საფეხურებიმ ი შ ე ლ ბ ი უ ტ ო რ ი

ფრანგულიდან თარგმნა

ე კ ა ტ ე რ ი ნ ე ს უ მ ბ ა თ ა შ ვ ი ლ მ ა

© გამომცემლობა პალიტრა L, 2014ყველა უფლება დაცულია

ISBN 978-9941-21-781-4

მისამართი: თბილისი, იოსებიძის ქ. 49

რედაქტორი

ნუცა დუმბაძე

კორექტორი

მაგდა კვაჭანტირაძე

დიზაინერი

ლაშა გიორგაძე

ტექნიკური რედაქტორი

დავით ორაგველიძე

კომპიუტერული უზრუნველყოფა

დათო მოსიაშვილი

თარგმანი განხორციელდა საფრანგეთის წიგნის ეროვნული ცენტრის დახმარებით

238-38-71 book@palitra.ge www.palitral.ge

Originally published as DEGRÉS by Michel Butor Copyright © Editions GALLIMARD, 1960

საფეხურები

5

mTargmnelis wi na sity va o ba mi Sel bi u to risro ma nis T vis `sa fe xu re bi~

`TiT qos mTe li cxov re ba er Ti na war mo ebs vwer. ra sak­vir ve lia, es sru le biT ar niS navs, TiTqos ram den jer me dav we re er Ti da igi ve ram, ara med imas, rom yve la fe ri, ra­sac va ke Teb, er Ti di di qmni le bis Ta ve bia. ase mgo nia, er­T g var `a da mi a nur ko me di as~ vqmni, rom lis T vi sac sa xe lis dar q me va jer ver mo mi xer xe bi a~ (Marie Minssieux-Cha mo nard, `Michel Butor~, 2006) _ es sity ve bi frang mwe rals, mi Sel bi­u tors ekuT v nis _ ase u lo biT na war mo e bis av tors, axa li ide e bi sa da Se moq me de bi Ti moR va we o bis as pa re zis da u Ra­lav ma Zi e bels, ro mel sac Ta nab rad izi davs po e zia, pro za, ese is ti ka, sxva xe lo va neb Tan Ta nam S rom lo ba da Se moq me­de bi Ti eq s pe ri men te bi.

mi Sel ma ri fran sua bi u to ri 1926 wels saf ran ge Tis Crdi lo eT Si, qa laq li lis ax los, mon­an­ba rel Si da i ba da. rvaS vi li a ni oja xis me oTxe bav S vi iyo. ma ma mis ma saf ran­ge Tis sar ki nig zo kom pa ni a Si da iwyo mu Sa o ba mas Sem deg, rac sa mar Ta li Se is wav la, xo lo Ta vi su fal dros xat vas uT mob da. mi Se li Svi di wlis iyo, ro de sac de da mi si ane ti sru li ad day ruv da. Se saZ loa am mov le nam mo ax di na gav le­na im faq t ze, rom bavSvs bge ri sa da mu si ki sad mi gan sa kuT­re bu li mgrZno be lo ba Ca mo u ya lib da. oja xis wev re bi dan mas ze wa ruS le li kva li da to va be bi am, ma ri bra Jem, ro­mel mac mi Se lis ma mis sa mu Sa od pa riz Si ga das v lis Sem deg oja xi Se i fa ra. mi Se li be bi as Tan sa mi wli dan iz r de bo da da swo red mis gan ga moh y va wig ne bis siy va ru li. mis T vis da­

6

u viwya ri gax da vi les t ret Si, be bi is sax l Si wli dan wlam de ga ta re bu li zafxu lis ar da de ge bis Se sa xeb mo go ne ba da uzar ma za ri bib li o Te kis Ta ro e bis ne ba­ne ba Tva li e re ba da gac no ba.

`o mam de da omis dros Cems eqvs da­Zmas Tan da eqvs bi ZaS­vil Tan er Tad fran gul so fel veq sen Si miv di o diT, sa dac Cvens be bi as sax li, uf ro swo rad, ori sax li hqon da; qu Cis ga daR ma mde ba re me o re sax lis erT oTax Si uzar ma za ri, sa ek­le sio sa mo si sa da Wur W lis Se sa na xi ave ji id ga _ wig ne biT sav se. bib li o Te ka mTa var sax l Sic iyo, mag ram iq uf ro se bis an bav S ve bis T vis gan kuT v nil `wa kiTx vad~ wig nebs vec no bo­diT; me o re sax l Si ki ina xe bo da Zve li, `a ra wa sa kiTxi~ wig­ne bi, zo gi er Ti Za li an la ma zi, mon tes ki e sa da ru sos Zve li ga mo ce me bi. we li wad Si er Txel am bib li o Te kas va la geb diT. did win saf rebs vi ke Teb diT da Cvre biT Se i a ra Re bu lebs, Ta ro e bi dan gad mog v qon da wig ne bi da sxva das x va sag ani (`ga­mo u ye ne be li~ sag ne bi, ise Ti, ro go ric `a ra wa kiTx va di~ wig­ne bia, mag ram es sag ne bi gvxib lav da: zvi ge nis yba, sa sa mar T­los aR mas ru leb lis epo le te bi, sam kur na lo mce na re e bis Sem g ro veb lis yu Te bi, Zve li nam cx v ris sacxo bi for me bi, Za­li an sqe li mi nis gan dam za de bu li Zve le bu ri re tor te bi...), Ta ro eb ze ga ze Te bis axal fur c lebs vSli diT, yve la fers mtvers vac li diT da va suf Ta veb diT. es iyo araC ve u leb ri­vi wu Te bi _ mtvris ko ri an te lis, fur c le bis Sri a lis, nac­no bi gver de bis ga da kiTx vis~ (nawy ve ti mwer lis Zi ri Ta dad av to bi og ra fi u li na war mo e bi dan ̀ Portrait de l’artiste en je u ne sin-ge. Cap ric ci o~, ga mom cem lo ba Gallimard, 1985, gv. 27).

sa Su a lo sko la (ko le Ji da li ce u mi) bi u tor ma pa riz Si da am Tav ra da fi lo so fi is mas wav leb lis, ar man ki u vi li es gav le niT, sor bo nis uni ver si tet Si fi lo so fi is fa kul­tet ze ga ag r Ze la swav la. imav d ro u lad, saf ran ge Tis ko­leJ Si ga mar Tul sa ja ro leq ci ebs es w re bo da. stu den to­bi sas mi si men to re bi gas ton baS la ri da Jan va li (bi u to ri am uka nas k ne lis mdiv nad mu Sa ob da) iyvnen. ima ve pe ri od Si axal gaz r da bi u to ri si u rre a liz miT da in te res da, ga ic­no da da u ax lov da an d re bre tons, si u rre a list mxat v­

7

rebs, an ri mi Sos. pir ve li nawarmoebi, ro me lic 1945 wels bi u tor ma ga mo aq vey na, iyo mxat var maqs er n s ti sad mi miZR­v ni li leq si, xo lo 3 wlis Sem deg amas moh y va sta tia je imz jo i sis Se moq me de bis Se sa xeb.

