エスペラントの位置測定 - 明治大学...kie situas esperanto lingvoj koncerne...

13
エスペラントの位置測定 クロード.・ Kie Situas Esperanto Lingvoj koncerne ピロンの説をめぐって Inter de de la teorio’de ia Mondo? Claude Piron e Yoshiaki Mizu (La sek・a・t…t・・b・・it・・k・・k・rekt・j k・j・ld…j,・u・ih’ 垂窒?P,g。, ki。。 mi d・n三・ant・U l・K・・gre・a U・i・er・it・t・,・k・・e・de 1・68-a K。 Japanaj Esperantistoj, en Tokio,1a 9-an de atigusto, 1.Enkonduko Pasis jam preskaif 100 jaroj ekde la unua apero e ’1・・ern・・i・-E・pera・…L・1・・g・・e・・・・・・…丘・・k。n。・a al h。m。j, k havas intereson en aferoj lingvaj, senkonsidere, de E・perant・・“unu・・1・・1i・g…p・r i・terp・P・1・k・m・・ik。d 工aむla nombro de aδetitaj vortaroj, oni povus d三ri, ke ton entute pli ol 3 milionoj de popolo el aiversaj Centoj kaj miloj de organizoj ekzistas, enlande kaj vastigi 1・id…k・j 1・t・k・ik・・d・1・L三・g・・1・ter・aci・i・ter 1 amas・・J・m d・1・ng・ap・・bi・UNESCO(U・it・d N・ti…Educati。 tific, and Cultural Organization)Esperantoh kiel tinu サoj.』Multaj landoj en恥ropo akceptas Esperanton e edukadoj. Ne皿ankas Iandoj, inkluzive ee℃inion pe 1duj havas regulan brodkaston en tiu Iingvo, ktp., kt -27一

Upload: others

Post on 12-Aug-2020

5 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: エスペラントの位置測定 - 明治大学...Kie Situas Esperanto Lingvoj koncerne ピロンの説をめぐって Inter de de la teorio’de ... Alinanke,1i obtenos fragmenton

エスペラントの位置測定         クロード.・

Kie Situas Esperanto

                      Lingvoj

koncerne

ピロンの説をめぐって

         Inter

             de

de la teorio’de

ia Mondo?

Claude Piron  ’

e

Yoshiaki Mizuno

(La sek・a・t…t・・b・・it・・k・・k・rekt・j k・j・ld…j,・u・ih’ 垂窒?P,g。, ki。。

mi d・n三・ant・U l・K・・gre・a U・i・er・it・t・,・k・・e・de 1・68-a K。ngre、。 d。

Japanaj Esperantistoj, en Tokio,1a 9-an de atigusto,1981.)’

                        1.Enkonduko

  Pasis jam preskaif 100 jaroj ekde la unua apero en mondo de la Lingvo

’1・・ern・・i・-E・pera・…L・1・・g・・e・・・・・・…丘・・k。n。・a al h。m。j, k、。j

havas intereson en aferoj lingvaj, senkonsidere, eu ili subtenu la ideon

de E・perant・・“unu・・1・・1i・g…p・r i・terp・P・1・k・m・・ik。d。・,。面。.

工aむla nombro de aδetitaj vortaroj, oni povus d三ri, ke jam lernis Eもperan.

ton entute pli ol 3 milionoj de popolo el aiversaj nacioj de la terglobo.

Centoj kaj miloj de organizoj ekzistas, enlande kaj eks℃erIande, por dis-

vastigi 1・id…k・j 1・t・k・ik・・d・1・L三・g・・1・ter・aci・i・ter 1。・9。 p。P。1.

amas・・J・m d・1・ng・ap・・bi・UNESCO(U・it・d N・ti…Educati。。。1, S。i。h・

tific, and Cultural Organization)Esperantoh kiel tinu「de含iaj oficialaj ling・

サoj.』Multaj landoj en恥ropo akceptas Esperanton en eleihenta kaj meza’

edukadoj. Ne皿ankas Iandoj, inkluzive ee℃inion pere de..Radio Pekinoゴ

1duj havas regulan brodkaston en tiu Iingvo, ktp., ktp.

