filozofia eleatów i demokryta

Filozofia Parmenidesa z EleiParadoksy Zenona z Elei

Problem związany z filozofią EleatówDemokryt z Abdery - modyfikacja Parmenidejskiego pojęcia bytu

Filozofia - Filozofia Eleatów i Demokryta

Artur Machlarz

2013-10-01

Artur Machlarz Filozofia - Filozofia Eleatów i Demokryta



Plan wykładu

1 Filozofia Parmenidesa z EleiOntologia ParmenidesaEpistemologiczny aspekt Parmenidejskiej filozofii

2 Paradoksy Zenona z Elei

3 Problem związany z filozofią Eleatów

4 Demokryt z Abdery - modyfikacja Parmenidejskiego pojęcia bytuMaterializm




Ontologia ParmenidesaEpistemologiczny aspekt Parmenidejskiej filozofii

Podstawowe zasady filozofii Parmenidesa

Trzy podstawowe zasady teorii bytu Parmenidesa z Elei:1 Byt jest bytem (to, co istnieje, istnieje)2 Niebyt nie istnieje (to, co nie istnieje, nie istnieje)3 Z niebytu nie może powstać byt (coś, co nie istnieje, nie może być

przyczyną tego, co istnieje)

Te trzy zasady są wystarczające do rekonstrukcji całej filozofiiParmenidesa z Elei.





Teoria bytu

Istnieje tylko byt - nic, co nie jest bytem, nie może istnieć.

Byt nie powstaje i nie ginie - powstałby bowiem z niczego lubprzekształcił się w niebyt.

Byt jest niezmienny - zmienić bowiem mógłby się tylko w niebyt.

Byt jest doskonałą jednorodną całością - nie może się składać zniczego innego niż sam byt, bo czymś innym jest niebyt.

Wniosek: w sensie ścisłym istnieje tylko to, co jest nieskończone iniezmienne oraz jednorodne - tylko i wyłącznie “byt”.





Co istnieje a co nie istnieje?

Struktura rzeczywistości wg Parmenidesa z Elei:

W sensie ścisłym istnieje jedynie nieskończony i doskonały byt. Pozanim nie istnieje nic.

W sensie mniej ścisłym (pozornym) istnieje cały świat materialny -świat przyrody, ludzie itp.

W żadnym sensie nie istnieją rzeczy nieistniejące, takie jak centaur,szklana góra itp.





Podstawowe zasady rozumowania w teorii Parmenidesa

Zasada tożsamościKażda rzecz jest identyczna z samą sobą

Zasada niesprzecznościŻadna rzecz nie może mieć jakiejś cechy i jednocześnie jej nie mieć

Zasada dowodzenia nie wprostZałóżmy, że wniosek jest fałszywy,jeśli dojdziemy do sprzeczności, to będzie oznaczało,że wniosek nie może być fałszywy





X nie istnieje

Czy zdanie “ta prezentacja istnieje/nie istnieje“ jest prawdziwe czyfałszywe?

Odpowiedź na to pytanie zależy od znaczenia używanych terminów.Zgodnie z terminologią Parmenidesa, ta prezentacja nie istnieje. Zgodniez naturalnym nastawieniem poznawczym, istnieje.





X nie istnieje

Czy zdanie “ta prezentacja istnieje/nie istnieje“ jest prawdziwe czyfałszywe?Odpowiedź na to pytanie zależy od znaczenia używanych terminów.Zgodnie z terminologią Parmenidesa, ta prezentacja nie istnieje. Zgodniez naturalnym nastawieniem poznawczym, istnieje.





Znaczenie słów w mowie potocznej i języku nauki

Modyfikacja znaczeń słów języka potocznego w języku teorii naukowejjest zupełnie naturalna - z przykładem takiej modyfikacji mamy doczynienia w filozofii Parmenidesa. Przykład z innej dziedziny: ”siła“ wfizyce i mowie potocznej. W teoriach potrzebne są bardziej precyzyjnedefinicje niż w językach naturalnych.





Definicje prawdy

Klasyczna definicja prawdy (pochodząca od Arystotelesa):

prawda to zgodność intelektu z rzeczywistością: jeśli myślę,że ta prezentacja istnieje i ona faktycznie istnieje, to moja myśljest prawdziwa.

