fizjoterapia po operacji chirurgicznej · 2020. 3. 16. · kinezyterapia po operacji chirurgicznej....
TRANSCRIPT
-
Fizjoterapia po operacji chirurgicznej
-
Kinezyterapia po operacji chirurgicznej
-
Najczęściej stosowane ćwiczenia po operacji
• Wspomagane i samowspomagane
• Czynne wolne i z oporem
• Oddechowe
• Rozluźniające
• Izometryczne
-
Czynniki doboru kinezyterapii po operacji
• Stan chorego
• Rozległość operacji
• Czas od operacji
• Cel kinezyterapii
-
Ogólna metodyka ćwiczeń
Rodzaj ćwiczeń Częstotliwość Czas trwania Liczba serii
Liczba powtórzeń
Oddechowe 6-8/dzień 5-10 minut 1-3 3-4
Kaszlu 6-8/dzień 5-10 minut 1-3 3-4
Przeciwzakrzepowe Co ½ - 1 godzinę 1 minuta 1 16/minutę
-
Metodyka ćwiczeń we wczesnym okresie pooperacyjnym
Parametr 1 – 3 doba 3 doba <
Częstotliwość 6 – 8 razy dziennie 3 razy dziennie
Czas ćwiczeń 5 – 15 minut 15 – 30 minut
Liczba serii 1 – 3 1 – 3
Liczba powtórzeń 3 -7 7 - 10
-
Rodzaje ćwiczeń oddechowych po operacjach chirurgicznych
• Wolne
• Wspomagane
• Z oporem
• „Kompensacyjny tor oddychania”
-
Ćwiczenia oddechowe z oporem
C - rura do ćwiczeń oddechowych zwiększająca ilość dwutlenku węgla w powietrzu wdechowymD - przyrząd do ćwiczeń oddechowych z oporem podczas wdechu
A - urządzenia do ćwiczeń oddechowych i kontroli objętości wydechuF - przyrządy do ćwiczeń oddechowych z oporem podczas wydechu
-
Ćwiczenia skutecznego kaszlu
• Technika kaszlu
• Częstotliwość ćwiczeń skutecznego kaszlu
• Pory ćwiczeń skutecznego kaszlu
• Wspomaganie skutecznego kaszlu
-
Zasady ćwiczeń skutecznego kaszlu po operacjach chirurgicznych
Czynnik Wykonanie
Technika kaszlu Seria bezpośrednio po sobie następujących
kaszlnięć na szczycie wydechu
Pozycja Półsiedząca z podparciem pod plecy lub
drenażowa
Ból Pozycja przeciwbólowa i stabilizacja
operowanej okolicy
Pobudzanie skutecznego
kaszlu
Zmiana pozycji, ćwiczenia oddechowe
inhalacje, oklepywanie klatki piersiowej,
Częstotliwość Zależnie od potrzeb od kilku do kilkunastu
razy dziennie
-
Metody wspomagania skutecznego kaszlu
• Zmiana pozycji ułożeniowej
• Ćwiczenia oddechowe
• Ćwiczenia dźwięcznego wydechu
• Ćwiczenia wydechu z oporem
• Oklepywanie klatki piersiowej
• Inhalacje
-
Ćwiczenia przeciwzakrzepowe
-
Masaż po operacjach chirurgicznych
-
Najczęściej stosowane rodzaje masażu po operacji
• Oklepywanie klatki piersiowej
• Przerywana kompresja pneumatyczna
• Aquvibron
• Stały ucisk zewnętrzny
-
Oklepywanie klatki piersiowej
-
Zasady oklepywania klatki piersiowej
• Duża częstotliwość
• Odpowiednia siła
• Ułożenie rąk w „łódeczkę”
• Częste powtarzanie (z ćwiczeniami oddechowymi i skutecznym kaszlem)
-
Przerywana kompresja pneumatyczna (IPC)
• Uznana metoda fizjoterapii w chorobach naczyń
• Ucisk obrzękniętej kończyny za pomocą rękawa
• Regulowany czas ucisku i przerwy
• Regulowana wysokość ciśnienia ucisku
• Różne rodzaje rękawów
-
Przerywany ucisk zewnętrzny
• Zmniejsza ciśnienie żylne
• Zwiększa przepływ tętniczy
• Zmniejsza lepkość krwi
• Powoduje rozszerzenie naczyń
• Aktywuje fibrynolizę
• Stymuluje wydzielanie czynników śródbłonkowych i humoralnych
-
Przeciwwskazania do IPC
• Stany zapalne naczyń tętniczych i chłonnych kończyny,
• Ostre zakrzepowe zapalenie żył,
• Niewydolność krążenia znacznego stopnia,
• Zespół nerczycowy.
