รายงานฉบบสมบรณ

โครงการ การศกษาความหลากหลายของพชดอกบรเวณเขาหนปน ในเขตหามลาสตวปาถาผาทาพล อาเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก

Diversity of Flowering Plants on Limestone in Thamphathapon Non-hunting Area, Noen Maprang District, Phitsanulok Province

จรญ มากนอย และ ชาญวทย แสงสรอย

สานกวจยและพฒนา องคการสวนพฤกษศาสตร ธนวาคม 2555

คานา

โครงการศกษาความหลากหลายของพชดอกบรเวณเขาหนปนในเขตหามลาสตวปาถาผาทาพล อ. เนนมะปราง จ. พษณโลก เปนสวนหนงของชดโครงการศกษาความหลากหลายของพชบรเวณเขาหนปนในภาคเหนอ ขององคการสวนพฤกษศาสตร โดยไดรบอนญาตจากกรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช และมหวหนาเขตหามลาสตวปาถาผาทาพลเปนผรวมโครงการ ซงไดเรมดาเนนการมาตงแต เดอนพฤศจกายน 2553 จนกระทงสนสดโครงการเมอเดอนตลาคม 2555 สารวจพบพรรณไมถกคกคามและพชเฉพาะถนหลายชนด ขอมลดานความหลากหลายของพชทไดจากการสารวจ สามารถนาไปใชประกอบการตดสนใจเพอบรหารจดการพนทตอไปได

จรญ มากนอย หวหนาโครงการฯ

บทนา เขาหนปน (Limestone) เปนลกษณะของภมประเทศทเกดจากพนททมการสะสมของตะกอน

เศษซากบรรพชวนภายใตทะเลหรอแหลงนาเปนเวลาหลายลานปไดมการเปลยนแปลงของเปลอกโลกและมนาเปนการทาละลายโครงสรางของเนอหน เขาหนปนเปนภมประเทศทมความโดดเดนทางดานภมทศน และความหลากหลายของสภาพพนททมความสลบซบซอนของ สนเขา หนาผา หลมยบ หบเขาและโถงถา ทงวตถตนกาเนดดนทเปนหนปนทาใหดนในพนทมสดสวนของดนเหนยว (Clay) เปนจานวนมาก และมธาต แคลเซยม และแมกนเซยมมากเกนพอ ความลาดชนของพนทซงสงผลตอการสะสมตวชนดน ตลอดจนความสามรถในการผกรอน แสงแดดทรนแรง ดวยสภาพแวดลอมทจาเพาะเหลาน ทาใหพรรณพชในบรเวณเขาหนปนตองมการปรบตวใหสามารถอยรอด สงผลใหมลกษณะสณฐานแตกตางไปจากพรรณพชทขนในสภาพแวดลอมอน และมโอกาสทจะพบพชถนเดยวสง แตเพราะเขาหนปนเปนแหลงของวตถดบในอตสาหกรรมซเมนตและหนออน หลายพนทเปนสถานทองเทยวและถกบกรกจากการจดตงศาสนสถาน การรบกวนเหลานอาจจะเปนปจจยททาใหพรรณพชทพเศษเหลานนสญหายไปจากพนทได การศกษาพรรณพชทพบในพนทเขาหนปนในประเทศไทยนนอยในระยะเรมตนและยงไมครอบคลมทวประเทศ เหลอพนทเขาหนปนอกมากทยงขาดการสารวจเกบขอมล ควรมการสารวจและประเมนมลคาของทรพยากรพรรณพชในพนทเขาหนปนในแตละทองทเพอการใชประโยชนทยงยนตอไป

องคการสวนพฤกษศาสตรจงไดรเรมชดโครงการศกษาความหลากหลายของพชบรเวณเขาหนปนในภาคเหนอ เปนโครงการตอเนอง 6 ป เรมตงแต เดอนตลาคม 2553 – กนยายน 2559 ใน 2 ปแรก (ตลาคม 2553 – กนยายน 2555) พนทศกษาแหงหนงคอ เขตหามลาสตวปาถาผาทาพล อาเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก ตงเปาหมายเมอสนสดโครงการในป 2559 จะทราบขอมลเบองตนในภาพรวมของพรรณพชเขาหนปนในภาคเหนอของประเทศไทย

พนทและวธการศกษา

พนทศกษา เขตหามลาสตวปาถาผาทาพล ตงอยในพนทตาบลบานมง อาเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก จดตง

เปนเขตหามลาฯ ตามประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ เมอวนท 5 พฤษภาคม 2526 และประกาศในราชกจจานเบกษา เลมท 100 ตอนท 124 วนท 26 กรกฎาคม 2526 มพนททงหมด 1,775 ไร ยอดสงสดมความสงจากระดบนาทะเลปานกลาง 236 เมตร มพนทราบบรเวณหบเขา และมลานาทรบนาจากทงแสลงหลวง ไหลผานตลอดป ฤดรอน ประมาณเดอนกมภาพนธ-เมษายน อณหภมเฉลยประมาณ 32 องศาเซลเซยส ซงเปนชวงแหงแลง ฤดฝน ประมาณเดอนพฤษภาคม-ตลาคม ปรมาณนาฝน เฉลยประมาณปละ 1,300-1,700 มลลเมตร ในเดอนกนยายนเปนชวงทมฝนมากทสด และนอยลงในเดอนตลาคม ฤดหนาว ตงแตเดอนพฤศจกายน-มกราคม อณหภมเฉลยประมาณ 20 องศาเซลเซยส