sor bo nis dam Tav re bis Sem deg san sis ma lar mes sa xe lo­bis li ce um Si da iwyo mas wav leb lad mu Sa o ba, xo lo 1950 wels fran gu li enis mas wav leb lad eg vip te Si ga em g zav ra. mas Sem deg mog za u ro ba ar Se uwy ve tia. swo red eg vip te Si da iwyo bi u tor ma Ta vi si pir ve li ro ma nis (`Passage de Mi-lan~) we ra. er Ti wlis Sem deg man Ces ter Si ga em g zav ra, 1954 wels sa lo ni kis fran gul li ce um Si as wav li da, xo lo 1955­1956 wle bi dan _ Je ne vis sa er Ta So ri so sko la Si. mra val­ricxo va ni mog za u ro ba da axa li ad gi le bis aR mo Ce na xels ar uS li da Se moq me de biT mu Sa o bas _ bi u to ri am pe ri od Si uam rav ese is tur sta ti as wers, rom le bic ga er Ti an da kre­bu leb Si, sa xel wo de biT Répertoires (Répertoires I, Répertoires II, Répertoires III, Répertoires IV, Répertoires V, 1960-1982). mwe ra li aR niS nav da: `ro gorc Cans, bev ri vi mog za u re; ra sak vir ve­lia, im de ni ara, ram den sac vi sur veb di... vmog za u rob imi­tom, rom vwe ro... imi tom rom, Cem T vis mog za u ro ba, yo vel Sem Tx ve va Si, mog za u ro ba ama Tu im sa xiT, niS navs vwe ro (da pir vel rig Si, vi kiTxo), xo lo we ra _ igi ve mog za u ro ba a~ (mi Sel bi u to ri, ̀ Le vo ya ge et l’écriture~, Répertoires IV, Éditions de Minuit, 1974, gv. 9­10).

gar da ami sa, bi u to ri sxva mwer le bi sa da xe lo va ne bis Se moq me de bas swav lob da. mi si sta ti e bi exe ba je imz jo iss, ez ra pa unds, mar sel prusts, ra i mon ra sels, Ji ul verns da mra val sxvas. ev ro pa Si mog za u ro bis kval dak val axal­axa li ad gi le bis Se sa xeb ise wers, TiT qos sa fos to ba ra­Tebs av seb des da am g va ri na we ri gax da pir ve li na wi li mi si na war mo e bi sa `Génie du li e u~.

1956 wels ga moq vey ne bul ma ro man ma `L’Emploi du temps~ mwe rals fe ne o nis pre mia1 mo u ta na, xo lo 1957 wels ro ma ni

1 da ar s da 1949 wels da 35 wlam de asa kis ma te ri a lu rad Se Wir­ve bul mwe rals, mxat vars an mo qan da kes ga da e ce ma, ra Ta man swav­lis gag r Ze le ba SeZ los...

8

`La Modification~ re no dos pre mi iT1 aR niS nes. ro ma ne bis war­ma te bis wya lo biT bi u tor ma Tan da Tan uari Tqva mas wav­leb lo ba ze da mxo lod Te ma tur leq ci eb sa da kon fe ren­ci ebs mar Tav da sazR var ga reT, Zi ri Ta dad aSS­Si, sa dac 1960 wli dan mo yo le bu li, sam jer imog za u ra. mis T vis ame­ri ka Si pir ve li Cas v la nam d vi li emo ci u ri da Se moq me de bi­Ti So ki gax l daT da es mog za u ro ba war su li sa u ku ne e bis fran gi in te leq tu a le bis sa gan ma naT leb lo miz ne biT XVI sa u ku ne Si ita li a Si, xo lo XVIII­XIX sa u ku ne eb Si aR mo sav­leT Si mog za u ro bas Se iZ le ba Se va da roT.

1960 wels bi u tor ma Ta vi si me oTxe da uka nas k ne li ro­ma ni ga moaq vey na _ `Dégres~ _ rom lis qar Tul Tar g man sac mkiTx ve li ga ec no ba. es na war mo e bi eq s pe ri men tia. re a lu­rad ar se bu li msof li os ev ro pu li aR q mis far g lebs rom gas c de, imav d ro u lad ro ma nis ma nam de ar se bu li for me bi da sazR v re bic un da da to vo _ swo red mis mcde lo bas war­mo ad gens aR niS nu li na war mo e bi. bi u to ris oTxi ve ro mans axa si a Tebs msgav se ba mu si ka lur na war mo e beb Tan _ maT Si Cans po li fo ni u ro ba, fu ge bis har mo ni u li wyo bis Se sa ba­mi si li te ra tu ru li kon s t ruq cia, mkiTx vels xvde ba ref­re ne bi, la it mo ti ve bi, ka den ci e bi. am mxriv ga mo nak li si arc `sa fe xu re bi a~ _ sa mi per so na Ji (mwe ra li mkiTx vels imis Ta vi suf le ba sac uto vebs, rom na war mo e bis sa mi ve na­wi lis av to rad er Ti adamiani mi iC ni os) Ta vi si mo naTx ro­biT axal­axa li ni u an se biT av sebs mo sa yol am bavs, ma Ti xme­bi xan uni son Si JRers, xan va ri a ci e bis sa xiT. Ta vad mwe ra­li aR niS nu li ro ma nis Se sa xeb wer da:

`am ro ma niT msur da pir vel rig Si Ce mi, ro gorc mas wav­le blis ga moc di le ba ze me sa ub ra: mTe li wig ni me o re klas­Si2 Ca ta re bu li er Ti gak ve Ti lis gar Se mo tri a lebs. 1954

1 1926 wels aTi Jur na lis ti sa da li te ra tu ris kri ti ko sis mi er da ar se bu li pre mia, ro me lic gon ku ris pre mi is Se de gebs elo de ba da Sem deg acxa debs ga mar j ve buls. ga da e ce ma gon ku ris pre mi is ga­da ce mis dRes ve, yo ve li wlis no em b ris Tvis pir vel sam Sa baTs.

2 saf ran geT Si me o re kla si li ce um Si swav le bis pir ve li we lia, Se e saty vi se ba qar Tu li sko lis me­10 klass.

9

wlis 12 oq tom bers, sas wav lo wlis me o re kvi ras, sam Sa baT dRes mas wav le be li ame ri kis ken qris te fore ko lum bis mog za u ro bis Se sa xeb yve ba. am gak ve Tils sxve bi eb mis, wi­na da mom dev no gak ve Ti le bi; war mo iq m ne ba re zo nan si, mTe­li qse li iwyo ba. amas er T vis qo ro im na war mo e be bis sa xiT, rom leb sac Ce mi gmi ri, mas wav le be li kiTxu lobs _ mar ko po lo sa da mon te nis. Ti To e ul am av tors Ta vi se bu ri sti­lis tu ri el fe ri Se aqvs mo naTx rob Si.

mag ram ise, ro gorc ro man Si `La Modification~, dRis wes­rig Si siv r ci sa da dro is sa kiTxi dgas. sa a Tob ri vi ba dis wya lo biT imis ga ge ba Se iZ le ba, Tu sad iyo mo ce mul mo men­t Si esa Tu is pi rov ne ba, mag ram isic cno bi lia, ras am bob­da, ras fiq rob da, vis Tan er Tad iyo... mas wav leb lis dRis gan ri gis mi dev niT uaR re sad mdi da ri in for ma ci is ma ta­re be li qse li war mo iq m ne ba... ver ti ka lur sib r tye ze Ta­vad ga va ke Te ase Ti siv r ci Ti sqe ma er T ma neT ze da de bu li fur c le bis meS ve o biT. es mar T lac sa ris ko wa mowye ba gax­l daT!... ro ma ni sa mi na wi lis gan Sed ge ba, Ti To e ul Si Svi di Ta via da isi ni er T ma neTs ex mi a ne ba~ (André Cla vel, `Cur ri cu lum Vitae~, ga mom cem lo ba Plon, 1996, gv. 116 da 119).

