fizjologia wysiłku fizycznego cz - katedra i zakład ... · fizjologia wysiłku fizycznego...
TRANSCRIPT
Fizjologia wysiłku fizycznego ćwiczenia cz.1
Wpływ wysiłku fizycznego na wybrane parametry fizjologiczne
Wysiłek fizyczny dynamiczny vs. statyczny
• Wpływ wysiłku fizycznego dynamicznego na RR, HR, SV, CO
• Celem ćwiczenia jest określenie wpływu różnych rodzajów wysiłku fizycznego na podstawowe parametry charakteryzujące pracę serca – SV i CO
• Badanie reakcji organizmu na wysiłek statyczny
• Cel ćwiczenia określenie wpływu wysiłku fizycznego o charakterze statycznym na HR i RR
Przebieg restytucji na podstawie wybranych parametrów fizjologicznych, obliczanie
współczynnika skuteczności restytucji – WSR • Wysiłek dynamiczny zmiany hemodynamiczne (HR, RRs,
RRr, SV, CO)
• Wskaźniki te oznaczane w spoczynku, bezpośrednio po obciążeniu oraz w okresie restytucji (wypoczynku) dostarczają informacje o intensywności wykonywanej pracy, stopniu zmęczenia i skuteczności odpoczynku
• Poszczególne parametry hemodynamiczne podczas pracy i w okresie restytucji – różny stopień zmienności
• W największym stopniu zmienia się tętno oraz ciśnienie tętna i CO
• W najmniejszym RRr i MAP
Określanie wydolności układu krążenia i kondycji fizycznej na podstawie testów
wysiłkowych• Opisane testy opracowane do oceny
wydolności i kondycji fizycznej u ludzi nietrenujących wyczynowo żadnej dyscypliny sportu
• Cel ćwiczenia ocena wydolności układu krążenia (próba Ruffiera) i kondycji fizycznej (próba Harwardzka) na podstawie spoczynkowych i powysiłkowych pomiarów HR w określonych punktach czasowych
Próba Ruffiera
• Test zaliczany do najprostszych prób czynnościowych układu krążenia ocena jego sprawności na podstawie wskaźnika uwzględniającego częstość tętna po wykonaniu 30 przysiadów.
• Wyniki testu wprawdzie uzależnione od indywidualnej masy ciała badanych, ale zaleta może być przeprowadzony w każdych warunkach
• Zwrócić uwagę na należyte wykonanie przysiadów + tempo przysiadów bezwzględnie utrzymane
Próba Harwardzka – test step-up• Łatwość przeprowadzania + znaczny stopień obciążenia
wysiłkiem
• Może być przydatna np. dla orientacyjnego określenia efektywności stosowania metod treningowych
• HR podczas i po obciążeniu różnice pomiędzy osobą wytrenowaną a nie uprawiającą sportu
• U osób niewytrenowanych bezpośrednio po rozpoczęciu obciążenia obserwuje się wzrost HR, dopiero po pewnym czasie HR ustala się na poziomie odpowiadającym obciążeniu
• Po zakończeniu pracy HR spada natychmiast, przy czym szybkość obniżania tym wolniejsza, im parametr ten zbliża się do wartości spoczynkowej
• Czas powrotu HR do wartości spoczynkowej od kilku sek-do kilku godz. (po szczególnie długich obciążeniach)
Próba Harwardzka – test step-up• U osób wytrenowanych wzrost HR przy takim samym
obciążeniu, a nawet przy wysiłku maksymalnym jest znacznie mniejszy niż u niewytrenowanych
• U osób wytrenowanych skrócony czas powrotu HR do stanu spoczynkowego
• W wyniku bardziej ekonomicznej pracy serce „wytrenowane” w warunkach spoczynkowych wykonuje mniejszą pracę niż serce „niewytrenowane” dlatego przy dużym obciążeniu może wykonać znacznie większą pracę serce „wytrenowane” – większe możliwości przystosowawcze
Reakcje krążeniowo-oddechowe podczas wysiłku fizycznego
• Wentylacja minutowa płuc (VE)
• Częstość skurczów serca (HR)
• Objętość wyrzutowa serca (SV)
• Pojemność minutowa serca (CO)
• Ciśnienie tętnicze krwi (RR)
• Przepływ krwi przez mięśnie (MBF) w spoczynku i podczas wysiłku
Parametr (adaptacja)
Wysiłek dynamiczny
(↓,↑, b/z)
Wysiłek statyczny
(↓,↑, b/z)
HR
SV
CO
RR RRs
RRr
VO2 (minutowy pobór tlenu)
VE
MBF
• Zaliczenie ćwiczeń wykonanie 6 zadań
oznaczonych ! (protokół)
• Na następne ćwiczenie, na osobnej kartce papieru
WPŁYW WYSIŁKU FIZYCZNEGO NA CIŚNIENIE TĘTNICZE KRWI, TĘTNO, OBJĘTOŚĆ WYRZUTOWĄ I POJEMNOŚĆ MINUTOWĄ SERCA
Opis ćwiczenia - Wpływ wysiłku fizycznego na RR, HR, SV, CO
• Cel ćwiczenia określenie wpływu różnych rodzajów wysiłku fizycznego na podstawowe parametry charakteryzujące pracę serca – SV, CO
Sprzęt: sfigmomanometr manualny, fonendoskop, stoper, kalkulator
