fly’ - wantok niuspepawantokniuspepa.com/images/wantokniuspepa/1978/wantok...fly’ long taim...

16
Fly’ Long taim biong ol tumbuna na map nau wanpela bikpela sam- wanpela yia dispela nupela sanguma i 1 Jpret tru, em i sanguma. Em i save kirap kiim yu long nait sem olgeta arapela sanguma man o meri I - long haus yet o taim yu wokabaut long rot o bus. Na yu no map ma em i yangpela boi yet; em i gat samting olsem kilim sanguma. Nogat. Sanguma man o men em I holim pawa man, em I save gro hariap moa moa yet. long pIes. Olgeta bikpela man i aninit long em. Na em i olsem Tasol son, dispela sanguma i no gat binia. I luk olsem em i yet. tasol long dispela kantni. I no gat man i pret long em. Nogat.i Long yia i go pinis yumi bin wan na kirap nogut long planti pait i em i kilim yu, yu no ken tok egens long em. kamap nabaut long kantri. Em ol pait namel long sampela lain -l ol i pait wantaim spia na banara na tamiok. Wan wan man i bin laip long ol dispela pait. Tasol yu harim nau, olgeta spia na na banana biong ol dispela paitman wantaim, i no bin kilim map long ol manmeni dispela wanpela sanguma. luk .olsem Papua Niugini i bin painim wanpela nupela san bosim olgeta sanguma. Long wanem, insait long 1E1Eft Nau Ating dispela em i pasin biong ol tumbu nem biong sangüma. Em i tambu. Na mi dispela tambu. Hia long dispela pes mipela em. Tasol yu ken painim planti stoni 1 guma long pes 3 na pes 6 na pes 7 na dispela niuspepa. Yu pret o yu Published by Wantok Publications, P.O. Box 1982, Boroko. Phone: 25.2214. - Prthted by Wirui Pr’Ss, Wewak. Registered at the General Post Office, Port Moresby, for transmission by post as a Qualified Publication.

Upload: trannhi

Post on 15-Apr-2018

216 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Fly’ - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok...Fly’ Long taim biong ol tumbuna na map nau wanpela bikpela sam- wanpela yia dispela nupela sanguma

Fly’

Long taim biongol tumbuna namap nauwanpelabikpelasam- wanpelayia dispelanupelasangumai 1Jprettru, em i sanguma.Em i savekirapkiim yu longnait sem olgetaarapelasangumaman o meri

I - long hausyet o taim yu wokabautlong rot o bus. Na yu no map ma em i yangpelaboi yet; em i gat samtingolsemkilim

sanguma. Nogat. Sanguma man o men em I holim pawa man,em I savegro hariapmoamoa yet.long pIes. Olgeta bikpela man i aninit long em. Na em i olsem Tasol son,dispelasangumai no gatbinia. I luk olsemem iyet. tasol long dispelakantni. I no gat mani pret longem. Nogat.i

Long yia i go pinis yumi bin wan na kirap nogutlong plantipait i em i kilim yu, yu no ken tok egenslong em.kamap nabaut long kantri.Em ol pait namellong sampelalain

-l ol i pait wantaim spiana banara natamiok. Wan wanman i binlaip long ol dispela pait. Tasol yu harim nau, olgetaspia na

nabananabiongol dispelapaitman wantaim, i no binkilimmap long ol manmenidispelawanpela sanguma.

luk .olsem PapuaNiugini i bin painim wanpelanupelasanbosim olgetasanguma. Longwanem, insait long

1E1Eft

Nau

Ating dispelaem i pasin biongol tumbunem biong sangüma.Em i tambu. Na midispela tambu. Hia long dispela pes mipelaem. Tasol yu ken painim planti stoni 1guma long pes3 na pes 6 napes7 nadispelaniuspepa.Yu preto yu

Published by Wantok Publications, P.O. Box 1982, Boroko. Phone: 25.2214.- Prthted by Wirui Pr’Ss, Wewak.Registered at the GeneralPost Office, Port Moresby, for transmission by post as a Qualified Publication.

Page 2: Fly’ - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok...Fly’ Long taim biong ol tumbuna na map nau wanpela bikpela sam- wanpela yia dispela nupela sanguma

National weekly inMelanesianPidgin.

