Course n°: 3 Sub-category: 3.4.1. Date: 13.04.2014 Language: Georgian City:Tbilisi Country: Georgia Speaker:Irina Tsirkvadze

პოლიტრავმა

პოლიტრავმა

ტრავმა წარმოადგენს სიკვდილის წამყვან მიზეზს სიცოცხლის პირველი 4 დეკადის განმავლობაში განვითარებად ქვეყნებში

ყოველწლიურად 5 მილიონი სიკვდილის შემთხვევა დაკავშირებულია ტრავმასთან

ყოველწლიურად 1 მილიონზე მეტი სიკვდილი გამოწვეულია ავტოავარიით

პოლიტრავმა

როგორ დაიწყო....... “When I can provide better care in the field with

limited resources than what my children and I received at the primary care facility there is something wrong with the system, and the system has to be changed.”

James Styner, MD, FACS 1977

პოლიტრავმა

მიზანი სწრაფი და ზუსტი შეფასება რეანიმაცია და სტაბილიზაცია პრიორიტეტების მიხედვით საჭიროებებისა და შესაძლებლობების განსაზღვრა საბოლოო მკურნალობისთვის ტრანსპორტირების

ორგანიზება ოპტიმალური დახმარების უზრუნველყოფა

შეაჩერეთ პაციენტის კვდომა!

პოლიტრავმა

კონცეფცია შეფასებისა და მკურნალობის მიდგომა ABCDE პირველ რიგში სიცოცხლისთვის საშიში მდგომარეობის

აღმოჩენა და მართვა ნაკლებად საშიში დაზიანებების გამოვლენა საკმარისი

დროის არსებობის დროს

უნდა ვრცელდებოდეს ყველა დონის სამედიცინო დაწესებულებაზე ადგილობრივი რესურსების

გათვალიწინებით

პოლიტრავმა

მომზადება ტრიაჟი პირველადი შეფასება (ABCDE) რეანიმაცია პირველადი შეფასებისა და რეანიმაციის დამხმარე

საშუალებები მეორადი შეფასება (მთელი სხეულის გასინჯვა და ანამნეზი) მეორადი შეფასების დამხმარე საშუალებები პოსტრეანიმაციული მონიტორინგი და განმეორებითი

შეფასება საბოლოო მართვა

პოლიტრავმა

მომზადება პაციენტის მიღების გეგმის შემუშავება დამატებითი რესურსების მოძიება შეთანხმება მიმღებ სამედიცინო დაწესებულებასთან გადამდები დაავადებებისგან დაცვა

პოლიტრავმა

ტრიაჟი რამდენიმე დაზარალებული • დაზიანებების სიმძიმე და პაციენტების რაოდენობა არ

აღემატება სამედიცინო დაწესებულების რესურსებს მრავალრიცხოვანი დაზარალებული • დაზიანებების სიმძიმე და პაციენტების რაოდენობა

აღემატება სამედიცინო დაწესებულების რესურსებს

პოლიტრავმა

პირველადი შეფასება A: სასუნთქი გზების შენარჩუნება ხერხემლის კისრის

ნაწილის დაცვით B: სუნთქვა C: ცირკულაცია - გარეგანი სისხლდენის შეჩერება D: ნევროლოგიური სტატუსი E: გაშიშვლება და გარემო (ტემპერატურის კონტროლი)

პოლიტრავმა

სწრაფი შეფასება რა არის პაციენტის 10 წამის განმავლობაში სწრაფი შეფასების

მარტივი გზა? წარმოადგენეთ თავი კითხეთ პაციენტს სახელი კითხეთ პაციენტს რა მოხდა

პოლიტრავმა

ადეკვატური პასუხი ადასტურებს A: სასუნთქი გზების გამავლობას B: ჰაერის საკმარის რაოდენობას მეტყველებისთვის C: საკმარის პერფუზიას ტვინის ფუნქციონირებისთვის D: ნათელ ცნობიერებას

პოლიტრავმა

პირველადი შეფასება პრიორიტეტები მოზრდილებში, ბავშვებში, მოხუცებში და

ორსულებში ერთია გასათვალისწინებელია ასაკთან დაკავშირებული

ანატომიურ-ფიზიოლოგიური თავისებურებები სიცოცხლისთვის საშიში მდგომარეობების გამოვლენა და

მათი მართვა ხდება ერთდროულად

პოლიტრავმა

A: სასუნთქი გზების შენარჩუნება ხერხემლის კისრის ნაწილის დაცვით

GCS ≤ 8 საჭიროებს სასუნთქი გზების დახვეწილ მართვას სასუნთქი გზების მართვისას დაშვებულმა უზუსტობებმა

შეიძლება დაამძიმოს პაციენტის მდგომარეობა ხერხემლის და ზურგის ტვინის დაცვა მნიშვნელოვანია მხოლოდ ნევროლოგიური შეფასება არ გამორიცხავს