                            -27一

Page 2: エスペラントの位置測定 - 明治大学...Kie Situas Esperanto Lingvoj koncerne ピロンの説をめぐって Inter de de la teorio’de ... Alinanke,1i obtenos fragmenton

  Ver§ajne, Esperanto almena貢meritas la lokon de lingvoj de malplimultaj

                                                               しnacioj de la mondo,1aU la nombro de giaj parolantoj. La百’la∀asteco de

regiono, kie.§i ko血pr6n遠as, t.e. laU la spaca utileco,禽.i okupas la saman

lokon kiel tiun de la tie1-nomataj grandaj lingvoj, angla, rusa, franca,

hispana, ktp,, ear gi kovras preska血tUtah distrikton de 1註 civilizita mondo:、

kie ajn oni estas, tie oni certe trovas esperantistojn a亡l esperantajn or-

ganizojn. Do,§ajnas, ke. Esperanto efektive ludas la rolon de interpopola,

komunikilo, kiu superus, ekzemple, ee anglan, pro lingva ne血traleco.

  Sekve, estus nemirinde, ke, en lastaj jaroj, aperis en Ia esperantologia、

mondo tiuj verkoj, kiuj celas trakti Esperanton kiel unu el la vivantaj Iingvo∫

de homaro. Alivorte, temas pri la egalrajteco de Esperanto inter la diversaj:

1ingvoj sur nia terglobo. Se la esenco de lingvo trovigas ep“sistemeco.

de signoj”, kaj samtempe se la funkcio de li皿gvo konsis重as en‘‘komuni-

kado de voloj de homoj unu kun alia”, tiam estus malracie ekskluzivi

Esperanton el la kategorio de lingvoj, nuf ak¢entante gian‘‘artefaritecon”

en origino kaj strukturo・             、. .   . r

  Koncerne de tiu 6i problemo, ni povas mencii..duρsplorojn recente pub-

likigitajn., nome“Lingvistikaj Aspektoj de Esperanto 1’de John C. Wells,

                                                     (1)

angla lingvisto, kaj‘‘Esperanto}6u eUropa a血azia lingvo?” de Claude

   (2)

Piron, belga verkisto. Amba並ne vidas esencan diferencon inter llatura,

1三ngvoj kaj tie1・nomata artefarita lingvo, kaj.rigardas Esperanton kie1

‘‘ 浮獅普@el la lingvoj de homaro”. La並mia opinio, tia m琴ni母ro de studo

karakterizas EsperaptologiQn nuntempan, tiel malfermante tute nova且

prospekton, precipe por ne・e貢ropanoj, en konsidero de Lingyo Inte!nacia・

  En tiu ei rilato, mi intencas prezenti jene la teorion de Claude Piron町

1dun enhavas lia’suprecitita verko, kune.kun rimarkoj・kaj notoj, kiuj,

mialopinie, tltilus por pli bone kompreni tiun pioriiran kontでibuon en la

kampo de Interlingvistiko.

                             -28一

Page 3: エスペラントの位置測定 - 明治大学...Kie Situas Esperanto Lingvoj koncerne ピロンの説をめぐって Inter de de la teorio’de ... Alinanke,1i obtenos fragmenton

II. Kiel klaSifiki li皿gVOj皿

  Oni diras, ke nuntempe ekz1stas entute eirka並3,0006pecoj de lingvoj

sur nia terglobo. Ilin oni dividas lai iliaj strukturoj en kelkajn grupojn・

Do, esprimoj ofte a通ditaj,琴iel‘, e血ropaj,塗ziaj, aU afrikaj lingvoj’, ne estus

                                                  L   り                      

precizaj,6ar en la kontinentoj de la mondo mikse trovigas lingvoj de

multe diversaj tipoj.、          一    ・.   .・

  Nu, kiel oni scias,1a 1藍ngvoj de la mondo,1ath tradicia klasi丘kado, kon・

sistas・el 3 kategorioi:nome,.∬eksia, aglutina, kaj. izola. Kio. estas.1a

normo de tiu klasi且ko~ La亡Piron,君i devas esti la gradoj de variado

(a貢,simかle,§qngado)de‘morfembj∴en Iingvoj...fMorfemo”nomas li‘1a

plej etan unuon kun lingva signifo.’. Ekzemple, ni povas dividi la vortojn,

‘Iaboras’kaj.‘knabojn.’res.pekti》e en 2 kaj 4 morfemojn;しkiel Iabor-as,

kaj knab-o・」・n. Tamen, el ili, donas konkretan informon nur. du morfemoj.,

1abor・kaj knab・, dum aliaj aldonas nenion krom akcesorajn signifojn・

La unuaj kutime nomigas・radikoj’, a亡‘fadikaloj’,1a duaj.‘且najoj・Sed,

Piron uzas.1a terminojn,‘semantemQ’kaj‘gramatika m6rfemo’. Al                              (3)

