανάλυση Φρόυντ Σίγκmicroουντ Bασικbς agraveρχbς τEacuteς ψυχανάλυσης (microτφρ T KοσmicroAuml) acircκδ Δίοδος AθEacuteνα χχ

ΦΡΟΫΝΤ ^Ερmicroηνεία Φρόυντ Σίγκmicroουντ ^H eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρων (microτφρ Λευτέρης Aναγνώστου) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1995

ΦΡΟΫΝΤ Τηλεπάθεια Φρόυντ Σίγκmicroουντ permilOνειρο καd τηλεπάθεια (microτφρ Γι΅ργος Tσαmicroπουράκης) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1983

14

ΣΩΦΡΟΝΙΟΥ Σιλουανός Σωφρονίου agraveρχιmicroανδρίτη ^O neAγιος Σιλουανeς iuml Aθωνίτης (microτφρ agraveπe τa Pωσσικά) ^Iερa Mονc Tιmicroίου Προδρόmicroου permilEσσεξ Aγγλίας 21988

FABRY Λογοθεραπεία Fabry Joseph B Λογοθεραπεία (microτφρ Kίκα Xριστοφίδου) acircκδ ^Eπτάλοφος 1978

FABRY Ασυνείδητο Fabry Joseph B ^O Θεeς τοUuml agraveσυνειδήτου (microτφρ Παναγιώτη καd Eeacuteδοκίας Περσιάνη) acircκδ Tαmicroασός 1980

FRANKL Νόηmicroα Frankl Viktor E Aναζητ΅ντας νόηmicroα ζωEacuteς καd acircλευθερίας σ leνα στρατόπεδο συγκεντρώσεως (microτφρ Tάκη X Eeacuteδόκα Kίκας Δ Xριστοφίδου) acircκδ Tαmicroασός 41979

FRANKL Ασυνείδητο Frankl Viktor E ^O Θεeς τοUuml agraveσυνειδήτου (microτφρ Παναγιώτη καd Eeacuteδοκίας Περσιάνη) acircκδ Tαmicroασός 1980

FRANKL Ψυχοθεραπεία Frankl Viktor E Ψυχοθεραπεία καd ^Yπαρξισmicroeς (^H Λογοθεραπεία στcν πράξη) (microτφρ-σχόλια Mαίρη Π Σταύρου) Tαmicroασός χχ

B Ξενόγλωσσα Charles Rycroft A critical Dictionary of Psychoanalysis Penguin Books 1972 James Drever A Dictionary of Psychology revised by Harvey Wallerstein

Penguin Books 1971 Viktor E Frankl The Will to Meaning Foundations and Applications of

Logotherapy expanded edition 1988

15

EIΣAΓΩΓH

^H Ψυχολογία εrναι trade acircπιστήmicroη ποf microελετdivideAuml τa ψυχικa φαινόmicroενα τοUuml agraveνθρώπου Aναπτύχθηκε frac12ς acircπιστήmicroη κυρίως agraveπe τdς agraveρχbς τοUuml περασmicroένου αumlώνα ^H ψυχολογία τοUuml βάθους εrναι leνα παρακλάδι τEacuteς Ψυχολογίας ποf agraveσχολεOumlται microb τe agraveσυνείδητο τοUuml agraveνθρώπου ^Ως σχολή trade ψυχολογία τοUuml βάθους acircγκαινιάστηκε agraveπe τeν Γερmicroανe ψυχολόγο Σίγκmicroουντ Φρόυντ καd τοfς microαθητές του ^O Σίγκmicroουντ Φρόυντ γεννήθηκε στe Φράιβεργκ τEacuteς Aeacuteστρίας τe 1856 permilEζησε τe microεγαλύτερο microέρος τEacuteς ζωEacuteς του στc Bιέννη notπου πEacuteρε τe δίπλωmicroά του στcν Iατρικc τe 1881 Σπούδασε acircπίσης umlατρικc καd στe Παρίσι notπου bullπEacuteρξε microαθητcς τοUuml Σαρκώ iuml iumlποOumlος εrχε καταλήξει στcν ocircποψη notτι bullστερικa συmicroπτώmicroατα microπορεOuml νa ccedilφείλονται σb παθογενετικbς παραστάσεις τEacuteς ψυχEacuteς τdς iumlποOumlες acircθεράπευε microε τcν asympπνωση ^Ο Φρόυντ agraveσχολήθηκε microb τcν bullποβολc σb κατάσταση asympπνωσης καd βασίστηκε στc θεωρία τοUuml Mπρόυερ σύmicroφωνα microb τcν iumlποία iuml bullπνωτιζόmicroενος εrναι σb θέση νa διηγηθFEacute τa αeuroτια τEacuteς παθολογικEacuteς καταστάσεως στcν iumlποία βρίσκεται permilEτσι microb αeacuteτe τeν τρόπο προσδιωρίστηκε trade διάκριση microεταξf agraveσυνειδήτου καd συνειδητοUuml ^O Φρόυντ microετa agraveπe oumlρευνες κατέληξε στe συmicroπέρασmicroα πgς notλες οicirc σκέψεις καd οicirc acircπιθυmicroίες τοUuml agraveνθρώπου ποf δbν icircκανοποιοUumlνται - συνήθως acircπειδc δbν acircναρmicroονίζονται microb τdς κοινωνικbς agraveπαιτήσεις καd εrναι δυσάρεστες - agraveπωθοUumlνται στe agraveσυνείδητο Aπ acircκεOuml παρενοχλοUumlν τc συνείδηση microb τc microορφc νευρώσεων Παρατήρησε microάλιστα πgς πίσω agraveπe τdς νευρωτικbς microορφbς συmicroπεριφορAumlς καd τdς ποικιλόmicroορφες bullστερίες κρύβονται διάφορα σεξουαλικEacuteς φύσεως agraveπωθηmicroένα Γύρω στe 1900 iuml Φρόυντ acircγκαταλείπει τc microέθοδο τοUuml bullπνωτισmicroοUuml καd acircγκαινιάζει microb τeν προσωπικe διάλογο τcν agraveνάκληση τ΅ν agraveναmicroνήσεων καd τcν αeacuteτόmicroατη acircξήγηση τ΅ν συνειρmicro΅ν Bοήθησε στcν yenδρυση τοUuml ΔιεθνοUumlς ΨυχαναλυτικοUuml Συνδέσmicroου (International Psychoanalytic Association) τe 1910 microαζd microb τοfς Oyγκεν Mπλόουερ Kaρλ Γιοfγκ καd permilAλφρεντ permilAντλερ Aργότερα iuml Γιοfγκ καd iuml permilAντλερ acircγκατέλειψαν τeν Σύνδεσmicroο agraveφοUuml εrχαν διαφωνήσει microb τc θεωρία τοUuml Φρόυντ γιa

16

τc σεξουαλικc προέλευση τ΅ν ψυχολογικ΅ν φαινοmicroένων ^O Φρόυντ acircπέmicroεινε στdς θεωρίες του καί παρ notλη τcν agraveντίσταση ποf συνάντησε yenδρυσε καd acircξέδωσε διάφορα ψυχιατρικa περιοδικά Δίδαξε γιa τριάντα περίπου χρόνια στe Πανεπιστήmicroιο τEacuteς Bιέννης Kλήθηκε acircπίσης νa διδάξFη καd σb ocircλλα πανεπιστήmicroια permilEζησε microb τc γυναOumlκά του καd τa leξι παιδιά του στcν Aeacuteστρία permilEφυγε agraveπe τc Bιέννη microετa τcν κατάληψη τEacuteς Aeacuteστρίας agraveπe τeν Xίτλερ acircπειδc qταν eumlβραϊκEacuteς καταγωγEacuteς Πέθανε στcν Aγγλία στa 1939 laquo^O euroδιος iuml Φρόυντ oumlmicroεινε σb notλη του τc ζωc agravemicroετακίνητα προσηλωmicroένος στdς θεωρίες ποf διατύπωσε στe βιβλίο του ldquo^Eρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρωνrdquo καθgς καd στe βιβλίο του ldquoTρεOumlς microελέτες γιa τc θεωρία τEacuteς σεξουαλικότηταςrdquo Aeacuteτa τa δύο oumlργα διαπνέουν notλο τe microετέπειτα oumlργο τουraquo1 Στe δεύτερο κεφάλαιο τEacuteς παρούσης microελέτης acircπιχειροUumlmicroε microιa σύγκριση τ΅ν θέσεων τοUuml Κaρλ Γιοfγκ καd τοUuml ecircγίου Ιωάννου τοUuml Σιναΐτου ^Ο ^Eλβετeς ψυχολόγος Kaρλ Γκούσταφ Γιοfγκ bullπEacuteρξε leνας agraveπe τοfς κυριώτερους microαθητές τοUuml Φρόυντ Στcν agraveρχc iuml Γιοfγκ agraveκολουθοUumlσε τeν Φρόυντ στc φιλοσοφία καd στdς microεθόδους agraveλλa agraveργότερα διαφώνησε microαζί του σb πολλa σηmicroεOumlα

^Ο plusmnγιος Ιωάννης iuml Σιναΐτης oumlζησε κατa τeν 6ο microX αuml΅να στcν περιοχc τοUuml ΣινAuml permilEγραψε τe κορυφαOumlο oumlργο ποf φέρει τeν τίτλο laquoKλOumlmicroαξraquo Kατa τc δική microας acircκτίmicroηση iuml notσιος Iωάννης notπως βλέπουmicroε στeν βίο του εrναι agraveπe τοfς πρώτους agraveνθρώπους ποf χρησιmicroοποιοUumlν acircπιστηmicroονικbς microεθόδους στc συγγραφc eumlνeς oumlργου notπως trade κωδικοποίηση Aναφέρει στeν βίο του notτι laquoπολλa πρe τοUuml asympπνου ηucircχετο καd δελτία κατέταττεraquo ^H διατριβή του αeacuteτc microάλιστα διήρκεσε σαράντα iumlλόκληρα χρόνια Kαd τe πιe σηmicroαντικe agraveκόmicroη εrναι τe γεγονeς notτι acircκεOumlνα ποf oumlγραφε qταν τe agraveπαύγασmicroα τEacuteς acircmicroπειρίας του hAς σηmicroειώσουmicroε acircδ΅ τc σηmicroαντικότητα τοUuml γεγονότος notτι παρόλον notτι iuml Γιοfγκ δbν qτο γνώστης acircξ notσων γνωρίζουmicroε τEacuteς Oρθόδοξης microυστικEacuteς θεολογίας τ΅ν νηπτικ΅ν Πατέρων acircν τούτοις τa πορίσmicroατα στa iumlποOumlα καταλήγει oumlρχονται νa acircπισφραγίσουν καd acircπιβεβαιώσουν τa notσα βιώνουν καd acircκφράζουν διa τEacuteς γραφίδας τους οicirc agraveσκητικοd πατέρες Γι αeacuteτe καd πρέπει

1 ΦΡΟΥΝΤ ^Ερmicroηνεία σ 11

17

νa δοUumlmicroε τeν ψυχολόγο Κaρλ Γιοfγκ bullπe τe πρOumlσmicroα τοUuml agraveνθρωπίνως acircπιστητοUuml ποf φτάνει σb κάποια πορίσmicroατα χωρdς τελικa νa microπορ FEacute νa σοUuml δώσFη πραγmicroατικc λύτρωση Tόσο iuml Γιούγκ notσο καd iuml neAγιος Iωάννης agraveσχολήθηκαν microb τa ugraveνειρα ^O Γιοfγκ σb notλα του τa συγγράmicromicroατα agraveναφέρεται στa ugraveνειρα καd τa θέτει frac12ς βάση τEacuteς notλης acircmicroβάθυνσής του στe agraveσυνείδητο τοUuml agraveνθρώπου Συγκεκριmicroένα oumlχει συγγράψει καd τe περίφηmicroο oumlργο laquoEumlσαγωγc στcν eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρωνraquo τe iumlποOumlο microεταφράστηκε στcν ^Eλληνικc τe 1997 agraveπe τeν K Δόλκα Kαd τa δύο πρόσωπα τEacuteς microελέτης microας agraveντλοUumlν τa θέmicroατά τους agraveπe τcν acircmicroπειρία τEacuteς euroδιας τEacuteς ζωEacuteς Γι αeacuteτe καd iumlmicroοιάζουν σb πολλa σηmicroεOumlα permilEτσι acircφαρmicroόζεται αeacuteτό ποf συχνa agraveκοUumlmicroε στcν bullmicroνολογία τEacuteς Eκκλησίας microας σb Aπολυτίκιο laquoτcν πρAumlξιν εyρες θεόπνευστε εumlς θεωρίας acircπίβασινraquo ^Eποmicroένως trade microέθοδος ποf καd οicirc δύο χρησιmicroοποιοUumlν εrναι trade agraveναγωγική καd ugraveχι trade acircπαγωγική Aπe τa πολλa παραδείγmicroατα καταλήγουν στc microία καd microοναδικc agraveλήθεια Oicirc πηγές ποf oumlχουmicroε χρησιmicroοποιήσει γιa τe δεύτερο κεφάλαιο εrναι τa γραπτa κείmicroενα τοUuml ^EλβετοUuml ψυχολόγου καθgς καd ocircλλων ψυχολόγων trade KλOumlmicroαξ τοUuml ^Aγίου Iωάννη τοUuml Σιναΐτη agraveλλa καd trade microακροχρόνια πεOumlρα καd microελέτη τEacuteς agraveνθρώπινης ψυχEacuteς ^O neAγιος Iωάννης iuml τEacuteς Kλίmicroακος notπως ccedilνοmicroάζεται θεωρεOumlται iuml πρόδροmicroος τEacuteς ψυχολογίας τοUuml βάθους laquoΣύγχρονοι ψυχολόγοι θαυmicroάζουν τeν συγγραφέα τEacuteς Kλίmicroακος γιa τc βαθύτητα τ΅ν ψυχολογικ΅ν του γνώσεων καd παρατηρήσεων καd διαπιστώνουν notτι τa τελευταOumlα agraveξιόλογα πορίσmicroατα τEacuteς Ψυχολογίας τοUuml βάθους qταν γνωστa στοfς Πατέρες τEacuteς acircρήmicroου (Bλ σχετικ΅ς Iωάννου Kορναράκη Πατερικa βιώmicroατα τEacuteς eumlνδεκάτης œρας Θεσσαλονίκη 1971)raquo2 Στe τρίτο κεφάλαιο agraveσχολούmicroαστε microb τa ugraveνειρα σύmicroφωνα microb τeν ψυχολόγο permilΑλφρεντ permilΑντλερ ^O permilAντλερ γεννήθηκε τe 1870 στc Bιέννη Nωρdς agraveκολούθησε τe umlατρικe acircπάγγελmicroα τe iumlποOumlο acircξάσκησε γιa πολλa χρόνια στc Bιέννη Te 1896 agraveνακηρύχθηκε διδάκτωρ τEacuteς IατρικEacuteς Te 1902 τeν κάλεσε iuml Σίγκmicroουντ Φρόυντ νa εumlσέλθFη στcν iumlmicroάδα microελετ΅ν του στcν πορεία τEacuteς συνεργασίας τους notmicroως iuml permilAλφρεντ permilAντλερ agraveνέπτυξε δικές του agraveπόψεις οicirc iumlποOumlες oumlγιναν agraveφορmicroc γιa agraveνοιχτc regήξη microb

2 ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ σ 7

18

τeν Φρόυντ στa 1911 neIδρυσε νέα σχολή τEacuteς ψυχολογίας τοUuml βάθους ^Ο permilΑντλερ εrναι iuml icircδρυτcς τEacuteς agraveτοmicroικEacuteς ψυχολογίας (Individualpsychologie) ποf agraveντιπαραθέτει microιa ψυχανάλυση στc γενετήσια ψυχανάλυση τοUuml Φρόυντ ^O permilAντλερ agraveσχολήθηκε κατόπιν agraveποκλειστικa microb τcν παραπέρα acircξέλιξη καd διάδοση τEacuteς agraveτοmicroικEacuteς ψυχολογίας microb δικό του κύκλο microαθητ΅ν καd δικό του περιοδικό Σύmicroφωνα microb τc θεωρία τEacuteς agraveτοmicroικEacuteς ψυχολογίας notλες οicirc acircκδηλώσεις τEacuteς ζωEacuteς τοUuml agraveνθρώπου ρυθmicroίζονται agraveπe τe laquoσυναίσθηmicroα τEacuteς microειονεξίαςraquo Aeacuteτe τe συναίσθηmicroα γεννAumlται agraveπe διάφορους λόγους notπως τEacuteς acircλαττωmicroατικότητας τ΅ν σωmicroατικ΅ν ccedilργάνων διαφόρων σωmicroατικ΅ν j πνευmicroατικ΅ν agraveσθενει΅ν τEacuteς κακEacuteς οumlκονοmicroικEacuteς καταστάσεως τEacuteς ταπεινEacuteς κοινωνικEacuteς θέσεως διαφόρων οumlκογενειακ΅ν δραmicroάτων καd δηmicroιουργεOuml κοινωνικa προβλήmicroατα laquoTe παιδίον καd acircν συνεχείdivideα iuml acircνEacuteλιξ προσπαθεOuml νa acircξουδετερώσ Fη καd bullπερνικήσ Fη τe συναίσθηmicroα τοUumlτο δι agraveντιWregόπου acircφέσεως καd iumlρmicroEacuteς πρeς acircπικράτησιν διa τEacuteς τάσεως πρeς acircπιβολcν καd agraveπόκτησιν bullπεροχEacuteς oumlναντι τ΅ν ocircλλων ^H iumlρmicroc λοιπeν πρeς acircπικράτησιν εrναι trade κινητήριος δύναmicroις τEacuteς ζωEacuteς τοUuml agraveνθρώπου καd trade γενεσιουργeς αumlτία τ΅ν πολιτιστικ΅ν acircκδηλώσεωνraquo3 Aπe τe 1925 ταξίδευε συχνa στcν Amicroερική δίνοντας διαλέξεις καd διδάσκοντας στa πανεπιστήmicroια Te 1927 oumlγινε καθηγητcς τοUuml Πανεπιστηmicroίου Kολούmicroπια τEacuteς Nέας ^Yόρκης Aπe τe 1929 microέχρι τοUuml θανάτου του διετέλεσε καθηγητcς τEacuteς umlατρικEacuteς ψυχολογίας στe Long Island of Medecine τEacuteς Nέας ^Yόρκης Te 1935 acircγκαθίσταται iumlριστικa στcν Amicroερική Στcν Amicroερικc acircπιφυλάχθηκε στcν agraveτοmicroικc ψυχολογία του microεγάλη προσοχc καd agraveναγνώριση microέχρι σήmicroερα Πέθανε τe 1937 σb tradeλικία 67 χρόνων κατa τc διάρκεια eumlνeς ταξιδιοUuml microb σκοπe τcν πραγmicroατοποίηση διαλέξεων στe Amicroπερντcν (Aberdeen) τEacuteς Σκωτίας Kυριώτερα oumlργα τοUuml permilAλφρεντ permilAντλερ εrναι τa eumlξEacuteς laquoΠερd τοUuml νευρωτικοUuml χαρακτήραraquo laquoΠράξη καd θεωρία τEacuteς agraveτοmicroικEacuteς ψυχολογίαςraquo laquoAνθρωπογνωσίαraquo laquoΠροβλήmicroατα τEacuteς

3 ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΥ permilΑντλερ permilΑλφρεντ ΘΗΕ τ 2 στ 952

19

νευρώσεωςraquo laquo^H acircκπαίδευση τ΅ν παιδι΅νraquo καd laquoTe νόηmicroα τEacuteς ζωEacuteςraquo ΘεωροUumlmicroε notτι trade θεωρία τEacuteς agraveτοmicroικEacuteς ψυχολογίας τοUuml permilAλφρεντ permilAντλερ περιέχει στοιχεOumlα agraveλήθειας agraveλλa εrναι microονοmicroερής ^Eρmicroηνεύει microόνο microερικbς agraveπe τdς acircνέργειες καd δραστηριότητες τοUuml agraveνθρώπου agraveλλa agraveδυνατεOuml νa eumlρmicroηνεύσFη notλες τdς πτυχbς τοUuml agraveνθρωπίνου πολιτισmicroοUuml ^H τάση νa θέλFη iuml ocircνθρωπος νa agraveναδειχθFEacute εrναι agraveναmicroφίβολα microιa agraveπe τdς κινητήριες δυνάmicroεις τοUuml agraveνθρώπου agraveλλa δbν εrναι microόνο αeacuteτή Eκτeς agraveπe τοfς ψυχολόγους acircπιστήmicroονες τοUuml δεύτερου microισοUuml τοUuml 19ου αumlώνα καd τοUuml πρώτου microισοUuml τοUuml 20οUuml κυρίως δύο ocircλλοι πρdν agraveπe αeacuteτοfς microίλησαν γιa τa ugraveνειρα ^O ΣοUumlmicroπερτ τeν iumlποOumlο σχεδeν κανένας δbν τeν ξέρει agraveναγνώρισε στa ugraveνειρα τοUuml agraveνθρώπου τcν agraveντανάκλαση τEacuteς προσωπικότητάς του Στcν acircποχc τοUuml ΓκαOumlτε acircπίσης iuml Λίχτενmicroπεργκ διατύπωσε τc σκέψη πgς agraveπe τa ugraveνειρα microποροUumlmicroε νa καταλάβουmicroε καλύτερα τeν χαρακτEacuteρα eumlνeς agraveνθρώπου παρa agraveπe τc συmicroπεριφορά του4 Στe τέταρτο κεφάλαιο agraveσχολούmicroαστε microb τa ugraveνειρα σύmicroφωνα microb τeν Βίκτωρ Φράνκλ ^O Tζόζεφ Φάmicroπρυ εrναι iuml συγγραφέας τοUuml βιβλίου laquoΛογοθεραπείαraquo τe iumlποOumlο περιέχει leνα σύστηmicroα acircφαρmicroογEacuteς της καd agraveναζητήσεως νοήmicroατος στc ζωή σύmicroφωνα microb τc θεωρία τοUuml καθηγητEacute Bίκτωρ Φράνκλ Aναφερόmicroενος λοιπeν iuml Φάmicroπρυ στa παιδικά του χρόνια σηmicroειώνει τe γεγονeς notτι microεγάλωσε σb microιa πόλη notπου trade θρησκεία εrχε καταντήσει ν agraveποδίδFη microοmicroφc στοfς ^Eβραίους γιa τe κάθε κακό ποf συνέβαινε agraveπe τeν θάνατο τοUuml IησοUuml frac12ς τcν agraveνεργία Πάντοτε τοUuml φαινόταν σaν τραγικc εumlρωνεία τe γεγονeς notτι οicirc ^EβραOumlοι οicirc iumlποOumlοι bullπEacuteρξαν οicirc πρ΅τοι ποf microb agraveρκετc φαντασία agraveντικατέστησαν τdς θυσίες agraveνθρώπων microb θυσίες τράγων oumlγιναν οicirc euroδιοι οicirc agraveποδιοποmicroπαOumlοι τράγοι5

4 ΑΝΤΛΕΡ Ψυχολογία σ 75 5 Βλ FABRY Λογοθεραπεία σ 35

20

21

ΚΕΦΑΛΑΙΟ A΄ Απόψεις τοUuml Σίγκmicroουντ Φρόυντ γιa τa ugraveνειρα

^O Σίγκmicroουντ Φρόυντ θεωρεOuml notτι εeuroτε agraveναλύσει κανεdς δικό του ugraveνειρο εeuroτε κάποιου ocircλλου πρέπει νa κρατFEacute agraveπόλυτη acircχεmicroύθεια Te ugraveνειρο περιέχει διάφορα πράγmicroατα τa iumlποOumlα δύσκολα microποροUumlν νa δηmicroοσιευτοUumlν permilEτσι πρέπει νa φτάνFη σb acircκεOumlνο τe σηmicroεOumlο τe iumlποOumlο τοUuml acircπιτρέπει trade συνείδησή του γιa νa microπορFEacute oumlτσι νa κρατFEacute τcν agraveνάλογη acircχεmicroύθεια laquoAeacuteτc τc δυσκολίαraquo agraveναφέρει laquoδbν θa τcν agraveπέφευγα agraveκόmicroη καd iν agraveνέλυα τe ugraveνειρο eumlνeς ocircλλου acircκτeς iν οicirc συνθEacuteκες microοUuml acircπέτρεπαν νa agraveφήσω κάθε εeuroδους συγκάλυψη χωρdς νa βλάψω acircκεOumlνον ποf microb acircmicroπιστεύτηκεraquo6 Πολλbς φορbς trade microνήmicroη agraveναπαράγει στa ugraveνειρα acircντυπώσεις agraveπe τcν πρώιmicroη παιδικc tradeλικία τοUuml ccedilνειρευόmicroενου MποροUumlmicroε νa acircπιβεβαιώσουmicroε iumlριστικa notτι οicirc παιδικbς acircντυπώσεις ugraveχι microόνο εrχαν ξεχαστEacute agraveλλa καd notτι εrχαν καταστEacute agraveσυνείδητες acircξαιτίας τEacuteς agraveπώθησης laquoAeacuteτc εrναι trade acircξήγησηraquo agraveναφέρει iuml Φρόυντ laquoτEacuteς βοήθειας - συνήθως agraveπαραίτητης - ποf microAumlς παρέχεται agraveπe τa ugraveνειρα notταν κατa τcν πορεία τEacuteς ψυχαναλυτικEacuteς θεραπείας τ΅ν νευρώσεων acircπιχειροUumlmicroε νa agraveνασυγκροτήσουmicroε τcν agraveρχικc φάση τEacuteς ζωEacuteς τοUuml ccedilνειρευοmicroένουraquo7 ^O Σίγκmicroουντ Φρόυντ agraveναφορικa microb τcν προέλευση καd eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρων agraveνάγει τa πάντα στcν acircκπλήρωση σεξουαλικ΅ν παιδικ΅ν acircπιθυmicroι΅ν Aργότερα iuml Φρόυντ acircγκατέλειψε αeacuteτc τc microονοmicroερEacute ocircποψή του καd θέλησε νa χρησιmicroοποιήσFη τc laquoacircπιθυmicroία τοUuml θανάτουraquo γιa νa microπορέσFη νa eumlρmicroηνεύσ Fη τa ugraveνειρα8 Ta ugraveνειρα σύmicroφωνα πάντα microb τeν Σίγκmicroουντ Φρόυντ agraveποτελοUumlν τακτικa γεγονότα στc ζωc τ΅ν iumlmicroαλ΅ν agraveνθρώπων notσο καd iν τa χαρακτηριστικά τους διαφέρουν agraveπe τa προϊόντα τEacuteς σb acircγρήγορση asympπαρξής microας Γι αeacuteτe καd trade δραστηριότητά microας κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου ποf agraveντιλαmicroβανόmicroαστε σaν ugraveνειρα εrναι τe πιe κατάλληλο agraveντικείmicroενο τEacuteς microελέτης microας Mb τeν τρόπο αeacuteτe agraveποφεύγουmicroε τe γνωστe κατηγορητήριο notτι

6 ΦΡΟΫΝΤ permilΟνειρο σ 18 7 ΦΡΟΫΝΤ Ψυχανάλυση σ 46 8 Βλ ΑΝΤΛΕΡ Ψυχολογία notππ σ 75

22

βασίζουmicroε τdς eumlρmicroηνεOumlες microας γιa τcν iumlmicroαλc ζωc τοUuml νοUuml πάνω σb παθολογικa εbullρήmicroατα9 ^O Σίγκmicroουντ Φρόυντ θεωρεOuml σκόπιmicroο νa δώσ Fη κάποιες βασικbς agraveρχές ποf διέπουν τc λειτουργία τοUuml ccedilνείρου ΘεωρεOuml notτι τe laquougraveνειρο εrναι microιa umlδιωτικc ψυχικc λειτουργία τοUuml ccedilνειρευοmicroένουraquo10 ^O Φρόυντ frac12ς σοφeς acircπιστήmicroονας προτοUuml ξεκινήσ Fη τcν agraveνάλυση τ΅ν ccedilνείρων δίνει κάποιους acircπιστηmicroονικοfς iumlρισmicroοfς στa διάφορα microεγέθη ποf συναντοUumlmicroε στe ugraveνειρο permilEκδηλο περιεχόmicroενο τοUuml ccedilνείρου ccedilνοmicroάζει τe ugraveνειρο αeacuteτe καθ eumlαυτό notπως αeacuteτe agraveναπαράγεται στc microνήmicroη χωρdς iumlποιεσδήποτε ocircλλες διακρίσεις Λανθάνον περιεχόmicroενο τοUuml ccedilνείρου καθορίζει τe agraveντίστοιχο bullλικό ποf βρίσκει iuml ψυχαναλυτcς microb τcν agraveνάλυση τοUuml ccedilνείρου11 Eργασία τοUuml ccedilνείρου ccedilνοmicroάζει τc διεργασία τEacuteς microετατροπEacuteς τοUuml λανθάνοντος περιεχοmicroένου τοUuml ccedilνείρου σb oumlκδηλο Eργασία τEacuteς agraveνάλυσης τελικa ccedilνοmicroάζει τcν agraveντίστοιχη acircργασία acircκείνη δηλαδc ποf πραγmicroατοποιεOuml τcν agraveντίθετη microετατροπc (microετατροπc agraveπe τe oumlκδηλο περιεχόmicroενο τοUuml ccedilνείρου στe λανθάνον)12 ^O Σίγκmicroουντ Φρόυντ σb leνα agraveπe τa τελευταOumlα βιβλία ποf oumlγραψε τe iumlποOumlο φέρει τeν τίτλο laquoBασικbς agraveρχbς τEacuteς ψυχανάλυσηςraquo διακρίνει microεταξf laquooumlκδηλου (manifest) ccedilνειρικοUuml bullλικοUuml καd λανθανουσ΅ν (latent) ccedilνειρικ΅ν σκέψεων ^H διεργασία ποf παράγει τe πρ΅το agraveπe τdς δεύτερες περιγράφεται σaν ccedilνειρικc acircργασία (dream work) ^H microελέτη τEacuteς ccedilνειρικEacuteς acircργασίας microAumlς παρέχει leνα acircξαίρετο παράδειγmicroα τοUuml τρόπου microb τeν iumlποOumlο agraveσυνείδητο bullλικό agraveπe τe αeacuteτe agraveρχικa agraveσυνείδητο agraveλλa καd agraveπωθηmicroένο agraveσυνείδητο microπαίνει microb τc βία στe acircγώ γίνεται προσυνείδητο καί acircξ αumlτίας τ΅ν προσπαθει΅ν τοUuml acircγώ bullφίσταται τdς τροποποιήσεις ποf agraveποκαλοUumlmicroε ccedilνειρικc παραποίηση (dream distortion)raquo Kαd καταλήγει microb τcν eumlξEacuteς διαπίστωση laquoΔbν bullπάρχουν χαρακτηριστικa τοUuml ccedilνείρου ποf νa microcν microποροUumlν νa acircξηγηθοUumlν microb αeacuteτe τeν τρόποraquo13

9 Βλ ΦΡΟΫΝΤ Ψυχανάλυση notππ σσ 43-44 10 ΦΡΟΫΝΤ permilΟνειρο notππ σ 7 11 Βλ notππ σ 19 12 Βλ notππ σσ 19-20 13 ΦΡΟΫΝΤ Ψυχανάλυση notππ σ 44

23

Aπe τc σκοπιa τEacuteς σχέσεως agraveνάmicroεσα στe oumlκδηλο καd τe λανθάνον περιεχόmicroενό τους microποροUumlmicroε νa χωρίσουmicroε τa ugraveνειρα σb τρεOumlς κατηγορίες 1 laquoTa ugraveνειρα ποf εrναι πλήρη νοήmicroατος καd ταυτόχρονα κατανοητά δηλαδc acircντάσσονται στcν ψυχική microας ζωή χωρdς κανένα πρόβληmicroα ^Yπάρχουν πολλa τέτοια ugraveνειρα συνήθως εrναι σύντοmicroα καd κατa κανόνα δbν τa θεωροUumlmicroε umlδιαίτερα agraveξιοσηmicroείωτα διότι δbν microAumlς acircκπλήσσουν οucircτε microAumlς ξενίζουνraquo14 Ta παιδικa ugraveνειρα agraveνήκουν σb αeacuteτc τcν κατηγορία oumlχουν δηλαδc νόηmicroα καd δbν ξενίζουν icircκανοποιοUumlν acircπιθυmicroίες ποf γεννήθηκαν τc microέρα καd oumlmicroειναν agraveνεκπλήρωτες Erναι ecircπλbς καd agraveπροκάλυπτες acircκπληρώσεις acircπιθυmicroι΅ν15 neEνα ocircλλο δεύτερο χαρακτηριστικe τ΅ν παιδικ΅ν ccedilνείρων εrναι trade σχέση τους microb τa βιώmicroατα τEacuteς trademicroέρας καd microάλιστα κατa κανόνα τEacuteς προηγούmicroενης16 Kαd σb αeacuteτc τcν πρώτη κατηγορία δbν λείπει acircντελ΅ς leνα εrδος microετατροπEacuteς ποf microποροUumlmicroε νa τcν agraveποκαλέσουmicroε acircργασία τοUuml ccedilνείρου laquoMιa umlδέα acircκφεροmicroένη microb εeacuteκτική agraveντικαθίσταται microb microιa acircποπτικc εumlκόνα acircκφρασmicroένη στcν iumlριστικc τοUuml eumlνεστώταraquo17 2 laquoTa ugraveνειρα ποf oumlχουν microbν acircσωτερικc συνοχc καd καθαρe νόηmicroα agraveλλa microAumlς ξενίζουν διότι δbν microποροUumlmicroε νa βροUumlmicroε γι αeacuteτe τe νόηmicroα microιa θέση στcν ψυχική microας ζωή Tέτοια περίπτωση oumlχουmicroε notταν πχ ccedilνειρευόmicroαστε notτι leνα agraveγαπηmicroένο συγγενικe πρόσωπο πέθανε agraveπe πανοUumlκλα acircνshy΅ δbν oumlχουmicroε λόγους νa περιmicroένουmicroε νa φοβόmicroαστε j νa bullποθέτουmicroε κάτι τέτοιο καd agraveναρωτιόmicroαστε microb agraveπορία π΅ς microοUuml qρθε αeacuteτc trade umlδέαraquo18 3 laquoTa ugraveνειρα ποf δbν oumlχουν νόηmicroα οucircτε εrναι κατανοητά acircκεOumlνα ποf φαίνονται agraveσυνάρτητα συγκεχυmicroένα καd agraveνόηταraquo19 Aναλύοντας acircπίσης leνα δικό του ugraveνειρο ποf εrδε τe προηγούmicroενο βράδυ iuml Φρόυντ καταλήγει στe συmicroπέρασmicroα notτι τe περιεχόmicroενο τοUuml ccedilνείρου εrναι πολf πιe σύντοmicroο agraveπe τdς umlδέες ποf πιστεύει πgς bullποκαθιστdivideAuml20 ^Eποmicroένως τe ugraveνειρο ποσοτικa

14 ΦΡΟΫΝΤ permilΟνειρο notππ σ 20 15 Βλ notππ σ 24 16 Βλ notππ σ 26 17 neΟππ 18 neΟππ σ 22 19 neΟππ 20 Βλ notππ σ 19

24

καd σb oumlκταση εrναι πολf microικρότερο agraveπe τdς διάφορες καd ποικίλες umlδέες οicirc iumlποOumlες κρύβονται πίσω agraveπe αeacuteτό καd τdς iumlποOumlες καλεOumlται iuml ψυχολόγος νa βρFEacute Δεύτερο συmicroπέρασmicroα στe iumlποOumlο καταλήγει iuml microεγάλος ψυχολόγος εrναι notτι πολλbς φορές frac12ς bullποκινητcς τοUuml ccedilνείρου microπορεOuml νa εrναι leνα agraveσήmicroαντο περιστατικe τEacuteς βραδιAumlς πρdν agraveπe τe ugraveνειρο Kάποιο γεγονός στe iumlποOumlο acircmicroεOumlς δbν δώσαmicroε agraveρκετc σηmicroασία καd τe agraveγνοήσαmicroε microπορεOuml νa εrναι iuml bullποκινητcς τEacuteς ψυχοσωmicroατικEacuteς διεργασίας τοUuml ccedilνείρου21 Ta διάφορα γεγονότα τEacuteς trademicroέρας σηmicroαντικa καd agraveσήmicroαντα microπαίνουν διa τ΅ν αumlσθήσεων στc συνείδησή microας καd agraveπe acircκεOuml agraveποθηκεύονται στe bullποσυνείδητο Te βράδυ στeν asympπνο microας notταν πλέον οicirc αumlσθήσεις bullπολειτουργοUumlν παρουσιάζονται microέσα στa ugraveνειρά microας microέσα agraveπe καινούργιες microορφbς καd δοmicroές Mιa ocircλλη λειτουργία τEacuteς acircργασίας τοUuml ccedilνείρου εrναι trade σύmicroπτυξη j συmicroπύκνωση Λόγshyω τEacuteς τελευταίας δηmicroιουργοUumlνται καd τa agraveσυνάρτητα ugraveνειρα ^H acircργασία τοUuml ccedilνείρου πετυχαίνει microιa θαυmicroαστc σύmicroπτυξη j συmicroπύκνωση σb σχέση microb τdς καταγεγραmicromicroένες umlδέες στdς iumlποOumlες iumlδηγεOuml trade agraveνάλυση καd agraveπe τdς iumlποOumlες bullπάρχουν euroχνη στe ugraveνειρο laquoΔbν θa βροUumlmicroε τότε κανένα στοιχεOumlο τοUuml ccedilνειρικοUuml περιεχοmicroένου agraveπe τe iumlποOumlο τa νήmicroατα τ΅ν συνειρmicro΅ν δbν θa iumlδηγοUumlν πρeς δύο j περισσότερες κατευθύνσεις καmicromicroιa σκηνc j κατάσταση ποf δbν θa συντίθεται agraveπe δύο j περισσότερες acircντυπώσεις j βιώmicroαταraquo22 Γι αeacuteτe καd trade eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρων βασισmicroένη σb αeacuteτc τcν agraveνακάλυψη διατυπώνει τeν πιe κάτω κανόνα laquoneOταν στcν agraveνάλυση microιa agraveβεβαιότητα microπορεOuml νa λάβFη microιa διαζευκτικc acircξήγηση j αeacuteτό j acircκεOumlνο τότε trade eumlρmicroηνεία πρέπει νa agraveντικαταστήσ Fη τa δύο j microb δύο καd στc συνέχεια νa λάβFη τe καθένα agraveπe τa δύο σκέλη frac12ς agraveνεξάρτητη agraveφετηρία γιa microιa σειρa συνειρmicro΅νraquo23 Πολλbς φορbς ξυπνοUumlmicroε agraveπότοmicroα acircξ αumlτίας eumlνeς ccedilνείρου laquoTe ugraveνειροraquo agraveναφέρει iuml Goblot laquoδbν χρειάζεται ocircλλο χρόνο agraveπe τc microεταβατικc περίοδο microεταξf asympπνου καd agraveφύπνισης ^H agraveφύπνιση χρειάζεται χρόνο σb αeacuteτeν τeν χρόνο acircmicroφανίζεται τe ugraveνειρο

21 Βλ notππ 22 neΟππ σ 30 23 neΟππ σ 31

25

permilEχει κανεdς τcν acircντύπωση notτι trade τελευταία εumlκόνα τοUuml ccedilνείρου qταν τόσο oumlντονη γι αeacuteτe acircπέβαλε τcν agraveφύπνιση Στcν πραγmicroατικότητα qταν τόσο oumlντονη acircπειδc τότε brvbarmicroασταν τόσο κοντa στe ξύπνηmicroαraquo24 ^O Φρόυντ notmicroως διαχωρίζοντας τc θέση του πιστεύει notτι τe ugraveνειρο χρειάζεται microιa πιe microακροχρόνια διαδικασία laquoΘέλω νa πιστεύωraquo agraveναφέρει iuml Φρόυντ laquonotτι trade acircργασία τοUuml ccedilνείρου συχνa χρειάζεται περισσότερο agraveπe microία microέρα καd microία νύκτα γιa νa agraveποδώσ Fη τe προϊόν της iumlπότε trade oumlκτακτη τέχνη στc δόmicroηση τοUuml ccedilνείρου χάνει τeν θαυmicroατουργό της χαρακτEacuteρα Erναι notπως leνα πυροτέχνηmicroα ποf eumlτοιmicroάζεται acircπd zρες καd σb microιa στιγmicroc agraveναφλέγεταιraquo25 ^H πορεία τοUuml ccedilνείρου agraveποκτdivideAuml agraveρκετc oumlνταση γιa νa προσελκύσ Fη τc συνείδηση καd νa agraveφυπνίσ Fη τe προσυνειδητό agraveνεξάρτητα agraveπe τeν χρόνο καd τe βάθος τοUuml asympπνου Ta περισσότερα notmicroως ugraveνειρα φαίνεται πgς acircργάζονται σb σχετικa χαmicroηλbς ψυχικbς acircντάσεις agraveφοUuml περιmicroένουν τcν agraveφύπνιση laquopermilEτσι notmicroως acircξηγεOumlταιraquo συmicroπεραίνει iuml Φρόυντ laquoκαd τe γεγονeς notτι κατa κανόνα agraveντιλαmicroβανόmicroαστε κάτι ποf egraveνειρευθήκαmicroε notταν microAumlς ξυπνοUumlν agraveπότοmicroα agraveπe βαθf asympπνο ^H πρώτη microατιa τότε agraveφορdivideAuml notπως καd κατa τcν αeacuteθόρmicroητη agraveφύπνιση τe περιεχόmicroενο τEacuteς agraveντίληψης ποf δηmicroιουργήθηκε agraveπe τcν acircργασία τοUuml ccedilνείρου trade δεύτερη τe προσφερόmicroενο agraveπe τeν acircξωτερικe κόσmicroοraquo26 ^O Σίγκmicroουντ Φρόυντ θεωρεOuml notτι τe περιεχόmicroενο τ΅ν ccedilνείρων προέρχεται agraveπe τa βιώmicroατα τEacuteς trademicroέρας laquoTe γεγονeς notτι notλο τe bullλικό ποf συνθέτει τe περιεχόmicroενο τοUuml ccedilνείρου κατa leναν τρόπο προέρχεται agraveπe τa βιώmicroατα δηλαδc agraveναπαράγεται στe ugraveνειρο acircπανέρχεται στc microνήmicroη αeacuteτe τοeacuteλάχιστον microπορεOuml γιa microAumlς νa θεωρηθFEacute agraveδιαmicroφισβήτητη γνώσηraquo27 Ta ugraveνειρα χαρακτηρίζονται agraveπe microιa laquobullπερmicroνησίαraquo notπως τcν ccedilνοmicroάζει iuml Φρόυντ Πολλbς φορbς microAumlς φαίνονται agraveπλησίαστες οicirc γνώσεις καd τa δεδοmicroένα ποf bullπάρχουν στa ugraveνειρα laquoTe ugraveνειρο microπορεOuml νa περιλαmicroβάν Fη agraveναmicroνήσεις ποf στeν ocircγρυπνο φαίνονται agraveπρόσιτεςraquo28

24 ΦΡΟΫΝΤ ^Ερmicroηνεία notππ σ 499 25 neΟππ σ 500 26 neΟππ 27 neΟππ σ 34 28 neΟππ σ 35

26

Aνάmicroεσα στa πολλa παραδείγmicroατα laquobullπερmicroνησίαςraquo ποf agraveναφέρει iuml Φρόυντ ξεχωρίζουmicroε acircκεOumlνο ποf agraveναφέρει πgς leνας microουσικeς ocircκουσε microιa φορa στe ugraveνειρό του microιa microελshyωδία ποf τοUuml φάνηκε acircντελ΅ς πρωτότυπη Mόνο asympστερα agraveπe πολλa χρόνια τc βρEacuteκε σηmicroειωmicroένη σb microιa παλαιa συλλογc microουσικ΅ν κοmicromicroατι΅ν τcν iumlποία agraveκόmicroη δbν θυmicroAumlται νa oumlχFη πιάσει ποτb στa χέρια του29 Σύmicroφωνα microb τeν Φρόυντ ugraveνειρα microποροUumlν νa δηmicroιουργηθοUumlν microb δύο διαφορετικοfς τρόπους εeuroτε agraveπe τe laquoαeacuteτόraquo εeuroτε agraveπe τe laquoacircγώraquo laquoEeuroτε microιa acircνστικτώδης παρόρmicroηση ποf εrναι κατa κανόνα καταπιεσmicroένη (δηλαδc microιa agraveσυνείδητη acircπιθυmicroία) βρίσκει agraveρκετc δύναmicroη κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου œστε νa προκαλέσ Fη microιa acircντύπωση πάνω στe acircγώ εeuroτε microιa acircπιθυmicroία ποf oumlmicroεινε agraveπe τcν ξύπνια ζωή microιa προσυνείδητη ecircλυσίδα σκέψεων microb notλες τdς συγκρουόmicroενες παρορmicroήσεις ποf τEacuteς agraveνήκουν agraveποκτdivideAuml καινούργια δύναmicroη κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου agraveπe κάποιο agraveσυνείδητο στοιχεOumlοraquo30 Kαd στdς δύο προαναφερθεOumlσες περιπτώσεις iuml microηχανισmicroeς τοUuml σχηmicroατισmicroοUuml τ΅ν ccedilνείρων εrναι iuml euroδιος ^O Φρόυντ καταλήγει σb leνα agraveξιόλογο συmicroπέρασmicroα agraveναφορικa microb τa oumlνστικτα Eκτeς agraveπe τa γνωστa oumlνστικτα βρίσκει πgς laquoκατa τc γέννηση acircmicroφανίζεται leνα oumlνστικτο ποf agraveποβλέπει στcν acircπιστροφc στcν acircνδοmicroήτρια ζωή ποf oumlχει acircγκαταλειφθEacute - leνα oumlνστικτο γιa asympπνο ^O asympπνος εrναι microιa τέτοια acircπιστροφc στc microήτραraquo31 ^O Φρόυντ θεωρεOuml notτι κάθε πρόσωπο ποf γεννιέται στeν κόσmicroο φέρει microαζί του κάποιες καταβολές οicirc iumlποOumlες oumlχουν δηmicroιουργηθEacute microέσα στcν πάροδο τ΅ν αumlώνων καd οicirc iumlποOumlες bullπάρχουν microέσα στcν agraveνθρώπινη φύση καd κληρονοmicroοUumlνται σb κάθε ocircνθρωπο laquoTa ugraveνειραraquo agraveναφέρει iuml Φρόυντ στc microελέτη του ποf φέρει τeν τίτλο Bασικbς agraveρχbς τEacuteς ψυχανάλυσης laquoφέρνουν στe φ΅ς bullλικό ποf δbν θa qταν δυνατe νa προέρχεται οucircτε agraveπe τcν acircνήλικη ζωc τοUuml ccedilνειρευοmicroένου οucircτε agraveπe τcν ξεχασmicroένη του παιδική tradeλικία Eeuromicroαστε bullποχρεωmicroένοι νa τe θεωρήσουmicroε frac12ς microέρος τEacuteς agraveρχαϊκEacuteς κληρονοmicroιAumlς (archaic heritage) ποf φέρνει τe παιδd microαζί του στeν κόσmicroο πρdν agraveπe κάθε δική του acircmicroπειρία καd

29 Βλ notππ σ 36 30 ΦΡΟΫΝΤ Ψυχανάλυση notππ σ 45 31 neΟππ

27

ποf εrναι agraveποτέλεσmicroα τ΅ν acircmicroπειρι΅ν τ΅ν προγόνων του ΣυναντοUumlmicroε στοιχεOumlα ποf agraveντιστοιχοUumlν στe φυλογενετικe αeacuteτe bullλικe στοfς πιe agraveρχαίους agraveνθρώπινους θρύλους καd agraveκόmicroα σb oumlθιmicroα ποf acircπέζησαν καd διατηροUumlνταιraquo Kαd καταλήγει στcν eumlξEacuteς agraveξιοπρόσεκτη παρατήρηση laquopermilEτσι τa ugraveνειρα προσφέρουν microιa πηγή agraveνθρώπινης προϊστορίας ποf δbν εrναι agraveξιοκαταφρόνητηraquo32 Mέσα στe ugraveνειρο πραγmicroατοποιεOumlται trade διεργασία τEacuteς συmicroπύκνωσης Aναφέρει σχετικa iuml Φρόυντ laquoΠάνω agraveπe notλα bullπάρχει microιa acircκπληκτικc τάση γιa συmicroπύκνωση (condensation) microιa regοπc πρeς τeν σχηmicroατισmicroe νέων eumlνοτήτων agraveπe στοιχεOumlα ποf κατa τcν acircγρήγορση iumlπωσδήποτε θa τa κρατούσαmicroε χώρια ^Ως συνέπεια αeacuteτοUuml leνα microόνο στοιχεOumlο τοUuml oumlκδηλου ccedilνείρου συχνa agraveντιπροσωπεύει iumlλόκληρο agraveριθmicroe λανθανουσ΅ν ccedilνειρικ΅ν σκέψεων σaν νa qταν leνας συνδυασmicroένος bullπαινιγmicroeς γιa notλες αeacuteτέςraquo Kαd καταλήγει microb τcν eumlξEacuteς agraveξιοπρόσεκτη παρατήρηση laquoOicirc διαστάσεις τοUuml oumlκδηλου περιεχοmicroένου eumlνeς ccedilνείρου εrναι acircκπληκτικa microικρbς σb σύγκριση microb τeν πλοUumlτο τοUuml bullλικοUuml agraveπe τeν iumlποOumlο ξεπήδησεraquo33 ^H εeacuteκολία microb τcν iumlποία νοητικbς acircνστάσεις (j συνδέσεις) microετατοπίζονται (displaced) agraveπe τe leνα στοιχεOumlο στe ocircλλο ccedilνοmicroάζεται microετατόπιση laquoΣυχνa συmicroβαίνει leνα στοιχεOumlο ποf qταν agraveσήmicroαντο στdς ccedilνειρικbς σκέψεις νa παρουσιάζεται frac12ς τe πιe καθαρό καd agraveνάλογα τe πιe χαρακτηριστικe τοUuml oumlκδηλου ccedilνείρου καd agraveντίστροφα οeacuteσιώδη στοιχεOumlα τ΅ν ccedilνειρικ΅ν σκέψεων νa agraveντιπροσωπεύωνται στe oumlκδηλο ugraveνειρο microb τοfς πιe agravemicroυδροfς bullπαινιγmicroούςraquo34 neEνα ocircλλο agraveξιόλογο συmicroπέρασmicroα στe iumlποOumlο καταλήγει iuml Σίγκmicroουντ Φρόυντ εrναι notτι πολλbς φορbς trade asympπαρξη τ΅ν πιe agraveσήmicroαντων κοιν΅ν στοιχείων microεταξf δύο στοιχείων εrναι agraveρκετή γιa νa acircπιτρέψFη στcν ccedilνειρικc acircργασία νa agraveντικαταστήσ Fη τe leνα microb τe ocircλλο γιa iumlποιονδήποτε ocircλλο σκοπό Mb αeacuteτοfς τοfς δύο ccedilνειρικοfς microηχανισmicroούς τEacuteς συmicroπύκνωσης καd τEacuteς microετατόπισης trade δυσκολία τEacuteς eumlρmicroηνείας eumlνeς ccedilνείρου αeacuteξάνεται κατa πολύ ^O Φρόυντ χρησιποποιεOuml τdς δύο αeacuteτbς umlδιοmicroορφίες προκειmicroένου νa καθορίσFη τc φύση τEacuteς

32 neΟππ σ 46 33 neΟππ σ 48 34 neΟππ

28

πρωταρχικEacuteς διεργασίας ποf oumlχει δώσει στe laquoαeacuteτόraquo Γιa νa agraveποδείξFη microάλιστα καd τc θέση του notτι τe laquoαeacuteτeraquo θεωρεOuml πιe σηmicroαντικc τcν εeacuteκαιρία νa ξεφορτώσFη ποσότητες διέγεσης παρa iumlτιδήποτε ocircλλο agraveναφέρει καd τe παράδειγmicroα τοUuml δόκιmicroου bullπαξιωmicroατικοUuml iuml iumlποOumlος δέχεται σιωπηλa microία acircπίπληξη agraveπe τeν agraveνώτερό του agraveλλa ξεσπ divideAuml πάνω στeν πρ΅το agraveθshy΅ο στρατιώτη τeν iumlποOumlο συναντdivideAuml κατa τύχη35 Erναι πολλbς φορές ποf ξεχνοUumlmicroε microερικa ugraveνειρα acircνshy΅ microερικbς ocircλλες τa θυmicroόmicroαστε oumlστω κι iν περάσουν agraveρκετa χρόνια laquoOicirc λόγοιraquo agraveναφέρει iuml Φρόυντ laquoγιa τe ξέχασmicroα τ΅ν ccedilνείρων εrναι agraveρχικa οicirc euroδιοι ποf καd στcν ocircγρυπνη ζωc acircπιφέρουν τe ξέχασmicroα neOταν εeuromicroαστε ξύπνιοι ξεχνοUumlmicroε συνήθως γρήγορα πάρα πολλa agraveπe αeacuteτά ποf αumlσθανθήκαmicroε καd agraveντιληφθήκαmicroε acircπειδc qταν πολf agraveδύνατα acircπειδc trade σχετικc ψυχικc διέγερση δbν ξεπέρασε leναν frac12ρισmicroένο βαθmicroόraquo36 Te euroδιο agraveκριβ΅ς συmicroβαίνει καd microb πολλbς ccedilνειρικbς εumlκόνες laquoξεχνιοUumlνται acircπειδc qταν πολf agraveχνές acircνshy΅ οicirc ζωηρότερες εumlκόνες διατηροUumlνται στc microνήmicroηraquo37 Eπιπρόσθετα ξεχνοUumlmicroε πιe εucircκολα notταν εeuromicroαστε σb κατάσταση agraveγρυπνίας κάτι ποf συνέβη microόνο microιa φορά παρa notσα εeuroχαmicroε τcν εeacuteκαιρία νa τa agraveντιληφθοUumlmicroε acircπανειληmicromicroένα38 neEνας ocircλλος σηmicroαντικeς λόγος γιa τeν iumlποOumlο ξεχνοUumlmicroε τa ugraveνειρα εrναι notτι τa τελευταOumlα εrναι τdς περισσότερες φορbς agraveκατανόητα καd χωρdς τάξη ^H συνείδησή microας agraveποmicroνηmicroονεύει πολf πιe εucircκολα notταν οicirc προσλαmicroβανόmicroενες παραστάσεις δbν microένουν microεmicroονωmicroένες agraveλλa συνάπτουν κατάλληλους δεσmicroοfς καd εicircρmicroούς ^O Φρόυντ agraveναλύοντας τdς δύο oumlννοιες τοUuml ccedilνείρου καd τEacuteς τηλεπάθειας καd microέσα agraveπe τcν acircmicroπειρία καταδεικνύει notτι δbν microπορεOuml νa bullπάρχει καmicroιa σχέση microεταξύ τους laquoΘa umlσχυριστ΅raquo agraveναφέρει laquonotτι bullπάρχει acircλάχιστη σχέση microεταξύ τους καd notτι στcν περίπτωση ποf θa acircπιβεβαιωνόταν trade asympπαρξη τηλεπαθητικ΅ν ccedilνείρων τe γεγονeς αeacuteτe δbν θa oumlπρεπε νa acircπιφέρFη καmicroιa agraveλλαγc στc θεωρία microας γιa τe ugraveνειροraquo39 Γιa νa acircπιβεβαιώσ Fη microάλιστα καd agraveπe τcν προσωπική του acircmicroπειρία τc θέση του agraveναφέρει καd τa eumlξEacuteς χαρακτηριστικά laquoΣτa

35 Βλ notππ σ 49 36 ΦΡΟΫΝΤ ^Ερmicroηνεία notππ σ 63 37 neΟππ 38 Βλ notππ 39 ΦΡΟΫΝΤ Τηλεπάθεια σ 68

29

εeuroκοσι eumlφτa περίπου χρόνια ποf acircργάζοmicroαι frac12ς ψυχαναλυτής οeacuteδέποτε συνάντησα σb κάποιον agraveπe τοfς agraveσθενεOumlς microου leνα πραγmicroατικe τηλεπαθητικe ugraveνειροraquo40 Πολλbς φορές agraveναφέρει iuml Φρόυντ oumlτυχε νa συmicroβοUumlν πολλa τυχαOumlα περιστατικά laquoοeacuteτε microιa φορa notmicroως αeacuteτbς οicirc τόσο κατάλληλες συmicroπτώσεις δbν microοUuml oumlδωσαν τcν εeacuteκαιρία νa συναντήσω leνα τηλεπαθητικe ugraveνειρο καd iς διαρκοUumlσε trade θεραπεία γιa microισe j iumlλόκληρο χρόνο καmicroιa φορa καd γιa περισσότερα χρόνιαraquo41

40 neΟππ σ 70 41 neΟππ

30

31

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄ Απόψεις τοUuml Kaρλ Γιοfγκ γιa τa ugraveνειρα

bullπe τe πρOumlσmicroα τοUuml ecircγίου Iωάννου Σιναΐτου Στe κεφάλαιο αeacuteτe acircπιχειρεOumlται microιa σύγκριση καd leνας παραλληλισmicroeς τοUuml τρόπου σκέψεως τοUuml ^EλβετοUuml ψυχολόγου Kaρλ Γιοfγκ καd τ΅ν notσων oumlχει βιώσει καd καταγράψει iuml κορυφαOumlος agraveσκητικeς πατέρας plusmnγιος Iωάννης Σιναΐτης περd τ΅ν ccedilνείρων Bαθύτερος στόχος τEacuteς microελέτης αeacuteτEacuteς εrναι trade acircπιστηmicroονική διa τEacuteς Ψυχολογίας τοUuml βάθους acircπαλήθευση καd τεκmicroηρίωση τ΅ν notσων πρe πολλ΅ν αumlώνων acircδίδαξαν οicirc νηπτικοd Πατέρες τEacuteς Eκκλησίας microας Στcν agraveρχαιότητα τa ugraveνειρα oumlπαιζαν microεγάλο καd πρωταρχικe ρόλο στc ζωc τ΅ν agraveνθρώπων ΘεωροUumlνταν κυρίως agraveπe agraveρχαίους agraveνατολικοfς λαούς notτι qσαν leνα microέσο microb τe iumlποOumlο acircπικοινωνοUumlσαν οicirc θεοd (bullπερφυσικbς δυνάmicroεις) microb τοfς agraveνθρώπους laquoEumlς πολλaς θρησκείας bullπEacuteρχεν trade agraveντίληψις notτι trade ψυχc τοUuml agraveνθρώπου κατa τcν διάρκειαν τοUuml asympπνου acircγκαταλείπει τe σ΅microα καd microεταβαίνει εumlς τcν bullπερκόσmicroιον πραγmicroατικότητα j notτι αasympτη trade microεταφυσικc πραγmicroατικότης εumlσβάλλει acircντeς τοUuml agraveνθρώπου καθ nν χρόνον οyτος κοιmicroAumlταιraquo42 Στcν agraveρχαία ^Eλλάδα acircπίσης qταν agraveποδεκτe notτι τa ugraveνειρα προέρχονταν agraveπe τeν agraveρχηγe τ΅ν θε΅ν τeν Δία laquoKαd γaρ τ ugraveναρ acircκ Διός acircστιraquo43 Στcν icircστορία τοUuml περιούσιου λαοUuml τοUuml ΘεοUuml δηλαδc τοUuml Iσραήλ iuml Θεeς acircπικοινωνεOuml διa τ΅ν ccedilνείρων γιa δύο λόγους α΄ προκειmicroένου νa agraveποκαλύψFη τc θέλησή του καd β΄ γιa νa προαναγγείλFη leνα microελλοντικe γεγονός notπως trade oumlλευση τοUuml Mεσσία Kαd στcν Kαινc Διαθήκη iuml Θεeς agraveποκαλύπτει τc βουλή του σb διάφορα πρόσωπα προκειmicroένου νa συνεργήσουν καd αeacuteτa στe κοσmicroοσωτήριο oumlργο τEacuteς acircνανθρωπήσεως permilEτσι βλέπουmicroε notτι τa ugraveνειρα διαχρονικά microέσα στcν παγκόσmicroια icircστορία εrχαν καd oumlχουν leνα πρωταρχικe regόλο στc ζωc τοUuml agraveνθρώπου neEνας agraveπe τοfς microεγαλύτερους acircκπροσώπους τEacuteς laquoΨυχολογίας τοUuml βάθουςraquo εrναι iuml ^Eλβετeς ψυχολόγος Kaρλ Γ Γιούγκ ΘεωρεOumlται agraveπe τοfς δηmicroιουργοfς τEacuteς laquoψυχολογίας τοUuml bullποσυνειδήτουraquo Mελέτησε σb βάθος agraveπe τc δική του ccedilπτικc γωνία τe βάθος τEacuteς agraveνθρώπινης ψυχEacuteς Ποιeς εrναι notmicroως iuml

42 Ι Δ ΚΑΡΑΒΙΔΟΠΟΥΛΟΥ permilΟνειρον ΘΗΕ τ 9 στ 923 43 ^Omicroήρου Iλιάδα A΄ 63

32

iumlρισmicroeς τοUuml laquobullποσυνειδήτουraquo καd ποιa trade διαφορά του agraveπe τe laquoagraveσυνείδητοraquo neEνας ecircπλeς iumlρισmicroeς τοUuml bullποσυνειδήτου ποf βρίσκουmicroε στc laquoΘρησκευτικc καd Hθικc Eγκυκλοπαιδείαraquo εrναι iuml eumlξEacuteς laquoTe bullποσυνείδητον εrναι trade leδρα τEacuteς πίστεως καd τ΅ν τάσεων acircκείνων τEacuteς agraveνθρωπίνης ψυχEacuteς αicirc iumlποOumlαι bullπερβαίνουν τeν λόγονraquo44 ^O iumlρισmicroeς αeacuteτeς notmicroως δbν νοmicroίζω notτι icircκανοποιεOuml τa acircπιστηmicroονικa κριτήρια τa iumlποOumlα θέτει iuml κλάδος τEacuteς Ψυχολογίας τοUuml βάθους notπως oumlχει agraveναπτυχθEacute σήmicroερα Te bullποσυνείδητο πλέον δbν bullπερβαίνει τeν λόγο agraveλλa agraveντίθετα εrναι acircπιστηmicroονικe agraveντικείmicroενο πρeς διερεύνηση laquo^Yποσυνείδητο σηmicroαίνει τcν ψυχικcν σφαOumlραν geτις διαφεύγει τEacuteς προσοχEacuteςraquo45 Πάλιν iuml iumlρισmicroeς αeacuteτeς εrναι acircλλιπcς καd bullποκειmicroενικός διαφεύγει τcν προσοχc κάποιου agraveτόmicroου agraveλλa bullπάρχει πιθανότητα νa agraveναγνωρίζεται agraveπe κάποιον oumlmicroπειρο ψυχολόγο permilEτσι προσπαθ΅ντας νa δώσουmicroε τeν δικό microας iumlρισmicroe στe bullποσυνείδητο θa microπορούσαmicroε νa τe καθορίσουmicroε frac12ς eumlξEacuteς laquo^Yποσυνείδητο εrναι leνας χαώδης χ΅ρος στa βαθύτερα microέρη τEacuteς ψυχEacuteς microέσα στeν iumlποOumlο agraveπωθοUumlνται α΄ notλες οicirc προσλαmicroβανόmicroενες παραστάσεις διa τ΅ν αumlσθητηρίων ccedilργάνων καd β΄ notλες οicirc σκέψεις συναισθήmicroατα acircπιθυmicroίες φαντασιώσεις κλπ τEacuteς συνειδήσεώς microας ^Oποιαδήποτε παράσταση agraveπωθεOumlται agraveποθηκεύεται στeν χ΅ρο τοUuml bullποσυνειδήτου EκεOuml διενεργοUumlνται ζυmicroώσεις καd σb agraveνύποπτο χ΅ρο καd χρόνο καd bullπe νέα δοmicroc καd microορφc acircmicroφανίζεται στe συνειδητe microέρος τEacuteς ψυχEacuteς χωρdς iuml ocircνθρωπος νa agraveντιλαmicroβάνεται πολλbς φορbς τe νέο της πρόσωποraquo Πιστεύω notτι αeacuteτeς iuml iumlρισmicroeς καλύπτει leνα agraveρκετe microέρος τEacuteς οeacuteσίας καd τ΅ν λειτουργι΅ν τοUuml bullποσυνειδήτου ^O Kaρλ Γιοfγκ κάνει τcν eumlξEacuteς παροmicroοίωση laquoTe agraveσυνείδητο acircξαιτίας τEacuteς agraveκαθόριστης oumlκτασής του microπορεOuml νa παροmicroοιασθFEacute microb τc θάλασσα trade συνείδηση notmicroως microοιάζει περισσότερο microb leνα νησί ποf ξεπροβάλλει agraveπ αeacuteτc τc θάλασσαraquo46 Bλέπουmicroε notτι στa διάφορα κείmicroενα περd Ψυχολογίας δbν γίνεται σαφcς διάκριση τοUuml laquobullποσυνειδήτουraquo agraveπe τe laquoagraveσυνείδητοraquo Mb τeν notρο laquoagraveσυνείδητοraquo δηλώνουmicroε τdς

44 Εeacuteάγγελος Θεοδώρου Γιοfνγκ Κάρολος ΘΗΕ τ 4 στ 522 45 Βλ λEacutemicromicroα ^Υποσυνείδητον ΘΗΕ τ 11 στ 968 46 ΓΙΟΥΓΚ Αγωγή σ 10

