fishermen satisfaction towards set net fishing at mae rumphung beach of tapong, meaung, rayong

1st National and International Graduate Conference March 27, 2015, KU Home, Bangkok, THAILAND

ความพงพอใจของชาวประมงตอการตดต งโปะเชอกทหาดแมร าพง ต าบลตะพง อ าเภอเมองจงหวดระยอง

Fishermen Satisfaction towards Set Net Fishing at Mae Rumphung Beach of Tapong, Meaung, Rayong

จรยา ศรเกลยง* และ ดร.สวลกษณ สาธมนสพนธ** Jariya Sornkliang and Dr.Suwaluck Sathumanusphan

บทคดยอ

การศกษาความพงพอใจตอการตดตงโปะเชอกของชาวประมงทหาดแมร าพงมวตถประสงคเพอใ หทราบถงความคดเหนของชาวประมงตอการตดตงโปะเชอกทมมาตงแตป 2547 วาไดสรางประโยชนหรอความยากล าบากใหชาวประมงทหาดแมร าพงเพอน ามาเปนขอเสนอแนะในการปรบปรงการท าประมงโปะเชอกโดยการศกษาครงนไดแบงความพงพอใจเปนสามดานคอดานสงแวดลอม ทรพยากรและเศรษฐกจสงคมโดยไดรวบรวมขอมลจากชาวประมงทท าประมงบรเวณหาดแมร าพงจ านวน 122 คนจาก 135 คน พบวาในดานสงแวดลอมทางทะเลโปะเชอกไมมสวนเกยวของทงในสวนของคณภาพน า คณภาพดนและทศทางการไหลของกระแสน า สวนดานทรพยากรชาวประมงรอยละ 86.1 เหนดวยวาโปะเชอกเปนแหลงทอยอาศยของสตวน าวยออนโดยมความพงพอใจอยในระดบปานกลาง สตวน ามความอดมสมบรณขนหลงการตดตงโปะเชอกชาวประมงรอยละ 51.1คดวาไมเกยวของอกรอยละ 45.9 ของชาวประมงทงหมดคดวาโปะเชอกท าใหสตวน าเพมขนโดยมความพงพอใจทระดบปานกลาง อกรอยละ 2.5 ไมแสดงความคดเหน สวนผลการจบสตวน าของชาวประมงรอยละ 68.9 คดวาไมเกยวกบโ ปะเชอก อก 28.7 คดวาจบสตวน าไดมากขนในชวงทมการตดตงโปะเชอกโดยมความพงพอใจในระดบปานกลาง สวน รอยละ 2.5 ไมแสดงความเหน ในดานเศรษฐกจสงคมนนชาวประมงรอยละ 54.9 มความพงพอใจทมโปะเชอกซงสามารถชวยปองกนเรอประมงพาณชยทระดบความพงพอใจมาก สวนรอยละ 44.3 คดวาโปะเชอกไมมผลตอการปองกนเรอพาณชย และ รอยละ 0.8 ไมแสดงความคดเหน และในสวนของรายไดจากการท าประมงสวนใหญรอยละ 71.3 คดวาไมเกยวกบโปะเชอก เพยงรอยละ 26.2ของชาวประมงอกรอยละ 1.6 ไมแสดงความเหน สวนชาวประมงกลมโปะเชอกรอยละ92.3 คดวารายไดเพม ขนหลงการตดตงโปะเชอกโดยมระดบความพงพอใจทมากสวนรอยละ 7.7 ไมแสดงความคดเหน ในการศกษาครงนชาวประมงยงใ หขอเสนอแนะในการปรบปรงการตดตงโปะเชอกใหเหมาะสมยงขนโดยการขยายขนาดตาอวนกนถงและการตดไฟสญญาณ ใหชดเจนเพอสะดวกแกชาวประมงทเดนเรอในตอนกลางคน ค าส าค ญ : ความพงพอใจของชาวประมง, โปะเชอก, สงแวดลอม, ทรพยากร, เศรษฐกจสงคม