`Ce mi wi na wig ne bis msgav sad, `sa fe xu re bi~ co ta Ti xa­fangs hgavs: sir Tu le e bi er Ti Se xed vis Ta na ve ar Cans. da ma Sin, ro de sac mkiTx vels hgo nia, rom da i kar ga, si nam d vi­le Si is wig nis Su a gul Si a~ (1960 wlis 14 ian vars Jur nal Ex-press­Si ga moq vey ne bu li in ter vi u dan).

am na war mo e bis Sem deg mi Sel bi u tor ma Sewy vi ta `Cve­u leb ri vi~ ro ma ne bis we ra. 1962 wels ga moq vey ne bu li na­war mo e bi, sa xel wo de biT `Mobile~ je i son po lok sa da zo ga­dad, aSS­s eZR v ne ba. igi ko la Jis prin ci pi Taa Seq m ni li _ Txro bi Ti ele men te bi er T ma neT Tan lo gi kur kav Sir Si ar aris da maT Si Car Tu lia afi Se bis frag men te bi, nawy ve te­bi sta ti e bi dan, mog za u ro bis STa beW di le be bi, sa rek la mo teq s te bi da a.S. `Réseau aérien~ (1963) gan s x va ve bu li ti pog­ra fi u li xer xe biT gver de bis beW d vis Se sa niS na vi ni mu Sia. `Boomerang~ (1978) sxva das x va fe ris zed de biT wig nis qso vi­lis mTli a no bas ar R vevs, Car Tu lia rek la me bi, di a lo ge­

10

bi, nawy ve te bi tu ris tu li cno ba re bi dan, ci ta te bi li te­ra tu ru li na war mo e be bi dan. `Intervalle~ (1973) sve te bad aris da beW di li. er Ti sity viT, 1960 wlis Sem deg Seq m nil na war­mo e beb Si kar gad Cans mwer lis da in te re se ba fo tog ra fi iT, mxat v ro biT, qan da ke biT, gra vi u riT, eT no lo gi iT, in for­ma ti kiT, ti pog ra fi iT. Ta vad bi u to ri bevrs da xSi rad wers xe lov ne bis Se sa xeb. mas ain te re sebs ara mxo lod kla­si ku ri epo qis, ara med Ta na med ro ve xe lov ne bac. es in te re­si mxo lod ese e bis we riT ar Se mo i far g le ba _ igi mxat v­re bis, mo qan da ke e bi sa Tu fo tog ra fe bis mxar dam xar qmnis ilus t ri re bul wig ne bs, wig nebs grag ni le bis sa xiT, yuT­wig nebs. 1980­iani wle bi dan uk ve mxo lod xel na wer wig nebs ga mos cems. uka nas k ne li TiT q mis na xe va ri sa u ku nis gan mav­lo ba Si man oras ze met xe lo van Tan er Tad imu Sa va, Tum ca maT So ris gan sa kuT re biT aR sa niS na via iuli us bal Ta za ri, ber t ran dor ni da Ji ul le i ki, bi u to ris 50 xel na we ri wig­nis Sem q m ne le bi. es wig ne bi ori gi na lu ria im Tval saz ri si­Tac, rom Cve u leb ri vi wig ne bis gan gan s x va ve biT, isi ni Seb­ru ne bu li we siT iq m ne ba: xe lo va ni gan sazR v ravs fur c lis sa xe o bas, wig nis for mats, gver de bis ra o de no bas, ar Cevs ilus t ra ci eb sa da gra vi u rebs, an fo to ebs da mxo lod am eta pis das ru le bis Sem deg, bi u to ri mi Re bul na mu Se vars Ta vi si xel na we riT av sebs. es iS vi a Ti wig ne bi Zi ri Ta dad ko leq ci o ne re bis T vi saa gan kuT v ni li da maT zog jer ga mo­fe nen xol me, ro gorc `Zvir fas wig nebs~.

mwe rals ara er Txel ga uk ri ti ke bia is li te ra tu raT m­cod ne e bi, rom le bic mas `a xa li fran gu li ro ma nis~ war mo­mad gen lad da erT­erT bur jad Tvli an:

`is to ri u lad, ga moT q ma `a xa li ro ma ni~ sak ma od na Te li az ris ma ta re be lia: sa u ba ria mwer leb ze, rom leb mac sa xe­li mo ix ve Wes 1956 wels. am mra val fe ro van mwer lebs, ra­sak vir ve lia, sa er To niS ne bic axa si a TebT da Sem Tx ve vi Ti ar aris, rom um rav le so ba erT ga mom cem lo ba Si ibeW de bo­da1 XX sa u ku nis fran gu li li te ra tu ris Se sa xeb leq ci ebs

1 ga mom cem lo ba Éditions de Minuit.

11

ro ca vkiTxu lob, iZu le bu li var aR niS nu li sa xiT gad mov­ce mov le ne bi da am Tval saz ri siT, ra sak vir ve lia, mec ̀ a xa­li ro ma nis~ na wi lad viT v le bi.

mag ram am g va ri mid go ma sru le biT ar iZ le va ra Rac er­Ti a ni doq t ri nis Ca mo ya li be bis sa fuZ vels da Za li an di di xa nia wyo bi dan ga mov ya var im kri ti ko sebs, rom le bic `a xa­li ro ma nis~ moS ve li e biT cdi lo ben ise Ti `Te o ri e bi~ mo­ma we ron, ro mel Ta av to ri sru le biT ar var!~ (1962 wels Ca we ri li in ter vi u dan Jur na lis T vis `Tel qu el~).

al baT mkiTx ve li dar w mun da, rom mas sa in te re so da mra­val m x ri vi mwer li sa da Se moq me dis gac no bis sa Su a le ba aqvs. am wi na sity va o bas ki isev bi u to ris sity ve bi da as ru lebs:

`Ce mi na we ri min da yve la fers mo i cav des, mag ram mes mis, es Se uZ le be lia. is TiT qos ca ri e li ad gi le bis amov se bas cdi­lobs, xan aq aris da nak li si, xan _ iq. da es uke Te si caa, rad­gan es sur vi li mud mi vad win s v lis, mu Sa o bis gag r Ze le bis, er Ti sity viT, si cocx lis sa Su a le bas maZ levs~ (li te ra tu­ru li kre bu li Cul tu re, 2007 wlis no em be ri­de kem be ri, gv. 61).

ekaterine sumbaTaSvili

I

14

klas Si Se su li mas wav leb lis T vis gan kuT v nil Se maR­le bul ad gil ze av di var.

za ris xmis Sewy ve tis Ta na ve sa wer ma gi da ze im wuTs da­de bu li Can Ti dan mos wav le e bis si a sa da im fur cels vi­Reb, ro mel zec Ti To e ul ma Tqven gan ma am sak la so oTax Si Ta vi si ad gi li mi u Ti Ta.