-
Klasa ucisku Wysokość ciśnieniamm Hg
Wskazania
I 20 – 30 Zapobiegawczo, zagrażające żylaki
II 30 – 40 I okres niewydolności żylnej, żylaki
III 40 – 50 II-III okres niewydolności żylnej
IV 50 – 60 Zespół pozakrzepowy
Stały ucisk
-
Pończochy przeciwzakrzepowe
-
Fizykoterapia po operacjach chirurgicznych
-
Najczęściej stosowane zabiegi fizykoterapii po operacjach
• Przezskórna elektrostymulacja nerwów
• Laser biostymulacyjny
• Inhalacje
-
Przezskórna elektrostymulacja nerwów
• Metoda niefarmakologiczna i nieinwazyjna
• TENS tradycyjny ‐ 30‐90 min cztery razy dziennie
• TENS niskiej częstotliwości, uderzeniowy ‐ maksymalnie przez 45 min dwa razy dziennie lub zamiennie przez 30 min cztery razy dziennie
• TENS wysokiej częstotliwości – przez 15‐20 min dwa razy dziennie.
-
Laser biostymulacyjny
• Wspomaganie gojenia się ran
• Homogenna wiązka światła laserowego o długości 808 nm
• Lasery „miękkie”
• Zastosowanie lasera niskoemisyjnego jest bezpieczne
-
Laser biostymulacyjny
• Zwiększa się ilość ATP (adenozynotrójfosforanu), czyli substancji energetycznej, produkowanej w mitochondriach komórek
• Naświetlanie laserowe ma także działanie antyseptyczne, powodując szybsze usuwanie bakterii, które utrudniają gojenie się rany
• Dzięki pobudzeniu do wysokoenergetycznego metabolizmu, rany szybciej ziarninują, usuwając martwe tkanki
-
Średnica cząsteczek Rodzaj aerozoli
0,5 – 5 m Prawdziwie suche
5 – 20 m Wilgotne
> 20 m Mokra mgła
Inhalacje
-
Inhalacje
Frakcja Podfrakcja Średnica cząsteczek w mGłębokość docierania
Grubocząsteczkowa
Gruba > 300 Jama nosowo-gardłowa
Średnia 300–100 Jw.Drobna 100–30 Tchawica,
oskrzela główne
ŚredniocząsteczkowaGruba 30–10 Oskrzela
Drobna 10–5 Oskrzeliki
Drobnocząsteczkowa
Gruba 5–1 PęcherzykiDrobna < 1 Ponownie
wydychane z płuc
-
Rodzaje inhalatorów
A – działający na zasadzie przepływu tlenuB – działający na zasadzie przepływu sprężonego powietrza
C – ultradźwiękowy
-
Zasady inhalacji
• 5 – 6 oddechów/minutę• 3 – 5 sek. (25 sek.) przerwy na szczycie wdechu• 15 minut• 3 razy dziennie
30 oddechów/minutę = 10%5 oddechów/minutę = 60%
-
Przeciwwskazania
• Ostre stany zapalne układu oddechowego,
• Gruźlica,
• Niewydolność oddechowa,
• Niewydolność krążenia znacznego stopnia.