* สาขาเทคโนโลยการบรหารสงแวดลอม คณะสงแวดลอมและทรพยากรศาสตร มหาวทยาลยมหดล; Email: [email protected] ** รองศาสตราจารย สาขาเทคโนโลยการบรหารสงแวดลอม คณะสงแวดลอมและทรพยากรศาสตร มหาวทยาลยมหดล


[2]

Abstract

The study on satisfaction of fisherman along Mae Rumphung beach aimed to identify fishermen attitude of fishermen along Mae Rumphung beach on set net installation from 2004 that set net are opportunity or constrain to their fishing and try to find recommendation from fishermen to improve set net fishing. The study divided in to 3 parts is environment condition, resources aspect and socioeconomic sector. The data were collect from 122 fishermen within 135 fishermen Result of this study of each part are following environment condition show that set net installation is not involved with environment condition from opinion of fisher. In part of resources aspect fishermen have shown their opinion that set net is the habitat of juvenile and they satisfaction about this topic with fair satisfaction level, about 51.1% feel that abundance of aquatic resources are not increased after set net installation and 45.9% are believe that aquatic resources increase after set net with fair satisfaction level and 2.5 % are not express their idea. Catch of fisherman after set net during set net installation are not change from opinion of fisher 68.9 % . Only 28.7% think that their catches are increased during set net installation with fair satisfaction level and 2.5% of fishermen were not show their idea. For socioeconomic sector, 54.9 % of fishermen are good satisfy that set net can protect their fishing ground from commercial fishing other 44.3% think that set net cannot protect help them to protect their fishing ground and 0.8 % are not show they idea. For income from fishing 71.3 % of fishermen think that are not relate with set net only 26.2% think that their income increased after set net installed and 1.6 % has no idea. For set net group member only 92.3% of them are good satisfaction about their income from set net group just 7.7 % not express their feeling. Moreover fisherman were gave recommendation to set net group to improve set net fishing fir more satisfy are extend mesh size of net for catch and more install light for clearly see at night time.

Keyword: Fisherman’ Satisfaction, Set Net, Environment, Resources, Socioeconomic

บทน า

โปะเชอกซงเปนเครองมอประมงประจ าทขนาดใหญของประเทศญปนโครงสรางโดยสวนใหญของโปะเชอกจะยดตดอยกบพนทะเลมหลกการท างานคอใหสตวน าวายเขาสหองโดยการวางโปะเชอกขวางทางน าทสตวน าวายผาน เพอน าทางใหสตวน านนวายเขาไปสหองขงหองสดทาย เพอความสะดวกแกชาวประมงในการจบสตวน าและน าไปใชประโยชนตอไปไดอยางคมคา (มนประสทธ,2005)ดวยแนวคดน ป 2547 มการศกษาโครงการตดตงโปะเชอกบรเวณหาดแมร าพง โดยมวตถประสงคเพอการพฒนาการประมงชายฝงไปสความยงยนโดยการ ปองกนแหลงท าประมงชายฝงจากเครองมอท าลายลางรวมถงเพมพนทรพยากรชายฝงและเสรมสรางความตระหนกเรองการจดการทรพยากรแบบมสวนรวมใหแกชมชน โดยมชาวประมงใหความสนใจในการเขารวมโครงการเปนจ านวน 80 คนและมการจดตงกลมประมงโปะเชอกหาดแมร าพงขน หลงจากปแรกทด าเนนโครงการชาวประมงไดทยอยถอนตวจนปจจบนมสมาชก 13 คน (SEAFDEC, 2008) ดงนนสามารถกลาวไดวาชาวประมงไดรบผลประโยชนจากการตดตงโปะเชอกเพยงเลกนอย จงสงผลใหมจ านวนชาวประมงในกลมลดลง ดวยเหตนการศกษาความพง


[3]