ხერხემლის დაზიანებას განიხილეთ ხერხემლის დაზიანება პოლიტრავმის დროს,

განსაკუთრებით ცნობიერების დათრგუნვის დროს ან ბლაგვი დაზიანებისას ლავიწების ზემოთ

პოლიტრავმა

კისრის საყელო მოხსენით მხოლოდ ხერხემლის დაზიანების გამორიცხვის შემდეგ

სასუნთქი გზების მართვისას კისრის საყელოს მოხსნის საჭიროებისას მოახდინეთ ხერხემლის მანუალური

სტაბილიზაცია

პოლიტრავმა

B: სუნთქვა და ვენტილაცია სასუნთქი გზების გამავლობა არ უზრუნველყოფს

ადეკვატურ ვენტილაციას ფილტვების აუსკულტაცია აუცილებელია განხორციელდეს

ამ ეტაპზე გულმკერდის ინსპექციით და პალპაციით შესაძლებელია

დაზიანებების გამოვლენა, რომელიც იწვევს ვენტილაციის დარღვევას

პოლიტრავმა

C: ცირკულაცია სისხლდენის შეჩერებით ცნობიერება კანის ფერი პულსი გულმკერდის, მუცლის, მენჯის და ლულოვანი ძვლების

ინსპექცია და გასინჯვა მასიური შინაგანი სისხლდენის წყაროს გამოსავლენად

ტრავმის შემდეგ ჰიპოტენზიის და შოკის ნიშნების მიზეზად მიიჩნიეთ ჰიპოვოლემია სისხლის დაკარგვის შედეგად, სანამ

მას არ გამორიცხავთ

პოლიტრავმა

D: ნევროლოგიური სტატუსი მარტივი ხერხი ცნობიერების შესაფასებლად - AVPU A: ნათელი ცნობიერება V: რეაგირებს ბგერით გამღიზიანებელზე P: რეაგირებს ტკივილის გამღიზიანებელზე U: არ რეაგირებს არანაირ გამღიზიანებელზე

GCS თუ პაციენტი უკვე დაინტუბირებულია ვერბალური პასუხი

შეაფასეთ 1 ქულით გუგების რეაქცია სინათლეზე

პოლიტრავმა

GCS განსაზღვრავს პაციენტის გამოსავალს

ცნობიერების დონის დაქვეითება მიუთითებს: • ცერებრული ოქსიგენაციის და/ან პერფუზიის დარღვევაზე • ტვინის პირდაპირ დაზიანებაზე გამორიცხეთ ჰიპოგლიკემია, ალკოჰოლის და ნარკოტიკების

ზემოქმედება

პოლიტრავმა

E: გაშიშვლება და გარემო (ტემპერატურის კონტროლი) მნიშვნელოვანია პაციენტის ტემპერატურა და არა

პერსონალის კომფორტი შემთბარი ინტრავენური ხსნარები გარემოს თბილი ტემპერატურის შენარჩუნება სისხლდენის ადრეული შეჩერება გაშიშვლება ხელს უწყობს ფარული დაზიანებების

გამოვლენას

პოლიტრავმა

რეანიმაცია A: სასუნთქი გზები სასუნთქი გზების საბოლოო მართვა (ინტუბაცია), მისი

გამავლობის დაკარგვის ნებისმიერი ეჭვის დროს B: სუნთქვა/ვენტილაცია/ოქსიგენაცია პოლიტრავმის დროს ყველა პაციენტს უნდა მიეწოდოს ჟანგბადი დაჭიმული პნევმოთორაქსის მართვა უნდა განხორციელდეს

დაუყოვნებლივ C: ცირკულაცია სისხლდენის შეჩერება პირდაპირი ზეწოლით ან ოპერაციული

ჩარევით მინიმუმ 2 მსხვილი კალიბრის ინტრავენური გზა შემთბარი რინგერ ლაქტატის ხსნარი სისხლი ლაბორატორული კვლევებისთვის და შეთავსებისთვის

იგზავნება ამ ეტაპზე

პოლიტრავმა

სასუნთქი გზების დახვეწილი მართვის ჩვენებები უგონო მდგომარეობა ყბა-სახის მიდამოს მძიმე მოტეხილობა ასპირაციის რისკი: სისხლდენა/ღებინება ობსტრუქციის რისკი: კისრის ჰემატომა, ხორხის, ტრაქეის

დაზიანება/სტრიდორი აპნეა: ნერვ-კუნთოვანი დამბლა/უგონო მდგომარეობა არაადეკვატური რესპირატორული ძალა:

ტაქიპნეა/ჰიპოქსია/ჰიპერკაპნია/ციანოზი თავის მძიმე დაზიანება და ჰიპერვენტილაციის საჭიროება