วธการศกษา 1. สารวจใน 4 เสนทาง เสนทางท 1 เสนทางพนราบ ภายในและภายนอกโดยรอบพนทเขตหามลาฯ เสนทางท 2 เสนทางถาดอกบวไปผาผง เสนทางท 3 เสนทางศกษาธรรมชาตผาฝามอแดง ถงวดหวเขา

เสนทางท 4 เสนทางถาคางคาว ถงจดชมวว 2. ทาการสารวจและเกบตวอยางพรรณไมทกสองเดอน รวม 12 ครง ในเดอนพฤศจกายน 2553 มกราคม

มนาคม พฤษภาคม กรกฎาคม กนยายน พฤศจกายน 2554 และ มกราคม มนาคม พฤษภาคม กรกฎาคม กนยายน 2555

3. วธการเกบตวอยาง 1. เกบใหมทงสวนทใชในการสบพนธ เชน ดอก ผล อบสปอร และสวนทไมใชในการสบพนธ เชน กง

ใบ เหงา ขนาดยาวประมาณ 20-30 เซนตเมตร หรอสามารถพบใหตดบนกระดาษขนาด 30 x 42 เซนตเมตร เกบตวอยาง 2-3 ชนตอชนด ชนดทเปนพรรณไมมคา หายากหรอใกลสญพนธ ใชวธถายรปและบนทกรายละเอยด โดยไมเกบตวอยาง เพอไมใหเกดความเสยหาย

2. เกบรกษาตวอยางทมความบอบบาง โดยแชในแอลกอฮอล 70 % 3. จดเรยงตวอยางทเกบมาบนกระดาษซบนา คนดวยกระดาษลกฟกเพอชวยระบายความชนและทา

ใหตวอยางเรยบแบน ใชแผงไมระแนงวางดานบนและดานลาง รดใหแนน 4. อบดวยความรอนประมาณ 60 องศาเซลเซยส ประมาณ 5 วน หรอจนกวาตวอยางจะแหง 5. ตดตวอยางลงบนกระดาษแขง พรอมปายขอมล แสดงสถานทเกบ วนทเกบ ผเกบ บนทกลกษณะ

โดยยอและชอวทยาศาสตร

4. ตวอยางพชนามาตรวจหาชอวทยาศาสตร และทาเปนตวอยางแหง ตามวธใน Herbarium Handbook (1998) ทหอพรรณไม องคการสวนพฤกษศาสตร

5. เกบตวอยางพรรณไมแหงเปนตวอยางอางอง ไวทหอพรรณไม กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช (BKF) และหอพรรณไม สวนพฤกษศาสตรสมเดจพระนางเจาสรกต องคการสวนพฤกษศาสตร (QBG)

ผลการศกษา

เกบตวอยางทงสน 865 หมายเลข สามารถระบชอวทยาศาสตรได 242 ชนด ใน 194 สกล 86 วงศ (ตารางท 1) วงศทพบมากทสดคอวงศเปลา (Euphorbiaceae) พบ 14 ชนด รองลงมาคอวงศเขม (Rubiaceae) พบ 13 ชนด และวงศไทร (Moraceae) พบ 12 ชนด ตารางท 1 รายชอพรรณไมทสารวตพบ

ท วงศ ชอพฤกษศาสตร ชอไทย

1 Acanthaceae Andrographis paniculata (Burm.f) Wall. ex Ness ฟาทะลายโจร 2 Thunbergia laurifolia Lindl. รางจด 3 Alangiaceae Alangium salviifolium (L.f.) Wangerin ปร 4 Amaranthaceae Achyranthes aspera L. หญาพนง 5 Alternanthera sessilis (L.) Dc. ผกเปดไทย 6 Celocsia argentea L. หงอนไก 7 Anacardiaceae Lannea coromandelica (Houtt.) Merr. กก 8 Annonaceae Alphonsea sp. - 9 Artabotrys siamensis Miq. การเวก 10 Miliusa thorelii Finet & Gagnep หมาดา 11 Mitrephora tomentosa Hook. f. & Thomson มะปวน 12 Orophe sp. - 13 Apocynaceae Alstonia scholaris (L.) R.Br. สตตบรรณ

14 Epigynum cochinchinensis (Pierre.) D.J. Middleton

วานตร

15 Ichnocarpus frutescens (L.) W.T. Aiton เครอปลาสงแดง 16 Parameria laevigata Mold. เครอเขามวกขาว

17 Tabernaemontana divaricata (L.) R.Br. ex Roem & Schult.

พดจบ

18 Wrightia pubescens R.Br. โมก 19 Araceae Alocasia sp. - 20 Amorphophallus campanulatus Decne. บกคางคก 21 Arisaema sp. - 22 Pothos scandens L. ตะเขบ 23 Scindaphsus sp. พลไต