25 .2552Telex: NE 22213

WabagP.O. Box lii

Advertising:In P.N.G.Ms. PennyDonaldPhone: 25.2214

In Australia:Kevin Engel8 DurabaP1.Caringbah2229Phone:525.6263

Foto antap i soim SirTore Lokoloko I glasimgar ov ona bilong ol nevi

Canberra.

Daunbilo em I 5-pela Melbourne,membabilong palamenbi- Kirap long lephanyumilong mipela I lukiuk raun lukim Mista RoyEvera, nalong haus ovasemblilong Mista Angmaz r na

Mista AkokaL.., , i Tupelapoto wantaimi kanOpai Kunangel na - --

long Australian InformationService. Antap i bilong IanSam Tub. Mitchell; daunbio biongNormaitPlant.

Editorial Offices:P.O. Box 1982Boroko

Phone: 25.2214

BranchOffices:WewakPhone: 86.2479

SubscriptionRate:Annual: K8.00

WANTOK - Sarere, 1 EprU 1978 Pes 2

Page 3: Fly’ - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok...Fly’ Long taim biong ol tumbuna na map nau wanpela bikpela sam- wanpela yia dispela nupela sanguma

Orait, em hia nau lo naskul na toksavebiong AAi go long ol bosmannahetman, I gat ol spakmanIwok aninit longem:

a. Em i save dring plantimoa na spak nogutolgetataim i gat pati biong kampani, o bikpla selebresenb. Planti tatm em i nokam long wok; na em i nogatsik tru.c. Planti taim longMandebihain long kisim fotnait,em i no stap longwok.d. Tingting bilong emi nostap long wok biong em.Het bilong em i pas.e. Planti taim em i pundaun o brukim samting 0painim birua longwok.f. Samtaim em i spaklong taim bilongwok yet.g, Bibain long kaikai longbelo, planti taimem i kambek bihaintaim tumaso ino kam bek olgeta longdispelade.

BOSMAN MAS MEKIMWANEM LONGSPAKMAN?

Oposisen

b.Saibiong em -

pinisim pasinmen namani no ken heipimc. Yu tokim em:em i go toktok wantasampelaman i bin gatpela trabelim -pinis. V’grup.i gatringAmi,ken tokim ytken tokim yu ol

.d.Yuem: em ipos em idring biongpinisitaim icem. Em yet idispela tók. Yu

I no gat wanpelasamtingI bin bagarapimtru PNG moadring. Yu askim tasol ol dokta, ol nes, olwoda, ol plisman,pasto,ol bosmanbiong faktori, ol bosmanbilong kain kainohs.

KARIM WARA LONG BILUM

Insait long 1 0-pela yia i go pinis, strongpelamoa manmeni olsem olgeta spia na banarana .. na rStrongpeladring i nambawan birua tru bilong dispelakantri.

I gat wanpela gutpeia lapun mama i sindaunlong pies. Em i laikim tumas kaikai bual, na sampela taim em i sindaun nabaut long paia na pulim

01 i bin painimautolsem, longolgeta 100mani wok 1tori o woksap insaitlong PNG 8-pelaibagaraplong dring.

OLSEM WANEM VU KENSAVE WOKMAN ISPAKMAN?

Long Port Moresbylongmun Mas ol i bin putimwanpela kibung longtokaut klia na long pies kilalong bilcpela wari biongstrongpeladring. 011 toktu olsem wanemspakmni ken beipirn em yet. Nabikpela samting: wanemsamtingol bosmanna hetman long gavmanna kampani i mas mekirn longspakniam

em hia:piim nalus tru long ci maspe

smok long liklik paip bilong em. Mama ya, I nomen bilong toktok planti, Tasol wan wan taim emI save skrapim tok pilai wantaim ol yangpela Em usave larim ol I trikim em hkhk tasol oItam em ipainimaut truk bilong ol 01 I lap I 90 pastasol Ispun mama oltaim i lap las tru Iwinim ol.

Wanpela taim lapun mama ya i sindaun i staplong pies kol aninit lông oi tn long pies. Pianti oitumbuna pikinini I bin kam bek long haiskul aoiI kisim win nau. 01 yangpela manmeni I kamap Ilaik tok piiai long mama ya, na wanpela i kirapaskim: "Mama, oisem wanem? Vu save go yet longhaus iotu long Sande olsem bipo?"