პოლიტრავმა

სისხლის მოცულობა მოზრდილის სისხლის ნორმალური მოცულობა: სხეულის

წონის 7% ბავშვის სისხლის ნორმალური მოცულობა: სხეულის წონის

8-9% სისხლდენის კლასიფიკაცია: კლასი I სისხლდენა: დანაკარგი 15%-მდე კლასი II სისხლდენა: დანაკარგი 15-30%-მდე კლასი III სისხლდენა: დანაკარგი 30-40%-მდე კლასი IV სისხლდენა: დანაკარგი >40%-მდე

პოლიტრავმა

3 : 1 წესი საწყისი ჩანაცვლების სახით სისხლის ყოველი 1 მლ

დანაკარგი უნდა იქნეს შევსებული 3 მლ კრისტალოიდური ხსნარით

პოლიტრავმა

სითხით რეანიმაცია რინგერ ლაქტატის ხსნარი პრიორიტეტულია მოზრდილებში 1-2 ლიტრი ბოლუსი ბავშვებში 20 მლ/კგ ბოლუსი

პოლიტრავმა

ძვალშიდა ინფუზიის ჩვენება ბავშვები 6 წლამდე ცირკულატორული კოლაფსი პერიფერიული ვენური მიდგომის 2 წარუმატებელი

მცდელობა პერიფერიული ვენური მიდგომის 90 წამზე მეტი მცდელობა

პოლიტრავმა

პირველადი შეფასებისა და რეანიმაციის დამხმარე საშუალებები

ელექტროკარდიოგრაფიული მონიტორინგი შარდის ბუშტის კათეტერიზაცია და კუჭის ზონდირება შარდის ბუშტის კათეტერიზაცია უკუნაჩვენებია

შარდსადინარის დაზიანების დროს: • სისხლი სასქესო ორგანოების მიდამოში • ექკიმოზები შორისის მიდამოში • სისხლი სკროტუმის არეში • არაპალპირებადი პროსტატა • მენჯის მოტეხილობა

პოლიტრავმა

მონიტორინგი სუნთქვის სიხშირე და ABG სატურაცია არ საზღვრავს ვენტილაციას ან PO2

არტერიული წნევა ქსოვილების პერფუზიის ცუდი ინდიკატორი *** განიხილეთ ტრანსპორტირების საჭიროება

პოლიტრავმა

პირველადი შეფასებისა და რეანიმაციის დამხმარე საშუალებები

რენტგენოგრაფია • ხერხემლის კისრის ნაწილი • გულმკერდის რენტგენოგრაფია • მენჯის რენტგენოგრაფია • უმნიშვნელოვანესი რენტგენოგრაფიული კვლევა ტარდება

ორსულ ქალებშიც FAST DPL

დიაგნოსტიკურმა კვლევებმა არ უნდა გადაავადოს რეანიმაცია

პოლიტრავმა

მეორადი შეფასება ტარდება: პირველადი შეფასების (ABCDE) დასრულების შემდეგ რეანიმაციული ღონისძიებების ჩატარების შემდეგ ვიტალური ნიშნების სტაბილიზაციის შემდეგ თავიდან ფეხებამდე გასინჯვა, ანამნეზი და ვიტალური

ნიშნების განმეორებითი შეფასება სრული ნევროლოგიური გასინჯვა და GCS განსაზღვრა თანმიმდევრობა მნიშვნელოვანია

პოლიტრავმა

ანამნეზი A: ალერგია M: მიღებული მედიკამენტები P: წარსული დაავადებები/ორსულობა L: უკანასკნელი კვება E: მოვლენები/გარემო დაზიანებასთან კავშირში

გაითვალისწინეთ ტრავმის მექანიზმი ბლაგვი ან შემავალი

მაღალი ან დაბალი ტემპერატურის მოქმედება საშიშროების შემცველი გარემო

პოლიტრავმა

ფიზიკალური გასინჯვა 1. თავი 2. ყბა-სახის მიდამო 3. ხერხემალი და კისერი ყბა-სახის მიდამოსა და თავის დაზიანების დროს

განიხილეთ ხერხემლის კისრის ნაწილის დაზიანების მაღალი ალბათობა

4. გულმკერდი ასაკოვანი პაციენტების მდგომარეობა სწრაფად მძიმდება

გულმკერდის შედარებით მსუბუქი დაზიანების დროს ბავშვებში ხშირია გულმკერდის ორგანოების მძიმე

დაზიანება ძვლოვანი სტრუქტურების დაზიანების გარეშეც

პოლიტრავმა

5. მუცელი მოერიდეთ ზედმეტ მანიპულაციებს მენჯის მიდამოში 6. შორისი/სწორი ნაწლავი/საშო 7. ძვალ-კუნთოვანი 8. ნევროლოგიური ზურგის ტვინის დაცვა უნდა გაგრძელდეს ხერხემლის