-
Metody specjalne fizjoterapii po operacjach chirurgicznych
-
Pozycje ułożeniowe po operacjach
high Fowler – 90 stopni; Fowler – 45 ‐60 stopnisemi Fowler – 30 – 45 stopni; low Fowler – głowa lekko uniesiona
Georg Fowler – pozycje zmniejszające śmiertelność z powodu zapalenia otrzewnej dzięki drenażowi ropni
high
Fowlersemi
low
-
Pozycje ułożeniowe po operacjach
-
Pozycje ułożeniowe po operacjach
-
Korzyści wynikające z pozycji Fowlera
• Powiększenie rozmiarów klatki piersiowej
• Lepsze natlenienie organizmu
• Rozluźnienie mięśni brzucha
• Zmniejszenie grawitacyjnego ucisku klatki piersiowej
• Zmniejszenie ryzyka powikłań oddechowych
• Poprawa komfortu jedzenia i wykonywania innych czynności
• Zmniejszenie ryzyka zachłyśnięcia się treścią pokarmową (np. sondy)
• Grawitacyjne wspomaganie połykania i perystaltyki jelit
-
Płat płuca Segment Pozycja drenażowa Obszar oklepywany
Górny Szczytowy Siad prosty Między obojczykiem i łopatką
Przedni Leżenie na plecach, z poduszką podnieznacznie zgiętymi kolanami, rotacjatułowia w lewo
Między obojczykiem i sutkiem
Tylny Leżenie na lewym boku z rotacjątułowia do przodu pod kątem 450
Szczyt łopatki
Środkowy Leżenie tyłem z rotacją tułowia wlewo pod kątem 450 z poduszką podprawym bokiem, uniesienie łóżka o 30cm od strony stóp chorego
Prawy bok na poziomie sutka
Dolny Szczytowy Leżenie na brzuchu, z poduszką podjamą brzuszną, nieznaczna rotacjatułowia w lewo
Środek grzbietu na wysokości dolnego kątałopatki
Podstawnyprzedni
Leżenie na plecach, z poduszką podnieco zgiętymi kolanami, nieznacznarotacja tułowia w lewo, uniesieniełóżka o 30 cm od strony stóp chorego
Z przodu na poziomie dolnych żeber
Podstawnytylny
Leżenie na brzuchu z poduszką podbiodrami, nieznaczna rotacja tułowiaw lewo , uniesienie łóżka o 30 cm odstrony stóp chorego
Z tyłu w okolicy kręgosłupa
Podstawnyboczny
Leżenie na lewym boku z poduszkąpod miednicą od przedniej strony,uniesienie łóżka o 30 cm od stronystóp chorego
Z tyłu na poziomie dolnych żeber
-
Płat płuca Segment Pozycja drenażowa Obszar oklepywany
Górny Szczytowy Siad prosty Między obojczykiem i łopatką
Przedni Leżenie na plecach, z poduszką podnieznacznie zgiętymi kolanami, rotacjatułowia w prawo
Między obojczykiem i sutkiem
Tylny Leżenie na prawym boku z rotacjątułowia do przodu pod kątem 450, klatkapiersiowa jest uniesiona i oparta opodgłówek łóżka
Szczyt łopatki
Języczek Leżenie tyłem z rotacją tułowia w prawopod kątem 450 z poduszką pod lewymbokiem, uniesienie łóżka o 30 cm odstrony stóp chorego
Lewy bok na poziomie sutka
Dolny Szczytowy Leżenie na brzuchu, z poduszką pod jamąbrzuszną, nieznaczna rotacja tułowia wprawo
Środek grzbietu na wysokości dolnego kąta łopatki
Podstawnyprzedni
Leżenie na plecach, z poduszką podnieco zgiętymi kolanami, nieznacznarotacja tułowia w prawo, uniesienie łóżkao 30 cm od strony stóp chorego
Z przodu na poziomie dolnych żeber
Podstawnytylny
Leżenie na brzuchu z poduszką podbiodrami, nieznaczna rotacja tułowia wprawo , uniesienie łóżka o 30 cm odstrony stóp chorego
Z tyłu w okolicy kręgosłupa
Podstawnyboczny
Leżenie na prawym boku z poduszką podmiednicą od przedniej strony, uniesieniełóżka o 30 cm od strony stóp chorego
Z tyłu na poziomie dolnych żeber
-
Fizjoterapia klatki piersiowej
• Ćwiczenia oddechowe
• Skuteczny kaszel
• Pozycje ułożeniowe
• Pozycje drenażowe
• Oklepywanie klatki piersiowej
• Inhalacje
-
Przywracanie statycznej i dynamicznej równowagi mięśniowej po operacjach chirurgicznych