พอใจของชาวประมงตอโครงการโปะเชอกจงเปนเรองส าคญทสามารถน ามาวเคราะหไดวาโปะเชอกสามารถตอบสนองความตองการทางการประมงใหแกกลมชาวประมงบรเวณหาดแมร าพงไดหรอไม นอกจากนนแลวยงสามารถน าความคดเหนบางสวนเสนอใหแกสมาชกในกลมประมงโปะเชอกไดใชปรบปรงใหโปะเชอกเปนทยอมรบและเสรมสรางประโยชนใหกบชาวประมงหาดแมร าพงตอไป

วตถประสงคการวจย 1. เพอทราบถงความพงพอใจของชาวประมงหาดแมร าพงตอการตดตงโปะเชอก 2. เพอทราบความคดเหนของชาวประมงเพอปรบปรงใหโปะเชอกไดรบการยอมรบมากขน

วธวจย

การวจยครงนเปนการศกษาเชงปรมาณดวยการส ารวจโดยใชแบบสอบถามทงปลายปดและปรายปด ชนดเลอกตอบ และมาตราสวนแบบลเครทประกอบค าตอบแสดงความรสก 5 ระดบเชน มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด โดยกลมเปาหมายคอชาวประมงทมทาขนปลาอยบรเวณหาดแมร าพงจ านวน 122 คนจากชาวประมงทงหมด 135 คน(ทะเบยนรายชอกลมทเปนสมาชกสมาคมประมงพนบานเรอเลกจงหวดระยอง) ค านวณตวอยางโดยสตรเครซและมอรแกน (Krejcie and Morgan, 1970 อางใน ธระวฒ เอกะกล 2543) ไดชาวประมงทวไปทตองการ 103และรวมกบชาวประมงสมาชกโปะเชอก อก 13 คนรวมเปนชาวประมงทตองการเกบขอมล 116 คนแตจากการนดหมายของหวหนากลมชาวประมงบางกลมมาเกนจ านวนทตองการจงไดท าการเกบขอมลมาดวย จนรวมเปน 122 คนตามขางตน ขอมลทท าการรวบรวมไดจะท าการวเคราะหดวยคาสถต จ านวนรอยละ และคาเฉลย สวนความพงพอใจไดก าหนดคะแนนไวดงน 1.00-1.49 คะแนน หมายถง มความพงพอใจนอยทสด 1.50-2.49 คะแนนหมายถง มความพงพอใจ 2.50-3.49 นอย คะแนนหมายถงมความพงพอใจปานกลาง 3 . 5 0 -4 . 4 9คะแนนหมายถงมความพงพอใจมากและ 4.50-5.00 คะแนนหมายถงมความพงพอใจมากทสด

รปท 1 แผนทแสดงทตดตงโปะเชอกและกลมประมงทจะท าการเกบขอมลทง 5 กลมของหาดแมร าพง

คอ บานบางกระเฌอ, คลองกระเฌอ, บานปาคน-หนด า, บานหนขาวและ บานกนอาว


[4]

ทบทวนวรรณกรรม

ความพงพอใจมความเกยวของกบความตองการของบคคลโดยจะเกดขนจากการไดรบการตอบสนองเมอความร สกของความพงพอใจเกดขนกจะสงผลตอการด ารงอยในสงคมอยางมความสข ความหมายของความพงพอใจ (Satisfaction) ซงมผใหไวหลากหลาย ดงน

ราชบณฑตสถาน (2546) ไดใหความหมายของค าวา ความพงพอใจ ดงน ค าวา“พง” เปนค ากรยาอน หมายความวาวายอมตาม เชน พงใจ และค าวา“พอใจ” หมายถง สมชอบ ชอบใจ