დაზიანების სრულ გამორიცხვამდე, განსაკუთრებით პაციენტის ტრანსპორტირების დროს

პოლიტრავმა

მეორადი შეფასების დამხმარე საშუალებები დამატებითი რენტგენოგრაფიები და სხვა სპეციალური

კვლევები განმეორებითი შეფასება დიურეზი მოზრდილებში 0.5 მლ/კგ/სთ ბავშვებში1 მლ/კგ/სთ < 1 წელი 2 მლ/კგ/სთ ვიტალური ნიშნები ტკივილის მართვა - მოერიდეთ ინტრამუსკულურ შეყვანას საბოლოო მართვა

პოლიტრავმა

თავის დაზიანების კლასიფიკაცია მსუბუქი: GCS 14-15 ზომიერი: GCS 9-13 მძიმე: : GCS 3-8 კომა = GCS ≤ 8

პოლიტრავმა

DPL, FAST და CT შედარება მუცლის ბლაგვი დაზიანების დროს

DPL FAST CT უპირატესობები ადრეული დიაგნოზი

სწრაფი შესრულება 98% სენსიტიურობა ნაწლავის დაზიანების გამოვლენა ადგილზე ჩატარება

ადრეული დიაგნოზი არაინვაზიური სწრაფი შესრულება განმეორებითი 86-97% სენსიტიურობა ადგილზე ჩატარება

მაღალი სპეციფიკურობა 92-98% სენსიტიურობა არაინვაზიური

ნაკლოვანებები ინვაზიური დაბალი სპეციფიკურობა ვერ გამოავლენს დიაფრაგმის და რეტროპერიტონეუმის დაზიანებას

ოპერატორზე დამოკიდებული ხელს უშლის მეტეორიზმი და კანქვეშა ემფიზემა ვერ გამოავლენს დიაფრაგმის, ნაწლავის და პანკრეასის დაზიანებას

დრო და სიძვირე ვერ გამოავლენს დიაფრაგმის, ნაწლავის და პანკრეასის დაზიანებას პაციენტის ტრანსპორტირება

ჩვენებები არასტაბილური ბლაგვი დაზიანება შემავალი დაზიანება სტაბილურ პაციენტებში FAST და CT არარსებობის დროს

არასტაბილური ბლაგვი დაზიანება

სტაბილური ბლაგვი დაზიანება პენეტრაციული დაზიანება გვერდის და ზურგის არეში

პოლიტრავმა

DPL დადებითი ტესტი > 100 000 ერითროციტი/mm3

> 500 ლეიკოციტი/ mm3

მიკრობის არსებობა სითხეში

პოლიტრავმა

ლაპაროტომიის ჩვენებები ბლაგვი აბდომინალური ტრავმა ჰიპოტენზიით, დადებითი FAST

ან ინტრაპერიტონეალური სისხლდენის კლინიკური ნიშნებით ბლაგვი ან შემავალი აბდომინალური ტრავმა დადებითი DPL მუცლის კედლის შემავალი ჭრილობა ჰიპოტენზიით ცეცხლნასროლი ჭრილობა პერიტონეუმის

ღრუში/რეტროპერიტონეუმში/ორგანოებში შეღწევით ევისცერაცია შემავალი ჭრილობა სისხლდენით კუჭიდან/სწორი

ნაწლავიდან/შარდ-სასქესო სისტემიდან პერიტონიტი თავისუფალი ჰაერი პერიტონეუმის ღრუში/დიაფრაგმის გაგლეჯა

პოლიტრავმა

პოლიტრავმა

პოლიტრავმა

მენჯის ტრავმა მენჯის ფიქსაცია, მენჯის მოცულობის შემცირება შესაძლებელია გამოყენება გადაუდებელი დახმარების

განყოფილებაში არაინვაზიური ჩარევა არ გადაავადებს პაციენტის გადაყვანას საოპერაციოში შეიძლება მისი დატოვება ადგილზე სასწრაფო

ლაპაროტომიის დროს

პოლიტრავმა

გულმკერდის ტრავმა 8 ლეტალური დაზიანება დაჭიმული პნევმოთორაქსი ჰემოთორაქსი ფილტვის დაჟეჟილობა ტრაქეობრონქული ხის დაზიანება გულის ბლაგვი დაზიანება აორტის ტრავმული გაგლეჯა დიაფრაგმის ტრავმული დაზიანება შუასაყრის გამჭოლი ჭრილობა

პოლიტრავმა

შეჯამება პოლიტრავმის დროს პაციენტის სისტემატიზირებული და

საფეხურებრივი შეფასება განაპირობებს სიცოცხლისათვის საშიში დაზიანებების ადრეულ გამოვლენას და მათ ეფექტურ მართვას საბოლოო მკურნალობის ჩატარებამდე

გმადლობთ ყურადღებისთვის!