semantemo anka並apartenas‘a丘ksoj’.

  Do, el tiu vidpunkto, proponas Piron llova∫n difinojn de la 3 1ingvo-

kategorioj.

1-e,Fleksia estas la lingvo, kies morfemoj, aiuj, varias, inkluzive seman-

  temOJn・

2-e,Aglutina estas la lingvo, kies morfemoj varias nur en rilato de

  gralnatikaj morfemoj kaj afiksol.

3-e,Izola estas Ia lingvo, kies morfemoj neマarias entute・

EI la supre-menciita, ni povus rekoni grandan kontribuon de Piron en

                          -29一

Page 4: エスペラントの位置測定 - 明治大学...Kie Situas Esperanto Lingvoj koncerne ピロンの説をめぐって Inter de de la teorio’de ... Alinanke,1i obtenos fragmenton

tio, ke li re-ekzamenis Ia gisnunan normon de klasifiko, malkovrante

gravan rolon, kiun ludaS‘’ 撃獅盾窒??高盾梶@en lingvo. J6hn C. Wells kaj anka血

Plena Ilustrita Vortaro difinas Esperanton kiel‘aglutina,. Tio.estus

Iniskonduka esprimoジmi timas.’                            }

               III. Fleksieco, Aglutineco, Izol6co  レ

  Bazite sur tiuj difinoj, Piron detale esploras trajtojnrde lin’gvokategorioj.

.Li mem tre bone scipovas multajn lingvojn, do estus tute nature, ke lia

klarigo abundas de ek年emploj el divサrsaj lingvoj. Sed, en tiu ei artikolo,

mi volas montri ekzemplojn fare de mi mem, por eviti malfacilon・

                        1--e,Fleksia lingvo Ciuj eefaj lingvoj de E血opo estas 且eksiaj. Inter

ili, angla estas konata pro愈ia malrieeco de且eksio. Tamen, ee angla

lingvo havas jenajn ekzemplojn de variado de semantemoj.:man-men                                     (4)

(viro-viroj), foot-feet(piedo-piedOj), ktp. EI fleksiaj lingvoj nehindeU-

ropaj, citas Piron araban, kiu eble estus inter la plej malfacilζj lingvoj

                          (5)

pro sia malsimpleco de fleksio.    ”  2-e,Aglutina lingvo Por ekzemplo, jen estas.frazo el japana lingvo・

                  ムIkimasendesitaka ? (Cu vi ne iris ?).

  Ni povus analizi’tiun frazon kiel jene:

    ik-imas-endes-ita ka

ik-i←-ik-u(iri)-i==finajo de konjunktiva formo

mas-e←-mas-u(verbo de喜entileco)-e・=fina〕o de probableca formo

n  .←-na-i(helpa verbo de neado)-n・=antaUsubstantiva formo

des-i-des-u(verbo de gentileco)-i=finajo de konjunktiva formo

ta      (helpa verbσ de pasinteco)

ka    (partikulo de demando)

一30一

Page 5: エスペラントの位置測定 - 明治大学...Kie Situas Esperanto Lingvoj koncerne ピロンの説をめぐって Inter de de la teorio’de ... Alinanke,1i obtenos fragmenton

  Nun, oni komprenas, ke en japana lingvo, varias hur gramatikaj mor。

femoj, neniam semantemoj, kaj tial, japanan oni nomas aglutina lingvo・

  Aldone, Piron montras unu alian karakteron de aglutina lingvo,‘vokala

harmonio,, kiu jam delonge tnalaperis el japana lingvo・Li citaS ekzem-

            (6)

Plojn el turka.  隔   ’              ㌧

  3-e,Izola lingvo En izola lingvo, onidire, ddゴelemdntoj povas esti

uzataj・memstare. Sed, tio ne estas,vero・En Cina lingvoジekzemple・tro-

vi倉as multe da elementoj, kiuj ne scias memstaran uzadon. Do, grave

estas, ke‘neniU・variado okazas’en morfemoj.