24 Arecaceae Caryota mitis Lour. เตารางแดง 25 Calamus sp. หวาย 26 Asclepiadaceae Ceropegia sp. 27 Oxystelma secamone (L.) Karst. จมกปลาหลด 28 Sarcolobus globosus Wall. หวลง 29 Telosma minor Craib สลด 30 Toxocarpus villosus Dence. เถาวลยแดง 31 Asteraceae Grangea maderaspatana (L.) Poir. พญามต 32 Sphaeranthus indicus L. มะตอมเสอ 33 Vernonia sp. - 34 Wedelia trilobata Hitchc กระดมทองเลย 35 Balanophoraceae Balanophora harlandii Hook.f. หนอพสธา 36 Balsaminaceae Impatiens sp. - 37 Begoniaceae Begonia sp. - 38 Bignoniaceae Millingtonia hortensis L.f. ปบ 39 Nyctocalos brunfelsiiflorus Teisjm. & Binn. เครอหมปอย 40 Oroxylum indicum (L.) Vent. เพกา 41 Bombacaceae Bombax insigne Wall. งวปาดอกแดง 42 Boraginaceae Cordia cochinchinensis Gagnep. หมน 43 Heliotropium indicum L. หญางวงชาง 44 Hydrolea zeylanica (L.) J.Vahl ปอผ 45 Burseraceae Canarium subulatum Guillaumin มะกอกเกลอน 46 Garuga pinnata Roxb. ตะครา 47 Buxaceae Buxus myrica H. Léveillé - 48 Buxus rolfei Vid. ชองราพน 49 Capparaceae Capparis micracantha L. ชงช 50 Capparis pyrifolia Lam. หางนกกะลง 51 Capparis zeylanica L. สะแอะ 52 Crateva magna Forst.f. กมนา 53 Cardiopteridaceae Cardiopteris quinqueloba Hassk. ขาวสารคาง

54 Caryophyllaceae Polycarpon prostratum (Forssk.) Asch. & Schweinf.

สรอยทองเลอย

55 Celastraceae Salacia rostrata Pierre -

56 Siphonodon sp. มะดก 57 Combretaceae Combretum chainense Roxb. สะแกเถา 58 Combretum latifolium Blume เครออวดเชอก 59 Combretum procursum Craib สะแกเถา 60 Combretum quadrangulare Kurz สะแกนา 61 Commelinaceae Commelina diffusa N. L. Burman ผกปลาบ 62 Cyanotis axillaris (L.) Schult. & Schult.f. ผกปลาบนา 63 Spatholirion ornatum Ridl. - 64 Connaraceae Rourea sp. 65 Convallariaceae Peliosanthes sp. - 66 Convolvulaceae Hewittia malabarica (L.) Suresh จงจอเลก 67 Ipomea nil (L.) Roth วานผกบง 68 Ipomea triloba L. หญาดอกขน 69 Merremia hederacea (Burm.f.) Hallier f. เถาสะอก 70 Merremia vitifolia (Burm.f.) Hallier จงจอเหลอง 71 Operculina turpethum (L.) Silva Manso จงจอเหลยม 72 Tridynamia megalantha (Merr.) Staples ลดาดง 73 Costaceae Costus lacerus Gagnep. เอองหมายนา 74 Costus speciosus (Koen.) Sm. เอองหมายนา 75 Cucurbitaceae Cucumis hystrix Chakrav. แตงขน 76 Gynostemma pentaphyllum (Thumb.) Makino เจยวกหลาน 77 Neoalsomitra clavigera (Wall.) Hutch. - 78 Neoalsomitra sarcophylla (Wall.) Hutch. บหรพระราม 79 Cyperaceae Fimbristylis cf. dura (Zoll.&Moritzi)Merr. กกดรา 80 Fimbristylis dipsacea (Rottb.) C.B. Clarke หญาหนวดแมว 81 Fimbristylis gracilenta Hance กกกอยง 82 Datiscaceae Tetrameles nudiflora R.Br. สมพง 83 Dioscoreaceae Dioscorea bulbifera L. วานพระฉม