Koherencyjna definicja prawdy:

prawdziwość zdania zależy od jego związku z innymizdaniami: jeśli zdanie ”ta prezentacja istnieje“ jest sprzeczne zinnymi przyjętymi zdaniami, to jest fałszywe.





Poznanie rozumowe i empiryczne

W klasycznym sporze o źródła poznania, Parmenides stoi na stanowiskuracjonalizmu: bytu nie można poznać zmysłami, ponieważ zmysłamipoznajemy tylko rzeczywistość materialną. Jeśli zmysły przeczą poznaniurozumowemu, to znaczy, że nie powinniśmy uznawać ich za źródło wiedzy.




Pojęcie paradoksu i antynomii

Paradoks: rozumowanie, które wydaje się być bezbłędne a jednakprowadzi do wniosków sprzecznych ze zdrowym rozsądkiem,absurdalnych.

Antynomia: rozumowanie, które jest formalnie poprawne a któreprowadzi do wniosków wzajemnie sprzecznych. Możliwość sformułowaniarozumowań antynomialnych jest poważnym zagrożeniem dla każdej teorii.




Paradoksy Zenona

Paradoks pierwszy:Każdy przedmiot, który się porusza od punktu A do punktu B, żebypokonać tą odległość musi pokonać nieskończoną ilość punktów wprzestrzeni w skończonym czasie. To zaś jest niemożliwe. Więcprzedmiot nie osiągnie punktu B.




Paradoksy Zenona

Paradoks drugi (tzw. Achilles):Achilles nigdy nie dogoni w wyścigu żółwia, jeśli żółw wyruszy z punktubliższego mecie. Achilles musi bowiem dotrzeć najpierw do punktu, zktórego startuje żółw. Żółw jest już wtedy odcinek dalej. Achillespokonuje ten odcinek w czasie, w którym żółw pokonuje kolejny.Odległość między nimi będzie się zmniejszać, ale nie osiągnie nigdy zera.




Paradoksy Zenona

Paradoks trzeci (tzw. paradoks strzały):Strzała wypuszczona z łuku w gruncie rzeczy nie rusza się. W każdymmomencie zajmuje bowiem jakieś położenie w przestrzeni.




Paradoksy Zenona

Paradoks czwarty (tzw. stadion):

Rysunek: Rząd drugi i trzeci poruszają się w przeciwnych kierunkach.Zaznaczony kolorem czerwonym nr 1 przebywa w tym samym czasie odległość4 jednostek (w stosunku do rzędu pierwszego) i 8 jednostek (w stosunku dorzędu drugiego), co jest - zdaniem Zenona - absurdalne.




Sens paradoksów

Zgodnie z paradoksem pierwszym strzała wypuszczona z łuku w kierunkuZenona z Elei, nie powinna go dosięgnąć. Czy Zenon zgodziłby sięsprawdzić to eksperymentalnie?

Oczywiście nie. Zenon wie, że strzała dosięgnęłaby go.Jaki jest zatem sens paradoksów?Ruch jest czymś absurdalnym, sprzecznym z rozumem. A zatem nieistnieje w sensie ścisłym i nie możemy mieć na jego temat pewnej wiedzy.Pojęcia pozwalające opisać ruch bez wikłania się w sprzecznościzaproponował dopiero Arystoteles. W teorii idei Platona nie ma miejscana opis ruchu i zmiany.




Sens paradoksów

Zgodnie z paradoksem pierwszym strzała wypuszczona z łuku w kierunkuZenona z Elei, nie powinna go dosięgnąć. Czy Zenon zgodziłby sięsprawdzić to eksperymentalnie?Oczywiście nie. Zenon wie, że strzała dosięgnęłaby go.

Jaki jest zatem sens paradoksów?Ruch jest czymś absurdalnym, sprzecznym z rozumem. A zatem nieistnieje w sensie ścisłym i nie możemy mieć na jego temat pewnej wiedzy.Pojęcia pozwalające opisać ruch bez wikłania się w sprzecznościzaproponował dopiero Arystoteles. W teorii idei Platona nie ma miejscana opis ruchu i zmiany.