  Nun, permesu min kompari, per simplaj ekzemploj,6inan kaj‘anglan

lingvojn kun Esperanto.  .

(1)wo  wo-de  wo一皿en

    Ml  ml-a  nl

    I’  my    we

,(2) pengyou.. pengyou-de

    amiko   de amiko

    (a) friend  (a) friend’s

,Plue, en la okazo de.kunmetitaj

lingvo.pli videbla:§ajnas esti preska血

    (7)

farado.

  Nun, post ekzameno de 6efaj trajtoj de la 3 katerorioj,

oni povas konjekti la lokon de Esperanto inter la lingvoj.

wo-men-de

ni-a

 our

pengyou-men

amiko-j

friends

vortOJ, aperas

      senlima

 pengyo-men-de

 de amiko-j

 friends’

t孟u karaktero de

gia kapab正eco de

1

izola

vort・

mi kredas, ke

                  IV.‘Eltrovo’de EsPeranto

  A  Ci tie, Piron rakontas interesan fabelon, koncerne de‘eltrovo,de karak・

tero de Esperanto.           .                 .    ・

  ‘~Ni,Supozu,”diras Piron,‘‘ke jarcentojn post katastrofo ruiniginta nian

civilizon, arkeologoj el nova kulturo iom post iom retrovas d6kumentojh

                             -31一

Page 6: エスペラントの位置測定 - 明治大学...Kie Situas Esperanto Lingvoj koncerne ピロンの説をめぐって Inter de de la teorio’de ... Alinanke,1i obtenos fragmenton

redaktitajn ell Ia hodia亡aj Iingvoj, intertemPe malaperintaj. Unu el la

arkeologoj malkovras esperantlingvajn tekstojn kaj sin demandas, kiel

situas tiu lingvo rilate al la aliaj.,,

  Eble Ii renkontos la frazon jenan: 1、i legis multajn serioZaj皿Iibrojn.

  Kelkaj trajtoj frapas lin: (1)akordigo de adjektivoj kun substantivo,

(2)variado 1舶kazo kaj nombro, kaj,(3)tempesprimo de verbo. Tiuj

estas ja traltoj de hinde丘ropaj lingvoj. Krome, duj vortoj de∀enas de

latino.

  Alinanke,1i obtenos fragmenton de vortaro, en kiu trovi倉as variado de

radikoj, t.e. semantemoj, kiel‘redakc-io-redakt-i’,‘frag-mento-frak-cio’,

kaj aliaj. Tio estas nenio alia ol‘fieksio’. Sekve,1i konkludos, ke

‘‘ dsperanto estas lingvo fleksia, hindeむropa, kaj latina.”

  Tamen, kun Ia progreso de lia studo,1a arkeologo komprenos, ke tiaj

fenomenoj estas esceptoj, kaj ke Esperanta vortfarado principe dependas

de‘adicio de a五ksoj al nevarieblaj、 radikoj’. Ekzemple,1a vorto,‘re・

skribeblis’tuj rememorigos al li Ia japanan strukturon supre-menciitan.

Do, li supozeble pensos, ke Esperanto devas esti aglUtina;.

  Sed lia esploro ne haltos tie, kaj la arkeologo trovos, ke Esperanto

havas‘afiksojn’, kiuj povas esti memstaraj, t.e. uzataj a丘solaj a血kune

                (8)

kun aliaj morfemoj. Aglutina lingvo ne havas a五ksojn de tia speco. Lian

atenton ankaU tiros la Esperanta vortfarado tute simila al tiu de’izola

    (9)

1ingvo.

                      V. L・ingvoni▽610j ・・

  Anta丘01 respondi al ei tiu demando, estas necese, ke ni konSideru gin

el alia vidpunkto, nome‘Iingvoniveloj’. Lingvo tute ne kOnsiStas el unu

sameca, homogena strukturo. Lingvo havas en si kelkajn nivelojn. La亘

Piron, ekzistas jenaj 3 niveloj.