"Vesa, Mi no ken lusim wanpela Sande".

emHia mipela I givimaut ol

lo, oLsaveman bilongAAAlcobo1ics Anonymousibin yusim map planti yiapinis. Dispela sosaiti AAem i gat memba tasol i binlus long alkohol o strongpela dring, na I bin kambek gen. Na ol i save trulong ol wan na triknagrisbilong spakman.Na tu ol Isave stiaim em gut, longwanem bipo ol yet i spak

ta

man tru.

Na ol iokta tu i

em,

"Orait, *yu tokim mipela nau: tude long lotu,pasto I bin nitirn wanem hap bilong Baibei?"

"Olaboi mi no save gut? Mi lusim ting. Vu save,lapun het bilong ml I pas pinis."

"Tasol, mama ating yu mas save, Pasto I stonilong wanem samting? Vu ting strong nau."

"Mi no save moe. Mi save tasoi em 1 mekim, gutpela toktok tru."

"Oiaboi, mama, sapos yu no save pasto i tokwanem samting long lotu, bilong wanem yu golong lotu? Em i longiong. .

Lapun mama i no gat tok moa. I luk oisem olyangpela I bin winim em. Orait, nau em i sanap nai tok "Vupeia kam wantaim ml long haul kuk."

Kamap pinis, nau em I tokim wanpela boi:"Pikinini, yu kisim bilum bilong mi hia na go longbaret na karim sampeia wara I kam."

"Tasol, mama, ml no map kanim wana longbiium. Bilum em 01 hul tasol ol I sàmapim." *

. "Maski, yu go mekim tasol. Mi iaik soim yupeiawanpela samting." *

Orait yangpeia boi I go long baret na I kam bek,na i karim tasol bilum nating I kam Biium i karamap long wara taSOI "Em nan. Vu iukim,mama. Olgeta wara I ranawe pinis. Vu no mapkanim wara long bilum." .

"Vangpela vu hanim, het bilong m.i i wankaintasol Em t no map kanim hap tok bjtong pasto insalt long en Nogat Olgeta tok i ius pintsEm i lap iiklik na I skruim tok i OVes, em i tru;bilum i no holim sampela wara. Tasol yu bin putimlong baret na nau em I kamap kIln liklik."

a. Bikpela 10 biong AA

I luk c

i go moa long pes6

opôsisenI kamap tru.

01 i bin ‘‘oftm Mista lambakeyOkuk Simbu lkIa bilongsen.01 OposisenmembaI bin vot long hauspalamenlong Ina 16 membaI bin sambailong em.

Mista Okük I tok, hal ol i givim dispelanemlong nupela oposisenPipelsYunaitetFran.

Hia em nem bilong olgeta man i bin sanap wan-taim Mista .Okuk Insaitlong dispela nupelaPipelsYuhaitet Fran: Mista Mar-tin ToVadekGazelle, SirJohn Guise Mine Bay,MisiS Waliyato Clowes

. Middle Fly, MIsta Mi-chael Poaros Manus,

Central, MistaPepenaDambalii__Morea

Mista Sailas Atoparl Goroka, MistaJohnJaminanYangoru-Saussia, MistaJustin EdimaniEsa’ala,Mista Konia Dewe KUn

diawa, Mista WaguoGoiye Kerowagi, MistaTalu Bolt North Wahgi,Mista Galeva Kwara.raRIgp, Mista James Moplo

Page 4: Fly’ - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok...Fly’ Long taim biong ol tumbuna na map nau wanpela bikpela sam- wanpela yia dispela nupela sanguma

Mi yet ml piim ol Hai.ièri, ol men Niugini I

daun longMoresbylongs o wok, ol Papuameti I

i ol namekimkain pasin, toktoki long ol. Em ml pu

10 gutpeiapasin, oi Ilong men Hailans

- biong kos o piesham bung long kisimbiong wok na kirapntri biong yumi.

i men o meri Halta tu ol meti Papua,i karn longbung nawankain savebiortg

sindaun biong olTasol mi yet mlpili no save sindaun

Mipela man, Haians naPapuai kam longwok hia,mipela i wanbel oltaimlong wok na sindaun,na igutpela olsem na i no gatbel nogut namei long mipelaol man. Dispelaem milukim long wok bilong miyet.

Dispela gutpeiapasin, olmni tu i mas bihainm nabung sindaun biong yuwan wani ken stapgut.

Const.Miamure Aina,Karlmui/Simbu.

STUAKIPA SLOTUMAS

Dia Edita - Mi gat liklikwati biongml long autim igolong ol stualdpa..