• Rozciągnięcie przykurczonych mięśni tonicznych
• Trening wzmacniający osłabione mięśnie fazowe
• Ćwiczenia w skurczu pełnym i rozciągnięciu niepełnym
• Rozciągnięcie przykurczonych mięśni tonicznych = przywrócenie równowagi mięśniowej
-
Techniki terapii manualnej stosowane po operacjach chirurgicznych
• Techniki zmniejszające napięcie mięśniowo‐powięziowe
• Delikatne techniki rozluźniania mięśniowo‐powięziowego należy rozpocząć wkrótce po zagojeniu się rany pooperacyjnej
• Zapobiegają one włóknieniu i zaburzeniu ślizgów tkankowych pomiędzy poszczególnymi warstwami tkanek w okolicy operowanej (pacjenci często odczuwają zwiększone ich napięcie, ograniczenie ruchomości lub ból)
-
Techniki terapii manualnej stosowane po operacjach chirurgicznych
• Techniki rozluźniania mięśniowo‐powięziowego należy stosować w miejscach, w których występują ograniczenia ruchomości tkanek
• Zasada stopniowania trudności i odpowiedniego doboru siły oddziaływania poszczególnych technik
• Bezpośrednio po operacji należy delikatnie i pośrednio uruchamiać okolicę rany pooperacyjnej
-
Techniki terapii manualnej stosowane po operacjach torakochirurgicznych
• Istotne znaczenie mają ćwiczenia oddechowe, które aktywują przeponę i uruchamiają układ powięzi klatki piersiowej zapobiegając zrostom i restrykcjom
• Ze względu na funkcjonalną ciągłość tkankową należy także rozluźniać układ mięśniowo‐powięziowy szyi i kończyn górnych
• Uruchamianie i mobilizacja mięśni klatki piersiowej powoduje obniżenie napięcia tkanek w obrębie tułowia, szyi, kończyn górnych a nawet pachwin i kończyn dolnych
-
Techniki terapii manualnej stosowane po operacjach torakochirurgicznych
• Odtworzenie właściwego ruchu łopatki na tylnej ścianie klatki piersiowej
• Zaburzenie tego ruchu powoduje wtórne zaburzenie wzorców ruchowych oraz funkcji obręczy barkowej prowadzące do przeciążania oraz bólu
-
Cele terapii tkanek miękkich w przypadku blizn po leczeniu operacyjnym
• Osiągnięcie miękkiego oporu końcowego podczas przesuwania blizny i okolicznych tkanek
• Uwolnienie blizn ze „sklejeń” z głębszymi tkankami
• Wyrównanie zarysów blizn, które są zagłębiane (wciągane) przez połączenia z głębokimi tkankami
• Poprawa zakresów ruchów, które są ograniczone przez blizny
• Zmniejszenie bolesności blizn oraz tkanek je otaczających.
-
Terapia tkanek miękkich w przypadku blizn po leczeniu operacyjnym
• Należy rozpocząć od rolowania statycznego i dynamicznego skóry oraz tkanki podskórnej dookoła blizny
• Techniki rozciągające wzdłuż, w poprzek oraz w kierunkach skośnych do linii blizny
• Mobilizacja blizny i jej okolicy polega na delikatnym, ciągłym rozciąganiu palcami tkanek w różnych kierunkach
-
Terapia tkanek miękkich w przypadku blizn po leczeniu operacyjnym
• Statyczne rolowanie skóry ‐ chwyta się fałd skóry i tkanki podskórnej pomiędzy kciuki a pozostałe palce
• Chwyt utrzymuje się aż do poczucia rozluźnienia tkanek
• Bezpośrednie rolowanie blizny jest podobne do techniki pośredniego rolowania okolicy blizny
• Rolowanie prowadzi się bezpośrednio na bliźnie wykonując palcami trakcję pionową i nieznaczne poziome przesunięcie tkanek
-
Terapia rozległych i trudnych do mobilizacji blizn
• Gdy inne techniki nie skutkują oraz gdy występują duże zrosty pooperacyjne
• Bezpośrednie, celowane uwalnianie mięśniowo‐powięziowe
• W przypadku blizn z dużymi zrostami zalecane jest także stosowanie techniki bezpośredniego, celowanego jej uwalniania.