                           -32一

Page 7: エスペラントの位置測定 - 明治大学...Kie Situas Esperanto Lingvoj koncerne ピロンの説をめぐって Inter de de la teorio’de ... Alinanke,1i obtenos fragmenton

   (1) Supraja. nivelo, kiu rilatas a正sonoj kaj vortformoj,

    (2) Meza nivelo, kiu rHatas al vortordo, sintakso, kaj stilo, kaj

    (3)Kerna(a血profunda)nivelo, kiu rilatas al bazoj de gramatiko, kaj

vortfarado.

  Pri la interrilato de tiuj niveloj, klarigas Piron per jenaj ekzemploj.

  Modelo:Por ke la juna homo respektu la maljunajn homojn, necesas

          ke li ko卑prenu. ilin.

  Varioj:

  Jen estas la komentoj

fremdan impreson, ankoraU restas

Ia kernan nivelon.

ear estas rompitaj la principoj de Esperanto en pli profunda nivelo, nQme

en gramatiko. KontraUe,1a tria vario estas tute alia ol Esperanto, spite

de la fakto, ke愈i havas preskaU eiujn radikojn komune.{}i倉uste mina-

cas principojn de E『peranto, en la kerna nivelo. Mallonge,1a unua estas

‘tolerebla Esperanto,, la dua‘malbona Esperanto’, kaj la lasta‘ne-Esper-

anto,.

  EI tio, kion oni,us vidis, estas facile supo2eble, ke P三ron ne celas al mono・

kolora, unuforma karakterizo de Lingvo Internacia. Li rigardas Esper-

anton k呈el organika卑upuecon, kiu enhavas en si variecon kaj diversecon.

(1) Por ke homo la ]una homojn la maljunajn respektu,

   necesas ke komprenu li ilin.

② Por ke juna homo respektas je la maljunaj, necesas ke li

   komprenas ilin.

(3)Por ke juno homo maljunos homines respektet, necesat

   lim komPrendere ellos.

           de Piron: Ia unua vario, kvankam gi donas

                   ‘Esperanto’,6ar Ia variado ne atingas

       La dua vario, dume, estas malpli aUtentika ol la unua,

                VI. Kie si加as Esperanto?      馳

                                   ,

Jam ni sufiee scias pri la du normoj de Piron, t.e. grado de variado de

                         -33一

Page 8: エスペラントの位置測定 - 明治大学...Kie Situas Esperanto Lingvoj koncerne ピロンの説をめぐって Inter de de la teorio’de ... Alinanke,1i obtenos fragmenton

morfemoj, kaj nivelol en lingvo. Nun, ni plue iru por vidi, kiel li res・

pondos al la demando,‘‘Kie situas Esperanto inter Ia lingvoj de la

mondo?”. Li diskutas tiujn tri nivelojn aparte..

  (1)Kema nivelo ‘‘Kerne kaj fundamente, Esperanto estas izola lingvo, 

diras Piron. Jenaj estas la bazoj de lia argumento.

工2345。α

  Estus erare, se

a亡【identa al izola(ei tie

malsimilecojn inter amba並lingvoj.

Piron ne lasas japanan lingvon ekster konsidero.

havas komunecon kun Esperanto en tio,

‘‘ 高盾窒??高盾

  Alifianke,

lingvoj, nome 1

  ②

estas la similecoj, kiujn Piron montras

  1.

  2.

  3.

.4.

maniero, ktp.

  (3)Supraja nivelo Supra,a nivelo rilatas al sonoj kaj vortformoj.

Koncerne sonojn, Piron diras, ke“Esperanto tre prok島imas al la latinidaj

                            -34_

Memstareco de a丘ksoj,

Rilato inter posed-adjektivoj kaj personaj.pronomoj, ’

Foresto de verba konjugacio,

AntaUpozicio de nea vorto,

Anta亡substantiva pozicio de rilatvortoj, inkluzive prepoziciojn, kaj

Vortfarado per kunmetado de senvariaj elementoj・

          ni komprenus, ke Piron rigardas Esperanton tute egala

               ,eina)1ingvo. Kompreneble li rimarkas gravajn

                                      り                       ゜ (Hazarde, mi volas atentigi vin, ke

                                     La血lia opinio,1a japana

                             ke gi scias neniun variadon de

    ”,krom konjugacio de verboj kaj adjektivoj.)