Sem deg vjde bi da ro gorc ki si Cu me isad gu rebs, si is amo kiTx vas viwyeb:

_ abe li, ar me li, ba ro ni...,Tan vcdi lob ma Ti sa xe e bi da vi max sov ro, rad gan mxo­

lod ram de ni mes vic nob, vi sac ga sul wel sac vas wav li di da maT So ris Senc xar, pi er,

mu qi Tva le biT mim zer, ro ca Sens gvars war mov T q vam_ ... da va li, de Ju a ni, de lu­s Sem deg,vid re mi vad ge bi da nar Ce nebs: _ etie, fa Ji Jan­klod, fa Ji an ri...,mi yu reb da TiT qos mi Ri mi, mag ram sa pa su xod ar min da

ga gi Ri mo, rad gan, ra Tqma un da, uke Te sia, Sen ma kla se leb­ma rac Se iZ le ba gvi an ga i gon Cve ni na Te sa o bis Se sa xeb, isi­ni un da fiq rob d nen, rom Cem T vis Sen araf riT ga mo ir Ce vi da nar Ce ne bis gan.

bi Za Se ni an ri Ju re Cem zur g su kan, ked lis miR ma Ta vis axal pir vel klass1 ec no ba, mos wav le e bis si as kiTxu lobs, klas Si ma Ti ad gi le bi sa da sa xe e bis da max sov re bas cdi­lobs, vid re wina wlis ma sa lis ga mo kiTx va sa da sen­si mo­nis na war mo e bis er Ti nawy ve tis gar Ce vas Se ud ge ba.

1 saf ran geT Si pir ve li kla si li ce um Si swav le bis me o re we lia, Se e sa ba me ba qar Tu li sko lis me­11 klass.

15

am sak la so oTax Si Tqven Tan er Tad uk ve vi ya vi. Cven T vis es ge og ra fi is me o re gak ve Ti lia.

_ zo la, ra Se giZ li aT miTx raT at mos fe ros Se sa xeb?_ volf, ra iciT pla ne tis age bu le bis Ta o ba ze?_ ax la ki, voss, mo diT, wa mo de qiT da da fas Tan ga mo­

diT, de da mi wis is to ri i sa da mi si Zi ri Ta di pe ri o de bis Se­sa xeb mo miy ve biT.

vid re is zur g su kan xe leb Se mowyo bi li pa su xis ga ce mas cdi lob da, ma lu lad Tvals ga dev neb di. mze Sens Sav Tma­sa da frCxi leb dak v ne til Ti Tebs ana Teb da; Se ni Crdi li ece mo da wigns, ro mel sac fur c lav di da did xans aT va li­e reb di ko lo ra dos ka ni o nis ar c Tu mka fio fo tog ra fi as Su a Si ise Ti sqe li da us wor mas wo ro la qiT, TiT qos es Se ni na moq me da ri iyo;

da bi Za Se ni an ri ki ked lis miR ma Ta vis axal pir vel klas Si erT­erT mos wav les sTxov da teq s tis kiTx va da­ewyo wi na da de biT, mi si aR ma te bu le bis, tax tis mem k vid ris gar dac va le bas rom exe bo da:

`mi sul ma vna xe, rom mTe li ver sa li Sek re bi li yo...~,Sec do mebs war b Sek v ri Ta da yvi Te li xis sa wer ma gi da ze

fan q ris mkveT ri ka ku niT pa su xob da, es ma gi da ki zus tad ise Ti ve iyo, ro go ric aq, am klas Si id ga, Wi is gan sag r Z nob­lad daR r R ni li, zus tad ise iq ce o da, ro gorc Sens Sec­do meb ze re a gi reb da sul co ta xnis win, ro de sac fran gu­li enis pir ve li da va le ba Ca i ba ra kla si kad qce ul Te ma ze:

`aR we reT ar da de ge bis er Ti dRe, ro me lic yve la ze me­tad da ga max sov r daT; eca deT ax s naT, ra tom ga mo ar Ci eT is da nar Ce ni dRe e bis gan, ri Tia gan sa kuT re bu li~.

16

Sem deg ram de ni me Tqven gans ga mo kiTxa rab les cxov re­bi sa da um Tav re si na war mo e be bis Se sa xeb, mo i kiTxa msur ve­li, vinc gan mar tav da gar gan tu as pan tag ru e li sad mi mi we­ril we rils, maT So ris, vinc xels iwev da, Sen ga mo gar Cia da gan sa kuT re bu lad mkac rad, ise rom arc Se mo u xe davs, giTx ra:

_ maS ase, eler, maC ve neT, ra Se giZ li aT.gsur da ge kiTxa, sa Wi roa Tu ara pe ti tiT ak re fi li

teq s tis wa kiTx va, ro mel Sic ga mom ce mels nawy ve tis zo gi­er Ti fra za aqvs gan mar te bu li:

var s k v la vi, ̀ mas Sem deg rac stu den ti gax da, pan tag ru­el ma saf ran ge Tis uni ver si te te bi Se mo i a ra...~,

an ki dev: sam kuTxe di, `Ta ve bis ume te so ba, ro me lic pan tag ru e­

lis ga naT le bas exe ba...~,an ki dev:wre, `gar gan tu as Tan uf ro dax ve wi li prog ra ma Seg v x v­

de ba; aq Wkua­go ne ba igu lis x me ba...~mag ram uec rad, kiTx vis das mas rom api reb di, bi Za Sens

sa xe Si Se xe de da dab ne u li Se Cer di, rad gan ar ico di, ro­gor mi ge mar Ta, kar gad ges mo da, rom mis T vis `me si e~ un da ge wo de bi na, mag ram ver Se Ze li, ga wiT l di, Tva li da xa re da ar Cie sas w ra fod da gewyo kiTx va sity ve bis ara bu neb­ri vi gan cal ke ve biT, ise, rom pun q tu a ci as yu radRe bas ar aq cev di:

_ ax la yve la es sa ga ni prog ra ma Si dab ru ne bu lia, ene­bis swav le ba dad ge ni lia...1

_ eler, ge Tay va, teq s ti yu radRe biT wa i kiTxeT. es wi­na da de ba ga i me o reT...

_ ax la yve la sa ga ni..._ ase sjo bia._ prog ra ma Si dab ru ne bu lia, ene bis swav le ba aR d ge ni­

lia...

1 aw yo ve li mec ni e re ba aR d ge ni lia, aRor Zi ne bu lia ena yo ve li _ fran sua rab le, „gar gan tua da pan tag ru e li“, to mi I, gv. 200, `ga­mom cem lo ba pa lit ra L“, 2013, gad mo a e na gu ram go gi aS vil ma.