33

διαδικασίες τ΅ν βιοφυσιολογικ΅ν φαινοmicroένων ποf agraveποτελοUumlν τdς ζωϊκbς λειτουργίες καd συνοδεύουν τc δραστηριότητα τοUuml περιφερειακοUuml καd κεντρικοUuml συστήmicroατος καθgς καd τc συmicroπεριφορa τοUuml microεγαλύτερου microέρους τ΅ν στοιχειωδ΅ν agraveνακλάσεων47 Στcν καθηmicroερινή microας ζωc microb τc λέξη laquougraveνειροraquo ποf χρησιmicroοποιοUumlmicroε πολf συχνά microποροUumlmicroε νa προσδιορίσουmicroε κάποιες oumlννοιες συγγενικbς τc microιa microb τcν ocircλλη Πρώτη eumlρmicroηνεία τEacuteς λέξεως ugraveνειρο εrναι trade καθ asympπνον ccedilπτασία δηλαδc αeacuteτό ποf laquoβλέπουmicroεraquo τcν œρα ποf κοιmicroόmicroαστε Bεβαίως acircδ΅ διαπιστώνουmicroε notτι χρησιmicroοποιοUumlmicroε τeν notρο iumlρ΅ ccedilπτασία καd βλέπω χωρdς νa λειτουργFEacute κiν trade αeuroσθηση τEacuteς iumlράσεως Erναι πολf συγγενbς αeacuteτό ποf λέγει iuml Kύριος laquoyenνα βλέποντες βλέπωσι καd microc euroδωσιraquo48 Δεύτερο περιεχόmicroενο τEacuteς λέξεως ugraveνειρο εrναι trade agraveπραγmicroατοποίητη acircλπίδα Λέmicroε συχνά laquoMcν κάν Fης ugraveνειρα αeacuteτe δbν microπορεOuml νa γίν Fηraquo j laquoαeacuteτe οucircτε στe ugraveνειρό σου νa τe σκεφτFEacuteςraquo Mb αeacuteτbς τdς acircκφράσεις δηλώνουmicroε notτι microιa eumlνέργεια δbν πρόκειται ποτb νa πραγmicroατοποιηθFEacute Δύο τελευταOumlες eumlρmicroηνεOumlες ποf δίνουmicroε στc λέξη ugraveνειρο εrναι κάθε τd τe frac12ραOumlο j microεγαλει΅δες laquoΠράγmicroατι αeacuteτe εrναι σaν leνα ugraveνειροraquo δηλαδc εrναι microεγαλει΅δες καd iuml διακαcς πόθος laquoAeacuteτe εrναι τe ugraveνειρο τEacuteς ζωEacuteς microου (iuml διακαcς πόθος microου) νa γίνω τραγουδίστριαraquo Mb αeacuteτa συmicroπεραίνουmicroε notτι συνήθως αeacuteτά ποf βλέπουmicroε στa ugraveνειρά microας εrναι α΄ agraveπραγmicroατοποίητοι πόθοι β΄ frac12ραOumlα καd microεγαλειώδη σχέδια καd γ΄ διακαεOumlς πόθοι Στcν Ψυχολογία ugraveνειρο iumlρίζεται frac12ς τe laquoσύνολο j σειρa agraveσυνάρτητων παραστάσεων umlδε΅ν καd συγκινήσεων ποf παρουσιάζονται στeν νοUuml τοUuml agraveνθρώπου κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου agraveδρανούσης τEacuteς συνειδήσεως j frac12ς agraveλληλουχία φανταστικ΅ν γεγονότων στa iumlποOumlα νοερ΅ς παρίσταται iuml κοιmicroώmicroενοςraquo49 neΕνας agraveπe τοfς microεγαλύτερους acircπιστήmicroονες iuml iumlποOumlος agraveσχολήθηκε διεξοδικa microb τa ugraveνειρα πιστεύω notτι bullπEacuteρξε iuml ^Eλβετeς ψυχολόγος Kaρλ Γιούγκ Σb microιa διάλεξή του microb θέmicroα

47 Βλ λEacutemicromicroα ^Υποσυνείδητον ΘΗΕ τ 11 στ 968 48 Mάρκ δ΄ 12 49 ΚΑΡΑΚΟΒΟΥΝΗ permilΟνειρα σ 15

34

laquo^H σηmicroασία τEacuteς AναλυτικEacuteς Ψυχολογίας γιa τcν agraveγωγc τοUuml παιδιοUumlraquo acircρωτdivideAuml regητορικshy΅ τshy΅ τρόπshyω laquoMa τί εrναι ugraveνειροraquo καd δίνει τeν eumlξEacuteς iumlρισmicroό laquoTe ugraveνειρο εrναι leνα προϊeν τEacuteς agraveσυνείδητης ψυχικEacuteς δραστηριότητας κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου Στcν κατάσταση αeacuteτc trade ψυχc ξεφεύγει σb microεγάλο βαθmicroe agraveπe τeν oumlλεγχο τEacuteς συνείδησής microας Mb τe microικρe bullπόλοιπο τEacuteς συνείδησης ποf microAumlς agraveποmicroένει στcν κατάσταση τοUuml asympπνου δbν microποροUumlmicroε παρa microονάχα νa agraveντιλαmicroβανόmicroαστε τa notσα συmicroβαίνουν Δbν εeuromicroαστε notmicroως σb θέση νa κατευθύνουmicroε τa ψυχολογικa συmicroβάντα σύmicroφωνα microb τοfς σκοποfς καd τc θέλησή microας καd eumlποmicroένως δbν oumlχουmicroε οucircτε τc δυνατότητα νa κάνουmicroε λάθος καd νa acircξαπατήσουmicroε τeν eumlαυτό microας Te ugraveνειρο εrναι microιa διαδικασία αeacuteτόmicroατη ποf βασίζεται στcν agraveνεξάρτητη λειτουργία τοUuml agraveσυνειδήτουraquo50 neEνα iumlρισmicroe τοUuml τί εrναι ugraveνειρο microAumlς δίνει iuml plusmnγιος Iωάννης iuml Σιναΐτης λέγοντας notτι laquoEνύπνιόν acircστι νοeς κίνησις acircν agraveκινησίdivideα σώmicroατοςraquo51 permilOνειρο δηλαδc εrναι microιa κίνηση τοUuml νοUuml acircνshy΅ τe σ΅microα εbullρίσκεται agraveκίνητο Συνήθως τe microυαλό microας acircπιτελεOuml τcν acircργασία του δηλαδc σκέφτεται notταν τe σ΅microά microας εrναι ξύπνιο καd οicirc αumlσθήσεις σb λειτουργία Te ugraveνειρο εrναι κάποιες παραστάσεις στe microυαλό microας ποf agraveναδύονται agraveπe τe bullποσυνείδητο notταν τe σ΅microά microας βρίσκεται σb κατάσταση asympπνου notταν δηλαδc οicirc αumlσθήσεις bullπολειτουργοUumlν Στeν Γ΄ Λόγο του laquoΠερd ξενιτείαςraquo iuml plusmnγιος Iωάννης θεωρεOuml agraveναγκαOumlο καd acircπιβεβληmicroένο νa γράψFη microερικbς σκέψεις γύρω agraveπe τa ugraveνειρα Προσθέτει microάλιστα καd τίτλο laquoΠερd acircνυπνίων acircπακολουθούντων εumlσαγωγικοOumlςraquo52 ΘεωρεOuml δηλαδc notτι τa laquoacircνύπνιαraquo εrναι κυρίως χαρακτηριστικe γνώρισmicroα τ΅ν agraveρχαρίων Te microεγαλύτερο ugraveνειρο δbν διαρκεOuml παρa microερικa microόνο δευτερόλεπτα Kαd notmicroως microέσα στe ugraveνειρο trade agraveνθρώπινη φαντασία bullπερβαίνει τοfς notρους τEacuteς φύσεως καd τοUuml χωροχρόνου neEνα παράδειγmicroα γιa τcν κατανόηση τEacuteς φύσεως καd bullφEacuteς τοUuml ccedilνείρου εrναι iuml κινηmicroατογράφος (j σινεmicroά cinema = κίνηmicroα notπως διαφορετικά microb agraveντιδανεισmicroό τeν ccedilνοmicroάζουmicroε στcν Kύπρο)

50 ΓΙΟΥΓΚ Αγωγή notππ σσ 20-21 51 ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος Γ΄ Περd ξενιτείας στ 36 σ 63 PG 88 669B 52 neΟππ Λόγος Γ΄ Περd ξενιτείας στ 35 σ 62 PG 88 669B

35

laquoTοUumlτο φαίνεται κατ acircξοχcν εumlς τeν κινηmicroατογράφον τοUuml iumlποίου αicirc εumlκόνες πλεονεκτοUumlν εumlς κίνησιν oumlχουσαι τcν δυνατότητα τEacuteς καd acircν τshy΅ ccedilνείρshyω παρατηρουmicroένης καταργήσεως τ΅ν χωροχρονικ΅ν agraveποστάσεωνraquo53 ^Eποmicroένως trade acircφεύρεση τοUuml κινηmicroατογράφου oumlχει τcν πηγή της στeν τρόπο λειτουργίας τοUuml ccedilνείρου Kαd στdς δύο περιπτώσεις πρόκειται microAumlλλον περd agraveπραγmicroατοποιήτων καd φανταστικ΅ν γεγονότων Παραίσθηση j παραισθησία ccedilνοmicroάζεται trade agraveπάτη τ΅ν αumlσθήσεων ποf προκαλεOuml σφαλερbς agraveντιλήψεις neOταν λόγου χάριν δοUumlmicroε στa σκοτεινa leνα σάκκο j microιa καπαρντOumlνα κρεmicroασmicroένη καd τcν acircκλάβουmicroε σaν κάποιον ocircνθρωπο j φάντασmicroα τότε microAumlς δηmicroιουργεOumlται φόβος καd τρόmicroος Aeacuteτc trade διεργασία ccedilνοmicroάζεται παραίσθηση Σαφ΅ς acircκτeς agraveπe τe acircξωτερικe acircρέθισmicroα τe iumlποOumlο εrναι agraveπαραίτητο γιa τc διεργασία αeacuteτc τEacuteς παραισθήσεως πρέπει νa acircνυπάρχFη καd iuml acircσωτερικeς φόβος καd trade ταραχc microέσα στcν ψυχc τοUuml agraveνθρώπου iuml iumlποOumlος καd θa τροποποιFEacute στa microάτια του τe agraveντικείmicroενο ποf βλέπει σύmicroφωνα microb τdς acircσωτερικές του προδιαθέσεις καd φόβους Ψευδαίσθηση j ψευδαισθησία καλεOumlται trade διαταραχc τEacuteς αumlσθήσεως κατa τcν iumlποία παράγεται συναίσθηmicroα χωρdς κάποιο acircξωτερικe acircρέθισmicroα neOταν παραδείγmicroατος χάριν εeuromicroαστε ocircρρωστοι τότε microέσα στe παραλήρηmicroά microας agraveναδύονται agraveπe τdς αumlσθήσεις microας διάφορες παραστάσεις ποf acircmicroφανίζονται microπροστά microας σaν νa εrναι πραγmicroατικές Aeacuteτe ccedilνοmicroάζεται ψευδαισθησία Te κοινe στοιχεOumlο καd στdς δύο περιπτώσεις εrναι notτι bullπάρχει microιa λανθάνουσα ψυχικc κατάσταση κατa τcν iumlποία δηmicroιουργοUumlνται j agraveναδύονται agraveπe τe bullποσυνείδητο στe συνειδητe microέρος τEacuteς ψυχEacuteς κάποια ψεύτικα εeuroδωλα ποf τελικa ξεγελοUumlν τeν ocircνθρωπο λόγshyω τEacuteς agraveσθενείας του ^H εumlδοποιeς διαφορa τEacuteς παραίσθησης agraveπe τc ψευδαισθησία εrναι notτι στcν τελευταία δbν bullπάρχει acircξωτερικe acircρέθισmicroα acircνshy΅ στcν πρώτη bullπάρχει ccedilπτικe (j agraveκόmicroη καd agraveκουστικό θa λέγαmicroε) agraveντικείmicroενο καd εeuroδωλο Φαντασία στcν acircκκλησιαστικc iumlρολογία καd εumlδικώτερα στeν plusmnγιο Iωάννη Σιναΐτη iumlρίζεται frac12ς leνα notραmicroα ποf ccedilφείλεται σb ψευδαίσθηση Mb τρεOumlς ecircπλbς προτάσεις δίνει iumlρισmicroοfς γιa τe

53 ΔΗΜ Β ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ Φάντασmicroα ΘΗΕ τ 11 στ 990

36

τί εrναι παραίσθηση καd ψευδαισθησία ^H iumlρολογία ποf χρησιmicroοποιεOuml εrναι σαφ΅ς διαφορετικc agraveπe τcν acircπιστηmicroονικc iumlρολογία ποf χρησιmicroοποιεOumlται σήmicroερα Te νόηmicroα notmicroως καd περιεχόmicroενο τ΅ν λέξεων εrναι τe euroδιο Mb τeν notρο laquoφαντασίαraquo acircννοεOuml τόσο τcν παραίσθηση notσο καd τcν ψευδαισθησία Erναι notmicroως τόσο λεπτeς καd δυσδιάκριτος iuml διαχωρισmicroeς τ΅ν πλαισίων microεταξf ccedilνείρου καd φαντασίας (παραίσθησης καd ψευδαισθησίας) ποf δύσκολα microπορεOuml agraveκόmicroη καd leνας εumlδικeς ψυχολόγος νa ξεχωρίσ Fη τa notρια τEacuteς κάθε microιAumlς λειτουργίας τEacuteς συνειδήσεως Aναφέρει λοιπeν iuml Iωάννης Σιναΐτης τa eumlξEacuteς χαρακτηριστικά laquoΦαντασία acircστdν agraveπάτη ccedilφθαλmicro΅ν acircν κοιmicroωmicroένFη διανοίdivideα φαντασία acircστdν oumlκστασις νοός acircγρηγορότος τοUuml σώmicroατος Φαντασία acircστdν agraveνυπόστατος θεωρίαraquo54 δηλαδc φαντασία εrναι microιa acircξαπάτηση τ΅ν ccedilφθαλmicro΅ν notταν τe microυαλe κοιmicroAumlται Φαντασία εrναι microιa παρασάλευση τοUuml νοUuml acircνshy΅ τe σ΅microα εrναι ξύπνιο Φαντασία εrναι leνα θέαmicroα ποf δbν bullπάρχει στcν πραγmicroατικότητα Mb τcν πρώτη πρόταση iuml Ιωάννης Σιναΐτης (φαντασία εrναι microιa acircξαπάτηση τ΅ν ccedilφθαλmicro΅ν notταν τe microυαλe κοιmicroAumlται) πρdν agraveκόmicroη acircmicroφανισθFEacute trade Ψυχολογία τοUuml βάθους ποf acircγκαινίασε iuml Φρόυντ δείχνει notτι γιa νa λειτουργήσ Fη καd νa agraveναδυθFEacute agraveπe τa oumlγκατα τοUuml bullποσυνειδήτου microιa παράσταση πρέπει νa acircνυπάρχουν οicirc agraveπαραίτητες προϋποθέσεις Aeacuteτbς εrναι trade agraveδρανοποίηση τ΅ν λειτουργι΅ν τ΅ν αumlσθήσεων καd frac12ς agraveπότέλεσmicroα αeacuteτοUuml trade laquoχειmicroερία νάρκωσηraquo τοUuml microυαλοUuml microας neOταν βρισκόmicroαστε σb acircγρήγορση καd eumlτοιmicroότητα τότε δbν microπορεOuml νa λειτουργήσ Fη καmicromicroία agraveπe τdς δύο agraveσθένειες τEacuteς συνειδήσεως (παραίσθηση ψευδαισθησία) Mb τc δεύτερη πρόταση (φαντασία εrναι microιa παρασάλευση τοUuml νοUuml acircνshy΅ τe σ΅microα εrναι ξύπνιο) iuml plusmnγιος δείχνει notτι oumlστω καd iν τe σ΅microα εrναι ξύπνιο agraveκόmicroη καd τότε microπορεOuml νa agraveναδυθοUumlν microέσα agraveπe τe bullποσυνείδητο διάφορες agraveπωθηmicroένες agraveπe τcν καθηmicroερινc ζωc παραστάσεις Συνήθως αeacuteτc εrναι microιa διεργασία ποf γίνεται notταν agraveδρανοποιEacuteται τόσο τe σ΅microα notσο καd iuml νοUumlς τοUuml agraveνθρώπου Mb τcν τρίτη πρόταση (φαντασία εrναι leνα θέαmicroα ποf δbν bullπάρχει στcν πραγmicroατικότητα) iuml βαθυστόχαστος νηπτικeς

54 ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος Γ΄ Περd ξενιτείας στ 37 σ 63 PG 88 669BC

37

πατέρας καθορίζει τe περιεχόmicroενο τEacuteς λειτουργίας τόσο καd κυρίως τEacuteς παραίσθησης κατa τcν ταπεινή microας γνώmicroη notσο καd τEacuteς ψευδαισθησίας πάλιν Eνshy΅ βλέπουmicroε leνα agraveντικείmicroενο στcν πραγmicroατικότητα λόγshyω τοUuml νευρωτικοUuml παραληρήmicroατος στe iumlποOumlο βρισκόmicroαστε ταυτίζουmicroε τe iumlρώmicroενο (αumlσθητe) microb τe agraveναδυόmicroενο acircκ τEacuteς συνειδήσεως Aeacuteτc trade διεργασία στc γλ΅σσα τEacuteς ψυχολογίας ccedilνοmicroάζεται παραίσθηση Σίγουρα microπορεOuml νa eumlρmicroηνευθFEacute trade πρόταση αeacuteτc καd frac12ς ψευδαισθησία χωρdς δηλαδc νa bullπάρχ Fη κανένα εumlδωλο j agraveντικείmicroενο laquoacircναντίον τ΅ν ccedilφθαλmicro΅ν microαςraquo (agraveπέναντι agraveπe τa microάτια microας) νa agraveναδύεται καd agraveναπλάθεται τe agraveντικείmicroενο agraveπe τe bullποσυνείδητο laquomicroπροστa στa microάτια microαςraquo ^O Γιοfγκ σb microιa microελέτη του ποf τιτλοφορεOumlται laquoEumlσαγωγc στcν eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρωνraquo agraveναφέρει notτι κάθε γλ΅σσα agraveλλa umlδιαίτερα trade acircκκλησιαστική εrναι γεmicroάτη agraveπe σύmicroβολα Aeacuteτe τe γεγονeς ccedilφείλεται στe notτι bullπάρχουν agraveναρίθmicroητα πράγmicroατα ποf βρίσκονται πέρα καd microακριa agraveπe τdς περιοχbς τEacuteς agraveνθρώπινης κατανόησης καd τοUuml acircπιστηmicroονικοUuml acircπιστητοUuml notπως θa λέγαmicroε σήmicroερα55 ^H microελέτη βέβαια αeacuteτc agraveρχικa δbν εrχε τίτλο καd προοριζόταν frac12ς εumlσαγωγc σb leνα συmicroπόσιο microb τίτλο laquo^O permilAνθρωπος καd τa Σύmicroβολά τουraquo Ta σύmicroβολα j τοfς συmicroβολισmicroοfς αeacuteτοfς χρησιmicroοποιεOuml acircνσυνείδητα j τdς πιe πολλbς φορbς agraveσυνείδητα καd laquoλανθανόντωςraquo iuml ocircνθρωπος προκειmicroένου νa eumlρmicroηνεύσ Fη τeν acircσωτερικό του κόσmicroο j νa περιγράψFη κάποιες acircσωτερικbς j acircξωτερικbς καταστάσεις καd acircmicroπειρίες ^O agraveετeς j τe λιοντάρι εrναι σύmicroβολα τ΅ν Eeacuteαγγελιστ΅ν Aeacuteτa τa σύmicroβολα πολλbς φορbς microAumlς iumlδηγοUumlν σb βαθύτερες oumlννοιες πέρα agraveπe αeacuteτό ποf acircξωτερικa acircπιδεικνύουν ^H γλ΅σσα τ΅ν ccedilνείρων χρησιmicroοποιεOuml σχεδeν πάντοτε σύmicroβολα προκειmicroένου νa κρύψFη τεχνηέντως τe περιεχόmicroενο τοUuml bullποσυνειδήτου Aeacuteτa τa σύmicroβολα εrναι ποf πρέπει iuml ψυχολόγος acircρευνητcς πρ΅τα νa agraveνακαλύψFη καd oumlπειτα νa eumlρmicroηνεύσ Fη brvbar iν θέλετε καλύτερα νa agraveποκωδικοποιήσ Fη agraveποκρυπτογραφήσFη j microεταφράσ Fη στc δική microας γλ΅σσα ^O Kaρλ Γιοfγκ θεωρεOuml acircπίσης βέβαιο τe γεγονeς notτι οicirc αumlσθήσεις ποτb δbν εrναι πλήρεις καd frac12λοκληρωmicroένες agraveλλa λειψbς καd περιωρισmicroένες agraveναφορικa microb τe γνωστικό τους

55 Βλ ΓΙΟΥΓΚ permilΟνειρα σ 14

38

agraveντικείmicroενο permilEτσι δηmicroιουργοUumlν κάποια αeuroσθηση agraveβεβαιότητας στc συνείδηση τοUuml agraveνθρώπου Mιλ΅ντας πάντοτε agraveποφατικά καd χρησιmicroοποι΅ντας τc γλ΅σσα τEacuteς laquoagraveποφατικEacuteς Ψυχολογίαςraquo (τeν notρο δανειζόmicroαστε agraveπe τcν laquoagraveποφατικc Θεολογίαraquo τ΅ν νηπτικ΅ν πατέρων notπου τονίζεται τe τί δbν εrναι j τί δbν bullπάρχει κυρίως στc σχέση ΘεοUuml καd agraveνθρώπων) iuml Γιοfγκ θεωρεOuml notτι iuml ocircνθρωπος διa τEacuteς γνώσεως ποf προέρχεται agraveπe τdς αumlσθήσεις δbν microπορεOuml νa microάθFη ποτb καd νa γνωρίσFη τcν οeacuteσία τEacuteς ψυχEacuteς οucircτε notmicroως καd τcν euroδια τcν οeacuteσία τEacuteς asympλης56 Mελετ΅ντας σb βάθος τcν agraveνθρώπινη ψυχή iuml Kaρλ Γιοfγκ καταλήγει στe συmicroπέρασmicroα notτι παρατηρ΅ντας προσεκτικa τa ugraveνειρα microb microεγαλύτερη λεπτοmicroέρεια καd agraveκρίβεια agraveνακαλύπτουmicroε agraveνάmicroεσα στdς ccedilνειρικbς εumlκόνες leνα προφανEacute συνδετικe icircστό iuml iumlποOumlος καταδεικνύει τcν eumlνότητά τους ugraveχι microόνο microεταξύ τους agraveλλa καd microb τa περιεχόmicroενα τEacuteς συνείδησης acircν acircγρηγόρσει Στcν agraveνακάλυψη αeacuteτc frac12δηγήθηκε iuml ^Eλβετeς ψυχολόγος agraveκολουθ΅ντας τcν eumlξEacuteς microέθοδο χωρίζουmicroε τe ugraveνειρο στdς φάσεις καd στdς εumlκόνες ποf τe agraveποτελοUumlν καd συγκεντρώνουmicroε microb προσοχc notλες τdς umlδέες ποf microAumlς oumlρχονται σb σχέση microb τe ugraveνειρο Xάρη σb αeacuteτc τc διεργασία agraveντιλαmicroβανόmicroαστε πολf σύντοmicroα notτι οicirc εumlκόνες τοUuml ccedilνείρου καd τa θέmicroατα ποf microAumlς προβληmicroατίζουν στcν πραγmicroατικότητα notταν εeuromicroαστε ξύπνιοι συνδέονται microεταξύ τους microb leνα τρόπο acircξαιρετικa λεπτe καd δυσδιάκριτο ^H σηmicroασία αeacuteτEacuteς τEacuteς συνδέσεως τ΅ν εumlκόνων τοUuml ccedilνείρου microb τa θέmicroατα ποf microAumlς προβληmicroατίζουν εrναι κάτι ποf κατ agraveρχcν δbν microποροUumlmicroε νa κατανοήσουmicroε ^Oλοκληρώνοντας notmicroως αeacuteτc τc συγκέντρωση τ΅ν στοιχείων oumlχουmicroε brvbarδη acircπιτύχει τe προπαρασκευαστικe microέρος τEacuteς agraveνάλυσης τοUuml ccedilνείρου leνα microέρος ποf εrναι σηmicroαντικώτατο χάρη σ αeacuteτe διαθέτουmicroε πιa τa λεγόmicroενα συmicroφραζόmicroενα τοUuml ccedilνείρου τa iumlποOumlα microAumlς agraveποκαλύπτουν τdς πολυσχιδεOumlς σχέσεις τ΅ν ccedilνειρικ΅ν εumlκόνων microb τc συνείδηση καd microAumlς δείχνουν πόσο στενa συνυφασmicroένο εrναι τe ugraveνειρο microb notλες τdς τάσεις τEacuteς προσωπικότητάς microας57 Erναι acircπίσης πολf σηmicroαντικe νa γνωρίζFη τόσο iuml εumlδικeς ψυχολόγος notσο καd iuml agraveσθενής τeν παλιe βασικe κανόνα notτι δηλαδc laquoτe ugraveνειρο acircκφράζεται συνήθως στc γλ΅σσα τοUuml

56 Βλ notππ σ 15 57 Βλ ΓΙΟΥΓΚ Αγωγή notππ σσ 21-22

39

agraveνθρώπου ποf τe βλέπειraquo58 Eaν κάποιος εrναι microουσικός τότε τa θέmicroατα ποf microπορεOuml νa βλέπFη frac12ς ugraveνειρα θa εrναι γύρω agraveπe τc microουσική acircaν εrναι agraveθλητcς j ccedilρειβάτης τότε τa θέmicroατα ποf θa oumlχουν τa ugraveνειρά του θa περιστρέφωνται γύρω agraveπe τcν ccedilρειβασία j τeν agraveθλητισmicroό ^Ο Iωάννης Σιναΐτης κάνει τcν eumlξEacuteς διαπίστωση laquoEνύπνια τροφ΅ν καd βρωmicroάτων acircν καρδίdivideα γαστριmicroάργων acircνύπνια δb κολάσεων καd κρίσεων acircν καρδίdivideα πενθούντωνraquo δηλαδή laquougraveνειρα γύρω agraveπe τροφbς καd φαγητa συναντ΅νται στcν καρδιa τ΅ν γαστριmicroάργων καd ugraveνειρα γύρω agraveπe τcν κόλαση καd τcν κρίση συναντ΅νται στcν καρδιa τ΅ν microετανοούντωνraquo59 Oicirc πατέρες τEacuteς Eκκλησίας θεωροUumlν notτι trade προέλευσις τ΅ν ccedilνείρων microπορεOuml νa εrναι τριπλEacute α΄ agraveπe τeν Θεό β΄ agraveπe τeν διάβολο καd γ΄ agraveπe τe agraveσυνείδητό microας Στατιστικa τa περισσότερα ugraveνειρα προέρχονται agraveπe τe agraveσυνείδητο Λιγώτερα ugraveνειρα oumlχουν τcν προέλευσή τους agraveπe δαιmicroονικc acircνέργεια καd acircλαχιστώτατα προέρχονται agraveπe τeν euroδιο τeν Θεό Δυστυχ΅ς acircmicroεOumlς τdς πιe πολλbς φορbς θεωροUumlmicroε notτι τa ugraveνειρα iν microbν εrναι εeacuteχάριστα προέρχονται agraveπe τeν euroδιο τeν Θεό iν δb εrναι δυσάρεστα agraveπe τeν διάβολο Σb αeacuteτc τcν πλάνη πολλbς φορbς microAumlς iumlδηγεOuml iuml euroδιος iuml eumlαυτός microας καd λιγώτερο iuml agraveρχέκακος agraveφοUuml δbν oumlχουmicroε συνειδητοποιήσει τcν πατερικc regήση notτι iuml χειρότερος acircχθρeς τοUuml agraveνθρώπου εrναι πρ΅τα iuml eumlαυτός του asympστερα iuml κόσmicroος καd τελευταOumlος iuml διάβολος hAν iuml ocircνθρωπος δbν agraveνοίξFη τdς πύλες τEacuteς ψυχEacuteς του στe κακό δbν microπορεOuml microb κανένα τρόπο αeacuteτe νa εumlσέλθFη ^O Iωάννης Σιναΐτης καd γενικa οicirc πατέρες τEacuteς Eκκλησίας διακρίνουν microεταξf τ΅ν ccedilνείρων ποf βλέπουmicroε στeν asympπνο microας καd τ΅ν iumlραmicroάτων θεωρι΅ν j ccedilπτασι΅ν ποf βλέπουν οicirc plusmnγιοι στe ξύπνιο τους60 Erναι δύο acircντελ΅ς διαφορετικbς καταστάσεις Πολλbς εrναι οicirc περιπτώσεις κυρίως στcν Παλαιa Διαθήκη notπου iuml Θεeς acircπικοινωνεOuml διa ccedilνείρων microb τοfς acircκλεκτούς του συνήθως ποf qσαν δίκαιοι ocircνθρωποι Σκοπeς τ΅ν ccedilνείρων

58 neΟππ σ 23 59 ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος ΙΔ΄ Περd γαστριmicroαργίας στ 13 σ 188 PG 88 865D 60 Βλ καd στcν Κλίmicroακα τοUuml Ιωάννου Σιναΐτου notππ Λόγος ΚΑ΄ Περd κενοδοξίας στ 27 καd Λόγος ΚΣΤ΄ α΄ Περd διακρίσεως στ 55 PG 88 953CD καd 88 1029D

40

εrναι trade agraveποκάλυψη τEacuteς βουλEacuteς του laquoOicirc agraveποκαλύψεις αeacuteτbς agraveπευθύνονται σb umlδι΅τες61 j καd σb εumlδωλολάτρες notπως εrναι τe ugraveνειρο τοUuml Aβιmicroέλεχ62 καd τοUuml βασιλιAuml τ΅ν Bαβυλωνίων Nαβουχοδονόσορα63 Οicirc περισσότερες notmicroως agraveποκαλύψεις agraveναφέρονται στc θεία οumlκονοmicroία (δηλ στe σχέδιο τοUuml ΘεοUuml) γιa τc σωτηρία τοUuml agraveνθρώπου ^Ο Θεeς λοιπeν acircπικοινωνεOuml διa microέσου τ΅ν ccedilνείρων microb τοfς Πατριάρχες microb τeν Aβραamicro64 καd τeν Iακgβ (iuml iumlποOumlος σb ugraveνειρο εrδε τcν laquoκλίmicroακαraquo τοUuml ΘεοUuml ποf προεικόνιζε τcν ^Yπεραγία Θεοτόκο65 Aκόmicroη acircπικοινωνεOuml microb τοfς προφEacuteτες τοUuml Iσραcλ τeν Zαχαρία (Kεφ 1-6) καd τeν Δανιcλ (Kεφ 2 7) οicirc iumlποOumlοι δέχονται microb ugraveνειρο τcν agraveποκάλυψη τοUuml ΘεοUuml ποf agraveναγγέλλει τc σωτηρία τοUuml κόσmicroου διa microέσου τοUuml Mεσσία XριστοUuml microb τeν Σαmicroουcλ66 καd τeν Nάθαν67 καd microb τeν βασιλιAuml Σολοmicro΅ντα68 Eπίσης στcν Παλαιa Διαθήκη διακρίνονται τa ugraveνειρα τa iumlποOumlα στέλνει iuml Θεός καd συνιστοUumlν κάποιες agraveποκαλύψεις στοfς acircκλεκτοfς προφEacuteτες Tου agraveπe αeacuteτά ποf βλέπουν οicirc acircπαγγελmicroατίες microάντεις τ΅ν εumlδωλολατρ΅ν Στcν Kαινc Διαθήκη iuml Iωσcφ iuml microνήστορας τEacuteς ^Yπεραγίας Θεοτόκου βλέπει στeν asympπνο του ocircγγελο Kυρίου iuml iumlποOumlος τοUuml παραγγέλλει νa φύγ Fη στcν Aeuroγυπτο γιατd iuml ^Hρshyώδης πρόκειται νa σκοτώσFη τe βρέφος69 Oicirc Mάγοι acircπίσης iumlραmicroατίζονται κατ ugraveναρ νa agraveναχωρήσουν δι ocircλλης iumlδοUuml70 Aναφέρεται acircπίσης trade σύζυγος τοUuml Ποντίου Πιλάτου νa βλέπ Fη στe ugraveνειρό της πολf ocircσχηmicroα πράγmicroατα καd νa συmicroβουλεύFη τeν σύζυγό της νa microc agraveναmicroειχθFEacute σ αeacuteτc τcν bullπόθεση71 Aκόmicroη iuml agraveπόστολος τ΅ν acircθν΅ν βλέπει κάποιο Mακεδόνα iuml iumlποOumlος τeν παρακινεOuml νa κηρύξFη τe εeacuteαγγέλιο καd στc Mακεδονία72

61 Βλ Σοφ Σειράχ λδ΄ 6 62 Βλ Γέν κ΄ 3-6 63 Βλ Δανιήλ δ΄ 64 Βλ Γέν ιε΄ 12-21 65 Βλ Γέν κη΄ 11-12 66 Βλ A΄ Bασ γ΄ 67 Βλ B΄ Bασ ζ΄ 4-17 68 Βλ Γ΄ Bασ Kεφ γ΄ Παράλληλα βλ ΚΑΡΑΚΟΒΟΥΝΗ permilΟνειρα notππ σ 9 69 Βλ Mατθ α΄ 20 β΄ 13 β΄ 19 β΄ 22 70 Βλ Mατθ β΄ 12 71 Βλ Mατθ ιστ΄ 19 72 Βλ Πράξ ιστ΄ 9-10

41

Πιe συγκεκριmicroένα iuml plusmnγιος Iωάννης iuml Σιναΐτης σχεδeν σb iumlλόκληρο τe βιβλίο του microιλdivideAuml γιa τa ugraveνειρα ποf προέρχονται agraveπe τeν κακe eumlαυτό microας j agraveπe τοfς δαίmicroονες Πολf σπάνια microιλdivideAuml γιa τa ugraveνειρα ποf προέρχονται agraveπe τeν Θεό agraveφοUuml αeacuteτa πολλbς φορές agraveντd νa εrναι acircκ ΘεοUuml εrναι πλάνη τοUuml διαβόλου Te σηmicroεOumlο agraveπe τe iumlποOumlο θa διακρίν Fης τcν πλάνη εrναι τοUumlτο Oicirc ocircγγελοι microAumlς δείχνουν τcν κόλαση τcν κρίση καd τeν χωρισmicroe τEacuteς ψυχEacuteς agraveπe τe σ΅microα δηλαδc τeν σωmicroατικe θάνατο καd oumlτσι microAumlς κάνουν νa ξυπνοUumlmicroε oumlντροmicroοι καd περίλυποι Eάν συνεχίζει iuml plusmnγιος Iωάννης agraveρχίσουmicroε νa πιστεύουmicroε στοfς δαίmicroονες κοιmicroώmicroενοι asympστερα θa acircmicroπαιζώmicroαστε agraveπe αeacuteτοfς καd ξύπνιοι EκεOumlνος ποf πιστεύει στa ugraveνειρα εrναι acircντελ΅ς ocircσοφος καd ocircπειρος acircνshy΅ αeacuteτός ποf δbν πιστεύει τίποτε εrναι πραγmicroατικa συνετeς καd σοφός73 Aeacuteτc trade κάθετη agraveπόWregιψη τ΅ν ccedilνείρων agraveπe τeν plusmnγιο Iωάννη δbν ccedilφείλεται στe γεγονeς notτι δbν agraveναγνωρίζει agraveπe ποUuml προέρχονται τa ugraveνειρα agraveλλa στe notτι θεωρεOuml ocircσκοπο τe νa προσπαθήσFης νa τa eumlρmicroηνεύσFης notπως κάνουν οicirc καφετζοUumlδες j τa microέντιουmicro ^O Kaρλ Γιοfγκ προσπαθεOuml διa acircπιστηmicroονικ΅ν microέσων νa eumlρmicroηνεύσ Fη καd νa agraveναγνωρίσFη τe bullποσυνείδητο τοUuml agraveνθρώπου διa τ΅ν ccedilνείρων permilEτσι oumlχουmicroε acircδ΅ τcν euroδια περίπτωση καd διάκριση τEacuteς Aστρονοmicroίας frac12ς acircπιστήmicroης καd τEacuteς agraveστρολογίας καd agraveστροmicroαντίας frac12ς δαιmicroονικEacuteς παραπλάνησης ^O Iωάννης Σιναΐτης θεωρεOuml notτι πολλa agraveπe τa ugraveνειρα εrναι δαιmicroονικEacuteς προελεύσεως Γι αeacuteτe καd θέλει νa microAumlς κοινοποιήσFη microερικbς σκέψεις του laquonotσον microηδb τούτου τοUuml δόλου τ΅ν δολίων agravemicroυήτους bullπάρχειν trademicroAumlςraquo δηλαδc νa microc εeuromicroαστε agravemicroύητοι σ αeacuteτe τeν δόλο τ΅ν δολίων δαιmicroόνων74 Περιγράφοντας iuml Iωάννης Σιναΐτης τcν agraveρετc τEacuteς ecircγνείας στeν δέκατο πέmicroπτο λόγο του κάνει τcν eumlξEacuteς βαρυσήmicroαντη διαπίστωση neOταν σηκωνόmicroαστε agraveπe τeν asympπνο εeacuteδιάθετοι καd εumlρηνικοί σηmicroαίνει notτι χωρdς νa τe agraveντιληφθοUumlmicroε microAumlς συmicroπαρίστανται plusmnγιοι permilAγγελοι καd κυρίως notταν oumlχουmicroε κοιmicroηθEacute microb πολλc προσευχc καd νηφαλιότητα Aλλa microερικbς φορbς συmicroβαίνει νa βρισκόmicroαστε σb εeacuteχάριστη κατάσταση καθgς

73 Βλ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος Γ΄ Περd τ΅ν ccedilνείρων τ΅ν agraveρχαρίων στ 43-44 σ 64 PG 88 672ΑB 74 Βλ notππ Λόγος Γ΄ Περd ξενιτείας στ 35 σσ 62-63 PG 88 669B

42

ξυπνοUumlmicroε καd νa τe παθαίνουmicroε αeacuteτe agraveπe ugraveνειρα καd φαντασίες ποf προέρχονται agraveπe τοfς δαίmicroονες75 Tcν œρα ποf πηγαίνουmicroε νa κοιmicroηθοUumlmicroε παρατηρεOuml iuml Iωάννης Σιναΐτης bullπάρχει κάποιος δαίmicroονας ποf microAumlς πλησιάζει καd microAumlς κατατοξεύει microb πονηροfς καd regυπαροfς λογισmicroούς AποσκοπεOuml δb νa microAumlς κάνFη νa κοιmicroηθοUumlmicroε microb agraveκάθαρτες σκέψεις καd νa δοUumlmicroε στc συνέχεια agraveκάθαρτα ugraveνειρα acircaν βέβαια agraveπe ccedilκνηρία καd τεmicroπελιa δbν σηκωθοUumlmicroε γιa προσευχc καd δbν iumlπλιστοUumlmicroε acircναντίον του76 Πολλbς φορbς iuml δαίmicroονας τEacuteς κενοδοξίας acircmicroφανίζεται στeν asympπνο microας σaν προφήτης Συmicroπεραίνει frac12ς πανοUumlργος ποf εrναι microερικa agraveπe τa microέλλοντα νa συmicroβοUumlν καd microAumlς τa προαναγγέλλει Kαd notταν αeacuteτa πραγmicroατοποιηθοUumlν acircmicroεOumlς microένουmicroε oumlκθαmicroβοι καd bullπερηφανεύεται iuml λογισmicroός microας microb τcν umlδέα notτι πλησιάσαmicroε στe προορατικe χάρισmicroα77 Te ugraveνειρο εrναι τe κύριο κάτοπτρο microb τe iumlποOumlο microποροUumlmicroε νa agraveτενίσουmicroε καd νa θαυmicroάσουmicroε τeν χ΅ρο τοUuml agraveσυνειδήτου Πολλbς φορbς notmicroως δbν agraveτενίζουmicroε microb θαυmicroασmicroό notπως πολf σωστa λέγει trade Γιουγκιανc ψυχολογία τe agraveσυνείδητο agraveλλa καd agraveηδιάζουmicroε τeν eumlαυτό microας microb notλη τc σηmicroασία τEacuteς λέξεως ^O Iωάννης Σιναΐτης κάνει microιa παροmicroοίωση τ΅ν φαγητ΅ν microb τe agraveποτέλεσmicroά τους notταν χωνευθοUumlν δηλαδc τcν κοπριa καd τa σκουλήκια microb τa agraveκάθαρτα ugraveνειρα ποf γεννιοUumlνται agraveπe τcν κοπριά laquoneOπως agraveπe τe πλEacuteθος τEacuteς κοπριAumlς προέρχονται πλEacuteθος σκουλήκια oumlτσι καd agraveπe τe πλEacuteθος τ΅ν φαγητ΅ν προέρχονται πλEacuteθος ecircmicroαρτωλ΅ν πτώσεων καd πονηρ΅ν λογισmicro΅ν καd

75 ΘεωροUumlmicroε χρήσιmicroο acircδ΅ νa παραθέσουmicroε καd τe κείmicroενο στe πρωτότυπό του γιa νa διακρίνωmicroε acircκτeς agraveπe τe βάθος τEacuteς σκέψεώς του καd τcν πλούσια iumlρολογία τοUuml ecircγίου laquoneOτε acircκ τ΅ν asympπνων agraveγαθοd καd εumlρηνικοί τινες agraveνιστάmicroεθα bullπe ecircγίων agraveγγέλων λεληθότως παρακαλούmicroεθα καd microAumlλλον notταν microετa πολλEacuteς εeacuteχEacuteς καd νήψεως κοιmicroηθέντες τυγχάνωmicroεν oumlστι δ notτε καd agraveγαθοd τ΅ν asympπνων agraveνιστάmicroεθα bullπe πονηρ΅ν acircνυπνίων καd θεαmicroάτων τοUumlτο πάσχοντεςraquo ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος IE΄ Περd ecircγνείας στ 68 σ 209 PG 88 896B 76 laquopermilEστι δαίmicroων acircπaν acircν τFEacute κλίνFη agraveναπέσωmicroεν πρeς trademicroAumlς παραγενόmicroενος καd πονηραOumlς τε καd regυπαραOumlς κατατοξεύων acircνθυmicroήσεσιν yenνα τFEacute ccedilκνηρίdivideα microc agraveναστάντες εumlς προσευχήν microηδb κατ αeacuteτοUuml iumlπλισάmicroενοι acircν regυπαραOumlς agraveφυπνώσωmicroεν acircννοίαις καd regυπαρa τa acircνύπνια κτησώmicroεθαraquo ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος KΣT΄ Περd διακρίσεως A΄ στ 75 σ 304 PG 88 1036Α 77 Βλ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος Γ΄ Περd τ΅ν ccedilνείρων τ΅ν agraveρχαρίων στ 39 σ 63 PG 88 669CD-672A

43

agraveκαθάρτων ccedilνείρωνraquo78 Kαd microb αeacuteτc τcν παροmicroοίωση ποf σοφίζεται iuml Iωάννης Σιναΐτης γιa νa microAumlς κάν Fη νa καταλάβουmicroε τcν oumlννοια τοUuml αumlσχροUuml ccedilνείρου καταφαίνεται notτι τa ugraveνειρα προέρχονται καd agraveπe τa κατώτερα oumlνστικτα τοUuml agraveνθρώπου ^O IησοUumlς Xριστός frac12ς τέλειος Θεeς καd τέλειος ocircνθρωπος εrναι τe bullπέρτατο laquoεeuroδωλοraquo καd παράδειγmicroα τEacuteς ψυχEacuteς τοUuml agraveνθρώπου πρeς τe iumlποOumlο πρέπει iumlλόκληρος iuml eumlαυτός microας ψυχ FEacute τε καd σώmicroατι νa agraveνατείν Fη Σύmicroφωνα microb τc θεολογία τEacuteς Eκκλησίας microας iuml θεάνθρωπος IησοUumlς κατέχει στeν τελειότερο βαθmicroe τa τρία agraveξιώmicroατα τe προφητικό τe icircερατικe καd τe βασιλικό Erναι βασιλεfς πάσης τEacuteς κτίσεως iumlρατEacuteς τε καd νοουmicroένης εrναι iuml microέγας agraveρχιερεύς iuml iumlποOumlος acircθυσίασε frac12ς θύτης καd θUumlmicroα τeν eumlαυτό του plusmnπαξ πάνω στeν Σταυρό καd agraveπe τότε καd εumlς τe διηνεκbς θυσιάζεται microέσα στe microυστήριο τEacuteς Θείας Eeacuteχαριστίας τέλος εrναι iuml microέγας προφήτης πού βλέποντας τe παρελθόν προλέγει τe ocircmicroεσο microέλλον (καταστροφc τEacuteς ^Iερουσαλcmicro acircπd Tίτου τe 70 microX κλπ) καί agraveτενίζοντας τe ocircmicroεσο microέλλον προλέγει τa oumlσχατα Mέσα στcν πεπτωκυOumlα φύση τοUuml agraveνθρώπου acircνυπάρχουν σπέρmicroατα αeacuteτ΅ν τ΅ν χαρισmicroάτων microb τa iumlποOumlα microAumlς acircπροίκισε iuml euroδιος iuml Θεός δηmicroιουργ΅ντάς microας κατ εumlκόνα καd καθοδηγ΅ντάς microας πρeς τe καθ iumlmicroοίωσιν αeacuteτοUuml79 Σb agraveκόmicroη microεγαλύτερο βαθmicroe agraveποκτdivideAuml τa χαρίσmicroατα αeacuteτa κάθε Oρθόδοξος χριστιανός microb τcν εumlσδοχή του στcν Eκκλησία διa τοUuml βαπτίσmicroατος80 Aσφαλέστατα iuml acircπίσκοπος (καd iuml icircερέας) agraveποτελοUumlν τc διαδοχc τοUuml agraveποστολικοUuml καd icircερατικοUuml agraveξιώmicroατος τcν iumlποία agraveντλοUumlν agraveπe τeν πρ΅το χειροτονήσαντα τοfς agraveποστόλους Δεσπότη Xριστό Mέσα στcν icircστορία τEacuteς ΠαλαιAumlς Διαθήκης βλέπουmicroε notτι iuml Θεeς agraveποκαλύπτει τc βουλή του j προλέγει microελλοντικa γεγονότα notπως oumlχουmicroε brvbarδη agraveναφέρει καd στcν εumlσαγωγc τEacuteς παρούσης microελέτης διa τ΅ν ccedilνείρων προκειmicroένου νa βοηθήσ Fη τeν περιούσιο

78 laquoneΩσπερ πλEacuteθος κόπρου πλEacuteθος σκωλήκων acircργάζεται οasympτω πλEacuteθος βρωmicroάτων πλEacuteθος πτωmicroάτων καd πονηρ΅ν λογισmicro΅ν καd acircνυπνίων acircργάζεταιraquo ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος KΣT΄ Περd διακρίσεως - Γ΄ στ 37 σ 330 PG 88 1036Α 79 Βλ τeν τύπο τοUuml Mελχισεδbκ στcν Παλαιa Διαθήκη iuml iumlποOumlος iν καd εumlδωλολάτρης agraveποτελεOuml τύπο καd προτύπωση τοUuml XριστοUuml frac12ς icircερεύς βασιλεfς τEacuteς ^Iερουσαλcmicro καd προφήτης 80 Βλ agraveεροβάπτισmicroα acircξοmicroολόγηση agraveπe λαϊκό acircν œρ divideα agraveνάγκης κλπ

44

λαό του Iσραcλ νa acircκπληρώσFη τeν προορισmicroό του ποf qταν trade προετοιmicroασία τοUuml acircδάφους γιa τeν acircρχοmicroe τοUuml Mεσσία Mέσα στcν icircστορία τEacuteς Eκκλησίας βλέπουmicroε notτι iuml Θεeς χαρίζει σb κάποιους acircνάρετους καd ecircγίους agraveνθρώπους τe προφητικe χάρισmicroα ugraveχι γιa acircκφοβισmicroe j θαυmicroασmicroό agraveλλa γιa νa εeuromicroαστε leτοιmicroοι γιa notτι πρόκειται νa συmicroβFEacute j γιa νa προειδοποιήσFη γιa κάποια εeacuteχάριστα j δυσάρεστα συmicroβάντα ^O neAγιος KοσmicroAumlς iuml Aumlτωλeς εrναι leνα θαυmicroαστe παράδειγmicroα πού iν καd oumlζησε στa τέλη τοUuml 18ου αumlώνα notmicroως προέβλεψε τόσα θαυmicroαστa καd κοσmicroοϊστορικa γεγονότα agraveνακαλύψεις καd acircφευρέσεις ποf γίνονται στdς microέρες ποf ζοUumlmicroε Σύmicroφωνα microb τc διδασκαλία τοUuml χριστιανοUuml ψυχολόγου Γιοfγκ τa ugraveνειρα agraveντικατοπτρίζουν τe agraveσυνείδητο τοUuml agraveνθρώπου δηλαδc τeν βαθύτερο eumlαυτe τοUuml agraveνθρώπου Σαφέστατα αeacuteτc trade πραγmicroατικότητα acircλέχθη agraveπe τοfς microεγάλους πατέρες τEacuteς Eκκλησίας microας πολf πιe πρdν agraveπe τοfς ψυχολόγους τοUuml βάθους ^O neAγιος Γρηγόριος Nύσσης iuml iumlποOumlος oumlζησε τeν 4ο αuml΅να στcν iumlmicroιλία του περd κατασκευEacuteς τοUuml agraveνθρώπου agraveναφέρει τa eumlξEacuteς agraveξιοσηmicroείωτα laquoNοmicroίζω πώς notταν trade ψυχc tradeσυχάζFη κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου agraveπ τdς πιe agraveξιόλογες δυνάmicroεις τοUuml νοUuml καd τ΅ν αumlσθήσεων microόνο trade θρεπτικc umlδιότητα βρίσκεται σb πλήρη λειτουργία permilEτσι κάποια εeuroδωλα ποf σχηmicroατίστηκαν κατa τc διάρκεια τEacuteς trademicroέρας agraveπe agraveντίλαλους τ΅ν αumlσθητ΅ν καd νοητ΅ν λειτουργι΅ν καd τa iumlποOumlα agraveποτυπώθηκαν στeν νοUuml microb τc βοήθεια τοUuml microνηmicroονικοUuml περιγράφονται microb τa ugraveνειρα acircκ νέου notπως τύχ Fη Mέσα agraveπ αeacuteτbς (τdς agraveναmicroνήσεις) iuml ocircνθρωπος microεταφέρεται σb κόσmicroους φανταστικούς ugraveχι microb κάποια σειρά agraveλλa περιπλανώmicroενος microέσα σb συγκεχυmicroένες κι agraveσυνάρτητες πλάνεςraquo81 neOmicroως iuml Γιοfγκ προχωρεOuml καd λίγο πάρα πέρα καd κάνει microιa agraveξιοπρόσεκτη παρατήρηση Διαπιστώνει notτι trade euroδια trade φύση σb προειδοποιεOuml γιa διάφορα γεγονότα ποf microπορεOuml νa συmicroβοUumlν neOπως λέmicroε σήmicroερα iuml ocircνθρωπος oumlχει τc διαίσθηση νa προαισθάνεται κάποια γεγονότα notπως πχ microερικa ζshy΅α προαισθάνονται τeν κίνδυνο eumlνeς σεισmicroοUuml Aναφέρει λοιπeν iuml ^Eλβετeς ψυχολόγος τa agraveκόλουθα laquoTa ugraveνειρα προετοιmicroάζουν agraveναγγέλουν j προειδοποιοUumlν γιa frac12ρισmicroένες καταστάσεις συχνa καιρe πρdν συmicroβοUumlν πραγmicroατικά Kάτι τέτοιο δbν συνιστdivideAuml bullποχρεωτικa θαUumlmicroα j πρόγνωση Oicirc περισσότερες κρίσεις j

81 Βλ Γρηγορίου Nύσσης Περd κατασκευEacuteς τοUuml agraveνθρώπου BEΠEΣ σ 119

45

acircπικίνδυνες καταστάσεις oumlχουν microακρa acircπshyώαση microόνο ποf iuml συνειδητeς νοUumlς δbν τe agraveντιλαmicroβάνεται Ta ugraveνειρα microποροUumlν νa προδώσουν τe microυστικό permilAλλοτε τe κάνουν ocircλλοτε acircπίσης δbν τe κάνουνraquo82 ^Ο Γιοfγκ agraveναφέρει laquoτc χαρακτηριστικώτατη περίπτωση τρι΅ν κοριτσι΅ν ποf εrχαν microιa πολf agraveφωσιωmicroένη microητέρα Φτάνοντας στcν acircφηβεία acircξωmicroολογήθηκαν ντροπιασmicroένες trade microιa στcν ocircλλη notτι bullπέφεραν γιa πολλa χρόνια agraveπe τροmicroερa ugraveνειρα σχετικa microb τc microητέρα τους Tcν egraveνειρευόντουσαν σaν microάγισσα j σaν ocircργιο θηρίο καd δbν microποροUumlσαν νa καταλάβουν γιατί agraveφοUuml trade microητέρα τους oumlδειχνε agraveπέναντί τους τόση agraveγάπη καd αeacuteτοθυσία Πολλa χρόνια agraveργότερα trade microητέρα agraveWregώστησε διανοητικa Mέσα στcν τρέλλα της oumlπεφτε καd σερνόταν στa τέσσερα σaν λυκάνθρωπος γρύλλιζε σaν γουρούνι οucircρλιαζε σaν agraveρκοUumlδαraquo83 Eδ΅ βλέπουmicroε τc δυνατότητα τEacuteς προαίσθησης τEacuteς agraveνθρώπινης ψυχEacuteς ^O Γιούγκ notπως oumlχουmicroε agraveναφέρει oumlχει agraveσχοληθEacute περισσότερο agraveπe iumlποιονδήποτε ocircλλο microb τa ugraveνειρα τa iumlποOumlα θεωρεOuml frac12ς microέσο διa τοUuml iumlποίου microπορεOuml iuml ψυχολόγος νa acircρευνήσFη καd eumlρmicroηνεύσ Fη τeν acircσωτερικe κόσmicroο τοUuml agraveνθρώπου Πιστεύει acircπίσης notτι laquoοicirc νευρικbς καd ψυχικbς διαταραχbς τ΅ν παιδι΅ν agraveκόmicroη καd τ΅ν παιδι΅ν σχολικEacuteς tradeλικίας ccedilφείλονται agraveποκλειστικa σb διαταραχbς τEacuteς ψυχικEacuteς σφαίρας τ΅ν γονέων Oicirc δυσαρmicroονίες στc σχέση τ΅ν γονέων microεταξύ τους καθρεφτίζονται ocircmicroεσα στcν παιδικc ψυχή καd microποροUumlν νa τEacuteς προκαλέσουν σηmicroαντικbς ζηmicroιές Aκόmicroη καd τe περιεχόmicroενο τ΅ν ccedilνείρων τ΅ν microικρ΅ν παιδι΅ν agraveναφέρεται πολf πιe συχνa στοfς γονεOumlς παρa στa euroδια τa παιδιάraquo84 Te παιδd πάντοτε agraveλλa umlδιαίτερα στa πρ΅τα χρόνια τEacuteς ζωEacuteς του βλέπει frac12ς παράδειγmicroα τοfς γονεOumlς ugraveχι τόσο στa λόγια agraveλλa στdς πράξεις καd τa oumlργα τους Γι αeacuteτe καd laquoστa πρ΅τα χρόνια τEacuteς ζωEacuteς του τe παιδd ζFEacute σb microιa κατάσταση microυστικEacuteς συmicromicroετοχEacuteς (participation mystique) microb τοfς γονεOumlς τουraquo85 Kανένας notmicroως agraveπe τa δύο microέρη (γονεOumlς-παιδd) δbν συνειδητοποιεOuml αeacuteτό ποf γίνεται

82 ΓΙΟΥΓΚ permilΟνειρα notππ σ 48 83 ΓΙΟΥΓΚ Αγωγή notππ σσ 14-15 84 neΟππ σ 13 85 neΟππ σ 14

46

^O ^Eλβετeς ψυχολόγος θεωρεOuml notτι bullπάρχουν τρι΅ν εumlδ΅ν κριτήρια τa iumlποOumlα microποροUumlmicroε νa χρησιmicroοποιήσουmicroε γιa νa πετύχουmicroε τcν αeacuteτογνωσία Aeacuteτa τa κριτήρια εrναι α΄ trade αeacuteτοκριτική β΄ trade κριτικc τ΅ν ocircλλων (eumlτεροκριτικc) καd γ΄ τe ugraveνειρο ^O Γιοfγκ θεωρεOuml notτι laquoagraveπαραίτητη προϋπόθεση γιa νa microπορέσουmicroε νa διαπαιδαγωγήσουmicroε τeν eumlαυτό microας εrναι trade αeacuteτογνωσία ^H αeacuteτογνωσία acircπιτυγχάνεται acircν microέρει agraveπe τcν αeacuteτοκριτικc καd acircν microέρει agraveπe τcν κριτικc τ΅ν ocircλλων ^H αeacuteτοκριτικc notmicroως δbν εrναι πάντοτε agraveντικειmicroενική acircνshy΅ trade κριτικc τ΅ν ocircλλων microπορεOuml νa εrναι λανθασmicroένη Πολλbς φορbς microάλιστα agraveρνούmicroαστε agraveκόmicroη καd νa τcν agraveκούσουmicroε Γενικa notmicroως trade αeacuteτογνωσία ποf κερδίζουmicroε agraveπ αeacuteτbς τdς δύο πηγές εrναι θολc καd λειψή notπως notλες οicirc agraveνθρώπινες κρίσεις ποf σπάνια agraveποφεύγουν τa λάθη καd τdς νοθεύσεις acircξ αumlτίας τ΅ν acircπιθυmicroι΅ν καd τ΅ν φόβων ^Yπάρχει pράγε κάπου κάποιο agraveντικειmicroενικe κριτήριο ποf νa microAumlς λέFη ποιοd πραγmicroατικa εeuromicroαστε Kάτι σaν θερmicroόmicroετρο ποf δείχνει στeν ocircWregωστο τe agraveδιαmicroφισβήτητο γεγονeς notτι oumlχει πυρετe 395raquo86 permilEτσι βγαίνουmicroε agraveβίαστα στe συmicroπέρασmicroα notτι iuml Γιοfγκ θεωρεOuml notτι trade αeacuteτοκριτικc j trade eumlτεροκριτικc δbν σοUuml δίνουν τe agraveκριβbς agraveποτέλεσmicroα τEacuteς αeacuteτογνωσίας Te microόνο κριτήριο κατa τeν Γιούγκ ποf microπορεOuml νa σb iumlδηγήσFη στcν αeacuteτογνωσία εrναι τe ugraveνειρο laquoKαd notmicroως bullπάρχει leνα τέτοιο κριτήριο πού frac12ς παράγωγο τEacuteς φύσης microAumlς acircπιτρέπει νa δοUumlmicroε τcν agraveλήθεια σχετικa microb τeν eumlαυτό microας agraveνεξάρτητα agraveπe τοfς φόβους καd τdς acircλπίδες Tcν εeacuteκαιρία γι αeacuteτbς τdς agraveντικειmicroενικbς παρατηρήσεις καd διαπιστώσεις microAumlς τc δίνει leνα προϊeν τEacuteς ψυχικEacuteς microας δραστηριότητας τe iumlποOumlο κανεdς δbν θa θεωροUumlσε ocircξιο λόγου Kαd αeacuteτe εrναι τe ugraveνειροraquo87 Erναι notmicroως trade αeacuteτογνωσία agraveρκετc νa θεραπεύσ Fη τeν ocircνθρωπο ^O Γιοfγκ agraveναφέρει leνα παράδειγmicroα eumlνeς ccedilρειβάτη ποf agraveποζητοUumlσε τeν κίνδυνο γιa νa ξεφύγFη agraveπe τa διάφορα προβλήmicroατα τEacuteς ζωEacuteς γενικa (οumlκογενειακά στcν acircργασία κλπ) ^O ^Eλβετeς ψυχολόγος τοUuml bullποδυκνύει τe πρόβληmicroα καd τcν κρισιmicroότητα τEacuteς κατάστασής του καd notτι iumlδηγεOumlται στcν αeacuteτοκτονία agraveλλa αeacuteτeς δbν πείθεται Tελικa iuml agraveσθενcς πέφτει

86 neΟππ σσ 19-20 87 neΟππ σ 20

47

agraveπe τeν γκρεmicroe καd πεθαίνει Kαd iuml Γιοfγκ τελικa agraveναρωτιέται laquoTί τεράστιο aumlθικe κέρδος θa εrχε γιa παράδειγmicroα iuml ocircνθρωπος τEacuteς icircστορίας microας iν εrχε δεχτEacute νa agraveναγνωρίσ Fη τcν acircπικίνδυνη τάση του πρeς τcν bullπερβολήraquo88 Σίγουρα notλες οicirc microέθοδοι ποf χρησιmicroοποιεOuml trade ψυχολογία τοUuml βάθους εrναι χρήσιmicroες καd egraveφέλιmicroες Aλλά κατa τc γνώmicroη microας δbν microποροUumlν καd νa θεραπεύσουν τeν agraveσθενEacute acircaν iuml agraveσθενcς δbν θελήσ Fη νa θεραπευθFEacute ^O agraveρχιmicroανδρίτης Σωφρόνιος στe βιβλίο του laquo^O neAγιος Σιλουανeς iuml Aθωνίτηςraquo agraveναφέρει notτι notταν κάποιος acircξαγορεύσFη leνα πρόβληmicroά του σb κάποιον ocircλλο καd ζητήσ Fη συmicroβουλή καd microόνη αeacuteτc trade πράξη τeν βοηθdivideAuml στe νa λύσFη τa προβλήmicroατά του agraveφοUuml iuml ocircλλος microπορεOuml νa δFEacute πιe καθαρa τa προβλήmicroατα τοUuml συνανθρώπου του acircξ ocircλλου iuml euroδιος δbν βρίσκεται microέσα στc λαίλαπα τ΅ν προβληmicroάτων τοUuml ocircλλου Πόσο microAumlλλον iuml πιστeς microπορεOuml νa βοηθηθFEacute notταν acircξαγορεύσFη τοfς λογισmicroοfς καd τdς ecircmicroαρτίες του στeν πνευmicroατικό Aκόmicroη δb περισσότερο θa acircνισχυθFEacute iuml πιστός agraveφοUuml iuml πνευmicroατικeς oumlχει καd τc χάρη καd φώτιση agraveπe τeν Θεό Aeacuteτa εrναι τa microόνα ποf microποροUumlν νa λύσουν τa agraveνθρώπινα προβλήmicroατα AρκεOuml iuml χριστιανός frac12ς iuml ocircσωτος υicircός νa θελήσFη νa κάν Fη leνα βEacutemicroα πρeς αeacuteτc τcν κατεύθυνση ^O Iωάννης Σιναΐτης στeν IΔ΄ Λόγο του microιλ΅ντας γιa τc γαστριmicroαργία θεωρεOuml notτι trade νηστεία microεταξf πολλ΅ν ocircλλων εrναι καd laquoagraveπελευθέρωση agraveπe microολυσmicroοfς ccedilνείρωνraquo (acircνυπνιασmicro΅ν acircλευθερία)89 neOταν iuml ocircνθρωπος τρώγFη πολύ τότε δίνει τροφc στa πάθη καd στa κατώτερα oumlνστικτα τEacuteς ψυχEacuteς τa iumlποOumlα καd κάνουν τcν acircmicroφάνισή τους κατa τcν œρα ποf agraveδρανοUumlν οicirc αumlσθήσεις δηλαδc κατa τcν œρα τοUuml asympπνου ^O ocircνθρωπος ποf κοιmicroAumlται καd agraveναπαύεται πολλbς zρες εrναι φυσικe νa laquoβλέπ Fηraquo ugraveνειρα στeν asympπνο του Aντίθετα σ αeacuteτόν ποf συνεχ΅ς agraveσχολεOumlται microb κάποια acircργασία καd umlδιαίτερα χειρωνακτική σπάνια laquooumlρχονταιraquo ugraveνειρα Te σίγουρο εrναι πgς τa ugraveνειρα δbν κάνουν τcν acircmicroφάνισή τους στeν asympπνο microας notποτε καd notταν θέλουν agraveλλa εrναι microία συνεχcς κατάσταση Πάντοτε bullπάρχουν ugraveνειρα καd notταν κοιmicroόmicroαστε καd notταν εeuromicroαστε ξύπνιοι ^AπλAuml notταν agraveτονοUumlν οicirc αumlσθήσεις τότε microποροUumlmicroε νa τa

88 neΟππ 89 Βλ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος ΙΔ΄ Περd γαστριmicroαργίας στ 31 σ 191 PG 88 869Α

