21.Nis.2023 HÜLYA AKYÜREK 1

FİZİKSEL VE KİMYASAL FİZİKSEL VE KİMYASAL DEĞİŞMELERDEĞİŞMELER

21.Nis.2023 HÜLYA AKYÜREK 2

MADDENİN ÖZELLİKLERİ

• Fiziksel özelliklerFiziksel özellikler• Maddenin bir başka maddeye Maddenin bir başka maddeye

dönüşmeksizin gözlenebilen ve ölçülebilen dönüşmeksizin gözlenebilen ve ölçülebilen dış görünüşü ile ilgili özellikleridir. dış görünüşü ile ilgili özellikleridir.

• Maddenin rengi, kokusu, tadı, Maddenin rengi, kokusu, tadı, çözünürlüğü, sertliği, hacmi, ısı ve elektrik çözünürlüğü, sertliği, hacmi, ısı ve elektrik iletkenliği v.b. özelliklerdiriletkenliği v.b. özelliklerdir

21.Nis.2023 HÜLYA AKYÜREK 3

Kimyasal özellikleriKimyasal özellikleri

Bir maddenin başka madde ile Bir maddenin başka madde ile etkileşmesi veya etkileşmemesi, onun etkileşmesi veya etkileşmemesi, onun kimyasal yapısı ile ilgili özelliklerdendir.kimyasal yapısı ile ilgili özelliklerdendir.

      Yanıcı olup olmaması, asidik ya da bazik Yanıcı olup olmaması, asidik ya da bazik olması, suyla reaksiyona girip girmemesi olması, suyla reaksiyona girip girmemesi kimyasal özelliklere örnek verilebilir.kimyasal özelliklere örnek verilebilir.

21.Nis.2023 HÜLYA AKYÜREK 4

FİZİKSEL VE KİMYASAL FİZİKSEL VE KİMYASAL DEĞİŞMELER DEĞİŞMELER

Günlük hayatımızda çeşitli etkiler sonucunda Günlük hayatımızda çeşitli etkiler sonucunda maddelerde bazı değişimler olduğunu maddelerde bazı değişimler olduğunu

görürüz. görürüz. Örneğin bir kağıdı yaktığımızda Örneğin bir kağıdı yaktığımızda kağıdın kül olduğunu, bir buz parçasını sıcak kağıdın kül olduğunu, bir buz parçasını sıcak

bir yere koyduğumuzda buzun eridiğini, bir yere koyduğumuzda buzun eridiğini, annemizin çeşitli sebzeleri pişirerek yemek annemizin çeşitli sebzeleri pişirerek yemek

yaptığını hepimiz görmüşüzdür.yaptığını hepimiz görmüşüzdür.

21.Nis.202321.Nis.2023 HÜLYA AKYÜREKHÜLYA AKYÜREK 55

MADDEDEKİ MADDEDEKİ DEĞİŞİMLERDEĞİŞİMLER

FİZİKSEL DEĞİŞİMFİZİKSEL DEĞİŞİM KİMYASAL DEĞİŞİMKİMYASAL DEĞİŞİM

21.Nis.2023 6HÜLYA AKYÜREK

Fiziksel Fiziksel DeğişmelerDeğişmeler

Acaba resimde gördüğünüz buz nasıl o hale Acaba resimde gördüğünüz buz nasıl o hale geldi?geldi?

Tabii ki suyun donması ile.Tabii ki suyun donması ile.

Suyun donması ile buz, kaynaması ile su buharın Suyun donması ile buz, kaynaması ile su buharın dönüştüğünü biliriz.dönüştüğünü biliriz.

Acaba su donunca veya buharlaşınca iç yapısı Acaba su donunca veya buharlaşınca iç yapısı değişir mi?değişir mi?

Buzu eski haline getirmek için ne yaparsınız?Buzu eski haline getirmek için ne yaparsınız?