17

_ ga nag r ZeT._ ber Z nu lis, rom lis ar cod nis ga re Se sir cx vi lia,

ada mi ans uwo dos...1

_ uwo dos?_ ewo dos ga naT le bu li, ase ve eb ra u lis, qal de u ris,

la Ti nu ris. STam beW da ve bi..._ yu radRe biT!_ STa beW di le be bi, ase Ti dax ve wi li da mar Te bu li...er Ti sar Tu liT qve moT, zus tad am kla sis qveS mde ba re

sak la so oTax Si vi de qi Zve li eg vip tis ru kis win, ro me lic sko lis mTa var ze dam xed vels ga mo var T viT da Sens me gob­rebs me eq v se kla si dan vux s ni di, rom am qvey nis an ti kur ci vi li za ci as vic nobT da na to va ri Zeg le bis, pi ra mi de bis, hi po ge e bis, mas ta be bis, kon kor dis mo e dan ze aR mar Tu li obe lis kis msgav si sxva obe lis ke bis wya lo biT,

rom Sam po li on ma am Ja mad lon don Si, bri ta ne Tis mu ze­um Si da cu li ro ze tis (ro ze ta qa la qi iyo) qvis ierog li­fe bis amo kiTx vis wya lo biT msof li os is to ri is Se sa xeb Cve ni cod nis qve da zRva ri ram de ni me aTas w le u liT ukan ga das wia,

rom pir ve li di nas ti is pir vel ma fa ra on ma, mi nam anu me nes ma Tav ze da id ga ze mo da qve mo eg vip tis, dab lo bi sa da del tis, wi Te li da TeT ri, sva vi sa da Se var d nis gvir g­vi ne bi, rom me fe e bis am grZel mwkriv sa da gar da ma val epo­qebs sam did pe ri o dad, Zvel, sa Su a lo da axal sa me fo e bad yo fen,

da es xde bo da iqam de, vid re ki be ebs amo viv li di da am sak la so oTax Si Tqvens Se sax ved rad Se mo vi do di,

sa dac si is amo kiTx vas gan vag r Zob:_ ... Jur da ni? ar aris? ah, ara, aq xarT. Za li an kar gi, ra­

ze fiq rob diT? kno ri? (is arc gu Sin iyo),_ dRe sac ar mo su la? ga sa ge bia. li mu ri?_ aq var.

1 ber Z nu li, ucod ne li rom li sac swav lul Ta saT va lav Si ar Ca­ig de ba, eb ra u li, qal de u ri, la Ti nu ri _ iq ve.

18

_ mu ro ni?is Sen win, pir vel rig Si udar de li sa xiT zis, mer x ze

spi ra li a ni rve u li da is to ri is me o ra di sa xel m ZR va ne lo udevs, Tan gul mod gi ned cdi lobs Zve li mflo be lis gva­ris bur Tu li a ni kal miT ga daS las, ra Ta sa ku Ta ri sa xe li da a we ros,

wels isic Ta vi si erT­er Ti na Te sa vis, me sie ba i is mo wa­fea, ro me lic ax la ze mo sar Tul ze, fi lo so fi is klasis mos wav le ebs kit sis so nets akiTxebs, Tu ro gor aR mo a Ci na man Cep me nis mi er Tar g m ni li ho me ro sis na war mo e bi:L

(Cep me ni: 1559­1634):`... ise vig r Ze ni Ta vi, ro gorc cis im dam k vir ve bel ma,

rom lis Tval win axal ma cTo mil ma ga i el va, an ro gorc pir quS ma kor tes ma~

(kor te si: 1485­1547),`ro de sac Ta vi si ar wi vi seb ri mze riT wynar oke a nes aT­

va li e reb da, xo lo mi si eki pa Jis wev re bi er T ma neTs ga da­xe dav d nen kiTx vi a ni mze riT Si lent, upon a pe ak in Darien~

(mdu ma re ni, da ri e nis mwver val ze mdgar ni,da ri e ni: pa na mis ye li sa da pa na mis sam x re Ti na wi li),me sie baii ax la am klas Si myo fi alen mu ro nis ma mis, me­

sie mu ro ni sa da ase ve ma dam da va lis So re u li na Te sa via, xo lo ma dam da va li de daa Sen gver diT mjdo mi mi Sel da­va li sa, ro me lic Sen ken ix re ba da gTxovs, saS ro bi mis ce, rad gan mel nis boTls Ta vi cu dad da a xu ra, me la ni da eq ca da Ti Te bi sul da eTxup na.

19

_ prog ra mis mi xed viT XVII da XVIII sa u ku ne e bi un da ga­i a roT. wi na wels, me sa me klas Si Tqven is wav leT ra mox da saf ran ge Tis re vo lu ci is dawye bi dan pir ve li msof lio omis das ru le bam de; ax la, imis nac v lad, rom mov le ne bi qro no lo gi u rad ga i a roT, ro gorc es me eq v se kla si dan mo yo le bu li xde bo da, wels ori sa u ku niT ukan dab ru ne­ba mo gi wevT. ami tom auci le be lia ga ix se noT, ra is wav leT ori wlis win da ki dev is mniS v ne lo va ni mov le ne bi, rom­leb sac ev ro pa Si hqon da ad gi li...

Sen gan mar cx niv mde ba re fan j ri dan pa ta ra ezo Si er Ta­der Ti xe Cans, ro mel sac jer ki dev Ser Ce nia mwva ne foT­le bi; qa ri na zad ar xevs maT da cvlis mzis mkrTa li la qe­bis for mas Se ni uj re bi a ni rve u lis pir vel gver d ze, ro­mel zec es­esaa Ca we re:

`is to ria, pir ve li gak ve Ti li~,da ax la, Cems sity vebs us men da cdi lob ga ar k vio, ra un­

da iyos am Te mis sa Ta u ri.Wad ris moZ rav ma da fe rad ma Crdil ma wi na rig Si ga da i­

nac v la, Sem deg Cems sa wer ma gi das mi u ax lov da, ma sac gas c­da da ma gi dis ukan aTi na Te biT aW re le bul Sav da fas auy­va, bo los ked lis iqiT mde ba re sak la so oTax Si Se aR wia, sa dac gak ve Tils bi Za Se ni an ri ata rebs:

_ da sa kar gi dro ar gvaqvs _ sa ba ka lav ro ga moc de bis dro ma le dad ge ba _ ami tom 19­Si, sam Sa baTs, yve la Tqven­ga ni Ca ma ba rebs Se mo Ta va ze bul Ta gan erT­erT Te mas. sa mi­ve sa kiTxi ga su li wlis prog ra mi da naa, rac gan v li li ma­sa lis ga me o re ba Si da gex ma re baT. da va le bas dag vi a ne biT ar mi vi Reb. vinc daT q mul dRes na mu Se vars ar Ca ma ba rebs,

20

is nuls da im sa xu rebs, es aris da es; ime dia, yve lam kar gad ga i go, rac vTqvi...