48

διακρίνουmicroε Aναφερόmicroενος iuml Iωάννης Σιναΐτης στcν agraveγρυπνία θεωρεOuml notτι trade τελευταία εrναι λύτρωση καd acircλευθερία agraveπe τοfς acircνυπνιασmicroοfς καd φυγαδευτήριο τ΅ν αumlσχρ΅ν φαντασι΅ν90 Kατ agraveρχήν trade acircκσπερmicroάτωση κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου θεωρεOumlται frac12ς microιa φυσιολογικc κίνηση τEacuteς σάρκας microας neOmicroως bullπάρχουν πολλbς περιπτώσεις κατa τdς iumlποOumlες acircmicroεOumlς οicirc euroδιοι προκαλοUumlmicroε τc λειτουργία αeacuteτή ^O Iωάννης Σιναΐτης θεωρεOuml notτι trade agraveρχc τEacuteς agraveποκτήσεως τEacuteς ecircγνείας εrναι trade microc συγκατάθεση στοfς σαρκικοfς λογισmicroούς καθgς καd οicirc agraveραιbς καθ asympπνον regεύσεις χωρdς αumlσχρa ugraveνειρα91 ΠαρατηροUumlmicroε λοιπeν notτι iuml Iωάννης Σιναΐτης κάνει microιa διάκριση σb acircκσπερmicroάτωση ποf συνοδεύεται microb αumlσχρa ugraveνειρα καd σb regεύση ποf δbν συνοδεύεται agraveπe ugraveνειρα σαρκικά Mιa ocircλλη διαπίστωση εrναι notτι trade συγκατάθεση στdς αumlσχρbς σκέψεις εrναι αeacuteτή ποf συνήθως προκαλεOuml τa αumlσχρa ugraveνειρα Πολλοd agraveπe τοfς πνευmicroατικούς acircaν τa πνευmicroατικά τους τέκνα τe βράδυ πρe τEacuteς microεταλήψεως τ΅ν Tιmicroίων Δώρων πάθουν acircκσπερmicroάτωση microόνο χωρdς νa oumlχουν δεOuml αumlσχρa ugraveνειρα τοfς acircπιτρέπουν νa microεταλάβουν τοUuml Σώmicroατος καd Ayenmicroατος τοUuml Kυρίου Eaν notmicroως δοUumlν καd αumlσχρa ugraveνειρα τότε δbν τοfς acircπιτρέπουν νa microεταλάβουν Aeacuteτe κυρίως ccedilφείλεται στe γεγονeς notτι οicirc πνευmicroατικοd θεωροUumlν αeuroτιους τ΅ν αumlσχρ΅ν ccedilνείρων τa euroδια τa πρόσωπα ποf βλέπουν τe ugraveνειρο διότι κατa τc διάρκεια τEacuteς trademicroέρας δbν εrχαν φυλάξει τeν νοUuml τους agraveπe αumlσχροfς λογισmicroοfς j παραστάσεις Συνεχίζοντας iuml Iωάννης Σιναΐτης τc σκέψη του γιa τcν ecircγνεία θεωρεOuml notτι τe microέσο στάδιο τEacuteς ecircγνείας εrναι trade παρουσία φυσικ΅ν κινήσεων στc σάρκα microόνο acircξ αumlτίας τEacuteς πολυφαγίας χωρdς εumlκόνες σαρκικbς καd χωρdς regεύσεις ^Eποmicroένως αeacuteτός ποf agraveγωνίζεται κατa τ΅ν παθ΅ν τEacuteς σαρκός δbν πρόκειται νa oumlχ Fη regεύσεις καd ugraveνειρα προερχόmicroενα καd τa δύο acircξ αumlτίας του agraveλλa λόγshyω κάποιων φυσικ΅ν κινήσεων ποf λειτουργοUumlν στe agraveνθρώπινο σ΅microα

90 laquoAγρυπνία acircνυπνιασmicro΅ν λύτρωσις φαντασι΅ν φυγαδευτήριονraquo ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος IΘ΄ Περd agraveγρυπνίας στ 3 σ 231 PG 88 940D 91 Βλ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος ΙΕ΄ Περd ecircγνείας στ 4 σ 195 PG 88 881Α

49

^H βασικc καd θεmicroελιώδης ocircποψη τοUuml ^EλβετοUuml ψυχολόγου πάνω στcν iumlποία θεmicroελιώνει notλες του τdς θεωρίες γιa τc λύση τ΅ν νευρωτικ΅ν καd ocircλλων προβληmicroάτων τοUuml agraveνθρώπου διa τEacuteς acircπιστήmicroης τEacuteς ψυχολογίας εrναι notτι iuml εumlδικeς ψυχολόγος microπορεOuml διa τ΅ν ccedilνείρων νa δFEacute τe bullποσυνείδητο τοUuml agraveνθρώπου καd agraveπe acircκεOuml agraveφοUuml κατατάξFη notλα τa δεδοmicroένα ποf oumlχει microπροστά του νa agraveρχίσFη τc θεραπεία Aeacuteτe εrναι πασιφανbς σb notλα του τa συγγράmicroατα ^O Iωάννης Σιναΐτης microb microιa πρότασή του laquoagraveπαγορεύειraquo τρόπον τινa στeν microοναχό ποf agraveγωνίζεται νa agraveσχολEacuteται τcν trademicroέρα microb τa ugraveνειρα ποf oumlχει δεOuml τe προηγούmicroενο βράδυ laquoMηδεdς τa καθ asympπνους φαντάσmicroατα καθ eumlαυτeν microεθ trademicroέραν θελήσ Fη λογίζεσθαι σκοπeς γaρ καd οyτος τοOumlς δαίmicroοσιν yenνα acircξ acircνυπνίων trademicroAumlς γρηγοροUumlντες microολύνωσινraquo92 Kανεdς δηλαδή iς microc θελήσ Fη νa συλλογίζεται τcν trademicroέρα τa ocircσχηmicroα ugraveνειρα ποf εrδε τc νύκτα Διότι agraveποτελεOuml καd αeacuteτe acircπιδίωξη τ΅ν δαιmicroόνων νa microAumlς microολύνουν microb τa ugraveνειρα acircνshy΅ εeuromicroαστε ξύπνιοι Aρχικa trade τοποθέτηση αeacuteτc τοUuml ecircγίου φαίνεται notτι agraveντίκειται στdς agraveπόψεις τοUuml Γιούγκ Πρέπει notmicroως νa agraveναγνωρίσουmicroε τοfς παραλEacuteπτες τ΅ν σκέψεων τ΅ν δύο προσώπων Στcν περίπτωση τοUuml Γιοfγκ οicirc agraveκροατbς τ΅ν oumlργων του εrναι ocircνθρωποι ποf ζοUumlν στeν κόσmicroο δbν oumlχουν γνωρίσει (οucircτε καd iuml euroδιος iuml Γιοfγκ) τcν agraveσκητικc γραmicromicroατεία j τοfς νηπτικοfς πατέρες τEacuteς Oρθοδόξου Eκκλησίας καd προσπαθοUumlν διa τEacuteς acircπιστήmicroης καd τ΅ν agraveνθρωπίνων microέσων ποf διαθέτουν νa λύσουν τa agraveνθρώπινα ψυχοσωmicroατικa προβλήmicroατα Γράφοντας iuml Iωάννης Σιναΐτης τdς σκέψεις του ποf προέρχονται agraveπe microιa acircmicroπειρικc βίωση τ΅ν γραφοmicroένων agraveπευθύνεται σb microοναχούς ποf oumlχουν agraveποκτήσει τcν ecircγνεία Te τελικe στάδιο τοUuml πνευmicroατικοUuml agraveνθρώπου ποf agraveγωνίζεται εrναι κατa τeν plusmnγιο Iωάννη νa acircργάζεται πνευmicroατικά ugraveχι microόνο notταν εrναι ξύπνιος agraveλλa καd notταν κοιmicroAumlται permilEτσι microερικοd στeν asympπνο τους acircξευτελίζουν τοfς δαίmicroονες ποf oumlρχονται νa τοfς πειράξουν καd τa agraveκόλαστα γύναια ποf acircmicroφανίζονται στa ugraveνειρά τους τa συmicroβουλεύουν νa σωφρονισθοUumlν93

92 Βλ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος ΙΕ΄ Περd ecircγνείας στ 54 σ 205 PG 88 892ΑΒ 93 laquoOeacute microόνον acircγρηγορώς agraveλλa καd καθεύδων iuml προκόψας acircργάζεται notθεν τινbς καd acircν αeacuteτοOumlς τοOumlς asympπνοις τοfς δαίmicroονας προσερχοmicroένους agraveτιmicroάζουσι καd

50

agraveκόλαστα γύναια περd σωφροσύνης νουθετοUumlσιraquo ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος KZ΄ Περd tradeσυχίας - B΄ στ 43 σσ 351-352 PG 88 1116Β

51

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ΄ Απόψεις τοUuml permilAλφρεντ permilAντλερ γιa τa ugraveνειρα

^O permilAλφρεντ permilAντλερ eumlρmicroηνεύει τόσο τa διάφορα συνειδητa στοιχεOumlα notσο καd τa στοιχεOumlα τEacuteς agraveσυνείδητης j microισοσυνείδητης ζωEacuteς microας (δηλαδc τeν κόσmicroο τ΅ν ccedilνείρων) σύmicroφωνα microb τcν agraveντίληψη τEacuteς agraveτοmicroικEacuteς iumlλότητας ΔικαιολογεOuml αeacuteτc τcν agraveντίληψή του γιa τeν λόγο notτι καd trade ζωc τ΅ν ccedilνείρων microας εrναι leνα microέρος τοUuml notλου notπως agraveκριβ΅ς trade ζωή notταν εeuromicroαστε ξύπνιοι Te ugraveνειρο σύmicroφωνα microb τeν permilAντλερ εrναι πάντοτε leνα microέρος agraveπe τe laquoστfλraquo ζωEacuteς laquo^H ζωc στeν ξύπνο microας καθορίζεται agraveπe τeν στόχο bullπεροχEacuteς θa διαπιστώσουmicroε notτι microb τeν euroδιο τρόπο καθορίζονται καd τa ugraveνειρα agraveπe τeν agraveτοmicroικe στόχο bullπεροχEacuteςraquo94 neEνας φοιτητής ποf εrναι τεmicroπέλης τc νύχτα θa βλέπ Fη ugraveνειρο πgς πέφτει κάτω neEνας ocircλλος φοιτητής ποf προοδεύει στdς σπουδές του θa βλέπει ugraveνειρο πgς σκαρφαλώνει σb leνα ψηλe βουνό Mιa τρίτη περίπτωση εrναι τοUuml agraveνθρώπου iuml iumlποOumlος νοιώθει περιωρισmicroένος καd δbν microπορεOuml νa προχωρήσFη πέρα agraveπe leνα σηmicroεOumlο Aeacuteτeς θa ccedilνειρεύεται σύνορα καd notτι δbν εrναι σb θέση νa ξεφύγFη agraveπe τοfς ocircλλους agraveνθρώπους καd agraveπe τdς δυσκολίες laquoΣυχνa ccedilνειρεύεται πgς τeν παρακολουθοUumlν καd τeν καταδιώκουνraquo95 neYπάρχουν ocircνθρωποι οicirc iumlποOumlοι δbν microποροUumlν νa θυmicroηθοUumlν τa ugraveνειρά τους agraveλλa microποροUumlν agraveπe microόνοι τους νa φτειάξουν microερικa ugraveνειρα Ta φτειαχτa ugraveνειρά τους agraveξίζουν notσο καd acircκεOumlνα ποf θυmicroοUumlνται γιa τeν λόγο notτι trade παραστατικc δύναmicroη καd trade φαντασία εrναι acircπίσης microιa oumlκφραση τοUuml laquoστfλraquo ζωEacuteς τους Γι αeacuteτe καd iuml ψυχολόγος δbν πρέπει ποτb νa agraveποθαWregύνFη τeν agraveσθενEacute του iuml iumlποOumlος δbν θυmicroAumlται τa ugraveνειρά του agraveλλa microπορεOuml νa φτειάξFη κάποια96 laquoneEνα ugraveνειροraquo agraveναφέρει iuml permilAντλερ laquooumlχει σκοπe νa προετοιmicroάσFη τeν δρόmicroο ποf iumlδηγεOuml σb leνα στόχο bullπεροχEacuteς j πιe καλά στeν προσωπικe στόχο bullπεροχEacuteς τοUuml agraveτόmicroου ποf βλέπει τe ugraveνειροraquo97 ^O ocircνθρωπος συνήθως acircπιθυmicroεOuml νa βρίσκεται στe

94 ΑΝΤΛΕΡ Γνώση σ 92 95 neΟππ σ 93 96 Βλ notππ σσ 93-94 97 neΟππ σ 94

52

acircπίκεντρο τοUuml acircνδιαφέροντος νa διατάζFη καd νa acircξουσιάζFη τοfς ocircλλους j πολλbς φορbς νa acircπιθυmicroFEacute νa ξεφύγ Fη Σύmicroφωνα πάντα microb τeν permilAλφρεντ permilAντλερ τa ugraveνειρα εrναι agraveκόmicroη microιa oumlκφραση τEacuteς euroδιας σχετικότητας καd τοUuml umlδίου microείγmicroατος γεγονότων καd συναισθηmicroάτων ποf συναντAumlmicroε καd ζοUumlmicroε στeν ξύπνιο microας ^Aπλa διαφέρουν microόνο ποσοτικά καd ugraveχι ποιοτικά ^O permilAντλερ κάνοντας agraveκόmicroα leνα βEacutemicroα πρeς τa acircmicroπρός θεωρεOuml notπως καd iuml Kaρλ Γιούγκ notτι τa ugraveνειρα oumlχουν κάποιο προφητικe χαρακτEacuteρα ugraveχι βέβαια microb τcν oumlννοια τcν iumlποία κακ΅ς προσδίδουν agraveρχαOumlοι λαοd j τa microέντιουmicro laquoTa ugraveνειρα θεωροUumlνταν προφητικa microηνύmicroατα γιa microελλοντικa γεγονότα Σb αeacuteτe κρύβεται microιa microισc agraveλήθεια Erναι agraveλήθεια notτι τe ugraveνειρο agraveποτελεOuml leνα εrδος γέφυρας ποf συνδέει τe πρόβληmicroα τe iumlποOumlο oumlχει νa agraveντιπετωπίσ Fη acircκεOumlνος ποf ccedilνειρεύεται microb τeν στόχο τeν iumlποOumlο acircπιδιώκει Mb αeacuteτc τcν oumlννοια leνα ugraveνειρο γίνεται συχνa πραγmicroατικότητα acircπειδc acircκεOumlνος ποf ccedilνειρεύεται acircνshy΅ ccedilνειρεύεται agraveσκεOumlται στeν regόλο του καd oumlτσι συmicroβάλλει στcν πραγmicroατοποίησή τουraquo98 ^Eποmicroένως τa ugraveνειρα oumlχουν laquoπροφητικe χαρακτEacuteραraquo agraveπe τcν ocircποψη notτι γίνεται microιa διάγνωση notπως microπορεOuml νa κάνFη καd leνας φυσιολογικeς ocircνθρωπος διάγνωση στeν ξύπνιο του γιa τe microέλλον Aναλύει τc ζωή του καd microb βάση τa δεδοmicroένα ποf oumlχει προλέγει χωρdς νa εrναι agraveπόλυτος τe microέλλον ^H euroδια περίπου διεργασία γίνεται καd microέσα στc ζωc τοUuml ccedilνείρου EκεOuml microάλιστα τa δεδοmicroένα ποf oumlχει εrναι πολf πιe εeacuteέλικτα καd κινοUumlνται πολf πιe γρήγορα oumlτσι microπορεOuml νa oumlχFη πιe σίγουρα agraveποτελέσmicroατα γιa τdς προγνώσεις του ^H acircξήγηση ποf δίνει iuml permilAντλερ γιατί πολλοd ocircνθρωποι agraveπευθύνονται σb τσαρλατάνους ποf δEacuteθεν eumlρmicroηνεύουν τe microέλλον εrναι notτι trade agraveνάλυση τ΅ν ccedilνείρων εrναι πολf πιe περίπλοκη agraveπe τcν agraveνάλυση τEacuteς συmicroπεριφορAumlς στeν ξύπνιο Aκόmicroη πολf λίγοι εrναι αeacuteτοί ποf γνωρίζουν τeν eumlαυτό τους agraveκόmicroη καd στeν ξύπνιο laquoKαθόλου παράξενο λοιπόνraquo καταλήγει iuml Bιεννέζος ψυχολόγος laquoποf trade agraveνάλυση τ΅ν ccedilνείρων ξεπερνάει κατa πολf τcν ccedilξυδέρκεια τ΅ν περισσοτέρων agraveνθρώπων καd καθόλου παράξενο ποf microέσα στcν ocircγνοιά τους γιa τdς

98 neΟππ σ 95

53

περιπλοκbς τ΅ν ψυχικ΅ν διεργασι΅ν agraveπευθύνονται στοfς τσαρλατάνουςraquo99 Te ugraveνειρο notπως agraveναφέρει πολf παραστατικa iuml permilAντλερ acircξηγεOumlται σaν leνα βλέmicromicroα στe microέλλον ^O permilAλφρεντ permilAντλερ πιστεύει notτι trade agraveτοmicroικc ψυχολογία oumlχει λύσει τa διάφορα προβλήmicroατα περd τ΅ν ccedilνείρων laquoTe ugraveνειροraquo agraveναφέρει iuml Bιεννέζος ψυχολόγος laquoδbν oumlχει σaν σκοπe νa γίνFη κατανοητό agraveλλa νa ξυπνήσFη διαθέσεις καd αumlσθήmicroατα agraveπe τa iumlποOumlα τe ocircτοmicroο δbν microπορεOuml νa ξεφύγ Fη ^H διάθεση τa αumlσθήmicroατα οicirc συγκινήσεις παραmicroένουν κι iν τa προσέξουmicroε θa καταλάβουmicroε γιατί ccedilνειρευόmicroαστε γιa νa νοιώσουmicroε τe πάθος νa φέρουmicroε τeν eumlαυτό microας σb κάποια διάθεση ποf θa microAumlς καταστήσ Fη icircκανοfς νa πετύχουmicroε κάτι τe iumlποOumlο δbν microποροUumlmicroε νa πετύχουmicroε acircνάντια στc λογικήraquo100 Te ugraveνειρο acircνεργεOuml microέσα στeν ocircνθρωπο agraveκόmicroη καd κατa τc διάρκεια τEacuteς microέρας permilAν λόγου χάριν κάποιος δFEacute στe ugraveνειρό του leναν acircφιάλτη τcν ocircλλη microέρα δbν θa acircνεργFEacute microb θάρρος agraveλλa θa oumlχ Fη κάποιες agraveναστολές ^O permilAντλερ φέρνοντας τe παράδειγmicroα τοUuml δολοφόνου agraveναφέρει notτι leνας τέτοιος ocircνθρωπος δικαιολογεOumlται γιa τc στυγερc πράξη του λέγοντας περίπου αeacuteτa τa λόγια laquoΔbν bullπάρχει θέση στc ζωc γι αeacuteτeν τeν ocircνθρωπο Γι αeacuteτe oumlπρεπε νa τeν σκοτώσωraquo permilEπειτα agraveφοUuml oumlπεισε τeν eumlαυτό του πgς δbν bullπάρχει agraveρκετeς χ΅ρος πάνω στc γc γι αeacuteτeν τeν ocircνθρωπο παρήγαγε leνα frac12ρισmicroένο συναίσθηmicroα τe iumlποOumlο τeν προετοίmicroασε ψυχολογικa γιa τc δολοφονία Erναι δυνατe agraveκόmicroη iuml δολοφόνος νa δFEacute leνα ugraveνειρο τe iumlποOumlο θa τοUuml προκαλέσ Fη leνα frac12ρισmicroένο συναίσθηmicroα Te τελευταOumlο microb τc σειρά του θa τeν egraveθήσFη νa πραγmicroατοποιήσ Fη τeν τελικό του στόχο ποf εrναι trade δολοφονία101 ^O neEλληνας ποιητcς Σιmicroωνίδης εrχε προσκληθEacute στc Mικρa Aσία γιa νa agraveπαγγείλFη κοmicromicroάτια agraveπe τa oumlργα του Δίσταζε notmicroως νa ξεκινήσ Fη καd συνέχεια agraveνέβαλλε τe ταξίδι καd iς τeν περίmicroενε στe λιmicroάνι leνα καράβι Tελικa βλέπει τe eumlξEacuteς ugraveνειρο TοUuml φανερώνεται leνας πεθαmicroένος τeν iumlποOumlο κάποτε εrχε συναντήσει ζωντανe σb leνα δάσος καd τοUuml λέει laquoEπειδc microοUuml

99 neΟππ σ 96 100 ΑΝΤΛΕΡ Ψυχολογία notππ σ 75 101 ΑΝΤΛΕΡ Γνώση notππ σ 96-97

54

φέρθηκες τόσο καλά καd microb φρόντισες σb acircκεOumlνο τe δάσος θa σοUuml δώσω σήmicroερα microιa συmicroβουλή Mcν πdivideAumlς στc Mικρa Aσίαraquo Mετa agraveπe αeacuteτe τe ugraveνειρο iuml Σιmicroωνίδης agraveπεφάσισε iumlριστικa notτι δbν acircπρόκειτο νa ταξιδεύσ Fη Στcν πραγmicroατικότητα notmicroως iuml Σιmicroωνίδης εrχε agraveποφασίσει νa microcν ταξιδεύσ Fη προτοUuml agraveκόmicroη δFEacute τe ugraveνειρο laquoTe ugraveνειροraquo notπως agraveναφέρει acircπιγραmicromicroατικa iuml permilAντλερ laquoecircπλ΅ς τοUuml χρησίmicroεψε γιa νa microεταφερθFEacute στcν κατάλληλη συναισθηmicroατικc διάθεση ποf θa τοUuml acircπέτρεπε νa acircπιmicroείν Fη σb microιa agraveπόφαση ποf brvbarδη εrχε πάρει καd iς microcν καταλάβαινε iuml euroδιος τc σηmicroασία τοUuml ccedilνείρου τουraquo102 Γιa νa eumlρmicroηνεύσουmicroε σωστa leνα ugraveνειρο πρέπει νa καταλάβουmicroε καλa notτι τe ugraveνειρο agraveποτελεOuml συστατικe στοιχεOumlο τEacuteς δηmicroιουργικEacuteς δύναmicroης eumlνeς agraveνθρώπου laquo^O Σιmicroωνίδης χρησιmicroοποίησε τc φαντασία του ποf τeν βοήθησε νa κατασκευάσ Fη microιa σειρa agraveπe διαδοχικa γεγονόταraquo103 Συχνa οicirc ocircνθρωποι αeacuteτοd ξυπνοUumlν microb acircχθρικbς διαθέσεις καd συναισθήmicroατα acircξ αumlτίας eumlνeς συναισθήmicroατος ποf προκάλεσε τe νυκτερινe ugraveνειρο Γι αeacuteτe καd εrναι acircριστικοί καd oumlχουν διάθεση acircπικριτική laquoAeacuteτe microοιάζει microb microιa δηλητηρίαση καd agraveκόmicroα microb τcν κατάσταση τοUuml καταθλιπτικοUuml στcν τελευταία αeacuteτc κατάσταση iuml agraveσθενής microας δηλητηριάζεται microb τe νa σκέφτεται συνέχεια τcν agraveποτυχία τeν θάνατο καd τcν agraveπώλειαraquo104 ^O permilAντλερ διαφοροποιεOuml κάθετα τdς θέσεις καd agraveπόψεις του γιa τa ugraveνειρα agraveπe acircκεOumlνες τοUuml Φρόυντ ^Ως γνωστόν iuml Φρόυντ θεωροUumlσε τa ugraveνειρα icircκανοποίηση γιa παιδικbς σεξουαλικbς acircπιθυmicroίες ^O permilAντλερ agraveπορρίπτει αeacuteτc τc θέση microb τc σκέψη του notτι iν τa ugraveνειρα qταν πραγmicroατικa microιa τέτοια icircκανοποίηση τότε notλα τa πράγmicroατα θa oumlπρεπε νa τa θεωρήσουmicroε σaν microιa τέτοια icircκανοποίηση laquoKάθε σκέψη agraveκολουθεOuml αeacuteτeν τeν δρόmicroο agraveνεβαίνει agraveπe τa βάθη τοUuml agraveσυνειδήτου στc συνείδηση Συνεπ΅ς trade umlδέα τEacuteς σεξουαλικEacuteς icircκανοποίησης δbν oumlχει καmicromicroιa eumlρmicroηνευτικc agraveξία γιa τcν agraveτοmicroικc περίπτωσηraquo105 Πολλbς φορbς τa ugraveνειρα acircκδηλώνονται microb πολλbς παραβολές laquoOicirc παραβολbς εrναι leνα agraveπe τa καλύτερα microέσα νa ξεγελάσ Fης τeν eumlαυτό σου καd τοfς ocircλλους Γιατd microποροUumlmicroε νa

102 neΟππ σ 97 103 neΟππ σσ 97-98 104 neΟππ σ 99 105 neΟππ

55

εeuromicroαστε βέβαιοι πgς leνας ocircνθρωπος ποf χρησιmicroοποιεOuml παραβολές δbν ξέρει iν microπορεOuml νa πείσFη τοfς ocircλλους microb γεγονότα καd microb τc λογική Θέλει ecircπλ΅ς νa microAumlς acircντυπωσιάσ Fη χρησιmicroοποι΅ντας ocircχρηστες καd ποmicroπώδεις παραβολέςraquo106 neOταν leνας ocircνθρωπος καταλάβFη πgς δbν microπορεOuml νa microAumlς πείσ Fη microb τc λογική τότε χρησιmicroοποιεOuml παραβολές ^O permilAντλερ θεωρεOuml notτι τe νa χρησιmicroοποιFEacuteς παραβολbς εrναι microιa αeacuteταπάτη laquoAeacuteτeς εrναι iuml λόγος ποf acircmicroφανίζονται τόσο συχνa στa ugraveνειρα στcν acircκλογc εumlκόνων παραστάσεων κλπ Erναι leνας καλλιτεχνικeς τρόπος νa συναρπάζFης τeν eumlαυτό σουraquo107 ^O permilAλφρεντ permilAντλερ oumlχει βρεOuml microιa microέθοδο βάσει τEacuteς iumlποίας microπορεOuml iuml ocircνθρωπος νa agraveποφεύγFη νa βλέπ Fη ugraveνειρα Στc microέθοδο αeacuteτc κατέληξε agraveπe τe γεγονeς notτι τa ugraveνειρα συναρπάζουν συναισθηmicroατικa acircκεOumlνον ποf τa βλέπει laquoneOταν leνας ocircνθρωπος καταλάβFη τί πραγmicroατικa egraveνειρεύτηκε καd δFEacute ξεκάθαρα π΅ς γοητεύτηκε π΅ς microεταφέρθηκε agraveπe microόνος του σb microιa κατάσταση microέθης θa σταmicroατήσ Fη νa ccedilνειρεύεται Aeacuteτe συνέβηκε microb τeν euroδιο τeν συγγραφέα (τeν permilAλφρεντ permilAντλερ δηλαδή) ποf oumlπαψε νa ccedilνειρεύεται microόλις κατάλαβε ποιa σηmicroασία oumlχουν τa ugraveνειραraquo108 Πολλbς φορbς τίθεται τe acircρώτηmicroα laquoΓιατί microερικοd ocircνθρωποι δbν ccedilνειρεύονται ποτέ τουςraquo ^H agraveπάντηση τοUuml permilAντλερ στe καίριο acircρώτηmicroα αeacuteτό trade iumlποία microAumlς βρίσκει agraveπολύτως σύmicroφωνους εrναι notτι laquoπρόκειται γιa agraveνθρώπους ποf δbν θέλουν νa αeacuteταπατηθοUumlν Bρίσκονται συνέχεια σb κίνηση καd εrναι πολf λογικοί agraveντιmicroετωπίζουν πρόθυmicroα τa προβλήmicroατά τους permilAνθρωποι αeacuteτοUuml τοUuml εeuroδους ξεχνοUumlν πολf γρήγορα τa ugraveνειρά τους notταν καmicroιa φορa ccedilνειρεύωνται Ta ξεχνοUumlν τόσο γρήγορα ποf πιστεύουν πgς δbν egraveνειρεύτηκαν καθόλουraquo109 ^O permilAντλερ θέτει ocircλλο leνα acircρώτηmicroα laquoAληθεύει trade θεωρία notτι πάντα ccedilνειρευόmicroαστε ξεχνAumlmicroε notmicroως τa περισσότερα ugraveνειραraquo110 ^O permilAντλερ θεωρεOuml πώς iν δεχτFEacute τc θεωρία αeacuteτή τότε αeacuteτe σηmicroαίνει πgς πρέπει νa eumlρmicroηνεύσουmicroε διαφορετικa τe γεγονeς notτι microερικοd ocircνθρωποι δbν ccedilνειρεύονται ποτέ Tότε iν δεχτοUumlmicroε αeacuteτc τc θεωρία πρόκειται γιa agraveνθρώπους ποf ccedilνειρεύονται agraveλλa ποf ξεχνοUumlν συνέχεια τa ugraveνειρά τους ^O

106 neΟππ σ 100 107 neΟππ 108 neΟππ σ 101 109 neΟππ 110 neΟππ

56

permilAντλερ διαφωνεOuml microb αeacuteτc τc θεωρία καd πιστεύει πgς bullπάρχουν τόσο ocircνθρωποι ποf δbν ccedilνειρεύονται ποτέ τους notσο καd ocircνθρωποι ποf ccedilνειρεύονται καd ξεχνοUumlν τa ugraveνειρά τους Kατa τcν προσωπική microου acircκτίmicroηση θεωρ΅ notτι τa ugraveνειρα εrναι microιa διαρκcς κατάσταση microέσα στc συνείδηση τοUuml agraveνθρώπου Θa microπορούσαmicroε νa ποUumlmicroε agraveκόmicroη notτι τa ugraveνειρα εrναι microιa διαρκcς oumlκφραση τοUuml bullποσυνειδήτου τοUuml agraveνθρώπου permilAλλοτε τe bullποσυνείδητο acircκφράζεται oumlντονα καd ocircλλοτε πιe bullποτονικά ^Eποmicroένως bullπάρχει microιa iumlριακc γραmicromicroή τcν iumlποία iν ξεπεράσουν τa ugraveνειρα τότε γίνονται agraveντιληπτά frac12ς ugraveνειρα καd oumlτσι περιέρχονται στc γνώση τοUuml agraveνθρώπου Γι αeacuteτe bullπάρχουν ocircνθρωποι ποf laquoδbν βλέπουν ποτέ τους ugraveνειραraquo ocircνθρωποι ποf σπάνια βλέπουν καd τdς περισσότερες φορbς τa ξεχνοUumlν ocircνθρωποι ποf βλέπουν agraveρκετa ugraveνειρα καd ocircνθρωποι ποf καd στeν ξύπνιο τους agraveκόmicroη βλέπουν φαντασίες καd ugraveνειρα Aeacuteτe agraveποδεικνύει notτι τa ugraveνειρα βλέποντάς τα microέσα στe γενικe πρOumlσmicroα τEacuteς ψυχολογίας τοUuml βάθους εrναι microιa διαρκcς oumlκφραση τοUuml bullποσυνειδήτου ποf ocircλλοτε γίνεται agraveντιληπτή καd ocircλλοτε ugraveχι ^O permilAλφρεντ permilAντλερ σb αeacuteτe τe acircρώτηmicroα δίνει agraveπάντηση microb βάση τe laquoστfλraquo ζωEacuteς laquoΣb ugraveνειρα ποf acircπανέρχονται acircκφράζεται τe laquoστfλraquo ζωEacuteς eumlνeς agraveνθρώπου πολf πιe ξεκάθαρα agraveπe notτι acircκφράζεται σb ugraveνειρα ποf acircmicroφανίζονται microία microόνο φορά neEνα ugraveνειρο ποf acircπανέρχεται εrναι γιa microAumlς agraveδιάσειστο καd agraveδιαφιλονίκητο δεOumlγmicroα γιa τe ποUuml βρίσκεται κάθε φορa iuml στόχος bullπεροχEacuteςraquo111 ^O permilAντλερ πιστεύει πgς τa σύντοmicroα ugraveνειρα εrναι πιe κατανοητa agraveπe τa acircκτεταmicroένα ^O ocircνθρωπος iuml iumlποOumlος βλέπει acircκτεταmicroένα ugraveνειρα δbν oumlχει agraveκόmicroη καταλήξει σb microιa τελειωτικc agraveπόφαση Ψάχνει agraveκόmicroη νa βρFEacute microιa γέφυρα agraveνάmicroεσα στe πρόβληmicroά του καd τeν στόχο του laquoMερικbς φορbς τe ugraveνειρο agraveποτελεOumlται agraveπe microιa microόνο εumlκόνα agraveπe λίγες microόνο λέξεις καd δείχνει πgς acircκεOumlνος ποf ccedilνειρεύεται γυρεύει στcν πραγmicroατικότητα leναν τρόπο νa αeacuteταπατηθFEacute notσο γίνεται πιe γρήγοραraquo112 Πολλbς φορbς εrναι ποf συναντοUumlmicroε τe ugraveνειρο τEacuteς laquoπτώσηςraquo Σ αeacuteτe iuml ccedilνειρευόmicroενος βλέπει πgς πέφτει agraveπe

111 neΟππ σ 102 112 neΟππ

57

κάπου Aeacuteτe τοUuml δηmicroιουργεOuml τcν αeuroσθηση πgς πρέπει νa προσέξFη νa microcν ξεπερν divideAuml τa notρια διότι κινδυνεύει νa bullποστFEacute wττα καd πανωλεθρία permilAλλοτε πάλι βρίσκουmicroε τe ugraveνειρο τEacuteς πτήσης Aeacuteτe τe ugraveνειρο εrναι συmicroβολισmicroeς τEacuteς bullπεροχEacuteς καd microb αeacuteτe βλέπουmicroε νa acircκφράζεται iuml τρόπος νa πετύχουmicroε κάτι τe iumlποOumlο στcν πραγmicroατικότητα δbν microποροUumlmicroε νa τe πετύχουmicroε Mερικbς φορbς τe ugraveνειρο τEacuteς πτήσης συνδέεται καd microb τe ugraveνειρο τEacuteς πτώσης neOποιος πετdivideAuml ψηλά πέφτει χαmicroηλά brvbar notπως θa λέγαν οicirc Bιεννέζοι laquohAν δbν εrχες πετάξει ψηλά δbν θa εrχες πέσει agraveπe acircκεOuml acircπάνωraquo113 Συχνa συναντοUumlmicroε τe ugraveνειρο στe iumlποOumlο τe ocircτοmicroο καταδιώκεται agraveπe κάποιον ocircνθρωπο j κάποιο ζshy΅ο AeacuteτοUuml τοUuml εeuroδους τa ugraveνειρα microAumlς δείχνουν πόσο βαθιa χαρακτηρίζει τeν ocircνθρωπο trade agraveντίληψη πgς iuml euroδιος εrναι πιe agraveδύνατος agraveπe τοfς ocircλλους laquoAeacuteτa τa ugraveνειρα agraveποκαλύπτουν leνα βαθf αeuroσθηmicroα κατωτερότηταςraquo114 ^O permilAντλερ καταλήγοντας σb κάποιες διαπιστώσεις θέτει τe acircρώτηmicroα τί εrναι iuml asympπνος Πολλοd oumlχουν τοποθετηθEacute στe acircρώτηmicroα αeacuteτό Mερικοd oumlχουν πεOuml notτι iuml asympπνος εrναι τe agraveντίθετο τοUuml ξύπνου permilAλλοι πάλι λέγουν πgς iuml asympπνος εrναι leνας microικρeς θάνατος καd iuml θάνατος leνας microεγάλος asympπνος ^O permilAντλερ θεωρεOuml πgς iuml asympπνος δbν βρίσκεται σb agraveντίθεση microb τe ξύπνο agraveλλa εrναι microAumlλλον microιa βαθmicroίδα τοUuml ξύπνου laquoΣτeν asympπνοraquo agraveναφέρει iuml permilAντλερ laquoδbν εeuromicroαστε agraveποκοmicromicroένοι agraveπe τc ζωή Aντίθετα καd σκεφτόmicroαστε καd agraveκοUumlmicroε στeν asympπνο microας Γενικa acircκδηλώνονται στeν asympπνο οicirc euroδιες τάσεις ποf acircκδηλώνονται καd στeν ξύπνοraquo115 ^Yπάρχουν microητέρες πού acircνshy΅ κανένας θόρυβος δbν τdς acircνοχλεOuml ξυπνοUumlν agravemicroέσως microόλις agraveκούσουν τcν παραmicroικρc κίνηση agraveπe τe παιδί τους Te γεγονeς acircπίσης notτι δbν πέφτουmicroε agraveπe τe κρεββάτι microας στe πάτωmicroα αeacuteτe microAumlς iumlδηγεOuml στe συmicroπέρασmicroα πώς agraveκόmicroη καd notταν κοιmicroώmicroαστε λειτουργοUumlν κάποιες αumlσθήσεις καd agraveντιλαmicroβανόmicroαστε τa notρια γύρω microας Erναι βασικc agraveρχc τEacuteς microεθόδου τEacuteς bullπνώσεως πώς γιa νa acircπιτύχ Fη trade asympπνωση πρέπει νa bullπάρχFη agraveπόλυτη συνεργασία καd

113 ΑΝΤΛΕΡ Ψυχολογία notππ σ 91 114 neΟππ 115 ΑΝΤΛΕΡ Γνώση notππ σ 102

58

bullπακοc τοUuml bullπνωτιζοmicroένου laquoΣτcν asympπνωση microποροUumlmicroε νa καταφέρουmicroε leναν ocircνθρωπο νa παραγάγFη εumlκόνες umlδέες καd agraveναmicroνήσεις ποf οicirc διάφορες agraveναστολές του δbν θa acircπέτρεπαν νa βγοUumlν στcν acircπιφάνεια στeν ξύπνο τουraquo116 ^O permilAντλερ θεωρεOuml notτι trade asympπνωση frac12ς microέθοδος κρύβει frac12ρισmicroένους κινδύνους καd δbν τcν oumlχει σb umlδιαίτερη bullπόληψη ΘεωρεOuml notτι microπορεOuml νa χρησιmicroοποιEacuteται microόνο σb περίπτωση ποf iuml agraveσθενcς δbν acircmicroπιστεύεται καmicroιa ocircλλη microέθοδο

116 neΟππ σ 103

59

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ΄ Απόψεις τοUuml Bίκτωρ Φρaνκλ γιa τa ugraveνειρα

neΟπως brvbarδη oumlχουmicroε agraveναφέρει καd στcν εumlσαγωγή iuml Tζόζεφ

Φάmicroπρυ εrναι iuml συγγραφέας τοUuml βιβλίου laquoΛογοθεραπείαraquo τe iumlποOumlο περιέχει leνα σύστηmicroα acircφαρmicroογEacuteς της καd agraveναζητήσεως νοήmicroατος στc ζωή σύmicroφωνα microb τc θεωρία τοUuml καθηγητEacute Bίκτωρ Φράνκλ Mέσα στdς προσωπικbς agraveνακαλύψεις iuml Φάmicroπρυ agraveναφέρει καd τc γέννηση τEacuteς umlδέας notτι iuml Θεeς δbν qταν ecircπλa leνας Nοmicroοθέτης agraveλλa καd leνας δηmicroιουργικeς Συγγραφέας καd Eκδότης Aeacuteτeς βέβαια δηmicroιούργησε κατa τρόπο διαφορετικe agraveπe acircκεOumlνο ποf δηmicroιουργοUumlν οicirc θνητοd-συγγραφεOumlς ποf πλάθουν microιa icircστορία καd asympστερα τc γράφουν σύmicroφωνα microb τe περίγραmicromicroά της Aναρωτιέται τελικά microήπως iuml κόσmicroος φτειάχτηκε asympστερα agraveπe agraveλλεπάλληλες acircκδόσεις microAumlλλον παρa microb τc συγγραφc σύmicroφωνα microb τe περίγραmicromicroα - microb πειραmicroατισmicroοfς microAumlλλον παρa microb προβλέψεις117 Tελικa iuml Φάmicroπρυ νοιώθει κάποιες acircνοχές γιατd εrχε acircπινοήσει leνα Θεό ποf qταν agraveπρόσωπος agraveπροσδιόριστος leνας αumlώνιος Eκδότης Δηmicroιουργeς πλέον γιa τeν Φάmicroπρυ δbν qταν iuml Θεός agraveλλa iuml euroδιος iuml ocircνθρωπος Aναφέρει microάλιστα καd τa eumlξEacuteς χαρακτηριστικά δηλωτικa τEacuteς laquoagraveθεϊστικEacuteςraquo κατάστασης στcν iumlποία εrχε καταλήξει laquooHταν leνας Θεός ποf εrχα acircγg δηmicroιουργήσει καd ugraveχι Aeacuteτeς acircmicroένα Kατηγόρησα τeν eumlαυτό microου ποf qmicroουν ocircθεος χωρdς notmicroως νa oumlχω τe θάWregος νa agraveντιmicroετωπίσω τdς συνέπειες τEacuteς agraveπιστίας microουraquo118 ^O Φάmicroπρυ καταλήγει agraveκόmicroη σb κάποιες πρακτικEacuteς φύσεως διαπιστώσεις γιa τc ζωή Mb τc λογοθεραπεία εrναι πεπεισmicroένος notτι microέσα στc ζωή microας πρέπει νa προχωροUumlmicroε βEacutemicroα microb βEacutemicroα καd νa microc γυρεύουmicroε τe microεγαλει΅δες σχέδιο agraveλλa τcν εeacuteκαιρία τEacuteς κάθε στιγmicroEacuteς ΘεωρεOuml notτι microb αeacuteτe τeν τρόπο microποροUumlmicroε νa πάρουmicroε microιa φευγαλέα γεύση τοUuml microεγαλειώδους σχεδίου119 ^O Φάmicroπρυ oumlχοντας πολλa acircρωτήmicroατα γύρω agraveπe τc ζωή ζητοUumlσε acircπίmicroονα τcν agraveπάντησή τους laquoEνshy΅ τe κακe καd trade agraveδικία

117 Βλ FABRY Λογοθεραπεία σσ 36-37 118 neΟππ σ 38 119 neΟππ σ 42

60

θριάmicroβευαν microερικοd agraveπe τοfς φίλους microουraquo agraveναφέρει laquoβρEacuteκαν παρηγοριa σb microιa θρησκεία ποf σb καλοfς καιροfς δbν εrχε γι αeacuteτοfς κανένα νόηmicroα Mιa παρατήρηση ποf εrχε κάνει leνας συmicromicroαθητής microου τeν iumlποOumlο συνάντησα agraveργότερα στc Nέα ^Yόρκη παραmicroένει agraveκόmicroη καρφωmicroένη στe microυαλό microου iν δbν σκεφτόmicroουνα notτι πίσω agraveπ notλα αeacuteτa bullπEacuteρχε κάποιο νόηmicroα θa αeacuteτοκτονοUumlσαraquo120 ^O ocircνθρωπος notταν δbν βρίσκεται σb κίνδυνο trade ζωή του j δbν περνAuml δυσκολίες τότε συνήθως δbν προσεγγίζει τeν Θεό agraveλλa βρίσκεται microακριa agraveπe τc θρησκεία του καd agravemicroέριmicroνος γιa iumlποιεσδήποτε microεταφυσικbς agraveναζητήσεις neOταν notmicroως τeν acircπισκεφθFEacute trade χάρη τοUuml ΘεοUuml microέσα agraveπe κάποιες δυσκολίες τEacuteς ζωEacuteς notπως agraveWregώστειες πόλεmicroοι πεOumlνα τότε αeacuteτeς προστρέχει στeν Θεό καd agraveναζητAuml στήριγmicroα καd βακτηρία neOmicroως iuml Θεeς δbν ζητAuml agraveπe acircmicroAumlς νa τeν πλησιάζουmicroε microέσshyω τEacuteς προσευχEacuteς microόνο στdς δυσκολίες καd ταλαιπωρίες τEacuteς ζωEacuteς notποτε δηλαδc τeν oumlχουmicroε agraveνάγκη agraveλλa πάντοτε καd agraveδιάκοπα νa ζητοUumlmicroε τe oumlλεός Tου ^H στάση τοUuml agraveνθρώπου ποf microόνο στdς δυσκολίες βρίσκεται κοντa στeν Θεό θa microποροUumlσε νa χαρακτηριστFEacute laquoσυmicroφεροντολογικcraquo microb τcν κακc oumlννοια καd περιεχόmicroενο τοUuml notρου Te καλ΅ς νοούmicroενο notmicroως συmicroφέρον τοUuml agraveνθρώπου εrναι νa βρίσκεται σb agraveδιάκοπη acircπικοινωνία microb τeν Θεό microέσshyω τEacuteς προσευχEacuteς τ΅ν agraveρετ΅ν καd τEacuteς acircπάξιας συmicromicroετοχEacuteς στa θεOumlα microυστήρια Oicirc πιe πολλοd ocircνθρωποι agraveναζητοUumlν microέσα στc ζωc τc δόξα Γνωστe εrναι τe regητό ποf λέγει laquoΠολλοd τe χρEacutemicroα acircmicroίσησαν τcν δb δόξαν οeacuteδείςraquo permilAλλοι acircπιζητοUumlν τe χρEacutemicroα τe iumlποOumlο καd θέτουν frac12ς κέντρο τοUuml acircνδιαφέροντός τους Kάποιοι ocircλλοι acircπίσης acircπιζητοUumlν τdς tradeδονbς καd τdς agraveπολαύσεις permilAλλοι τέλος acircπιζητοUumlν τcν εeacuteτυχία neOmicroως iuml Φάmicroπρυ φτάνει σb leνα σηmicroαντικe πόρισmicroα microέσα agraveπe τc microέθοδο καd φιλοσοφία τEacuteς Λογοθεραπείας laquoAeacuteτό ποf oumlmicroαθα agraveπe τc λογοθεραπεία εrναι notτι τe πιe σηmicroαντικe γιa τeν ocircνθρωπο εrναι trade agraveναζήτηση γιa νόηmicroα στc ζωή καd ugraveχι trade agraveναζήτηση γιa εeacuteτυχία notτι acircmicroεOumlς οicirc euroδιοι agraveνοίγουmicroε τeν δρόmicroο πρeς τdς agraveπογοητεύσεις καd τc microαταίωση τ΅ν acircπιθυmicroι΅ν microας acircφόσον agraveναmicroένουmicroε agraveπe τc ζωc νa εrναι βασικa εeacuteχάριστηraquo121

120 neΟππ σ 36 121 neΟππ σ 41

61

^O Tζόζεφ Φάmicroπρυ καταλήγει τελικa στe agraveποφατικe συmicroπέρασmicroα notτι laquoκανένας ocircνθρωπος δbν microπορεOuml νa ξέρ Fη τcν agraveληθινc φύση τοUuml ΘεοUuml neOλες οicirc oumlννοιες περd ΘεοUuml εrναι agraveνθρώπινες oumlννοιες Te κάθε ocircτοmicroο θa πρέπFη νa acircπεξεργάζεται τcν umlδέα περd ΘεοUuml σύmicroφωνα microb τdς δικές του προσωπικbς acircmicroπειρίεςraquo122 Συγκρίνοντας βέβαια τcν κατάληξη τοUuml Φάmicroπρυ microb τcν agraveποφατικc θεολογία τ΅ν νηπτικ΅ν πατέρων τEacuteς Eκκλησίας microας θa λέγαmicroε notτι συmicroπίπτει microόνο στe leνα σκέλος ποf εrναι τe agraveκατάληπτο τEacuteς οeacuteσίας του ΘεοUuml Te δεύτερο σκέλος εrναι τe καταληπτe τ΅ν acircνεργει΅ν τοUuml ΘεοUuml Σ αeacuteτe τe microέρος δbν φτάνει iuml Φάmicroπρυ microέσα agraveπe τdς προσωπικές του agraveνακαλύψεις ^O Nίτσε θεωρεOumlται agraveπe τοfς κυριώτερους acircκπροσώπους τEacuteς microηδενιστικEacuteς θεωρίας ^O Bίκτωρ Φρaνκλ microέσα στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως συνειδητοποίησε τc στενc σχέση ποf bullπάρχει agraveνάmicroεσα στdς microηδενιστικbς θεωρίες τοUuml Nίτσε καd τc ζωή notπως εrναι στcν πραγmicroατικότητα ^Yποστηρίζει notτι οicirc βαρβαρότητες τ΅ν στρατοπέδων συγκεντρώσεως δbν acircπινοήθηκαν στa γραφεOumlα τ΅ν Nαζί agraveλλa στa συγγράmicromicroατα τ΅ν φιλοσόφων τοUuml microηδενισmicroοUuml123 ^O Φάmicroπρυ περιγράφοντας microέσα στe βιβλίο του τc Λογοθεραπεία frac12ς microέθοδο ποf acircγκαινίασε iuml Bίκτωρ Φράνκλ θεωρεOuml notτι trade λογοθεραπεία περιέχει καd microιa φιλοσοφία ποf microπορεOuml νa βοηθήσFη τοfς agraveνθρώπους νa διατηροUumlν τcν ψυχική τους bullγεία ^O Bίκτωρ Φρaνκλ τοποθετεOuml τeν ocircνθρωπο στc σωστή του θέση microέσα στcν τάξη τ΅ν πραγmicroάτων laquopermilEχει agraveποκαταστήσει microέσα στc σκέψη microας τeν κόσmicroο στc θέση τοUuml χάους τcν τάξη microέσα agraveπe τcν agraveταξία τe νόηmicroα microέσα agraveπe τcν oumlλλειψη νοήmicroατοςraquo124 neEνα βασικe σηmicroεOumlο τόσο τEacuteς bullπαρξιακEacuteς φιλοσοφίας τοUuml 20οUuml αumlώνα notσο καd τEacuteς ψυχολογίας εrναι νa βλέπ Fη τeν ocircνθρωπο στcν iumlλότητά του ^O Bίκτωρ Φρaνκλ θεώρησε notτι αeacuteτό ποf χρειαζόταν qταν trade κατανόηση τοUuml agraveνθρώπου στcν iumlλότητά του laquopermilAφησα κατa microέροςraquo θυmicroAumlται agraveργότερα iuml Φράκλ laquonotτι εrχα microάθει agraveπe τοfς microεγάλους microου δασκάλους κι ocircρχισα ν agraveκούω αeacuteτά ποf microοUuml oumlλεγαν οicirc agraveσθενεOumlς microου - προσπαθ΅ντας νa microάθω

122 neΟππ σ 36-37 123 neΟππ σ 43 124 neΟππ σ 40

62

agraveπe αeacuteτούςraquo125 ^H agraveναγωγc τοUuml Φρaνκλ agraveπe τa γεγονότα τ΅ν agraveσθεν΅ν του καd τa δικά του πορίσmicroατα στdς βασικbς agraveρχbς τEacuteς Λογοθεραπείας agraveποτελεOuml τc βασική του agraveρχή πάνω στcν iumlποία θεmicroελιώνεται notλη trade βάση τEacuteς Λογοθεραπείας ^O Bίκτωρ Φράνκλ περιγράφοντας τc ζωc στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως agraveναφέρεται καd στe εrδος τ΅ν ccedilνείρων ποf oumlβλεπαν οicirc κρατούmicroενοι ^H agraveνάγκη νa διατηρηθοUumlν ζωντανοd τοfς bullποβίβαζε τcν acircσωτερικc ζωc σ leνα πρωτόγονο acircπίπεδο Ta ugraveνειρα τ΅ν κρατουmicroένων φανέρωναν τdς acircπιθυmicroίες καd τοfς πόθους τους ^H agraveδυναmicroία πολλbς φορbς τ΅ν κρατουmicroένων νa icircκανοποιήσουν τdς πιe στοιχειώδεις acircπιθυmicroίες τοfς frac12δηγοUumlσαν στcν agraveναζήτηση τEacuteς acircκπληρώσεώς τους στa ugraveνειρα Aναφερόmicroενος iuml Φρaνκλ στa ugraveνειρα παρατηρεOuml τa eumlξEacuteς laquoTί egraveνειρευόταν πιe συχνa iuml κρατούmicroενος Ωνειρευόταν ψωmicroί γλυκά τσιγάρα κι leνα frac12ραOumlο ζεστe microπάνιοraquo126 Aπe τa παραπάνω συmicroπεραίνουmicroε notτι οicirc κρατούmicroενοι egraveνειρευόντουσαν τa agraveγαθά τa iumlποOumlα στεροUumlνταν ^H microεγάλη καd bullπερβολικc στέρηση microέσα στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως τ΅ν agraveναγκαίων bullλικ΅ν agraveγαθ΅ν τa iumlποOumlα agraveπαιτοUumlνται γιa νa microπορέσFη κάποιος νa acircπιβιώσ Fη τοfς frac12δηγοUumlσε στe νa βλέπουν τa bullλικa αeacuteτa agraveγαθa microέσα στa ugraveνειρά τους Aπe τa παραπάνω notmicroως acircξάγεται agraveβίαστα τe acircρώτηmicroα κατa πόσον τa ugraveνειρα αeacuteτa egraveφελοUumlσαν laquo^O ccedilνειρευόmicroενος qταν microοιραOumlο ν agraveφυπνίζεται agraveπ αeacuteτά γιa νa acircπανέλθFη στcν πραγmicroατικότητα τEacuteς ζωEacuteς τοUuml στρατοπέδου καd στcν τροmicroερc agraveντίθεση microεταξf αeacuteτEacuteς καd τ΅ν ψευδαισθήσεων τοUuml ccedilνείρουraquo127 ^H φρικτc πραγmicroατικότητα στcν iumlποία ζοUumlσαν οicirc κρατούmicroενοι βρισκόταν σb πλήρη agraveντίθεση microb τοfς πόθους καd τdς acircπιθυmicroίες τdς iumlποOumlες egraveνειρευόντουσαν Tίποτα notmicroως δbν qταν πιe φρικτe agraveπe τcν πραγmicroατικότητα Tόσο microεγάλη qταν trade acircξαθλίωση Mb πολf παραστατικe τρόπο περιγράφει iuml Φράνκλ τόσο τcν πραγmicroατικότητα notσο καd τa notσα αumlσθανόντουσαν laquoΔbν θa ξεχάσω ποτέ notταν microιa νύκτα ξύπνησα agraveπe τa βογγητa eumlνeς συγκρατουmicroένου microου ποf στριφογύριζε agraveνήσυχα

125 neΟππ σ 44 126 FRANKL Νόηmicroα σσ 49 127 neΟππ σ 49

63

στeν asympπνο του καd πού προφαν΅ς θa oumlβλεπε leνα τροmicroερe acircφιάλτη Eπειδc πάντοτε oumlνοιωθα umlδιαίτερη λύπη γιa κείνους ποf bullπέφεραν agraveπe τροmicroακτικa ugraveνειρα j παραλήρηmicroα brvbarθελα νa ξυπνήσω αeacuteτe τeν ταλαίπωρο Ξαφνικά notmicroως τράβηξα πίσω τe χέρι microου ποf qταν leτοιmicroο νa τeν σκουντήξFη τροmicroαγmicroένος γι αeacuteτό ποf acircπρόκειτο νa κάνω Tc στιγmicroc acircκείνη συνειδητοποίησα πλήρως τe γεγονeς notτι κανένα ugraveνειρο notσο τροmicroερe κι iν εrναι δbν θa microποροUumlσε νά ταν πιe φοβερe agraveπe τcν πραγmicroατικότητα τοUuml στρατοπέδου ποf microAumlς περιέβαλλε καd στcν iumlποία brvbarmicroουν leτοιmicroος νa τeν acircπαναφέρωraquo128 ^H παραπάνω agraveφήγηση φανερώνει τcν τροmicroερc acircξαθλίωση στcν iumlποία τοfς εrχε καταντήσει trade ζωc στe στρατόπεδο συγκεντρώσεως Kαd iuml πιe microεγάλος acircφιάλτης ποf microποροUumlσε νa δFEacute κάποιος στe ugraveνειρό του qταν microικρeς microπροστa στcν εumlκόνα ποf παρουσίαζε τe στρατόπεδο συγκεντρώσεως Παρόmicroοια περίπτωση microb τcν προηγούmicroενη βλέπουmicroε καd στcν agraveφήγηση τοUuml Θεοδόση Παπαχριστοδούλου agraveπe τcν KυπεροUumlντα ^O Θεοδόσης bullπEacuteρξε agraveγωνιστής τόσο κατa τeν B΄ Παγκόσmicroιο πόλεmicroο notσο καd κατa τeν acircπικe agraveγ΅να τEacuteς EOKA τοUuml 1955-59 γιa τcν agraveποτίναξη τοUuml AγγλικοUuml ζυγοUuml agraveπe τcν Kύπρο καd τcν leνωση τEacuteς Kύπρου microb τcν ^Eλλάδα Πρeς τe τέλος τοUuml B΄ Παγκοσmicroίου Πολέmicroου acircπειδc δbν εrχε φαγητό oumlτρωγαν notτιδήποτε φίδια agraveφοUuml agraveφαιροUumlσαν τe δηλητήριο σαUumlρες ποντικοfς καd ocircλλα neEνα βράδυ δbν εrχαν τίποτα νa φAumlνε καd acircπεινοUumlσαν πολύ ^O Θεοδόσης ξάπλωσε νa κοιmicroηθFEacute καd τότε acircmicroφανίζεται στe ugraveνειρό του iuml neAγιος Γεώργιος regωτ΅ντάς τον laquoΠειν divideAumlςraquo ^O Θεοδόσης τότε τοUuml agraveπάντησε laquoΠάρα πολύraquo Tότε iuml neAγιος Γεώργιος τοUuml λέγει laquopermilEλα νa σb πάρω νa φAumlmicroεraquo Tότε iuml neAγιος Γεώργιος τeν πEacuteρε καd κάθισαν microαζd πάνω στe ocircλογο καί σaν νa πετοUumlσαν oumlφτασαν στcν KυπεροUumlντα Teν πEacuteρε στe σπίτι του oHταν Σήκωση καd oumlτρωγαν notλοι οicirc συγγενεOumlς microαζί ^O Θεοδόσης κάθισε καd oumlφαγε AφοUuml τελείωσαν τότε κάθισε πάλι στe πίσω microέρος τοUuml agraveλόγου καd iuml neAγιος τeν πEacuteρε πίσω neOταν τe πρωd ξύπνησε qταν χορτAumlτος καd γιa τρεOumlς microέρες δbν oumlνοιωθε πεOumlνα129

128 neΟππ σσ 49-50 129 Βλ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗ Αναmicroνήσεις σ 18

64

Στcν περίπτωση αeacuteτc βλέπουmicroε notτι microαζd microb τe ugraveνειρο στe iumlποOumlο βλέπει κανεdς τdς acircπιθυmicroίες του λειτουργεOuml καd τe θαUumlmicroα ^O Θεοδόσης iν καd πεινασmicroένος microετa agraveπe τe ugraveνειρο γιa τρεOumlς microέρες δbν αumlσθανόταν πεOumlνα Ta στρατόπεδα συγκεντρώσεως στa iumlποOumlα κρατοUumlσαν οicirc Γερmicroανοd τοfς ^Eβραίους qταν χωριστa γιa τοfς ocircνδρες καd χωριστa γιa τdς γυναOumlκες Mέσα σb τέτοιου εeuroδους φυλακbς αeacuteτό ποf συνήθως παρατηρεOumlται εrναι trade σεξαουαλικc διαστροφή neOπως notmicroως περιγράφει iuml Bίκτωρ Φράνκλ microέσα στa Nαζιστικa στρατόπεδα συγκεντρώσεως δbν bullπEacuteρχε σχεδeν καθόλου σεξουαλικc διαστροφή Λόdivideγshyω τοUuml bullποσιτισmicroοUuml δbν bullπEacuteρχε γενικa trade σεξουαλικc iumlρmicroή neOταν τοποθετήσουmicroε τa oumlνστικτα σb κάποια icircεραρχικc σειρά βλέπουmicroε notτι τe oumlνστικτο τEacuteς αeacuteτοσυντήρησης εrναι τελικa πολf πιe δυνατe agraveπe τe γενετήσιο oumlνστικτο Σ αeacuteτe τe ecircπλe συmicroπέρασmicroα φθάνει agraveβίαστα κάποιος microελετ΅ντας τa oumlργα τοUuml Bίκτωρ Φράνκλ Πολλa agraveπe τa ugraveνειρα ποf συνήθως βλέπουν οicirc ocircνθρωποι περιστρέφονται γύρω agraveπe τe γενετήσιο oumlνστικτο Στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως notmicroως τa σαρκικa ugraveνειρα qταν εrδος πολυτελείας laquoAκόmicroα καd στa ugraveνειρά του iuml κρατούmicroενος δbν φαινόταν νa acircνδιαφέρεται γιa τe σέξ παρόλο ποf notλες οicirc agraveπογοητεύσεις του καd τa λεπτότερα καd agraveνώτερα αumlσθήmicroατά του oumlβρισκαν iumlριστικc διέξοδο στa ugraveνειραraquo130 ^O Bίκτωρ Φρaνκλ στe βιβλίο του laquo^O Θεeς τοUuml agraveσυνειδήτουraquo κεφάλαιο τέταρτο περιγράφει κάποια ugraveνειρα agraveσθεν΅ν microέσα agraveπe τa iumlποOumlα agraveναλύοντάς τα bullπαρξιακά microπορεOuml κάποιος νa γνωρίσFη τe πνευmicroατικe agraveσυνείδητο Aeacuteτa τa ugraveνειρα περιστρέφονται κυρίως γύρω agraveπe τc θρησκευτικότητα τοUuml agraveνθρώπου ^O Φρόυντ εumlσήγαγε τcν κλασσικc microέθοδο τEacuteς eumlρmicroηνείας τ΅ν ccedilνείρων ^H microέθοδος αeacuteτc oumlχει σaν βάση της τοfς acircλεύθερους συνειρmicroούς Mb τc microέθοδό του iuml Φρόυντ agraveποκαλύπτει τe acircνστικτ΅δες agraveσυνείδητο ^O Bίκτωρ Φρaνκλ εrναι iuml εumlσηγητcς τEacuteς bullπαρξιακEacuteς agraveνάλυσης τ΅ν ccedilνείρων Ta ugraveνειρα σύmicroφωνα microb τeν Φράνκλ εrναι τa agraveληθινa δηmicroιουργήmicroατα τοUuml agraveσυνειδήτου Σκοπeς τEacuteς bullπαρξιακEacuteς agraveνάλυσης τ΅ν ccedilνείρων εrναι τe νa oumlλθουν στe φ΅ς

130 FRANKL Νόηmicroα notππ σ 53

65

ugraveχι microόνο στοιχεOumlα τοUuml acircνστικτώδους agraveσυνειδήτου notπως acircπιχειρεOuml iuml Φρόυντ agraveλλa καd στοιχεOumlα τοUuml πνευmicroατικοUuml agraveσυνειδήτου131 Πολλbς φορbς τe ugraveνειρο agraveποτελεOuml προειδοποίηση πρeς τeν ccedilνειρευόmicroενο acircνshy΅ ocircλλοτε acircκφράζει microιa αeacuteτοmicroοmicroφή Kαd στdς δύο περιπτώσεις τe ugraveνειρο εrναι oumlκφραση τEacuteς συνειδήσεως132 permilAλλες φορbς στa ugraveνειρα συναντοUumlmicroε τa προσωπικa προβλήmicroατα τοUuml agraveρρώστου νa agraveναφέρωνται τόσο στc θρησκεία γενικά notσο καd στοfς θρησκευτικοfς θεσmicroοfς πιe εumlδικά133 Πολλbς φορbς οicirc ocircνθρωποι κάθε tradeλικίας ντρέπονται νa δείξουν τc θρησκευτικότητά τους καd προσπαθοUumlν microb κάθε τρόπο νa τcν agraveποκρύψουν ^H ντροπc αeacuteτc δbν oumlχει καmicromicroιa σχέση microb νευρωτικc agraveναστολή agraveλλά σύmicroφωνα microb τeν Φράνκλ oumlχει leνα ξεχωριστe προστατευτικe ρόλο στcν agraveγάπη ^O regόλος δηλαδc τEacuteς ντροπEacuteς εrναι τe νa acircmicroποδίσFη κάτι agraveπe τe νa γίνFη leνα ecircπλe agraveντικείmicroενο γιa θεατές Παρόmicroοια σύmicroφωνα microb τeν Φράνκλ καd laquotrade agraveγάπη agraveποφεύγει τc δηmicroοσιότητα γιατd iuml ocircνθρωπος φοβAumlται notτι αeacuteτό ποf εrναι icircερe γιa τeν euroδιο θa βεβηλωθFEacute iν γίνFη δηmicroόσιο Πιe συγκεκριmicroένα trade βεβήλωση microπορεOuml νa συmicroβFEacute notταν χαθFEacute trade agravemicroεσότητα ποf bullπάρχει notταν κάποιος δίνεται στeν ocircλλο καd τeν agraveγαπdivideAuml AeacuteτοUuml τοUuml εeuroδους trade agravemicroεσότητα acircν τούτοις agraveπειλεOumlται ugraveχι microόνο notταν γίνFη agraveντικείmicroενο αeacuteτοπαρατηρησίας Kαd στdς δυe περιπτώσεις trade ocircmicroεση πρωταρχικc γνησιότητα τEacuteς agraveγάπης κινδυνεύει νa acircξαφανιστFEacute trade bullπαρξιακή της bullπόσταση κινδυνεύει νa ξεπέσ Fη σb ecircπλe γεγονός Te εrναι microετατρέπεται σb παρατηρεOumlσθαι εeuroτε agraveπe τeν eumlαυτό σου εeuroτε agraveπe τοfς ocircλλους ^H agraveγάπη agraveντιmicroετωπίζει τeν κίνδυνο τοUuml νa χάσFη τeν eumlαυτό της καd νa microετατραπ FEacute σb idraquo134 ^H θρησκευτικότητα notπως καd trade agraveγάπη εrναι microιa ψυχικc κατάσταση trade iumlποία εrναι icircερή καd frac12ς acircκ τούτου πρέπει νa προφυλάσσεται Eaν δηmicroοσιοποιηθFEacute τότε εrναι ποf γίνεται agraveντικείmicroενο καd θέαmicroα καd χάνει τcν agraveξία της Tόσο trade agraveγάπη notσο καd trade θρησκευτικότητα εrναι δύο oumlννοιες πολf προσωπικές Kαd οicirc δύο εrναι acircνδόmicroυχες καd προστατεύονται agraveπe acircντροπή laquo^H

131 Βλ FRANKL Ασυνείδητο σσ 41 132 Βλ notππ σ 43 133 Βλ notππ σ 44 134 neΟππ σ 46-47