อทยพรรณ (2545) ความพงพอใจ หมายถง ความรสก รกชอบ ยนด เตมใจ หรอมเจตคตทดของบคคลตอสงใดใดสงหนง ความพอใจจะเกดเมอไดรบตอบสนองความตองการทงดานวตถและดานจตใจความพงพอใจเปนเ รองเ กยวกบอารมณ ความรสก และทศนะของบคคลอนเนองมาจากสงเราและสงจงใจโดยอาจเปนไปในเชงประเมนคาวาความรสกหรอทศนคตอสงเหลานนเปนไปในทางบวกหรอทางลบ กชกร และคณะ (2550) ความพงพอใจหมายถง สงทควรจะเปนไปตามความตองการความพงพอใจเปนผลของการแสดงออกของทศนคตของบคคลอกรปแบบหนงซงเปนความรสกเอนเอยงของจตใจทมประสบการณทมนษยเราได รบอาจจะมากหรอนอยกไดและเปนนความรสกทมตอสงใดสงหนงซงเปนไปไดทงทางบวกและทางลบแตกเมอใดสงนนสามารถตอบสนองความตองการหรอท าใหบรรลจดมงหมายไดกจะเกดความรสกบวกเปนความรสกทพงพอใจแตในทางตรงกนขามถาสงนนสรางความรสกผดหวงกจะท าใหเกดความรสกทางลบเปนความรสกไมพงพอใจ

ไดมการการตดตามผลกระทบจากการตดตงโปะเชอกดานสงแวดลอมศนยพฒนาการประมงแหงเอเชยตะวนออกเฉยงใตทพบวาโปะเชอกไมมผลกระทบตอสงแวดลอมทงทางดานกายภาพและทางเคมโดยคณภาพน าทวดไดบรเวณโปะเชอกและหางจากโปะเชอกมคาทใกลเคยงกนตลอดระยะเวลาการตรวจวดและยงไดมการวดปรมาณซลไฟดรวมในดนตะกอน (Acid volatile sulfides; AVS) ในดนใน3 ชวง เวลาทตดตงโปะ คอเดอนแรก ชวงกลางการตดตงและชวงหลงการรอถอนโปะเชอกพบวาไมมความแตกตางกน (Yoshikawa, 2014) สวนในดานทรพยากร จากการศกษาความชกชมของสตวน าวยออนบรเวณโปะเชอกแสดงใหเหนวาบรเวณโปะเชอกเปนแหลงอาศยหากน วางไขและเลยงตวออนของสตวน า โดยการพบสตวน าวยออนทสามารถพบไดตามบรเวณปากแมน า ปาชายเลน เขตชายฝง เกาะและในทะเล (กมลรตน และคณะ, 2548)

ผลการวจย

จากการศกษาความพงพอใจในการตดตงโปะเชอกทหาดแมร าพง อ าเภอเมองจงหวดระยองพบวา ชาวประมงมความพงพอใจตอการตดตงโปะเชอกดงตารางท 1 และมความคดเหนตอการตดตงดงตารางท 1


[5]

ตารางท 1 ระดบความพงพอใจของชาวประมงหาดแมร าพงตอการตดตงโปะเชอก

ประเดน

การเปลยนแปลงเกดจากโปะเชอกหรอไมถาเกดจากโปะเชอกโปรดระบ

ความพงพอใจ

ระดบความพงพอใจ

ไมแสดงความคดเหน

เกยว ไมเกยว คาเฉลย STD ด านสงแวดลอม 1. ทานพอใจกบสภาพแวดลอมดานคณภาพน าของหาดแมร าพงหลงจากการตดตงโ ปะเชอกหรอไม

5.7% 91.8% 2.11 0.96 2.5%

2. ทานพอใจกบสภาพแวดลอมดานคณภาพดนของหาดแมร าพงหลงจากการตดตงโ ปะเชอกหรอไม

2.5% 91.5% 1.86 0.36 2.5%

3 . ท าน คด วา โ ป ะ เ ช อกท า ใ ห เ กดกา รเปลยนแปลง กระแสน าของหาดแมร าพ งหลงจากการตดตงโปะเชอกหรอไม

1.6% 95.9% 1 0.00 2.5%

ด านทร พยากร 4. โปะเชอกเปนแหลงทอยของสตวน าวยออน 86.1% 10.7% 3.30 1.71 3.3% 5. สตวน ามความอดมสมบรณขนหลงการตดตงโปะเชอก