kvi ras, pre­o­kler kis qu Ca ze is Sen Se sa xeb me sa ub ra(ma mi da Se ni ro zi ga reT ga sas v le lad em za de bo da; mo­

sawye ni dRe iyo, wvi ma gu lis ga maw v ri leb lad cri da, rac cxad yof da, rom uk ve nam d vi li Se mod go ma dam d ga ri yo;

ver ga da ewy vi ta si ga ris Caq ro ba, ro mel sac uk ve kar ga xa nia ewe o da; sa we ri ma gi dis ukan sak la so oTa xis Sa vi da­fis nac v lad mi si wig ne bis ka ra da id ga, rom lis Ta ro eb ze saf ran ge Tis uni ver si te te bis ga mo ce ma Ta ko leq ci is Jan­g mi wis fe ri da yvi Te li yde bi mo Can da, ase ve gi i om bu des ko leq cia, mis ze moT si tes ga mom cem lo bis mi er ga moS ve­bu li erl sten li gar d ne ris de teq ti ve bi, rom leb sac ase­Ti ga ta ce biT kiTxu lobs),

mas axa li seb da kla se le bis gan Se ni ga mor Ce u li mdgo­ma re o ba, rad gan me da is, Se ni ori bi Za, Se ni mas wav leb le bi varT,

Tum ca isic Se max se na, rom ase Ti Sem Tx ve va sko la Si er­Ta der Ti ar iyo,

imi tom rom klas Si Car Ce ni li is bi Wi, de nis re nie, ro­gorc jer ki dev ga sul wels ga var k vi eT, mar Ta lia, Za li an So re u li, mag ram ma inc Cve ni ori ko le gis na Te sa via (ve­ri e ris tyis wvi miT das ve le bul gzeb ze, mok le Sar val sa da zRvis fer, ram de ni me ad gil ze da kem sil saw vi mar qur­Tuk Si ga mowyo bils ce re bi TiT q mis ca ri e li zur g Can Tis wvril bre te leb Si gqon da gay ri li, zur g Can Ta Si ca ri e li WuWyi a ni kar da le bi er T ma neTs ex le bo da da ra ku nob da, Sen ki `bi zo ne bis~ pat ru lis mo na wi le me gob reb Tan er­Tad, ro mel Ta gan er Ti si ci vis gan kbils kbil ze ace mi­neb da, Tqven T vis mo ce mul na xazs Cas c qe ro di, cdi lob di ga ger k via, am Ja mad sad iya viT da ro gor mi su li ya viT uf­ros Tan Se sax ved rad daT q mul ad gi lam de);

nac ris fer cas vum zer di da vfiq rob di am Sex ved ris Se uZ leb lo ba ze, sent­ile ris ska u te bis jgu fis pir ve li gas v lis T vis cu di dRe iyo Ser Ce u li, bi Za Sens ki vu pa su­xe, rom sa va ra u dod, me o re a klas Si sxva mas wav leb le bis

21

na Te sa ve bic un da yo fi liy v nen, rad gan or mos wav les, Jan­klod sa da an ris er Ti gva ri, fa Ji hqon daT da isi ni Zme bi ar iy v nen, es uk ve ga var k vi eT, mag ram al baT er T ma ne Tis bi ZaS vil­de i daS vil­ma mi daS vi le bi un da iy v nen da ki dev er Ti mos wav lis gva ri iyo iute ri, ise ro gorc ger ma nu li enis mas wav leb li sa.

isic da va ma te, rom ase Ti mra val ricxo va ni na Te sa ve bis ar se bo ba, is faq ti, rom Sen gic nob di da sxva mas wav leb le­bis gan zo gi er Ti mos wav lis oja xu ri cxov re bis Se sa xeb me tis Setyo bis sa Su a le ba mqon da, Se saZ leb lo bas maZ lev­da gan me xor ci e le bi na pro eq ti, ro mel ze dac uk ve di di xa nia vfiq rob: kla sis aR we ra.

li ce um Si dab ru ne bu li viw ro qu Ca ze ga ma val im bnel sak la so oTax Si, sa dac TiT q mis mu dam si naT lis an Te baa sa Wi ro ra i me rom ga ar Cio, me oTxe kla sis1 mos wav le ebs vuy ve bo di ame ri kis dapy ro bis, mon te su mas xel Si Ca sag de­bad kor te sis mo fiq re bu li xri ke bis, kus ko Si pi sa ros Ra­la tis, ma Ra ro eb Si iZu le bi Ti mu Sa o bis Se mo Re bis, mo ne­biT vaW ro bis dawye bis, es pa neT Si di di ra o de no biT oq ros ga di ne bis, mTel ev ro pa Si sa ban ko sis te mis gan vi Ta re bis Se sa xeb.

kvlav amo su li mze mi nis sa xu ravs aT bob da, mSral sa­mos Si, am je rad grZel Sar val sa da gap ri a le bul Sav fex­sac mel Si ga mowyo bi li ije qi da mu ya o ze ori Wi kar tiT da­mag re bul TeTr sa xa tav qa Ral d ze nax Si ris fan q riT, ga u­wa fa vi Jes te biT, iuli us ke is ris Ta vis da xat vas cdi lob­di, mar cxe na xe liT ki pu ris gu lis gor gals at ri a leb di, ro mel sac uk ve ru xi fe ri das de bo da.

pre­o­kler kis qu Ca ze bi Za Sen ma an rim Ta vi si Ci bu xi sa fer f led ga mo ye ne bul mi nis fi a la Si Ca ca la, ji be Si frCxi le bis qlib sa da ga sa Re be bis ac mas Tan er Tad Ca i­do, xe li da av lo Ta vis Sav por t fels, sa we ri ma gi di dan aRe bu li ori rve u li Sig Ca do, Sem deg ka ra dis erT­er Ti Ta ros ken da i xa ra, aiRo `XVIII s­is fran gi av to re bi~, saw­

1 saf ran geT Si me oTxe kla si ko leJ Si swav le bis bo los wi na we­lia, Se e sa ba me ba qar Tu li sko lis me­8 klass.

22

vi ma ri Ca ic va, Se ik ra qa ma ri da mtvri a ni, Tok Se mok ru li da war we re bi a ni yu Te biT sav se ka ra de biT ga dat vir Tu li de ref nis gav liT sam za re u los ken ga e mar Ta, rom dam S vi­do be bo da ma mi daSen rozs, ro me lic ba kan Tan id ga da Tef­Sebs am S ra leb da. ki bis sa fe xu rebs pa ta ra bi Wi viT ax te bo­da, Tan Txe li, gam x da ri xe li mo a ji ris T vis ar ga uS via da co ta Ti ma Sin Ra Se a ne la svla, ro de sac ka ris ga Re bis xma ga i go,

me re udar de lad mi a bi jeb da qu Ca Si, wig nis ma Ra zi e bis vit ri nebs aT va li e reb da, lur s m ne biT aWe dil ga sas v le­lebs uc na u ri wre e biT uv li da gverds, Tan xSir­xSi rad uyu reb da Ta vis sa aT­sa ma jurs da li ce um Si dro ze mi vi­da, mi e sal ma Sve i cars, za ris xma ze avi da ki be ze da Tqve ni, jer ki dev ca ri e li sak la so oTa xis win Ca i a ra,

sa dac, ram de ni me wu Tis Sem deg, ro de sac ga mo kiTx va da­vas ru le, sus ti pa su xe biT uk ma yo fi lom mwva ve Se niS v ne bi ga mov T q vi da mom dev no gak ve Til ze Se de gis ar ga um jo be­se bis Sem Tx ve va Si mkacr sas jel sac dag pir diT,