66

γνήσια θρησκευτικότητα γιa νa διατηρήσ Fη τc γνησιότητά της δbν acircκδηλώνεται φανεράraquo135 ^O Φρόυντ κατέληξε στe συmicroπέρασmicroα notτι bullπάρχει καταπιεσmicroένο καd agraveσυνείδητο libido ^O Bίκτωρ Φρaνκλ κατέληξε παρόmicroοια στe συmicroπέρασmicroα notτι bullπάρχει καταπιεσmicroένη καd agraveσυνείδητη θρησκεία καd θρησκευτικότητα ^Yπάρχουν πολλa ugraveνειρα ποf βλέπει iuml ocircνθρωπος notταν κοιmicroAumlται τa iumlποOumlα εrναι ξεκάθαρα frac12ς πρeς τcν eumlρmicroηνεία τους ^Yπάρχουν ocircλλα notmicroως τa iumlποOumlα δbν εrναι ξεκάθαρα καd χρειάζονται εumlδικc agraveνάλυση Πολλa agraveπe αeacuteτά notπως oumlχουmicroε brvbarδη agraveναφέρει εrναι θρησκευτικοUuml περιεχοmicroένου acircνshy΅ ocircλλα oumlχουν κάποια θρησκευτικa microοτίβα Δbν εrναι παράξενο νa βρίσκουmicroε ugraveνειρα microb θρησκευτικa στοιχεOumlα σb agraveνθρώπους οicirc iumlποOumlοι εrναι δηλωmicroένοι ocircθρησκοι Σb αeacuteτούς notπως oumlχουmicroε brvbarδη προαναφέρει bullπάρχει καταπιεσmicroένη καd agraveσυνείδητη θρησκευτικότητα ^O Bίκτωρ Φρaνκλ στe βιβλίο του laquo^O Θεeς τοUuml agraveσυνειδήτουraquo κεφάλαιο τέταρτο (^Yπαρξιακc Aνάλυση τ΅ν Oνείρων) περιγράφει κάποια ugraveνειρα agraveσθεν΅ν του τa iumlποOumlα καd προσπαθεOuml νa eumlρmicroηνεύσ Fη καd agraveναλύσ Fη bullπαρξιακά Aπe αeacuteτa παραθέτουmicroε leνα ugraveνειρο ποf θεωροUumlmicroε frac12ς agraveντιπροσωπευτικe τοUuml τρόπου σκέψεως καd eumlρmicroηνείας τοUuml Bίκτωρ Φράνκλ ^H agraveσθενcς agraveναφέρει τe eumlξEacuteς ugraveνειρο laquoBρίσκοmicroαι σ leνα microεγάλο πλEacuteθος agraveνθρώπων εrναι κάτι σaν πανηγύρι neOλοι κινοUumlνται πρeς microιa κατεύθυνση acircνshy΅ acircγg προσπαθ΅ νa πάω στcν agraveντίθετη κατεύθυνση Kατa κάποιο τρόπο ξέρω τc διεύθυνση πρeς τcν iumlποία πρέπει νa πάω γιατd πηγαίνω πρeς leνα φ΅ς ποf λάmicroπει στοfς οeacuteρανούς Te φ΅ς δυναmicroώνει διαρκ΅ς καd τελικa συmicroπυκνώνεται σb microιa microορφήraquo laquoTί εeuroδους microορφc qτανraquo ρωτAuml iuml γιατρός Amicroέσως trade agraveσθενcς δείχνει agravemicroηχανία laquoErmicroαι πραγmicroατικa bullποχρεωmicroένη νa microιλήσω γι αeacuteτόraquo regωτAuml acircπίmicroονα trade agraveσθενής neYστερα agraveπe πολλc προσπάθεια τοUuml γιατροUuml νa τcν πείσFη νa agraveποκαλύψFη τe microυστικό της αeacuteτc ψιθύρισε laquooHταν trade microορφc τοUuml XριστοUumlraquo136 ^H eumlρmicroηνεία καd bullπαρξιακc agraveνάλυση τοUuml ccedilνείρου αeacuteτοUuml εrναι σb notλους πασιφανής ^O κόσmicroος αeacuteτeς καd τe πλEacuteθος τe iumlποOumlο βλέπει trade agraveσθενcς στe ugraveνειρό της εrναι leνα laquoπανηγύριraquo καd

135 neΟππ σ 47 136 neΟππ σ 48

67

notλες οicirc microεγάλες microAumlζες τ΅ν agraveνθρώπων microοιάζουν ^H ocircWregωστη notmicroως προσπαθεOuml νa κολυmicroπdivideAuml καd νa πηγαίνFη agraveντίθετα πρeς τe regεUumlmicroα Στcν agraveρχc trade ocircWregωστη brvbarξερε τcν κατεύθυνση microόνο κατa προσέγγιση agraveλλa τώρα τcν ξέρει microb microεγαλύτερη agraveκρίβεια Στe ugraveνειρό της trade συνείδησή της τEacuteς εrχε ζητήσει νa agraveκολουθήσ Fη τeν Kύριο

68

69

ΣYMΠEPAΣMATA Περαίνοντας τcν παροUumlσα microελέτη θa θέλαmicroε νa agraveναφερθοUumlmicroε σb κάποια καίρια συmicroπεράσmicroατα στa iumlποOumlα καταλήγουν οicirc τέσσερεις ψυχολόγοι στdς διάφορες microελέτες τους σχετικa microb τa ugraveνειρα

1 ^H microνήmicroη εrναι πολf περιεκτικc στa ugraveνειρα παρa στcν ξύπνια ζωή Ta ugraveνειρα agraveνακαλοUumlν agraveναmicroνήσεις ποf ξέχασε iuml ccedilνειρευόmicroενος καd ποf εrναι agraveπρόσιτες notταν εrναι ξύπνιος Ta ugraveνειρα κάνουν microία agraveπεριόριστη χρήση γλωσσικ΅ν συmicroβόλων trade σηmicroασία τ΅ν iumlποίων εrναι στe microεγαλύτερο microέρος της ocircγνωστη στeν ccedilνειρευόmicroενο ^H acircmicroπειρία microας notmicroως microAumlς acircπιτρέπει νa διαπιστώνουmicroε τc σηmicroασία τους Πιθανeν νa προέρχωνται agraveπe προγενέστερες φάσεις κατa τcν acircξέλιξη τEacuteς iumlmicroιλίας ^H microνήmicroη συχνa agraveναπαράγει στa ugraveνειρα acircντυπώσεις agraveπe τcν πρώιmicroη παιδικc tradeλικία τοUuml ccedilνειρευόmicroενου ποf microποροUumlmicroε νa acircπιβεβαιώσουmicroε iumlριστικa notτι ugraveχι microόνο εrχαν ξεχαστEacute agraveλλa καd notτι εrχαν καταστEacute agraveσυνείδητες acircξαιτίας τEacuteς agraveπώθησης Ta ugraveνειρα φέρνουν στe φ΅ς bullλικό ποf δbν θa qταν δυνατe νa προέρχεται οucircτε agraveπe τcν acircνήλικη ζωc τοUuml ccedilνειρευοmicroένου οucircτε agraveπe τcν ξεχασmicroένη του παιδική tradeλικία Eeuromicroαστε bullποχρεωmicroένοι νa τe θεωρήσουmicroε frac12ς microέρος τEacuteς agraveρχαϊκEacuteς κληρονοmicroιAumlς (archaic heritage) ποf φέρνει τe παιδd microαζί του στeν κόσmicroο πρdν agraveπe κάθε δική του acircmicroπειρία καd ποf εrναι agraveποτέλεσmicroα τ΅ν acircmicroπειρι΅ν τ΅ν προγόνων του Aπe τc microαρτυρία καd τc θέση τοUuml Σίγκmicroουντ Φρόυντ γιa τcν asympπαρξη τ΅ν δύο τάσεων καd microηχανισmicro΅ν τEacuteς συmicroπύκνωσης καd τEacuteς microετατόπισης συmicroεραίνεται notτι trade acircνέργεια στe agraveσυνείδητο laquoαeacuteτeraquo βρίσκεται σb microιa κατάσταση acircλεύθερης κινητικότητας καd notτι τe laquoαeacuteτeraquo θεωρεOuml πιe σηmicroαντικc τcν εeacuteκαιρία νa ξεφορτώσFη ποσότητες διέγερσης παρa iumlτιδήποτε ocircλλο Ta ugraveνειρα microποροUumlν νa δηmicroιουργηθοUumlν microb δύο διαφορετικοfς τρόπους εeuroτε agraveπe τe laquoαeacuteτόraquo εeuroτε agraveπe τe laquoacircγώraquo Mερικbς φορbς ξυπνοUumlmicroε agraveπότοmicroα acircξ αumlτίας eumlνeς ccedilνείρου ^H πορεία τοUuml ccedilνείρου agraveποκτdivideAuml agraveρκετc oumlνταση γιa νa προσελκύσ Fη τc συνείδηση καd νa agraveφυπνίσFη τe προσυνειδητό agraveνεξάρτητα agraveπe τeν χρόνο καd τe βάθος τοUuml asympπνου Erναι πολλbς φορές ποf ξεχνοUumlmicroε microερικa ugraveνειρα acircνshy΅ microερικbς ocircλλες τa θυmicroόmicroαστε oumlστω κι iν περάσουν agraveρκετa χρόνια ^O λόγος εrναι iuml eumlξEacuteς Συνήθως ξεχνοUumlmicroε γρήγορα πάρα πολλa

70

agraveπe αeacuteτά ποf αumlσθανθήκαmicroε καd agraveντιληφθήκαmicroε acircπειδc qταν πολf agraveδύνατα ΞεχνοUumlmicroε acircπίσης πολλbς ccedilνειρικbς εumlκόνες acircπειδc qταν πολf agraveχνές acircνshy΅ οicirc ζωηρότερες εumlκόνες διατηροUumlνται στc microνήmicroη

2 Ta ugraveνειρα γενικa στοfς agraveρχαίους λαοfς oumlπαιζαν σηmicroαντικe regόλο στcν καθηmicroερινή τους ζωή ^O πρ΅τος acircπιστήmicroονας ποf microελέτησε σb βάθος τc λειτουργία τ΅ν ccedilνείρων qταν iuml ^Eλβετeς ψυχολόγος Kaρλ Γιούγκ Oicirc πηγbς τEacuteς microελέτης αeacuteτEacuteς εrναι τόσο τa γραπτa κείmicroενα notσο καd trade acircmicroπειρικc γνώση Te ugraveνειρο εrναι microιa oumlκφραση τοUuml agraveσυνειδήτου trade iumlποία πάντοτε acircνυπάρχει microέσα στa κατώτερα στρώmicroατα τEacuteς συνειδήσεώς microας Γίνεται δb agraveντιληπτc agraveπe τeν ocircνθρωπο notταν agraveδρανοποιοUumlνται οicirc αumlσθήσεις καd κυρίως notταν iuml ocircνθρωπος κοιmicroAumlται ^O κινηmicroατογράφος εrναι microιa microίmicroηση τEacuteς λειτουργίας τοUuml bullποσυνειδήτου agraveφοUuml σb παίρνει microέσα σb δευτερόλεπτα microακριά agraveπe microιa agraveπόσταση σb ocircλλη microέσα στa πλαίσια τοUuml agraveνθρώπινου χωροχρόνου Παραίσθηση j παραισθησία ccedilνοmicroάζεται trade agraveπάτη τ΅ν αumlσθήσεων ποf προκαλεOuml σφαλερbς agraveντιλήψεις Πρέπει νa oumlχουmicroε κάποιο agraveντικείmicroενο microπροστά microας προκειmicroένου νa oumlχουmicroε τc λειτουργία τEacuteς παραισθήσεως δηλαδc νa τe acircκλάβουmicroε σaν κάτι ocircλλο Ψευδαίσθηση j ψευδαισθησία καλεOumlται trade διαταραχc τEacuteς αumlσθήσεως κατa τcν iumlποία παράγεται συναίσθηmicroα χωρdς κάποιο acircξωτερικe acircρέθισmicroα Aeacuteτe συνήθως συmicroβαίνει notταν βρισκόmicroαστε σb παραλήρηmicroα Φαντασία στeν Iωάννη Σιναΐτη καλεOumlται κυρίως τe ugraveνειρο ^O Kaρλ Γιοfγκ θεωρεOuml notτι microέσshyω τ΅ν ccedilνείρων iuml εumlδικeς ψυχολόγος microπορεOuml νa δFEacute πολλbς φορbς τeν acircσωτερικe κόσmicroο τοUuml agraveσθενοUumlς (νευρωτικοUuml) καd κυρίως τe agraveσυνείδητό του Στe κεφάλαιο αeacuteτe παραθέτει τc δική του microεθοδολογία γιa τeν τρόπο acircργασίας τοUuml ψυχολόγου microέχρι νa agraveνακαλύψFη νa κατατάξFη καd eumlρmicroηνεύσ Fη τa δεδοmicroένα ποf oumlχει microπροστά του Oicirc Πατέρες τEacuteς acircκκλησίας καd πιe εumlδικa iuml Iωάννης Σιναΐτης θεωροUumlν notτι τa περισσότερα agraveπe τa ugraveνειρα προέρχονται agraveπe τeν euroδιο τeν ocircνθρωπο δηλαδc agraveπe τe agraveσυνείδητό του Πολf λίγα oumlχουν τcν προέλευσή τους agraveπe τeν διάβολο καd acircλάχιστα j καθόλου agraveπe τeν Θεό permilOνειρα προερχόmicroενα acircκ τοUuml ΘεοUuml εeuroχαmicroε στcν Παλαιa καd Kαινc Διαθήκη καd σπάνια microέσα στcν acircκκλησιαστικc icircστορία permilOνειρα

71

agraveπe τeν Θεe βλέπουν κυρίως οicirc δίκαιοι ocircνθρωποι καd iuml σκοπός τους εrναι νa τοfς καθοδηγήσFη iuml Θεeς στe θέληmicroά Tου ^H θέση τ΅ν Πατέρων τEacuteς Eκκλησίας γενικa εrναι notτι δbν πρέπει νa agraveσχολούmicroαστε microb τa ugraveνειρα οucircτε νa θεωροUumlmicroε notτι εeuromicroαστε ocircξιοι νa microAumlς δείξFη iuml Θεeς τe θέληmicroά Tου δι ccedilνείρου Mέσα στa ugraveνειρα microερικbς φορbς διαβλέπει iuml Kaρλ Γιοfγκ leνα εrδος laquoπροφητικότηταςraquo Aeacuteτe δbν σηmicroαίνει notτι τa ugraveνειρα microAumlς λένε τe microέλλον Kανεdς δbν ξέρει τe microέλλον οucircτε agraveκόmicroη οicirc plusmnγιοι οucircτε οicirc ocircγγελοι οucircτε agraveκόmicroη καd trade Θεοτόκος agraveλλa microόνον iuml Θεός Παρατηρ΅ντας λοιπeν iuml Kaρλ Γιοfγκ τοfς agraveσθενεOumlς καd τa ugraveνειρά τους διαβλέπει microέσα στa ugraveνειρα κάποια διαίσθηση j κάποια laquoφυσιολογικc acircξέλιξηraquo θa λέγαmicroε τ΅ν πραγmicroάτων Aeacuteτe δbν σηmicroαίνει καθόλου notτι iuml ocircνθρωπος microπορεOuml νa προβλέπ Fη τe microέλλον agraveλλa microέσα στa agraveνθρώπινα πλαίσια microπορεOuml νa διαβλέπ Fη τcν icircστορικc acircξέλιξη τ΅ν πραγmicroάτων ^O Kύριος frac12ς τέλειος ocircνθρωπος βλέποντας τe παρελθόν προβλέπει τe ocircmicroεσο microέλλον καd βλέποντας τe ocircmicroεσο microέλλον προβλέπει τa oumlσχατα ^O ψυχολόγος δbν πρέπει ποτb νa microένFη microόνο στc διάγνωση agraveλλa νa προχωρεOuml καd στc σωστc θεραπεία Mέσα στcν Oρθόδοξη Eκκλησία βλέπουmicroε notτι διa τοUuml microυστηρίου τEacuteς icircερAumlς acircξοmicroολογήσεως iuml πιστeς agraveφίνει iumlλόκληρο τeν acircσωτερικό του κόσmicroο acircλεύθερο καd τeν acircξωτερικεύει στeν icircερέα-πνευmicroατικό ^H νηστεία καd trade agraveγρυπνία κατa τeν Iωάννη Σιναΐτη εrναι πολέmicroιοι κατa τ΅ν ccedilνείρων ^H καθ asympπνον acircκσπερmicroάτωση εrναι φυσιολογικc λειτουργία τοUuml σώmicroατος agraveλλa πολλbς φορές λόγshyω τEacuteς agraveπροσεξίας microας κατa τc διάρκεια τEacuteς trademicroέρας σύmicroφωνα microb τeν Iωάννη Σιναΐτη προκαλοUumlmicroε τcν καθ asympπνον regεύση trade iumlποία πολλbς φορbς συνοδεύεται καd agraveπe αumlσχρa ugraveνειρα Τa δύο πρόσωπα τοUuml δεύτερου κεφαλαίου τEacuteς microελέτης microας σb γενικbς γραmicromicroές συmicroφωνοUumlν πάνω στdς βασικbς agraveρχές ^O Kaρλ Γιοfγκ χρησιmicroοποιεOuml acircπιστηmicroονικbς microεθόδους καd agraveπευθύνεται σb agraveνθρώπους ποf ζοUumlν στeν κόσmicroο καd ποf δbν oumlχουν γνωρίσει τcν ccedilρθόδοξη νηπτικc θεολογία ^O Iωάννης Σιναΐτης agraveπευθύνεται σb agraveσκητbς microοναχούς ποf oumlχουν φτάσει σb κάποια στάδια πνευmicroατικEacuteς τελειώσεως

3 Γιa τeν permilAλφρεντ permilAντλερ τe κεντρικe σηmicroεOumlο notπως agraveναφέρει στe βιβλίο του laquo^H agraveτοmicroικc ψυχολογία στe σχολεOumlοraquo

72

στcν eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρων qταν laquoΓιατί οicirc ocircνθρωποι ccedilνειρεύονται χωρdς νa καταλαβαίνουν τa ugraveνειρά τους Γιατί δbν microπορεOuml νa acircξηγήσFη κάποιος τa ugraveνειρά του ΞυπνAumlτε microb τcν αeuroσθηση Σήmicroερα egraveνειρεύτηκα κάτι χαζό καd δbν microπορεOumlτε νa τe καταλάβετε καθόλου Δbν δίνετε σηmicroασία στa ugraveνειρά σας acircπειδc δbν microπορεOumlτε νa τa χρησιmicroοποιήσετεraquo ^O permilAντλερ acircπίσης θεωρεOuml notτι δbν bullπάρχει καmicroιa umlδιαίτερη συνταγή microb τcν iumlποία θa microπορούσαmicroε νa acircξηγήσουmicroε notλα τa ugraveνειρα acircκτeς iν acircξαιρέσουmicroε τοfς γενικώτερους notρους δηλαδc τcν eumlνότητα τEacuteς ψυχικEacuteς ζωEacuteς καd τeν umlδιαίτερο συναισθηmicroατικe χαρακτEacuteρα τ΅ν ccedilνείρων Te ugraveνειρο σύmicroφωνα microb τeν permilAλφρεντ permilAντλερ εrναι πάντοτε leνα microέρος agraveπe τe laquoστfλraquo ζωEacuteς ^Yπάρχουν ocircνθρωποι οicirc iumlποOumlοι δbν microποροUumlν νa θυmicroηθοUumlν τa ugraveνειρά τους agraveλλa microποροUumlν agraveπe microόνοι τους νa φτειάξουν microερικa ugraveνειρα microb τc δηιουργική τους φαντασία neEνα ugraveνειρο oumlχει σκοπe νa προετοιmicroάσ Fη τeν δρόmicroο ποf iumlδηγεOuml στeν προσωπικe στόχο bullπεροχEacuteς τοUuml agraveτόmicroου ποf βλέπει τe ugraveνειρο Ta ugraveνειρα oumlχουν laquoπροφητικe χαρακτEacuteραraquo agraveπe τcν ocircποψη notτι γίνεται microιa διάγνωση notπως microπορεOuml νa κάν Fη καd leνας φυσιολογικeς ocircνθρωπος διάγνωση στeν ξύπνιο του γιa τe microέλλον ^Eποmicroένως τa ugraveνειρα θεωροUumlνται προφητικa microηνύmicroατα γιa microελλοντικa γεγονότα Στe ugraveνειρο κρύβεται microιa microισc agraveλήθεια ^O permilAλφρεντ permilAντλερ θεωρεOuml agraveκόmicroη notτι τa microέντιουmicro εrναι τσαρλατAumlνοι οicirc iumlποOumlοι δEacuteθεν eumlρmicroηνεύουν τe microέλλον Πολλbς φορbς τa ugraveνειρα acircκδηλώνονται microb πολλbς παραβολές Oicirc παραβολές agraveναφέρει iuml permilAλφρεντ permilAντλερ εrναι leνα agraveπe τa καλύτερα microέσα νa ξεγελάσ Fη κανεdς τeν eumlαυτό του καd τοfς ocircλλους neOταν leνας ocircνθρωπος καταλάβFη πgς δbν microπορεOuml νa microAumlς πείσ Fη microb τc λογική τότε χρησιmicroοποιεOuml παραβολές ^O permilAντλερ θεωρεOuml notτι τe νa χρησιmicroοποιFEacute κανεdς παραβολbς εrναι microιa αeacuteταπάτη Oicirc ocircνθρωποι ποf δbν ccedilνειρεύονται εrναι αeacuteτοί ποf δbν θέλουν νa αeacuteταπατηθοUumlν Bρίσκονται συνέχεια σb κίνηση καd εrναι πολf λογικοί ^O permilAντλερ δbν πιστεύει notτι ccedilνειρευόmicroαστε πάντοτε agraveλλa θεωρεOuml πgς bullπάρχουν τόσο ocircνθρωποι ποf δbν ccedilνειρεύονται ποτέ τους notσο καd ocircνθρωποι ποf ccedilνειρεύονται καd ξεχνοUumlν τa ugraveνειρά τους

4 Oicirc βασικbς agraveρχbς τEacuteς Λογοθεραπείας microποροUumlν νa συνοψισθοUumlν στa πολf acircπιγραmicromicroατικa καd χαρακτηριστικa λόγια τοUuml Φάmicroπρυ

73

α Kάθε πραγmicroατικότητα oumlχει νόηmicroα (λόγο) ^H ζωc ποτb δbν παύει νa oumlχFη νόηmicroα γιa τeν καθένα β Te νόηmicroα εrναι πολf συγκεκριmicroένο καd microεταβάλλεται agraveπe ocircτοmicroο σb ocircτοmicroο καd γιa κάθε ocircτοmicroο agraveπe στιγmicroc σb στιγmicroή γ Kάθε ocircτοmicroο εrναι microοναδικό καd trade ζωc τοUuml καθενeς περιλαmicroβάνει microιa σειρa agraveπe microοναδικbς bullποχρεώσεις ποf πρέπει νa τdς agraveνακαλύψFη καd ν agraveνταποκριθFEacute σ αeacuteτές δ EκεOumlνο ποf δίνει νόηmicroα εrναι trade oumlρευνα γιa τdς συγκεκριmicroένες bullποχρεώσεις τοUuml καθενeς καd trade agraveνταπόκρισή του σ αeacuteτές ε ^H εeacuteτυχία trade icircκανοποίηση καd trade ψυχικc γαλήνη εrναι ecircπλ΅ς δευτερογενEacute acircπακόλουθα αeacuteτEacuteς τEacuteς oumlρευνας ^O Bίκτωρ Φρaνκλ προσπαθεOuml νa eumlρmicroηνεύσ Fη καd agraveναλύσ Fη τa ugraveνειρα bullπαρξιακά σb agraveντίθεση microb τeν Φρόυντ ποf εumlσάγει microιa κλασσικc eumlρmicroηνεία στa ugraveνειρα microb βάση τοfς acircλεύθερους συνειρmicroούς Te oumlνστικτο τEacuteς αeacuteτοσυντήρησης notπως φαίνεται καd agraveποδεικνύεται καd στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως εrναι πολf πιe umlσχυρe agraveπe τe λεγόmicroενο laquoγενετήσιο oumlνστικτοraquo ^H πεOumlνα καd γενικa notλες οicirc κακουχίες ποf περνοUumlν στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως agraveντικατοπτρίζονται τe βράδυ στa ugraveνειρα τ΅ν κρατουmicroένων Aντίθετα τe γενετήσιο oumlνστικτο καd γενικa οicirc iumlρmicroές ποf καθορίζονται agraveπe τc λέξη laquolibidoraquo στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως acircκmicroηδενίζονται καd σχεδeν acircξαφανίζονται agraveφοUuml δbν icircκανοποιοUumlνται κiν οicirc agraveπαραίτητες βιολογικbς agraveνάγκες γιa νa microπορέσFη νa ζήσFη καd acircπιβιώσ Fη ccedilργανικa iuml ocircνθρωπος Πολλa agraveπe τa ugraveνειρα ποf βλέπει iuml ocircνθρωπος φανερώνουν τcν κρυmicromicroένη θρησκευτικότητά του agraveφοUuml γενικa iuml ocircνθρωπος προσπαθεOuml acircπίmicroονα νa κρύβFη τc θρησκευτικότητα ποf ζFEacute καd αumlσθάνεται κάτω agraveπe τe κάλυmicromicroα τEacuteς acircντροπEacuteς Tέλος πολλa agraveπe τa ugraveνειρα φανερώνουν notτι ocircνθρωποι οicirc iumlποOumlοι φαινοmicroενικa microbν qσαν δεδηλωmicroένοι ocircθεοι στcν πραγmicroατικότητα καd microέσα στe βάθος τEacuteς ψυχEacuteς τους qσαν βαθιa θρησκευόmicroενοι ecircπλa δbν εrχαν agraveνακαλύψει τc θρησκευτικότητα microέσα τους j τcν κάλυπταν microb τe oumlνδυmicroα τEacuteς ντροπEacuteς

75

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

ΤΑ ΟΝΕΙΡΑ ΑΠΟ ΧΥΦΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΑΠΟΧΗ

Φρήστου Βάντσου

Ὁμότιμου καθηγητῆ ΑΠΘ

Αacute Τὰ ὄλεηξα ἀπὸ ςπρνινγηθὴ ἄπνςε

Ὅζν θαὶ ἂλ ηὰ ὄλεηξα θαίλνληαλ παξάδνμα θαὶ πεξίεξγα ζηνὺο ἀλζξώπνπο

ἀπὸ θαηαβνιῆο θόζκνπ ὅκσο πάληνηε θηλνῦζαλ ηὴλ πεξηέξγεηα θαὶ ηὸ ἐλδηαθέξνλ

ηνῦ ἀλζξώπνπ Καὶ ηὸ πηὸ πεξίεξγν εἶλαη ὅηη βιέπνπκε ὄλεηξα ἐλῶ θνηκόκαζηε

Μόλν πνὺ ηὰ ὄλεηξα ηὰ βιέπνπκε ὅηαλ θνηκνύκαζηε ὕπλνλ ἐιαθξύ Σηὰ ὄλεηξα

βιέπνπκε πνιιὲο θνξὲο παξάμελα πξάγκαηα πνὺ πνηὲ δὲλ ζθεθζήθακε Μεξηθὲο

θνξὲο βιέπνπκε θαὶ ἐθηάιηεο πνὺ κᾶο μππλνῦλ Σηὰ ὄλεηξα ἐπηθξαηνῦλ ὀπηηθὲο θαὶ

ἀθνπζηθὲο παξαζηάζεηο Αὐηὸ ζεκαίλεη ὅηη ὁ ἄλζξσπνο ρξεζηκνπνηεῖ ηὰ ἐθθξαζηηθὰ

κέζα ἐκπεηξίαο πνὺ ἔρεη Λέγεηαη ὅηη νἱ ηπθινί πνὺ δὲλ ἔρνπλ ἐκπεηξία ὁξάζεσο δὲλ

βιέπνπλ ὄλεηξα Χαξαθηεξηζηηθὸ εἶλαη ὅηη νἱ παξαζηάζεηο πνὺ βιέπνπκε ζηὰ ὄλεηξα

δηαθέξνπλ ἀξθεηὰ ἀπὸ ηὴλ πξαγκαηηθόηεηα Καὶ αὐηό γηαηί ηὰ ὄλεηξα ἔρνπλ

ζπκβνιηθὸ ραξαθηήξα Σηὴλ Ἁγία Γξαθή θαὶ ἰδηαίηεξα ζηὴλ Παιαηὰ Γηαζήθε

γίλεηαη πνιὺο ιόγνο γηὰ ηὰ ὄλεηξα θαὶ ηὸλ ζπκβνιηζκό ηνπο ὅπσο ζὰ δνῦκε

θαησηέξσ

Πξῶηνο πνὺ ἀζρνιήζεθε ζπζηεκαηηθὰ κὲ ηὰ ὄλεηξα ἀπὸ ςπρνινγηθὴ ἄπνςε

εἶλαη ὁ Σίγθκνπλη Φξόπλη Γελλήζεθε ζηὴλ Αὐζηξία ηὸ 1856 Σπνύδαζε ζηὴ Βηέλλε

ἰαηξηθή Φαίλεηαη ὅηη ἦηαλ ἐξεπλεηηθὸ κπαιό Ὅηαλ πιεξνθνξήζεθε ὅηη ζηὸ Παξίζη

ὁ Σαξγθῶ θαὶ ἄιινη ζεξάπεπαλ ἀλζξώπνπο κὲ ςπρνινγηθὰ πξνβιήκαηα κὲ ηὴ κέζνδν

ηνῦ ὑπλσηηζκνῦ ἔζπεπζε λὰ πάγεη ζηὴλ πόιε αὐηὴ θαὶ λὰ ἔρεη πξνζσπηθὴ ἐκπεηξία

ηνπ γεγνλόηνο Πξάγκαηη κὲ ηὴ κέζνδν ηνῦ ὑπλσηηζκνῦ ὁ ἀζζελὴο ράλεη ηὶο

αἰζζήζεηο ηνπ κὲ ηὴλ πξαγκαηηθόηεηα θαὶ ὑπαθνύεη ζηὰ θειεύζκαηα ηνῦ ὑπλσηηζηῆ

ηνπ ρσξὶο πξνζσπηθὴ θξίζε Ἔηζη ἀπαληᾶ ζὲ ἐξσηήζεηο ηνῦ δηδαζθάινπ ηνπ θαὶ

ιέγεη πξάγκαηα πξνζσπηθὲο ἐκπεηξίεο ηὰ ὁπνῖα δὲλ ζὰ ηὰ ἔιεγε πνηέ ἂλ ἦηαλ

μύπληνο Τὸ ἀπνηέιεζκα ἦηαλ ὅηη ζεξαπεπόηαλ ἀπὸ ςπρνινγηθὰ πξνβιήκαηα πνὺ

εἶρε Τὸ γεγνλὸο αὐηὸ ἔθακε ἰδηαίηεξε ἐληύπσζε ζηὸλ Φξόπλη ὁ ὁπνῖνο θαηέιεμε ζηὸ

ζπκπέξαζκα ὅηη ἐπηζπκίεο ἠ θόβνη πνὺ δὲλ ἐλαξκνλίδνληαη κὲ ηὶο θνηλσληθὲο

ἀπαηηήζεηο ἀπσζνῦληαη ζηὸ ἀζπλείδεην γίλνληαη ἀλεμέιεγθηεο θαὶ δεκηνπξγνῦλ

ςπρώζεηο θαὶ λεπξώζεηο ζηὸλ ἀζζελῆ ρσξὶο ὁ ἴδηνο λὰ ἔρεη πξνζσπηθὴ ἐπίγλσζε ηῶλ

αἰηίσλ πνὺ ηὶο δεκηνύξγεζαλ Τὸ γεγνλὸο ὅηη δὲλ ὑπάξρεη πξνζσπηθὴ θξίζε ηὸ

βιέπνπκε ὅηαλ ὁ ὑπλσηηζκέλνο ἀζζελὴο θάλεη δηάινγν κὲ ηὸλ γηαηξό ηνπ θαὶ ιέγεη

δηάθνξα πξάγκαηα Καζὼο αὐηὸ ἐπηθέξεη ηὴ ζεξαπεία ηνῦ ἀζζελνῦο ὁ Φξόπλη

ὁδεγήζεθε ζηὸ ἀζπλείδεην ζηὸ γεγνλὸο ηῆο δηάθξηζεο κεηαμὺ ζπλεηδεηῶλ θαὶ

ἀζπλεηδήησλ πξάμεσλ

πεηδὴ ὅκσο ὁ ὑπλσηηζκὸο κπνξνῦζε λὰ δεκηνπξγήζεη πξνβιήκαηα ζηὸλ

ἀζζελῆ ἐὰλ ὁ ὑπλσηηζζεὶο κεηὰ ηὸλ ὑπλσηηζκὸ δὲλ ἐπαλέιζεη πιήξσο ζηὴλ πξνηέξα

76

θαηάζηαζε ὁ Φξόπλη ἐγθαηαιείπεη ηὴ κέζνδν αὐηή Ἀλαθάιπςε ὅκσο ηὴλ

ςπραλάιπζε Ὁ Φξόπλη δηεπίζησζε ὅηη ηὰ ὄλεηξα δὲλ εἶλαη ἄζρεηα κὲ ηὰ βηώκαηα ηνῦ

ἀλζξώπνπ θαὶ κάιηζηα αὐηά πνὺ εἶλαη ζιηβεξὰ θαὶ ηὰ ὁπνῖα ὁ ἀζζελὴο δὲλ ζέιεη θἂλ

λὰ ζπκᾶηαη Τὰ βηώκαηα αὐηὰ ηὰ ἀπσζεῖ ὁ ἀζζελὴο ζηὸ ἀζπλείδεηό ηνπ Τὸ ζιηβεξὸ

γεγνλόο ηὸ ὁπνῖν δὲλ ζπκᾶηαη δὲλ ζεκαίλεη ὅηη ἔρεη ἐθιέηςεη Ἀληίζεηα ἐπεηδὴ κέλεη

ζηὸ ἀζπλείδεην ἀλεμέιεγθην δξᾶ θαὶ θηλεῖηαη ἐθεῖ θαὶ δεκηνπξγεῖ ηεξάζηηα

πξνβιήκαηα Ὁ ἀζζελὴο ζηὸλ ὕπλν ηνπ βιέπεη ὄλεηξα πνὺ ηὸλ ἐλνρινῦλ κὲ ηξόπν

ζπκβνιηθό Ὁ δηάινγνο θαὶ ἀμηνπνίεζε ηῶλ ὀλείξσλ κέζσ ηῶλ ζπλεηξκῶλ

ὁδήγεζαλ ηὸλ Φξόπλη ζηὴλ ςπραλάιπζε πνὺ ἀπνηέιεζε ζηαζκὸ ζηὴ ζεξαπεία ηῶλ

ςπρηθῶλ παζήζεσλ

Ὁ δηάινγνο εἶλαη ἀπνθιεηζηηθὰ πξνζσπηθόο Ὁ Φξόπλη ἐθηὸο ἀπὸ ηὰ

πξνζσπηθὰ ζηνηρεῖα ηνῦ ἀζζελῆ θαὶ ηὸ πξόβιεκα πνὺ ηὸλ ἀπαζρνιεῖ ἐξσηᾶ θαὶ γηὰ

ηὰ ὄλεηξα πνὺ βιέπεη θαὶ ζέιεη ηὴλ πξνζσπηθὴ ἀληίιεςε ηνῦ ἀζζελῆ πνὺ δὲλ

θαίλεηαη λὰ ἔρεη ζρέζε κὲ ηὸ πξόβιεκά ηνπ Ὅκσο κὲ ηὴ ζπδήηεζε πνὺ θάλεη ὁ

Φξόπλη κὲ ηὸλ ἀζζελῆ γίλεηαη ἀλακόριεπζε ηνῦ ἀζπλεηδήηνπ θαὶ πξνβάιινπλ λέα

ζηνηρεῖα πάληνηε ζπκβνιηθά πνὺ ὁδεγνῦλ πξὸο ηὸ πξόβιεκα κὲ ηὸλ κεραληζκὸ ηῆο

ἀλάθιεζεο ἀπὸ ηὸ ἀζπλείδεην ζηὸ ζπλεηδεηὸ κέξνο ηνῦ ἀλζξώπνπ Ὅηαλ αὐηὸ

ἐπηηεπρζεῖ θαὶ ὁ ἀζζελὴο ἀλαγλσξίζεη ηὸ πξόβιεκά ηνπ ζεξαπεύεηαη

Ὁ Φξόπλη ἔγξαςε ἰδηαίηεξα βηβιία κὲ ηίηιν ηὴλ ἑξκελεία ηῶλ ὀλείξσλ

Γεγνλόηα πνὺ ἀπσζνῦληαη ζηὸ ἀζπλείδεην εἶλαη θπξίσο ζιηβεξὰ γεγνλόηα ηῆο δσῆο

ηνῦ ἀλζξώπνπ ηὰ ὁπνῖα ὁ ἀζζελὴο δὲλ ζέιεη λὰ ηὰ ζπκᾶηαη θαὶ ηὰ ἀπσζεῖ ζηὸ

ἀζπλείδεην Μεηαμύ ηῶλ πξνβιεκάησλ ηνῦ ἀλζξώπνπ εἶλαη θαὶ ηὰ ζεμνπαιηθά ηα

ὁπνῖα θαηὰ ηὸλ Φξόπλη εἶλαη θπξίαξρα Ἔηζη ὁ Φξόπλη ζπλάληεζε ηὴλ ἀληίδξαζε

ηῶλ ἰαηξῶλ θαὶ ηῆο ἐπνρῆο ηνπ θαὶ ὄρη κόλν νἱ ὁπνῖνη ηὸλ θαηαπνιέκεζαλ

ιπζζαιέα ρσξὶο ὅκσο λὰ ηὸλ θάκςνπλ Ὁ Φξόπλη ζπζηεκαηνπνίεζε ηὴλ ἐπηηπρία

ηνπ ηὴλ ὁπνία ὀλόκαζε Ψπρνινγία ηνῦ Βάζνπο (Tiefen psychologie) ἐπεηδὴ

θαηάθεξε λὰ εἰζρσξεῖ ζηὰ βάζε ηνῦ ἀζπλεηδήηνπ

Ὁ Κὰξι Γηνὺγθ ὑπῆξμε καζεηὴο ηνῦ Φξόπλη ὁ ὁπνῖνο πίζηεςε ζηὴ

ζπνπδαηόηεηα ηῆο ςπραλαιύζεσο θαὶ ηνῦ ξόινπ ηνῦ ἀζπλεηδήηνπ Πξνρώξεζε ὅκσο

παξαπέξα θαὶ δηεηύπσζε ηὴλ πεξὶ Anima θαὶ Animus ζεσξία ηνπ Γλσζηὸλ ὅηη ὁ

ἄλζξσπνο γελληέηαη ὡο ἄξζελ ἠ ζῆιπ Τὸ ἄξζελ δει ὁ ἄλδξαο ἔρεη ηὰ

ραξαθηεξηζηηθὰ ηνῦ θύινπ ηνπ πνὺ ὁ Γηνὺγθ ηὰ ὀλνκάδεη Animus Καὶ γπλαίθα

ἔρεη ηὰ ραξαθηεξηζηηθά ηνπ θύινπ ηεο πνὺ ὁ Γηνὺγθ ηὰ ὀλνκάδεη Anima

Χαξαθηεξηζηηθὸ εἶλαη θαηὰ ηὸλ Γηνύγθ ὅηη θαλέλαο ἄλδξαο δὲλ εἶλαη ἀπνιύησο

Animus ἀιιὰ θξύβεη κέζα ηνπ ζηὸ ἀζπλείδεηό ηνπ θάπνηα ζηνηρεῖα γπλαηθεῖα δει

Anima Καὶ θακκηὰ γπλαίθα δὲλ εἶλαη ἀπνιύησο Anima ἀιιὰ θξύβεη ζηὸ ἀζπλείδεηό

ηεο θάπνηα ζηνηρεῖα ἀλδξηθὰ Animus Αὐηὰ ηὰ ζηνηρεῖα εἶλαη πνὺ δεκηνπξγνῦλ ηὴλ

ἕιμε κεηαμύ ησλ δύν θύισλ θαὶ ηείλνπλ ζηὴλ ὁινθιήξσζε θαὶ δηαηώληζε ηνῦ εἴδνπο

Κάηη παξόκνην ὅκσο ιέγεη θαὶ ὁ ἱ Χξπζόζηνκνο ἀλαθεξόκελνο ζηὴ δηήγεζε

ηῆο Βίβινπ ὅπνπ γίλεηαη ιόγνο ὅηη ὁ Θεὸο εἶδε ὅηη laquoνὐ θαιὸλ εἶλαη ηὸλ ἄλζξσπνλ

κόλνλraquo laquoὝπλσζε ηὸλ Ἀδὰκ θαὶ ιαβὼλ κίαλ ηῶλ πιεπξῶλ αὐηνῦ ᾠθνδόκεζελ εἰο

77

γπλαῖθαraquo Ὅηαλ μύπλεζε ὁ Ἀδὰκ θαὶ εἶδε ηὴ γπλαίθα ηνπ ηὴλ Δὔα εἶπε laquoηνῦην λῦλ

ὀζηνῦλ ἐθ ηῶλ ὀζηέσλ κνπ θαὶ ζὰξμ ἐθ ηῆο ζαξθόο κνπraquo Καὶ ὁ ἱ Χξπζόζηνκνο

ἀλαθεξόκελνο ζηὴ θξάζε αὐηή ιέγεη laquoἐπνίεζελ ἐμ ἑλὸο ἕλα θαὶ πάιηλ ηνὺο δύν

ηνύηνπο ἕλα πνηήζαο νὕησ πνηεῖ ἕλαraquo Καὶ πξνζζέηεη laquoἀλὴξ γὰξ θαὶ γπλὴ νὔθ εἰζηλ

ἄλζξσπνη δύν ἄιι᾽ ἄλζξσπνο εἷο θαὶ ὥζπεξ κίηνκα δύν εἰζὶλraquo Οἱ ζθέςεηο αὐηὲο

ηνῦ ἱ Χξπζπζηόκνπ πνὺ γξάθεθαλ ηὸλ Γ΄ αἰῶλα πξνζεγγίδνπλ ηὶο ἀπόςεηο ηνῦ

Γηνύγθ πνὺ ὁδεγνῦλ ζηὴλ ἕιμε ηῶλ δύν θύισλ θαὶ ζηὸλ γάκν

Καὶ ὁ Ἀληιεξ ὑπῆξμε καζεηὴο ηνῦ Φξόπλη θαὶ ζπλεξγάηεο ηνῦ Γηνύγθ θαὶ

πίζηεπε θαὶ αὐηὸο ζηὸλ ζπνπδαῖν ξόιν ηνῦ ἀζπλεηδήηνπ δηαπίζησζε ὅκσο ηὸλ ξόιν

ηῆο θνηλσληθόηεηνο ηνῦ ἀλζξώπνπ ζηὴ δηακόξθσζε ηνῦ πξνζσπηθόηεηνο Ὁ θάζε

ἄλζξσπνο ιέγεη ὁ Ἄληιεξ γελληέηαη θνηλσληθόο θαὶ ἔρεη ἀπόιπηε ἀλάγθε ηῆο

θνηλσληθόηεηνο ηνῦ ζπλαλζξώπνπ ἀπὸ ηὴ ζηηγκή πνὺ γελληέηαη κέρξη ηὸλ ζάλαηό

ηνπ Ἡ γέλλεζε θαὶ ὁ ζειαζκόο ἀγθαιηὰ ηῆο κεηέξαο θαὶ ὄρη κόλν θαὶ ἀγάπε

ηνῦ παηέξα θαὶ ἐλδερνκέλσο ηῆο γηαγηᾶο θαὶ ηνῦ παππνῦ ὅπσο θαὶ ηῶλ ἀδειθῶλ ἐὰλ

ὑπάξρνπλ θαὶ ὅισλ ηῶλ ζπγγελῶλ θαὶ γεηηόλσλ ὅπσο θαὶ ἀξγόηεξα ηῶλ δαζθάισλ

εἶλαη ἀλεθηίκεηε Μόλνο ηνπ ὁ ἄλζξσπνο ρσξὶο θνηλσληθόηεηα δὲλ κπνξεῖ λὰ δήζεη

Καὶ αὐηό γηαηί εἶλαη ηὸ ηειεηόηεξν πιάζκα ζηὸλ θόζκν κὲ ηὴλ ἀηειέζηεξε γέλλεζε

Ἕλα ἀπὸ ηὰ ἀηειέζηεξα πιάζκαηα ζηὸλ θόζκν εἶλαη ηὸ ςάξη Τὸ ςάξη ὅηαλ γελλᾷ ηὰ

αὐγά ηνπ ἀπὸ ηὸ ἔλζηηθηό ηνπ ηὰ ρώλεη κέζα ζηὴλ ἄκκν Αὐηὰ ἀπὸ κόλα ηνπο ζὰ

γίλνπλ ςαξάθηα θαὶ πνιιὰ ἀπὸ αὐηὰ ιεία ζηὰ ἄιια ςάξηα ἀθόκε θαὶ ηῆο κεηέξαο

ηνπο πνὺ δὲλ ηὰ γλσξίδεη Τὸ γεγνλὸο ὅηη θάζε ςάξη γελλᾶ πνιιὰ αὐγὰ ὁδεγεῖ ζηὴλ

ἐπηβίσζή ηνπο θαὶ κάιηζηα ζηὸλ ἄθζνλν πνιιαπιαζηαζκὸ θαὶ ηὴ κὴ ἐμαθάληζή ηνπο

Αὐγὰ γελλᾶ θαὶ θόηα ὄρη ὅκσο ηόζν πνιιά ηὰ ὁπνῖα ἐπῳάδεη θαὶ πξνζηαηεύεη

θάησ ἀπὸ ηὰ θηεξά ηεο

κπεδώλνπκε ηὴλ θνηλσληθόηεηα ηνῦ ἀλζξώπνπ κὲ ἕλα παξάδεηγκα ἀπὸ ηὴ

ἱζηνξία ηὸ ὁπνῖν παξαζέηνπκε (Βι Χξ Βάληζνπ Θέκαηα Πνηκαληηθῆο Ψπρνινγίαο

ηόκ Α΄ Θεζζαινλίθε 2002 ζ 110) Καηὰ ηὸλ ΙΘ΄ αἰῶλα Φξεηδεξίθνο ὁ Β΄ πνὺ

ἀζρνιεῖην κὲ παηδαγσγηθὰ ζέκαηα ζέιεζε λὰ δηαπηζηώζεη ἂλ ὁκηιία ζηὸλ ἄλζξσπν

εἶλαη ἔκθπηε ἠ ἐπίθηεηε ἂλ δει δὲλ κηιήζνπκε θαζόινπ ζ΄ ἕλα παηδὶ ἀπὸ ηὴ

γέλλεζή ηνπ ἀπὸ κόλν ηνπ ζὰ κπνξέζεη λὰ κηιήζεη ἠ ὄρη Μὲ ἄιια ιόγηα ἂλ ὁκηιία

ζηὸλ ἄλζξσπν εἶλαη ἔκθπηε ἠ ἐπίθηεηε Ἔηζη ἔθαλε ηὸ ἑμῆο πείξακα Σὰλ Κάηδεξ πνὺ

ἦηαλ θαὶ εἶρε ρξήκαηα ἔθηηζε ἕλα ἵδξπκα ηύπνπ ὀξθαλνηξνθείνπ θαὶ ηνπνζέηεζε

ἐθεῖ ἑπηὰ παηδηὰ ἔθζεηα ἀπὸ αὐηὰ δει πνὺ γελληῶληαη ἐθηὸο γάκνπ θαὶ ζπλήζσο

νὔηε κάλα ηὰ ζέιεη Τνπνζέηεζε ζηὸ ἵδξπκα ἑπηὰ λνζνθόκεο κία γηὰ θάζε παηδί

θαὶ ἔδσζε ηὴλ ἐληνιὴ ηὰ παηδηὰ λὰ ἔρνπλ ἄξηζηε ηξνθή ζέξκαλζε θαζαξηόηεηα θαὶ

ὅηη ἄιιν Πξνζνρὴ ὅκσο κὴλ ηπρὸλ θαὶ ηνὺο ὁκηιήζεη θαλεὶο Καὶ θπζηθὰ νἱ

λνζνθόκεο ἀπὸ θόβν κὴλ ηνὺο μεθύγεη ιέμε νὔηε ηὰ ράτδεπαλ Τὸ ἀπνηέιεζκα

θξηθηαζηηθό Καὶ ηὰ ἑπηὰ παηδηὰ κεηὰ ἀπὸ ἕμη κῆλεο πέζαλαλ ηὸ ἕλα κεηὰ ηὸ ἄιιν

(Βι H Remplein Die seelische Entwicklung des Menschen im Kindes- und

Jugendalter Munchen-Basel 1966 ζ129 Αὐηὸ δείρλεη πόζν ζπνπδαία εἶλαη

θνηλσληθόηεηα ηνῦ ἀλζξώπνπ θαὶ πῶο ἀπὸ ηὴ θύζε ηνπ ὁ ἄλζξσπνο ὁκηιεῖ θαὶ ζηὸ

κόιηο γελλεζὲλ βξέθνο Σπκπέξαζκα ὁ ἄλζξσπνο εἶλαη θύζεη θνηλσληθόο Καὶ

78

θνηλσλία ηνπ εἶλαη ζπλεδεδεκέλε κὲ ηὸ ζπλάλζξσπν ἀιιὰ θαὶ κὲ ηὸλ Θεό Χσξὶο ηὴλ

θνηλσληθόηεηα δὲλ κπνξεῖ λὰ δήζεη ζσκαηηθὰ θαὶ πλεπκαηηθά Καὶ ρσξὶο ηὴλ

ἐθπαίδεπζε γηὰ λὰ κλεκνλεύζνπκε ἕλα ἄιιν ζπνπδαῖν παξάγνληα θνηλσληθόηεηαο

δὲλ κπνξεῖ λὰ ἀλαπηπρζεῖ λνεηηθά Ἄξα ηὸ laquoνὐ θαιὸλ εἶλαη ηὸλ ἄλζξσπνλ κόλνλraquo

πνὺ ιέγεη ὁ Θεὸο γηὰ ηὸλ Ἀδὰκ πξὶλ ἀπὸ ηὴ πιάζε ηῆο Δὕαο ζηὴλ Ἁγία Γξαθή εἶλαη

ἀςεπδὴο κάξηπξαο ηῆο θνηλσληθόηεηνο ηνῦ ἀλζξώπνπ Ἀθόκε θαὶ ζηὰ ὄλεηξά ηνπ ὁ

ἄλζξσπνο βιέπεη θαὶ ζπλνκηιεῖ κὲ ἄιινπο ἀλζξώπνπο Καὶ ηὸ ἀζπλείδεηό ηνπ δει

ἐθθξάδεηαη θνηλσληθά ὅπσο θαὶ ζπλείδεζε ηνπ ζ᾽ ὅιεο ηὶο ἐθθάλζεηο ηῆο δσῆο

Βacute Τὰ ὄλεηξα ἀπὸ ζενινγηθὴ ἄπνςε

Γηὰ ηὰ ὄλεηξα γίλεηαη πνιὺο ιόγνο ζηὴλ Ἁγία Γξαθὴ κὲ θύξην πξόζσπν ηὸλ

Ἰσζὴθ ηὸλ Πάγθαιν γπηὸ ηνῦ Παηξηάξρε Ἰαθώβ ηὸλ ὁπνῖν θθιεζία καο

θαηέηαμε ζηὴ ρνξεία ηῶλ Ἁγίσλ θαὶ ηειεῖηαη κλήκε ηνπ κὲ ηὴλ ἔλαξμε ηῆο Μ

βδνκάδνο δει ζηνὺο πξώηνπο Νπκθίνπο ηὸ βξάδπ ηῆο Κπξηαθῆο ησλ Βαΐσλ ὄρη

βέβαηα ἄκεζα γηὰ ηὰ ὄλεηξα πνὺ εἶδε ἀιιὰ γηὰ ηὴλ ἁγλόηεηά ηνπ laquoἈιι᾽ αὐηὸο

θαηαιηπὼλ ηὸλ ρηηῶλα ἔθπγε ηὴλ ἁκαξηίαλ θαὶ γπκλὸο νὐθ ᾐζρύλεην ὡο νἱ

πξσηόπιαζηνη πξὸ ηῆο παξαθνῆοraquo Ἔηζη ςάιινκελ ηὴ Μ βδνκάδα γηὰ λὰ

πξνζζέζνπκε laquoαὐηνῦ ηαῖο ἱθεζίαηο Χξηζηὲ ὁ Θεόο ἐιέεζνλ κᾶοraquo

Ὡο γλσζηόλ ὁ Ἰσζὴθ πέξαζε ζηὴλ ἱεξὰ ἱζηνξία γηὰ ηὰ ὄλεηξα πνὺ εἶδε αὐηὸο

γηὰ ηὸλ ἑαπηόλ ηνπ θαὶ ηὰ ἀδέιθηα ηνπ θαὶ ηνὺο γνλεῖο ηνπ θαὶ θπξίσο γηὰ ηὰ ὄλεηξα

πνὺ εἶδε ὁ Φαξαώ θαὶ ἑξκήλεπζε ὁ ἴδηνο θαὶ ἔγηλε ἄξρσλ ηῆο Αἰγύπηνπ θαὶ ἔζσζε

ηὴλ νἰθνγέλεηά ηνπ ἀπὸ ηὴλ πεῖλα

Ὁ Ἰσζὴθ εἶλαη ὁ ἑλδέθαηνο γπηὸο ηνῦ Παηξηάξρνπ Ἰαθώβ ηὸλ ὁπνῖνλ

ἀγαπνῦζε πνιὺ ὁ παηέξαο ηνπ θαὶ ηὸλ δήιεπαλ ηὰ ἀδέιθηα ηνπ Ὅηαλ κάιηζηα ὁ ἴδηνο

εἶδε δύν ὄλεηξα θαὶ ηὰ δηεγήζεθε ζηὸλ παηέξα ηνπ θαὶ ζηὰ ἀδέιθηα ηνπ κὲ

πεξηερόκελν ὅηη αὐηὸο ζὰ βαζηιεύζεη θαὶ αὐηνὶ ζὰ πέζνπλ λὰ ηὸλ πξνζθπλήζνπλ

ηόηε αὐηνὶ ηὸλ δήιεπζαλ θαὶ ζέιεζαλ λὰ ηὸλ θνλεύζνπλ Σπγθεθξηκέλα εἶδε ὅηη ἦζαλ

ζηνὺο ἀγξνύο θαὶ ζέξηζαλ θαὶ ἔθακαλ δεκάηηα Τὸ δηθό ηνπ ηὸ δεκάηη ζηάζεθε ὄξζην

θαὶ ηὰ δεκάηηα ηῶλ ἀδειθῶλ ηνπ ἔπεζαλ θαὶ πξνζθύλεζαλ ηὸ δηθό ηνπ Δἶδε ἐπίζεο

θαὶ δεύηεξν ὄλεηξν θαηὰ ηὸ ὁπνῖν ὁ ἥιηνο ζειήλε θαὶ ἕλδεθα ἄζηξα ἔπεζαλ θαὶ

πξνζθύλεζλ ηὸ δηθό ηνπ ἄζηξν Ὅηαλ ἄθνπζε ηὸ ὄλεηξν αὐηὸ ὁ παηέξαο ηνπ

δηεξσηήζεθε ιέγσλ ηί εἶλαη αὐηά παηδί κνπ κήπσο κεηέξα ζνπ θαὶ ἐγὼ θαὶ ηὰ

ἀδέιθηα ζνπ ζὰ πέζνπκε λὰ ζὲ πξνζθπλήζνπκε Τὰ ἀδέιθηα ηνπ ηὸλ δήιεπζαλ θαί

ἐλῷ ηνὺο πήγαηλε θαγεηὸ ζηνὺο ἀγξνύο πνὺ δνύιεπαλ ζθέθζεθαλ λὰ ηὸλ

ζθνηώζνπλ θαὶ λὰ πνῦλ ζηὸλ παηέξα ηνπο ὅηη ηὸλ ἔθαγαλ ηὰ ἄγξηα ζεξία Τειηθὰ

ἐπηθξάηεζε ἄπνςε λὰ ηὸλ πνπιήζνπλ ζηνὺο ἐκπόξνπο πνὺ πήγαηλαλ ζηὴλ Αἴγππην

θαὶ ζηὸλ παηέξα ηνπ εἶπαλ ὅηη ηὸλ ἔθαγαλ ηὰ ἄγξηα ζεξία θαὶ ὁ παηέξαο ηνπ ηὸλ

ἔθιαπζε πηθξῶο

Ὁ Ἰσζὴθ πνπιήζεθε ζηὴλ Αἴγππην ζηὸλ Πεηεθξῆ ηνῦ ὁπνίνπ γπλαίθα

ζέιεζε λὰ ἔρεη ζρέζεηο καδί ηνπ γηαηί ἦηαλ πνιὺ ὄκνξθνο Αὐηὸο ὅκσο ὅπσο ιέγεη ὁ

ὑκλῳδὸο ηνῦ Νπκθίνπ laquoθαηαιηπὼλ ηὸλ ρηηῶλα ἔθπγε ηὴλ ἁκαξηίαλ θαὶ γπκλὸο νὐθ

79

ᾐζρύλεην ὡο νἱ πξσηόπιαζηνη πξὸ ηῆο παξαθνῆοraquo Ὁ Πεηεθξῆο παξ᾽ ὅηη δὲλ

πίζηεπζε ζηὴ γπλαῖθά ηνπ ὅκσο ἔζηεηιε ηὸλ Ἰσζὴθ ζηὴ θπιαθή Ἄλζξσπν ζσζηό

πνὺ ηὸλ πξνζηαηεύεη ὁ Θεόο ὄρη κόλν δὲλ ἀθίλεη λὰ ραζεῖ ἀιιὰ ηὸλ ὁδεγεῖ θαὶ ζὲ

κεγάιν ἀμίσκα Καὶ ζηὴλ πεξίπησζε αὐηὴ κέζσ ὀλείξσλ πνὺ εἶδαλ δπὸ

ζπκθπιαθηζκέλνη ηνπ ηὰ ὁπνῖα πξαγκαηνπνηήζεθαλ ἀθξηβῶο ὅπσο ηὰ ἐμήγεζε

Ὅηαλ θαὶ ὁ ἴδηνο ὁ Φαξαὼ εἶδε ηὰ πεξίθεκα δύν ὄλεηξα λὰ βγαίλνπλ ἀπὸ ηὸλ Νεῖιν

ἑπηὰ παρὲο ἀγειάδεο θαὶ ἔπεηηα ἑπηὰ ἰζρλέο νἱ ὁπνῖεο θαηαπίλνπλ ηὶο παρέο θαὶ

ἔπεηηα ἑπηὰ παρηὰ ζηάρπα θαὶ ἀθνινύζσο ηὰ ἑπηὰ ἰζρλά ηα ὁπνῖα θαηαπίλνπλ ηὰ

παρηά θαὶ θαλεὶο δὲλ κπόξεζε λὰ ηὰ ἐμεγήζεη ὁ Ἰσζὴθ ἔδσζε ηὶο ζσζηὲο πεηζηηθὲο

ἐμεγήζεηο Δἶπε ζηὸλ Φαξαὼ ὅηη ζὰ ἔιζνπλ ἑπηὰ πινύζηα ρξόληα κὲ πνιιὰ

εἰζνδήκαηα θαὶ ζὰ ἀθνινπζήζνπλ ἑπηὰ ρξόληα πείλαο Σπκβνύιεπζε κάιηζηα ηὸλ

Φαξαὼ λὰ θάλεη ἀπνζῆθεο ζηὰ ρξόληα ηῆο εὐθνξίαο γηὰ λὰ κὴ πεηλάζνπλ ηὰ ρξόληα

ηῆο δπζηπρίαο Ὁ Φαξαώ πνὺ ἐλζνπζηάζηεθε ἀπὸ ηὶο ἐμεγήζεηο ἔθακε ηὸλ Ἰσζὴθ

δεύηεξν ἄξρνληα ηῆο Αἰγύπηνπ

Ἡ πεῖλα ὅκσο ἔθηαζε ὡο ηὴλ Παιαηζηίλε θαὶ ὁ Παηξηάξρεο Ἰαθὼβ ἔζηεηιε ηὰ

παηδηά ηνπ ζηὴλ Αἴγππην γηὰ λὰ ἀγνξάζνπλ ζηηάξη Ἔηζη ηὰ ἀδέιθηα ηνπ ἔπεζαλ θαὶ

πξνζθύλεζαλ ηὸλ ἀδειθό ηνπο θαὶ ἀξγόηεξα θαὶ ὁ παηέξαο ηνπ θαὶ κὲ αὐηὸ ηὸλ

ηξόπν πξαγκαηνπνηήζεθαλ ηὰ ὄλεηξα ηνῦ Ἰσζὴθ ηνῦ Παγθάινπ

Ἡ θθιεζία καο ηηκᾷ θαὶ πξνβάιιεη ηὴλ ἁγλόηεηα ηνῦ Ἰσζήθ ὡο πξόηππν

πξὸο κίκεζε Πξνβάιιεη ὅκσο θαὶ ὡο πξόηππν κεηαλνίαο ηὴλ πόξλε πνὺ κεηαλνεῖ

θαὶ ἀιείθεη ηὰ πόδηα ηνῦ Ἰεζνῦ ὅπσο θαὶ ηὸλ ιεζηή πνὺ κεηαλνεῖ θαὶ ιέγεη ζηὸλ

Ἰεζνῦ ηὸ laquoκλήζζεηί κνπ ἐλ ηῇ βαζηιείᾳ Σνπraquo

Ὅια αὐηὰ δειώλνπλ ὅηη ὁ Παλάγαζνο Θεὸο ἀκείβεη ηνὺο θαινὺο ἀλζξώπνπο

θαὶ αὐηνύο πνὺ κεηαλννῦλ κὲ πνιινὺο θαὶ πνηθίινπο ηξόπνπο ἀθόκε θαὶ κὲ ὄλεηξα

ὅπσο εἶδε ὁ Ἰσζήθ θαὶ θθιεζία καο ηὸλ θαηαηάζζεη κεηαμύ ησλ ἁγίσλ ὡο

πξόηππν ἁγλόηεηνο

8

Αντωνίου γιa τcν acircπιστηmicroονικc τους καθοδήγηση καθgς καd γιa τcν agraveγάπη microb τcν iumlποία περιέβαλαν agraveπe τcν πρώτη στιγmicroc τe πρόσωπό microου Εeacuteχαριστ΅ acircπίσης τeν agraveρχιmicro Φώτιο Ιωακεdmicro γιa τdς πολύτιmicroες συmicroβουλbς καd διορθώσεις τdς iumlποOumlες oumlκανε στdς acircπιστηmicroονικές microου acircργασίες καθgς καd τeν agraveνεψιό microου Μάριο Θουκυδίδη γιa τdς διορθώσεις καd παρατηρήσεις του Τέλος θa brvbarθελα νa εeacuteχαριστήσω τeν πνευmicroατικό microου πατέρα Σάββα Σταυροβουνιώτη γιa τc στήριξη καd καθοδήγηση ποf microοUuml παρέσχε notλα αeacuteτa τa χρόνια κατa τa iumlποOumlα acircκπονοUumlσα τc διπλωmicroατικc acircργασία καθgς καd τc διδακτορικc διατριβή Δρ Xριστόδουλος Bασιλειάδης Πέmicroπτη 15 Αeacuteγούστου 2013 ^Η Κοίmicroηση της ^Υπεραγίας Θεοτόκου

9

ΠEPIEXOMENA ΠΡΟΛΟΓΟΣ 7 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 9 ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ 11 BIBΛIOΓPAΦIA 13 1 ^Eλληνόγλωσσα 13 2 Ξενόγλωσσα 14 EIΣAΓΩΓH 15 KEΦAΛAIO ΠPΩTO Απόψεις τοUuml Σίγκmicroουντ Φρόυντ γιa τa ugraveνειρα 21 KEΦAΛAIO ΔΕΥΤΕΡΟ Απόψεις τοUuml Kaρλ Γιοfγκ γιa τa ugraveνειρα bullπe τe πρOumlσmicroα τοUuml ecircγίου Iωάννου Σιναΐτου 31 KEΦAΛAIO ΤΡΙΤΟ Απόψεις τοUuml permilAλφρεντ permilAντλερ γιa τa ugraveνειρα 51 KEΦAΛAIO ΤΕΤΑΡΤΟ Απόψεις τοUuml Bίκτωρ Φρaνκλ γιa τa ugraveνειρα 59 ΣYMΠEPAΣMATA 69 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Χρήστου Βάντσου Τa ugraveνειρα agraveπe ψυχολογικc καd θεολογικc ocircποψη hellip hellip hellip hellip hellip 75

10

11

ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ BEΠEΣ Bιβλιοθήκη ^Eλλήνων Πατέρων καd Eκκλησιαστικ΅ν

Συγγραφέων acircκδ AποστολικEacuteς Διακονίας AθEacuteνα 1955eumlξ

ΘHE Θρησκευτικc καd Hθικc Eγκυκλοπαιδεία AθEacuteναι

1962-1968 PG J-P MIGNE Patrologiae cursus completus series

Graeca Paris - Montrouge 1857 ndash 1866 (τόmicroοι 161)

12

13

BIBΛIOΓPAΦIA A ^Eλληνόγλωσσα ΑΝΤΛΕΡ Ψυχολογία permilAντλερ permilAλφρεντ ^H agraveτοmicroικc ψυχολογία στe σχολεOumlο

(microτφρ KατερOumlνα Λιάπτση) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1990 ΑΝΤΛΕΡ Γνώση permilAντλερ permilAλφρεντ ^H γνώση τEacuteς ζωEacuteς (microτφρ Γιώργου

Tσαmicroπουράκη) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1978 ΒΑΝΤΣΟΥ Ψυχολογία Bάντσου Xρήστου Θέmicroατα ΠοιmicroαντικEacuteς Ψυχολογίας