21.Nis.2023 HÜLYA AKYÜREK 7

FİZİKSEL DEĞİŞMELERFİZİKSEL DEĞİŞMELER

Maddenin dış yapısında meydana gelenMaddenin dış yapısında meydana gelen

değişmelere değişmelere FİZİKSEL DEĞİŞMELERFİZİKSEL DEĞİŞMELER denir. denir.

Örneğin:Örneğin: Buzun erimesi,suyun donması, Buzun erimesi,suyun donması,

kaynaması, kağıdın yırtılması,kaynaması, kağıdın yırtılması,

camın kırılması, ekmeğin kesilmesi,camın kırılması, ekmeğin kesilmesi,

mumun erimesi, vb.mumun erimesi, vb.

olaylar fiziksel değişmeyle oluşur.olaylar fiziksel değişmeyle oluşur.

21.Nis.2023 HÜLYA AKYÜREK 8

FİZİKSEL DEĞİŞMELERİN ÖZELLİKLERİFİZİKSEL DEĞİŞMELERİN ÖZELLİKLERİ • Maddenin yapısı değişmeden sadece dış Maddenin yapısı değişmeden sadece dış

görünüşünde meydana gelen değişmelerdir.görünüşünde meydana gelen değişmelerdir.• Fiziksel değişmeler sonucunda yeni maddeler Fiziksel değişmeler sonucunda yeni maddeler

oluşmaz. Sadece maddenin renk, şekil, büyüklük oluşmaz. Sadece maddenin renk, şekil, büyüklük gibi özellikleri değişir. gibi özellikleri değişir.

• Fiziksel değişmeler sonucunda maddenin kimliği Fiziksel değişmeler sonucunda maddenin kimliği değişmez.değişmez.

• Maddeyi eski haline getirmek kolaydır.Maddeyi eski haline getirmek kolaydır.

(Mesela buzu eritip su haline getirmek.)(Mesela buzu eritip su haline getirmek.)

21.Nis.2023 HÜLYA AKYÜREK 9

ÖRNEKLER ÖRNEKLER

• Buzun erimesiBuzun erimesi• Kağıdın yırtılmasıKağıdın yırtılması• Tebeşirin toz haline getirilmesiTebeşirin toz haline getirilmesi• Küp şekerin ezilerek toz şeker haline getirilmesiKüp şekerin ezilerek toz şeker haline getirilmesi• Suyun donmasıSuyun donması• Çaydanlıktaki suyun buharlaşmasıÇaydanlıktaki suyun buharlaşması• Camın buğulanmasıCamın buğulanması• Akşamları gökyüzünün renginin maviden kızıla dönüşmesiAkşamları gökyüzünün renginin maviden kızıla dönüşmesi• Altından bilezik yapılmasıAltından bilezik yapılması• Odunun kırılmasıOdunun kırılması• Camın kırılmasıCamın kırılması• Yemek tuzunun suda çözünmesiYemek tuzunun suda çözünmesi• Yoğurttan ayran yapılmasıYoğurttan ayran yapılması• Bakırdan tencere yapılmasıBakırdan tencere yapılması• Havucun rendelenmesiHavucun rendelenmesi

21.Nis.2023 HÜLYA AKYÜREK 10

•Bu olaylar sonunda maddenin iç yapısında Bu olaylar sonunda maddenin iç yapısında değişme olmaz.değişme olmaz. •Bütün hal değiştirme olayları fizikselBütün hal değiştirme olayları fiziksel değişimdir.değişimdir.

21.Nis.2023 HÜLYA AKYÜREK 11

FİZİKSEL DEĞİŞMELERFİZİKSEL DEĞİŞMELER

Kaynama olayı Kağıdın buruşturulması

Tuzun çözünmesi

Camın kırılması

Erime olayı Yumurtanın kırılması

21.Nis.2023 HÜLYA AKYÜREK 12

YAĞMUR DA FİZİKSEL BİR OLAYDIR.

21.Nis.2023 HÜLYA AKYÜREK 13

GÖKKUŞAĞININ OLUŞMASI

21.Nis.2023 HÜLYA AKYÜREK 14

KAR YAĞMASI FİZİKSEL BİR OLAYDIR.