84 Dioscorea esculenta (Loureiro) Burkill var. spinosa (Roxburgh ex Prain & Burkill) R. Knuth

มนเพม

85 Dioscorea hamiltonii Hook.f. มนรก 86 Dioscorea rockii Prain & Burkill - 87 Dioscorea wallichii Hook.f. เกรอะ

88 Dipterocarpaceae Dipterocarpus alatus Roxb. ex G. Don. ยางนา 89 Dracaenaceae Dracaena loureiroi Gagnep. จนทรแดง 90 Ebenaceae Diospyros bejaudii Lecomte พลบดง 91 Euphorbiaceae Bridelia glauca Blume สวาละท 92 Bridelia stipularis (L.) Blume มะกาเครอ 93 Croton cascarilloides Raeusch. เปลานาเงน 94 Croton sp. 95 Euphorbia antiquorum L. สลดไดปา 96 Euphorbia sp. - 97 Hura crepitans L. โพฝรง 98 Mallotus cf. leucocalyx Müll.Arg. - 99 Phyllanthus chamaepeuce Ridl. มะขามขวก 100 Phyllanthus emblica L. มะขามปอม 101 Phyllanthus microcarpus (Benth.) Mull.Arg. มะยมดง 102 Phyllanthus mirabilis Müll.Arg. ขเหลกฤาษ 103 Phyllanthus sp. 104 Suregada multiflorum (A.Juss.) Baill. ขนทองพยาบาท 105 Flacourtiaceae Homalium grabrifolium Geddes เปอยหน 106 Hydnocarpus ilicifolia King กระเบากลก 107 Gentianaceae Canscora hexagona Kerr - 108 Gesneriaceae Chirita tubulosa Craib หยาดสะอางค 109 Epithema carnosum Benth. ดอกรวงผง 110 Rhynchoglossum obliquum Blume รงฟา 111 Icacinaceae Miquelia kleinii Meisn. - 112 Lamiaceae Clerodendrum lloydianum Craib กะเบอขาว 113 Gmelina arborea Roxb. ซอ 114 Gmelina elliptica Sm. ทองแมว 115 Premna sp. สกลชาเลอด 116 Cinnamomum sp. สกลอบเชย 117 Lecythidaceae Barringtonia acutangula (L.) Gaertn. จกนา 118 Afzelia xylocarpa Craib มะคาโมง 119

Leguminosae - Caesalpinioideae Bauhinia bracteata (Grah. ex Benth.) Bak.

120 Bauhinia ornata Kurz

121 Bauhinia scandens Linn. เถากระไดลง 122 Bauhinia similis Craib แสลงพนกระดก 123 Caesalpinia hymenocarpa (Prain) Hattink. หนามหน 124 Caesalpinia mimosoides Lamk. หนามปยา 125 Caesalpinia sappan L. ฝาง 126 Pterolobium macropterum Craib หนามจาย 127 Saraca sp. 128 Senna timoriensis (DC.) Irwin & Barneby ขเหลกเลอด

129 Leguminosae - Mimosoideae

Acacia megaladena Desv. var. indo-chinensis I.C.Nielsen

ขแรด

130 Adienanthera pavonina L. มะกลาตน 131 Albizia lucidior (Steud.) I.C.Nielsen ปนแภ 132 Albizia procera (Roxb.) Benth. ทงถอน 133 Pithecellobium dulce (Roxb.) Benth. มะขามเทศ 134 Aeschynomene sp. 135

Leguminosae - Papilionoideae Cajanus goensis Dalzell แปบผ

136 Canavalia cf. virosa (Roxb.) Wight & Arn. ถวคลา 137 Desmodium sp. - 138 Millettia leucantha Kurz กระเจาะ 139 Mucuna revoluta Wilmot-Dear สะบาลาย 140 Pterocarpus macrocarpus Kurz ประดปา 141 Loganiaceae Fagraea ceilanica Thunb. ชะบาชาง 142 Strychnos axillaris Colebr. ขวากไก 143 Loranthaceae Helixanthera cylindrica Dans. กาฝาก 144 Lythraceae Duabanga grandiflora Walp. ลาพปา 145 Lagerstroemia floribunda Jack. ตะแบกนา 146 Lagerstroemia loudonii Teijsm. & Binn. อนทรชต 147 Lagerstroemia macrocarpa Wall. อนทนลบก 148 Malpighiaceae Hiptage bengalensis (L.) Kurz กาลงชางเผอก

149 Malvaceae Abelmoschus moschatus subsp. Moschatus Borss. Waalk.

ชะมดตน

150 Malvaceae Urena lobata L. ขครอก 151 Marantaceae Schumannianthus dichotomus (Roxb.) Gagnep. คลา

152 Melastomataceae Memecylon sp. - 153 Meliaceae Aglaia sp. - 154 Azadirachta indica L. สะเดา 155 Toona ciliata M. Roem ยม 156 Menispermaceae Cyclea sp. - 157 Tiliacora triandra (Colebr.) Diels เถายานาง 158 Molluginaceae Glinus herniarioides (Gagnep.)Tardieu ผกสเสยด 159 Glinus oppostifolius (L.) A.DC. ผกขวง 160 Moraceae Artocarpus gomezianus Wall. ex Trécul หาดหนน 161 Brousonetia kurzii Corner. สะแล 162 Broussonetia papyrifera Vent. ปอกระสา 163 Ficus anastomosans Wall. ex Kurz ไทรหน 164 Ficus capillipes Gagnep. กะเหรยง 165 Ficus glaberrima Blume เดอไทร 166 Ficus heterophylla L.f. สลอดนา 167 Ficus hispida L.F. มะเดอปลอง 168 Ficus microcarpa L.f. ไทรยอยใบท 169 Ficus sp. - 170 Strebes asper Lour. ขอย 171 Streblus ilicifolius (Vidal) Corner ขอยหนาม 172 Myrsinaceae Ardisia sp. - 173 Myrtaceae Eucalyptus camaldulensis Dehnh. ยคาลปตส 174 Syzygium sp. แหว 175 Nyctaginaceae Boerhavia chinensis (L.) Asch. & Schweinf. ขอนเครอ 176 Pisonia aculeata L. คดเคาหม 177 Oleaceae Jasminum harmandianum Gagnep. ไสไก 178 Onagraceae Ludwigia hyssopifolia (G.Don) Exell เทยนนา 179 Opiliaceae Urobotrya siamensis Hiepko ผกหวานเมา