      Piron molltras similecon inter Esperanto kaj hinde並ropaj

       aakordi§on de substantivoj kun vortoj, kiuj ilin kvalifikas.

Meza nivelo En la meza nivelo, Esperanto estas siavlingva. Jenaj

                           ,inter ambaU Iingvoj.

Vortordo kaj stilo,

Sintakso,

Ekzisto de‘aspektoj’en verba konjugacio, kaj

Aliaj detaloj, kiel signifo de radikoj, formo de pruntvortoj, skrib一

Page 9: エスペラントの位置測定 - 明治大学...Kie Situas Esperanto Lingvoj koncerne ピロンの説をめぐって Inter de de la teorio’de ... Alinanke,1i obtenos fragmenton

lingvoj,6efe al Ia itala,”kun kelkaj orientet1ropaj trajtoj. ‘‘La akcento

sekvas polan modelon.” Rilate al vortoj,1a plimuto de Esperantaj radikoj

                                                  (10)

devenas de latinidaj(precize de franca)kaj germanaj lingvoj.

  Do, ni povus diri, ke, en la supra3a nivelo, Esperanto estas ‘okcident一

 リ        リ                                                                    ,

eu「opa・

  Hazarde, Piron proponas interesan‘legon’, kiu aplikas al la interrilat(》

                                               (11)

inter Esperanto kaj latinidaj, germanaj, kaj Slavaj trajtoj.

           VII. ‘Izola正ing▽o・kaj‘Intern註stre60’

  En sumo, Piron asertas, ke Esperanto estas izola(a並eina)en Ia kerna.

nivelo, slava en la meza nivelo, kaj latin-germana en la supra3a nivelo.

Kaj, interalie, lia konkludo, ke‘‘Esperanto estas fundamente lingvo izola”,

                              ムmeritas nian seriozan konsideron. Ci tie, mi volas vastigi la signifan

enhavon de la vorto,‘izola lingvo’, tie1, ke 含i reprezentu ne sole kon-

kretajn izolajn lingvojn, kiel einan a血vjetnaman, sed anka丘1a idean konく

cepton de‘izola lingvo’, kiu naskigas kiel ne-evitebla rezulto de la interマ.

komunikado de diヤersaj kulturoj.

  Por ekzemplo, ni prenu la historion de angla lingvo. Tiu 6i lingvo iam

havis riean neksion, ear含i apartenas al la lingvofamilio hinde亡ropa. Sed,

en la procezo de longa historio, gi kontaktis diverstipajn・1ingvojn kaj

kulturojn, kiel keltan, roman, skandinavian, francan,1atin-grekan, ktp.,

kaj finfine, gi perdis preska貢6iujn fleksiojn, kaj, kiel ni vidas gin hodia血ド

obtenis la karakteron izolan, similan a16ina lingvo. Estas konate, ke

vaste utili含as la metodo de adicia arango de‘bazaj elemelltoj’en la in-

terkomunikado inter fremdaj lingvoj.

  En tiu rilato, se Esperanto estas izola, tio sim』bolas la kulminoh de dis-

volvigon de naturaj lingvoj, kal samtempe,1a komencon de internacia

                                               ◎ ■

1ingvo, en Ia vera senco de la vorto, .’..  .:  .   ・』

 ”    _35_..

Page 10: エスペラントの位置測定 - 明治大学...Kie Situas Esperanto Lingvoj koncerne ピロンの説をめぐって Inter de de la teorio’de ... Alinanke,1i obtenos fragmenton

  Laste, Piron anka丘rimarkas, ke Esperanto ne estas jam perfektigita,

senmova sistemo, kaj ke倉i estas lingvo jus en gia disvolvi窪o, enhavanta

en si mem multe da‘internaj streeoj’. Inter la stre60j, jenaj estas ri-

markindaj:(1)izoleco de Esperanto kontra並且eksieco de okcidente血ropal

Iingvoj(tiel-nomataj‘substrato’de Esperanto),(2)naturismo kontra並

skemismo(a並esperanta purismo), kaj(3}konservemo kontra血progresemo・

La並Piron,‘‘En tiuj streeigoj grandparte radikas la vivanteco de Esper-

anto.” Ni povus antatividi, ke el tiuj streeoj, a並 kontraむdiroj, naskigos

pli alt-nivela situacio, kiu vere meritus la nomon de Lingvo Internacia.