21.Nis.2023 HÜLYA AKYÜREK 15

21.Nis.2023 HÜLYA AKYÜREK 16

KİMYASAL DEĞİŞMELERKİMYASAL DEĞİŞMELER

Acaba resimde görülen yemek nasıl o hale geldi?Acaba resimde görülen yemek nasıl o hale geldi?

Elbette pişerek diyeceksiniz.Elbette pişerek diyeceksiniz.

Peki o yemeği eski haline getirmek mümkün mü?Peki o yemeği eski haline getirmek mümkün mü?

Yani bamyaları taze hale getirmek…Yani bamyaları taze hale getirmek…

Yemeğin pişmesinde nasıl bir değişme olur?Yemeğin pişmesinde nasıl bir değişme olur?

Odun yanarken kimyasal yapısı değişir mi?Odun yanarken kimyasal yapısı değişir mi?

Ekşimiş süt eski haline gelebilir mi?Ekşimiş süt eski haline gelebilir mi?

21.Nis.2023 HÜLYA AKYÜREK 17

KİMYASAL DEĞİŞMELERKİMYASAL DEĞİŞMELER

Maddenin iç yapısında meydana gelenMaddenin iç yapısında meydana gelen değişmelere değişmelere KİMYASAL DEĞİŞMELERKİMYASAL DEĞİŞMELER denir. denir. Bütün yanma olayları kimyasal değişmeyle Bütün yanma olayları kimyasal değişmeyle

oluşur.oluşur. Ekşime,kokma,bozulma,pişme,çürüme,sindirim,Ekşime,kokma,bozulma,pişme,çürüme,sindirim, Fotosentez olayları vb. kimyasal değişmeyle Fotosentez olayları vb. kimyasal değişmeyle

oluşur. oluşur.

21.Nis.2023 HÜLYA AKYÜREK 18

KİMYASAL DEĞİŞMELERKİMYASAL DEĞİŞMELER

Kimyasal değişmeye uğramış maddeyi eski Kimyasal değişmeye uğramış maddeyi eski haline getirmek zordur veya mümkün haline getirmek zordur veya mümkün değildir.değildir.

Çünkü maddenin kimyasal yapısı değişir.Çünkü maddenin kimyasal yapısı değişir.

Farklı özellikte maddeler oluşur.Farklı özellikte maddeler oluşur.

Örneğin;Örneğin; Süt ekşiyince çöpe dökeriz. Süt ekşiyince çöpe dökeriz.

Eski haline getiremeyiz.Eski haline getiremeyiz.

21.Nis.2023 HÜLYA AKYÜREK 19

KİMYASAL DEĞİŞMELERİN ÖZELLİKLERİKİMYASAL DEĞİŞMELERİN ÖZELLİKLERİ

• Maddenin iç yapısında meydana gelen Maddenin iç yapısında meydana gelen değişmelerdir. değişmelerdir.

• Kimyasal değişmeler sonucunda Kimyasal değişmeler sonucunda maddenin kimliği değişir ve yeni maddeler maddenin kimliği değişir ve yeni maddeler oluşur. oluşur.

• Kimyasal değişmeye uğrayan maddeler Kimyasal değişmeye uğrayan maddeler eski haline döndürülemez veya dönüş eski haline döndürülemez veya dönüş zordur. zordur.

21.Nis.2023 HÜLYA AKYÜREK 20

ÖRNEKLER :ÖRNEKLER : • Kömürün yanması• Sütten yoğurt ve peynir yapılması• Demirin paslanması• Meyvelerin çürümesi• Hamurun mayalanması• Kumdan cam yapılması• Ekmeğin küflenmesi• Kabartma tozunun üzerine limon sıkılması• Canlıların ölünce çürümesi• İnsanın sindirim ve solunum yapması• Bitkilerin fotosentez yapması• Üzüm suyundan sirke yapılması• Doğalgazın yanması• Dişlerimizin çürümesi• Yumurtanın haşlanması• Gümüşün açık havada zamanla kararması

21.Nis.2023 HÜLYA AKYÜREK 21

*Kimyasal değişmeler sonucunda maddeler Kimyasal değişmeler sonucunda maddeler başka maddelere dönüşür.başka maddelere dönüşür.