45.9% 51.6% 3.74 1.58 2.5%

6. ทานจบสตวไดมากขนในชวง ททการตดตงโปะเชอกของแตละป

28.7% 68.9% 2.77 1.82 2.5%

เศ รษฐกจและสงค ม 7. ความพง พอใจ ทม โ ปะ เช อก ปองกนเรอประมงพาณชย

54.9% 44.3% 3.59 1.60 0.8%

8. รายไดจากการประมงของทานดขนหลงการตดตงโปะเชอก

26.2% 71.3% 2.97 1.82 1.6%

9. ความพงพอใจในรายไดจากการประมงโปะเชอกหรอไม(เฉพาะสมาชกกลมโปะเชอก)

92.3% - 3.83 1.27 7.7%


[6]

ตารางท 2 แสดงความคดเหนของชาวประมงตอการตดตงโปะเชอก ความคดเหนเกยวกบโปะเชอก Frequency Percent

เหต ผลทต องการ โปะ เช อก เปนแหลงเพาะพนธและทอยอาศยของสตวน า ท าใหสตวน าอดมสมบรณ เพมพนทในการจบสตวน าเชนลากหมกตกปลา ปองกนเรอประมงพาณชย มรายไดเพมมากขนกรณสมาชกโปะเชอก รวม เหต ผลทไม ต องการ โปะ เช อก ศกยภาพในการจบสตวน าของโปะเชอกท าให เครองมออนจบสตวน าไดนอยลง โปะเชอกจบสตวน าขนาดเลก เพราะโปะเชอกไดประโยชนเฉพาะกลม กดขวางการเดนเรอ รวม

20 10 9 8 7 54 29 6 6 4 45

37.02 18.51 16.66 14.85 12.90 100 64.4 13.3 13.3 8.90 100

สรปและอภปรายผลการวจย

จากการศกษาความพงพอใจและความคดเหนเกยวกบการตดตงโปะเชอกทหาดแมร าพงสามารถสรปผลการศกษาไดวา

ดานสงแวดลอม: ชาวประมงสวนใหญเหนวาโปะเชอกไมมผลอะไรกบสงแวดลอมดานสภาพแวดลอมดานคณภาพน าของหาดแมร าพงซงความคดเหนดานสงแวดลอมของชาวประมงสอดคลองกบขอมลการตดตามผลดานสงแวดลอมในปด าเนนการท 10 ของโปะเชอก (ตลาคม 2556-เมษายน2557) ของศนยพฒนาการประมงแหงเอเชยตะวนออกเฉยงใตทพบวาโปะเชอกไมมผลกระทบดานสงแวดลอม

ดานทรพยากรชาวประมง: แบงออกเปนสองฝายในปรมาณทใกลเคยงกนดงน กลมทตองการโปะเชอก: โปะเชอกเปนแหลงทอยของสตวน าวยออนโปะเชอกเปนทอยอาศยโดยมความพงพอใจในระดบปานกลางและพบวาสตวน ามความอดมสมบรณขนหลงการตดตงโปะเชอกชาวประมงสวนใหญเหนดวยและใหความพงพอใจทระดบมากซงสอดคลองกบความคดเหนของชาวประมงทคดวาโปะเชอกเปนแหลงเพาะพนธสตวน าและเพมพนทประมงใหกบชาวประมงซงจากการศกษาความชกชมของสตวน าวยออนบรเวณโปะเชอก(กมลรตนและคณะ,2548) แสดงใหเหนวาบรเวณโปะเชอกเปนแหลงอาศยหากนวางไขและเลยงตวออนของสตวน าเชนเดยวกน กลมทไมตองการโปะเชอก: โปะเชอกท าใหการจบสตวน าจากเครองมอประมงอนไดลดลง เพราะสตวน าถกจบโดยโปะเชอกและโปะเชอกจบยงสตวน าขนาดเลกชาวประมงจงเสนอใหมการปรบขนาดตาอวนกนถงทใชจบสตวน าใหใหญขนเพอมนใจไดวาสตวน าขนาดเลกสามารถรอดออกมาจากการจบของโปะเชอกได ดานเศรษฐกจสงคมชาวประมง: ใหขอคดเหนทงขอดและขอเสยของการตดตงโปะเชอกดงน