180 Orchidaceae Cheirostylis yunnanensis Rolfe เอองดนปากพดยนนาน

181 Corymborkis veratifolia (Reinw.) Blume กลอนด

182 Zeuxine affinis Benth. ex Hook.f. เอองดนนอยปากกาง

183 Passifloraceae Adenia sp. - 184 Passiflora foetida L. กระทกรก 185 Piperaceae Peperomea pullicida Humb. ผกกระสง 186 Piper sarmentosum Roxb. ชะพล 187 Piper sp. พลปา 188 Plumbaginaceae Plumbago zeylanica L. เจตมลเพลงขาว 189 Poaceae Bambusa longispiculata Gam ไผลามะลอก 190 Dichanthium annulatum (Forssk.) Stapf หญาพะงอเงยว 191 Eragrostis diarrhena Steud. - 192 Saccharum procerum Roxb. หญาโขมง 193 Schizostachyum sp. ไผขาวหลาม 194 Polygalaceae Polygala sp. 195 Polygonaceae Polygonum cf. barbatum L. - 196 Ranunculaceae Clematis sp. สกลคาปอง 197 Rhamnaceae Gouania leptostachya DC. พวงจะรตา 198 Rhizophoraceae Carallia brachiata (Lour.) Merr. เฉยงพรานางแอ 199 Rubiaceae Argostemma lobbii Hook.f. ประดบหนใบเขม 200 Duperrea pavettaefolia (Kurz) Pitard เขมดอย 201 Hedyotis pterita Blume หญาพงพดเขา 202 Hedyotis sp. - 203 Hymenodictyon orixense (Roxb.) Mabb. สมกบ 204 Ixora finlaysoniana Wall. & G.Don เขมพวงขาว 205 Morinda elliptica Ridl. ยอเถอน 206 Oxyceros horridus Lour. คดเคาเครอ 207 Paederia cruddasina Prain ยานพาโหมหน 208 Paederia foetida L. กระพงโหม 209 Paederia linearis Hook.f. ตดหมตดหมา 210 Tarenna sp. - 211 Uncaria sp. - 212 Rutaceae Atalantia monophylla (L.) DC. มะนาวผ 213 Glycosmis pentaphylla (Retz.) DC. เขยตาย 214 Micromelum minutum (G. Forst.) Wight & Arn. หสคณ 215 Murraya paniculata (L.) Jack. แกว

216 Sapindaceae Cardiospermum halicacabum L. โคกกระออม 217 Hapulia cupanoides Roxb. ขางขาว 218 Zollingeria dongnaiensis Pierre ขหนอน 219 Sapotaceae Mimusops elengi L. พกล 220 Scrophulariaceae Scoparia dulcis L. กรดนา 221 Orobanchaceae Aeginetia indica L. ดอกดน 222 Simaroubaceae Harrisonia perforata (Blanco) Merr. คนทา 223 Solanaceae Solanum erianthum D. Don ดบยาง 224 Sterculiaceae Firmiana corolata (Roxb.) R. Br. ปอดาว 225 Pterocybium tinctorium (Blanco) Merr. ปอกระดาง 226 Sterculia balanghas L. ปอขนน 227 Sterculia pexa Pierre ปอขาว 228 Tiliaceae Corchorus capsularis L. ปอกระเจา 229 Grewia laevigata L. ยาบขไก 230 Microcos tomentosa Smith พลาขน 231 Ulmaceae Celtis philippensis var. philippensis Blanco ทลายเขา 232 Urticaeae Boehmeria sp. - 233 Verbenaceae Congea tomentosa Roxb. เครอออน 234 Sphenodesme sp. - 235 Vitex canescens Kurz ผาเสยน 236 Vitaceae Ampelocissus sp. - 237 Vitaceae Tetrastigma sp. - 238 Zingiberaceae Boesenbergia petiolata Sirirugsa. เชาพน 239 Boesenbergia rotunda (L.) Mansf. กระชาย 240 Gagnepainia thoreliana K.Schum. ชอกนร 241 Globba schomburgkii Hook. F. กระทอลง 242 Zingiber rubens Roxb. หมาย

สรปและอภปรายผลการศกษา

ในจานวนพชทสารวจพบทงหมด 218 ชนด วงศทพบมากทสดคอวงศเปลา (Euphorbiaceae) พบ 14 ชนด รองลงมาคอวงศเขม (Rubiaceae) พบ 13 ชนด และวงศไทร (Moraceae) พบ 12 ชนด มพชทอยในบญชรายชอพชหายาก ทงหมด 4 ชนด ไดแก ประดบหน (Argostemma lobbii) Canscora hexagona เปอยหน (Homalium grabrifolium) และเครอหมปอย (Nyctocalos brunfelsiiflorus) มพชถนเดยวของไทย จานวน 2 ชนด ไดแก กระชายกานยาว (Boesenbergia petiolata) และ Canscora hexagona นอกจากนยงพบพชอนๆทนาสนใจ เชน Tridynamia megalantha พชวงศผกบง (Convolvulaceae) ทพบขนบรเวณเขาหนปนเทานน หนอพสธา (Balanophora harlandii) ซงเปนพชเบยนราก มรายงานในประเทศไทย พบเฉพาะทจงหวดเลย ไดพบในการสารวจครงนดวย Spatholirion ornatum พชในวงศผกปราบ ทในประเทศไทยพบพชสกลนเพยงสองชนดและพบขนบนเขาหนปนเทานน