• Kimyasal değişmeler sonucunda hem Kimyasal değişmeler sonucunda hem maddenin görünümü değişir hem de yeni maddenin görünümü değişir hem de yeni maddeler oluşur.maddeler oluşur.

* Bütün yanma olayları kimyasal değişmedir. * Bütün yanma olayları kimyasal değişmedir.

21.Nis.2023 HÜLYA AKYÜREK 22

YANMA OLAYI KİMYASAL BİR OLAYDIR.

21.Nis.2023 HÜLYA AKYÜREK 23

Demirin paslanması kimyasal değişmedir.

21.Nis.2023 HÜLYA AKYÜREK 24

Mayalanma kimyasal değişmedir.

21.Nis.2023 HÜLYA AKYÜREK 25BALINI YAPAN ARI DA KİMYASAL BİR OLAY GERÇEKLEŞTİRİYORDUR.

21.Nis.2023 HÜLYA AKYÜREK 26

KİMYASAL DEĞİŞMEKİMYASAL DEĞİŞME

•Yumurtanın pişirilmesi

Dinamitin patlaması

Mumun yanması

Kibritin yanması Amonyum di kromatın yanması

Demirin paslanması

21.Nis.2023 HÜLYA AKYÜREK 27

BUNLARI BİLİYOR MUYDUNUZ?BUNLARI BİLİYOR MUYDUNUZ?

Tırnakların, saçları uzamasının bir Tırnakların, saçları uzamasının bir kimyasal değişme olduğunu biliyor kimyasal değişme olduğunu biliyor musunuz? musunuz?

21.Nis.2023 HÜLYA AKYÜREK 28

• Ateş böcekleri vücutlarındaki kimyasal Ateş böcekleri vücutlarındaki kimyasal değişimler sonucunda ışık üretir.değişimler sonucunda ışık üretir.

• Örümcekler ağ örmek için kimyasal Örümcekler ağ örmek için kimyasal değişim sonucu salgı oluşturur.değişim sonucu salgı oluşturur.

• Fotosentez olayı bir kimyasal değişmedir.Fotosentez olayı bir kimyasal değişmedir.• Tohumun çimlenmesi kimyasal Tohumun çimlenmesi kimyasal

değişmedir.değişmedir.• Evini badana yapmak isteyen bir ev Evini badana yapmak isteyen bir ev

kadınının sönmemiş kireç üzerine su kadınının sönmemiş kireç üzerine su dökmesiyle kimyasal değişme yapmış olur.dökmesiyle kimyasal değişme yapmış olur.

BUNLARI BİLİYOR MUYDUNUZ?BUNLARI BİLİYOR MUYDUNUZ?

21.Nis.2023 HÜLYA AKYÜREK 29

Çevre bilinciÇevre bilinci

• Karbonun yanması kimyasal bir Karbonun yanması kimyasal bir değişmedir. Bu olay sonucunda açığa değişmedir. Bu olay sonucunda açığa karbon dioksit çıkar. Havadaki karbon karbon dioksit çıkar. Havadaki karbon dioksit oranının artması yaşamımızı dioksit oranının artması yaşamımızı olumsuz etkiler. Karbon dioksit oranının olumsuz etkiler. Karbon dioksit oranının artması atmosferin ısınmasına sebep olur. artması atmosferin ısınmasına sebep olur. Bu da kutup buzlarının erimesine yol Bu da kutup buzlarının erimesine yol açabilir.   açabilir.  