Wykonanie: w spoczynku zmierzyć os. badanej RR, HR; os. badana wykonuje następnie określone niżej rodzaje wysiłku fizycznego (po każdym wysiłku odpoczynek, aż badane parametry wrócą do stanu wyjściowego):
1. Bieg w miejscu w ciągu 1 minuty w tempie 2 kroki na sekundę – wysiłek krótkotrwały o małej intensywności (KoMI)
2. Wchodzenie na stopień - 30 uniesień na stopień – wysiłek o średniej intensywności (ŚrI)
3. Szybki bieg w ciągu 30 sekund – wysiłek szybkościowy (Sz)
4. 3-minutowy bieg w miejscu – wysiłek wytrzymałościowy (Wy)
Po zakończeniu wysiłku należy ponownie zmierzyć CT i HR. Obliczyć SV i CO.SV = 101 + (RRs x 0,5) - (RRr x 1,09) - (n x 0,61)
[gdzie SV – objętość wyrzutowa serca, RRs – ciśnienie tętnicze skurczowe w mmHg, RRr – ciśnienie rozkurczowe w mmHg, n – wiek os. badanej]
CO = SV x HR
! Uzyskane wyniki przedstawić w formie tabeli i wykresów
Parametr Spoczynek Po wysiłku
KoMI ŚrI Sz Wy
SBP
DBP
HR
SV
CO
Jak wysiłek fizyczny wpływa na wybrane parametry układu krążenia? Jaki jest mechanizm tych zmian i ich znaczenie dla organizmu?
KINETYKA ZMIAN PARAMETRÓW UKŁADU KRĄŻENIA WYWOŁANYCH WYSIŁKIEM FIZYCZNYM
• Intensywny wysiłek fizyczny wyraźne zmiany parametrów krążeniowych
• Im krótszy czas powrotu parametrów krążeniowych do wartości spoczynkowych wyższa wydolność układu krążenia i bardziej sprawny organizm
Obliczanie wskaźnika skuteczności restytucji – opis ćwiczenia
Sprzęt: cykloergometr rowerowy (ew. np. przysiady), sfigmomanometr, fonendoskop, stoper
Wykonanie: Badanemu w warunkach spoczynkowych mierzy się metodą palpacyjną tętno oraz ciśnienie skurczowe i rozkurczowe, w celu obliczenia objętości wyrzutowej [wzór Starra:
SV=101+(RRsx0,5)-(RRrx1,09)-(nx0,61)gdzie SV-objętość wyrzutowa serca, RRs – ciśnienie tętnicze
skurczowe w mmHg, RRr-ciśnienie rozkurczowe w mmHg, n-wiek os. badanej]
i pojemności minutowej serca (CO=SV x HR). Badany wykonuje dowolny wysiłek fizyczny (np. 1 minutowa jazda na cykloergometrze z obciążeniem 70-80g/kg masy ciała lub przysiady), po którym oraz po określonym czasie odpoczynku (np. 5min.) ponownie mierzy się te same parametry i oblicza wskaźnik skuteczności restytucji.
Wskaźnik skuteczności restytucji WSR
WSR = (HR2-HR3/HR2-HR1) x 100 [%]HR1 – tętno spoczynkowe, HR2 – najwyższe tętno z wysiłku lub tętno zmierzone w 1.
minucie restytucji, HR3 – tętno zmierzone w 5. minucie restytucji
• ↑WSR sprawniejszy układ krążenia (↓ zmęczenie)
Pomiar RRs[mmHg]
RRr[mmHg]
Tętno[ud/min]
WSR Interpretacja
Przed wysiłkiem
HR1=
Bezpośrednio po wysiłku
HR2=
Po 5 min odpoczynku
HR3=
WSR
Liczba punktów Ocena bodźca wysiłkowego
<50 Wysiłek zbyt ciężki, organizm ma problem z powrotem do stanu spoczynkowego
50-60 Wysiłek kształtujący, powodujący zmiany adaptacyjne w organizmie
60-80 Wysiłek podtrzymujący
>80 Wysiłek zbyt lekki, a częste stosowanie tak słabych bodźców może doprowadzić do spadku poziomu adaptacji wysiłkowej
ZMIANY ADAPTACYJNE W UKŁADZIE SERCOWO-NACZYNIOWYM POD WPŁYWEM WYSIŁKU FIZYCZNEGO RÓŻNEGO TYPU
Badanie reakcji organizmu na wysiłek statyczny – opis ćwiczenia
Sprzęt – przedmiot o znanym ciężarze (do utrzymywania w dłoni), pulsometr (lub stoper), sfigmomanometr, fonendoskop
Wykonanie – rejestracja HR i RR krwi w spoczynku, w pozycji siedzącej u os. badanej. Następnie os. badana utrzymuje przed sobą określony ciężar (np. 5 kg obciążnik), na wysokości barków przez 2 min. Pomiar HR i RR, (w 1 i 2 min) (pomiar CT i HR na nieobciążonej kończynie)
!! Analiza HR i RR uzyskanych podczas kolejnych pomiarów !! wykres
OKREŚLANIE WYDOLNOŚCI UKŁADU KRĄŻENIA I KONDYCJI FIZYCZNEJ NA PODSTAWIE TESTÓW WYSIŁKOWYCH
próba Ruffiera, próba Harwardzka
• Opisane testy opracowane do oceny wydolności i kondycji fizycznej u ludzi nietrenujących wyczynowo żadnej dyscypliny sportu
• Cel ćwiczenia ocena wydolności układu krążenia (próba Ruffiera) i kondycji fizycznej (próba Harwardzka) na podstawie spoczynkowych i powysiłkowych pomiarów HR w określonych punktach czasowych
Próba Ruffiera
• Test zaliczany do najprostszych prób czynnościowych układu krążenia ocena jego sprawności na podstawie wskaźnika uwzględniającego częstość tętna po wykonaniu 30 przysiadów.