Θεσσαλονίκη 1990 ΒΑΝΤΣΟΥ Ψυχολογία Β΄ Bάντσου Xρήστου Θέmicroατα ΠοιmicroαντικEacuteς

Ψυχολογίας τ B΄ Θεσσαλονίκη χχ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗ Αναmicroνήσεις Βασιλειάδη Χριστοδούλου Αναmicroνήσεις agraveπe τeν

agraveγ΅να τEacuteς ΕΟΚΑ τ΅ν Θεοδόση Παπαχριστοδούλου Μιχάλη Ρωσσίδη καd Βασίλη Βασιλειάδη acircκδ ^Αγία Ταϊσία Λευκωσία 2005

ΓIOYΓK Aναλυτική Γιοfγκ K Γ Aναλυτικc ψυχολογία (microτφρ Πην ^Iεροmicroνήmicroονος) acircκδ Γκοβόστη 1942

ΓIOYΓK Aγωγή Γιοfγκ K Γ Aναλυτικc ψυχολογία καd agraveγωγc τοUuml παιδιοUuml (microτφρ Mαρία Aγγελίδου) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1991

ΓIOYΓK permilAνθρωπος Γιοfγκ K Γ permilAνθρωπος καd ψυχc (microτφρ Γιώργου BαmicroαλEacute) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1974

ΓIOYΓK Ψυχοθεραπεία Γιοfγκ K Γ Bασικbς agraveρχbς τEacuteς ψυχοθεραπείας (microτφρ Λευτέρης Aναγνώστου) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1990

ΓIOYΓK permilOνειρα Γιοfγκ K Γ Eumlσαγωγc στcν eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρων (microτφρ K Δόλκας) acircκδ Iάmicroβλιχος ΑθEacuteνα 1997

ΓIOYΓK Ψυχολογία Γιοfγκ K Γ Eumlσαγωγc στcν Ψυχολογία (microτφρ ^Eλένη Παπαδοπούλου) acircκδ Iάmicroβλιχος ΑθEacuteνα 1994

ΓIOYΓK Aνεξερεύνητος Γιοfγκ K Γ ^O agraveνεξερεύνητος eumlαυτeς (microτφρ Θεόδωρος ΣιαφαρικAumlς) acircκδ Iάmicroβλιχος ΑθEacuteνα 1988

ΓIOYΓK Γάmicroος Γιοfγκ K Γ ^O γάmicroος frac12ς ψυχολογικc σχέση (microτφρ Mαρία Aγγελίδου KατερOumlνα Λιάπτση Γι΅ργος BαmicroβαλEacuteς) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1992

ΚΑΡΑΚΟΒΟΥΝΗ permilΟνειρα Kαρακοβούνη Eeacuteαγγέλου Γ Ta ugraveνειρα Tί λέει trade Ψυχολογία ^H θέση τEacuteς Eκκλησίας Aποστολικc Διακονία AθEacuteνα 21996

IΩANNOY KλOumlmicroαξ Iωάννου τοUuml Σιναΐτου KλOumlmicroαξ (εumlσαγωγc-κείmicroενον-microετάφρασις-σχόλια-πίνακες bullπe agraveρχιmicro Iγνατίου) acircκδ ^Iερa Mονc Παρακλήτου Ωρωπός AττικEacuteς 81999

ΦΡΟΫΝΤ permilΟνειρο Φρόυντ Σίγκmicroουντ Te ugraveνειρο 1901 Mb 20 εumlκαστικa σχόλια (microτφρ Λευτέρης Aναγνώστου) acircκδ NEacuteσος AθEacuteνα 2000

ΦΡΟΫΝΤ Ψυχανάλυση Φρόυντ Σίγκmicroουντ Bασικbς agraveρχbς τEacuteς ψυχανάλυσης (microτφρ T KοσmicroAuml) acircκδ Δίοδος AθEacuteνα χχ

ΦΡΟΫΝΤ ^Ερmicroηνεία Φρόυντ Σίγκmicroουντ ^H eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρων (microτφρ Λευτέρης Aναγνώστου) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1995

ΦΡΟΫΝΤ Τηλεπάθεια Φρόυντ Σίγκmicroουντ permilOνειρο καd τηλεπάθεια (microτφρ Γι΅ργος Tσαmicroπουράκης) acircκδ Eπίκουρος AθEacuteνα 1983

14

ΣΩΦΡΟΝΙΟΥ Σιλουανός Σωφρονίου agraveρχιmicroανδρίτη ^O neAγιος Σιλουανeς iuml Aθωνίτης (microτφρ agraveπe τa Pωσσικά) ^Iερa Mονc Tιmicroίου Προδρόmicroου permilEσσεξ Aγγλίας 21988

FABRY Λογοθεραπεία Fabry Joseph B Λογοθεραπεία (microτφρ Kίκα Xριστοφίδου) acircκδ ^Eπτάλοφος 1978

FABRY Ασυνείδητο Fabry Joseph B ^O Θεeς τοUuml agraveσυνειδήτου (microτφρ Παναγιώτη καd Eeacuteδοκίας Περσιάνη) acircκδ Tαmicroασός 1980

FRANKL Νόηmicroα Frankl Viktor E Aναζητ΅ντας νόηmicroα ζωEacuteς καd acircλευθερίας σ leνα στρατόπεδο συγκεντρώσεως (microτφρ Tάκη X Eeacuteδόκα Kίκας Δ Xριστοφίδου) acircκδ Tαmicroασός 41979

FRANKL Ασυνείδητο Frankl Viktor E ^O Θεeς τοUuml agraveσυνειδήτου (microτφρ Παναγιώτη καd Eeacuteδοκίας Περσιάνη) acircκδ Tαmicroασός 1980

FRANKL Ψυχοθεραπεία Frankl Viktor E Ψυχοθεραπεία καd ^Yπαρξισmicroeς (^H Λογοθεραπεία στcν πράξη) (microτφρ-σχόλια Mαίρη Π Σταύρου) Tαmicroασός χχ

B Ξενόγλωσσα Charles Rycroft A critical Dictionary of Psychoanalysis Penguin Books 1972 James Drever A Dictionary of Psychology revised by Harvey Wallerstein

Penguin Books 1971 Viktor E Frankl The Will to Meaning Foundations and Applications of

Logotherapy expanded edition 1988

15

EIΣAΓΩΓH

^H Ψυχολογία εrναι trade acircπιστήmicroη ποf microελετdivideAuml τa ψυχικa φαινόmicroενα τοUuml agraveνθρώπου Aναπτύχθηκε frac12ς acircπιστήmicroη κυρίως agraveπe τdς agraveρχbς τοUuml περασmicroένου αumlώνα ^H ψυχολογία τοUuml βάθους εrναι leνα παρακλάδι τEacuteς Ψυχολογίας ποf agraveσχολεOumlται microb τe agraveσυνείδητο τοUuml agraveνθρώπου ^Ως σχολή trade ψυχολογία τοUuml βάθους acircγκαινιάστηκε agraveπe τeν Γερmicroανe ψυχολόγο Σίγκmicroουντ Φρόυντ καd τοfς microαθητές του ^O Σίγκmicroουντ Φρόυντ γεννήθηκε στe Φράιβεργκ τEacuteς Aeacuteστρίας τe 1856 permilEζησε τe microεγαλύτερο microέρος τEacuteς ζωEacuteς του στc Bιέννη notπου πEacuteρε τe δίπλωmicroά του στcν Iατρικc τe 1881 Σπούδασε acircπίσης umlατρικc καd στe Παρίσι notπου bullπEacuteρξε microαθητcς τοUuml Σαρκώ iuml iumlποOumlος εrχε καταλήξει στcν ocircποψη notτι bullστερικa συmicroπτώmicroατα microπορεOuml νa ccedilφείλονται σb παθογενετικbς παραστάσεις τEacuteς ψυχEacuteς τdς iumlποOumlες acircθεράπευε microε τcν asympπνωση ^Ο Φρόυντ agraveσχολήθηκε microb τcν bullποβολc σb κατάσταση asympπνωσης καd βασίστηκε στc θεωρία τοUuml Mπρόυερ σύmicroφωνα microb τcν iumlποία iuml bullπνωτιζόmicroενος εrναι σb θέση νa διηγηθFEacute τa αeuroτια τEacuteς παθολογικEacuteς καταστάσεως στcν iumlποία βρίσκεται permilEτσι microb αeacuteτe τeν τρόπο προσδιωρίστηκε trade διάκριση microεταξf agraveσυνειδήτου καd συνειδητοUuml ^O Φρόυντ microετa agraveπe oumlρευνες κατέληξε στe συmicroπέρασmicroα πgς notλες οicirc σκέψεις καd οicirc acircπιθυmicroίες τοUuml agraveνθρώπου ποf δbν icircκανοποιοUumlνται - συνήθως acircπειδc δbν acircναρmicroονίζονται microb τdς κοινωνικbς agraveπαιτήσεις καd εrναι δυσάρεστες - agraveπωθοUumlνται στe agraveσυνείδητο Aπ acircκεOuml παρενοχλοUumlν τc συνείδηση microb τc microορφc νευρώσεων Παρατήρησε microάλιστα πgς πίσω agraveπe τdς νευρωτικbς microορφbς συmicroπεριφορAumlς καd τdς ποικιλόmicroορφες bullστερίες κρύβονται διάφορα σεξουαλικEacuteς φύσεως agraveπωθηmicroένα Γύρω στe 1900 iuml Φρόυντ acircγκαταλείπει τc microέθοδο τοUuml bullπνωτισmicroοUuml καd acircγκαινιάζει microb τeν προσωπικe διάλογο τcν agraveνάκληση τ΅ν agraveναmicroνήσεων καd τcν αeacuteτόmicroατη acircξήγηση τ΅ν συνειρmicro΅ν Bοήθησε στcν yenδρυση τοUuml ΔιεθνοUumlς ΨυχαναλυτικοUuml Συνδέσmicroου (International Psychoanalytic Association) τe 1910 microαζd microb τοfς Oyγκεν Mπλόουερ Kaρλ Γιοfγκ καd permilAλφρεντ permilAντλερ Aργότερα iuml Γιοfγκ καd iuml permilAντλερ acircγκατέλειψαν τeν Σύνδεσmicroο agraveφοUuml εrχαν διαφωνήσει microb τc θεωρία τοUuml Φρόυντ γιa

16

τc σεξουαλικc προέλευση τ΅ν ψυχολογικ΅ν φαινοmicroένων ^O Φρόυντ acircπέmicroεινε στdς θεωρίες του καί παρ notλη τcν agraveντίσταση ποf συνάντησε yenδρυσε καd acircξέδωσε διάφορα ψυχιατρικa περιοδικά Δίδαξε γιa τριάντα περίπου χρόνια στe Πανεπιστήmicroιο τEacuteς Bιέννης Kλήθηκε acircπίσης νa διδάξFη καd σb ocircλλα πανεπιστήmicroια permilEζησε microb τc γυναOumlκά του καd τa leξι παιδιά του στcν Aeacuteστρία permilEφυγε agraveπe τc Bιέννη microετa τcν κατάληψη τEacuteς Aeacuteστρίας agraveπe τeν Xίτλερ acircπειδc qταν eumlβραϊκEacuteς καταγωγEacuteς Πέθανε στcν Aγγλία στa 1939 laquo^O euroδιος iuml Φρόυντ oumlmicroεινε σb notλη του τc ζωc agravemicroετακίνητα προσηλωmicroένος στdς θεωρίες ποf διατύπωσε στe βιβλίο του ldquo^Eρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρωνrdquo καθgς καd στe βιβλίο του ldquoTρεOumlς microελέτες γιa τc θεωρία τEacuteς σεξουαλικότηταςrdquo Aeacuteτa τa δύο oumlργα διαπνέουν notλο τe microετέπειτα oumlργο τουraquo1 Στe δεύτερο κεφάλαιο τEacuteς παρούσης microελέτης acircπιχειροUumlmicroε microιa σύγκριση τ΅ν θέσεων τοUuml Κaρλ Γιοfγκ καd τοUuml ecircγίου Ιωάννου τοUuml Σιναΐτου ^Ο ^Eλβετeς ψυχολόγος Kaρλ Γκούσταφ Γιοfγκ bullπEacuteρξε leνας agraveπe τοfς κυριώτερους microαθητές τοUuml Φρόυντ Στcν agraveρχc iuml Γιοfγκ agraveκολουθοUumlσε τeν Φρόυντ στc φιλοσοφία καd στdς microεθόδους agraveλλa agraveργότερα διαφώνησε microαζί του σb πολλa σηmicroεOumlα

^Ο plusmnγιος Ιωάννης iuml Σιναΐτης oumlζησε κατa τeν 6ο microX αuml΅να στcν περιοχc τοUuml ΣινAuml permilEγραψε τe κορυφαOumlο oumlργο ποf φέρει τeν τίτλο laquoKλOumlmicroαξraquo Kατa τc δική microας acircκτίmicroηση iuml notσιος Iωάννης notπως βλέπουmicroε στeν βίο του εrναι agraveπe τοfς πρώτους agraveνθρώπους ποf χρησιmicroοποιοUumlν acircπιστηmicroονικbς microεθόδους στc συγγραφc eumlνeς oumlργου notπως trade κωδικοποίηση Aναφέρει στeν βίο του notτι laquoπολλa πρe τοUuml asympπνου ηucircχετο καd δελτία κατέταττεraquo ^H διατριβή του αeacuteτc microάλιστα διήρκεσε σαράντα iumlλόκληρα χρόνια Kαd τe πιe σηmicroαντικe agraveκόmicroη εrναι τe γεγονeς notτι acircκεOumlνα ποf oumlγραφε qταν τe agraveπαύγασmicroα τEacuteς acircmicroπειρίας του hAς σηmicroειώσουmicroε acircδ΅ τc σηmicroαντικότητα τοUuml γεγονότος notτι παρόλον notτι iuml Γιοfγκ δbν qτο γνώστης acircξ notσων γνωρίζουmicroε τEacuteς Oρθόδοξης microυστικEacuteς θεολογίας τ΅ν νηπτικ΅ν Πατέρων acircν τούτοις τa πορίσmicroατα στa iumlποOumlα καταλήγει oumlρχονται νa acircπισφραγίσουν καd acircπιβεβαιώσουν τa notσα βιώνουν καd acircκφράζουν διa τEacuteς γραφίδας τους οicirc agraveσκητικοd πατέρες Γι αeacuteτe καd πρέπει

1 ΦΡΟΥΝΤ ^Ερmicroηνεία σ 11

17

νa δοUumlmicroε τeν ψυχολόγο Κaρλ Γιοfγκ bullπe τe πρOumlσmicroα τοUuml agraveνθρωπίνως acircπιστητοUuml ποf φτάνει σb κάποια πορίσmicroατα χωρdς τελικa νa microπορ FEacute νa σοUuml δώσFη πραγmicroατικc λύτρωση Tόσο iuml Γιούγκ notσο καd iuml neAγιος Iωάννης agraveσχολήθηκαν microb τa ugraveνειρα ^O Γιοfγκ σb notλα του τa συγγράmicromicroατα agraveναφέρεται στa ugraveνειρα καd τa θέτει frac12ς βάση τEacuteς notλης acircmicroβάθυνσής του στe agraveσυνείδητο τοUuml agraveνθρώπου Συγκεκριmicroένα oumlχει συγγράψει καd τe περίφηmicroο oumlργο laquoEumlσαγωγc στcν eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρωνraquo τe iumlποOumlο microεταφράστηκε στcν ^Eλληνικc τe 1997 agraveπe τeν K Δόλκα Kαd τa δύο πρόσωπα τEacuteς microελέτης microας agraveντλοUumlν τa θέmicroατά τους agraveπe τcν acircmicroπειρία τEacuteς euroδιας τEacuteς ζωEacuteς Γι αeacuteτe καd iumlmicroοιάζουν σb πολλa σηmicroεOumlα permilEτσι acircφαρmicroόζεται αeacuteτό ποf συχνa agraveκοUumlmicroε στcν bullmicroνολογία τEacuteς Eκκλησίας microας σb Aπολυτίκιο laquoτcν πρAumlξιν εyρες θεόπνευστε εumlς θεωρίας acircπίβασινraquo ^Eποmicroένως trade microέθοδος ποf καd οicirc δύο χρησιmicroοποιοUumlν εrναι trade agraveναγωγική καd ugraveχι trade acircπαγωγική Aπe τa πολλa παραδείγmicroατα καταλήγουν στc microία καd microοναδικc agraveλήθεια Oicirc πηγές ποf oumlχουmicroε χρησιmicroοποιήσει γιa τe δεύτερο κεφάλαιο εrναι τa γραπτa κείmicroενα τοUuml ^EλβετοUuml ψυχολόγου καθgς καd ocircλλων ψυχολόγων trade KλOumlmicroαξ τοUuml ^Aγίου Iωάννη τοUuml Σιναΐτη agraveλλa καd trade microακροχρόνια πεOumlρα καd microελέτη τEacuteς agraveνθρώπινης ψυχEacuteς ^O neAγιος Iωάννης iuml τEacuteς Kλίmicroακος notπως ccedilνοmicroάζεται θεωρεOumlται iuml πρόδροmicroος τEacuteς ψυχολογίας τοUuml βάθους laquoΣύγχρονοι ψυχολόγοι θαυmicroάζουν τeν συγγραφέα τEacuteς Kλίmicroακος γιa τc βαθύτητα τ΅ν ψυχολογικ΅ν του γνώσεων καd παρατηρήσεων καd διαπιστώνουν notτι τa τελευταOumlα agraveξιόλογα πορίσmicroατα τEacuteς Ψυχολογίας τοUuml βάθους qταν γνωστa στοfς Πατέρες τEacuteς acircρήmicroου (Bλ σχετικ΅ς Iωάννου Kορναράκη Πατερικa βιώmicroατα τEacuteς eumlνδεκάτης œρας Θεσσαλονίκη 1971)raquo2 Στe τρίτο κεφάλαιο agraveσχολούmicroαστε microb τa ugraveνειρα σύmicroφωνα microb τeν ψυχολόγο permilΑλφρεντ permilΑντλερ ^O permilAντλερ γεννήθηκε τe 1870 στc Bιέννη Nωρdς agraveκολούθησε τe umlατρικe acircπάγγελmicroα τe iumlποOumlο acircξάσκησε γιa πολλa χρόνια στc Bιέννη Te 1896 agraveνακηρύχθηκε διδάκτωρ τEacuteς IατρικEacuteς Te 1902 τeν κάλεσε iuml Σίγκmicroουντ Φρόυντ νa εumlσέλθFη στcν iumlmicroάδα microελετ΅ν του στcν πορεία τEacuteς συνεργασίας τους notmicroως iuml permilAλφρεντ permilAντλερ agraveνέπτυξε δικές του agraveπόψεις οicirc iumlποOumlες oumlγιναν agraveφορmicroc γιa agraveνοιχτc regήξη microb

2 ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ σ 7

18

τeν Φρόυντ στa 1911 neIδρυσε νέα σχολή τEacuteς ψυχολογίας τοUuml βάθους ^Ο permilΑντλερ εrναι iuml icircδρυτcς τEacuteς agraveτοmicroικEacuteς ψυχολογίας (Individualpsychologie) ποf agraveντιπαραθέτει microιa ψυχανάλυση στc γενετήσια ψυχανάλυση τοUuml Φρόυντ ^O permilAντλερ agraveσχολήθηκε κατόπιν agraveποκλειστικa microb τcν παραπέρα acircξέλιξη καd διάδοση τEacuteς agraveτοmicroικEacuteς ψυχολογίας microb δικό του κύκλο microαθητ΅ν καd δικό του περιοδικό Σύmicroφωνα microb τc θεωρία τEacuteς agraveτοmicroικEacuteς ψυχολογίας notλες οicirc acircκδηλώσεις τEacuteς ζωEacuteς τοUuml agraveνθρώπου ρυθmicroίζονται agraveπe τe laquoσυναίσθηmicroα τEacuteς microειονεξίαςraquo Aeacuteτe τe συναίσθηmicroα γεννAumlται agraveπe διάφορους λόγους notπως τEacuteς acircλαττωmicroατικότητας τ΅ν σωmicroατικ΅ν ccedilργάνων διαφόρων σωmicroατικ΅ν j πνευmicroατικ΅ν agraveσθενει΅ν τEacuteς κακEacuteς οumlκονοmicroικEacuteς καταστάσεως τEacuteς ταπεινEacuteς κοινωνικEacuteς θέσεως διαφόρων οumlκογενειακ΅ν δραmicroάτων καd δηmicroιουργεOuml κοινωνικa προβλήmicroατα laquoTe παιδίον καd acircν συνεχείdivideα iuml acircνEacuteλιξ προσπαθεOuml νa acircξουδετερώσ Fη καd bullπερνικήσ Fη τe συναίσθηmicroα τοUumlτο δι agraveντιWregόπου acircφέσεως καd iumlρmicroEacuteς πρeς acircπικράτησιν διa τEacuteς τάσεως πρeς acircπιβολcν καd agraveπόκτησιν bullπεροχEacuteς oumlναντι τ΅ν ocircλλων ^H iumlρmicroc λοιπeν πρeς acircπικράτησιν εrναι trade κινητήριος δύναmicroις τEacuteς ζωEacuteς τοUuml agraveνθρώπου καd trade γενεσιουργeς αumlτία τ΅ν πολιτιστικ΅ν acircκδηλώσεωνraquo3 Aπe τe 1925 ταξίδευε συχνa στcν Amicroερική δίνοντας διαλέξεις καd διδάσκοντας στa πανεπιστήmicroια Te 1927 oumlγινε καθηγητcς τοUuml Πανεπιστηmicroίου Kολούmicroπια τEacuteς Nέας ^Yόρκης Aπe τe 1929 microέχρι τοUuml θανάτου του διετέλεσε καθηγητcς τEacuteς umlατρικEacuteς ψυχολογίας στe Long Island of Medecine τEacuteς Nέας ^Yόρκης Te 1935 acircγκαθίσταται iumlριστικa στcν Amicroερική Στcν Amicroερικc acircπιφυλάχθηκε στcν agraveτοmicroικc ψυχολογία του microεγάλη προσοχc καd agraveναγνώριση microέχρι σήmicroερα Πέθανε τe 1937 σb tradeλικία 67 χρόνων κατa τc διάρκεια eumlνeς ταξιδιοUuml microb σκοπe τcν πραγmicroατοποίηση διαλέξεων στe Amicroπερντcν (Aberdeen) τEacuteς Σκωτίας Kυριώτερα oumlργα τοUuml permilAλφρεντ permilAντλερ εrναι τa eumlξEacuteς laquoΠερd τοUuml νευρωτικοUuml χαρακτήραraquo laquoΠράξη καd θεωρία τEacuteς agraveτοmicroικEacuteς ψυχολογίαςraquo laquoAνθρωπογνωσίαraquo laquoΠροβλήmicroατα τEacuteς

3 ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΥ permilΑντλερ permilΑλφρεντ ΘΗΕ τ 2 στ 952

19

νευρώσεωςraquo laquo^H acircκπαίδευση τ΅ν παιδι΅νraquo καd laquoTe νόηmicroα τEacuteς ζωEacuteςraquo ΘεωροUumlmicroε notτι trade θεωρία τEacuteς agraveτοmicroικEacuteς ψυχολογίας τοUuml permilAλφρεντ permilAντλερ περιέχει στοιχεOumlα agraveλήθειας agraveλλa εrναι microονοmicroερής ^Eρmicroηνεύει microόνο microερικbς agraveπe τdς acircνέργειες καd δραστηριότητες τοUuml agraveνθρώπου agraveλλa agraveδυνατεOuml νa eumlρmicroηνεύσFη notλες τdς πτυχbς τοUuml agraveνθρωπίνου πολιτισmicroοUuml ^H τάση νa θέλFη iuml ocircνθρωπος νa agraveναδειχθFEacute εrναι agraveναmicroφίβολα microιa agraveπe τdς κινητήριες δυνάmicroεις τοUuml agraveνθρώπου agraveλλa δbν εrναι microόνο αeacuteτή Eκτeς agraveπe τοfς ψυχολόγους acircπιστήmicroονες τοUuml δεύτερου microισοUuml τοUuml 19ου αumlώνα καd τοUuml πρώτου microισοUuml τοUuml 20οUuml κυρίως δύο ocircλλοι πρdν agraveπe αeacuteτοfς microίλησαν γιa τa ugraveνειρα ^O ΣοUumlmicroπερτ τeν iumlποOumlο σχεδeν κανένας δbν τeν ξέρει agraveναγνώρισε στa ugraveνειρα τοUuml agraveνθρώπου τcν agraveντανάκλαση τEacuteς προσωπικότητάς του Στcν acircποχc τοUuml ΓκαOumlτε acircπίσης iuml Λίχτενmicroπεργκ διατύπωσε τc σκέψη πgς agraveπe τa ugraveνειρα microποροUumlmicroε νa καταλάβουmicroε καλύτερα τeν χαρακτEacuteρα eumlνeς agraveνθρώπου παρa agraveπe τc συmicroπεριφορά του4 Στe τέταρτο κεφάλαιο agraveσχολούmicroαστε microb τa ugraveνειρα σύmicroφωνα microb τeν Βίκτωρ Φράνκλ ^O Tζόζεφ Φάmicroπρυ εrναι iuml συγγραφέας τοUuml βιβλίου laquoΛογοθεραπείαraquo τe iumlποOumlο περιέχει leνα σύστηmicroα acircφαρmicroογEacuteς της καd agraveναζητήσεως νοήmicroατος στc ζωή σύmicroφωνα microb τc θεωρία τοUuml καθηγητEacute Bίκτωρ Φράνκλ Aναφερόmicroενος λοιπeν iuml Φάmicroπρυ στa παιδικά του χρόνια σηmicroειώνει τe γεγονeς notτι microεγάλωσε σb microιa πόλη notπου trade θρησκεία εrχε καταντήσει ν agraveποδίδFη microοmicroφc στοfς ^Eβραίους γιa τe κάθε κακό ποf συνέβαινε agraveπe τeν θάνατο τοUuml IησοUuml frac12ς τcν agraveνεργία Πάντοτε τοUuml φαινόταν σaν τραγικc εumlρωνεία τe γεγονeς notτι οicirc ^EβραOumlοι οicirc iumlποOumlοι bullπEacuteρξαν οicirc πρ΅τοι ποf microb agraveρκετc φαντασία agraveντικατέστησαν τdς θυσίες agraveνθρώπων microb θυσίες τράγων oumlγιναν οicirc euroδιοι οicirc agraveποδιοποmicroπαOumlοι τράγοι5

4 ΑΝΤΛΕΡ Ψυχολογία σ 75 5 Βλ FABRY Λογοθεραπεία σ 35

20

21

ΚΕΦΑΛΑΙΟ A΄ Απόψεις τοUuml Σίγκmicroουντ Φρόυντ γιa τa ugraveνειρα

^O Σίγκmicroουντ Φρόυντ θεωρεOuml notτι εeuroτε agraveναλύσει κανεdς δικό του ugraveνειρο εeuroτε κάποιου ocircλλου πρέπει νa κρατFEacute agraveπόλυτη acircχεmicroύθεια Te ugraveνειρο περιέχει διάφορα πράγmicroατα τa iumlποOumlα δύσκολα microποροUumlν νa δηmicroοσιευτοUumlν permilEτσι πρέπει νa φτάνFη σb acircκεOumlνο τe σηmicroεOumlο τe iumlποOumlο τοUuml acircπιτρέπει trade συνείδησή του γιa νa microπορFEacute oumlτσι νa κρατFEacute τcν agraveνάλογη acircχεmicroύθεια laquoAeacuteτc τc δυσκολίαraquo agraveναφέρει laquoδbν θa τcν agraveπέφευγα agraveκόmicroη καd iν agraveνέλυα τe ugraveνειρο eumlνeς ocircλλου acircκτeς iν οicirc συνθEacuteκες microοUuml acircπέτρεπαν νa agraveφήσω κάθε εeuroδους συγκάλυψη χωρdς νa βλάψω acircκεOumlνον ποf microb acircmicroπιστεύτηκεraquo6 Πολλbς φορbς trade microνήmicroη agraveναπαράγει στa ugraveνειρα acircντυπώσεις agraveπe τcν πρώιmicroη παιδικc tradeλικία τοUuml ccedilνειρευόmicroενου MποροUumlmicroε νa acircπιβεβαιώσουmicroε iumlριστικa notτι οicirc παιδικbς acircντυπώσεις ugraveχι microόνο εrχαν ξεχαστEacute agraveλλa καd notτι εrχαν καταστEacute agraveσυνείδητες acircξαιτίας τEacuteς agraveπώθησης laquoAeacuteτc εrναι trade acircξήγησηraquo agraveναφέρει iuml Φρόυντ laquoτEacuteς βοήθειας - συνήθως agraveπαραίτητης - ποf microAumlς παρέχεται agraveπe τa ugraveνειρα notταν κατa τcν πορεία τEacuteς ψυχαναλυτικEacuteς θεραπείας τ΅ν νευρώσεων acircπιχειροUumlmicroε νa agraveνασυγκροτήσουmicroε τcν agraveρχικc φάση τEacuteς ζωEacuteς τοUuml ccedilνειρευοmicroένουraquo7 ^O Σίγκmicroουντ Φρόυντ agraveναφορικa microb τcν προέλευση καd eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρων agraveνάγει τa πάντα στcν acircκπλήρωση σεξουαλικ΅ν παιδικ΅ν acircπιθυmicroι΅ν Aργότερα iuml Φρόυντ acircγκατέλειψε αeacuteτc τc microονοmicroερEacute ocircποψή του καd θέλησε νa χρησιmicroοποιήσFη τc laquoacircπιθυmicroία τοUuml θανάτουraquo γιa νa microπορέσFη νa eumlρmicroηνεύσ Fη τa ugraveνειρα8 Ta ugraveνειρα σύmicroφωνα πάντα microb τeν Σίγκmicroουντ Φρόυντ agraveποτελοUumlν τακτικa γεγονότα στc ζωc τ΅ν iumlmicroαλ΅ν agraveνθρώπων notσο καd iν τa χαρακτηριστικά τους διαφέρουν agraveπe τa προϊόντα τEacuteς σb acircγρήγορση asympπαρξής microας Γι αeacuteτe καd trade δραστηριότητά microας κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου ποf agraveντιλαmicroβανόmicroαστε σaν ugraveνειρα εrναι τe πιe κατάλληλο agraveντικείmicroενο τEacuteς microελέτης microας Mb τeν τρόπο αeacuteτe agraveποφεύγουmicroε τe γνωστe κατηγορητήριο notτι

6 ΦΡΟΫΝΤ permilΟνειρο σ 18 7 ΦΡΟΫΝΤ Ψυχανάλυση σ 46 8 Βλ ΑΝΤΛΕΡ Ψυχολογία notππ σ 75

22

βασίζουmicroε τdς eumlρmicroηνεOumlες microας γιa τcν iumlmicroαλc ζωc τοUuml νοUuml πάνω σb παθολογικa εbullρήmicroατα9 ^O Σίγκmicroουντ Φρόυντ θεωρεOuml σκόπιmicroο νa δώσ Fη κάποιες βασικbς agraveρχές ποf διέπουν τc λειτουργία τοUuml ccedilνείρου ΘεωρεOuml notτι τe laquougraveνειρο εrναι microιa umlδιωτικc ψυχικc λειτουργία τοUuml ccedilνειρευοmicroένουraquo10 ^O Φρόυντ frac12ς σοφeς acircπιστήmicroονας προτοUuml ξεκινήσ Fη τcν agraveνάλυση τ΅ν ccedilνείρων δίνει κάποιους acircπιστηmicroονικοfς iumlρισmicroοfς στa διάφορα microεγέθη ποf συναντοUumlmicroε στe ugraveνειρο permilEκδηλο περιεχόmicroενο τοUuml ccedilνείρου ccedilνοmicroάζει τe ugraveνειρο αeacuteτe καθ eumlαυτό notπως αeacuteτe agraveναπαράγεται στc microνήmicroη χωρdς iumlποιεσδήποτε ocircλλες διακρίσεις Λανθάνον περιεχόmicroενο τοUuml ccedilνείρου καθορίζει τe agraveντίστοιχο bullλικό ποf βρίσκει iuml ψυχαναλυτcς microb τcν agraveνάλυση τοUuml ccedilνείρου11 Eργασία τοUuml ccedilνείρου ccedilνοmicroάζει τc διεργασία τEacuteς microετατροπEacuteς τοUuml λανθάνοντος περιεχοmicroένου τοUuml ccedilνείρου σb oumlκδηλο Eργασία τEacuteς agraveνάλυσης τελικa ccedilνοmicroάζει τcν agraveντίστοιχη acircργασία acircκείνη δηλαδc ποf πραγmicroατοποιεOuml τcν agraveντίθετη microετατροπc (microετατροπc agraveπe τe oumlκδηλο περιεχόmicroενο τοUuml ccedilνείρου στe λανθάνον)12 ^O Σίγκmicroουντ Φρόυντ σb leνα agraveπe τa τελευταOumlα βιβλία ποf oumlγραψε τe iumlποOumlο φέρει τeν τίτλο laquoBασικbς agraveρχbς τEacuteς ψυχανάλυσηςraquo διακρίνει microεταξf laquooumlκδηλου (manifest) ccedilνειρικοUuml bullλικοUuml καd λανθανουσ΅ν (latent) ccedilνειρικ΅ν σκέψεων ^H διεργασία ποf παράγει τe πρ΅το agraveπe τdς δεύτερες περιγράφεται σaν ccedilνειρικc acircργασία (dream work) ^H microελέτη τEacuteς ccedilνειρικEacuteς acircργασίας microAumlς παρέχει leνα acircξαίρετο παράδειγmicroα τοUuml τρόπου microb τeν iumlποOumlο agraveσυνείδητο bullλικό agraveπe τe αeacuteτe agraveρχικa agraveσυνείδητο agraveλλa καd agraveπωθηmicroένο agraveσυνείδητο microπαίνει microb τc βία στe acircγώ γίνεται προσυνείδητο καί acircξ αumlτίας τ΅ν προσπαθει΅ν τοUuml acircγώ bullφίσταται τdς τροποποιήσεις ποf agraveποκαλοUumlmicroε ccedilνειρικc παραποίηση (dream distortion)raquo Kαd καταλήγει microb τcν eumlξEacuteς διαπίστωση laquoΔbν bullπάρχουν χαρακτηριστικa τοUuml ccedilνείρου ποf νa microcν microποροUumlν νa acircξηγηθοUumlν microb αeacuteτe τeν τρόποraquo13

9 Βλ ΦΡΟΫΝΤ Ψυχανάλυση notππ σσ 43-44 10 ΦΡΟΫΝΤ permilΟνειρο notππ σ 7 11 Βλ notππ σ 19 12 Βλ notππ σσ 19-20 13 ΦΡΟΫΝΤ Ψυχανάλυση notππ σ 44

23

Aπe τc σκοπιa τEacuteς σχέσεως agraveνάmicroεσα στe oumlκδηλο καd τe λανθάνον περιεχόmicroενό τους microποροUumlmicroε νa χωρίσουmicroε τa ugraveνειρα σb τρεOumlς κατηγορίες 1 laquoTa ugraveνειρα ποf εrναι πλήρη νοήmicroατος καd ταυτόχρονα κατανοητά δηλαδc acircντάσσονται στcν ψυχική microας ζωή χωρdς κανένα πρόβληmicroα ^Yπάρχουν πολλa τέτοια ugraveνειρα συνήθως εrναι σύντοmicroα καd κατa κανόνα δbν τa θεωροUumlmicroε umlδιαίτερα agraveξιοσηmicroείωτα διότι δbν microAumlς acircκπλήσσουν οucircτε microAumlς ξενίζουνraquo14 Ta παιδικa ugraveνειρα agraveνήκουν σb αeacuteτc τcν κατηγορία oumlχουν δηλαδc νόηmicroα καd δbν ξενίζουν icircκανοποιοUumlν acircπιθυmicroίες ποf γεννήθηκαν τc microέρα καd oumlmicroειναν agraveνεκπλήρωτες Erναι ecircπλbς καd agraveπροκάλυπτες acircκπληρώσεις acircπιθυmicroι΅ν15 neEνα ocircλλο δεύτερο χαρακτηριστικe τ΅ν παιδικ΅ν ccedilνείρων εrναι trade σχέση τους microb τa βιώmicroατα τEacuteς trademicroέρας καd microάλιστα κατa κανόνα τEacuteς προηγούmicroενης16 Kαd σb αeacuteτc τcν πρώτη κατηγορία δbν λείπει acircντελ΅ς leνα εrδος microετατροπEacuteς ποf microποροUumlmicroε νa τcν agraveποκαλέσουmicroε acircργασία τοUuml ccedilνείρου laquoMιa umlδέα acircκφεροmicroένη microb εeacuteκτική agraveντικαθίσταται microb microιa acircποπτικc εumlκόνα acircκφρασmicroένη στcν iumlριστικc τοUuml eumlνεστώταraquo17 2 laquoTa ugraveνειρα ποf oumlχουν microbν acircσωτερικc συνοχc καd καθαρe νόηmicroα agraveλλa microAumlς ξενίζουν διότι δbν microποροUumlmicroε νa βροUumlmicroε γι αeacuteτe τe νόηmicroα microιa θέση στcν ψυχική microας ζωή Tέτοια περίπτωση oumlχουmicroε notταν πχ ccedilνειρευόmicroαστε notτι leνα agraveγαπηmicroένο συγγενικe πρόσωπο πέθανε agraveπe πανοUumlκλα acircνshy΅ δbν oumlχουmicroε λόγους νa περιmicroένουmicroε νa φοβόmicroαστε j νa bullποθέτουmicroε κάτι τέτοιο καd agraveναρωτιόmicroαστε microb agraveπορία π΅ς microοUuml qρθε αeacuteτc trade umlδέαraquo18 3 laquoTa ugraveνειρα ποf δbν oumlχουν νόηmicroα οucircτε εrναι κατανοητά acircκεOumlνα ποf φαίνονται agraveσυνάρτητα συγκεχυmicroένα καd agraveνόηταraquo19 Aναλύοντας acircπίσης leνα δικό του ugraveνειρο ποf εrδε τe προηγούmicroενο βράδυ iuml Φρόυντ καταλήγει στe συmicroπέρασmicroα notτι τe περιεχόmicroενο τοUuml ccedilνείρου εrναι πολf πιe σύντοmicroο agraveπe τdς umlδέες ποf πιστεύει πgς bullποκαθιστdivideAuml20 ^Eποmicroένως τe ugraveνειρο ποσοτικa

14 ΦΡΟΫΝΤ permilΟνειρο notππ σ 20 15 Βλ notππ σ 24 16 Βλ notππ σ 26 17 neΟππ 18 neΟππ σ 22 19 neΟππ 20 Βλ notππ σ 19

24

καd σb oumlκταση εrναι πολf microικρότερο agraveπe τdς διάφορες καd ποικίλες umlδέες οicirc iumlποOumlες κρύβονται πίσω agraveπe αeacuteτό καd τdς iumlποOumlες καλεOumlται iuml ψυχολόγος νa βρFEacute Δεύτερο συmicroπέρασmicroα στe iumlποOumlο καταλήγει iuml microεγάλος ψυχολόγος εrναι notτι πολλbς φορές frac12ς bullποκινητcς τοUuml ccedilνείρου microπορεOuml νa εrναι leνα agraveσήmicroαντο περιστατικe τEacuteς βραδιAumlς πρdν agraveπe τe ugraveνειρο Kάποιο γεγονός στe iumlποOumlο acircmicroεOumlς δbν δώσαmicroε agraveρκετc σηmicroασία καd τe agraveγνοήσαmicroε microπορεOuml νa εrναι iuml bullποκινητcς τEacuteς ψυχοσωmicroατικEacuteς διεργασίας τοUuml ccedilνείρου21 Ta διάφορα γεγονότα τEacuteς trademicroέρας σηmicroαντικa καd agraveσήmicroαντα microπαίνουν διa τ΅ν αumlσθήσεων στc συνείδησή microας καd agraveπe acircκεOuml agraveποθηκεύονται στe bullποσυνείδητο Te βράδυ στeν asympπνο microας notταν πλέον οicirc αumlσθήσεις bullπολειτουργοUumlν παρουσιάζονται microέσα στa ugraveνειρά microας microέσα agraveπe καινούργιες microορφbς καd δοmicroές Mιa ocircλλη λειτουργία τEacuteς acircργασίας τοUuml ccedilνείρου εrναι trade σύmicroπτυξη j συmicroπύκνωση Λόγshyω τEacuteς τελευταίας δηmicroιουργοUumlνται καd τa agraveσυνάρτητα ugraveνειρα ^H acircργασία τοUuml ccedilνείρου πετυχαίνει microιa θαυmicroαστc σύmicroπτυξη j συmicroπύκνωση σb σχέση microb τdς καταγεγραmicromicroένες umlδέες στdς iumlποOumlες iumlδηγεOuml trade agraveνάλυση καd agraveπe τdς iumlποOumlες bullπάρχουν euroχνη στe ugraveνειρο laquoΔbν θa βροUumlmicroε τότε κανένα στοιχεOumlο τοUuml ccedilνειρικοUuml περιεχοmicroένου agraveπe τe iumlποOumlο τa νήmicroατα τ΅ν συνειρmicro΅ν δbν θa iumlδηγοUumlν πρeς δύο j περισσότερες κατευθύνσεις καmicromicroιa σκηνc j κατάσταση ποf δbν θa συντίθεται agraveπe δύο j περισσότερες acircντυπώσεις j βιώmicroαταraquo22 Γι αeacuteτe καd trade eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρων βασισmicroένη σb αeacuteτc τcν agraveνακάλυψη διατυπώνει τeν πιe κάτω κανόνα laquoneOταν στcν agraveνάλυση microιa agraveβεβαιότητα microπορεOuml νa λάβFη microιa διαζευκτικc acircξήγηση j αeacuteτό j acircκεOumlνο τότε trade eumlρmicroηνεία πρέπει νa agraveντικαταστήσ Fη τa δύο j microb δύο καd στc συνέχεια νa λάβFη τe καθένα agraveπe τa δύο σκέλη frac12ς agraveνεξάρτητη agraveφετηρία γιa microιa σειρa συνειρmicro΅νraquo23 Πολλbς φορbς ξυπνοUumlmicroε agraveπότοmicroα acircξ αumlτίας eumlνeς ccedilνείρου laquoTe ugraveνειροraquo agraveναφέρει iuml Goblot laquoδbν χρειάζεται ocircλλο χρόνο agraveπe τc microεταβατικc περίοδο microεταξf asympπνου καd agraveφύπνισης ^H agraveφύπνιση χρειάζεται χρόνο σb αeacuteτeν τeν χρόνο acircmicroφανίζεται τe ugraveνειρο

21 Βλ notππ 22 neΟππ σ 30 23 neΟππ σ 31

25

permilEχει κανεdς τcν acircντύπωση notτι trade τελευταία εumlκόνα τοUuml ccedilνείρου qταν τόσο oumlντονη γι αeacuteτe acircπέβαλε τcν agraveφύπνιση Στcν πραγmicroατικότητα qταν τόσο oumlντονη acircπειδc τότε brvbarmicroασταν τόσο κοντa στe ξύπνηmicroαraquo24 ^O Φρόυντ notmicroως διαχωρίζοντας τc θέση του πιστεύει notτι τe ugraveνειρο χρειάζεται microιa πιe microακροχρόνια διαδικασία laquoΘέλω νa πιστεύωraquo agraveναφέρει iuml Φρόυντ laquonotτι trade acircργασία τοUuml ccedilνείρου συχνa χρειάζεται περισσότερο agraveπe microία microέρα καd microία νύκτα γιa νa agraveποδώσ Fη τe προϊόν της iumlπότε trade oumlκτακτη τέχνη στc δόmicroηση τοUuml ccedilνείρου χάνει τeν θαυmicroατουργό της χαρακτEacuteρα Erναι notπως leνα πυροτέχνηmicroα ποf eumlτοιmicroάζεται acircπd zρες καd σb microιa στιγmicroc agraveναφλέγεταιraquo25 ^H πορεία τοUuml ccedilνείρου agraveποκτdivideAuml agraveρκετc oumlνταση γιa νa προσελκύσ Fη τc συνείδηση καd νa agraveφυπνίσ Fη τe προσυνειδητό agraveνεξάρτητα agraveπe τeν χρόνο καd τe βάθος τοUuml asympπνου Ta περισσότερα notmicroως ugraveνειρα φαίνεται πgς acircργάζονται σb σχετικa χαmicroηλbς ψυχικbς acircντάσεις agraveφοUuml περιmicroένουν τcν agraveφύπνιση laquopermilEτσι notmicroως acircξηγεOumlταιraquo συmicroπεραίνει iuml Φρόυντ laquoκαd τe γεγονeς notτι κατa κανόνα agraveντιλαmicroβανόmicroαστε κάτι ποf egraveνειρευθήκαmicroε notταν microAumlς ξυπνοUumlν agraveπότοmicroα agraveπe βαθf asympπνο ^H πρώτη microατιa τότε agraveφορdivideAuml notπως καd κατa τcν αeacuteθόρmicroητη agraveφύπνιση τe περιεχόmicroενο τEacuteς agraveντίληψης ποf δηmicroιουργήθηκε agraveπe τcν acircργασία τοUuml ccedilνείρου trade δεύτερη τe προσφερόmicroενο agraveπe τeν acircξωτερικe κόσmicroοraquo26 ^O Σίγκmicroουντ Φρόυντ θεωρεOuml notτι τe περιεχόmicroενο τ΅ν ccedilνείρων προέρχεται agraveπe τa βιώmicroατα τEacuteς trademicroέρας laquoTe γεγονeς notτι notλο τe bullλικό ποf συνθέτει τe περιεχόmicroενο τοUuml ccedilνείρου κατa leναν τρόπο προέρχεται agraveπe τa βιώmicroατα δηλαδc agraveναπαράγεται στe ugraveνειρο acircπανέρχεται στc microνήmicroη αeacuteτe τοeacuteλάχιστον microπορεOuml γιa microAumlς νa θεωρηθFEacute agraveδιαmicroφισβήτητη γνώσηraquo27 Ta ugraveνειρα χαρακτηρίζονται agraveπe microιa laquobullπερmicroνησίαraquo notπως τcν ccedilνοmicroάζει iuml Φρόυντ Πολλbς φορbς microAumlς φαίνονται agraveπλησίαστες οicirc γνώσεις καd τa δεδοmicroένα ποf bullπάρχουν στa ugraveνειρα laquoTe ugraveνειρο microπορεOuml νa περιλαmicroβάν Fη agraveναmicroνήσεις ποf στeν ocircγρυπνο φαίνονται agraveπρόσιτεςraquo28

24 ΦΡΟΫΝΤ ^Ερmicroηνεία notππ σ 499 25 neΟππ σ 500 26 neΟππ 27 neΟππ σ 34 28 neΟππ σ 35

26

Aνάmicroεσα στa πολλa παραδείγmicroατα laquobullπερmicroνησίαςraquo ποf agraveναφέρει iuml Φρόυντ ξεχωρίζουmicroε acircκεOumlνο ποf agraveναφέρει πgς leνας microουσικeς ocircκουσε microιa φορa στe ugraveνειρό του microιa microελshyωδία ποf τοUuml φάνηκε acircντελ΅ς πρωτότυπη Mόνο asympστερα agraveπe πολλa χρόνια τc βρEacuteκε σηmicroειωmicroένη σb microιa παλαιa συλλογc microουσικ΅ν κοmicromicroατι΅ν τcν iumlποία agraveκόmicroη δbν θυmicroAumlται νa oumlχFη πιάσει ποτb στa χέρια του29 Σύmicroφωνα microb τeν Φρόυντ ugraveνειρα microποροUumlν νa δηmicroιουργηθοUumlν microb δύο διαφορετικοfς τρόπους εeuroτε agraveπe τe laquoαeacuteτόraquo εeuroτε agraveπe τe laquoacircγώraquo laquoEeuroτε microιa acircνστικτώδης παρόρmicroηση ποf εrναι κατa κανόνα καταπιεσmicroένη (δηλαδc microιa agraveσυνείδητη acircπιθυmicroία) βρίσκει agraveρκετc δύναmicroη κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου œστε νa προκαλέσ Fη microιa acircντύπωση πάνω στe acircγώ εeuroτε microιa acircπιθυmicroία ποf oumlmicroεινε agraveπe τcν ξύπνια ζωή microιa προσυνείδητη ecircλυσίδα σκέψεων microb notλες τdς συγκρουόmicroενες παρορmicroήσεις ποf τEacuteς agraveνήκουν agraveποκτdivideAuml καινούργια δύναmicroη κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου agraveπe κάποιο agraveσυνείδητο στοιχεOumlοraquo30 Kαd στdς δύο προαναφερθεOumlσες περιπτώσεις iuml microηχανισmicroeς τοUuml σχηmicroατισmicroοUuml τ΅ν ccedilνείρων εrναι iuml euroδιος ^O Φρόυντ καταλήγει σb leνα agraveξιόλογο συmicroπέρασmicroα agraveναφορικa microb τa oumlνστικτα Eκτeς agraveπe τa γνωστa oumlνστικτα βρίσκει πgς laquoκατa τc γέννηση acircmicroφανίζεται leνα oumlνστικτο ποf agraveποβλέπει στcν acircπιστροφc στcν acircνδοmicroήτρια ζωή ποf oumlχει acircγκαταλειφθEacute - leνα oumlνστικτο γιa asympπνο ^O asympπνος εrναι microιa τέτοια acircπιστροφc στc microήτραraquo31 ^O Φρόυντ θεωρεOuml notτι κάθε πρόσωπο ποf γεννιέται στeν κόσmicroο φέρει microαζί του κάποιες καταβολές οicirc iumlποOumlες oumlχουν δηmicroιουργηθEacute microέσα στcν πάροδο τ΅ν αumlώνων καd οicirc iumlποOumlες bullπάρχουν microέσα στcν agraveνθρώπινη φύση καd κληρονοmicroοUumlνται σb κάθε ocircνθρωπο laquoTa ugraveνειραraquo agraveναφέρει iuml Φρόυντ στc microελέτη του ποf φέρει τeν τίτλο Bασικbς agraveρχbς τEacuteς ψυχανάλυσης laquoφέρνουν στe φ΅ς bullλικό ποf δbν θa qταν δυνατe νa προέρχεται οucircτε agraveπe τcν acircνήλικη ζωc τοUuml ccedilνειρευοmicroένου οucircτε agraveπe τcν ξεχασmicroένη του παιδική tradeλικία Eeuromicroαστε bullποχρεωmicroένοι νa τe θεωρήσουmicroε frac12ς microέρος τEacuteς agraveρχαϊκEacuteς κληρονοmicroιAumlς (archaic heritage) ποf φέρνει τe παιδd microαζί του στeν κόσmicroο πρdν agraveπe κάθε δική του acircmicroπειρία καd

29 Βλ notππ σ 36 30 ΦΡΟΫΝΤ Ψυχανάλυση notππ σ 45 31 neΟππ

27

ποf εrναι agraveποτέλεσmicroα τ΅ν acircmicroπειρι΅ν τ΅ν προγόνων του ΣυναντοUumlmicroε στοιχεOumlα ποf agraveντιστοιχοUumlν στe φυλογενετικe αeacuteτe bullλικe στοfς πιe agraveρχαίους agraveνθρώπινους θρύλους καd agraveκόmicroα σb oumlθιmicroα ποf acircπέζησαν καd διατηροUumlνταιraquo Kαd καταλήγει στcν eumlξEacuteς agraveξιοπρόσεκτη παρατήρηση laquopermilEτσι τa ugraveνειρα προσφέρουν microιa πηγή agraveνθρώπινης προϊστορίας ποf δbν εrναι agraveξιοκαταφρόνητηraquo32 Mέσα στe ugraveνειρο πραγmicroατοποιεOumlται trade διεργασία τEacuteς συmicroπύκνωσης Aναφέρει σχετικa iuml Φρόυντ laquoΠάνω agraveπe notλα bullπάρχει microιa acircκπληκτικc τάση γιa συmicroπύκνωση (condensation) microιa regοπc πρeς τeν σχηmicroατισmicroe νέων eumlνοτήτων agraveπe στοιχεOumlα ποf κατa τcν acircγρήγορση iumlπωσδήποτε θa τa κρατούσαmicroε χώρια ^Ως συνέπεια αeacuteτοUuml leνα microόνο στοιχεOumlο τοUuml oumlκδηλου ccedilνείρου συχνa agraveντιπροσωπεύει iumlλόκληρο agraveριθmicroe λανθανουσ΅ν ccedilνειρικ΅ν σκέψεων σaν νa qταν leνας συνδυασmicroένος bullπαινιγmicroeς γιa notλες αeacuteτέςraquo Kαd καταλήγει microb τcν eumlξEacuteς agraveξιοπρόσεκτη παρατήρηση laquoOicirc διαστάσεις τοUuml oumlκδηλου περιεχοmicroένου eumlνeς ccedilνείρου εrναι acircκπληκτικa microικρbς σb σύγκριση microb τeν πλοUumlτο τοUuml bullλικοUuml agraveπe τeν iumlποOumlο ξεπήδησεraquo33 ^H εeacuteκολία microb τcν iumlποία νοητικbς acircνστάσεις (j συνδέσεις) microετατοπίζονται (displaced) agraveπe τe leνα στοιχεOumlο στe ocircλλο ccedilνοmicroάζεται microετατόπιση laquoΣυχνa συmicroβαίνει leνα στοιχεOumlο ποf qταν agraveσήmicroαντο στdς ccedilνειρικbς σκέψεις νa παρουσιάζεται frac12ς τe πιe καθαρό καd agraveνάλογα τe πιe χαρακτηριστικe τοUuml oumlκδηλου ccedilνείρου καd agraveντίστροφα οeacuteσιώδη στοιχεOumlα τ΅ν ccedilνειρικ΅ν σκέψεων νa agraveντιπροσωπεύωνται στe oumlκδηλο ugraveνειρο microb τοfς πιe agravemicroυδροfς bullπαινιγmicroούςraquo34 neEνα ocircλλο agraveξιόλογο συmicroπέρασmicroα στe iumlποOumlο καταλήγει iuml Σίγκmicroουντ Φρόυντ εrναι notτι πολλbς φορbς trade asympπαρξη τ΅ν πιe agraveσήmicroαντων κοιν΅ν στοιχείων microεταξf δύο στοιχείων εrναι agraveρκετή γιa νa acircπιτρέψFη στcν ccedilνειρικc acircργασία νa agraveντικαταστήσ Fη τe leνα microb τe ocircλλο γιa iumlποιονδήποτε ocircλλο σκοπό Mb αeacuteτοfς τοfς δύο ccedilνειρικοfς microηχανισmicroούς τEacuteς συmicroπύκνωσης καd τEacuteς microετατόπισης trade δυσκολία τEacuteς eumlρmicroηνείας eumlνeς ccedilνείρου αeacuteξάνεται κατa πολύ ^O Φρόυντ χρησιποποιεOuml τdς δύο αeacuteτbς umlδιοmicroορφίες προκειmicroένου νa καθορίσFη τc φύση τEacuteς

32 neΟππ σ 46 33 neΟππ σ 48 34 neΟππ

28

πρωταρχικEacuteς διεργασίας ποf oumlχει δώσει στe laquoαeacuteτόraquo Γιa νa agraveποδείξFη microάλιστα καd τc θέση του notτι τe laquoαeacuteτeraquo θεωρεOuml πιe σηmicroαντικc τcν εeacuteκαιρία νa ξεφορτώσFη ποσότητες διέγεσης παρa iumlτιδήποτε ocircλλο agraveναφέρει καd τe παράδειγmicroα τοUuml δόκιmicroου bullπαξιωmicroατικοUuml iuml iumlποOumlος δέχεται σιωπηλa microία acircπίπληξη agraveπe τeν agraveνώτερό του agraveλλa ξεσπ divideAuml πάνω στeν πρ΅το agraveθshy΅ο στρατιώτη τeν iumlποOumlο συναντdivideAuml κατa τύχη35 Erναι πολλbς φορές ποf ξεχνοUumlmicroε microερικa ugraveνειρα acircνshy΅ microερικbς ocircλλες τa θυmicroόmicroαστε oumlστω κι iν περάσουν agraveρκετa χρόνια laquoOicirc λόγοιraquo agraveναφέρει iuml Φρόυντ laquoγιa τe ξέχασmicroα τ΅ν ccedilνείρων εrναι agraveρχικa οicirc euroδιοι ποf καd στcν ocircγρυπνη ζωc acircπιφέρουν τe ξέχασmicroα neOταν εeuromicroαστε ξύπνιοι ξεχνοUumlmicroε συνήθως γρήγορα πάρα πολλa agraveπe αeacuteτά ποf αumlσθανθήκαmicroε καd agraveντιληφθήκαmicroε acircπειδc qταν πολf agraveδύνατα acircπειδc trade σχετικc ψυχικc διέγερση δbν ξεπέρασε leναν frac12ρισmicroένο βαθmicroόraquo36 Te euroδιο agraveκριβ΅ς συmicroβαίνει καd microb πολλbς ccedilνειρικbς εumlκόνες laquoξεχνιοUumlνται acircπειδc qταν πολf agraveχνές acircνshy΅ οicirc ζωηρότερες εumlκόνες διατηροUumlνται στc microνήmicroηraquo37 Eπιπρόσθετα ξεχνοUumlmicroε πιe εucircκολα notταν εeuromicroαστε σb κατάσταση agraveγρυπνίας κάτι ποf συνέβη microόνο microιa φορά παρa notσα εeuroχαmicroε τcν εeacuteκαιρία νa τa agraveντιληφθοUumlmicroε acircπανειληmicromicroένα38 neEνας ocircλλος σηmicroαντικeς λόγος γιa τeν iumlποOumlο ξεχνοUumlmicroε τa ugraveνειρα εrναι notτι τa τελευταOumlα εrναι τdς περισσότερες φορbς agraveκατανόητα καd χωρdς τάξη ^H συνείδησή microας agraveποmicroνηmicroονεύει πολf πιe εucircκολα notταν οicirc προσλαmicroβανόmicroενες παραστάσεις δbν microένουν microεmicroονωmicroένες agraveλλa συνάπτουν κατάλληλους δεσmicroοfς καd εicircρmicroούς ^O Φρόυντ agraveναλύοντας τdς δύο oumlννοιες τοUuml ccedilνείρου καd τEacuteς τηλεπάθειας καd microέσα agraveπe τcν acircmicroπειρία καταδεικνύει notτι δbν microπορεOuml νa bullπάρχει καmicroιa σχέση microεταξύ τους laquoΘa umlσχυριστ΅raquo agraveναφέρει laquonotτι bullπάρχει acircλάχιστη σχέση microεταξύ τους καd notτι στcν περίπτωση ποf θa acircπιβεβαιωνόταν trade asympπαρξη τηλεπαθητικ΅ν ccedilνείρων τe γεγονeς αeacuteτe δbν θa oumlπρεπε νa acircπιφέρFη καmicroιa agraveλλαγc στc θεωρία microας γιa τe ugraveνειροraquo39 Γιa νa acircπιβεβαιώσ Fη microάλιστα καd agraveπe τcν προσωπική του acircmicroπειρία τc θέση του agraveναφέρει καd τa eumlξEacuteς χαρακτηριστικά laquoΣτa

35 Βλ notππ σ 49 36 ΦΡΟΫΝΤ ^Ερmicroηνεία notππ σ 63 37 neΟππ 38 Βλ notππ 39 ΦΡΟΫΝΤ Τηλεπάθεια σ 68

29

εeuroκοσι eumlφτa περίπου χρόνια ποf acircργάζοmicroαι frac12ς ψυχαναλυτής οeacuteδέποτε συνάντησα σb κάποιον agraveπe τοfς agraveσθενεOumlς microου leνα πραγmicroατικe τηλεπαθητικe ugraveνειροraquo40 Πολλbς φορές agraveναφέρει iuml Φρόυντ oumlτυχε νa συmicroβοUumlν πολλa τυχαOumlα περιστατικά laquoοeacuteτε microιa φορa notmicroως αeacuteτbς οicirc τόσο κατάλληλες συmicroπτώσεις δbν microοUuml oumlδωσαν τcν εeacuteκαιρία νa συναντήσω leνα τηλεπαθητικe ugraveνειρο καd iς διαρκοUumlσε trade θεραπεία γιa microισe j iumlλόκληρο χρόνο καmicroιa φορa καd γιa περισσότερα χρόνιαraquo41

40 neΟππ σ 70 41 neΟππ

30

31

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄ Απόψεις τοUuml Kaρλ Γιοfγκ γιa τa ugraveνειρα

bullπe τe πρOumlσmicroα τοUuml ecircγίου Iωάννου Σιναΐτου Στe κεφάλαιο αeacuteτe acircπιχειρεOumlται microιa σύγκριση καd leνας παραλληλισmicroeς τοUuml τρόπου σκέψεως τοUuml ^EλβετοUuml ψυχολόγου Kaρλ Γιοfγκ καd τ΅ν notσων oumlχει βιώσει καd καταγράψει iuml κορυφαOumlος agraveσκητικeς πατέρας plusmnγιος Iωάννης Σιναΐτης περd τ΅ν ccedilνείρων Bαθύτερος στόχος τEacuteς microελέτης αeacuteτEacuteς εrναι trade acircπιστηmicroονική διa τEacuteς Ψυχολογίας τοUuml βάθους acircπαλήθευση καd τεκmicroηρίωση τ΅ν notσων πρe πολλ΅ν αumlώνων acircδίδαξαν οicirc νηπτικοd Πατέρες τEacuteς Eκκλησίας microας Στcν agraveρχαιότητα τa ugraveνειρα oumlπαιζαν microεγάλο καd πρωταρχικe ρόλο στc ζωc τ΅ν agraveνθρώπων ΘεωροUumlνταν κυρίως agraveπe agraveρχαίους agraveνατολικοfς λαούς notτι qσαν leνα microέσο microb τe iumlποOumlο acircπικοινωνοUumlσαν οicirc θεοd (bullπερφυσικbς δυνάmicroεις) microb τοfς agraveνθρώπους laquoEumlς πολλaς θρησκείας bullπEacuteρχεν trade agraveντίληψις notτι trade ψυχc τοUuml agraveνθρώπου κατa τcν διάρκειαν τοUuml asympπνου acircγκαταλείπει τe σ΅microα καd microεταβαίνει εumlς τcν bullπερκόσmicroιον πραγmicroατικότητα j notτι αasympτη trade microεταφυσικc πραγmicroατικότης εumlσβάλλει acircντeς τοUuml agraveνθρώπου καθ nν χρόνον οyτος κοιmicroAumlταιraquo42 Στcν agraveρχαία ^Eλλάδα acircπίσης qταν agraveποδεκτe notτι τa ugraveνειρα προέρχονταν agraveπe τeν agraveρχηγe τ΅ν θε΅ν τeν Δία laquoKαd γaρ τ ugraveναρ acircκ Διός acircστιraquo43 Στcν icircστορία τοUuml περιούσιου λαοUuml τοUuml ΘεοUuml δηλαδc τοUuml Iσραήλ iuml Θεeς acircπικοινωνεOuml διa τ΅ν ccedilνείρων γιa δύο λόγους α΄ προκειmicroένου νa agraveποκαλύψFη τc θέλησή του καd β΄ γιa νa προαναγγείλFη leνα microελλοντικe γεγονός notπως trade oumlλευση τοUuml Mεσσία Kαd στcν Kαινc Διαθήκη iuml Θεeς agraveποκαλύπτει τc βουλή του σb διάφορα πρόσωπα προκειmicroένου νa συνεργήσουν καd αeacuteτa στe κοσmicroοσωτήριο oumlργο τEacuteς acircνανθρωπήσεως permilEτσι βλέπουmicroε notτι τa ugraveνειρα διαχρονικά microέσα στcν παγκόσmicroια icircστορία εrχαν καd oumlχουν leνα πρωταρχικe regόλο στc ζωc τοUuml agraveνθρώπου neEνας agraveπe τοfς microεγαλύτερους acircκπροσώπους τEacuteς laquoΨυχολογίας τοUuml βάθουςraquo εrναι iuml ^Eλβετeς ψυχολόγος Kaρλ Γ Γιούγκ ΘεωρεOumlται agraveπe τοfς δηmicroιουργοfς τEacuteς laquoψυχολογίας τοUuml bullποσυνειδήτουraquo Mελέτησε σb βάθος agraveπe τc δική του ccedilπτικc γωνία τe βάθος τEacuteς agraveνθρώπινης ψυχEacuteς Ποιeς εrναι notmicroως iuml