Ol stuakipa i no savesevim ol manmeri gut.Taim ol i lukim wanpelayangpelameti. Emoil lusim ol man sanapwet longbaim samtinglong stua nahariap tru i hap sait olyangpelai icam insait biham na long balm samting. 01 i gjaman long goklostu long dispela olyangpela men na toktokpilai na aigris long dispelamen.

Yu wanem stukipa yusanaplong kauntayu lukim dispela pas na pilimsem.

RobertKaro,

Dia Edita - Hia mi laikautim wari biong mi I goolsem. Mi I no save longdispela samtlng. Talin ml igo . long Heidsbach TokPles Skul na mi lukim dispela pasin long ai bilongmi na I no stret longml.Na mi pret nogut trulongdispelasamtlng.

I go olsem: Long HeldsbachSkul ol sumatinI stapem ol man vantaim olmen i skul wantaim natalm ol I laik aut long knlsmas long dispela taim olmeri I save wokim kainkain mania long ol bol.Sapos wanpela men I aigrls longwanpelabOi, oraitem save manilaim dispelabol. Mi no savegut.

Ating em wanpelastrongpela manila stret.Planti taim ml lukim longai bilong mi stret. 01manilaim ol boi na oltananguboi yaI wati noguttnu. Na krai olsernpilcininli save knailong kaikal nakolim papamama, kainolsem. Taim tanangu bolya i.go I stap long pies owanemhap em bal tingimdispelameti yet.

01 dispela lain men istap longHeldsbach.Wanwan long ol i gutpelai nosave long dispela samtlng.Na sampelamen ipulapim

Yu husat brata o susa Itaik bekim tok biong ml,onait welkamtasol.

GarasaZiwogish,Heldsbach/Lae.

Saliii ol pas

i karn long:

WANTOKBOX 1982

BOROKO

AHEBOU OLSUSA PAPUA

Dia Edita - Hia mi lalksapotim toktok biongwantokbiongml MiamureAma, Awl biong SimbuProvins. Yes ml ting em Itok tru ol meti biongPapuano ken kros o wok-im kaln kain pasin o tokbaksait long olmen bilongHailans o NiugIni. Em i nogutpela pasin yupela olmcii PapuaI savewokim.

Pasin bilong kirapimkantni, i no taim biongkros, emi taim biongwokwantaim. Yupela save dispela lIkllk tok ol I kolimAHEBOU em I mln olsemwanem? Tlngtlng gut, olmeti, wanpelameri o wanpela provins tasol mapkirapim kantnl o nogat.Nating mi ting nogat tru.

Sà ol meti Papua,tnaimna wanbel wantaim olsusa biong yupela longHailansnaNiugini.

Nating ol men longHailans na Niuglni save prenim, ol man biong Papuanayupela gat kros long dispela. Yupela ol men longPapualaik pienim ol manlong Haqanso Niugini emi weikalh. Tasol yupela

Em tasol ml gat longskruim pas bilong Awl bilong ml. Tenkyu tru.

BaltasaNimbita,Mt. Hagen.

Dia Edita - 0 yesol wan-tok ml gat wanpela wanbiong ml olsem.Long lukluk biong ml long ol siosbilong yumi long PapuaNiugIni I. no stret tumas.Longlukluk bilong nilpelaol sampelakatolik i lukolsem olgetakaln kain siosbiong kantnl bilong yuniiI no gat minlsta tm.

Long olgeta dipatmen Igat minista tasol longwokbiong sios.1 no gat tm. 01-sem na mipela I laik barn-bal gavman biong PNG Imas wokim wanpelakonstitusen biong maklmwanpela minista biongsios biong yurni longPNG. Olsern na bambaikantri bilong yuml I kenrangut.

Saposyumi I rio gat gutpela sios insait long PNG,ating kantni biong yumibal bagamap liklik; Likllktairn bal ol waitmanrnIsineii I lusim yumi tasolI lukolsern kantnl biong yumii yangpela yet namipela ino gat inap misineni biongrnipela yet. Saposol i lusirn yurni baganap.Wok bilongPNG bail nogut bikosi no gat minista I sanapsapotim wok biong siosinsait longPNG.