-
Wskazania do poizometrycznej relaksacji mięśni po operacjach chirurgicznych
• Nadmierne napięcie mięśniowe
• Przykurcze mięśniowe lub łącznotkankowe ograniczenia ruchomości
• Osłabienie mięśni
• Zastój chłonny
• Ograniczenia ruchomości w stawach wynikające z dysfunkcji tkanek miękkich.
-
Poizometryczna relaksacja mięśni po operacjach chirurgicznych• Rozpoczyna się od rozciągnięcia mięśnia do uczucia pierwszego bólu lub uczucia oporu utrzymując tę pozycję
• Następnie pacjent wykonuje napięcie izometryczne mięśnia na poziomie 20% przeciwko ręce fizjoterapeuty, które trwa 8‐10 sekund,
• Kolejno rozluźniając mięśnie , po czym następuje powolne przesunięcie części ciała w kierunku rozciągającym mięśnie
• Istotnym elementem podczas rozciągania jest swobodny, głęboki wydech na końcu każdej z faz napięcia.
• Po zastosowaniu wszystkich cykli należy utrwalić uzyskaną pozycję rozciągnięcia poprzez kilkusekundowe napięcie mięśni antagonistycznych
• Ćwiczenia te powtarza się od 2 do 4 razy zarówno przy udziale fizjoterapeuty jak i może je wykonywać samodzielnie chory
-
Inne techniki fizjoterapii po operacjach chirurgicznych
• Techniki mobilizacji stawów obwodowych i kręgosłupa
• W okolicach operowanych stosuje się techniki stawowe i tkankowe
• Terapia punktów spustowych na mięśniach pośrednio i bezpośrednio związanych z polem pooperacyjnym
• Zmniejszanie bólu mięśniowo‐powięziowego po leczeniu chirurgicznym
-
Zasady przywracania ruchomości tkankowej i zakresu ruchów w stawach
• Indywidualny dobór technik
• Opanowanie prawidłowych wzorców ruchowych utrwalających uzyskane wyniki
• Świadomy udział chorego
• Umiejętność samodzielnego rozluźniania mięśniowo‐powięziowego, relaksacji i mobilizacji
-
Kinesiology taping w chirurgii
• Korekcja mechaniczna zaburzeń wynikających z interwencji chirurgicznej (stabilizowanie, normalizacja napięcia powięzi i mięśni, zwiększanie / korygowanie zakresu ruchomości )
•• Wspomaganie pracy mięśni (pomoc w rozluźnianiu, redukcja zmęczenia, przywracanie zakresu ruchu)
• Aktywizacja systemu przeciwbólowego (likwidacja przyczyny bólu, aktywizacja mechanizmu przeciwbólowego).