Sens paradoksów

Zgodnie z paradoksem pierwszym strzała wypuszczona z łuku w kierunkuZenona z Elei, nie powinna go dosięgnąć. Czy Zenon zgodziłby sięsprawdzić to eksperymentalnie?Oczywiście nie. Zenon wie, że strzała dosięgnęłaby go.Jaki jest zatem sens paradoksów?

Ruch jest czymś absurdalnym, sprzecznym z rozumem. A zatem nieistnieje w sensie ścisłym i nie możemy mieć na jego temat pewnej wiedzy.Pojęcia pozwalające opisać ruch bez wikłania się w sprzecznościzaproponował dopiero Arystoteles. W teorii idei Platona nie ma miejscana opis ruchu i zmiany.




Sens paradoksów

Zgodnie z paradoksem pierwszym strzała wypuszczona z łuku w kierunkuZenona z Elei, nie powinna go dosięgnąć. Czy Zenon zgodziłby sięsprawdzić to eksperymentalnie?Oczywiście nie. Zenon wie, że strzała dosięgnęłaby go.Jaki jest zatem sens paradoksów?Ruch jest czymś absurdalnym, sprzecznym z rozumem. A zatem nieistnieje w sensie ścisłym i nie możemy mieć na jego temat pewnej wiedzy.

Pojęcia pozwalające opisać ruch bez wikłania się w sprzecznościzaproponował dopiero Arystoteles. W teorii idei Platona nie ma miejscana opis ruchu i zmiany.




Sens paradoksów

Zgodnie z paradoksem pierwszym strzała wypuszczona z łuku w kierunkuZenona z Elei, nie powinna go dosięgnąć. Czy Zenon zgodziłby sięsprawdzić to eksperymentalnie?Oczywiście nie. Zenon wie, że strzała dosięgnęłaby go.Jaki jest zatem sens paradoksów?Ruch jest czymś absurdalnym, sprzecznym z rozumem. A zatem nieistnieje w sensie ścisłym i nie możemy mieć na jego temat pewnej wiedzy.Pojęcia pozwalające opisać ruch bez wikłania się w sprzecznościzaproponował dopiero Arystoteles. W teorii idei Platona nie ma miejscana opis ruchu i zmiany.




Problem związany z filozofią Eleatów

Parmenidejskie pojęcie bytu nie ma żadnego związku z żadną innądziedziną rzeczywistości. W gruncie rzeczy teoria ta niczego nie wyjaśnia(Arystotes, Metafizyka 986b).




Materializm

Struktura rzeczywistości wg Demokryta

Przedmioty materialne są złożone z niepodzielnych cząstek (atomów). Teniepodzielne cząstki są odpowiednikiem Parmenidejskiego bytu:

są one niezmienne,

są jednorodne,

są wieczne.

Jednocześnie są jednak także materialne i jest ich nieskończenie wiele.Różnią się od siebie własnościami geometrycznymi.




Materializm

Dlaczego materialny atom zastępuje Parmenidejski byt?

Zachowując najistotniejsze cechy pojęcia bytu (niezmienność, wieczność),Demokryt wyjaśnia jakości świata obserwowalnego. Przedmiotyobserwowalne mają cechy, które powstają wskutek łączenia się określonejilości atomów o określonych własnościach geometrycznych.




Materializm

Materializm a idealizm

Materializm: stanowisko w ontologii zgodnie z którym podstawowąformą istnienia jest materia. Wyjaśnić wszystkie zjawiska można bezodwoływania się do rzeczywistości materialnej. Demokryt był materialistąskrajnym. Wierzył w istnienie duszy, ale uważał, że także dusza jestmaterialna - składa się z atomów obłych.

Idealizm: stanowisko w ontologii zgodnie z którym wyjaśnićrzeczywistość materialną możemy jedynie przez odwołanie się do światapozamaterialnego. Świat materialny jest zależny od świata idealnego.




Materializm

Dziękuję za uwagę i zapraszam do stawiania pytań!

Artur Machlarz

e-mail: [email protected]: http://www.uni.opole.pl/∼machlarz


filozofia eleatów i demokryta

Education