42 Ι Δ ΚΑΡΑΒΙΔΟΠΟΥΛΟΥ permilΟνειρον ΘΗΕ τ 9 στ 923 43 ^Omicroήρου Iλιάδα A΄ 63

32

iumlρισmicroeς τοUuml laquobullποσυνειδήτουraquo καd ποιa trade διαφορά του agraveπe τe laquoagraveσυνείδητοraquo neEνας ecircπλeς iumlρισmicroeς τοUuml bullποσυνειδήτου ποf βρίσκουmicroε στc laquoΘρησκευτικc καd Hθικc Eγκυκλοπαιδείαraquo εrναι iuml eumlξEacuteς laquoTe bullποσυνείδητον εrναι trade leδρα τEacuteς πίστεως καd τ΅ν τάσεων acircκείνων τEacuteς agraveνθρωπίνης ψυχEacuteς αicirc iumlποOumlαι bullπερβαίνουν τeν λόγονraquo44 ^O iumlρισmicroeς αeacuteτeς notmicroως δbν νοmicroίζω notτι icircκανοποιεOuml τa acircπιστηmicroονικa κριτήρια τa iumlποOumlα θέτει iuml κλάδος τEacuteς Ψυχολογίας τοUuml βάθους notπως oumlχει agraveναπτυχθEacute σήmicroερα Te bullποσυνείδητο πλέον δbν bullπερβαίνει τeν λόγο agraveλλa agraveντίθετα εrναι acircπιστηmicroονικe agraveντικείmicroενο πρeς διερεύνηση laquo^Yποσυνείδητο σηmicroαίνει τcν ψυχικcν σφαOumlραν geτις διαφεύγει τEacuteς προσοχEacuteςraquo45 Πάλιν iuml iumlρισmicroeς αeacuteτeς εrναι acircλλιπcς καd bullποκειmicroενικός διαφεύγει τcν προσοχc κάποιου agraveτόmicroου agraveλλa bullπάρχει πιθανότητα νa agraveναγνωρίζεται agraveπe κάποιον oumlmicroπειρο ψυχολόγο permilEτσι προσπαθ΅ντας νa δώσουmicroε τeν δικό microας iumlρισmicroe στe bullποσυνείδητο θa microπορούσαmicroε νa τe καθορίσουmicroε frac12ς eumlξEacuteς laquo^Yποσυνείδητο εrναι leνας χαώδης χ΅ρος στa βαθύτερα microέρη τEacuteς ψυχEacuteς microέσα στeν iumlποOumlο agraveπωθοUumlνται α΄ notλες οicirc προσλαmicroβανόmicroενες παραστάσεις διa τ΅ν αumlσθητηρίων ccedilργάνων καd β΄ notλες οicirc σκέψεις συναισθήmicroατα acircπιθυmicroίες φαντασιώσεις κλπ τEacuteς συνειδήσεώς microας ^Oποιαδήποτε παράσταση agraveπωθεOumlται agraveποθηκεύεται στeν χ΅ρο τοUuml bullποσυνειδήτου EκεOuml διενεργοUumlνται ζυmicroώσεις καd σb agraveνύποπτο χ΅ρο καd χρόνο καd bullπe νέα δοmicroc καd microορφc acircmicroφανίζεται στe συνειδητe microέρος τEacuteς ψυχEacuteς χωρdς iuml ocircνθρωπος νa agraveντιλαmicroβάνεται πολλbς φορbς τe νέο της πρόσωποraquo Πιστεύω notτι αeacuteτeς iuml iumlρισmicroeς καλύπτει leνα agraveρκετe microέρος τEacuteς οeacuteσίας καd τ΅ν λειτουργι΅ν τοUuml bullποσυνειδήτου ^O Kaρλ Γιοfγκ κάνει τcν eumlξEacuteς παροmicroοίωση laquoTe agraveσυνείδητο acircξαιτίας τEacuteς agraveκαθόριστης oumlκτασής του microπορεOuml νa παροmicroοιασθFEacute microb τc θάλασσα trade συνείδηση notmicroως microοιάζει περισσότερο microb leνα νησί ποf ξεπροβάλλει agraveπ αeacuteτc τc θάλασσαraquo46 Bλέπουmicroε notτι στa διάφορα κείmicroενα περd Ψυχολογίας δbν γίνεται σαφcς διάκριση τοUuml laquobullποσυνειδήτουraquo agraveπe τe laquoagraveσυνείδητοraquo Mb τeν notρο laquoagraveσυνείδητοraquo δηλώνουmicroε τdς

44 Εeacuteάγγελος Θεοδώρου Γιοfνγκ Κάρολος ΘΗΕ τ 4 στ 522 45 Βλ λEacutemicromicroα ^Υποσυνείδητον ΘΗΕ τ 11 στ 968 46 ΓΙΟΥΓΚ Αγωγή σ 10

33

διαδικασίες τ΅ν βιοφυσιολογικ΅ν φαινοmicroένων ποf agraveποτελοUumlν τdς ζωϊκbς λειτουργίες καd συνοδεύουν τc δραστηριότητα τοUuml περιφερειακοUuml καd κεντρικοUuml συστήmicroατος καθgς καd τc συmicroπεριφορa τοUuml microεγαλύτερου microέρους τ΅ν στοιχειωδ΅ν agraveνακλάσεων47 Στcν καθηmicroερινή microας ζωc microb τc λέξη laquougraveνειροraquo ποf χρησιmicroοποιοUumlmicroε πολf συχνά microποροUumlmicroε νa προσδιορίσουmicroε κάποιες oumlννοιες συγγενικbς τc microιa microb τcν ocircλλη Πρώτη eumlρmicroηνεία τEacuteς λέξεως ugraveνειρο εrναι trade καθ asympπνον ccedilπτασία δηλαδc αeacuteτό ποf laquoβλέπουmicroεraquo τcν œρα ποf κοιmicroόmicroαστε Bεβαίως acircδ΅ διαπιστώνουmicroε notτι χρησιmicroοποιοUumlmicroε τeν notρο iumlρ΅ ccedilπτασία καd βλέπω χωρdς νa λειτουργFEacute κiν trade αeuroσθηση τEacuteς iumlράσεως Erναι πολf συγγενbς αeacuteτό ποf λέγει iuml Kύριος laquoyenνα βλέποντες βλέπωσι καd microc euroδωσιraquo48 Δεύτερο περιεχόmicroενο τEacuteς λέξεως ugraveνειρο εrναι trade agraveπραγmicroατοποίητη acircλπίδα Λέmicroε συχνά laquoMcν κάν Fης ugraveνειρα αeacuteτe δbν microπορεOuml νa γίν Fηraquo j laquoαeacuteτe οucircτε στe ugraveνειρό σου νa τe σκεφτFEacuteςraquo Mb αeacuteτbς τdς acircκφράσεις δηλώνουmicroε notτι microιa eumlνέργεια δbν πρόκειται ποτb νa πραγmicroατοποιηθFEacute Δύο τελευταOumlες eumlρmicroηνεOumlες ποf δίνουmicroε στc λέξη ugraveνειρο εrναι κάθε τd τe frac12ραOumlο j microεγαλει΅δες laquoΠράγmicroατι αeacuteτe εrναι σaν leνα ugraveνειροraquo δηλαδc εrναι microεγαλει΅δες καd iuml διακαcς πόθος laquoAeacuteτe εrναι τe ugraveνειρο τEacuteς ζωEacuteς microου (iuml διακαcς πόθος microου) νa γίνω τραγουδίστριαraquo Mb αeacuteτa συmicroπεραίνουmicroε notτι συνήθως αeacuteτά ποf βλέπουmicroε στa ugraveνειρά microας εrναι α΄ agraveπραγmicroατοποίητοι πόθοι β΄ frac12ραOumlα καd microεγαλειώδη σχέδια καd γ΄ διακαεOumlς πόθοι Στcν Ψυχολογία ugraveνειρο iumlρίζεται frac12ς τe laquoσύνολο j σειρa agraveσυνάρτητων παραστάσεων umlδε΅ν καd συγκινήσεων ποf παρουσιάζονται στeν νοUuml τοUuml agraveνθρώπου κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου agraveδρανούσης τEacuteς συνειδήσεως j frac12ς agraveλληλουχία φανταστικ΅ν γεγονότων στa iumlποOumlα νοερ΅ς παρίσταται iuml κοιmicroώmicroενοςraquo49 neΕνας agraveπe τοfς microεγαλύτερους acircπιστήmicroονες iuml iumlποOumlος agraveσχολήθηκε διεξοδικa microb τa ugraveνειρα πιστεύω notτι bullπEacuteρξε iuml ^Eλβετeς ψυχολόγος Kaρλ Γιούγκ Σb microιa διάλεξή του microb θέmicroα

47 Βλ λEacutemicromicroα ^Υποσυνείδητον ΘΗΕ τ 11 στ 968 48 Mάρκ δ΄ 12 49 ΚΑΡΑΚΟΒΟΥΝΗ permilΟνειρα σ 15

34

laquo^H σηmicroασία τEacuteς AναλυτικEacuteς Ψυχολογίας γιa τcν agraveγωγc τοUuml παιδιοUumlraquo acircρωτdivideAuml regητορικshy΅ τshy΅ τρόπshyω laquoMa τί εrναι ugraveνειροraquo καd δίνει τeν eumlξEacuteς iumlρισmicroό laquoTe ugraveνειρο εrναι leνα προϊeν τEacuteς agraveσυνείδητης ψυχικEacuteς δραστηριότητας κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου Στcν κατάσταση αeacuteτc trade ψυχc ξεφεύγει σb microεγάλο βαθmicroe agraveπe τeν oumlλεγχο τEacuteς συνείδησής microας Mb τe microικρe bullπόλοιπο τEacuteς συνείδησης ποf microAumlς agraveποmicroένει στcν κατάσταση τοUuml asympπνου δbν microποροUumlmicroε παρa microονάχα νa agraveντιλαmicroβανόmicroαστε τa notσα συmicroβαίνουν Δbν εeuromicroαστε notmicroως σb θέση νa κατευθύνουmicroε τa ψυχολογικa συmicroβάντα σύmicroφωνα microb τοfς σκοποfς καd τc θέλησή microας καd eumlποmicroένως δbν oumlχουmicroε οucircτε τc δυνατότητα νa κάνουmicroε λάθος καd νa acircξαπατήσουmicroε τeν eumlαυτό microας Te ugraveνειρο εrναι microιa διαδικασία αeacuteτόmicroατη ποf βασίζεται στcν agraveνεξάρτητη λειτουργία τοUuml agraveσυνειδήτουraquo50 neEνα iumlρισmicroe τοUuml τί εrναι ugraveνειρο microAumlς δίνει iuml plusmnγιος Iωάννης iuml Σιναΐτης λέγοντας notτι laquoEνύπνιόν acircστι νοeς κίνησις acircν agraveκινησίdivideα σώmicroατοςraquo51 permilOνειρο δηλαδc εrναι microιa κίνηση τοUuml νοUuml acircνshy΅ τe σ΅microα εbullρίσκεται agraveκίνητο Συνήθως τe microυαλό microας acircπιτελεOuml τcν acircργασία του δηλαδc σκέφτεται notταν τe σ΅microά microας εrναι ξύπνιο καd οicirc αumlσθήσεις σb λειτουργία Te ugraveνειρο εrναι κάποιες παραστάσεις στe microυαλό microας ποf agraveναδύονται agraveπe τe bullποσυνείδητο notταν τe σ΅microά microας βρίσκεται σb κατάσταση asympπνου notταν δηλαδc οicirc αumlσθήσεις bullπολειτουργοUumlν Στeν Γ΄ Λόγο του laquoΠερd ξενιτείαςraquo iuml plusmnγιος Iωάννης θεωρεOuml agraveναγκαOumlο καd acircπιβεβληmicroένο νa γράψFη microερικbς σκέψεις γύρω agraveπe τa ugraveνειρα Προσθέτει microάλιστα καd τίτλο laquoΠερd acircνυπνίων acircπακολουθούντων εumlσαγωγικοOumlςraquo52 ΘεωρεOuml δηλαδc notτι τa laquoacircνύπνιαraquo εrναι κυρίως χαρακτηριστικe γνώρισmicroα τ΅ν agraveρχαρίων Te microεγαλύτερο ugraveνειρο δbν διαρκεOuml παρa microερικa microόνο δευτερόλεπτα Kαd notmicroως microέσα στe ugraveνειρο trade agraveνθρώπινη φαντασία bullπερβαίνει τοfς notρους τEacuteς φύσεως καd τοUuml χωροχρόνου neEνα παράδειγmicroα γιa τcν κατανόηση τEacuteς φύσεως καd bullφEacuteς τοUuml ccedilνείρου εrναι iuml κινηmicroατογράφος (j σινεmicroά cinema = κίνηmicroα notπως διαφορετικά microb agraveντιδανεισmicroό τeν ccedilνοmicroάζουmicroε στcν Kύπρο)

50 ΓΙΟΥΓΚ Αγωγή notππ σσ 20-21 51 ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος Γ΄ Περd ξενιτείας στ 36 σ 63 PG 88 669B 52 neΟππ Λόγος Γ΄ Περd ξενιτείας στ 35 σ 62 PG 88 669B

35

laquoTοUumlτο φαίνεται κατ acircξοχcν εumlς τeν κινηmicroατογράφον τοUuml iumlποίου αicirc εumlκόνες πλεονεκτοUumlν εumlς κίνησιν oumlχουσαι τcν δυνατότητα τEacuteς καd acircν τshy΅ ccedilνείρshyω παρατηρουmicroένης καταργήσεως τ΅ν χωροχρονικ΅ν agraveποστάσεωνraquo53 ^Eποmicroένως trade acircφεύρεση τοUuml κινηmicroατογράφου oumlχει τcν πηγή της στeν τρόπο λειτουργίας τοUuml ccedilνείρου Kαd στdς δύο περιπτώσεις πρόκειται microAumlλλον περd agraveπραγmicroατοποιήτων καd φανταστικ΅ν γεγονότων Παραίσθηση j παραισθησία ccedilνοmicroάζεται trade agraveπάτη τ΅ν αumlσθήσεων ποf προκαλεOuml σφαλερbς agraveντιλήψεις neOταν λόγου χάριν δοUumlmicroε στa σκοτεινa leνα σάκκο j microιa καπαρντOumlνα κρεmicroασmicroένη καd τcν acircκλάβουmicroε σaν κάποιον ocircνθρωπο j φάντασmicroα τότε microAumlς δηmicroιουργεOumlται φόβος καd τρόmicroος Aeacuteτc trade διεργασία ccedilνοmicroάζεται παραίσθηση Σαφ΅ς acircκτeς agraveπe τe acircξωτερικe acircρέθισmicroα τe iumlποOumlο εrναι agraveπαραίτητο γιa τc διεργασία αeacuteτc τEacuteς παραισθήσεως πρέπει νa acircνυπάρχFη καd iuml acircσωτερικeς φόβος καd trade ταραχc microέσα στcν ψυχc τοUuml agraveνθρώπου iuml iumlποOumlος καd θa τροποποιFEacute στa microάτια του τe agraveντικείmicroενο ποf βλέπει σύmicroφωνα microb τdς acircσωτερικές του προδιαθέσεις καd φόβους Ψευδαίσθηση j ψευδαισθησία καλεOumlται trade διαταραχc τEacuteς αumlσθήσεως κατa τcν iumlποία παράγεται συναίσθηmicroα χωρdς κάποιο acircξωτερικe acircρέθισmicroα neOταν παραδείγmicroατος χάριν εeuromicroαστε ocircρρωστοι τότε microέσα στe παραλήρηmicroά microας agraveναδύονται agraveπe τdς αumlσθήσεις microας διάφορες παραστάσεις ποf acircmicroφανίζονται microπροστά microας σaν νa εrναι πραγmicroατικές Aeacuteτe ccedilνοmicroάζεται ψευδαισθησία Te κοινe στοιχεOumlο καd στdς δύο περιπτώσεις εrναι notτι bullπάρχει microιa λανθάνουσα ψυχικc κατάσταση κατa τcν iumlποία δηmicroιουργοUumlνται j agraveναδύονται agraveπe τe bullποσυνείδητο στe συνειδητe microέρος τEacuteς ψυχEacuteς κάποια ψεύτικα εeuroδωλα ποf τελικa ξεγελοUumlν τeν ocircνθρωπο λόγshyω τEacuteς agraveσθενείας του ^H εumlδοποιeς διαφορa τEacuteς παραίσθησης agraveπe τc ψευδαισθησία εrναι notτι στcν τελευταία δbν bullπάρχει acircξωτερικe acircρέθισmicroα acircνshy΅ στcν πρώτη bullπάρχει ccedilπτικe (j agraveκόmicroη καd agraveκουστικό θa λέγαmicroε) agraveντικείmicroενο καd εeuroδωλο Φαντασία στcν acircκκλησιαστικc iumlρολογία καd εumlδικώτερα στeν plusmnγιο Iωάννη Σιναΐτη iumlρίζεται frac12ς leνα notραmicroα ποf ccedilφείλεται σb ψευδαίσθηση Mb τρεOumlς ecircπλbς προτάσεις δίνει iumlρισmicroοfς γιa τe

53 ΔΗΜ Β ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ Φάντασmicroα ΘΗΕ τ 11 στ 990

36

τί εrναι παραίσθηση καd ψευδαισθησία ^H iumlρολογία ποf χρησιmicroοποιεOuml εrναι σαφ΅ς διαφορετικc agraveπe τcν acircπιστηmicroονικc iumlρολογία ποf χρησιmicroοποιεOumlται σήmicroερα Te νόηmicroα notmicroως καd περιεχόmicroενο τ΅ν λέξεων εrναι τe euroδιο Mb τeν notρο laquoφαντασίαraquo acircννοεOuml τόσο τcν παραίσθηση notσο καd τcν ψευδαισθησία Erναι notmicroως τόσο λεπτeς καd δυσδιάκριτος iuml διαχωρισmicroeς τ΅ν πλαισίων microεταξf ccedilνείρου καd φαντασίας (παραίσθησης καd ψευδαισθησίας) ποf δύσκολα microπορεOuml agraveκόmicroη καd leνας εumlδικeς ψυχολόγος νa ξεχωρίσ Fη τa notρια τEacuteς κάθε microιAumlς λειτουργίας τEacuteς συνειδήσεως Aναφέρει λοιπeν iuml Iωάννης Σιναΐτης τa eumlξEacuteς χαρακτηριστικά laquoΦαντασία acircστdν agraveπάτη ccedilφθαλmicro΅ν acircν κοιmicroωmicroένFη διανοίdivideα φαντασία acircστdν oumlκστασις νοός acircγρηγορότος τοUuml σώmicroατος Φαντασία acircστdν agraveνυπόστατος θεωρίαraquo54 δηλαδc φαντασία εrναι microιa acircξαπάτηση τ΅ν ccedilφθαλmicro΅ν notταν τe microυαλe κοιmicroAumlται Φαντασία εrναι microιa παρασάλευση τοUuml νοUuml acircνshy΅ τe σ΅microα εrναι ξύπνιο Φαντασία εrναι leνα θέαmicroα ποf δbν bullπάρχει στcν πραγmicroατικότητα Mb τcν πρώτη πρόταση iuml Ιωάννης Σιναΐτης (φαντασία εrναι microιa acircξαπάτηση τ΅ν ccedilφθαλmicro΅ν notταν τe microυαλe κοιmicroAumlται) πρdν agraveκόmicroη acircmicroφανισθFEacute trade Ψυχολογία τοUuml βάθους ποf acircγκαινίασε iuml Φρόυντ δείχνει notτι γιa νa λειτουργήσ Fη καd νa agraveναδυθFEacute agraveπe τa oumlγκατα τοUuml bullποσυνειδήτου microιa παράσταση πρέπει νa acircνυπάρχουν οicirc agraveπαραίτητες προϋποθέσεις Aeacuteτbς εrναι trade agraveδρανοποίηση τ΅ν λειτουργι΅ν τ΅ν αumlσθήσεων καd frac12ς agraveπότέλεσmicroα αeacuteτοUuml trade laquoχειmicroερία νάρκωσηraquo τοUuml microυαλοUuml microας neOταν βρισκόmicroαστε σb acircγρήγορση καd eumlτοιmicroότητα τότε δbν microπορεOuml νa λειτουργήσ Fη καmicromicroία agraveπe τdς δύο agraveσθένειες τEacuteς συνειδήσεως (παραίσθηση ψευδαισθησία) Mb τc δεύτερη πρόταση (φαντασία εrναι microιa παρασάλευση τοUuml νοUuml acircνshy΅ τe σ΅microα εrναι ξύπνιο) iuml plusmnγιος δείχνει notτι oumlστω καd iν τe σ΅microα εrναι ξύπνιο agraveκόmicroη καd τότε microπορεOuml νa agraveναδυθοUumlν microέσα agraveπe τe bullποσυνείδητο διάφορες agraveπωθηmicroένες agraveπe τcν καθηmicroερινc ζωc παραστάσεις Συνήθως αeacuteτc εrναι microιa διεργασία ποf γίνεται notταν agraveδρανοποιEacuteται τόσο τe σ΅microα notσο καd iuml νοUumlς τοUuml agraveνθρώπου Mb τcν τρίτη πρόταση (φαντασία εrναι leνα θέαmicroα ποf δbν bullπάρχει στcν πραγmicroατικότητα) iuml βαθυστόχαστος νηπτικeς

54 ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος Γ΄ Περd ξενιτείας στ 37 σ 63 PG 88 669BC

37

πατέρας καθορίζει τe περιεχόmicroενο τEacuteς λειτουργίας τόσο καd κυρίως τEacuteς παραίσθησης κατa τcν ταπεινή microας γνώmicroη notσο καd τEacuteς ψευδαισθησίας πάλιν Eνshy΅ βλέπουmicroε leνα agraveντικείmicroενο στcν πραγmicroατικότητα λόγshyω τοUuml νευρωτικοUuml παραληρήmicroατος στe iumlποOumlο βρισκόmicroαστε ταυτίζουmicroε τe iumlρώmicroενο (αumlσθητe) microb τe agraveναδυόmicroενο acircκ τEacuteς συνειδήσεως Aeacuteτc trade διεργασία στc γλ΅σσα τEacuteς ψυχολογίας ccedilνοmicroάζεται παραίσθηση Σίγουρα microπορεOuml νa eumlρmicroηνευθFEacute trade πρόταση αeacuteτc καd frac12ς ψευδαισθησία χωρdς δηλαδc νa bullπάρχ Fη κανένα εumlδωλο j agraveντικείmicroενο laquoacircναντίον τ΅ν ccedilφθαλmicro΅ν microαςraquo (agraveπέναντι agraveπe τa microάτια microας) νa agraveναδύεται καd agraveναπλάθεται τe agraveντικείmicroενο agraveπe τe bullποσυνείδητο laquomicroπροστa στa microάτια microαςraquo ^O Γιοfγκ σb microιa microελέτη του ποf τιτλοφορεOumlται laquoEumlσαγωγc στcν eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρωνraquo agraveναφέρει notτι κάθε γλ΅σσα agraveλλa umlδιαίτερα trade acircκκλησιαστική εrναι γεmicroάτη agraveπe σύmicroβολα Aeacuteτe τe γεγονeς ccedilφείλεται στe notτι bullπάρχουν agraveναρίθmicroητα πράγmicroατα ποf βρίσκονται πέρα καd microακριa agraveπe τdς περιοχbς τEacuteς agraveνθρώπινης κατανόησης καd τοUuml acircπιστηmicroονικοUuml acircπιστητοUuml notπως θa λέγαmicroε σήmicroερα55 ^H microελέτη βέβαια αeacuteτc agraveρχικa δbν εrχε τίτλο καd προοριζόταν frac12ς εumlσαγωγc σb leνα συmicroπόσιο microb τίτλο laquo^O permilAνθρωπος καd τa Σύmicroβολά τουraquo Ta σύmicroβολα j τοfς συmicroβολισmicroοfς αeacuteτοfς χρησιmicroοποιεOuml acircνσυνείδητα j τdς πιe πολλbς φορbς agraveσυνείδητα καd laquoλανθανόντωςraquo iuml ocircνθρωπος προκειmicroένου νa eumlρmicroηνεύσ Fη τeν acircσωτερικό του κόσmicroο j νa περιγράψFη κάποιες acircσωτερικbς j acircξωτερικbς καταστάσεις καd acircmicroπειρίες ^O agraveετeς j τe λιοντάρι εrναι σύmicroβολα τ΅ν Eeacuteαγγελιστ΅ν Aeacuteτa τa σύmicroβολα πολλbς φορbς microAumlς iumlδηγοUumlν σb βαθύτερες oumlννοιες πέρα agraveπe αeacuteτό ποf acircξωτερικa acircπιδεικνύουν ^H γλ΅σσα τ΅ν ccedilνείρων χρησιmicroοποιεOuml σχεδeν πάντοτε σύmicroβολα προκειmicroένου νa κρύψFη τεχνηέντως τe περιεχόmicroενο τοUuml bullποσυνειδήτου Aeacuteτa τa σύmicroβολα εrναι ποf πρέπει iuml ψυχολόγος acircρευνητcς πρ΅τα νa agraveνακαλύψFη καd oumlπειτα νa eumlρmicroηνεύσ Fη brvbar iν θέλετε καλύτερα νa agraveποκωδικοποιήσ Fη agraveποκρυπτογραφήσFη j microεταφράσ Fη στc δική microας γλ΅σσα ^O Kaρλ Γιοfγκ θεωρεOuml acircπίσης βέβαιο τe γεγονeς notτι οicirc αumlσθήσεις ποτb δbν εrναι πλήρεις καd frac12λοκληρωmicroένες agraveλλa λειψbς καd περιωρισmicroένες agraveναφορικa microb τe γνωστικό τους

55 Βλ ΓΙΟΥΓΚ permilΟνειρα σ 14

38

agraveντικείmicroενο permilEτσι δηmicroιουργοUumlν κάποια αeuroσθηση agraveβεβαιότητας στc συνείδηση τοUuml agraveνθρώπου Mιλ΅ντας πάντοτε agraveποφατικά καd χρησιmicroοποι΅ντας τc γλ΅σσα τEacuteς laquoagraveποφατικEacuteς Ψυχολογίαςraquo (τeν notρο δανειζόmicroαστε agraveπe τcν laquoagraveποφατικc Θεολογίαraquo τ΅ν νηπτικ΅ν πατέρων notπου τονίζεται τe τί δbν εrναι j τί δbν bullπάρχει κυρίως στc σχέση ΘεοUuml καd agraveνθρώπων) iuml Γιοfγκ θεωρεOuml notτι iuml ocircνθρωπος διa τEacuteς γνώσεως ποf προέρχεται agraveπe τdς αumlσθήσεις δbν microπορεOuml νa microάθFη ποτb καd νa γνωρίσFη τcν οeacuteσία τEacuteς ψυχEacuteς οucircτε notmicroως καd τcν euroδια τcν οeacuteσία τEacuteς asympλης56 Mελετ΅ντας σb βάθος τcν agraveνθρώπινη ψυχή iuml Kaρλ Γιοfγκ καταλήγει στe συmicroπέρασmicroα notτι παρατηρ΅ντας προσεκτικa τa ugraveνειρα microb microεγαλύτερη λεπτοmicroέρεια καd agraveκρίβεια agraveνακαλύπτουmicroε agraveνάmicroεσα στdς ccedilνειρικbς εumlκόνες leνα προφανEacute συνδετικe icircστό iuml iumlποOumlος καταδεικνύει τcν eumlνότητά τους ugraveχι microόνο microεταξύ τους agraveλλa καd microb τa περιεχόmicroενα τEacuteς συνείδησης acircν acircγρηγόρσει Στcν agraveνακάλυψη αeacuteτc frac12δηγήθηκε iuml ^Eλβετeς ψυχολόγος agraveκολουθ΅ντας τcν eumlξEacuteς microέθοδο χωρίζουmicroε τe ugraveνειρο στdς φάσεις καd στdς εumlκόνες ποf τe agraveποτελοUumlν καd συγκεντρώνουmicroε microb προσοχc notλες τdς umlδέες ποf microAumlς oumlρχονται σb σχέση microb τe ugraveνειρο Xάρη σb αeacuteτc τc διεργασία agraveντιλαmicroβανόmicroαστε πολf σύντοmicroα notτι οicirc εumlκόνες τοUuml ccedilνείρου καd τa θέmicroατα ποf microAumlς προβληmicroατίζουν στcν πραγmicroατικότητα notταν εeuromicroαστε ξύπνιοι συνδέονται microεταξύ τους microb leνα τρόπο acircξαιρετικa λεπτe καd δυσδιάκριτο ^H σηmicroασία αeacuteτEacuteς τEacuteς συνδέσεως τ΅ν εumlκόνων τοUuml ccedilνείρου microb τa θέmicroατα ποf microAumlς προβληmicroατίζουν εrναι κάτι ποf κατ agraveρχcν δbν microποροUumlmicroε νa κατανοήσουmicroε ^Oλοκληρώνοντας notmicroως αeacuteτc τc συγκέντρωση τ΅ν στοιχείων oumlχουmicroε brvbarδη acircπιτύχει τe προπαρασκευαστικe microέρος τEacuteς agraveνάλυσης τοUuml ccedilνείρου leνα microέρος ποf εrναι σηmicroαντικώτατο χάρη σ αeacuteτe διαθέτουmicroε πιa τa λεγόmicroενα συmicroφραζόmicroενα τοUuml ccedilνείρου τa iumlποOumlα microAumlς agraveποκαλύπτουν τdς πολυσχιδεOumlς σχέσεις τ΅ν ccedilνειρικ΅ν εumlκόνων microb τc συνείδηση καd microAumlς δείχνουν πόσο στενa συνυφασmicroένο εrναι τe ugraveνειρο microb notλες τdς τάσεις τEacuteς προσωπικότητάς microας57 Erναι acircπίσης πολf σηmicroαντικe νa γνωρίζFη τόσο iuml εumlδικeς ψυχολόγος notσο καd iuml agraveσθενής τeν παλιe βασικe κανόνα notτι δηλαδc laquoτe ugraveνειρο acircκφράζεται συνήθως στc γλ΅σσα τοUuml

56 Βλ notππ σ 15 57 Βλ ΓΙΟΥΓΚ Αγωγή notππ σσ 21-22

39

agraveνθρώπου ποf τe βλέπειraquo58 Eaν κάποιος εrναι microουσικός τότε τa θέmicroατα ποf microπορεOuml νa βλέπFη frac12ς ugraveνειρα θa εrναι γύρω agraveπe τc microουσική acircaν εrναι agraveθλητcς j ccedilρειβάτης τότε τa θέmicroατα ποf θa oumlχουν τa ugraveνειρά του θa περιστρέφωνται γύρω agraveπe τcν ccedilρειβασία j τeν agraveθλητισmicroό ^Ο Iωάννης Σιναΐτης κάνει τcν eumlξEacuteς διαπίστωση laquoEνύπνια τροφ΅ν καd βρωmicroάτων acircν καρδίdivideα γαστριmicroάργων acircνύπνια δb κολάσεων καd κρίσεων acircν καρδίdivideα πενθούντωνraquo δηλαδή laquougraveνειρα γύρω agraveπe τροφbς καd φαγητa συναντ΅νται στcν καρδιa τ΅ν γαστριmicroάργων καd ugraveνειρα γύρω agraveπe τcν κόλαση καd τcν κρίση συναντ΅νται στcν καρδιa τ΅ν microετανοούντωνraquo59 Oicirc πατέρες τEacuteς Eκκλησίας θεωροUumlν notτι trade προέλευσις τ΅ν ccedilνείρων microπορεOuml νa εrναι τριπλEacute α΄ agraveπe τeν Θεό β΄ agraveπe τeν διάβολο καd γ΄ agraveπe τe agraveσυνείδητό microας Στατιστικa τa περισσότερα ugraveνειρα προέρχονται agraveπe τe agraveσυνείδητο Λιγώτερα ugraveνειρα oumlχουν τcν προέλευσή τους agraveπe δαιmicroονικc acircνέργεια καd acircλαχιστώτατα προέρχονται agraveπe τeν euroδιο τeν Θεό Δυστυχ΅ς acircmicroεOumlς τdς πιe πολλbς φορbς θεωροUumlmicroε notτι τa ugraveνειρα iν microbν εrναι εeacuteχάριστα προέρχονται agraveπe τeν euroδιο τeν Θεό iν δb εrναι δυσάρεστα agraveπe τeν διάβολο Σb αeacuteτc τcν πλάνη πολλbς φορbς microAumlς iumlδηγεOuml iuml euroδιος iuml eumlαυτός microας καd λιγώτερο iuml agraveρχέκακος agraveφοUuml δbν oumlχουmicroε συνειδητοποιήσει τcν πατερικc regήση notτι iuml χειρότερος acircχθρeς τοUuml agraveνθρώπου εrναι πρ΅τα iuml eumlαυτός του asympστερα iuml κόσmicroος καd τελευταOumlος iuml διάβολος hAν iuml ocircνθρωπος δbν agraveνοίξFη τdς πύλες τEacuteς ψυχEacuteς του στe κακό δbν microπορεOuml microb κανένα τρόπο αeacuteτe νa εumlσέλθFη ^O Iωάννης Σιναΐτης καd γενικa οicirc πατέρες τEacuteς Eκκλησίας διακρίνουν microεταξf τ΅ν ccedilνείρων ποf βλέπουmicroε στeν asympπνο microας καd τ΅ν iumlραmicroάτων θεωρι΅ν j ccedilπτασι΅ν ποf βλέπουν οicirc plusmnγιοι στe ξύπνιο τους60 Erναι δύο acircντελ΅ς διαφορετικbς καταστάσεις Πολλbς εrναι οicirc περιπτώσεις κυρίως στcν Παλαιa Διαθήκη notπου iuml Θεeς acircπικοινωνεOuml διa ccedilνείρων microb τοfς acircκλεκτούς του συνήθως ποf qσαν δίκαιοι ocircνθρωποι Σκοπeς τ΅ν ccedilνείρων

58 neΟππ σ 23 59 ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος ΙΔ΄ Περd γαστριmicroαργίας στ 13 σ 188 PG 88 865D 60 Βλ καd στcν Κλίmicroακα τοUuml Ιωάννου Σιναΐτου notππ Λόγος ΚΑ΄ Περd κενοδοξίας στ 27 καd Λόγος ΚΣΤ΄ α΄ Περd διακρίσεως στ 55 PG 88 953CD καd 88 1029D

40

εrναι trade agraveποκάλυψη τEacuteς βουλEacuteς του laquoOicirc agraveποκαλύψεις αeacuteτbς agraveπευθύνονται σb umlδι΅τες61 j καd σb εumlδωλολάτρες notπως εrναι τe ugraveνειρο τοUuml Aβιmicroέλεχ62 καd τοUuml βασιλιAuml τ΅ν Bαβυλωνίων Nαβουχοδονόσορα63 Οicirc περισσότερες notmicroως agraveποκαλύψεις agraveναφέρονται στc θεία οumlκονοmicroία (δηλ στe σχέδιο τοUuml ΘεοUuml) γιa τc σωτηρία τοUuml agraveνθρώπου ^Ο Θεeς λοιπeν acircπικοινωνεOuml διa microέσου τ΅ν ccedilνείρων microb τοfς Πατριάρχες microb τeν Aβραamicro64 καd τeν Iακgβ (iuml iumlποOumlος σb ugraveνειρο εrδε τcν laquoκλίmicroακαraquo τοUuml ΘεοUuml ποf προεικόνιζε τcν ^Yπεραγία Θεοτόκο65 Aκόmicroη acircπικοινωνεOuml microb τοfς προφEacuteτες τοUuml Iσραcλ τeν Zαχαρία (Kεφ 1-6) καd τeν Δανιcλ (Kεφ 2 7) οicirc iumlποOumlοι δέχονται microb ugraveνειρο τcν agraveποκάλυψη τοUuml ΘεοUuml ποf agraveναγγέλλει τc σωτηρία τοUuml κόσmicroου διa microέσου τοUuml Mεσσία XριστοUuml microb τeν Σαmicroουcλ66 καd τeν Nάθαν67 καd microb τeν βασιλιAuml Σολοmicro΅ντα68 Eπίσης στcν Παλαιa Διαθήκη διακρίνονται τa ugraveνειρα τa iumlποOumlα στέλνει iuml Θεός καd συνιστοUumlν κάποιες agraveποκαλύψεις στοfς acircκλεκτοfς προφEacuteτες Tου agraveπe αeacuteτά ποf βλέπουν οicirc acircπαγγελmicroατίες microάντεις τ΅ν εumlδωλολατρ΅ν Στcν Kαινc Διαθήκη iuml Iωσcφ iuml microνήστορας τEacuteς ^Yπεραγίας Θεοτόκου βλέπει στeν asympπνο του ocircγγελο Kυρίου iuml iumlποOumlος τοUuml παραγγέλλει νa φύγ Fη στcν Aeuroγυπτο γιατd iuml ^Hρshyώδης πρόκειται νa σκοτώσFη τe βρέφος69 Oicirc Mάγοι acircπίσης iumlραmicroατίζονται κατ ugraveναρ νa agraveναχωρήσουν δι ocircλλης iumlδοUuml70 Aναφέρεται acircπίσης trade σύζυγος τοUuml Ποντίου Πιλάτου νa βλέπ Fη στe ugraveνειρό της πολf ocircσχηmicroα πράγmicroατα καd νa συmicroβουλεύFη τeν σύζυγό της νa microc agraveναmicroειχθFEacute σ αeacuteτc τcν bullπόθεση71 Aκόmicroη iuml agraveπόστολος τ΅ν acircθν΅ν βλέπει κάποιο Mακεδόνα iuml iumlποOumlος τeν παρακινεOuml νa κηρύξFη τe εeacuteαγγέλιο καd στc Mακεδονία72

61 Βλ Σοφ Σειράχ λδ΄ 6 62 Βλ Γέν κ΄ 3-6 63 Βλ Δανιήλ δ΄ 64 Βλ Γέν ιε΄ 12-21 65 Βλ Γέν κη΄ 11-12 66 Βλ A΄ Bασ γ΄ 67 Βλ B΄ Bασ ζ΄ 4-17 68 Βλ Γ΄ Bασ Kεφ γ΄ Παράλληλα βλ ΚΑΡΑΚΟΒΟΥΝΗ permilΟνειρα notππ σ 9 69 Βλ Mατθ α΄ 20 β΄ 13 β΄ 19 β΄ 22 70 Βλ Mατθ β΄ 12 71 Βλ Mατθ ιστ΄ 19 72 Βλ Πράξ ιστ΄ 9-10

41

Πιe συγκεκριmicroένα iuml plusmnγιος Iωάννης iuml Σιναΐτης σχεδeν σb iumlλόκληρο τe βιβλίο του microιλdivideAuml γιa τa ugraveνειρα ποf προέρχονται agraveπe τeν κακe eumlαυτό microας j agraveπe τοfς δαίmicroονες Πολf σπάνια microιλdivideAuml γιa τa ugraveνειρα ποf προέρχονται agraveπe τeν Θεό agraveφοUuml αeacuteτa πολλbς φορές agraveντd νa εrναι acircκ ΘεοUuml εrναι πλάνη τοUuml διαβόλου Te σηmicroεOumlο agraveπe τe iumlποOumlο θa διακρίν Fης τcν πλάνη εrναι τοUumlτο Oicirc ocircγγελοι microAumlς δείχνουν τcν κόλαση τcν κρίση καd τeν χωρισmicroe τEacuteς ψυχEacuteς agraveπe τe σ΅microα δηλαδc τeν σωmicroατικe θάνατο καd oumlτσι microAumlς κάνουν νa ξυπνοUumlmicroε oumlντροmicroοι καd περίλυποι Eάν συνεχίζει iuml plusmnγιος Iωάννης agraveρχίσουmicroε νa πιστεύουmicroε στοfς δαίmicroονες κοιmicroώmicroενοι asympστερα θa acircmicroπαιζώmicroαστε agraveπe αeacuteτοfς καd ξύπνιοι EκεOumlνος ποf πιστεύει στa ugraveνειρα εrναι acircντελ΅ς ocircσοφος καd ocircπειρος acircνshy΅ αeacuteτός ποf δbν πιστεύει τίποτε εrναι πραγmicroατικa συνετeς καd σοφός73 Aeacuteτc trade κάθετη agraveπόWregιψη τ΅ν ccedilνείρων agraveπe τeν plusmnγιο Iωάννη δbν ccedilφείλεται στe γεγονeς notτι δbν agraveναγνωρίζει agraveπe ποUuml προέρχονται τa ugraveνειρα agraveλλa στe notτι θεωρεOuml ocircσκοπο τe νa προσπαθήσFης νa τa eumlρmicroηνεύσFης notπως κάνουν οicirc καφετζοUumlδες j τa microέντιουmicro ^O Kaρλ Γιοfγκ προσπαθεOuml διa acircπιστηmicroονικ΅ν microέσων νa eumlρmicroηνεύσ Fη καd νa agraveναγνωρίσFη τe bullποσυνείδητο τοUuml agraveνθρώπου διa τ΅ν ccedilνείρων permilEτσι oumlχουmicroε acircδ΅ τcν euroδια περίπτωση καd διάκριση τEacuteς Aστρονοmicroίας frac12ς acircπιστήmicroης καd τEacuteς agraveστρολογίας καd agraveστροmicroαντίας frac12ς δαιmicroονικEacuteς παραπλάνησης ^O Iωάννης Σιναΐτης θεωρεOuml notτι πολλa agraveπe τa ugraveνειρα εrναι δαιmicroονικEacuteς προελεύσεως Γι αeacuteτe καd θέλει νa microAumlς κοινοποιήσFη microερικbς σκέψεις του laquonotσον microηδb τούτου τοUuml δόλου τ΅ν δολίων agravemicroυήτους bullπάρχειν trademicroAumlςraquo δηλαδc νa microc εeuromicroαστε agravemicroύητοι σ αeacuteτe τeν δόλο τ΅ν δολίων δαιmicroόνων74 Περιγράφοντας iuml Iωάννης Σιναΐτης τcν agraveρετc τEacuteς ecircγνείας στeν δέκατο πέmicroπτο λόγο του κάνει τcν eumlξEacuteς βαρυσήmicroαντη διαπίστωση neOταν σηκωνόmicroαστε agraveπe τeν asympπνο εeacuteδιάθετοι καd εumlρηνικοί σηmicroαίνει notτι χωρdς νa τe agraveντιληφθοUumlmicroε microAumlς συmicroπαρίστανται plusmnγιοι permilAγγελοι καd κυρίως notταν oumlχουmicroε κοιmicroηθEacute microb πολλc προσευχc καd νηφαλιότητα Aλλa microερικbς φορbς συmicroβαίνει νa βρισκόmicroαστε σb εeacuteχάριστη κατάσταση καθgς

73 Βλ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος Γ΄ Περd τ΅ν ccedilνείρων τ΅ν agraveρχαρίων στ 43-44 σ 64 PG 88 672ΑB 74 Βλ notππ Λόγος Γ΄ Περd ξενιτείας στ 35 σσ 62-63 PG 88 669B

42

ξυπνοUumlmicroε καd νa τe παθαίνουmicroε αeacuteτe agraveπe ugraveνειρα καd φαντασίες ποf προέρχονται agraveπe τοfς δαίmicroονες75 Tcν œρα ποf πηγαίνουmicroε νa κοιmicroηθοUumlmicroε παρατηρεOuml iuml Iωάννης Σιναΐτης bullπάρχει κάποιος δαίmicroονας ποf microAumlς πλησιάζει καd microAumlς κατατοξεύει microb πονηροfς καd regυπαροfς λογισmicroούς AποσκοπεOuml δb νa microAumlς κάνFη νa κοιmicroηθοUumlmicroε microb agraveκάθαρτες σκέψεις καd νa δοUumlmicroε στc συνέχεια agraveκάθαρτα ugraveνειρα acircaν βέβαια agraveπe ccedilκνηρία καd τεmicroπελιa δbν σηκωθοUumlmicroε γιa προσευχc καd δbν iumlπλιστοUumlmicroε acircναντίον του76 Πολλbς φορbς iuml δαίmicroονας τEacuteς κενοδοξίας acircmicroφανίζεται στeν asympπνο microας σaν προφήτης Συmicroπεραίνει frac12ς πανοUumlργος ποf εrναι microερικa agraveπe τa microέλλοντα νa συmicroβοUumlν καd microAumlς τa προαναγγέλλει Kαd notταν αeacuteτa πραγmicroατοποιηθοUumlν acircmicroεOumlς microένουmicroε oumlκθαmicroβοι καd bullπερηφανεύεται iuml λογισmicroός microας microb τcν umlδέα notτι πλησιάσαmicroε στe προορατικe χάρισmicroα77 Te ugraveνειρο εrναι τe κύριο κάτοπτρο microb τe iumlποOumlο microποροUumlmicroε νa agraveτενίσουmicroε καd νa θαυmicroάσουmicroε τeν χ΅ρο τοUuml agraveσυνειδήτου Πολλbς φορbς notmicroως δbν agraveτενίζουmicroε microb θαυmicroασmicroό notπως πολf σωστa λέγει trade Γιουγκιανc ψυχολογία τe agraveσυνείδητο agraveλλa καd agraveηδιάζουmicroε τeν eumlαυτό microας microb notλη τc σηmicroασία τEacuteς λέξεως ^O Iωάννης Σιναΐτης κάνει microιa παροmicroοίωση τ΅ν φαγητ΅ν microb τe agraveποτέλεσmicroά τους notταν χωνευθοUumlν δηλαδc τcν κοπριa καd τa σκουλήκια microb τa agraveκάθαρτα ugraveνειρα ποf γεννιοUumlνται agraveπe τcν κοπριά laquoneOπως agraveπe τe πλEacuteθος τEacuteς κοπριAumlς προέρχονται πλEacuteθος σκουλήκια oumlτσι καd agraveπe τe πλEacuteθος τ΅ν φαγητ΅ν προέρχονται πλEacuteθος ecircmicroαρτωλ΅ν πτώσεων καd πονηρ΅ν λογισmicro΅ν καd

75 ΘεωροUumlmicroε χρήσιmicroο acircδ΅ νa παραθέσουmicroε καd τe κείmicroενο στe πρωτότυπό του γιa νa διακρίνωmicroε acircκτeς agraveπe τe βάθος τEacuteς σκέψεώς του καd τcν πλούσια iumlρολογία τοUuml ecircγίου laquoneOτε acircκ τ΅ν asympπνων agraveγαθοd καd εumlρηνικοί τινες agraveνιστάmicroεθα bullπe ecircγίων agraveγγέλων λεληθότως παρακαλούmicroεθα καd microAumlλλον notταν microετa πολλEacuteς εeacuteχEacuteς καd νήψεως κοιmicroηθέντες τυγχάνωmicroεν oumlστι δ notτε καd agraveγαθοd τ΅ν asympπνων agraveνιστάmicroεθα bullπe πονηρ΅ν acircνυπνίων καd θεαmicroάτων τοUumlτο πάσχοντεςraquo ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος IE΄ Περd ecircγνείας στ 68 σ 209 PG 88 896B 76 laquopermilEστι δαίmicroων acircπaν acircν τFEacute κλίνFη agraveναπέσωmicroεν πρeς trademicroAumlς παραγενόmicroενος καd πονηραOumlς τε καd regυπαραOumlς κατατοξεύων acircνθυmicroήσεσιν yenνα τFEacute ccedilκνηρίdivideα microc agraveναστάντες εumlς προσευχήν microηδb κατ αeacuteτοUuml iumlπλισάmicroενοι acircν regυπαραOumlς agraveφυπνώσωmicroεν acircννοίαις καd regυπαρa τa acircνύπνια κτησώmicroεθαraquo ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος KΣT΄ Περd διακρίσεως A΄ στ 75 σ 304 PG 88 1036Α 77 Βλ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος Γ΄ Περd τ΅ν ccedilνείρων τ΅ν agraveρχαρίων στ 39 σ 63 PG 88 669CD-672A

43

agraveκαθάρτων ccedilνείρωνraquo78 Kαd microb αeacuteτc τcν παροmicroοίωση ποf σοφίζεται iuml Iωάννης Σιναΐτης γιa νa microAumlς κάν Fη νa καταλάβουmicroε τcν oumlννοια τοUuml αumlσχροUuml ccedilνείρου καταφαίνεται notτι τa ugraveνειρα προέρχονται καd agraveπe τa κατώτερα oumlνστικτα τοUuml agraveνθρώπου ^O IησοUumlς Xριστός frac12ς τέλειος Θεeς καd τέλειος ocircνθρωπος εrναι τe bullπέρτατο laquoεeuroδωλοraquo καd παράδειγmicroα τEacuteς ψυχEacuteς τοUuml agraveνθρώπου πρeς τe iumlποOumlο πρέπει iumlλόκληρος iuml eumlαυτός microας ψυχ FEacute τε καd σώmicroατι νa agraveνατείν Fη Σύmicroφωνα microb τc θεολογία τEacuteς Eκκλησίας microας iuml θεάνθρωπος IησοUumlς κατέχει στeν τελειότερο βαθmicroe τa τρία agraveξιώmicroατα τe προφητικό τe icircερατικe καd τe βασιλικό Erναι βασιλεfς πάσης τEacuteς κτίσεως iumlρατEacuteς τε καd νοουmicroένης εrναι iuml microέγας agraveρχιερεύς iuml iumlποOumlος acircθυσίασε frac12ς θύτης καd θUumlmicroα τeν eumlαυτό του plusmnπαξ πάνω στeν Σταυρό καd agraveπe τότε καd εumlς τe διηνεκbς θυσιάζεται microέσα στe microυστήριο τEacuteς Θείας Eeacuteχαριστίας τέλος εrναι iuml microέγας προφήτης πού βλέποντας τe παρελθόν προλέγει τe ocircmicroεσο microέλλον (καταστροφc τEacuteς ^Iερουσαλcmicro acircπd Tίτου τe 70 microX κλπ) καί agraveτενίζοντας τe ocircmicroεσο microέλλον προλέγει τa oumlσχατα Mέσα στcν πεπτωκυOumlα φύση τοUuml agraveνθρώπου acircνυπάρχουν σπέρmicroατα αeacuteτ΅ν τ΅ν χαρισmicroάτων microb τa iumlποOumlα microAumlς acircπροίκισε iuml euroδιος iuml Θεός δηmicroιουργ΅ντάς microας κατ εumlκόνα καd καθοδηγ΅ντάς microας πρeς τe καθ iumlmicroοίωσιν αeacuteτοUuml79 Σb agraveκόmicroη microεγαλύτερο βαθmicroe agraveποκτdivideAuml τa χαρίσmicroατα αeacuteτa κάθε Oρθόδοξος χριστιανός microb τcν εumlσδοχή του στcν Eκκλησία διa τοUuml βαπτίσmicroατος80 Aσφαλέστατα iuml acircπίσκοπος (καd iuml icircερέας) agraveποτελοUumlν τc διαδοχc τοUuml agraveποστολικοUuml καd icircερατικοUuml agraveξιώmicroατος τcν iumlποία agraveντλοUumlν agraveπe τeν πρ΅το χειροτονήσαντα τοfς agraveποστόλους Δεσπότη Xριστό Mέσα στcν icircστορία τEacuteς ΠαλαιAumlς Διαθήκης βλέπουmicroε notτι iuml Θεeς agraveποκαλύπτει τc βουλή του j προλέγει microελλοντικa γεγονότα notπως oumlχουmicroε brvbarδη agraveναφέρει καd στcν εumlσαγωγc τEacuteς παρούσης microελέτης διa τ΅ν ccedilνείρων προκειmicroένου νa βοηθήσ Fη τeν περιούσιο

78 laquoneΩσπερ πλEacuteθος κόπρου πλEacuteθος σκωλήκων acircργάζεται οasympτω πλEacuteθος βρωmicroάτων πλEacuteθος πτωmicroάτων καd πονηρ΅ν λογισmicro΅ν καd acircνυπνίων acircργάζεταιraquo ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος KΣT΄ Περd διακρίσεως - Γ΄ στ 37 σ 330 PG 88 1036Α 79 Βλ τeν τύπο τοUuml Mελχισεδbκ στcν Παλαιa Διαθήκη iuml iumlποOumlος iν καd εumlδωλολάτρης agraveποτελεOuml τύπο καd προτύπωση τοUuml XριστοUuml frac12ς icircερεύς βασιλεfς τEacuteς ^Iερουσαλcmicro καd προφήτης 80 Βλ agraveεροβάπτισmicroα acircξοmicroολόγηση agraveπe λαϊκό acircν œρ divideα agraveνάγκης κλπ

44

λαό του Iσραcλ νa acircκπληρώσFη τeν προορισmicroό του ποf qταν trade προετοιmicroασία τοUuml acircδάφους γιa τeν acircρχοmicroe τοUuml Mεσσία Mέσα στcν icircστορία τEacuteς Eκκλησίας βλέπουmicroε notτι iuml Θεeς χαρίζει σb κάποιους acircνάρετους καd ecircγίους agraveνθρώπους τe προφητικe χάρισmicroα ugraveχι γιa acircκφοβισmicroe j θαυmicroασmicroό agraveλλa γιa νa εeuromicroαστε leτοιmicroοι γιa notτι πρόκειται νa συmicroβFEacute j γιa νa προειδοποιήσFη γιa κάποια εeacuteχάριστα j δυσάρεστα συmicroβάντα ^O neAγιος KοσmicroAumlς iuml Aumlτωλeς εrναι leνα θαυmicroαστe παράδειγmicroα πού iν καd oumlζησε στa τέλη τοUuml 18ου αumlώνα notmicroως προέβλεψε τόσα θαυmicroαστa καd κοσmicroοϊστορικa γεγονότα agraveνακαλύψεις καd acircφευρέσεις ποf γίνονται στdς microέρες ποf ζοUumlmicroε Σύmicroφωνα microb τc διδασκαλία τοUuml χριστιανοUuml ψυχολόγου Γιοfγκ τa ugraveνειρα agraveντικατοπτρίζουν τe agraveσυνείδητο τοUuml agraveνθρώπου δηλαδc τeν βαθύτερο eumlαυτe τοUuml agraveνθρώπου Σαφέστατα αeacuteτc trade πραγmicroατικότητα acircλέχθη agraveπe τοfς microεγάλους πατέρες τEacuteς Eκκλησίας microας πολf πιe πρdν agraveπe τοfς ψυχολόγους τοUuml βάθους ^O neAγιος Γρηγόριος Nύσσης iuml iumlποOumlος oumlζησε τeν 4ο αuml΅να στcν iumlmicroιλία του περd κατασκευEacuteς τοUuml agraveνθρώπου agraveναφέρει τa eumlξEacuteς agraveξιοσηmicroείωτα laquoNοmicroίζω πώς notταν trade ψυχc tradeσυχάζFη κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου agraveπ τdς πιe agraveξιόλογες δυνάmicroεις τοUuml νοUuml καd τ΅ν αumlσθήσεων microόνο trade θρεπτικc umlδιότητα βρίσκεται σb πλήρη λειτουργία permilEτσι κάποια εeuroδωλα ποf σχηmicroατίστηκαν κατa τc διάρκεια τEacuteς trademicroέρας agraveπe agraveντίλαλους τ΅ν αumlσθητ΅ν καd νοητ΅ν λειτουργι΅ν καd τa iumlποOumlα agraveποτυπώθηκαν στeν νοUuml microb τc βοήθεια τοUuml microνηmicroονικοUuml περιγράφονται microb τa ugraveνειρα acircκ νέου notπως τύχ Fη Mέσα agraveπ αeacuteτbς (τdς agraveναmicroνήσεις) iuml ocircνθρωπος microεταφέρεται σb κόσmicroους φανταστικούς ugraveχι microb κάποια σειρά agraveλλa περιπλανώmicroενος microέσα σb συγκεχυmicroένες κι agraveσυνάρτητες πλάνεςraquo81 neOmicroως iuml Γιοfγκ προχωρεOuml καd λίγο πάρα πέρα καd κάνει microιa agraveξιοπρόσεκτη παρατήρηση Διαπιστώνει notτι trade euroδια trade φύση σb προειδοποιεOuml γιa διάφορα γεγονότα ποf microπορεOuml νa συmicroβοUumlν neOπως λέmicroε σήmicroερα iuml ocircνθρωπος oumlχει τc διαίσθηση νa προαισθάνεται κάποια γεγονότα notπως πχ microερικa ζshy΅α προαισθάνονται τeν κίνδυνο eumlνeς σεισmicroοUuml Aναφέρει λοιπeν iuml ^Eλβετeς ψυχολόγος τa agraveκόλουθα laquoTa ugraveνειρα προετοιmicroάζουν agraveναγγέλουν j προειδοποιοUumlν γιa frac12ρισmicroένες καταστάσεις συχνa καιρe πρdν συmicroβοUumlν πραγmicroατικά Kάτι τέτοιο δbν συνιστdivideAuml bullποχρεωτικa θαUumlmicroα j πρόγνωση Oicirc περισσότερες κρίσεις j

81 Βλ Γρηγορίου Nύσσης Περd κατασκευEacuteς τοUuml agraveνθρώπου BEΠEΣ σ 119

45

acircπικίνδυνες καταστάσεις oumlχουν microακρa acircπshyώαση microόνο ποf iuml συνειδητeς νοUumlς δbν τe agraveντιλαmicroβάνεται Ta ugraveνειρα microποροUumlν νa προδώσουν τe microυστικό permilAλλοτε τe κάνουν ocircλλοτε acircπίσης δbν τe κάνουνraquo82 ^Ο Γιοfγκ agraveναφέρει laquoτc χαρακτηριστικώτατη περίπτωση τρι΅ν κοριτσι΅ν ποf εrχαν microιa πολf agraveφωσιωmicroένη microητέρα Φτάνοντας στcν acircφηβεία acircξωmicroολογήθηκαν ντροπιασmicroένες trade microιa στcν ocircλλη notτι bullπέφεραν γιa πολλa χρόνια agraveπe τροmicroερa ugraveνειρα σχετικa microb τc microητέρα τους Tcν egraveνειρευόντουσαν σaν microάγισσα j σaν ocircργιο θηρίο καd δbν microποροUumlσαν νa καταλάβουν γιατί agraveφοUuml trade microητέρα τους oumlδειχνε agraveπέναντί τους τόση agraveγάπη καd αeacuteτοθυσία Πολλa χρόνια agraveργότερα trade microητέρα agraveWregώστησε διανοητικa Mέσα στcν τρέλλα της oumlπεφτε καd σερνόταν στa τέσσερα σaν λυκάνθρωπος γρύλλιζε σaν γουρούνι οucircρλιαζε σaν agraveρκοUumlδαraquo83 Eδ΅ βλέπουmicroε τc δυνατότητα τEacuteς προαίσθησης τEacuteς agraveνθρώπινης ψυχEacuteς ^O Γιούγκ notπως oumlχουmicroε agraveναφέρει oumlχει agraveσχοληθEacute περισσότερο agraveπe iumlποιονδήποτε ocircλλο microb τa ugraveνειρα τa iumlποOumlα θεωρεOuml frac12ς microέσο διa τοUuml iumlποίου microπορεOuml iuml ψυχολόγος νa acircρευνήσFη καd eumlρmicroηνεύσ Fη τeν acircσωτερικe κόσmicroο τοUuml agraveνθρώπου Πιστεύει acircπίσης notτι laquoοicirc νευρικbς καd ψυχικbς διαταραχbς τ΅ν παιδι΅ν agraveκόmicroη καd τ΅ν παιδι΅ν σχολικEacuteς tradeλικίας ccedilφείλονται agraveποκλειστικa σb διαταραχbς τEacuteς ψυχικEacuteς σφαίρας τ΅ν γονέων Oicirc δυσαρmicroονίες στc σχέση τ΅ν γονέων microεταξύ τους καθρεφτίζονται ocircmicroεσα στcν παιδικc ψυχή καd microποροUumlν νa τEacuteς προκαλέσουν σηmicroαντικbς ζηmicroιές Aκόmicroη καd τe περιεχόmicroενο τ΅ν ccedilνείρων τ΅ν microικρ΅ν παιδι΅ν agraveναφέρεται πολf πιe συχνa στοfς γονεOumlς παρa στa euroδια τa παιδιάraquo84 Te παιδd πάντοτε agraveλλa umlδιαίτερα στa πρ΅τα χρόνια τEacuteς ζωEacuteς του βλέπει frac12ς παράδειγmicroα τοfς γονεOumlς ugraveχι τόσο στa λόγια agraveλλa στdς πράξεις καd τa oumlργα τους Γι αeacuteτe καd laquoστa πρ΅τα χρόνια τEacuteς ζωEacuteς του τe παιδd ζFEacute σb microιa κατάσταση microυστικEacuteς συmicromicroετοχEacuteς (participation mystique) microb τοfς γονεOumlς τουraquo85 Kανένας notmicroως agraveπe τa δύο microέρη (γονεOumlς-παιδd) δbν συνειδητοποιεOuml αeacuteτό ποf γίνεται

82 ΓΙΟΥΓΚ permilΟνειρα notππ σ 48 83 ΓΙΟΥΓΚ Αγωγή notππ σσ 14-15 84 neΟππ σ 13 85 neΟππ σ 14

46

^O ^Eλβετeς ψυχολόγος θεωρεOuml notτι bullπάρχουν τρι΅ν εumlδ΅ν κριτήρια τa iumlποOumlα microποροUumlmicroε νa χρησιmicroοποιήσουmicroε γιa νa πετύχουmicroε τcν αeacuteτογνωσία Aeacuteτa τa κριτήρια εrναι α΄ trade αeacuteτοκριτική β΄ trade κριτικc τ΅ν ocircλλων (eumlτεροκριτικc) καd γ΄ τe ugraveνειρο ^O Γιοfγκ θεωρεOuml notτι laquoagraveπαραίτητη προϋπόθεση γιa νa microπορέσουmicroε νa διαπαιδαγωγήσουmicroε τeν eumlαυτό microας εrναι trade αeacuteτογνωσία ^H αeacuteτογνωσία acircπιτυγχάνεται acircν microέρει agraveπe τcν αeacuteτοκριτικc καd acircν microέρει agraveπe τcν κριτικc τ΅ν ocircλλων ^H αeacuteτοκριτικc notmicroως δbν εrναι πάντοτε agraveντικειmicroενική acircνshy΅ trade κριτικc τ΅ν ocircλλων microπορεOuml νa εrναι λανθασmicroένη Πολλbς φορbς microάλιστα agraveρνούmicroαστε agraveκόmicroη καd νa τcν agraveκούσουmicroε Γενικa notmicroως trade αeacuteτογνωσία ποf κερδίζουmicroε agraveπ αeacuteτbς τdς δύο πηγές εrναι θολc καd λειψή notπως notλες οicirc agraveνθρώπινες κρίσεις ποf σπάνια agraveποφεύγουν τa λάθη καd τdς νοθεύσεις acircξ αumlτίας τ΅ν acircπιθυmicroι΅ν καd τ΅ν φόβων ^Yπάρχει pράγε κάπου κάποιο agraveντικειmicroενικe κριτήριο ποf νa microAumlς λέFη ποιοd πραγmicroατικa εeuromicroαστε Kάτι σaν θερmicroόmicroετρο ποf δείχνει στeν ocircWregωστο τe agraveδιαmicroφισβήτητο γεγονeς notτι oumlχει πυρετe 395raquo86 permilEτσι βγαίνουmicroε agraveβίαστα στe συmicroπέρασmicroα notτι iuml Γιοfγκ θεωρεOuml notτι trade αeacuteτοκριτικc j trade eumlτεροκριτικc δbν σοUuml δίνουν τe agraveκριβbς agraveποτέλεσmicroα τEacuteς αeacuteτογνωσίας Te microόνο κριτήριο κατa τeν Γιούγκ ποf microπορεOuml νa σb iumlδηγήσFη στcν αeacuteτογνωσία εrναι τe ugraveνειρο laquoKαd notmicroως bullπάρχει leνα τέτοιο κριτήριο πού frac12ς παράγωγο τEacuteς φύσης microAumlς acircπιτρέπει νa δοUumlmicroε τcν agraveλήθεια σχετικa microb τeν eumlαυτό microας agraveνεξάρτητα agraveπe τοfς φόβους καd τdς acircλπίδες Tcν εeacuteκαιρία γι αeacuteτbς τdς agraveντικειmicroενικbς παρατηρήσεις καd διαπιστώσεις microAumlς τc δίνει leνα προϊeν τEacuteς ψυχικEacuteς microας δραστηριότητας τe iumlποOumlο κανεdς δbν θa θεωροUumlσε ocircξιο λόγου Kαd αeacuteτe εrναι τe ugraveνειροraquo87 Erναι notmicroως trade αeacuteτογνωσία agraveρκετc νa θεραπεύσ Fη τeν ocircνθρωπο ^O Γιοfγκ agraveναφέρει leνα παράδειγmicroα eumlνeς ccedilρειβάτη ποf agraveποζητοUumlσε τeν κίνδυνο γιa νa ξεφύγFη agraveπe τa διάφορα προβλήmicroατα τEacuteς ζωEacuteς γενικa (οumlκογενειακά στcν acircργασία κλπ) ^O ^Eλβετeς ψυχολόγος τοUuml bullποδυκνύει τe πρόβληmicroα καd τcν κρισιmicroότητα τEacuteς κατάστασής του καd notτι iumlδηγεOumlται στcν αeacuteτοκτονία agraveλλa αeacuteτeς δbν πείθεται Tελικa iuml agraveσθενcς πέφτει