                       VIII. Fi皿vortoj

  Tia estas la konturo de la teorio de Claude Piron, kiel disvolvita en

                                      ム‘‘ dsperanto: eu e血ropa a亡1 azia Iingvo P’,. Car ne sufi6as la spaco al

mi asignita, mi devis forlasi multajn detalojn gravajn. Tamen, mi kredas,

ke almena丘oni komprenis, ke ekzistas neniu absoluta bariero inter Lingvo

Internacia kaj naturaj a血naciaj lihgvoj. Espera耳to ne estas iu sistemo

                                               バde sig血aloj, kiu trovigas ekstere de konkretaj lingvoj. Gi estas lingvo,

kiu unuigas en si elementojn kaj trajtojn de eefaj lingvoj,6kcidentaj kaj

orientaj, kaj aktuale servas kiel rimedo por interpopola komunikado de

homaro.

  Piron donis al Esperanto plenan rajton kiel civitano de la lingvo・sOCio

de nia terglobo.       「          ..

                                        (1a 1-an de decembro,1981)

                            〈NOTOJ>

  (1) ‘‘Esperanto:eu e丘ropa a並azia lingvo?,,, Esperanto・DQドumentoj,且ova

       ・e・i…um…斗OE;.・U・iversa1・E・p・・ant・・A・・ci・・R・tt・・d・甲・N・de「:

       1ando,1977.

        (Japane tradukis MIZUNO Yoshiaki,“Esuperanto・go且o Iti・sokutei”,

                            -36一

Page 11: エスペラントの位置測定 - 明治大学...Kie Situas Esperanto Lingvoj koncerne ピロンの説をめぐって Inter de de la teorio’de ... Alinanke,1i obtenos fragmenton

(2)

(3)

(4)

(5)

(6)

(7)

Nagoja Esperanto・Centro,198L)

Cla町de Piron(1931- )Naski含is en Belgio. Studis ekGnom量on,1ingvis.

tiko11, kaj psikologion. Laboris k丑el tradukisto en sekretariejo de Un・

uigintaj Nacioj(1956-1961). Ekde 1973, instruis en genevaj ulliversitatoj,

Membro de Lingva Akadetnio de Espera且to. A旗oro de“La r6sistence

arid6e de langue internationale”, La Chaux-de-Fond$,1981, kaj ‘‘KieI

personeco sin strりkturas”, Li6ge,].978,

  Kro皿e, sub la psetidonimo de Johan Valano, verkis poemaron kaj

novelojn.

Klasi血ko de morfemoj, de piro取

morfemojsem・…m・∫{瑠゜j’「ad’k°j

gramatikaj morfemoj{partikuloj)

Aldonaj ekzemploj de∬eksio el a皿91a lingvo

sing   kanti, kanta§      rise    levi倉i, Ievi含aS, levi奮o

sang   kantis           rQse    levi奮is

sung   kanti(n)ta        risen   leviginta

SQpg   kantO            raiSe    IeVi

Ekzemp真oj de fleksio el araba lingvo

konsonanta bazo:

  KaTaBa

  KuTiBa

jaKTuBu

juKTaBu

maKTifB

KTB(ideo de

li skribis

estis skribite

ユiskribos

estos skribite

skribita

Ekzemploj de aglutineco e真turka

ev      domo

eve     al domQ

evim    mia domQ

evime    al mia domo・ .・

Ekzemploj de vortokunmetado el eiua lingvo

工並

industrio

工並化

industri・igO

工並化汁画

projekto de industri-igo

二[二』とイヒうト画検1寸

                       za 37一

‘skribi,)

     aKTaBa     li skribigis

      KiTtiB     verkajo,1ibro

      KuTuB     verkajoj,1ibroj

      KaTiB     verkisto

      KaTB     skribo

lingVO

at         eevalo

ata        al eβv31Q

atlm     mia eevalo

atlma      al享皿ia CevalO

Page 12: エスペラントの位置測定 - 明治大学...Kie Situas Esperanto Lingvoj koncerne ピロンの説をめぐって Inter de de la teorio’de ... Alinanke,1i obtenos fragmenton

ekzameno de.垂窒盾鰍?汲狽潤@de industri・igo

工並化汁画検封委員会           ’                                              ekomitato por ekzameno de projekto de industri-igo