21.Nis.2023 HÜLYA AKYÜREK 30

Çevre bilinciÇevre bilinci

• Buzların erimesi fiziksel bir değişmedir. Buzların erimesi fiziksel bir değişmedir. Kutup buzulları bizlere çok uzak olduğu Kutup buzulları bizlere çok uzak olduğu için ilk başta pek dikkatimizi çekmiyor ama için ilk başta pek dikkatimizi çekmiyor ama aslıda su akışkan olduğu için su aslıda su akışkan olduğu için su seviyesindeki değişiklik neticede bizleri seviyesindeki değişiklik neticede bizleri etkileyecektir. Küresel ısınma bazı etkileyecektir. Küresel ısınma bazı bölgelerde suları aşırı buharlaştıracağı bölgelerde suları aşırı buharlaştıracağı olacağı için kuraklıklara da sebep olacağı için kuraklıklara da sebep olacaktır.olacaktır.

21.Nis.2023 HÜLYA AKYÜREK 31

Fiziksel ve Kimyasal Değişmelerin Fiziksel ve Kimyasal Değişmelerin KarşılaştırılmasıKarşılaştırılması

Fiziksel değişmelerFiziksel değişmeler Kimyasal değişmelerKimyasal değişmeler

Maddenin dış yapısında görülür. Maddenin iç yapısında görülür.

Yeni madde oluşmaz. Farklı maddeler oluşur.Şekil,hal değişiklikleri olabilir.

Maddenin kimliği değişmez. Maddenin kimliği değişir.

Oluşan maddeleri eski haline Oluşan maddeleri eski haline getirmekgetirmek kolaydır. zordur.

21.Nis.2023 32

Temel diyor ki:

Uşaklar taze hamsi çıkınca bir güzel kızartıp

kimyasal değişmeye uğratalım,sonra da afiyetle yiyelum,ne dersunuz ha?

Ondan sonra bir demluk ile çay suyunu atalum kaynasun, burada da fiziksel değişme olsun daaaa. Ha uşak ha ha ha .

Kimyasal Değişme

21.Nis.2023 33

Fiziksel ve Kimyasal Değişmelerle İlgili Akrostiş Etkinliği

Farkındayım ben, Kocaman dünyamızda İstemeden de olsa, İç yapısında, maddelerin Zamanla değiştiğini, Molekül ve atom yapısında İçinde bulunduğum, Yavaş veya hızlı gerçekleşen, Kâinattaki maddelerin, Acayip değişiklikler olduğunu Siz de farkındasınızdır, Seyrederiz biz. Etrafımızdaki maddelerde Ayrı bir madde oluşur sonucunda Lafta kalmayan hal değişikliklerin. Lityum oksit mesela.

21.Nis.2023 34

KİMYASAL VE FİZİKSEL DEĞİŞME İLE İLGİLİ YAPILANDIRILMIŞ

GRiD ÇALIŞMASI

Yukarıda verilen kutucuklardaki olayları göz önüne alarak aşağıdaki soruları cevaplayınız?

Yukarıdaki kutucuklardan hangilerinde meydana gelen olaylarda maddenin yapısı değişmiştir

Yukarıdaki kutucuklardan hangilerinde meydana gelen olaylarda maddenin dış yapısı değişmiştir?

1

Kâğıdın yırtılması

2

Suyun elektrolizi

3

Sütten yoğurt yapılmas

4

Mumun yanması

5

Kibritin Yanması

6

Odunun Kırılması

7

Yaprağın Sararması

8

Demirin paslanması

9

Suyun oluşması

10

Hamurun mayalanması

11

Camın kırılması

12

Elmanın çürümesi

13

Naf talinin donması

14

Mumun erimesi

15

Yaprağın Dökülmesi

16

Gümüşün kararması

35

Aşağıda verilen olaylardaki değişimleri belirtiniz.Aşağıda verilen olaylardaki değişimleri belirtiniz. Camın kırılması fiziksel kimyasal ÇÜNKÜ

Kömürün yanması

Odunun kırılması

Etin doğranması

Sütün ekşimesi

Naylonun yırtılması

Sütün kaynaması

Mumun erimesi

Saçın kesilmesi

Naftalinin süblimleşmesi

Elbisenin yırtılması

Çorabın sökülmesi

Deniz suyunun buharlaşması

Kalemin kırılması

Kekin pişirilmesi

Suyun elektrolizi

Üzümden sirke yapılması