_ ax la ki, ga da Sa leT rve u le bi da Ca i we reT me o re gak­ve Ti lis sa Ta u ri: de da mi wis ad gi li sam ya ro Si,

ma Sin, ro de sac mzis sis te mis Se sa xeb giy ve bo diT, da­vi na xe Sen gver diT mjdo mi mi Sel da va li, ro mel mac ji be­Si pu ris gu lis bur Tu la mo Zeb na, sa mi Ti TiT mi si sre sa da iwyo, iday vi gag k ra da mxreb Si Tav Car gul ma Cur Cu liT gkiTxa, Tan cdi lob da asa kiT yve la ze pa ta ra, mag ram ta­niT yve la ze did, Zve li ger ma ne le bi viT qe raT mi an fran­sis iuters amo fa re bo da:

_ mar T la bi Za Se nia?Tan ca li Tva liT Cem ze mo gi Ti Teb da da Sen ki pa su xi ar

ga e ci, mi yu reb di, cdi lob di Cem T vis geC ve ne bi na, rom yu­radRe biT mis men, mag ram rve ul Si sity va `pa ra le lis~ nac­v lad `me ri di a ni~ Ca we re,

_ ici, mec myavs na Te sa vi mas wav le be li, es me sie baiia, is de da Ce mis So re u li bi ZaS vi lia da kvi ras stum rad iyo Cven Tan.

(i ma ve sar Tu lis me o re bo lo Si mde ba re klas Si me sie

23

baii me sa me kla sis1 mos wav le e bis T vis da fa ze `jun g le bis wig ni dan~ nawy vets wers.)

alen mu ro ni Tqven ken Se mob run da, ra Ta sa u bars yu ri da ug dos, am dros iatak ze, fe xeb Tan Cad g mu li Can Ta ga da­u var da, Tum ca Se niS v nis mi ce mac ar dam Wir ve bia, Ta vad ve ga mo as wo ra yve la fe ri. Can Ta Ta vis ad gil ze da do, mas Si `in g li su ri li te ra tu ris qres to ma Tia~ Ca ab ru na, ro me­lic mom dev no gak ve Til ze das Wir de bo da da Ce mi na kar na­xe vis Ca we ras Se ud ga:

`dros, ro mel sac de da mi wa Ta vi si Rer Zis gar Se mo Se­mob ru ne bas an do mebs, dRe­Ra me ewo de ba da es aris dro is sa zo mi er Te u li.~…

Cem gan gan s x va ve biT, bi Za Se ni an ri mas ze nak leb STa beW­di le bas ax dens, rad gan fran gu lis gak ve Til ze, ro de sac Sen xma maR la kiTxu lob di:

_ ...miTxa ri, Svi lo Ce mo, ro gor gi say ve du ro...~,mas, imis mi u xe da vad, rom pir vel rig Si ij da, mux leb­

ze fi zi kis sa xel m ZR va ne lo edo da fur c lav da, rac bi­Za Sen ma Se niS na, ma lu lad Ca i xe da sak la so oTa xis geg ma Si, romlis Sevseba Cem sa viT, ma nac mog Txo vaT, da sa wer ma gi­da ze msu bu qad dah k ra muS ti:

_ miTxa riT, mu ron, ra sac ax la vkiTxu lobT ar ga in te­re sebT?

is ga wiT l da, mag ram pa su xi ar ga u cia._ sak ma ri sia, eler. mu ron, ax la Tqven ga nag r ZeT. aha,

ar iciT sad gav Cer diT. gTxovT, maC ve neT es wig ni, rom­lis da mal va sac ase mo u xer xeb lad cdi lobT da ro me lic, ro gorc Cans, Za li an gi ta cebT. fi zi kis sa xel m ZR va ne lo yo fi la. ra sak vir ve lia, Se miZ lia mxo lod Se va qo Tqve ni da in te re se ba mec ni e re biT, mag ram es imas ar niS navs, rom fran gu li li te ra tu ris Ses wav la ze xe li aiRoT. sas wav­lo wels cu dad iwyebT, Ce mo bi Wo. gak ve Ti lis T vis ma inc Tu mo em za deT? Tqve ni rve u li maC ve neT. ax la ve vna xavT. ax la wa i kiTxeT. gver di 26, pir ve li ve wi na da de ba.

1 saf ran geT Si me sa me kla si ko leJ Si swav le bis bo lo we lia, Se e­sa ba me ba qar Tu li sko lis me­9 klass.

24

da ma nac jer bor Zi kiT da iwyo kiTx va, Sem deg xma sul uf ro mtki ce ga ux da, rad gan is go ni e ria, da si nam d vi le Si, rab les teq s ti Za li an ain te re sebs:

_ `... Sen ax la pa riz Si xar da epis te mo ni Se ni mas wav le­be lia...~1

(me sie baii am dros me sa me kla sis mos wav le ebs uwe so zm­nebs ame o re bi neb da),

Sen gver diT mjdo mi mi Sel da va li, ro mel sac gak ve Ti­li ar mo um za de bia, cdi lob da Se ni rve u li dan ga da e we­ra is mci re di, rac iq aR mo a Ci na: sam xa zi a ni geg ma, aTi o de sity vis gan mar te ba, rad gan, Tu ris x va Sem Tx ve viT Tavs da aty de bo da, rve ul Si ma inc hqo no da ra i me saC ve neb lad.

ax la vfiq rob, rom kvi ras bi Za Sen an ris Tan sxva jgu fis Se sa xe bac un da vi sa ub roT: me sie bo ni ni, de nis re nie, me sie iube ri,

vi ci, rom es uka nas k ne li, Tqve ni fi zi ki sa da qi mi is mas­wav le be li, me sa me sar Tul ze mde ba re am fi Te at r Si ma Te­ma ti kis jguf Tan et vu dis da nad ga ris ga mo ye ne biT di na­mi kis fun da men tur prin cips amow meb da,

rom de nis re nie, ro me lic klas Sia Car Ce ni li, fer m k r­Ta li da uni a To, Cem win, me o re ri gis me sa me mer x Tan zis, Ta vi si gva ris ga mocxa de bas elo de ba na Ta nis, or ka nis, pe­le ti es Sem deg, vid re spen se ris, ta ni e sa da tan ga las gva­rebs amo vi kiTxav, rom mi pa su xos _ ̀ aq var~, sus ti da ise Ti mowye ni lo ba Se pa ru li xmiT, TiT qos sa da caa avad gax de ba da TiT q mis Tval da xu Wu li mpa su xobs,

vi ci, rom me sie bo ni ni, ro mel sac TiT q mis ise Ti ve cxri­li aqvs, ro gorc Cvens ko le ga ba i is, fi lo so fi is jgufs akiTxebs da aTar g m ni nebs:L

L’alba vin ce va l’ora mat tu ti na...(di lis Jams gan Ti a di ipy rob da...)2.