才二次工並化汁画検封委員会答申要綱

la resumo de la raporto de la dua komitato por ekzameno de projekto

de industri-go

(8)

(9)

(10)

(11)

・-

Ekzemploj de memstareco de afiksoj e1 Esperanto

an・o,  ec-o,   er・o,  et・a,   ind・a,   in-a,  eg.e,

jes・i,  ne・i,  kun・i倉一i,  sen・ig-i,  per-ant・o, ktp.

Esperanta vortofarado en kornparo kun eina li皿gvo

筒単               筒単化可能

simpl・a               simpl・ig-ebla

筒単化           ・   筒単化可能性

simpl・ig・i              simpl・ig・ebl-ec・o

I)e▼eno de Esperantaj radikoj(lati D.B, Gregor,《La

anto>, Nederlando,1956)

  E12,612 radikoj en Universala Vortaro,    r!

  1) pure slavdevenaj 29,      2)

  3) pure latindevenaj 861,    4)

                  2)十3)十4)t1850 (66%)

“Le倉oゴ’

aliaj lingvoj

1) Se Iingva trajto estas komuna al la lingvoj

    gi retrovigas en Esperanto.

2) Se lingva trajto estas komuna al Ia Iingvoj

    anka丘愈i retrovigas en Esperanto.

3)

    grupoj(inkluzive la slavan), Esperanto sekvas la

    kiam temas pri mezprofunda nivelo(sintakso,

    dume, jen la germanan, jen Ia latinidan,. se

    nivelo(fonetiko, vortformo).

re°e,

Fontoj de Esper・

pure germandevenaj 326,

germandevenaj tra latino 663

proponitaj de Piron koncer皿e interrilaton inter Eもperanto kaj

germanaj kaj slavaj,

latinidaj kaj slavaj,

Se maniero solyi lingvan problemon ne estas komuna al du el tiuj

                                            slavan modelon,

                                          stilo, parolturno),

                                         temas pri supraja

                              〈要 旨〉        ’

  この小論の目的は,以下の小冊子に述べられているエスペラン.ト論の紹介と                                                    ・   . ▼         L  冒

解説である。                     、 ・

  Claude Piron,〈Esperanto:6u eUropa aU azia lingvo ?〉(「;ス1ペラント:

                              -38一

Page 13: エスペラントの位置測定 - 明治大学...Kie Situas Esperanto Lingvoj koncerne ピロンの説をめぐって Inter de de la teorio’de ... Alinanke,1i obtenos fragmenton

…ヨーロッパ語か, アジア語か」),Universala Esperanto-Asocio, Rotterdam,

NederIand,1977. (「エズペラント語の位置測定一ヨーuッ六語か アジア

語か?」水野義明訳,名古屋エスペラントセンター,1981年)

 (著者クロード・ピロン(1931~ )はベルギー生れのスイス人で,国連本

部などで翻訳官として動務し,現在はジュネーブの大学で心理学を講じてい

る。エスペラント言語アカデミー会員で,エスペラントによる詩や小説の著作

も多い。)

 国際語エスペラントを世界の諸言語の中でどのように位置づけるかという問

題に,近年研究者の関心が高まっているが,上述のピロンの小著は,この問題

に明解な回答を与えている。彼はまず言語分類の基準として「形態素の変異の

度合」を提案し,次に言語の中に「表層,中間,核心」という3つのレベルを

設定し,これら2つの観点からエスペラントの性格を規定しようとする。ピロ

ンの結論は,エスペラントは「本質的には(核心レベルにおいては)」孤立語

的であり,「中間レベル(文体,統語法)においては」スラブ語的であり,「表

層レベル(語形,音声)においては」西欧語的である,ということである。ピ

ロンの研究は,エスペランFを単に「西欧語の亜流」とする皮相な見解に再検

討を促すものである。

一39一