86 neΟππ σσ 19-20 87 neΟππ σ 20

47

agraveπe τeν γκρεmicroe καd πεθαίνει Kαd iuml Γιοfγκ τελικa agraveναρωτιέται laquoTί τεράστιο aumlθικe κέρδος θa εrχε γιa παράδειγmicroα iuml ocircνθρωπος τEacuteς icircστορίας microας iν εrχε δεχτEacute νa agraveναγνωρίσ Fη τcν acircπικίνδυνη τάση του πρeς τcν bullπερβολήraquo88 Σίγουρα notλες οicirc microέθοδοι ποf χρησιmicroοποιεOuml trade ψυχολογία τοUuml βάθους εrναι χρήσιmicroες καd egraveφέλιmicroες Aλλά κατa τc γνώmicroη microας δbν microποροUumlν καd νa θεραπεύσουν τeν agraveσθενEacute acircaν iuml agraveσθενcς δbν θελήσ Fη νa θεραπευθFEacute ^O agraveρχιmicroανδρίτης Σωφρόνιος στe βιβλίο του laquo^O neAγιος Σιλουανeς iuml Aθωνίτηςraquo agraveναφέρει notτι notταν κάποιος acircξαγορεύσFη leνα πρόβληmicroά του σb κάποιον ocircλλο καd ζητήσ Fη συmicroβουλή καd microόνη αeacuteτc trade πράξη τeν βοηθdivideAuml στe νa λύσFη τa προβλήmicroατά του agraveφοUuml iuml ocircλλος microπορεOuml νa δFEacute πιe καθαρa τa προβλήmicroατα τοUuml συνανθρώπου του acircξ ocircλλου iuml euroδιος δbν βρίσκεται microέσα στc λαίλαπα τ΅ν προβληmicroάτων τοUuml ocircλλου Πόσο microAumlλλον iuml πιστeς microπορεOuml νa βοηθηθFEacute notταν acircξαγορεύσFη τοfς λογισmicroοfς καd τdς ecircmicroαρτίες του στeν πνευmicroατικό Aκόmicroη δb περισσότερο θa acircνισχυθFEacute iuml πιστός agraveφοUuml iuml πνευmicroατικeς oumlχει καd τc χάρη καd φώτιση agraveπe τeν Θεό Aeacuteτa εrναι τa microόνα ποf microποροUumlν νa λύσουν τa agraveνθρώπινα προβλήmicroατα AρκεOuml iuml χριστιανός frac12ς iuml ocircσωτος υicircός νa θελήσFη νa κάν Fη leνα βEacutemicroα πρeς αeacuteτc τcν κατεύθυνση ^O Iωάννης Σιναΐτης στeν IΔ΄ Λόγο του microιλ΅ντας γιa τc γαστριmicroαργία θεωρεOuml notτι trade νηστεία microεταξf πολλ΅ν ocircλλων εrναι καd laquoagraveπελευθέρωση agraveπe microολυσmicroοfς ccedilνείρωνraquo (acircνυπνιασmicro΅ν acircλευθερία)89 neOταν iuml ocircνθρωπος τρώγFη πολύ τότε δίνει τροφc στa πάθη καd στa κατώτερα oumlνστικτα τEacuteς ψυχEacuteς τa iumlποOumlα καd κάνουν τcν acircmicroφάνισή τους κατa τcν œρα ποf agraveδρανοUumlν οicirc αumlσθήσεις δηλαδc κατa τcν œρα τοUuml asympπνου ^O ocircνθρωπος ποf κοιmicroAumlται καd agraveναπαύεται πολλbς zρες εrναι φυσικe νa laquoβλέπ Fηraquo ugraveνειρα στeν asympπνο του Aντίθετα σ αeacuteτόν ποf συνεχ΅ς agraveσχολεOumlται microb κάποια acircργασία καd umlδιαίτερα χειρωνακτική σπάνια laquooumlρχονταιraquo ugraveνειρα Te σίγουρο εrναι πgς τa ugraveνειρα δbν κάνουν τcν acircmicroφάνισή τους στeν asympπνο microας notποτε καd notταν θέλουν agraveλλa εrναι microία συνεχcς κατάσταση Πάντοτε bullπάρχουν ugraveνειρα καd notταν κοιmicroόmicroαστε καd notταν εeuromicroαστε ξύπνιοι ^AπλAuml notταν agraveτονοUumlν οicirc αumlσθήσεις τότε microποροUumlmicroε νa τa

88 neΟππ 89 Βλ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος ΙΔ΄ Περd γαστριmicroαργίας στ 31 σ 191 PG 88 869Α

48

διακρίνουmicroε Aναφερόmicroενος iuml Iωάννης Σιναΐτης στcν agraveγρυπνία θεωρεOuml notτι trade τελευταία εrναι λύτρωση καd acircλευθερία agraveπe τοfς acircνυπνιασmicroοfς καd φυγαδευτήριο τ΅ν αumlσχρ΅ν φαντασι΅ν90 Kατ agraveρχήν trade acircκσπερmicroάτωση κατa τc διάρκεια τοUuml asympπνου θεωρεOumlται frac12ς microιa φυσιολογικc κίνηση τEacuteς σάρκας microας neOmicroως bullπάρχουν πολλbς περιπτώσεις κατa τdς iumlποOumlες acircmicroεOumlς οicirc euroδιοι προκαλοUumlmicroε τc λειτουργία αeacuteτή ^O Iωάννης Σιναΐτης θεωρεOuml notτι trade agraveρχc τEacuteς agraveποκτήσεως τEacuteς ecircγνείας εrναι trade microc συγκατάθεση στοfς σαρκικοfς λογισmicroούς καθgς καd οicirc agraveραιbς καθ asympπνον regεύσεις χωρdς αumlσχρa ugraveνειρα91 ΠαρατηροUumlmicroε λοιπeν notτι iuml Iωάννης Σιναΐτης κάνει microιa διάκριση σb acircκσπερmicroάτωση ποf συνοδεύεται microb αumlσχρa ugraveνειρα καd σb regεύση ποf δbν συνοδεύεται agraveπe ugraveνειρα σαρκικά Mιa ocircλλη διαπίστωση εrναι notτι trade συγκατάθεση στdς αumlσχρbς σκέψεις εrναι αeacuteτή ποf συνήθως προκαλεOuml τa αumlσχρa ugraveνειρα Πολλοd agraveπe τοfς πνευmicroατικούς acircaν τa πνευmicroατικά τους τέκνα τe βράδυ πρe τEacuteς microεταλήψεως τ΅ν Tιmicroίων Δώρων πάθουν acircκσπερmicroάτωση microόνο χωρdς νa oumlχουν δεOuml αumlσχρa ugraveνειρα τοfς acircπιτρέπουν νa microεταλάβουν τοUuml Σώmicroατος καd Ayenmicroατος τοUuml Kυρίου Eaν notmicroως δοUumlν καd αumlσχρa ugraveνειρα τότε δbν τοfς acircπιτρέπουν νa microεταλάβουν Aeacuteτe κυρίως ccedilφείλεται στe γεγονeς notτι οicirc πνευmicroατικοd θεωροUumlν αeuroτιους τ΅ν αumlσχρ΅ν ccedilνείρων τa euroδια τa πρόσωπα ποf βλέπουν τe ugraveνειρο διότι κατa τc διάρκεια τEacuteς trademicroέρας δbν εrχαν φυλάξει τeν νοUuml τους agraveπe αumlσχροfς λογισmicroοfς j παραστάσεις Συνεχίζοντας iuml Iωάννης Σιναΐτης τc σκέψη του γιa τcν ecircγνεία θεωρεOuml notτι τe microέσο στάδιο τEacuteς ecircγνείας εrναι trade παρουσία φυσικ΅ν κινήσεων στc σάρκα microόνο acircξ αumlτίας τEacuteς πολυφαγίας χωρdς εumlκόνες σαρκικbς καd χωρdς regεύσεις ^Eποmicroένως αeacuteτός ποf agraveγωνίζεται κατa τ΅ν παθ΅ν τEacuteς σαρκός δbν πρόκειται νa oumlχ Fη regεύσεις καd ugraveνειρα προερχόmicroενα καd τa δύο acircξ αumlτίας του agraveλλa λόγshyω κάποιων φυσικ΅ν κινήσεων ποf λειτουργοUumlν στe agraveνθρώπινο σ΅microα

90 laquoAγρυπνία acircνυπνιασmicro΅ν λύτρωσις φαντασι΅ν φυγαδευτήριονraquo ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος IΘ΄ Περd agraveγρυπνίας στ 3 σ 231 PG 88 940D 91 Βλ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος ΙΕ΄ Περd ecircγνείας στ 4 σ 195 PG 88 881Α

49

^H βασικc καd θεmicroελιώδης ocircποψη τοUuml ^EλβετοUuml ψυχολόγου πάνω στcν iumlποία θεmicroελιώνει notλες του τdς θεωρίες γιa τc λύση τ΅ν νευρωτικ΅ν καd ocircλλων προβληmicroάτων τοUuml agraveνθρώπου διa τEacuteς acircπιστήmicroης τEacuteς ψυχολογίας εrναι notτι iuml εumlδικeς ψυχολόγος microπορεOuml διa τ΅ν ccedilνείρων νa δFEacute τe bullποσυνείδητο τοUuml agraveνθρώπου καd agraveπe acircκεOuml agraveφοUuml κατατάξFη notλα τa δεδοmicroένα ποf oumlχει microπροστά του νa agraveρχίσFη τc θεραπεία Aeacuteτe εrναι πασιφανbς σb notλα του τa συγγράmicroατα ^O Iωάννης Σιναΐτης microb microιa πρότασή του laquoagraveπαγορεύειraquo τρόπον τινa στeν microοναχό ποf agraveγωνίζεται νa agraveσχολEacuteται τcν trademicroέρα microb τa ugraveνειρα ποf oumlχει δεOuml τe προηγούmicroενο βράδυ laquoMηδεdς τa καθ asympπνους φαντάσmicroατα καθ eumlαυτeν microεθ trademicroέραν θελήσ Fη λογίζεσθαι σκοπeς γaρ καd οyτος τοOumlς δαίmicroοσιν yenνα acircξ acircνυπνίων trademicroAumlς γρηγοροUumlντες microολύνωσινraquo92 Kανεdς δηλαδή iς microc θελήσ Fη νa συλλογίζεται τcν trademicroέρα τa ocircσχηmicroα ugraveνειρα ποf εrδε τc νύκτα Διότι agraveποτελεOuml καd αeacuteτe acircπιδίωξη τ΅ν δαιmicroόνων νa microAumlς microολύνουν microb τa ugraveνειρα acircνshy΅ εeuromicroαστε ξύπνιοι Aρχικa trade τοποθέτηση αeacuteτc τοUuml ecircγίου φαίνεται notτι agraveντίκειται στdς agraveπόψεις τοUuml Γιούγκ Πρέπει notmicroως νa agraveναγνωρίσουmicroε τοfς παραλEacuteπτες τ΅ν σκέψεων τ΅ν δύο προσώπων Στcν περίπτωση τοUuml Γιοfγκ οicirc agraveκροατbς τ΅ν oumlργων του εrναι ocircνθρωποι ποf ζοUumlν στeν κόσmicroο δbν oumlχουν γνωρίσει (οucircτε καd iuml euroδιος iuml Γιοfγκ) τcν agraveσκητικc γραmicromicroατεία j τοfς νηπτικοfς πατέρες τEacuteς Oρθοδόξου Eκκλησίας καd προσπαθοUumlν διa τEacuteς acircπιστήmicroης καd τ΅ν agraveνθρωπίνων microέσων ποf διαθέτουν νa λύσουν τa agraveνθρώπινα ψυχοσωmicroατικa προβλήmicroατα Γράφοντας iuml Iωάννης Σιναΐτης τdς σκέψεις του ποf προέρχονται agraveπe microιa acircmicroπειρικc βίωση τ΅ν γραφοmicroένων agraveπευθύνεται σb microοναχούς ποf oumlχουν agraveποκτήσει τcν ecircγνεία Te τελικe στάδιο τοUuml πνευmicroατικοUuml agraveνθρώπου ποf agraveγωνίζεται εrναι κατa τeν plusmnγιο Iωάννη νa acircργάζεται πνευmicroατικά ugraveχι microόνο notταν εrναι ξύπνιος agraveλλa καd notταν κοιmicroAumlται permilEτσι microερικοd στeν asympπνο τους acircξευτελίζουν τοfς δαίmicroονες ποf oumlρχονται νa τοfς πειράξουν καd τa agraveκόλαστα γύναια ποf acircmicroφανίζονται στa ugraveνειρά τους τa συmicroβουλεύουν νa σωφρονισθοUumlν93

92 Βλ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος ΙΕ΄ Περd ecircγνείας στ 54 σ 205 PG 88 892ΑΒ 93 laquoOeacute microόνον acircγρηγορώς agraveλλa καd καθεύδων iuml προκόψας acircργάζεται notθεν τινbς καd acircν αeacuteτοOumlς τοOumlς asympπνοις τοfς δαίmicroονας προσερχοmicroένους agraveτιmicroάζουσι καd

50

agraveκόλαστα γύναια περd σωφροσύνης νουθετοUumlσιraquo ΙΩΑΝΝΟΥ ΚλOumlmicroαξ notππ Λόγος KZ΄ Περd tradeσυχίας - B΄ στ 43 σσ 351-352 PG 88 1116Β

51

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ΄ Απόψεις τοUuml permilAλφρεντ permilAντλερ γιa τa ugraveνειρα

^O permilAλφρεντ permilAντλερ eumlρmicroηνεύει τόσο τa διάφορα συνειδητa στοιχεOumlα notσο καd τa στοιχεOumlα τEacuteς agraveσυνείδητης j microισοσυνείδητης ζωEacuteς microας (δηλαδc τeν κόσmicroο τ΅ν ccedilνείρων) σύmicroφωνα microb τcν agraveντίληψη τEacuteς agraveτοmicroικEacuteς iumlλότητας ΔικαιολογεOuml αeacuteτc τcν agraveντίληψή του γιa τeν λόγο notτι καd trade ζωc τ΅ν ccedilνείρων microας εrναι leνα microέρος τοUuml notλου notπως agraveκριβ΅ς trade ζωή notταν εeuromicroαστε ξύπνιοι Te ugraveνειρο σύmicroφωνα microb τeν permilAντλερ εrναι πάντοτε leνα microέρος agraveπe τe laquoστfλraquo ζωEacuteς laquo^H ζωc στeν ξύπνο microας καθορίζεται agraveπe τeν στόχο bullπεροχEacuteς θa διαπιστώσουmicroε notτι microb τeν euroδιο τρόπο καθορίζονται καd τa ugraveνειρα agraveπe τeν agraveτοmicroικe στόχο bullπεροχEacuteςraquo94 neEνας φοιτητής ποf εrναι τεmicroπέλης τc νύχτα θa βλέπ Fη ugraveνειρο πgς πέφτει κάτω neEνας ocircλλος φοιτητής ποf προοδεύει στdς σπουδές του θa βλέπει ugraveνειρο πgς σκαρφαλώνει σb leνα ψηλe βουνό Mιa τρίτη περίπτωση εrναι τοUuml agraveνθρώπου iuml iumlποOumlος νοιώθει περιωρισmicroένος καd δbν microπορεOuml νa προχωρήσFη πέρα agraveπe leνα σηmicroεOumlο Aeacuteτeς θa ccedilνειρεύεται σύνορα καd notτι δbν εrναι σb θέση νa ξεφύγFη agraveπe τοfς ocircλλους agraveνθρώπους καd agraveπe τdς δυσκολίες laquoΣυχνa ccedilνειρεύεται πgς τeν παρακολουθοUumlν καd τeν καταδιώκουνraquo95 neYπάρχουν ocircνθρωποι οicirc iumlποOumlοι δbν microποροUumlν νa θυmicroηθοUumlν τa ugraveνειρά τους agraveλλa microποροUumlν agraveπe microόνοι τους νa φτειάξουν microερικa ugraveνειρα Ta φτειαχτa ugraveνειρά τους agraveξίζουν notσο καd acircκεOumlνα ποf θυmicroοUumlνται γιa τeν λόγο notτι trade παραστατικc δύναmicroη καd trade φαντασία εrναι acircπίσης microιa oumlκφραση τοUuml laquoστfλraquo ζωEacuteς τους Γι αeacuteτe καd iuml ψυχολόγος δbν πρέπει ποτb νa agraveποθαWregύνFη τeν agraveσθενEacute του iuml iumlποOumlος δbν θυmicroAumlται τa ugraveνειρά του agraveλλa microπορεOuml νa φτειάξFη κάποια96 laquoneEνα ugraveνειροraquo agraveναφέρει iuml permilAντλερ laquooumlχει σκοπe νa προετοιmicroάσFη τeν δρόmicroο ποf iumlδηγεOuml σb leνα στόχο bullπεροχEacuteς j πιe καλά στeν προσωπικe στόχο bullπεροχEacuteς τοUuml agraveτόmicroου ποf βλέπει τe ugraveνειροraquo97 ^O ocircνθρωπος συνήθως acircπιθυmicroεOuml νa βρίσκεται στe

94 ΑΝΤΛΕΡ Γνώση σ 92 95 neΟππ σ 93 96 Βλ notππ σσ 93-94 97 neΟππ σ 94

52

acircπίκεντρο τοUuml acircνδιαφέροντος νa διατάζFη καd νa acircξουσιάζFη τοfς ocircλλους j πολλbς φορbς νa acircπιθυmicroFEacute νa ξεφύγ Fη Σύmicroφωνα πάντα microb τeν permilAλφρεντ permilAντλερ τa ugraveνειρα εrναι agraveκόmicroη microιa oumlκφραση τEacuteς euroδιας σχετικότητας καd τοUuml umlδίου microείγmicroατος γεγονότων καd συναισθηmicroάτων ποf συναντAumlmicroε καd ζοUumlmicroε στeν ξύπνιο microας ^Aπλa διαφέρουν microόνο ποσοτικά καd ugraveχι ποιοτικά ^O permilAντλερ κάνοντας agraveκόmicroα leνα βEacutemicroα πρeς τa acircmicroπρός θεωρεOuml notπως καd iuml Kaρλ Γιούγκ notτι τa ugraveνειρα oumlχουν κάποιο προφητικe χαρακτEacuteρα ugraveχι βέβαια microb τcν oumlννοια τcν iumlποία κακ΅ς προσδίδουν agraveρχαOumlοι λαοd j τa microέντιουmicro laquoTa ugraveνειρα θεωροUumlνταν προφητικa microηνύmicroατα γιa microελλοντικa γεγονότα Σb αeacuteτe κρύβεται microιa microισc agraveλήθεια Erναι agraveλήθεια notτι τe ugraveνειρο agraveποτελεOuml leνα εrδος γέφυρας ποf συνδέει τe πρόβληmicroα τe iumlποOumlο oumlχει νa agraveντιπετωπίσ Fη acircκεOumlνος ποf ccedilνειρεύεται microb τeν στόχο τeν iumlποOumlο acircπιδιώκει Mb αeacuteτc τcν oumlννοια leνα ugraveνειρο γίνεται συχνa πραγmicroατικότητα acircπειδc acircκεOumlνος ποf ccedilνειρεύεται acircνshy΅ ccedilνειρεύεται agraveσκεOumlται στeν regόλο του καd oumlτσι συmicroβάλλει στcν πραγmicroατοποίησή τουraquo98 ^Eποmicroένως τa ugraveνειρα oumlχουν laquoπροφητικe χαρακτEacuteραraquo agraveπe τcν ocircποψη notτι γίνεται microιa διάγνωση notπως microπορεOuml νa κάνFη καd leνας φυσιολογικeς ocircνθρωπος διάγνωση στeν ξύπνιο του γιa τe microέλλον Aναλύει τc ζωή του καd microb βάση τa δεδοmicroένα ποf oumlχει προλέγει χωρdς νa εrναι agraveπόλυτος τe microέλλον ^H euroδια περίπου διεργασία γίνεται καd microέσα στc ζωc τοUuml ccedilνείρου EκεOuml microάλιστα τa δεδοmicroένα ποf oumlχει εrναι πολf πιe εeacuteέλικτα καd κινοUumlνται πολf πιe γρήγορα oumlτσι microπορεOuml νa oumlχFη πιe σίγουρα agraveποτελέσmicroατα γιa τdς προγνώσεις του ^H acircξήγηση ποf δίνει iuml permilAντλερ γιατί πολλοd ocircνθρωποι agraveπευθύνονται σb τσαρλατάνους ποf δEacuteθεν eumlρmicroηνεύουν τe microέλλον εrναι notτι trade agraveνάλυση τ΅ν ccedilνείρων εrναι πολf πιe περίπλοκη agraveπe τcν agraveνάλυση τEacuteς συmicroπεριφορAumlς στeν ξύπνιο Aκόmicroη πολf λίγοι εrναι αeacuteτοί ποf γνωρίζουν τeν eumlαυτό τους agraveκόmicroη καd στeν ξύπνιο laquoKαθόλου παράξενο λοιπόνraquo καταλήγει iuml Bιεννέζος ψυχολόγος laquoποf trade agraveνάλυση τ΅ν ccedilνείρων ξεπερνάει κατa πολf τcν ccedilξυδέρκεια τ΅ν περισσοτέρων agraveνθρώπων καd καθόλου παράξενο ποf microέσα στcν ocircγνοιά τους γιa τdς

98 neΟππ σ 95

53

περιπλοκbς τ΅ν ψυχικ΅ν διεργασι΅ν agraveπευθύνονται στοfς τσαρλατάνουςraquo99 Te ugraveνειρο notπως agraveναφέρει πολf παραστατικa iuml permilAντλερ acircξηγεOumlται σaν leνα βλέmicromicroα στe microέλλον ^O permilAλφρεντ permilAντλερ πιστεύει notτι trade agraveτοmicroικc ψυχολογία oumlχει λύσει τa διάφορα προβλήmicroατα περd τ΅ν ccedilνείρων laquoTe ugraveνειροraquo agraveναφέρει iuml Bιεννέζος ψυχολόγος laquoδbν oumlχει σaν σκοπe νa γίνFη κατανοητό agraveλλa νa ξυπνήσFη διαθέσεις καd αumlσθήmicroατα agraveπe τa iumlποOumlα τe ocircτοmicroο δbν microπορεOuml νa ξεφύγ Fη ^H διάθεση τa αumlσθήmicroατα οicirc συγκινήσεις παραmicroένουν κι iν τa προσέξουmicroε θa καταλάβουmicroε γιατί ccedilνειρευόmicroαστε γιa νa νοιώσουmicroε τe πάθος νa φέρουmicroε τeν eumlαυτό microας σb κάποια διάθεση ποf θa microAumlς καταστήσ Fη icircκανοfς νa πετύχουmicroε κάτι τe iumlποOumlο δbν microποροUumlmicroε νa πετύχουmicroε acircνάντια στc λογικήraquo100 Te ugraveνειρο acircνεργεOuml microέσα στeν ocircνθρωπο agraveκόmicroη καd κατa τc διάρκεια τEacuteς microέρας permilAν λόγου χάριν κάποιος δFEacute στe ugraveνειρό του leναν acircφιάλτη τcν ocircλλη microέρα δbν θa acircνεργFEacute microb θάρρος agraveλλa θa oumlχ Fη κάποιες agraveναστολές ^O permilAντλερ φέρνοντας τe παράδειγmicroα τοUuml δολοφόνου agraveναφέρει notτι leνας τέτοιος ocircνθρωπος δικαιολογεOumlται γιa τc στυγερc πράξη του λέγοντας περίπου αeacuteτa τa λόγια laquoΔbν bullπάρχει θέση στc ζωc γι αeacuteτeν τeν ocircνθρωπο Γι αeacuteτe oumlπρεπε νa τeν σκοτώσωraquo permilEπειτα agraveφοUuml oumlπεισε τeν eumlαυτό του πgς δbν bullπάρχει agraveρκετeς χ΅ρος πάνω στc γc γι αeacuteτeν τeν ocircνθρωπο παρήγαγε leνα frac12ρισmicroένο συναίσθηmicroα τe iumlποOumlο τeν προετοίmicroασε ψυχολογικa γιa τc δολοφονία Erναι δυνατe agraveκόmicroη iuml δολοφόνος νa δFEacute leνα ugraveνειρο τe iumlποOumlο θa τοUuml προκαλέσ Fη leνα frac12ρισmicroένο συναίσθηmicroα Te τελευταOumlο microb τc σειρά του θa τeν egraveθήσFη νa πραγmicroατοποιήσ Fη τeν τελικό του στόχο ποf εrναι trade δολοφονία101 ^O neEλληνας ποιητcς Σιmicroωνίδης εrχε προσκληθEacute στc Mικρa Aσία γιa νa agraveπαγγείλFη κοmicromicroάτια agraveπe τa oumlργα του Δίσταζε notmicroως νa ξεκινήσ Fη καd συνέχεια agraveνέβαλλε τe ταξίδι καd iς τeν περίmicroενε στe λιmicroάνι leνα καράβι Tελικa βλέπει τe eumlξEacuteς ugraveνειρο TοUuml φανερώνεται leνας πεθαmicroένος τeν iumlποOumlο κάποτε εrχε συναντήσει ζωντανe σb leνα δάσος καd τοUuml λέει laquoEπειδc microοUuml

99 neΟππ σ 96 100 ΑΝΤΛΕΡ Ψυχολογία notππ σ 75 101 ΑΝΤΛΕΡ Γνώση notππ σ 96-97

54

φέρθηκες τόσο καλά καd microb φρόντισες σb acircκεOumlνο τe δάσος θa σοUuml δώσω σήmicroερα microιa συmicroβουλή Mcν πdivideAumlς στc Mικρa Aσίαraquo Mετa agraveπe αeacuteτe τe ugraveνειρο iuml Σιmicroωνίδης agraveπεφάσισε iumlριστικa notτι δbν acircπρόκειτο νa ταξιδεύσ Fη Στcν πραγmicroατικότητα notmicroως iuml Σιmicroωνίδης εrχε agraveποφασίσει νa microcν ταξιδεύσ Fη προτοUuml agraveκόmicroη δFEacute τe ugraveνειρο laquoTe ugraveνειροraquo notπως agraveναφέρει acircπιγραmicromicroατικa iuml permilAντλερ laquoecircπλ΅ς τοUuml χρησίmicroεψε γιa νa microεταφερθFEacute στcν κατάλληλη συναισθηmicroατικc διάθεση ποf θa τοUuml acircπέτρεπε νa acircπιmicroείν Fη σb microιa agraveπόφαση ποf brvbarδη εrχε πάρει καd iς microcν καταλάβαινε iuml euroδιος τc σηmicroασία τοUuml ccedilνείρου τουraquo102 Γιa νa eumlρmicroηνεύσουmicroε σωστa leνα ugraveνειρο πρέπει νa καταλάβουmicroε καλa notτι τe ugraveνειρο agraveποτελεOuml συστατικe στοιχεOumlο τEacuteς δηmicroιουργικEacuteς δύναmicroης eumlνeς agraveνθρώπου laquo^O Σιmicroωνίδης χρησιmicroοποίησε τc φαντασία του ποf τeν βοήθησε νa κατασκευάσ Fη microιa σειρa agraveπe διαδοχικa γεγονόταraquo103 Συχνa οicirc ocircνθρωποι αeacuteτοd ξυπνοUumlν microb acircχθρικbς διαθέσεις καd συναισθήmicroατα acircξ αumlτίας eumlνeς συναισθήmicroατος ποf προκάλεσε τe νυκτερινe ugraveνειρο Γι αeacuteτe καd εrναι acircριστικοί καd oumlχουν διάθεση acircπικριτική laquoAeacuteτe microοιάζει microb microιa δηλητηρίαση καd agraveκόmicroα microb τcν κατάσταση τοUuml καταθλιπτικοUuml στcν τελευταία αeacuteτc κατάσταση iuml agraveσθενής microας δηλητηριάζεται microb τe νa σκέφτεται συνέχεια τcν agraveποτυχία τeν θάνατο καd τcν agraveπώλειαraquo104 ^O permilAντλερ διαφοροποιεOuml κάθετα τdς θέσεις καd agraveπόψεις του γιa τa ugraveνειρα agraveπe acircκεOumlνες τοUuml Φρόυντ ^Ως γνωστόν iuml Φρόυντ θεωροUumlσε τa ugraveνειρα icircκανοποίηση γιa παιδικbς σεξουαλικbς acircπιθυmicroίες ^O permilAντλερ agraveπορρίπτει αeacuteτc τc θέση microb τc σκέψη του notτι iν τa ugraveνειρα qταν πραγmicroατικa microιa τέτοια icircκανοποίηση τότε notλα τa πράγmicroατα θa oumlπρεπε νa τa θεωρήσουmicroε σaν microιa τέτοια icircκανοποίηση laquoKάθε σκέψη agraveκολουθεOuml αeacuteτeν τeν δρόmicroο agraveνεβαίνει agraveπe τa βάθη τοUuml agraveσυνειδήτου στc συνείδηση Συνεπ΅ς trade umlδέα τEacuteς σεξουαλικEacuteς icircκανοποίησης δbν oumlχει καmicromicroιa eumlρmicroηνευτικc agraveξία γιa τcν agraveτοmicroικc περίπτωσηraquo105 Πολλbς φορbς τa ugraveνειρα acircκδηλώνονται microb πολλbς παραβολές laquoOicirc παραβολbς εrναι leνα agraveπe τa καλύτερα microέσα νa ξεγελάσ Fης τeν eumlαυτό σου καd τοfς ocircλλους Γιατd microποροUumlmicroε νa

102 neΟππ σ 97 103 neΟππ σσ 97-98 104 neΟππ σ 99 105 neΟππ

55

εeuromicroαστε βέβαιοι πgς leνας ocircνθρωπος ποf χρησιmicroοποιεOuml παραβολές δbν ξέρει iν microπορεOuml νa πείσFη τοfς ocircλλους microb γεγονότα καd microb τc λογική Θέλει ecircπλ΅ς νa microAumlς acircντυπωσιάσ Fη χρησιmicroοποι΅ντας ocircχρηστες καd ποmicroπώδεις παραβολέςraquo106 neOταν leνας ocircνθρωπος καταλάβFη πgς δbν microπορεOuml νa microAumlς πείσ Fη microb τc λογική τότε χρησιmicroοποιεOuml παραβολές ^O permilAντλερ θεωρεOuml notτι τe νa χρησιmicroοποιFEacuteς παραβολbς εrναι microιa αeacuteταπάτη laquoAeacuteτeς εrναι iuml λόγος ποf acircmicroφανίζονται τόσο συχνa στa ugraveνειρα στcν acircκλογc εumlκόνων παραστάσεων κλπ Erναι leνας καλλιτεχνικeς τρόπος νa συναρπάζFης τeν eumlαυτό σουraquo107 ^O permilAλφρεντ permilAντλερ oumlχει βρεOuml microιa microέθοδο βάσει τEacuteς iumlποίας microπορεOuml iuml ocircνθρωπος νa agraveποφεύγFη νa βλέπ Fη ugraveνειρα Στc microέθοδο αeacuteτc κατέληξε agraveπe τe γεγονeς notτι τa ugraveνειρα συναρπάζουν συναισθηmicroατικa acircκεOumlνον ποf τa βλέπει laquoneOταν leνας ocircνθρωπος καταλάβFη τί πραγmicroατικa egraveνειρεύτηκε καd δFEacute ξεκάθαρα π΅ς γοητεύτηκε π΅ς microεταφέρθηκε agraveπe microόνος του σb microιa κατάσταση microέθης θa σταmicroατήσ Fη νa ccedilνειρεύεται Aeacuteτe συνέβηκε microb τeν euroδιο τeν συγγραφέα (τeν permilAλφρεντ permilAντλερ δηλαδή) ποf oumlπαψε νa ccedilνειρεύεται microόλις κατάλαβε ποιa σηmicroασία oumlχουν τa ugraveνειραraquo108 Πολλbς φορbς τίθεται τe acircρώτηmicroα laquoΓιατί microερικοd ocircνθρωποι δbν ccedilνειρεύονται ποτέ τουςraquo ^H agraveπάντηση τοUuml permilAντλερ στe καίριο acircρώτηmicroα αeacuteτό trade iumlποία microAumlς βρίσκει agraveπολύτως σύmicroφωνους εrναι notτι laquoπρόκειται γιa agraveνθρώπους ποf δbν θέλουν νa αeacuteταπατηθοUumlν Bρίσκονται συνέχεια σb κίνηση καd εrναι πολf λογικοί agraveντιmicroετωπίζουν πρόθυmicroα τa προβλήmicroατά τους permilAνθρωποι αeacuteτοUuml τοUuml εeuroδους ξεχνοUumlν πολf γρήγορα τa ugraveνειρά τους notταν καmicroιa φορa ccedilνειρεύωνται Ta ξεχνοUumlν τόσο γρήγορα ποf πιστεύουν πgς δbν egraveνειρεύτηκαν καθόλουraquo109 ^O permilAντλερ θέτει ocircλλο leνα acircρώτηmicroα laquoAληθεύει trade θεωρία notτι πάντα ccedilνειρευόmicroαστε ξεχνAumlmicroε notmicroως τa περισσότερα ugraveνειραraquo110 ^O permilAντλερ θεωρεOuml πώς iν δεχτFEacute τc θεωρία αeacuteτή τότε αeacuteτe σηmicroαίνει πgς πρέπει νa eumlρmicroηνεύσουmicroε διαφορετικa τe γεγονeς notτι microερικοd ocircνθρωποι δbν ccedilνειρεύονται ποτέ Tότε iν δεχτοUumlmicroε αeacuteτc τc θεωρία πρόκειται γιa agraveνθρώπους ποf ccedilνειρεύονται agraveλλa ποf ξεχνοUumlν συνέχεια τa ugraveνειρά τους ^O

106 neΟππ σ 100 107 neΟππ 108 neΟππ σ 101 109 neΟππ 110 neΟππ

56

permilAντλερ διαφωνεOuml microb αeacuteτc τc θεωρία καd πιστεύει πgς bullπάρχουν τόσο ocircνθρωποι ποf δbν ccedilνειρεύονται ποτέ τους notσο καd ocircνθρωποι ποf ccedilνειρεύονται καd ξεχνοUumlν τa ugraveνειρά τους Kατa τcν προσωπική microου acircκτίmicroηση θεωρ΅ notτι τa ugraveνειρα εrναι microιa διαρκcς κατάσταση microέσα στc συνείδηση τοUuml agraveνθρώπου Θa microπορούσαmicroε νa ποUumlmicroε agraveκόmicroη notτι τa ugraveνειρα εrναι microιa διαρκcς oumlκφραση τοUuml bullποσυνειδήτου τοUuml agraveνθρώπου permilAλλοτε τe bullποσυνείδητο acircκφράζεται oumlντονα καd ocircλλοτε πιe bullποτονικά ^Eποmicroένως bullπάρχει microιa iumlριακc γραmicromicroή τcν iumlποία iν ξεπεράσουν τa ugraveνειρα τότε γίνονται agraveντιληπτά frac12ς ugraveνειρα καd oumlτσι περιέρχονται στc γνώση τοUuml agraveνθρώπου Γι αeacuteτe bullπάρχουν ocircνθρωποι ποf laquoδbν βλέπουν ποτέ τους ugraveνειραraquo ocircνθρωποι ποf σπάνια βλέπουν καd τdς περισσότερες φορbς τa ξεχνοUumlν ocircνθρωποι ποf βλέπουν agraveρκετa ugraveνειρα καd ocircνθρωποι ποf καd στeν ξύπνιο τους agraveκόmicroη βλέπουν φαντασίες καd ugraveνειρα Aeacuteτe agraveποδεικνύει notτι τa ugraveνειρα βλέποντάς τα microέσα στe γενικe πρOumlσmicroα τEacuteς ψυχολογίας τοUuml βάθους εrναι microιa διαρκcς oumlκφραση τοUuml bullποσυνειδήτου ποf ocircλλοτε γίνεται agraveντιληπτή καd ocircλλοτε ugraveχι ^O permilAλφρεντ permilAντλερ σb αeacuteτe τe acircρώτηmicroα δίνει agraveπάντηση microb βάση τe laquoστfλraquo ζωEacuteς laquoΣb ugraveνειρα ποf acircπανέρχονται acircκφράζεται τe laquoστfλraquo ζωEacuteς eumlνeς agraveνθρώπου πολf πιe ξεκάθαρα agraveπe notτι acircκφράζεται σb ugraveνειρα ποf acircmicroφανίζονται microία microόνο φορά neEνα ugraveνειρο ποf acircπανέρχεται εrναι γιa microAumlς agraveδιάσειστο καd agraveδιαφιλονίκητο δεOumlγmicroα γιa τe ποUuml βρίσκεται κάθε φορa iuml στόχος bullπεροχEacuteςraquo111 ^O permilAντλερ πιστεύει πgς τa σύντοmicroα ugraveνειρα εrναι πιe κατανοητa agraveπe τa acircκτεταmicroένα ^O ocircνθρωπος iuml iumlποOumlος βλέπει acircκτεταmicroένα ugraveνειρα δbν oumlχει agraveκόmicroη καταλήξει σb microιa τελειωτικc agraveπόφαση Ψάχνει agraveκόmicroη νa βρFEacute microιa γέφυρα agraveνάmicroεσα στe πρόβληmicroά του καd τeν στόχο του laquoMερικbς φορbς τe ugraveνειρο agraveποτελεOumlται agraveπe microιa microόνο εumlκόνα agraveπe λίγες microόνο λέξεις καd δείχνει πgς acircκεOumlνος ποf ccedilνειρεύεται γυρεύει στcν πραγmicroατικότητα leναν τρόπο νa αeacuteταπατηθFEacute notσο γίνεται πιe γρήγοραraquo112 Πολλbς φορbς εrναι ποf συναντοUumlmicroε τe ugraveνειρο τEacuteς laquoπτώσηςraquo Σ αeacuteτe iuml ccedilνειρευόmicroενος βλέπει πgς πέφτει agraveπe

111 neΟππ σ 102 112 neΟππ

57

κάπου Aeacuteτe τοUuml δηmicroιουργεOuml τcν αeuroσθηση πgς πρέπει νa προσέξFη νa microcν ξεπερν divideAuml τa notρια διότι κινδυνεύει νa bullποστFEacute wττα καd πανωλεθρία permilAλλοτε πάλι βρίσκουmicroε τe ugraveνειρο τEacuteς πτήσης Aeacuteτe τe ugraveνειρο εrναι συmicroβολισmicroeς τEacuteς bullπεροχEacuteς καd microb αeacuteτe βλέπουmicroε νa acircκφράζεται iuml τρόπος νa πετύχουmicroε κάτι τe iumlποOumlο στcν πραγmicroατικότητα δbν microποροUumlmicroε νa τe πετύχουmicroε Mερικbς φορbς τe ugraveνειρο τEacuteς πτήσης συνδέεται καd microb τe ugraveνειρο τEacuteς πτώσης neOποιος πετdivideAuml ψηλά πέφτει χαmicroηλά brvbar notπως θa λέγαν οicirc Bιεννέζοι laquohAν δbν εrχες πετάξει ψηλά δbν θa εrχες πέσει agraveπe acircκεOuml acircπάνωraquo113 Συχνa συναντοUumlmicroε τe ugraveνειρο στe iumlποOumlο τe ocircτοmicroο καταδιώκεται agraveπe κάποιον ocircνθρωπο j κάποιο ζshy΅ο AeacuteτοUuml τοUuml εeuroδους τa ugraveνειρα microAumlς δείχνουν πόσο βαθιa χαρακτηρίζει τeν ocircνθρωπο trade agraveντίληψη πgς iuml euroδιος εrναι πιe agraveδύνατος agraveπe τοfς ocircλλους laquoAeacuteτa τa ugraveνειρα agraveποκαλύπτουν leνα βαθf αeuroσθηmicroα κατωτερότηταςraquo114 ^O permilAντλερ καταλήγοντας σb κάποιες διαπιστώσεις θέτει τe acircρώτηmicroα τί εrναι iuml asympπνος Πολλοd oumlχουν τοποθετηθEacute στe acircρώτηmicroα αeacuteτό Mερικοd oumlχουν πεOuml notτι iuml asympπνος εrναι τe agraveντίθετο τοUuml ξύπνου permilAλλοι πάλι λέγουν πgς iuml asympπνος εrναι leνας microικρeς θάνατος καd iuml θάνατος leνας microεγάλος asympπνος ^O permilAντλερ θεωρεOuml πgς iuml asympπνος δbν βρίσκεται σb agraveντίθεση microb τe ξύπνο agraveλλa εrναι microAumlλλον microιa βαθmicroίδα τοUuml ξύπνου laquoΣτeν asympπνοraquo agraveναφέρει iuml permilAντλερ laquoδbν εeuromicroαστε agraveποκοmicromicroένοι agraveπe τc ζωή Aντίθετα καd σκεφτόmicroαστε καd agraveκοUumlmicroε στeν asympπνο microας Γενικa acircκδηλώνονται στeν asympπνο οicirc euroδιες τάσεις ποf acircκδηλώνονται καd στeν ξύπνοraquo115 ^Yπάρχουν microητέρες πού acircνshy΅ κανένας θόρυβος δbν τdς acircνοχλεOuml ξυπνοUumlν agravemicroέσως microόλις agraveκούσουν τcν παραmicroικρc κίνηση agraveπe τe παιδί τους Te γεγονeς acircπίσης notτι δbν πέφτουmicroε agraveπe τe κρεββάτι microας στe πάτωmicroα αeacuteτe microAumlς iumlδηγεOuml στe συmicroπέρασmicroα πώς agraveκόmicroη καd notταν κοιmicroώmicroαστε λειτουργοUumlν κάποιες αumlσθήσεις καd agraveντιλαmicroβανόmicroαστε τa notρια γύρω microας Erναι βασικc agraveρχc τEacuteς microεθόδου τEacuteς bullπνώσεως πώς γιa νa acircπιτύχ Fη trade asympπνωση πρέπει νa bullπάρχFη agraveπόλυτη συνεργασία καd

113 ΑΝΤΛΕΡ Ψυχολογία notππ σ 91 114 neΟππ 115 ΑΝΤΛΕΡ Γνώση notππ σ 102

58

bullπακοc τοUuml bullπνωτιζοmicroένου laquoΣτcν asympπνωση microποροUumlmicroε νa καταφέρουmicroε leναν ocircνθρωπο νa παραγάγFη εumlκόνες umlδέες καd agraveναmicroνήσεις ποf οicirc διάφορες agraveναστολές του δbν θa acircπέτρεπαν νa βγοUumlν στcν acircπιφάνεια στeν ξύπνο τουraquo116 ^O permilAντλερ θεωρεOuml notτι trade asympπνωση frac12ς microέθοδος κρύβει frac12ρισmicroένους κινδύνους καd δbν τcν oumlχει σb umlδιαίτερη bullπόληψη ΘεωρεOuml notτι microπορεOuml νa χρησιmicroοποιEacuteται microόνο σb περίπτωση ποf iuml agraveσθενcς δbν acircmicroπιστεύεται καmicroιa ocircλλη microέθοδο

116 neΟππ σ 103

59

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ΄ Απόψεις τοUuml Bίκτωρ Φρaνκλ γιa τa ugraveνειρα

neΟπως brvbarδη oumlχουmicroε agraveναφέρει καd στcν εumlσαγωγή iuml Tζόζεφ

Φάmicroπρυ εrναι iuml συγγραφέας τοUuml βιβλίου laquoΛογοθεραπείαraquo τe iumlποOumlο περιέχει leνα σύστηmicroα acircφαρmicroογEacuteς της καd agraveναζητήσεως νοήmicroατος στc ζωή σύmicroφωνα microb τc θεωρία τοUuml καθηγητEacute Bίκτωρ Φράνκλ Mέσα στdς προσωπικbς agraveνακαλύψεις iuml Φάmicroπρυ agraveναφέρει καd τc γέννηση τEacuteς umlδέας notτι iuml Θεeς δbν qταν ecircπλa leνας Nοmicroοθέτης agraveλλa καd leνας δηmicroιουργικeς Συγγραφέας καd Eκδότης Aeacuteτeς βέβαια δηmicroιούργησε κατa τρόπο διαφορετικe agraveπe acircκεOumlνο ποf δηmicroιουργοUumlν οicirc θνητοd-συγγραφεOumlς ποf πλάθουν microιa icircστορία καd asympστερα τc γράφουν σύmicroφωνα microb τe περίγραmicromicroά της Aναρωτιέται τελικά microήπως iuml κόσmicroος φτειάχτηκε asympστερα agraveπe agraveλλεπάλληλες acircκδόσεις microAumlλλον παρa microb τc συγγραφc σύmicroφωνα microb τe περίγραmicromicroα - microb πειραmicroατισmicroοfς microAumlλλον παρa microb προβλέψεις117 Tελικa iuml Φάmicroπρυ νοιώθει κάποιες acircνοχές γιατd εrχε acircπινοήσει leνα Θεό ποf qταν agraveπρόσωπος agraveπροσδιόριστος leνας αumlώνιος Eκδότης Δηmicroιουργeς πλέον γιa τeν Φάmicroπρυ δbν qταν iuml Θεός agraveλλa iuml euroδιος iuml ocircνθρωπος Aναφέρει microάλιστα καd τa eumlξEacuteς χαρακτηριστικά δηλωτικa τEacuteς laquoagraveθεϊστικEacuteςraquo κατάστασης στcν iumlποία εrχε καταλήξει laquooHταν leνας Θεός ποf εrχα acircγg δηmicroιουργήσει καd ugraveχι Aeacuteτeς acircmicroένα Kατηγόρησα τeν eumlαυτό microου ποf qmicroουν ocircθεος χωρdς notmicroως νa oumlχω τe θάWregος νa agraveντιmicroετωπίσω τdς συνέπειες τEacuteς agraveπιστίας microουraquo118 ^O Φάmicroπρυ καταλήγει agraveκόmicroη σb κάποιες πρακτικEacuteς φύσεως διαπιστώσεις γιa τc ζωή Mb τc λογοθεραπεία εrναι πεπεισmicroένος notτι microέσα στc ζωή microας πρέπει νa προχωροUumlmicroε βEacutemicroα microb βEacutemicroα καd νa microc γυρεύουmicroε τe microεγαλει΅δες σχέδιο agraveλλa τcν εeacuteκαιρία τEacuteς κάθε στιγmicroEacuteς ΘεωρεOuml notτι microb αeacuteτe τeν τρόπο microποροUumlmicroε νa πάρουmicroε microιa φευγαλέα γεύση τοUuml microεγαλειώδους σχεδίου119 ^O Φάmicroπρυ oumlχοντας πολλa acircρωτήmicroατα γύρω agraveπe τc ζωή ζητοUumlσε acircπίmicroονα τcν agraveπάντησή τους laquoEνshy΅ τe κακe καd trade agraveδικία

117 Βλ FABRY Λογοθεραπεία σσ 36-37 118 neΟππ σ 38 119 neΟππ σ 42

60

θριάmicroβευαν microερικοd agraveπe τοfς φίλους microουraquo agraveναφέρει laquoβρEacuteκαν παρηγοριa σb microιa θρησκεία ποf σb καλοfς καιροfς δbν εrχε γι αeacuteτοfς κανένα νόηmicroα Mιa παρατήρηση ποf εrχε κάνει leνας συmicromicroαθητής microου τeν iumlποOumlο συνάντησα agraveργότερα στc Nέα ^Yόρκη παραmicroένει agraveκόmicroη καρφωmicroένη στe microυαλό microου iν δbν σκεφτόmicroουνα notτι πίσω agraveπ notλα αeacuteτa bullπEacuteρχε κάποιο νόηmicroα θa αeacuteτοκτονοUumlσαraquo120 ^O ocircνθρωπος notταν δbν βρίσκεται σb κίνδυνο trade ζωή του j δbν περνAuml δυσκολίες τότε συνήθως δbν προσεγγίζει τeν Θεό agraveλλa βρίσκεται microακριa agraveπe τc θρησκεία του καd agravemicroέριmicroνος γιa iumlποιεσδήποτε microεταφυσικbς agraveναζητήσεις neOταν notmicroως τeν acircπισκεφθFEacute trade χάρη τοUuml ΘεοUuml microέσα agraveπe κάποιες δυσκολίες τEacuteς ζωEacuteς notπως agraveWregώστειες πόλεmicroοι πεOumlνα τότε αeacuteτeς προστρέχει στeν Θεό καd agraveναζητAuml στήριγmicroα καd βακτηρία neOmicroως iuml Θεeς δbν ζητAuml agraveπe acircmicroAumlς νa τeν πλησιάζουmicroε microέσshyω τEacuteς προσευχEacuteς microόνο στdς δυσκολίες καd ταλαιπωρίες τEacuteς ζωEacuteς notποτε δηλαδc τeν oumlχουmicroε agraveνάγκη agraveλλa πάντοτε καd agraveδιάκοπα νa ζητοUumlmicroε τe oumlλεός Tου ^H στάση τοUuml agraveνθρώπου ποf microόνο στdς δυσκολίες βρίσκεται κοντa στeν Θεό θa microποροUumlσε νa χαρακτηριστFEacute laquoσυmicroφεροντολογικcraquo microb τcν κακc oumlννοια καd περιεχόmicroενο τοUuml notρου Te καλ΅ς νοούmicroενο notmicroως συmicroφέρον τοUuml agraveνθρώπου εrναι νa βρίσκεται σb agraveδιάκοπη acircπικοινωνία microb τeν Θεό microέσshyω τEacuteς προσευχEacuteς τ΅ν agraveρετ΅ν καd τEacuteς acircπάξιας συmicromicroετοχEacuteς στa θεOumlα microυστήρια Oicirc πιe πολλοd ocircνθρωποι agraveναζητοUumlν microέσα στc ζωc τc δόξα Γνωστe εrναι τe regητό ποf λέγει laquoΠολλοd τe χρEacutemicroα acircmicroίσησαν τcν δb δόξαν οeacuteδείςraquo permilAλλοι acircπιζητοUumlν τe χρEacutemicroα τe iumlποOumlο καd θέτουν frac12ς κέντρο τοUuml acircνδιαφέροντός τους Kάποιοι ocircλλοι acircπίσης acircπιζητοUumlν τdς tradeδονbς καd τdς agraveπολαύσεις permilAλλοι τέλος acircπιζητοUumlν τcν εeacuteτυχία neOmicroως iuml Φάmicroπρυ φτάνει σb leνα σηmicroαντικe πόρισmicroα microέσα agraveπe τc microέθοδο καd φιλοσοφία τEacuteς Λογοθεραπείας laquoAeacuteτό ποf oumlmicroαθα agraveπe τc λογοθεραπεία εrναι notτι τe πιe σηmicroαντικe γιa τeν ocircνθρωπο εrναι trade agraveναζήτηση γιa νόηmicroα στc ζωή καd ugraveχι trade agraveναζήτηση γιa εeacuteτυχία notτι acircmicroεOumlς οicirc euroδιοι agraveνοίγουmicroε τeν δρόmicroο πρeς τdς agraveπογοητεύσεις καd τc microαταίωση τ΅ν acircπιθυmicroι΅ν microας acircφόσον agraveναmicroένουmicroε agraveπe τc ζωc νa εrναι βασικa εeacuteχάριστηraquo121

120 neΟππ σ 36 121 neΟππ σ 41

61

^O Tζόζεφ Φάmicroπρυ καταλήγει τελικa στe agraveποφατικe συmicroπέρασmicroα notτι laquoκανένας ocircνθρωπος δbν microπορεOuml νa ξέρ Fη τcν agraveληθινc φύση τοUuml ΘεοUuml neOλες οicirc oumlννοιες περd ΘεοUuml εrναι agraveνθρώπινες oumlννοιες Te κάθε ocircτοmicroο θa πρέπFη νa acircπεξεργάζεται τcν umlδέα περd ΘεοUuml σύmicroφωνα microb τdς δικές του προσωπικbς acircmicroπειρίεςraquo122 Συγκρίνοντας βέβαια τcν κατάληξη τοUuml Φάmicroπρυ microb τcν agraveποφατικc θεολογία τ΅ν νηπτικ΅ν πατέρων τEacuteς Eκκλησίας microας θa λέγαmicroε notτι συmicroπίπτει microόνο στe leνα σκέλος ποf εrναι τe agraveκατάληπτο τEacuteς οeacuteσίας του ΘεοUuml Te δεύτερο σκέλος εrναι τe καταληπτe τ΅ν acircνεργει΅ν τοUuml ΘεοUuml Σ αeacuteτe τe microέρος δbν φτάνει iuml Φάmicroπρυ microέσα agraveπe τdς προσωπικές του agraveνακαλύψεις ^O Nίτσε θεωρεOumlται agraveπe τοfς κυριώτερους acircκπροσώπους τEacuteς microηδενιστικEacuteς θεωρίας ^O Bίκτωρ Φρaνκλ microέσα στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως συνειδητοποίησε τc στενc σχέση ποf bullπάρχει agraveνάmicroεσα στdς microηδενιστικbς θεωρίες τοUuml Nίτσε καd τc ζωή notπως εrναι στcν πραγmicroατικότητα ^Yποστηρίζει notτι οicirc βαρβαρότητες τ΅ν στρατοπέδων συγκεντρώσεως δbν acircπινοήθηκαν στa γραφεOumlα τ΅ν Nαζί agraveλλa στa συγγράmicromicroατα τ΅ν φιλοσόφων τοUuml microηδενισmicroοUuml123 ^O Φάmicroπρυ περιγράφοντας microέσα στe βιβλίο του τc Λογοθεραπεία frac12ς microέθοδο ποf acircγκαινίασε iuml Bίκτωρ Φράνκλ θεωρεOuml notτι trade λογοθεραπεία περιέχει καd microιa φιλοσοφία ποf microπορεOuml νa βοηθήσFη τοfς agraveνθρώπους νa διατηροUumlν τcν ψυχική τους bullγεία ^O Bίκτωρ Φρaνκλ τοποθετεOuml τeν ocircνθρωπο στc σωστή του θέση microέσα στcν τάξη τ΅ν πραγmicroάτων laquopermilEχει agraveποκαταστήσει microέσα στc σκέψη microας τeν κόσmicroο στc θέση τοUuml χάους τcν τάξη microέσα agraveπe τcν agraveταξία τe νόηmicroα microέσα agraveπe τcν oumlλλειψη νοήmicroατοςraquo124 neEνα βασικe σηmicroεOumlο τόσο τEacuteς bullπαρξιακEacuteς φιλοσοφίας τοUuml 20οUuml αumlώνα notσο καd τEacuteς ψυχολογίας εrναι νa βλέπ Fη τeν ocircνθρωπο στcν iumlλότητά του ^O Bίκτωρ Φρaνκλ θεώρησε notτι αeacuteτό ποf χρειαζόταν qταν trade κατανόηση τοUuml agraveνθρώπου στcν iumlλότητά του laquopermilAφησα κατa microέροςraquo θυmicroAumlται agraveργότερα iuml Φράκλ laquonotτι εrχα microάθει agraveπe τοfς microεγάλους microου δασκάλους κι ocircρχισα ν agraveκούω αeacuteτά ποf microοUuml oumlλεγαν οicirc agraveσθενεOumlς microου - προσπαθ΅ντας νa microάθω

122 neΟππ σ 36-37 123 neΟππ σ 43 124 neΟππ σ 40

62

agraveπe αeacuteτούςraquo125 ^H agraveναγωγc τοUuml Φρaνκλ agraveπe τa γεγονότα τ΅ν agraveσθεν΅ν του καd τa δικά του πορίσmicroατα στdς βασικbς agraveρχbς τEacuteς Λογοθεραπείας agraveποτελεOuml τc βασική του agraveρχή πάνω στcν iumlποία θεmicroελιώνεται notλη trade βάση τEacuteς Λογοθεραπείας ^O Bίκτωρ Φράνκλ περιγράφοντας τc ζωc στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως agraveναφέρεται καd στe εrδος τ΅ν ccedilνείρων ποf oumlβλεπαν οicirc κρατούmicroενοι ^H agraveνάγκη νa διατηρηθοUumlν ζωντανοd τοfς bullποβίβαζε τcν acircσωτερικc ζωc σ leνα πρωτόγονο acircπίπεδο Ta ugraveνειρα τ΅ν κρατουmicroένων φανέρωναν τdς acircπιθυmicroίες καd τοfς πόθους τους ^H agraveδυναmicroία πολλbς φορbς τ΅ν κρατουmicroένων νa icircκανοποιήσουν τdς πιe στοιχειώδεις acircπιθυmicroίες τοfς frac12δηγοUumlσαν στcν agraveναζήτηση τEacuteς acircκπληρώσεώς τους στa ugraveνειρα Aναφερόmicroενος iuml Φρaνκλ στa ugraveνειρα παρατηρεOuml τa eumlξEacuteς laquoTί egraveνειρευόταν πιe συχνa iuml κρατούmicroενος Ωνειρευόταν ψωmicroί γλυκά τσιγάρα κι leνα frac12ραOumlο ζεστe microπάνιοraquo126 Aπe τa παραπάνω συmicroπεραίνουmicroε notτι οicirc κρατούmicroενοι egraveνειρευόντουσαν τa agraveγαθά τa iumlποOumlα στεροUumlνταν ^H microεγάλη καd bullπερβολικc στέρηση microέσα στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως τ΅ν agraveναγκαίων bullλικ΅ν agraveγαθ΅ν τa iumlποOumlα agraveπαιτοUumlνται γιa νa microπορέσFη κάποιος νa acircπιβιώσ Fη τοfς frac12δηγοUumlσε στe νa βλέπουν τa bullλικa αeacuteτa agraveγαθa microέσα στa ugraveνειρά τους Aπe τa παραπάνω notmicroως acircξάγεται agraveβίαστα τe acircρώτηmicroα κατa πόσον τa ugraveνειρα αeacuteτa egraveφελοUumlσαν laquo^O ccedilνειρευόmicroενος qταν microοιραOumlο ν agraveφυπνίζεται agraveπ αeacuteτά γιa νa acircπανέλθFη στcν πραγmicroατικότητα τEacuteς ζωEacuteς τοUuml στρατοπέδου καd στcν τροmicroερc agraveντίθεση microεταξf αeacuteτEacuteς καd τ΅ν ψευδαισθήσεων τοUuml ccedilνείρουraquo127 ^H φρικτc πραγmicroατικότητα στcν iumlποία ζοUumlσαν οicirc κρατούmicroενοι βρισκόταν σb πλήρη agraveντίθεση microb τοfς πόθους καd τdς acircπιθυmicroίες τdς iumlποOumlες egraveνειρευόντουσαν Tίποτα notmicroως δbν qταν πιe φρικτe agraveπe τcν πραγmicroατικότητα Tόσο microεγάλη qταν trade acircξαθλίωση Mb πολf παραστατικe τρόπο περιγράφει iuml Φράνκλ τόσο τcν πραγmicroατικότητα notσο καd τa notσα αumlσθανόντουσαν laquoΔbν θa ξεχάσω ποτέ notταν microιa νύκτα ξύπνησα agraveπe τa βογγητa eumlνeς συγκρατουmicroένου microου ποf στριφογύριζε agraveνήσυχα

125 neΟππ σ 44 126 FRANKL Νόηmicroα σσ 49 127 neΟππ σ 49

63

στeν asympπνο του καd πού προφαν΅ς θa oumlβλεπε leνα τροmicroερe acircφιάλτη Eπειδc πάντοτε oumlνοιωθα umlδιαίτερη λύπη γιa κείνους ποf bullπέφεραν agraveπe τροmicroακτικa ugraveνειρα j παραλήρηmicroα brvbarθελα νa ξυπνήσω αeacuteτe τeν ταλαίπωρο Ξαφνικά notmicroως τράβηξα πίσω τe χέρι microου ποf qταν leτοιmicroο νa τeν σκουντήξFη τροmicroαγmicroένος γι αeacuteτό ποf acircπρόκειτο νa κάνω Tc στιγmicroc acircκείνη συνειδητοποίησα πλήρως τe γεγονeς notτι κανένα ugraveνειρο notσο τροmicroερe κι iν εrναι δbν θa microποροUumlσε νά ταν πιe φοβερe agraveπe τcν πραγmicroατικότητα τοUuml στρατοπέδου ποf microAumlς περιέβαλλε καd στcν iumlποία brvbarmicroουν leτοιmicroος νa τeν acircπαναφέρωraquo128 ^H παραπάνω agraveφήγηση φανερώνει τcν τροmicroερc acircξαθλίωση στcν iumlποία τοfς εrχε καταντήσει trade ζωc στe στρατόπεδο συγκεντρώσεως Kαd iuml πιe microεγάλος acircφιάλτης ποf microποροUumlσε νa δFEacute κάποιος στe ugraveνειρό του qταν microικρeς microπροστa στcν εumlκόνα ποf παρουσίαζε τe στρατόπεδο συγκεντρώσεως Παρόmicroοια περίπτωση microb τcν προηγούmicroενη βλέπουmicroε καd στcν agraveφήγηση τοUuml Θεοδόση Παπαχριστοδούλου agraveπe τcν KυπεροUumlντα ^O Θεοδόσης bullπEacuteρξε agraveγωνιστής τόσο κατa τeν B΄ Παγκόσmicroιο πόλεmicroο notσο καd κατa τeν acircπικe agraveγ΅να τEacuteς EOKA τοUuml 1955-59 γιa τcν agraveποτίναξη τοUuml AγγλικοUuml ζυγοUuml agraveπe τcν Kύπρο καd τcν leνωση τEacuteς Kύπρου microb τcν ^Eλλάδα Πρeς τe τέλος τοUuml B΄ Παγκοσmicroίου Πολέmicroου acircπειδc δbν εrχε φαγητό oumlτρωγαν notτιδήποτε φίδια agraveφοUuml agraveφαιροUumlσαν τe δηλητήριο σαUumlρες ποντικοfς καd ocircλλα neEνα βράδυ δbν εrχαν τίποτα νa φAumlνε καd acircπεινοUumlσαν πολύ ^O Θεοδόσης ξάπλωσε νa κοιmicroηθFEacute καd τότε acircmicroφανίζεται στe ugraveνειρό του iuml neAγιος Γεώργιος regωτ΅ντάς τον laquoΠειν divideAumlςraquo ^O Θεοδόσης τότε τοUuml agraveπάντησε laquoΠάρα πολύraquo Tότε iuml neAγιος Γεώργιος τοUuml λέγει laquopermilEλα νa σb πάρω νa φAumlmicroεraquo Tότε iuml neAγιος Γεώργιος τeν πEacuteρε καd κάθισαν microαζd πάνω στe ocircλογο καί σaν νa πετοUumlσαν oumlφτασαν στcν KυπεροUumlντα Teν πEacuteρε στe σπίτι του oHταν Σήκωση καd oumlτρωγαν notλοι οicirc συγγενεOumlς microαζί ^O Θεοδόσης κάθισε καd oumlφαγε AφοUuml τελείωσαν τότε κάθισε πάλι στe πίσω microέρος τοUuml agraveλόγου καd iuml neAγιος τeν πEacuteρε πίσω neOταν τe πρωd ξύπνησε qταν χορτAumlτος καd γιa τρεOumlς microέρες δbν oumlνοιωθε πεOumlνα129

128 neΟππ σσ 49-50 129 Βλ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗ Αναmicroνήσεις σ 18

64

Στcν περίπτωση αeacuteτc βλέπουmicroε notτι microαζd microb τe ugraveνειρο στe iumlποOumlο βλέπει κανεdς τdς acircπιθυmicroίες του λειτουργεOuml καd τe θαUumlmicroα ^O Θεοδόσης iν καd πεινασmicroένος microετa agraveπe τe ugraveνειρο γιa τρεOumlς microέρες δbν αumlσθανόταν πεOumlνα Ta στρατόπεδα συγκεντρώσεως στa iumlποOumlα κρατοUumlσαν οicirc Γερmicroανοd τοfς ^Eβραίους qταν χωριστa γιa τοfς ocircνδρες καd χωριστa γιa τdς γυναOumlκες Mέσα σb τέτοιου εeuroδους φυλακbς αeacuteτό ποf συνήθως παρατηρεOumlται εrναι trade σεξαουαλικc διαστροφή neOπως notmicroως περιγράφει iuml Bίκτωρ Φράνκλ microέσα στa Nαζιστικa στρατόπεδα συγκεντρώσεως δbν bullπEacuteρχε σχεδeν καθόλου σεξουαλικc διαστροφή Λόdivideγshyω τοUuml bullποσιτισmicroοUuml δbν bullπEacuteρχε γενικa trade σεξουαλικc iumlρmicroή neOταν τοποθετήσουmicroε τa oumlνστικτα σb κάποια icircεραρχικc σειρά βλέπουmicroε notτι τe oumlνστικτο τEacuteς αeacuteτοσυντήρησης εrναι τελικa πολf πιe δυνατe agraveπe τe γενετήσιο oumlνστικτο Σ αeacuteτe τe ecircπλe συmicroπέρασmicroα φθάνει agraveβίαστα κάποιος microελετ΅ντας τa oumlργα τοUuml Bίκτωρ Φράνκλ Πολλa agraveπe τa ugraveνειρα ποf συνήθως βλέπουν οicirc ocircνθρωποι περιστρέφονται γύρω agraveπe τe γενετήσιο oumlνστικτο Στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως notmicroως τa σαρκικa ugraveνειρα qταν εrδος πολυτελείας laquoAκόmicroα καd στa ugraveνειρά του iuml κρατούmicroενος δbν φαινόταν νa acircνδιαφέρεται γιa τe σέξ παρόλο ποf notλες οicirc agraveπογοητεύσεις του καd τa λεπτότερα καd agraveνώτερα αumlσθήmicroατά του oumlβρισκαν iumlριστικc διέξοδο στa ugraveνειραraquo130 ^O Bίκτωρ Φρaνκλ στe βιβλίο του laquo^O Θεeς τοUuml agraveσυνειδήτουraquo κεφάλαιο τέταρτο περιγράφει κάποια ugraveνειρα agraveσθεν΅ν microέσα agraveπe τa iumlποOumlα agraveναλύοντάς τα bullπαρξιακά microπορεOuml κάποιος νa γνωρίσFη τe πνευmicroατικe agraveσυνείδητο Aeacuteτa τa ugraveνειρα περιστρέφονται κυρίως γύρω agraveπe τc θρησκευτικότητα τοUuml agraveνθρώπου ^O Φρόυντ εumlσήγαγε τcν κλασσικc microέθοδο τEacuteς eumlρmicroηνείας τ΅ν ccedilνείρων ^H microέθοδος αeacuteτc oumlχει σaν βάση της τοfς acircλεύθερους συνειρmicroούς Mb τc microέθοδό του iuml Φρόυντ agraveποκαλύπτει τe acircνστικτ΅δες agraveσυνείδητο ^O Bίκτωρ Φρaνκλ εrναι iuml εumlσηγητcς τEacuteς bullπαρξιακEacuteς agraveνάλυσης τ΅ν ccedilνείρων Ta ugraveνειρα σύmicroφωνα microb τeν Φράνκλ εrναι τa agraveληθινa δηmicroιουργήmicroατα τοUuml agraveσυνειδήτου Σκοπeς τEacuteς bullπαρξιακEacuteς agraveνάλυσης τ΅ν ccedilνείρων εrναι τe νa oumlλθουν στe φ΅ς