พชหลายชนดในพนทเปนพชสมนไพรทมการใชประโยชนโดยชาวบานในบรเวณใกลเคยง จากการศกษาโดยนกศกษาจากคณะเกษตรศาสตร ทรพยากระรรมชาตและสงแวดลอม มหาวทยาลยนเรศวร (นพรตน, ธนธร, อทศ, 2550) พบพชสมนไพร 49 ชนด ทอยภายในพนทเขตหามลาฯ เชน ใบสดของเถายานาง (Tiliacoria triandra) คนนาดมแกรอนใน ยางของตนสลดได (Euphorbia antiquorum) ใชเปนยาถาย แกนของเดอปลอง (Ficus hispida) ตมรวมกบแกนของทงถอน (Albizia procera) เปนยาแกปวดหลง ปวดเอว ขหนอน (Zollingeria dongnaiensis) ตมใบเพอคนนา นาไปผสมนาอาบ แกคนและแกไข

ตวอยางพชอกจานวนหนงทยงไมสามารถระบชนดหรอสกลได เนองจากการศกษาพชหลายกลมในประเทศไทยยงไมเสรจสมบรณ ตองใชเวลาในการสบคนเอกสารทเกยวของของประเทศใกลเคยง และบางชนดทพบเฉพาะสวนทไมสามารถใชในการระบชนดได สงคมพชในพนท

สงคมพชในพนทศกษาสามารถแบงออกเปนหลายประเภท แบงไดตามสภาพแวดลอมและชนดพชเดนไดดงน

1. พนทเปดโลงบนสนเขา พบพชททนการขาดนาในฤดแลงไดด เชน ไทรชนดตางๆ (Ficus spp.) สลดได (Euphorbia antiquorum) มะยมหนหรอขเหลกฤาษ (Phyllanthus mirabilis) จนทรแดง (Dracaena loureiroi) ขอยหนาม (Strebus illicifolius) พชกลมปอหลายชนด ไดแก ปอคาว (Firmiana corolata) ปอขาว (Sterculia pexa) และปอขนน (Sterculia balanghas)

2. บรเวณสนเขาทมการระบายนาด ไดรบแสงแดดบางสวน มพชขนาดใหญชนดตางๆ เชน ปอกระดาง (Pterocybium tinctorium) ตะครา (Garuga pinnata) มะกอกเกลอน (Canarium subulatum) ยม (Toona ciliata) เปอยหน (Homalium grabrifolium) กระเบากลก (Hydnocarpus ilicifolia) ขางขาว (Hapulia cupanoides) ขหนอน (Zollingeria dongnaiensis) และปอกระดาง (Pterocybium

tinctorium) ไมพม เชน มะนาวผ (Atalantia monophylla) ชองราพน (Buxus rolfei) และผกหวานเมา (Urobotrya siamensis) รวมทงกลวยไมดนบางชนด เชน เอองดนปากพดยนนาน (Cheirostylis yunnanensis) เอองดนนอยปากกาง (Zeuxine affinis)

3. พนทรมแหลงนาและในหบเขา สารวจพบพชทตองการความชมชนสง เชน โกงกางเขา (Fagraea ceilanica) จกนา (Barringtonia acutangula) คลา (Schumannianthus dichotomus) เขมดอย (Duperrea pavettaefolia) พชสกลโสก (Saraca sp.) พชวงศกระดงงา (Annonaceae) หลายชนด เชน มะปวน (Mitrephora tomentosa) หมาดา (Miliusa thorelii) และพชในสกลตมห (Orophe sp.) ไมพม เชน พด (Tabernaemontana divaricata) รวมทงพชลมลกทมการพกตวในฤดแลง เชน กลวยไมกลอนด (Corymborkis veratifolia) ชอกนร (Gagnepainia thoreliana) หยาดสะอาง (Chirita tubulosa) และดอกรวงผง (Epithema carnosum)

4. พนทเปดโลงทมความชนมากและเปดโลง เชนหนาผา มกถกปกคลมดวยไมเลอยททนความแหงแลงไดด เชน สะแล (Brousonetia kurzii) เครอออน (Congea tomentosa) เสยวชนดตางๆ เชน สมเสยวเถา (Bauhinia bracteata) เถากระไดลง (Bauhinia scandens) แสลงพนกระดก (Bauhinia similis) สาลแกนใจ (Capparis zeylanica) หนามหน (Caesalpinia hymenocarpa) และหนามปยา (Caesalpinia mimosoides)

5. พนทชายปามพชเบกนาและพชโตเรวหลายชนด เชน ปอสา (Broussonetia papyrifera) ขอย (Strebes asper) พลา (Microcos tomentosa)

