ProjektForca eshte burim I levizjes apo shkak I ndryshimit??

Objektivi:

• Fizika dhe spori.

• Te tregojme marredheniet midis fizikes dhe sportit.

• Te tregojme shembuj per sporte te ndryshme

• Ti pergjigjemi pyetjes: “Forca eshte burim levizjeje apo shkak I ndryshimit te saj?”

Fizika!!

• Pavaresisht shume fushave shkencore qe rrethojne jeten e njeriut sot , ajo qe eshte me e rendesishmja eshte pikerisht fusha e fizikes. Do thoni pse ajo e para nder te tjerat? Pikerisht sepse merret drejtperdrejt me pershtatshmerine e njeriut me mjedisin. Ajo I ka dhene atij armen per te mbizoteruar mbi elementet e shumellojshem te natyres duke e bere qenien me jetese me te lehte dhe aktive ne planet.

Dinamika!• Dinamika eshte fushe e fizikes e cila merret me

shkaqet qe e shkaktojne nje levizje, duke studiuar levizjen me karakteristikat e saj dhe duke perjashtuar shkaqet qe e krijojne. Shkencetari I cili punoi me shume ne kete fushe ishte Isak Njutoni I cili pikerisht u be I famshem per tre ligjet e tij te dinamikes , te cilat dhe sot jo vetem jane ne funksion por perbejne bazen e dinamikes ne jeten tone te perditshme deri edhe te sportet. Dinamika ze vend jo vetem ne levizjen e trupave por dhe ne fusha ku nderthuret me elektromagnetizmin. Per kete te fundit , ligjet e Njutonit nderthuren me ato te Maxuellit dhe me forcat e Lorencit per te sjelle tek ne ligjet e dinamikes elektromagnetike.

Fizika dhe Sporti. A ka ndonjë lidhje mes të dyjave? Çfarë teorie mund të përdoret në marrëdhëniet e tyre?

• Sigurisht ata janë të lidhur, sepse sporti eshte fizike. Kjo nuk është vetëm semantikë. Sport është objekte në lëvizje, forca, energjia, puna, fuqia, shpejtësia, Bilanci, etj. Të gjitha këto janë fizika. Çdo gjë që ekziston në hapësirë dhe kohë është fizika. Disa studime të famshme janë fizika; forcat në një makinë garë duke shkuar rreth një kthesë, ngjeshmerise dhe elasticiteti i kockave, kur një praktikues i karatesë thyen një bord.Studimi i tërë Aerodinamikes lidh cdo gje për çdo gjë nga makinat garën deri tek ski jumpers.

Ligjet e Isak Njutonit• Ligji i I i Njutonit shpreh : Nen veprimin e nje force ,

cdo trup fiton nje shpejtesi konstante duke u zhvendosur nga pozicioni prehjes.

• Ligji i II i Njutonit shpreh : Nxitimi shprehet si raport ndermjet forces se ushtruar dhe mases se trupit mbi te cilin vepron ajo force. F = m . a

• Ligji i III i Njutonit shpreh : Nqs nje trup ushtron force mbi nje trup te dyte atehere dhe ky trup kunderpergjigjet me nje force me vlere te njejte por me kahe te kundert me ate fillestar.

Basketboll:

• Kur basketbollisti perplas topin ne parket (driblon) atehere topi kthehet perseri lart ne duart e tij. Cfare e detyroi tpin te ktheheshe perseri? Topi kur u perplas me parketin ushtroi foce tek ai, ndersa parketi kundervepron.

Basketboll• Topi I basketbollit ka

formen e rrumbullaket dhe esht I fryre. Kjo ben qe ai ta ruaje ate forme.Pra kur ai ngjeshet, trysnia ne te rritet, gje qe do te coje ne formen e me perparshme. Kjo trysni do te veproje te pjesa e ngjeshur, dhe rrjedhimisht topi do te levize ne anen e kundert te saj.

Futboll:• Ne ndeshjet e futbollit

shpesh verejme se pasi e ka gjuajtur lojetari topin drejtimi I tij ndryshon. Pra nuk eshte me ne ate drejtim ne te cilin lojtari ka goditur topin. Cfare e ben te mundur kete gje?Ferkimi me ajrin! Topi kur eshte ne levizje ai ferkohet me ajrin si cdo trup tjeter. Por nqs gjate levizjes se tij me nje shpejtesi te caktuar ai esht duke u rrotulluar atehere ndryshimi I drejtimit te tij do te jete ne krahun e rrotullimit. Pra, nqs rrotullmimi eshte majtas atehere drejtimi I topit do te ndryshoje majtas, nqs rrotullohet djathtas atehere drejtimi do te ndryshoje nga e djathta.

Volejboll:

• Po te verejme 3,4 do te shikojme se sportisti perdori duart e tij per te kercyer me lart.

Ai ne fakt me ane te levizjes se tyre neate menyre do te fitoje inerci. Kjo inerci e duarve do ta ndihmoje sportistin per te kercyer me lart.

Volejboll:• Ne kete shembull

verejme sportisten e cila ka goditur topin.

Sportistja ushtron force mbi topin, dhe I jep shpejtesi, topi e kundervepron sportisten.

Por levizja e sportistes eshte shume e vogel per shkak te ndryshimit te madh te peshes.

BaseballSportisti I cili godet topin

me shkopin e bejsbollit.

Edhe ketu mbizoteron pothuajse e njejta teori: Topi ushtron force te shkopi dhe shkopi kundervepron te topi, por kunderveprimi esht shume me I madh pasi I jep force sportitsti dhe kjo ben qe topi te marre shpejtesi te madhe.

Ne figuren e me poshtme kemi kryerjen pune te nje sportisti mbi topin ne sportin e baseball-it.

Konkluzioni!

I japim pergjigje pyetjes: “Forca eshte burim I levizjes apo shkak I ndryshimit? “

• Ligji i I i Njutonit shpreh : Nen veprimin e nje force , cdo trup fiton nje shpejtesi duke u zhvendosur nga pozicioni prehjes.

Punoi:Adri Arapi.

Klasa Xe