130 FRANKL Νόηmicroα notππ σ 53

65

ugraveχι microόνο στοιχεOumlα τοUuml acircνστικτώδους agraveσυνειδήτου notπως acircπιχειρεOuml iuml Φρόυντ agraveλλa καd στοιχεOumlα τοUuml πνευmicroατικοUuml agraveσυνειδήτου131 Πολλbς φορbς τe ugraveνειρο agraveποτελεOuml προειδοποίηση πρeς τeν ccedilνειρευόmicroενο acircνshy΅ ocircλλοτε acircκφράζει microιa αeacuteτοmicroοmicroφή Kαd στdς δύο περιπτώσεις τe ugraveνειρο εrναι oumlκφραση τEacuteς συνειδήσεως132 permilAλλες φορbς στa ugraveνειρα συναντοUumlmicroε τa προσωπικa προβλήmicroατα τοUuml agraveρρώστου νa agraveναφέρωνται τόσο στc θρησκεία γενικά notσο καd στοfς θρησκευτικοfς θεσmicroοfς πιe εumlδικά133 Πολλbς φορbς οicirc ocircνθρωποι κάθε tradeλικίας ντρέπονται νa δείξουν τc θρησκευτικότητά τους καd προσπαθοUumlν microb κάθε τρόπο νa τcν agraveποκρύψουν ^H ντροπc αeacuteτc δbν oumlχει καmicromicroιa σχέση microb νευρωτικc agraveναστολή agraveλλά σύmicroφωνα microb τeν Φράνκλ oumlχει leνα ξεχωριστe προστατευτικe ρόλο στcν agraveγάπη ^O regόλος δηλαδc τEacuteς ντροπEacuteς εrναι τe νa acircmicroποδίσFη κάτι agraveπe τe νa γίνFη leνα ecircπλe agraveντικείmicroενο γιa θεατές Παρόmicroοια σύmicroφωνα microb τeν Φράνκλ καd laquotrade agraveγάπη agraveποφεύγει τc δηmicroοσιότητα γιατd iuml ocircνθρωπος φοβAumlται notτι αeacuteτό ποf εrναι icircερe γιa τeν euroδιο θa βεβηλωθFEacute iν γίνFη δηmicroόσιο Πιe συγκεκριmicroένα trade βεβήλωση microπορεOuml νa συmicroβFEacute notταν χαθFEacute trade agravemicroεσότητα ποf bullπάρχει notταν κάποιος δίνεται στeν ocircλλο καd τeν agraveγαπdivideAuml AeacuteτοUuml τοUuml εeuroδους trade agravemicroεσότητα acircν τούτοις agraveπειλεOumlται ugraveχι microόνο notταν γίνFη agraveντικείmicroενο αeacuteτοπαρατηρησίας Kαd στdς δυe περιπτώσεις trade ocircmicroεση πρωταρχικc γνησιότητα τEacuteς agraveγάπης κινδυνεύει νa acircξαφανιστFEacute trade bullπαρξιακή της bullπόσταση κινδυνεύει νa ξεπέσ Fη σb ecircπλe γεγονός Te εrναι microετατρέπεται σb παρατηρεOumlσθαι εeuroτε agraveπe τeν eumlαυτό σου εeuroτε agraveπe τοfς ocircλλους ^H agraveγάπη agraveντιmicroετωπίζει τeν κίνδυνο τοUuml νa χάσFη τeν eumlαυτό της καd νa microετατραπ FEacute σb idraquo134 ^H θρησκευτικότητα notπως καd trade agraveγάπη εrναι microιa ψυχικc κατάσταση trade iumlποία εrναι icircερή καd frac12ς acircκ τούτου πρέπει νa προφυλάσσεται Eaν δηmicroοσιοποιηθFEacute τότε εrναι ποf γίνεται agraveντικείmicroενο καd θέαmicroα καd χάνει τcν agraveξία της Tόσο trade agraveγάπη notσο καd trade θρησκευτικότητα εrναι δύο oumlννοιες πολf προσωπικές Kαd οicirc δύο εrναι acircνδόmicroυχες καd προστατεύονται agraveπe acircντροπή laquo^H

131 Βλ FRANKL Ασυνείδητο σσ 41 132 Βλ notππ σ 43 133 Βλ notππ σ 44 134 neΟππ σ 46-47

66

γνήσια θρησκευτικότητα γιa νa διατηρήσ Fη τc γνησιότητά της δbν acircκδηλώνεται φανεράraquo135 ^O Φρόυντ κατέληξε στe συmicroπέρασmicroα notτι bullπάρχει καταπιεσmicroένο καd agraveσυνείδητο libido ^O Bίκτωρ Φρaνκλ κατέληξε παρόmicroοια στe συmicroπέρασmicroα notτι bullπάρχει καταπιεσmicroένη καd agraveσυνείδητη θρησκεία καd θρησκευτικότητα ^Yπάρχουν πολλa ugraveνειρα ποf βλέπει iuml ocircνθρωπος notταν κοιmicroAumlται τa iumlποOumlα εrναι ξεκάθαρα frac12ς πρeς τcν eumlρmicroηνεία τους ^Yπάρχουν ocircλλα notmicroως τa iumlποOumlα δbν εrναι ξεκάθαρα καd χρειάζονται εumlδικc agraveνάλυση Πολλa agraveπe αeacuteτά notπως oumlχουmicroε brvbarδη agraveναφέρει εrναι θρησκευτικοUuml περιεχοmicroένου acircνshy΅ ocircλλα oumlχουν κάποια θρησκευτικa microοτίβα Δbν εrναι παράξενο νa βρίσκουmicroε ugraveνειρα microb θρησκευτικa στοιχεOumlα σb agraveνθρώπους οicirc iumlποOumlοι εrναι δηλωmicroένοι ocircθρησκοι Σb αeacuteτούς notπως oumlχουmicroε brvbarδη προαναφέρει bullπάρχει καταπιεσmicroένη καd agraveσυνείδητη θρησκευτικότητα ^O Bίκτωρ Φρaνκλ στe βιβλίο του laquo^O Θεeς τοUuml agraveσυνειδήτουraquo κεφάλαιο τέταρτο (^Yπαρξιακc Aνάλυση τ΅ν Oνείρων) περιγράφει κάποια ugraveνειρα agraveσθεν΅ν του τa iumlποOumlα καd προσπαθεOuml νa eumlρmicroηνεύσ Fη καd agraveναλύσ Fη bullπαρξιακά Aπe αeacuteτa παραθέτουmicroε leνα ugraveνειρο ποf θεωροUumlmicroε frac12ς agraveντιπροσωπευτικe τοUuml τρόπου σκέψεως καd eumlρmicroηνείας τοUuml Bίκτωρ Φράνκλ ^H agraveσθενcς agraveναφέρει τe eumlξEacuteς ugraveνειρο laquoBρίσκοmicroαι σ leνα microεγάλο πλEacuteθος agraveνθρώπων εrναι κάτι σaν πανηγύρι neOλοι κινοUumlνται πρeς microιa κατεύθυνση acircνshy΅ acircγg προσπαθ΅ νa πάω στcν agraveντίθετη κατεύθυνση Kατa κάποιο τρόπο ξέρω τc διεύθυνση πρeς τcν iumlποία πρέπει νa πάω γιατd πηγαίνω πρeς leνα φ΅ς ποf λάmicroπει στοfς οeacuteρανούς Te φ΅ς δυναmicroώνει διαρκ΅ς καd τελικa συmicroπυκνώνεται σb microιa microορφήraquo laquoTί εeuroδους microορφc qτανraquo ρωτAuml iuml γιατρός Amicroέσως trade agraveσθενcς δείχνει agravemicroηχανία laquoErmicroαι πραγmicroατικa bullποχρεωmicroένη νa microιλήσω γι αeacuteτόraquo regωτAuml acircπίmicroονα trade agraveσθενής neYστερα agraveπe πολλc προσπάθεια τοUuml γιατροUuml νa τcν πείσFη νa agraveποκαλύψFη τe microυστικό της αeacuteτc ψιθύρισε laquooHταν trade microορφc τοUuml XριστοUumlraquo136 ^H eumlρmicroηνεία καd bullπαρξιακc agraveνάλυση τοUuml ccedilνείρου αeacuteτοUuml εrναι σb notλους πασιφανής ^O κόσmicroος αeacuteτeς καd τe πλEacuteθος τe iumlποOumlο βλέπει trade agraveσθενcς στe ugraveνειρό της εrναι leνα laquoπανηγύριraquo καd

135 neΟππ σ 47 136 neΟππ σ 48

67

notλες οicirc microεγάλες microAumlζες τ΅ν agraveνθρώπων microοιάζουν ^H ocircWregωστη notmicroως προσπαθεOuml νa κολυmicroπdivideAuml καd νa πηγαίνFη agraveντίθετα πρeς τe regεUumlmicroα Στcν agraveρχc trade ocircWregωστη brvbarξερε τcν κατεύθυνση microόνο κατa προσέγγιση agraveλλa τώρα τcν ξέρει microb microεγαλύτερη agraveκρίβεια Στe ugraveνειρό της trade συνείδησή της τEacuteς εrχε ζητήσει νa agraveκολουθήσ Fη τeν Kύριο

68

69

ΣYMΠEPAΣMATA Περαίνοντας τcν παροUumlσα microελέτη θa θέλαmicroε νa agraveναφερθοUumlmicroε σb κάποια καίρια συmicroπεράσmicroατα στa iumlποOumlα καταλήγουν οicirc τέσσερεις ψυχολόγοι στdς διάφορες microελέτες τους σχετικa microb τa ugraveνειρα

1 ^H microνήmicroη εrναι πολf περιεκτικc στa ugraveνειρα παρa στcν ξύπνια ζωή Ta ugraveνειρα agraveνακαλοUumlν agraveναmicroνήσεις ποf ξέχασε iuml ccedilνειρευόmicroενος καd ποf εrναι agraveπρόσιτες notταν εrναι ξύπνιος Ta ugraveνειρα κάνουν microία agraveπεριόριστη χρήση γλωσσικ΅ν συmicroβόλων trade σηmicroασία τ΅ν iumlποίων εrναι στe microεγαλύτερο microέρος της ocircγνωστη στeν ccedilνειρευόmicroενο ^H acircmicroπειρία microας notmicroως microAumlς acircπιτρέπει νa διαπιστώνουmicroε τc σηmicroασία τους Πιθανeν νa προέρχωνται agraveπe προγενέστερες φάσεις κατa τcν acircξέλιξη τEacuteς iumlmicroιλίας ^H microνήmicroη συχνa agraveναπαράγει στa ugraveνειρα acircντυπώσεις agraveπe τcν πρώιmicroη παιδικc tradeλικία τοUuml ccedilνειρευόmicroενου ποf microποροUumlmicroε νa acircπιβεβαιώσουmicroε iumlριστικa notτι ugraveχι microόνο εrχαν ξεχαστEacute agraveλλa καd notτι εrχαν καταστEacute agraveσυνείδητες acircξαιτίας τEacuteς agraveπώθησης Ta ugraveνειρα φέρνουν στe φ΅ς bullλικό ποf δbν θa qταν δυνατe νa προέρχεται οucircτε agraveπe τcν acircνήλικη ζωc τοUuml ccedilνειρευοmicroένου οucircτε agraveπe τcν ξεχασmicroένη του παιδική tradeλικία Eeuromicroαστε bullποχρεωmicroένοι νa τe θεωρήσουmicroε frac12ς microέρος τEacuteς agraveρχαϊκEacuteς κληρονοmicroιAumlς (archaic heritage) ποf φέρνει τe παιδd microαζί του στeν κόσmicroο πρdν agraveπe κάθε δική του acircmicroπειρία καd ποf εrναι agraveποτέλεσmicroα τ΅ν acircmicroπειρι΅ν τ΅ν προγόνων του Aπe τc microαρτυρία καd τc θέση τοUuml Σίγκmicroουντ Φρόυντ γιa τcν asympπαρξη τ΅ν δύο τάσεων καd microηχανισmicro΅ν τEacuteς συmicroπύκνωσης καd τEacuteς microετατόπισης συmicroεραίνεται notτι trade acircνέργεια στe agraveσυνείδητο laquoαeacuteτeraquo βρίσκεται σb microιa κατάσταση acircλεύθερης κινητικότητας καd notτι τe laquoαeacuteτeraquo θεωρεOuml πιe σηmicroαντικc τcν εeacuteκαιρία νa ξεφορτώσFη ποσότητες διέγερσης παρa iumlτιδήποτε ocircλλο Ta ugraveνειρα microποροUumlν νa δηmicroιουργηθοUumlν microb δύο διαφορετικοfς τρόπους εeuroτε agraveπe τe laquoαeacuteτόraquo εeuroτε agraveπe τe laquoacircγώraquo Mερικbς φορbς ξυπνοUumlmicroε agraveπότοmicroα acircξ αumlτίας eumlνeς ccedilνείρου ^H πορεία τοUuml ccedilνείρου agraveποκτdivideAuml agraveρκετc oumlνταση γιa νa προσελκύσ Fη τc συνείδηση καd νa agraveφυπνίσFη τe προσυνειδητό agraveνεξάρτητα agraveπe τeν χρόνο καd τe βάθος τοUuml asympπνου Erναι πολλbς φορές ποf ξεχνοUumlmicroε microερικa ugraveνειρα acircνshy΅ microερικbς ocircλλες τa θυmicroόmicroαστε oumlστω κι iν περάσουν agraveρκετa χρόνια ^O λόγος εrναι iuml eumlξEacuteς Συνήθως ξεχνοUumlmicroε γρήγορα πάρα πολλa

70

agraveπe αeacuteτά ποf αumlσθανθήκαmicroε καd agraveντιληφθήκαmicroε acircπειδc qταν πολf agraveδύνατα ΞεχνοUumlmicroε acircπίσης πολλbς ccedilνειρικbς εumlκόνες acircπειδc qταν πολf agraveχνές acircνshy΅ οicirc ζωηρότερες εumlκόνες διατηροUumlνται στc microνήmicroη

2 Ta ugraveνειρα γενικa στοfς agraveρχαίους λαοfς oumlπαιζαν σηmicroαντικe regόλο στcν καθηmicroερινή τους ζωή ^O πρ΅τος acircπιστήmicroονας ποf microελέτησε σb βάθος τc λειτουργία τ΅ν ccedilνείρων qταν iuml ^Eλβετeς ψυχολόγος Kaρλ Γιούγκ Oicirc πηγbς τEacuteς microελέτης αeacuteτEacuteς εrναι τόσο τa γραπτa κείmicroενα notσο καd trade acircmicroπειρικc γνώση Te ugraveνειρο εrναι microιa oumlκφραση τοUuml agraveσυνειδήτου trade iumlποία πάντοτε acircνυπάρχει microέσα στa κατώτερα στρώmicroατα τEacuteς συνειδήσεώς microας Γίνεται δb agraveντιληπτc agraveπe τeν ocircνθρωπο notταν agraveδρανοποιοUumlνται οicirc αumlσθήσεις καd κυρίως notταν iuml ocircνθρωπος κοιmicroAumlται ^O κινηmicroατογράφος εrναι microιa microίmicroηση τEacuteς λειτουργίας τοUuml bullποσυνειδήτου agraveφοUuml σb παίρνει microέσα σb δευτερόλεπτα microακριά agraveπe microιa agraveπόσταση σb ocircλλη microέσα στa πλαίσια τοUuml agraveνθρώπινου χωροχρόνου Παραίσθηση j παραισθησία ccedilνοmicroάζεται trade agraveπάτη τ΅ν αumlσθήσεων ποf προκαλεOuml σφαλερbς agraveντιλήψεις Πρέπει νa oumlχουmicroε κάποιο agraveντικείmicroενο microπροστά microας προκειmicroένου νa oumlχουmicroε τc λειτουργία τEacuteς παραισθήσεως δηλαδc νa τe acircκλάβουmicroε σaν κάτι ocircλλο Ψευδαίσθηση j ψευδαισθησία καλεOumlται trade διαταραχc τEacuteς αumlσθήσεως κατa τcν iumlποία παράγεται συναίσθηmicroα χωρdς κάποιο acircξωτερικe acircρέθισmicroα Aeacuteτe συνήθως συmicroβαίνει notταν βρισκόmicroαστε σb παραλήρηmicroα Φαντασία στeν Iωάννη Σιναΐτη καλεOumlται κυρίως τe ugraveνειρο ^O Kaρλ Γιοfγκ θεωρεOuml notτι microέσshyω τ΅ν ccedilνείρων iuml εumlδικeς ψυχολόγος microπορεOuml νa δFEacute πολλbς φορbς τeν acircσωτερικe κόσmicroο τοUuml agraveσθενοUumlς (νευρωτικοUuml) καd κυρίως τe agraveσυνείδητό του Στe κεφάλαιο αeacuteτe παραθέτει τc δική του microεθοδολογία γιa τeν τρόπο acircργασίας τοUuml ψυχολόγου microέχρι νa agraveνακαλύψFη νa κατατάξFη καd eumlρmicroηνεύσ Fη τa δεδοmicroένα ποf oumlχει microπροστά του Oicirc Πατέρες τEacuteς acircκκλησίας καd πιe εumlδικa iuml Iωάννης Σιναΐτης θεωροUumlν notτι τa περισσότερα agraveπe τa ugraveνειρα προέρχονται agraveπe τeν euroδιο τeν ocircνθρωπο δηλαδc agraveπe τe agraveσυνείδητό του Πολf λίγα oumlχουν τcν προέλευσή τους agraveπe τeν διάβολο καd acircλάχιστα j καθόλου agraveπe τeν Θεό permilOνειρα προερχόmicroενα acircκ τοUuml ΘεοUuml εeuroχαmicroε στcν Παλαιa καd Kαινc Διαθήκη καd σπάνια microέσα στcν acircκκλησιαστικc icircστορία permilOνειρα

71

agraveπe τeν Θεe βλέπουν κυρίως οicirc δίκαιοι ocircνθρωποι καd iuml σκοπός τους εrναι νa τοfς καθοδηγήσFη iuml Θεeς στe θέληmicroά Tου ^H θέση τ΅ν Πατέρων τEacuteς Eκκλησίας γενικa εrναι notτι δbν πρέπει νa agraveσχολούmicroαστε microb τa ugraveνειρα οucircτε νa θεωροUumlmicroε notτι εeuromicroαστε ocircξιοι νa microAumlς δείξFη iuml Θεeς τe θέληmicroά Tου δι ccedilνείρου Mέσα στa ugraveνειρα microερικbς φορbς διαβλέπει iuml Kaρλ Γιοfγκ leνα εrδος laquoπροφητικότηταςraquo Aeacuteτe δbν σηmicroαίνει notτι τa ugraveνειρα microAumlς λένε τe microέλλον Kανεdς δbν ξέρει τe microέλλον οucircτε agraveκόmicroη οicirc plusmnγιοι οucircτε οicirc ocircγγελοι οucircτε agraveκόmicroη καd trade Θεοτόκος agraveλλa microόνον iuml Θεός Παρατηρ΅ντας λοιπeν iuml Kaρλ Γιοfγκ τοfς agraveσθενεOumlς καd τa ugraveνειρά τους διαβλέπει microέσα στa ugraveνειρα κάποια διαίσθηση j κάποια laquoφυσιολογικc acircξέλιξηraquo θa λέγαmicroε τ΅ν πραγmicroάτων Aeacuteτe δbν σηmicroαίνει καθόλου notτι iuml ocircνθρωπος microπορεOuml νa προβλέπ Fη τe microέλλον agraveλλa microέσα στa agraveνθρώπινα πλαίσια microπορεOuml νa διαβλέπ Fη τcν icircστορικc acircξέλιξη τ΅ν πραγmicroάτων ^O Kύριος frac12ς τέλειος ocircνθρωπος βλέποντας τe παρελθόν προβλέπει τe ocircmicroεσο microέλλον καd βλέποντας τe ocircmicroεσο microέλλον προβλέπει τa oumlσχατα ^O ψυχολόγος δbν πρέπει ποτb νa microένFη microόνο στc διάγνωση agraveλλa νa προχωρεOuml καd στc σωστc θεραπεία Mέσα στcν Oρθόδοξη Eκκλησία βλέπουmicroε notτι διa τοUuml microυστηρίου τEacuteς icircερAumlς acircξοmicroολογήσεως iuml πιστeς agraveφίνει iumlλόκληρο τeν acircσωτερικό του κόσmicroο acircλεύθερο καd τeν acircξωτερικεύει στeν icircερέα-πνευmicroατικό ^H νηστεία καd trade agraveγρυπνία κατa τeν Iωάννη Σιναΐτη εrναι πολέmicroιοι κατa τ΅ν ccedilνείρων ^H καθ asympπνον acircκσπερmicroάτωση εrναι φυσιολογικc λειτουργία τοUuml σώmicroατος agraveλλa πολλbς φορές λόγshyω τEacuteς agraveπροσεξίας microας κατa τc διάρκεια τEacuteς trademicroέρας σύmicroφωνα microb τeν Iωάννη Σιναΐτη προκαλοUumlmicroε τcν καθ asympπνον regεύση trade iumlποία πολλbς φορbς συνοδεύεται καd agraveπe αumlσχρa ugraveνειρα Τa δύο πρόσωπα τοUuml δεύτερου κεφαλαίου τEacuteς microελέτης microας σb γενικbς γραmicromicroές συmicroφωνοUumlν πάνω στdς βασικbς agraveρχές ^O Kaρλ Γιοfγκ χρησιmicroοποιεOuml acircπιστηmicroονικbς microεθόδους καd agraveπευθύνεται σb agraveνθρώπους ποf ζοUumlν στeν κόσmicroο καd ποf δbν oumlχουν γνωρίσει τcν ccedilρθόδοξη νηπτικc θεολογία ^O Iωάννης Σιναΐτης agraveπευθύνεται σb agraveσκητbς microοναχούς ποf oumlχουν φτάσει σb κάποια στάδια πνευmicroατικEacuteς τελειώσεως

3 Γιa τeν permilAλφρεντ permilAντλερ τe κεντρικe σηmicroεOumlο notπως agraveναφέρει στe βιβλίο του laquo^H agraveτοmicroικc ψυχολογία στe σχολεOumlοraquo

72

στcν eumlρmicroηνεία τ΅ν ccedilνείρων qταν laquoΓιατί οicirc ocircνθρωποι ccedilνειρεύονται χωρdς νa καταλαβαίνουν τa ugraveνειρά τους Γιατί δbν microπορεOuml νa acircξηγήσFη κάποιος τa ugraveνειρά του ΞυπνAumlτε microb τcν αeuroσθηση Σήmicroερα egraveνειρεύτηκα κάτι χαζό καd δbν microπορεOumlτε νa τe καταλάβετε καθόλου Δbν δίνετε σηmicroασία στa ugraveνειρά σας acircπειδc δbν microπορεOumlτε νa τa χρησιmicroοποιήσετεraquo ^O permilAντλερ acircπίσης θεωρεOuml notτι δbν bullπάρχει καmicroιa umlδιαίτερη συνταγή microb τcν iumlποία θa microπορούσαmicroε νa acircξηγήσουmicroε notλα τa ugraveνειρα acircκτeς iν acircξαιρέσουmicroε τοfς γενικώτερους notρους δηλαδc τcν eumlνότητα τEacuteς ψυχικEacuteς ζωEacuteς καd τeν umlδιαίτερο συναισθηmicroατικe χαρακτEacuteρα τ΅ν ccedilνείρων Te ugraveνειρο σύmicroφωνα microb τeν permilAλφρεντ permilAντλερ εrναι πάντοτε leνα microέρος agraveπe τe laquoστfλraquo ζωEacuteς ^Yπάρχουν ocircνθρωποι οicirc iumlποOumlοι δbν microποροUumlν νa θυmicroηθοUumlν τa ugraveνειρά τους agraveλλa microποροUumlν agraveπe microόνοι τους νa φτειάξουν microερικa ugraveνειρα microb τc δηιουργική τους φαντασία neEνα ugraveνειρο oumlχει σκοπe νa προετοιmicroάσ Fη τeν δρόmicroο ποf iumlδηγεOuml στeν προσωπικe στόχο bullπεροχEacuteς τοUuml agraveτόmicroου ποf βλέπει τe ugraveνειρο Ta ugraveνειρα oumlχουν laquoπροφητικe χαρακτEacuteραraquo agraveπe τcν ocircποψη notτι γίνεται microιa διάγνωση notπως microπορεOuml νa κάν Fη καd leνας φυσιολογικeς ocircνθρωπος διάγνωση στeν ξύπνιο του γιa τe microέλλον ^Eποmicroένως τa ugraveνειρα θεωροUumlνται προφητικa microηνύmicroατα γιa microελλοντικa γεγονότα Στe ugraveνειρο κρύβεται microιa microισc agraveλήθεια ^O permilAλφρεντ permilAντλερ θεωρεOuml agraveκόmicroη notτι τa microέντιουmicro εrναι τσαρλατAumlνοι οicirc iumlποOumlοι δEacuteθεν eumlρmicroηνεύουν τe microέλλον Πολλbς φορbς τa ugraveνειρα acircκδηλώνονται microb πολλbς παραβολές Oicirc παραβολές agraveναφέρει iuml permilAλφρεντ permilAντλερ εrναι leνα agraveπe τa καλύτερα microέσα νa ξεγελάσ Fη κανεdς τeν eumlαυτό του καd τοfς ocircλλους neOταν leνας ocircνθρωπος καταλάβFη πgς δbν microπορεOuml νa microAumlς πείσ Fη microb τc λογική τότε χρησιmicroοποιεOuml παραβολές ^O permilAντλερ θεωρεOuml notτι τe νa χρησιmicroοποιFEacute κανεdς παραβολbς εrναι microιa αeacuteταπάτη Oicirc ocircνθρωποι ποf δbν ccedilνειρεύονται εrναι αeacuteτοί ποf δbν θέλουν νa αeacuteταπατηθοUumlν Bρίσκονται συνέχεια σb κίνηση καd εrναι πολf λογικοί ^O permilAντλερ δbν πιστεύει notτι ccedilνειρευόmicroαστε πάντοτε agraveλλa θεωρεOuml πgς bullπάρχουν τόσο ocircνθρωποι ποf δbν ccedilνειρεύονται ποτέ τους notσο καd ocircνθρωποι ποf ccedilνειρεύονται καd ξεχνοUumlν τa ugraveνειρά τους

4 Oicirc βασικbς agraveρχbς τEacuteς Λογοθεραπείας microποροUumlν νa συνοψισθοUumlν στa πολf acircπιγραmicromicroατικa καd χαρακτηριστικa λόγια τοUuml Φάmicroπρυ

73

α Kάθε πραγmicroατικότητα oumlχει νόηmicroα (λόγο) ^H ζωc ποτb δbν παύει νa oumlχFη νόηmicroα γιa τeν καθένα β Te νόηmicroα εrναι πολf συγκεκριmicroένο καd microεταβάλλεται agraveπe ocircτοmicroο σb ocircτοmicroο καd γιa κάθε ocircτοmicroο agraveπe στιγmicroc σb στιγmicroή γ Kάθε ocircτοmicroο εrναι microοναδικό καd trade ζωc τοUuml καθενeς περιλαmicroβάνει microιa σειρa agraveπe microοναδικbς bullποχρεώσεις ποf πρέπει νa τdς agraveνακαλύψFη καd ν agraveνταποκριθFEacute σ αeacuteτές δ EκεOumlνο ποf δίνει νόηmicroα εrναι trade oumlρευνα γιa τdς συγκεκριmicroένες bullποχρεώσεις τοUuml καθενeς καd trade agraveνταπόκρισή του σ αeacuteτές ε ^H εeacuteτυχία trade icircκανοποίηση καd trade ψυχικc γαλήνη εrναι ecircπλ΅ς δευτερογενEacute acircπακόλουθα αeacuteτEacuteς τEacuteς oumlρευνας ^O Bίκτωρ Φρaνκλ προσπαθεOuml νa eumlρmicroηνεύσ Fη καd agraveναλύσ Fη τa ugraveνειρα bullπαρξιακά σb agraveντίθεση microb τeν Φρόυντ ποf εumlσάγει microιa κλασσικc eumlρmicroηνεία στa ugraveνειρα microb βάση τοfς acircλεύθερους συνειρmicroούς Te oumlνστικτο τEacuteς αeacuteτοσυντήρησης notπως φαίνεται καd agraveποδεικνύεται καd στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως εrναι πολf πιe umlσχυρe agraveπe τe λεγόmicroενο laquoγενετήσιο oumlνστικτοraquo ^H πεOumlνα καd γενικa notλες οicirc κακουχίες ποf περνοUumlν στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως agraveντικατοπτρίζονται τe βράδυ στa ugraveνειρα τ΅ν κρατουmicroένων Aντίθετα τe γενετήσιο oumlνστικτο καd γενικa οicirc iumlρmicroές ποf καθορίζονται agraveπe τc λέξη laquolibidoraquo στa στρατόπεδα συγκεντρώσεως acircκmicroηδενίζονται καd σχεδeν acircξαφανίζονται agraveφοUuml δbν icircκανοποιοUumlνται κiν οicirc agraveπαραίτητες βιολογικbς agraveνάγκες γιa νa microπορέσFη νa ζήσFη καd acircπιβιώσ Fη ccedilργανικa iuml ocircνθρωπος Πολλa agraveπe τa ugraveνειρα ποf βλέπει iuml ocircνθρωπος φανερώνουν τcν κρυmicromicroένη θρησκευτικότητά του agraveφοUuml γενικa iuml ocircνθρωπος προσπαθεOuml acircπίmicroονα νa κρύβFη τc θρησκευτικότητα ποf ζFEacute καd αumlσθάνεται κάτω agraveπe τe κάλυmicromicroα τEacuteς acircντροπEacuteς Tέλος πολλa agraveπe τa ugraveνειρα φανερώνουν notτι ocircνθρωποι οicirc iumlποOumlοι φαινοmicroενικa microbν qσαν δεδηλωmicroένοι ocircθεοι στcν πραγmicroατικότητα καd microέσα στe βάθος τEacuteς ψυχEacuteς τους qσαν βαθιa θρησκευόmicroενοι ecircπλa δbν εrχαν agraveνακαλύψει τc θρησκευτικότητα microέσα τους j τcν κάλυπταν microb τe oumlνδυmicroα τEacuteς ντροπEacuteς

75

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

ΤΑ ΟΝΕΙΡΑ ΑΠΟ ΧΥΦΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΑΠΟΧΗ

Φρήστου Βάντσου

Ὁμότιμου καθηγητῆ ΑΠΘ

Αacute Τὰ ὄλεηξα ἀπὸ ςπρνινγηθὴ ἄπνςε

Ὅζν θαὶ ἂλ ηὰ ὄλεηξα θαίλνληαλ παξάδνμα θαὶ πεξίεξγα ζηνὺο ἀλζξώπνπο

ἀπὸ θαηαβνιῆο θόζκνπ ὅκσο πάληνηε θηλνῦζαλ ηὴλ πεξηέξγεηα θαὶ ηὸ ἐλδηαθέξνλ

ηνῦ ἀλζξώπνπ Καὶ ηὸ πηὸ πεξίεξγν εἶλαη ὅηη βιέπνπκε ὄλεηξα ἐλῶ θνηκόκαζηε

Μόλν πνὺ ηὰ ὄλεηξα ηὰ βιέπνπκε ὅηαλ θνηκνύκαζηε ὕπλνλ ἐιαθξύ Σηὰ ὄλεηξα

βιέπνπκε πνιιὲο θνξὲο παξάμελα πξάγκαηα πνὺ πνηὲ δὲλ ζθεθζήθακε Μεξηθὲο

θνξὲο βιέπνπκε θαὶ ἐθηάιηεο πνὺ κᾶο μππλνῦλ Σηὰ ὄλεηξα ἐπηθξαηνῦλ ὀπηηθὲο θαὶ

ἀθνπζηθὲο παξαζηάζεηο Αὐηὸ ζεκαίλεη ὅηη ὁ ἄλζξσπνο ρξεζηκνπνηεῖ ηὰ ἐθθξαζηηθὰ

κέζα ἐκπεηξίαο πνὺ ἔρεη Λέγεηαη ὅηη νἱ ηπθινί πνὺ δὲλ ἔρνπλ ἐκπεηξία ὁξάζεσο δὲλ

βιέπνπλ ὄλεηξα Χαξαθηεξηζηηθὸ εἶλαη ὅηη νἱ παξαζηάζεηο πνὺ βιέπνπκε ζηὰ ὄλεηξα

δηαθέξνπλ ἀξθεηὰ ἀπὸ ηὴλ πξαγκαηηθόηεηα Καὶ αὐηό γηαηί ηὰ ὄλεηξα ἔρνπλ

ζπκβνιηθὸ ραξαθηήξα Σηὴλ Ἁγία Γξαθή θαὶ ἰδηαίηεξα ζηὴλ Παιαηὰ Γηαζήθε

γίλεηαη πνιὺο ιόγνο γηὰ ηὰ ὄλεηξα θαὶ ηὸλ ζπκβνιηζκό ηνπο ὅπσο ζὰ δνῦκε

θαησηέξσ

Πξῶηνο πνὺ ἀζρνιήζεθε ζπζηεκαηηθὰ κὲ ηὰ ὄλεηξα ἀπὸ ςπρνινγηθὴ ἄπνςε

εἶλαη ὁ Σίγθκνπλη Φξόπλη Γελλήζεθε ζηὴλ Αὐζηξία ηὸ 1856 Σπνύδαζε ζηὴ Βηέλλε

ἰαηξηθή Φαίλεηαη ὅηη ἦηαλ ἐξεπλεηηθὸ κπαιό Ὅηαλ πιεξνθνξήζεθε ὅηη ζηὸ Παξίζη

ὁ Σαξγθῶ θαὶ ἄιινη ζεξάπεπαλ ἀλζξώπνπο κὲ ςπρνινγηθὰ πξνβιήκαηα κὲ ηὴ κέζνδν

ηνῦ ὑπλσηηζκνῦ ἔζπεπζε λὰ πάγεη ζηὴλ πόιε αὐηὴ θαὶ λὰ ἔρεη πξνζσπηθὴ ἐκπεηξία

ηνπ γεγνλόηνο Πξάγκαηη κὲ ηὴ κέζνδν ηνῦ ὑπλσηηζκνῦ ὁ ἀζζελὴο ράλεη ηὶο

αἰζζήζεηο ηνπ κὲ ηὴλ πξαγκαηηθόηεηα θαὶ ὑπαθνύεη ζηὰ θειεύζκαηα ηνῦ ὑπλσηηζηῆ

ηνπ ρσξὶο πξνζσπηθὴ θξίζε Ἔηζη ἀπαληᾶ ζὲ ἐξσηήζεηο ηνῦ δηδαζθάινπ ηνπ θαὶ

ιέγεη πξάγκαηα πξνζσπηθὲο ἐκπεηξίεο ηὰ ὁπνῖα δὲλ ζὰ ηὰ ἔιεγε πνηέ ἂλ ἦηαλ

μύπληνο Τὸ ἀπνηέιεζκα ἦηαλ ὅηη ζεξαπεπόηαλ ἀπὸ ςπρνινγηθὰ πξνβιήκαηα πνὺ

εἶρε Τὸ γεγνλὸο αὐηὸ ἔθακε ἰδηαίηεξε ἐληύπσζε ζηὸλ Φξόπλη ὁ ὁπνῖνο θαηέιεμε ζηὸ

ζπκπέξαζκα ὅηη ἐπηζπκίεο ἠ θόβνη πνὺ δὲλ ἐλαξκνλίδνληαη κὲ ηὶο θνηλσληθὲο

ἀπαηηήζεηο ἀπσζνῦληαη ζηὸ ἀζπλείδεην γίλνληαη ἀλεμέιεγθηεο θαὶ δεκηνπξγνῦλ

ςπρώζεηο θαὶ λεπξώζεηο ζηὸλ ἀζζελῆ ρσξὶο ὁ ἴδηνο λὰ ἔρεη πξνζσπηθὴ ἐπίγλσζε ηῶλ

αἰηίσλ πνὺ ηὶο δεκηνύξγεζαλ Τὸ γεγνλὸο ὅηη δὲλ ὑπάξρεη πξνζσπηθὴ θξίζε ηὸ

βιέπνπκε ὅηαλ ὁ ὑπλσηηζκέλνο ἀζζελὴο θάλεη δηάινγν κὲ ηὸλ γηαηξό ηνπ θαὶ ιέγεη

δηάθνξα πξάγκαηα Καζὼο αὐηὸ ἐπηθέξεη ηὴ ζεξαπεία ηνῦ ἀζζελνῦο ὁ Φξόπλη

ὁδεγήζεθε ζηὸ ἀζπλείδεην ζηὸ γεγνλὸο ηῆο δηάθξηζεο κεηαμὺ ζπλεηδεηῶλ θαὶ

ἀζπλεηδήησλ πξάμεσλ

πεηδὴ ὅκσο ὁ ὑπλσηηζκὸο κπνξνῦζε λὰ δεκηνπξγήζεη πξνβιήκαηα ζηὸλ

ἀζζελῆ ἐὰλ ὁ ὑπλσηηζζεὶο κεηὰ ηὸλ ὑπλσηηζκὸ δὲλ ἐπαλέιζεη πιήξσο ζηὴλ πξνηέξα

76

θαηάζηαζε ὁ Φξόπλη ἐγθαηαιείπεη ηὴ κέζνδν αὐηή Ἀλαθάιπςε ὅκσο ηὴλ

ςπραλάιπζε Ὁ Φξόπλη δηεπίζησζε ὅηη ηὰ ὄλεηξα δὲλ εἶλαη ἄζρεηα κὲ ηὰ βηώκαηα ηνῦ

ἀλζξώπνπ θαὶ κάιηζηα αὐηά πνὺ εἶλαη ζιηβεξὰ θαὶ ηὰ ὁπνῖα ὁ ἀζζελὴο δὲλ ζέιεη θἂλ

λὰ ζπκᾶηαη Τὰ βηώκαηα αὐηὰ ηὰ ἀπσζεῖ ὁ ἀζζελὴο ζηὸ ἀζπλείδεηό ηνπ Τὸ ζιηβεξὸ

γεγνλόο ηὸ ὁπνῖν δὲλ ζπκᾶηαη δὲλ ζεκαίλεη ὅηη ἔρεη ἐθιέηςεη Ἀληίζεηα ἐπεηδὴ κέλεη

ζηὸ ἀζπλείδεην ἀλεμέιεγθην δξᾶ θαὶ θηλεῖηαη ἐθεῖ θαὶ δεκηνπξγεῖ ηεξάζηηα

πξνβιήκαηα Ὁ ἀζζελὴο ζηὸλ ὕπλν ηνπ βιέπεη ὄλεηξα πνὺ ηὸλ ἐλνρινῦλ κὲ ηξόπν

ζπκβνιηθό Ὁ δηάινγνο θαὶ ἀμηνπνίεζε ηῶλ ὀλείξσλ κέζσ ηῶλ ζπλεηξκῶλ

ὁδήγεζαλ ηὸλ Φξόπλη ζηὴλ ςπραλάιπζε πνὺ ἀπνηέιεζε ζηαζκὸ ζηὴ ζεξαπεία ηῶλ

ςπρηθῶλ παζήζεσλ

Ὁ δηάινγνο εἶλαη ἀπνθιεηζηηθὰ πξνζσπηθόο Ὁ Φξόπλη ἐθηὸο ἀπὸ ηὰ

πξνζσπηθὰ ζηνηρεῖα ηνῦ ἀζζελῆ θαὶ ηὸ πξόβιεκα πνὺ ηὸλ ἀπαζρνιεῖ ἐξσηᾶ θαὶ γηὰ

ηὰ ὄλεηξα πνὺ βιέπεη θαὶ ζέιεη ηὴλ πξνζσπηθὴ ἀληίιεςε ηνῦ ἀζζελῆ πνὺ δὲλ

θαίλεηαη λὰ ἔρεη ζρέζε κὲ ηὸ πξόβιεκά ηνπ Ὅκσο κὲ ηὴ ζπδήηεζε πνὺ θάλεη ὁ

Φξόπλη κὲ ηὸλ ἀζζελῆ γίλεηαη ἀλακόριεπζε ηνῦ ἀζπλεηδήηνπ θαὶ πξνβάιινπλ λέα

ζηνηρεῖα πάληνηε ζπκβνιηθά πνὺ ὁδεγνῦλ πξὸο ηὸ πξόβιεκα κὲ ηὸλ κεραληζκὸ ηῆο

ἀλάθιεζεο ἀπὸ ηὸ ἀζπλείδεην ζηὸ ζπλεηδεηὸ κέξνο ηνῦ ἀλζξώπνπ Ὅηαλ αὐηὸ

ἐπηηεπρζεῖ θαὶ ὁ ἀζζελὴο ἀλαγλσξίζεη ηὸ πξόβιεκά ηνπ ζεξαπεύεηαη

Ὁ Φξόπλη ἔγξαςε ἰδηαίηεξα βηβιία κὲ ηίηιν ηὴλ ἑξκελεία ηῶλ ὀλείξσλ

Γεγνλόηα πνὺ ἀπσζνῦληαη ζηὸ ἀζπλείδεην εἶλαη θπξίσο ζιηβεξὰ γεγνλόηα ηῆο δσῆο

ηνῦ ἀλζξώπνπ ηὰ ὁπνῖα ὁ ἀζζελὴο δὲλ ζέιεη λὰ ηὰ ζπκᾶηαη θαὶ ηὰ ἀπσζεῖ ζηὸ

ἀζπλείδεην Μεηαμύ ηῶλ πξνβιεκάησλ ηνῦ ἀλζξώπνπ εἶλαη θαὶ ηὰ ζεμνπαιηθά ηα

ὁπνῖα θαηὰ ηὸλ Φξόπλη εἶλαη θπξίαξρα Ἔηζη ὁ Φξόπλη ζπλάληεζε ηὴλ ἀληίδξαζε

ηῶλ ἰαηξῶλ θαὶ ηῆο ἐπνρῆο ηνπ θαὶ ὄρη κόλν νἱ ὁπνῖνη ηὸλ θαηαπνιέκεζαλ

ιπζζαιέα ρσξὶο ὅκσο λὰ ηὸλ θάκςνπλ Ὁ Φξόπλη ζπζηεκαηνπνίεζε ηὴλ ἐπηηπρία

ηνπ ηὴλ ὁπνία ὀλόκαζε Ψπρνινγία ηνῦ Βάζνπο (Tiefen psychologie) ἐπεηδὴ

θαηάθεξε λὰ εἰζρσξεῖ ζηὰ βάζε ηνῦ ἀζπλεηδήηνπ

Ὁ Κὰξι Γηνὺγθ ὑπῆξμε καζεηὴο ηνῦ Φξόπλη ὁ ὁπνῖνο πίζηεςε ζηὴ

ζπνπδαηόηεηα ηῆο ςπραλαιύζεσο θαὶ ηνῦ ξόινπ ηνῦ ἀζπλεηδήηνπ Πξνρώξεζε ὅκσο

παξαπέξα θαὶ δηεηύπσζε ηὴλ πεξὶ Anima θαὶ Animus ζεσξία ηνπ Γλσζηὸλ ὅηη ὁ

ἄλζξσπνο γελληέηαη ὡο ἄξζελ ἠ ζῆιπ Τὸ ἄξζελ δει ὁ ἄλδξαο ἔρεη ηὰ

ραξαθηεξηζηηθὰ ηνῦ θύινπ ηνπ πνὺ ὁ Γηνὺγθ ηὰ ὀλνκάδεη Animus Καὶ γπλαίθα

ἔρεη ηὰ ραξαθηεξηζηηθά ηνπ θύινπ ηεο πνὺ ὁ Γηνὺγθ ηὰ ὀλνκάδεη Anima

Χαξαθηεξηζηηθὸ εἶλαη θαηὰ ηὸλ Γηνύγθ ὅηη θαλέλαο ἄλδξαο δὲλ εἶλαη ἀπνιύησο

Animus ἀιιὰ θξύβεη κέζα ηνπ ζηὸ ἀζπλείδεηό ηνπ θάπνηα ζηνηρεῖα γπλαηθεῖα δει

Anima Καὶ θακκηὰ γπλαίθα δὲλ εἶλαη ἀπνιύησο Anima ἀιιὰ θξύβεη ζηὸ ἀζπλείδεηό

ηεο θάπνηα ζηνηρεῖα ἀλδξηθὰ Animus Αὐηὰ ηὰ ζηνηρεῖα εἶλαη πνὺ δεκηνπξγνῦλ ηὴλ

ἕιμε κεηαμύ ησλ δύν θύισλ θαὶ ηείλνπλ ζηὴλ ὁινθιήξσζε θαὶ δηαηώληζε ηνῦ εἴδνπο

Κάηη παξόκνην ὅκσο ιέγεη θαὶ ὁ ἱ Χξπζόζηνκνο ἀλαθεξόκελνο ζηὴ δηήγεζε

ηῆο Βίβινπ ὅπνπ γίλεηαη ιόγνο ὅηη ὁ Θεὸο εἶδε ὅηη laquoνὐ θαιὸλ εἶλαη ηὸλ ἄλζξσπνλ

κόλνλraquo laquoὝπλσζε ηὸλ Ἀδὰκ θαὶ ιαβὼλ κίαλ ηῶλ πιεπξῶλ αὐηνῦ ᾠθνδόκεζελ εἰο

77

γπλαῖθαraquo Ὅηαλ μύπλεζε ὁ Ἀδὰκ θαὶ εἶδε ηὴ γπλαίθα ηνπ ηὴλ Δὔα εἶπε laquoηνῦην λῦλ

ὀζηνῦλ ἐθ ηῶλ ὀζηέσλ κνπ θαὶ ζὰξμ ἐθ ηῆο ζαξθόο κνπraquo Καὶ ὁ ἱ Χξπζόζηνκνο

ἀλαθεξόκελνο ζηὴ θξάζε αὐηή ιέγεη laquoἐπνίεζελ ἐμ ἑλὸο ἕλα θαὶ πάιηλ ηνὺο δύν

ηνύηνπο ἕλα πνηήζαο νὕησ πνηεῖ ἕλαraquo Καὶ πξνζζέηεη laquoἀλὴξ γὰξ θαὶ γπλὴ νὔθ εἰζηλ

ἄλζξσπνη δύν ἄιι᾽ ἄλζξσπνο εἷο θαὶ ὥζπεξ κίηνκα δύν εἰζὶλraquo Οἱ ζθέςεηο αὐηὲο

ηνῦ ἱ Χξπζπζηόκνπ πνὺ γξάθεθαλ ηὸλ Γ΄ αἰῶλα πξνζεγγίδνπλ ηὶο ἀπόςεηο ηνῦ

Γηνύγθ πνὺ ὁδεγνῦλ ζηὴλ ἕιμε ηῶλ δύν θύισλ θαὶ ζηὸλ γάκν

Καὶ ὁ Ἀληιεξ ὑπῆξμε καζεηὴο ηνῦ Φξόπλη θαὶ ζπλεξγάηεο ηνῦ Γηνύγθ θαὶ

πίζηεπε θαὶ αὐηὸο ζηὸλ ζπνπδαῖν ξόιν ηνῦ ἀζπλεηδήηνπ δηαπίζησζε ὅκσο ηὸλ ξόιν

ηῆο θνηλσληθόηεηνο ηνῦ ἀλζξώπνπ ζηὴ δηακόξθσζε ηνῦ πξνζσπηθόηεηνο Ὁ θάζε

ἄλζξσπνο ιέγεη ὁ Ἄληιεξ γελληέηαη θνηλσληθόο θαὶ ἔρεη ἀπόιπηε ἀλάγθε ηῆο

θνηλσληθόηεηνο ηνῦ ζπλαλζξώπνπ ἀπὸ ηὴ ζηηγκή πνὺ γελληέηαη κέρξη ηὸλ ζάλαηό

ηνπ Ἡ γέλλεζε θαὶ ὁ ζειαζκόο ἀγθαιηὰ ηῆο κεηέξαο θαὶ ὄρη κόλν θαὶ ἀγάπε

ηνῦ παηέξα θαὶ ἐλδερνκέλσο ηῆο γηαγηᾶο θαὶ ηνῦ παππνῦ ὅπσο θαὶ ηῶλ ἀδειθῶλ ἐὰλ

ὑπάξρνπλ θαὶ ὅισλ ηῶλ ζπγγελῶλ θαὶ γεηηόλσλ ὅπσο θαὶ ἀξγόηεξα ηῶλ δαζθάισλ

εἶλαη ἀλεθηίκεηε Μόλνο ηνπ ὁ ἄλζξσπνο ρσξὶο θνηλσληθόηεηα δὲλ κπνξεῖ λὰ δήζεη

Καὶ αὐηό γηαηί εἶλαη ηὸ ηειεηόηεξν πιάζκα ζηὸλ θόζκν κὲ ηὴλ ἀηειέζηεξε γέλλεζε

Ἕλα ἀπὸ ηὰ ἀηειέζηεξα πιάζκαηα ζηὸλ θόζκν εἶλαη ηὸ ςάξη Τὸ ςάξη ὅηαλ γελλᾷ ηὰ

αὐγά ηνπ ἀπὸ ηὸ ἔλζηηθηό ηνπ ηὰ ρώλεη κέζα ζηὴλ ἄκκν Αὐηὰ ἀπὸ κόλα ηνπο ζὰ

γίλνπλ ςαξάθηα θαὶ πνιιὰ ἀπὸ αὐηὰ ιεία ζηὰ ἄιια ςάξηα ἀθόκε θαὶ ηῆο κεηέξαο

ηνπο πνὺ δὲλ ηὰ γλσξίδεη Τὸ γεγνλὸο ὅηη θάζε ςάξη γελλᾶ πνιιὰ αὐγὰ ὁδεγεῖ ζηὴλ

ἐπηβίσζή ηνπο θαὶ κάιηζηα ζηὸλ ἄθζνλν πνιιαπιαζηαζκὸ θαὶ ηὴ κὴ ἐμαθάληζή ηνπο

Αὐγὰ γελλᾶ θαὶ θόηα ὄρη ὅκσο ηόζν πνιιά ηὰ ὁπνῖα ἐπῳάδεη θαὶ πξνζηαηεύεη

θάησ ἀπὸ ηὰ θηεξά ηεο

κπεδώλνπκε ηὴλ θνηλσληθόηεηα ηνῦ ἀλζξώπνπ κὲ ἕλα παξάδεηγκα ἀπὸ ηὴ

ἱζηνξία ηὸ ὁπνῖν παξαζέηνπκε (Βι Χξ Βάληζνπ Θέκαηα Πνηκαληηθῆο Ψπρνινγίαο

ηόκ Α΄ Θεζζαινλίθε 2002 ζ 110) Καηὰ ηὸλ ΙΘ΄ αἰῶλα Φξεηδεξίθνο ὁ Β΄ πνὺ

ἀζρνιεῖην κὲ παηδαγσγηθὰ ζέκαηα ζέιεζε λὰ δηαπηζηώζεη ἂλ ὁκηιία ζηὸλ ἄλζξσπν

εἶλαη ἔκθπηε ἠ ἐπίθηεηε ἂλ δει δὲλ κηιήζνπκε θαζόινπ ζ΄ ἕλα παηδὶ ἀπὸ ηὴ

γέλλεζή ηνπ ἀπὸ κόλν ηνπ ζὰ κπνξέζεη λὰ κηιήζεη ἠ ὄρη Μὲ ἄιια ιόγηα ἂλ ὁκηιία

ζηὸλ ἄλζξσπν εἶλαη ἔκθπηε ἠ ἐπίθηεηε Ἔηζη ἔθαλε ηὸ ἑμῆο πείξακα Σὰλ Κάηδεξ πνὺ

ἦηαλ θαὶ εἶρε ρξήκαηα ἔθηηζε ἕλα ἵδξπκα ηύπνπ ὀξθαλνηξνθείνπ θαὶ ηνπνζέηεζε

ἐθεῖ ἑπηὰ παηδηὰ ἔθζεηα ἀπὸ αὐηὰ δει πνὺ γελληῶληαη ἐθηὸο γάκνπ θαὶ ζπλήζσο

νὔηε κάλα ηὰ ζέιεη Τνπνζέηεζε ζηὸ ἵδξπκα ἑπηὰ λνζνθόκεο κία γηὰ θάζε παηδί

θαὶ ἔδσζε ηὴλ ἐληνιὴ ηὰ παηδηὰ λὰ ἔρνπλ ἄξηζηε ηξνθή ζέξκαλζε θαζαξηόηεηα θαὶ

ὅηη ἄιιν Πξνζνρὴ ὅκσο κὴλ ηπρὸλ θαὶ ηνὺο ὁκηιήζεη θαλεὶο Καὶ θπζηθὰ νἱ

λνζνθόκεο ἀπὸ θόβν κὴλ ηνὺο μεθύγεη ιέμε νὔηε ηὰ ράτδεπαλ Τὸ ἀπνηέιεζκα

θξηθηαζηηθό Καὶ ηὰ ἑπηὰ παηδηὰ κεηὰ ἀπὸ ἕμη κῆλεο πέζαλαλ ηὸ ἕλα κεηὰ ηὸ ἄιιν

(Βι H Remplein Die seelische Entwicklung des Menschen im Kindes- und

Jugendalter Munchen-Basel 1966 ζ129 Αὐηὸ δείρλεη πόζν ζπνπδαία εἶλαη

θνηλσληθόηεηα ηνῦ ἀλζξώπνπ θαὶ πῶο ἀπὸ ηὴ θύζε ηνπ ὁ ἄλζξσπνο ὁκηιεῖ θαὶ ζηὸ

κόιηο γελλεζὲλ βξέθνο Σπκπέξαζκα ὁ ἄλζξσπνο εἶλαη θύζεη θνηλσληθόο Καὶ

78

θνηλσλία ηνπ εἶλαη ζπλεδεδεκέλε κὲ ηὸ ζπλάλζξσπν ἀιιὰ θαὶ κὲ ηὸλ Θεό Χσξὶο ηὴλ

θνηλσληθόηεηα δὲλ κπνξεῖ λὰ δήζεη ζσκαηηθὰ θαὶ πλεπκαηηθά Καὶ ρσξὶο ηὴλ

ἐθπαίδεπζε γηὰ λὰ κλεκνλεύζνπκε ἕλα ἄιιν ζπνπδαῖν παξάγνληα θνηλσληθόηεηαο

δὲλ κπνξεῖ λὰ ἀλαπηπρζεῖ λνεηηθά Ἄξα ηὸ laquoνὐ θαιὸλ εἶλαη ηὸλ ἄλζξσπνλ κόλνλraquo

πνὺ ιέγεη ὁ Θεὸο γηὰ ηὸλ Ἀδὰκ πξὶλ ἀπὸ ηὴ πιάζε ηῆο Δὕαο ζηὴλ Ἁγία Γξαθή εἶλαη

ἀςεπδὴο κάξηπξαο ηῆο θνηλσληθόηεηνο ηνῦ ἀλζξώπνπ Ἀθόκε θαὶ ζηὰ ὄλεηξά ηνπ ὁ

ἄλζξσπνο βιέπεη θαὶ ζπλνκηιεῖ κὲ ἄιινπο ἀλζξώπνπο Καὶ ηὸ ἀζπλείδεηό ηνπ δει

ἐθθξάδεηαη θνηλσληθά ὅπσο θαὶ ζπλείδεζε ηνπ ζ᾽ ὅιεο ηὶο ἐθθάλζεηο ηῆο δσῆο

Βacute Τὰ ὄλεηξα ἀπὸ ζενινγηθὴ ἄπνςε

Γηὰ ηὰ ὄλεηξα γίλεηαη πνιὺο ιόγνο ζηὴλ Ἁγία Γξαθὴ κὲ θύξην πξόζσπν ηὸλ

Ἰσζὴθ ηὸλ Πάγθαιν γπηὸ ηνῦ Παηξηάξρε Ἰαθώβ ηὸλ ὁπνῖν θθιεζία καο

θαηέηαμε ζηὴ ρνξεία ηῶλ Ἁγίσλ θαὶ ηειεῖηαη κλήκε ηνπ κὲ ηὴλ ἔλαξμε ηῆο Μ

βδνκάδνο δει ζηνὺο πξώηνπο Νπκθίνπο ηὸ βξάδπ ηῆο Κπξηαθῆο ησλ Βαΐσλ ὄρη

βέβαηα ἄκεζα γηὰ ηὰ ὄλεηξα πνὺ εἶδε ἀιιὰ γηὰ ηὴλ ἁγλόηεηά ηνπ laquoἈιι᾽ αὐηὸο

θαηαιηπὼλ ηὸλ ρηηῶλα ἔθπγε ηὴλ ἁκαξηίαλ θαὶ γπκλὸο νὐθ ᾐζρύλεην ὡο νἱ

πξσηόπιαζηνη πξὸ ηῆο παξαθνῆοraquo Ἔηζη ςάιινκελ ηὴ Μ βδνκάδα γηὰ λὰ

πξνζζέζνπκε laquoαὐηνῦ ηαῖο ἱθεζίαηο Χξηζηὲ ὁ Θεόο ἐιέεζνλ κᾶοraquo

Ὡο γλσζηόλ ὁ Ἰσζὴθ πέξαζε ζηὴλ ἱεξὰ ἱζηνξία γηὰ ηὰ ὄλεηξα πνὺ εἶδε αὐηὸο

γηὰ ηὸλ ἑαπηόλ ηνπ θαὶ ηὰ ἀδέιθηα ηνπ θαὶ ηνὺο γνλεῖο ηνπ θαὶ θπξίσο γηὰ ηὰ ὄλεηξα

πνὺ εἶδε ὁ Φαξαώ θαὶ ἑξκήλεπζε ὁ ἴδηνο θαὶ ἔγηλε ἄξρσλ ηῆο Αἰγύπηνπ θαὶ ἔζσζε

ηὴλ νἰθνγέλεηά ηνπ ἀπὸ ηὴλ πεῖλα

Ὁ Ἰσζὴθ εἶλαη ὁ ἑλδέθαηνο γπηὸο ηνῦ Παηξηάξρνπ Ἰαθώβ ηὸλ ὁπνῖνλ

ἀγαπνῦζε πνιὺ ὁ παηέξαο ηνπ θαὶ ηὸλ δήιεπαλ ηὰ ἀδέιθηα ηνπ Ὅηαλ κάιηζηα ὁ ἴδηνο

εἶδε δύν ὄλεηξα θαὶ ηὰ δηεγήζεθε ζηὸλ παηέξα ηνπ θαὶ ζηὰ ἀδέιθηα ηνπ κὲ

πεξηερόκελν ὅηη αὐηὸο ζὰ βαζηιεύζεη θαὶ αὐηνὶ ζὰ πέζνπλ λὰ ηὸλ πξνζθπλήζνπλ

ηόηε αὐηνὶ ηὸλ δήιεπζαλ θαὶ ζέιεζαλ λὰ ηὸλ θνλεύζνπλ Σπγθεθξηκέλα εἶδε ὅηη ἦζαλ

ζηνὺο ἀγξνύο θαὶ ζέξηζαλ θαὶ ἔθακαλ δεκάηηα Τὸ δηθό ηνπ ηὸ δεκάηη ζηάζεθε ὄξζην

θαὶ ηὰ δεκάηηα ηῶλ ἀδειθῶλ ηνπ ἔπεζαλ θαὶ πξνζθύλεζαλ ηὸ δηθό ηνπ Δἶδε ἐπίζεο

θαὶ δεύηεξν ὄλεηξν θαηὰ ηὸ ὁπνῖν ὁ ἥιηνο ζειήλε θαὶ ἕλδεθα ἄζηξα ἔπεζαλ θαὶ

πξνζθύλεζλ ηὸ δηθό ηνπ ἄζηξν Ὅηαλ ἄθνπζε ηὸ ὄλεηξν αὐηὸ ὁ παηέξαο ηνπ

δηεξσηήζεθε ιέγσλ ηί εἶλαη αὐηά παηδί κνπ κήπσο κεηέξα ζνπ θαὶ ἐγὼ θαὶ ηὰ

ἀδέιθηα ζνπ ζὰ πέζνπκε λὰ ζὲ πξνζθπλήζνπκε Τὰ ἀδέιθηα ηνπ ηὸλ δήιεπζαλ θαί

ἐλῷ ηνὺο πήγαηλε θαγεηὸ ζηνὺο ἀγξνύο πνὺ δνύιεπαλ ζθέθζεθαλ λὰ ηὸλ

ζθνηώζνπλ θαὶ λὰ πνῦλ ζηὸλ παηέξα ηνπο ὅηη ηὸλ ἔθαγαλ ηὰ ἄγξηα ζεξία Τειηθὰ

ἐπηθξάηεζε ἄπνςε λὰ ηὸλ πνπιήζνπλ ζηνὺο ἐκπόξνπο πνὺ πήγαηλαλ ζηὴλ Αἴγππην

θαὶ ζηὸλ παηέξα ηνπ εἶπαλ ὅηη ηὸλ ἔθαγαλ ηὰ ἄγξηα ζεξία θαὶ ὁ παηέξαο ηνπ ηὸλ

ἔθιαπζε πηθξῶο

Ὁ Ἰσζὴθ πνπιήζεθε ζηὴλ Αἴγππην ζηὸλ Πεηεθξῆ ηνῦ ὁπνίνπ γπλαίθα

ζέιεζε λὰ ἔρεη ζρέζεηο καδί ηνπ γηαηί ἦηαλ πνιὺ ὄκνξθνο Αὐηὸο ὅκσο ὅπσο ιέγεη ὁ

ὑκλῳδὸο ηνῦ Νπκθίνπ laquoθαηαιηπὼλ ηὸλ ρηηῶλα ἔθπγε ηὴλ ἁκαξηίαλ θαὶ γπκλὸο νὐθ

79

ᾐζρύλεην ὡο νἱ πξσηόπιαζηνη πξὸ ηῆο παξαθνῆοraquo Ὁ Πεηεθξῆο παξ᾽ ὅηη δὲλ

πίζηεπζε ζηὴ γπλαῖθά ηνπ ὅκσο ἔζηεηιε ηὸλ Ἰσζὴθ ζηὴ θπιαθή Ἄλζξσπν ζσζηό

πνὺ ηὸλ πξνζηαηεύεη ὁ Θεόο ὄρη κόλν δὲλ ἀθίλεη λὰ ραζεῖ ἀιιὰ ηὸλ ὁδεγεῖ θαὶ ζὲ

κεγάιν ἀμίσκα Καὶ ζηὴλ πεξίπησζε αὐηὴ κέζσ ὀλείξσλ πνὺ εἶδαλ δπὸ

ζπκθπιαθηζκέλνη ηνπ ηὰ ὁπνῖα πξαγκαηνπνηήζεθαλ ἀθξηβῶο ὅπσο ηὰ ἐμήγεζε

Ὅηαλ θαὶ ὁ ἴδηνο ὁ Φαξαὼ εἶδε ηὰ πεξίθεκα δύν ὄλεηξα λὰ βγαίλνπλ ἀπὸ ηὸλ Νεῖιν

ἑπηὰ παρὲο ἀγειάδεο θαὶ ἔπεηηα ἑπηὰ ἰζρλέο νἱ ὁπνῖεο θαηαπίλνπλ ηὶο παρέο θαὶ

ἔπεηηα ἑπηὰ παρηὰ ζηάρπα θαὶ ἀθνινύζσο ηὰ ἑπηὰ ἰζρλά ηα ὁπνῖα θαηαπίλνπλ ηὰ

παρηά θαὶ θαλεὶο δὲλ κπόξεζε λὰ ηὰ ἐμεγήζεη ὁ Ἰσζὴθ ἔδσζε ηὶο ζσζηὲο πεηζηηθὲο

ἐμεγήζεηο Δἶπε ζηὸλ Φαξαὼ ὅηη ζὰ ἔιζνπλ ἑπηὰ πινύζηα ρξόληα κὲ πνιιὰ

εἰζνδήκαηα θαὶ ζὰ ἀθνινπζήζνπλ ἑπηὰ ρξόληα πείλαο Σπκβνύιεπζε κάιηζηα ηὸλ

Φαξαὼ λὰ θάλεη ἀπνζῆθεο ζηὰ ρξόληα ηῆο εὐθνξίαο γηὰ λὰ κὴ πεηλάζνπλ ηὰ ρξόληα

ηῆο δπζηπρίαο Ὁ Φαξαώ πνὺ ἐλζνπζηάζηεθε ἀπὸ ηὶο ἐμεγήζεηο ἔθακε ηὸλ Ἰσζὴθ

δεύηεξν ἄξρνληα ηῆο Αἰγύπηνπ

Ἡ πεῖλα ὅκσο ἔθηαζε ὡο ηὴλ Παιαηζηίλε θαὶ ὁ Παηξηάξρεο Ἰαθὼβ ἔζηεηιε ηὰ

παηδηά ηνπ ζηὴλ Αἴγππην γηὰ λὰ ἀγνξάζνπλ ζηηάξη Ἔηζη ηὰ ἀδέιθηα ηνπ ἔπεζαλ θαὶ

πξνζθύλεζαλ ηὸλ ἀδειθό ηνπο θαὶ ἀξγόηεξα θαὶ ὁ παηέξαο ηνπ θαὶ κὲ αὐηὸ ηὸλ

ηξόπν πξαγκαηνπνηήζεθαλ ηὰ ὄλεηξα ηνῦ Ἰσζὴθ ηνῦ Παγθάινπ

Ἡ θθιεζία καο ηηκᾷ θαὶ πξνβάιιεη ηὴλ ἁγλόηεηα ηνῦ Ἰσζήθ ὡο πξόηππν

πξὸο κίκεζε Πξνβάιιεη ὅκσο θαὶ ὡο πξόηππν κεηαλνίαο ηὴλ πόξλε πνὺ κεηαλνεῖ

θαὶ ἀιείθεη ηὰ πόδηα ηνῦ Ἰεζνῦ ὅπσο θαὶ ηὸλ ιεζηή πνὺ κεηαλνεῖ θαὶ ιέγεη ζηὸλ

Ἰεζνῦ ηὸ laquoκλήζζεηί κνπ ἐλ ηῇ βαζηιείᾳ Σνπraquo

Ὅια αὐηὰ δειώλνπλ ὅηη ὁ Παλάγαζνο Θεὸο ἀκείβεη ηνὺο θαινὺο ἀλζξώπνπο

θαὶ αὐηνύο πνὺ κεηαλννῦλ κὲ πνιινὺο θαὶ πνηθίινπο ηξόπνπο ἀθόκε θαὶ κὲ ὄλεηξα

ὅπσο εἶδε ὁ Ἰσζήθ θαὶ θθιεζία καο ηὸλ θαηαηάζζεη κεηαμύ ησλ ἁγίσλ ὡο

πξόηππν ἁγλόηεηνο