6. พนทสวนหนงไดรบการฟนฟโดยการปลกไมโตเรว เชน มะขามเทศ (Pithecellobium dulce) มะขามปอม (Phyllanthus emblica) หวา (Syzygium sp.) ยคาลปตส (Eucalyptus camaldulensis) ตนเปดหรอพญาสตบรรณ (Alstonia scholaris) โมกมน (Wrightia pubescens) ยม (Toona ciliata) อนทนลบก (Lagerstroemia macrocarpa) และอนทรชต (Lagerstroemia loudonii) เปนตน และพบวชพชจานวนหลายชนดในพนท เชน หญางวงชาง (Heliotropium indicum) สรอยทองเลอย (Polycarpon prostratum) ปอผ (Hydrolea zeylanica) ขอเสนอแนะสาหรบการจดการความหลากหลายทางชวภาพดานพชในพนท ในพนทเขตหามลาฯ มพชทอยในบญชรายชอพชหายาก 4 ชนด ซง Canscora hexagona พบอยบรเวณยอดเขาทเปดโลง และพบในปรมาณทไมมากนก แตพนทดงกลาวไมไดเปดใหบคคลทวไป เขาไป จงไมนาเปนประเดนทตองกงวลมากนก แตพชชนดนเปนพชลมลก ทไวตอการเปลยนแปลงของสภาพแวดลอม จงอาจสญหายไปจากพนทไดเอง หากสามารถขยายพนธเพมจานวนได จะชวยลดความเสยงทจะสญพนธจากพนทได ประดบหน (Argostemma lobii) พบบรเวณทมความชนสงและมแสงราไร แมในพนทจะมปรมาณนอย แตยงพบในพนทใกลเคยงไดอกหลายแหง

เปอยหน (Homalium grabrifolium) เปนไมตนขนาดใหญทพบกระจายทวไปในพนท จานวนตนมมากพอสมควร การเปนไมตนขนาดใหญทาใหทนตอการเปลยนแปลงของสภาพอากาศไดสงในระดบหนง จงไมเปนประเดนทตองกงวล

เครอหมปอย (Nyctocalos brunfelsiiflorus) พบในพนทคอนขางนอย และอยรมเสนทางศกษาธรรมชาตไปผาฝามอแดง ซงเปนเสนทางทองเทยว อาจตองเพมความระมดระวงในการดแล บารงรกษาเสนทาง

พชชนดอนทในพนทเขตฯ มจานวนนอยและพบในพนทอนไมมากนก เชน มะปวน (Mitrephora tomentosa) พชในสกลเดยวกบมหาพรม ทพบในพนทมความชนสง

พนทสนเขาทมความแหงแลงสงและแสงแดดจดในฤดรอน มพชททนตอการเปลยนแปลงสภาพอากาศอยางรนแรงได จงสามารถดารงสภาพสงคมพชแบบนตอไปไดเอง แตพนทในหบเขาทมความชนสง พชทขนอยจะมความออนไหวตอการเปลยนแปลงสภาพอากาศมากกวา หากความชนในพนทลดลงมากพชเหลานอาจสญหายไปจากพนทได ในพนทนยงมไมมคาทางเศรษฐกจ เชน มะคาโมง และยางนา จงควรใหความสาคญในการตดตามการเปลยนแปลงพนทบรเวณน ปญหาและขอเสนอแนะ ปญหาอยางหนงคอพนทมขนาดเลก ลอมรอบดวยพนททาการเกษตร ทาใหความสามารถในการรองรบความหลากหลายมนอย การรกษาระดบความหลากหลายมนอย การมพนทขนาดเลกยงทาใหมผลกระทบจากพนทชายขอบมาก (Border effect) ทงทเกดจากการเปลยนแปลงตามธรรมชาตและจากมนษย ยงมความพยายามทจะบกรกพนทอยตลอดเวลา รวมทงการลกลอบลาสตว การรกษาระดบความหลากหลายของชนดตอพนทจงตองใชทรพยากรสงมาก ทงในดานงบประมาณและบคลากร การสารวจอยางสมาเสมอยงเปนสงสาคญ เพราะจะทาใหมขอมลทครบถวนมากยงขน รวมทงเพอเปนการตดตามประเมนผลของประชากรของพรรณไมหายากตางๆ การศกษาโครงสรางประชากรและการแบงชนภายในสงคมพชแตละแบบ จะทาใหสามารถเปรยบเทยบความหลากหลายกบทอนๆได และชวยในการจดการเพอการอนรกษไมหายากบางชนด ความยากลาบากในการสารวจจากความแหลมคมของหนปน และระดบความรนแรงของอบตเหตทอาจเกดขน ทาใหพนทหนปนไดรบการสารวจนอย ซงจะยงเปนปญหาททาใหขาดแคลนขอมลความหลากหลายทางชวภาพบรเวณเขาหนปนตอไป

ภาคผนวก

ภาพพรรณไมทสารวจพบ

ขแรด Acacia megaladena Desv. var. indo-chinensis I.C.Nielsen

ชะมดตน Abelmoschus moschatus subsp. Moschatus Borss. Waalk.

มะกลาตน Adienanthera pavonina L.

ดอกดน Aeginetia indica L.

มะคาโมง Afzelia xylocarpa Craib

ปร Alangium salviifolium (L.f.) Wangerin

ปนแภ Albizia lucidior (Steud.) I.C.Nielsen

ทงถอน Albizia procera (Roxb.) Benth.

สตตบรรณ Alstonia scholaris (L.) R.Br.

บกคางคก Amorphophallus campanulatus Decne.

ประดบหนใบเขม Argostemma lobbii Hook.f.

การเวก Artabotrys siamensis Miq.