• Wyniki testu wprawdzie uzależnione od indywidualnej masy ciała badanych, ale zaleta może być przeprowadzony w każdych warunkach
• Zwrócić uwagę na należyte wykonanie przysiadów + tempo przysiadów bezwzględnie utrzymane
Próba RuffieraSprzęt: metronom, stoperWykonanie: osoba badana odpoczywa w pozycji leżącej przez ok. 5min. W tym
czasie wykonuje się pomiar tętna (HR) spoczynkowego (metodą palpacyjną przez 15 sekund, a wynik przelicza się na minutę), następnie os. bad. wstaje i wykonuje 30 przysiadów w ciągu 1 minuty (rytm nadaje metronom lub osoba kontrolująca przebieg próby). Po zakończeniu próby badany powraca do pozycji leżącej.
• Pomiary HR wykonuje się w 1. minucie restytucji (0-60s) i w 2. minucie restytucji (60-120 s)
• HR1 – wartość przed próbą• HR2 – wartość z 1. minuty restytucji (bezpośrednio po zakończeniu
wysiłku)• HR3 – wartość z 2. minuty restytucji
IR=(HR1+HR2+HR3)-200/10
Wartość indeksu Ruffiera (IR) Ocena poziomu wydolności
0 Bardzo dobra
1-5 Dobra
6-10 Średnia
>10 Słaba
Wartość indeksu Ruffiera (IR) Ocena poziomu wydolności
0 Bardzo dobra
1-5 Dobra
6-10 Średnia
>10 Słaba
!! Uzyskane wyniki przedstawić w formie tabeli
Lp. HR po próbie [sk./min] Indeks Ruffiera IR
Ocena
HR1 HR2 HR3
IR=(HR1+HR2+HR3)-200/10
Próba Harwardzka – test step-up• Łatwość przeprowadzania + znaczny stopień obciążenia
wysiłkiem
• Może być przydatna np. dla orientacyjnego określenia efektywności stosowania metod treningowych
• HR podczas i po obciążeniu różnice pomiędzy osobą wytrenowaną a nie uprawiającą sportu
• U osób niewytrenowanych bezpośrednio po rozpoczęciu obciążenia obserwuje się wzrost HR, dopiero po pewnym czasie HR ustala się na poziomie odpowiadającym obciążeniu
• Po zakończeniu pracy HR spada natychmiast, przy czym szybkość obniżania tym wolniejsza, im parametr ten zbliża się do wartości spoczynkowej
• Czas powrotu HR do wartości spoczynkowej od kilku sek-do kilku godz. (po szczególnie długich obciążeniach)
Próba Harwardzka – test step-upSprzęt: stopień o wysokości 51cm (♂) i 46 cm (♀), stoper, metronom
Wykonanie: os. badana przez 5 minut wchodzi na stopień i schodzi z niego w rytmie 30 wejść na minutę (na raz i dwa – wejście, na trzy i cztery –zejście; metronom nastawiony na 120 cykli/minutę).Po wykonaniu próby badany siada i określa się częstość tętna w ciągu 30 s w następujących przedziałach czasowych:
- HR1: od końca 1. min do 1 min i 30 s
- HR2: od końca 2. min do 2 min i 30 s
- HR3: od końca 4. min do 4 min i 30 s
FI = czas próby[s]x100/suma trzech pomiarów tętnax2
Wskaźnik FI (wskaźnik sprawności fizycznej) Wydolność fizyczna
<55 pkt Zła
55-64 pkt Poniżej przeciętnej
65-79 pkt Przeciętna
80-89 pkt Dobra
>90 pkt Bardzo dobra
HR sp.[sk/min]
HR po próbie [sk./min] Wskaźnik FI Ocena
HR1 HR2 HR3
FI = czas próby[s]x100/(HR1+HR2+HR3)x2
!! Uzyskane wyniki przedstawić w formie tabeli
Dziękuję