-
Techniki aplikacji plastrów wykorzystywane w chirurgii• Aplikacja mięśniowa – najbardziej fizjologiczna, naklejana bez rozciągania taśmy na rozciągnięty mięsień
• Aplikacja więzadłowa ‐ pobudza mechanoreceptory, normalizuje napięcie więzadeł i ścięgien, stosuje się rozciągliwość plastra w zakresie 25‐50%
• Aplikacja powięziowa ‐ zmniejsza nadmiernie napiętą powięź przy rozciągnięciu taśmy 25‐50%,
• Aplikacja limfatyczna ‐ stosowana jest w profilaktyce i redukcji obrzęków limfatycznych. Plaster jest cięty na długie, wąskie paski (ogony), a baza przyklejana jest w okolicach węzłów chłonnych. Rozciąg taśmy 0‐15%
• Aplikacja funkcjonalna ‐ stosowana jest w terapii ograniczenia mobilności
-
Najczęstsze aplikacje plastrów w chirurgii
• Mięśniowe
• Więzadłowe
• Funkcjonalne
• Utrzymywane przez minimum 10 dni bez konieczności ich zmiany
-
Korzyści wynikające z kinesiology tapingu po operacjach chirurgicznych
• Mniejsze upośledzenie sprawności wentylacyjnej płuc
• Przyspieszenie powrotu perystaltyki jelit i poprawę ich czynności
• Zapobieganie zaparciom i wzdęciom brzucha
• Obniżenie poziomu bólu i redukcję leków przeciwbólowych
• Obniżenie uczucia dyskomfortu i bardziej aktywny udział pacjentów w fizjoterapii po operacji
• Zwiększenie tolerancji wysiłkowej
• Poprawę samopoczucia psychicznego i wzrost poczucia satysfakcji
• Krótszy czas hospitalizacji
-
Kinesiology taping po cholecystektomii
• Aplikacja mięśniowa zmniejszająca napięcie mięśni skośnych zewnętrznych brzucha po stronie lewej
• Aplikacja mięśniowa zmniejszająca napięcie mięśni skośnych wewnętrznych po stronie prawej
• Aplikacja powięziowa na okolicę wątroby
-
Cele kinesiology tapingu po torakotomii
• Zmniejszenie bólu
• Korekcja nadmiernie napiętych mięśni
• Redukcja obrzęku chłonnego
-
Kinesiology taping po torakotomii
• Standardowa taśma na trzech obszarach• W punkcie występowania bólu, który zlokalizowany jest delikatnym badaniem palpacyjnym ściany klatki piersiowej
• Nad mięśniem naramiennym i mięśniem czworobocznym po stronie otwarcia klatki piersiowej dla zahamowania działania sensomotorycznego bólu i wspomagania funkcji mięśnia
• W dolnej okolicy klatki piersiowej po stronie przedniej dla wspomagania funkcji przepony
• Wykorzystuje się elastyczna taśmę w 100% bawełnianą bez dodatku lateksu o szerokości 5 cm nakładane bezpośrednio na ranę pooperacyjną.
-
Kinesiology taping w redukcji bólu w obrębie klatki piersiowej
• Aplikacja nad punktem bólu w kształcie gwiazdy o długości 10 i szerokości 2,5 cm taśm z naprężeniem 25‐50% w środku każdego paska bez naprężeń na ich końcach
• Aplikację w kształcie kotwicy nad mięśniem naramiennym i mięśniem czworobocznym umieszcza się bez naprężenia na rozciągniętej skórze powyżej końcowego przyczepu mięśnia
• W kierunku przyczepu początkowego mięśnia jej napięcie wynosi 15%, bez napięcia na jej końcach
-
Kinesiology taping we wspomaganiu drenażu chłonnego z tkanek miękkich w okolicy urazu chirurgicznego
• Taśmę nakłada się bez napięcia na rozciągniętą skórę
• W obszarze regionalnego drenażu chłonnego zakłada się kotwicę
• Powyżej obrzęku zakłada się 4 ogony z pociętych taśm.
-
Aplikacja kinesiology tapingu po torakotomii
-
Kinesiology taping w chirurgii
• Brak niekorzystnych skutków zastosowania taśm
• Z reguły dobra tolerancja
• Większe poczucie bezpieczeństwa
• Obniżenie lęku i niepokoju po operacji
-
Kinesiology taping w chirurgii
• Niewystarczająca liczba wiarygodnych badań naukowych.
• Dotychczasowe wyniki badań nie są jednoznaczne
• Przedstawione wnioski wątpliwe
• Niektóre hipotezy i teorie nawet sprzeczne oraz nie poparte badaniami naukowymi.