มะนาวผ Atalantia monophylla (L.) DC.

สะเดา Azadirachta indica L.

หนอพสธา Balanophora harlandii Hook.f.

Bauhinia ornata Kurz

เถากระไดลง Bauhinia scandens Linn.

แสลงพนกระดก Bauhinia similis Craib

ขอนเครอ Boerhavia chinensis (L.) Asch. & Schweinf.

เชาพน Boesenbergia petiolata Sirirugsa.

กระชาย Boesenbergia rotunda (L.) Mansf.

งวปาดอกแดง Bombax insigne Wall.

สะแล Brousonetia kurzii Corner.

ชองราพน Buxus rolfei Vid.

หนามหน Caesalpinia hymenocarpa (Prain) Hattink.

หนามปยา Caesalpinia mimosoides Lamk.

ฝาง Caesalpinia sappan L.

- Canscora hexagona Kerr

ชงช Capparis micracantha L.

หางนกกะลง Capparis pyrifolia Lam.

สะแอะ Capparis zeylanica L.

เฉยงพรานางแอ Carallia brachiata (Lour.) Merr.

เอองดนปากพดยนนาน Cheirostylis yunnanensis Rolfe

หยาดสะอางค Chirita tubulosa Craib

กะเบอขาว Clerodendrum lloydianum Craib

เครอออน Congea tomentosa Roxb.

เอองหมายนา Costus lacerus Gagnep.

เปลานาเงน Croton cascarilloides Raeusch.

พลบดง Diospyros bejaudii Lecomte

จนทรแดง Dracaena loureiroi Gagnep.

เขมดอย Duperrea pavettaefolia (Kurz) Pitard

วานตร Epigynum cochinchinensis (Pierre.) D.J. Middleton

สลดไดปา Euphorbia antiquorum L.

ชะบาชาง Fagraea ceilanica Thunb.

มะเดอปลอง Ficus hispida L.F.

ปอคาว Firmiana corolata (Roxb.) R. Br.

ชอกนร Gagnepainia thoreliana K.Schum.

กระทอลง Globba schomburgkii Hook. F.

เขยตาย Glycosmis pentaphylla (Retz.) DC.

ทองแมว Gmelina elliptica Sm.

ยาบขไก Grewia laevigata L.

ขางขาว Hapulia cupanoides Roxb.

คนทา Harrisonia perforata (Blanco) Merr.

กาฝาก Helixanthera cylindrica Dans.

เปอยหน Homalium grabrifolium Geddes

กระเบากลก Hydnocarpus ilicifolia King

กระเบากลก Hydnocarpus ilicifolia King

ปอผ Hydrolea zeylanica (L.) J.Vahl

เครอปลาสงแดง Ichnocarpus frutescens (L.) W.T. Aiton

เทยน Impatiens sp.

วานผกบง Ipomea nil (L.) Roth

อนทรชต Lagerstroemia loudonii Teijsm. & Binn.

จงจอเหลอง Merremia vitifolia (Burm.f.) Hallier

หมาดา Miliusa thorelii Finet & Gagnep

มะปวน Mitrephora tomentosa Hook. f. & Thomson

สะบาลาย Mucuna revoluta Wilmot-Dear

สะบาลาย Mucuna revoluta Wilmot-Dear

บหรพระราม Neoalsomitra clavigera (Wall.) Hutch.

เครอหมปอย Nyctocalos brunfelsiiflorus Teisjm. & Binn.

จงจอเหลยม Operculina turpethum (L.) Silva Manso

คดเคาเครอ Oxyceros horridus Lour.

จมกปลาหลด Oxystelma secamone (L.) Karst.

กระพงโหม Paederia foetida L.

เครอเขามวกขาว Parameria laevigata Mold.

กระทกรก Passiflora foetida L.

ขเหลกฤาษ Phyllanthus mirabilis Müll.Arg.

ขเหลกฤาษ Phyllanthus mirabilis Müll.Arg.

พลปา Piper sp.

คดเคาหม Pisonia aculeata L.

ปอกระดาง Pterocybium tinctorium (Blanco) Merr.

ปอกระดาง Pterocybium tinctorium (Blanco) Merr.

หนามจาย Pterolobium macropterum Craib

คลา Schumannianthus dichotomus (Roxb.) Gagnep.

ดบยาง Solanum erianthum D. Don

- Spatholirion ornatum Ridl.

ปอขนน Sterculia balanghas L.

ขอย Strebes asper Lour.

ขอยหนาม Streblus ilicifolius (Vidal) Corner

ขนทองพยาบาท Suregada multiflorum (A.Juss.) Baill.

แหว Syzygium sp.

พดจบ Tabernaemontana divaricata (L.) R.Br. ex Roem & Schult.

สลด Telosma minor Craib

รางจด Thunbergia laurifolia Lindl.

เถายานาง Tiliacora triandra (Colebr.) Diels

เถาวลยแดง Toxocarpus villosus Dence.

ลดาดง Tridynamia megalantha (Merr.) Staples

ขครอก Urena lobata L.

ผกหวานเมา Urobotrya siamensis Hiepko

โมก Wrightia pubescens R.Br.

หมาย Zingiber rubens Roxb.

ขหนอน Zollingeria dongnaiensis Pierre