1 man da, pa riz sa, gver di Ta gyavs moZR va ri Se ni, epis te mo ni _ iq­ve, gv. 201.

2 dan te ali gi e ri, `RvTa eb ri vi ko me di a~, kon s tan ti ne gam sa xur­di as Tar g ma ni, `ga mom cem lo ba pa lit ra L~, 2012, gv. 6, stri qo ni 34: `e se iyo Ja mi mi wu ru li gan Ti a di sa~.

25

es gu Sin, sam Sa baTs iyo, am sak la so oTax Si, Tqve ni gas v lis Ta na ve mi si ad gi li

me da vi ka ve, da fa ze aSS­is ru ka mi va ka ri, ra Ta axa li in g­li si sa da niu­ior kis, di di tbe bi sa da Ci ka gos, sam x re Tis, flo ri dis, fol k ne ris re gi o nis, te ne sis xe o bis, mi si si­pis del ti sa da niu­or le a nis, te xa si sa da mi si Wa bu rRi­le bis Se sa xeb me sa ub ra,

Sen ki, kla se leb Tan er Tad er Ti sar Tu liT maR la ax­ve di, ma Te ma ti kis jgufs Sex v di, rom ad gi li da ge ka ve bi­na am fi Te at r Si, sa dac TeTr pe ran g Si ga mowyo bi li me sie iube ri ge lo de bo daT, me sa me rig Si da je qi, sa xu ra ve bis ken ga ma val fan ja ras Tan, men de le e vis di di cxri lis qveSL_ `wyal ba di, he li u mi, li Ti u mi, bo ri...~,

am dros bi Za Se ni an ri, ro mel mac Ta vi si gak ve Ti le bi li ce um Si uk ve da as ru la, Sve i cars da em S vi do ba, di di na­bi je biT ga dak ve Ta bul va ri ise, rom wi Te li Su qis an Te­bas ar da lo de bia, mi si saw vim ris far To kal Te bi qar Si tka cu nob da da grZel ka di lak sac ga e xa xu na, xel Si por t­fels aTa ma Seb da,

er Ti wu TiT Se Cer da, Tva li mo av lo xe ebs, sax le bis fa­sa debs, sa xu ra ve bi sa da sak va mu re bis mwkrivs, TeTr Rrub­lebs, ca ze rom mi iz laz ne bod nen, aqa­iq cis f rad ga mom k r­Tal uR rub lo ze cis na Te bas,

Sem deg mar Se­sent­ile ris qu Cas auy va, es pa ne Tis pa ta­ra mo e da ni ga daW ra da sen­an d re­dez­aris Zve li ka fes te­ra sa ze mo ka laT da, er Ti ji bi dan Ci bu xi amo i Ro, me o ri dan wig ni da TiT q mis er Ti sa a Ti ga a ta ra er Ti kaTxa lu dis ne­ba­ne ba wrup va Si.

es gu Sin iyo, ax la is isev am ked lis miR ma, Cem ukan, gak­ve Tils uta rebs axal pir vel klass, ro mel sac arc ber Z­nu li us wav lia da arc la Ti nu ri da cdi lobs, sa Wi ro gan­mar te be bi mis ces mos wav le ebs, ra Ta maT ukeT aRiq van da da a fa son pir ve li sce na `i fi ge ni a dan~:

`di ax, es aga mem no ni, Se ni me fe gaR vi Zebs...~uk ve rva dRea, TiT q mis ad rin de li viT kar gi amin dia da

mzis sxi veb ma ga a na Ta xe, rom lis foT le bi uk ve Sey viT le­

26

bu la, xo lo ma Ti na wi li Zirs Ca moc ve ni la da na wi lob riv nax Si ris gro viT da fa ru li (rki nis WiS ka ri Riaa; sat vir­To man qa ni dan nax Si ris tom rebs cli an; amas ver vxe davT, Tum ca xme bi gves mis), mi wa ze yria ezos siR r me Si,

mzis si naT le ax la Sens xe leb sa da me sa me Tav ze ga daS­li li sa xel m ZR va ne los gverds ana Tebs: de da mi wis ga mo­sax va;

sak la so Jur nals, ro mel Sic ori mos wav lis ar yof na Ca vi niS ne (gi i o mi klas Si dab run da, mag ram pir ve li ri gis mer x Tan ar zis fran sis iute ri) vxu rav da bru no ver Jes ve kiTxe bi:

_ sad mde ba re obs de da mi wa?Sem deg mo ris tan ga las (is Sav ka ni a ni a):_ Se giZ li aT amix s naT, ra aris dRe­Ra me?_ Tqven ki, JorJ ta nie, gan mi mar teT, Tu Se iZ le ba, ra

aris sa a Ti.

27

gem ban ze vi de qi, xis mo a jir ze day r d no bi li vu yu reb­di, ro gor vu ax lov de bo diT mar sels, Cem gver diT miS lin pa ve ni ed ga, ro mel sac qa ris gan Tav da sa ca vad Tav sa fa ri exu ra da me ub ne bo da:

_ sam wu xa roa, rom er T ma ne Ti ram de ni me dRis win, aTen­Si ver vna xeT...;

Sen, Sens Zmeb Tan da ma mi daS vi leb Tan er Tad am dros etan Si iya vi, ra sak vir ve lia, Sin ara, rad gan kar gi amin di id ga da yve la ni im qox Si iya viT Sek re bi li, ro me lic er ku­ris tyis Su a gul Si aaSe neT,

bi ZaT q ve ni an ri did Sav ma gi das Tan ij da Ria fan j ris si ax lo ves, sa i da nac xe xi lis pa ta ra ba Ri, ase ve mo So re biT mde ba re uk ve mo sa va la Re bu li min d v re bi, bre lis tye e bi da go ra ke bi mo Can da; mag ram is am yve la fers ar uyu reb da, Ci­buxs Re Wav da, ni a vis yo vel daq ro la ze af ri a le bu li far­de bis wya lo biT ga re dan Se mo sul foT le bis suns isun­T qav da da aT va li e reb da sa Cuq rebs, rom le bic sa uz me ze, da ba de bis oc da mecx ra me te wlis aR sa niS na vad mi ar T ves: in g li su ri Tam ba qos yu Ti, Sav­cis fer zo li a ni hal s tu xi, wig ni ita li u ri fer we ris Se sa xeb; da ba de bis dRi dan ram­de ni me kvi ram ga i a ra da TxuT me ti dRis win, ama ve, mag ram am je rad or dRi a ni mo lo di nis Sem deg Tav s dam ty da ri We­qa­qu xi li sa da Zli e ri wvi mis ga mo fan j reb da ke til oTax­Si, es sa Cuq re bi Sav ma gi da ze da de bul tya vis Ce mo dan Si Ca a la ga; is uk ve sav se iyo sa fer f le e bi Ta da Jur na le biT, ro mel Ta na wils ma gi da ze ve to veb da da yve la fe ri ma inc ar ete o da, Ce mo da ni mxo lod Se ni dax ma re biT da ke ta.