[7]

ขอด: โปะเชอกชวยปองกนเรอประมงพาณชยและเพมพนรายไดใหกบชาวประมงโดยเฉพาะชาวประมงทเปนสมาชกโปะเชอกการตดตงโปะเชอกสามารถชวยปองกนเรออวนลากและมความพงพอในในระดบมาก และจากการเปรยบเทยบกบแผนทจะเหนวาจดทตดตงโปะเชอกหางจากฝงเปนระยะทสามารถปองกนเรอพาณชยไดคอ 3000 เมตรขนไป ขอเสย: โปะเชอกใหประโยชนเฉพาะกลมและกดขวางการเดนเรอโดยชาวประมงไดมขอเสนอแนะใหโปะเชอกมการตดสญญาณไฟรอบโปะเชอกใหชดเจนเพอชาวประมงทออกท าประมงกลางคนสามารถเหนเขตพนทโปะเชอกไดชด นอกจากนแลวถาจะมการตดตงโปะเชอกเพมขน มความเหนวาควรตดตงใหกลมชาวประมงแตละกลม โดยกลมชาวประมงจะรบผดชอบและบรหารจดการภายในกลมของตนเอง

เอกสารอางอง กชกร เปาสวรรณ และคณะ. 2550. รายงานการวจยเร อง ค วามค าดหวงและค วามพงพอใจต อการมาศ กษ าต อท

มหาวทยาลยราชภฏสวนด สต ศ นยพษณโลกพษณโลก . กรงเทพมหานคร: สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต.

กมลรตน พทธรกษา และ คณะ. 2555. ค วามช กช มของสตวน าวยออนบรเวณโปะเชอกและพนทใกลเคยง จงหวดระยอง. กรงเทพมหานคร: กระทรวงเกษตรและสหกรณ.

ธระวฒ เอกะกล. 2543. ระเบยบววจยทางพฤต กรรมศ าสตร และสงค มสาสตร . อบลราธาน: สถาบนราชภฏอบลราธาน. ภณดา ชยปญญา .2541.ความพงพอใจของเกษตรกรตอกจการไรนาสวนผสมภายใตโครงการปรบ โครงสรางและระบบการ

ผลตการเกษตรของจงหวดเชยงราย.วทยานพนธวทยาศาสตร มหาบณฑต คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม. ราชบณฑตสถาน. 2546. พจนานกรมฉบบราชบณฑ ตยสถาน พ.ศ .2525. พมพครงท 5. กรงเทพมหานคร: เจรญทศนจ ากด. อทยพรรณ สดใจ. 2545. ความพงพอใจของผ ใช บร การทมตอการใหบรการขององคการทางโทศพทแหงประไทย จงหวด

ชลบร .วทยานพนธ ศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาสงคมวทยาประยกต, มหาวทยาลยธรรมศาสตร. อศนย มนประสทธ. 2005. Final report of set net project. Training department. Southeast Asian Fisheries

development center (SEAFDEC). Manajit, N. 2008. Capture process of small scale set net in relation to the technology transfer to

Thailand. Thesis, Tokyo University of Marine Science and Technology. SEAFDEC/TD. 2008. Set-net fishing technology transfer for sustainable coastal fisheries management

in Southeast Asia. (TD/RP/107). Yoshikawa, T. et al. 2014. Coastal environment of human activity in Thailand. Research Institute for

Human and Nature Workshop on “Trans-disciplinary research on Asia” and Coastal Area-Capability Enhancement in Southeast Asia Project joint seminar, pp. 17-19.

fishermen satisfaction towards set net fishing at mae rumphung beach of tapong, meaung, rayong

Documents