Em tasol liklik wan bi.long ml. Mi wanpelakatoilk man insait longwanpe

Na pbs yupelaol gutpelaman, yupelamasnitim gutdispela toksave bilong ml.Nau dispela YC Hal em Isamtlngbilong planti yangpelapipel I karnbung wantaim long amamas. Yuhusat man o men yu godningim bia long hotel nayu pilim olsem yu spaklikllk, omait pus yuno kenI kam danislongYC Hal.

Mi lukim planti spakrnani kam bagamapirnnabautolsamting, bnukirn botol, natmomoi ston antap longmup, brukirn simen na i nostnetlIklik.

Plis yupela ritim dispelatoksave biong ml na yuhusat spakrnan I no ken ikam danls long GemehuYC Hal. Em tasol11kb warmbilong ml.

JohnOpi,Gerehu/PortMomesby,

LAIKIMPEN PREN

Dia Edita - Mipela 6-pelasurnatin biong KudjipSkul ov Nesing insait longMinj, W.H.P. Mipela I laikIm pen pren longolgetahap bil.ong gnaun.

Em hia nem na adnesbilongrnipela.N.iyoto Sakasa19, LeoL. Lane 19, John K.Kone 20, Tom Kepowe20, Lern P. Waipukam20, na Leo L Landon16.Schoolof NursingKUDJIPP.O. Box 456Mt. Hagen.

Saposyu husatbol o geli gat laik long naitim pas,orait plis trairn na naitimlong mipela long Plsin oInglis tasol. Tenkyu.

L MERI PAPUAA NIUGINI MAS

-nniI karn long pas long balmkaikal ya I sanapwet yet.01 i sanap, sanapna lekItait nating na ol I lusim Igo long narapelastua nabairnkaikal.

bas

-t lIklikI go

ela.

kabot:ket olsemol man stnet.Nalong dispelapasintasoloilnausirn planti bol longskul.

tn Laikman wan’

01 stuakipa I . no savetingting long sevim ol manlong bairn kaikai. Em Iwanem kain pasin tru ya,ol stuakipaI save mekimlong ol men na lusim tingtlng long ol manlongbairnkaikal.

Na ml luklm I no stnetlong ml. Olsem na balyuml mekim wanern?01 mentraim na yuslm gutpelasamting bilong tumbunana lusim samtlngnogutbilong ol tumbuna.Em wanbilong ml tasol.

long ml na tokklia long mlwantalm ol susabiong mllongHailansnaNiuglni.

rm YC

Lae.

SKULMERIMARILAIMOL BOl

MINISTA BILONGSIOS

WANTOK - Sarere, ‘1 Epril 1978 Pes 4

Page 5: Fly’ - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok...Fly’ Long taim biong ol tumbuna na map nau wanpela bikpela sam- wanpela yia dispela nupela sanguma

01 PapuaNiugini I mas opim ai bilong ol tasol na iukiuk nabaut. Bai ol i ken Iukim olsem wanem bia longdispela kantri i wanpela btrua tru Bilong wanem Bskosa. Bla i pasim rol bilong go het biiong kantri.b. Bia I bagarapim gutpela sindaun biiong famiii.c. Bia I as bilong planti birua long rot.d. Bia i statim planti pait namel long ol pren.e. Bia I pulim man long planti pasin nogutf. Bi I pinisim pianti mani - na I mekim planti famili I

sot long kaikai na klos samting.

a. Provinsal Komisina bliong Saten Hailans I ripot olsem: "Sampeta ofisa bilong gavman I dringim bia lôngtaim bilong wok, na tu long de bilong fotnait na debihain long en. Dispela pasin I bagarapim wok bilongpablik sevis."b. Wartpelarnejjstret I. bin salim wanpela man i go kalabuS map 3 mun, long wanem em i bin paitim het bilongmen bilong emiongwanpela botol bia.C. Qt pus long Maun Hagen I ripot, map i taim sampelapipel I bin pait wantaim ol plis, na olgeta taim em olsampeia spakman o sampela lain man I heipim ol spakman tasol.d. Long Bukapena long Westen HalIans ol spakman Ikirapim pait namel long tupela lain, na 4-pela man i dalpinis long en.e. Komisina Bilong Olgeta Plisman, Mista Pius Kerepia,I bin tok olsem: 01 plis ofisa bilong em long Hailans Iting, tairn ol Hailans kopi fama I kisim mani biking wokbilong ol, bai ol I lusim samting oisem 2 miiion kinaK2,000,000longbairn bia insait long wan mun tasol.f. Namba wan Jastis, Sir William Prentice, i tok olsem:Spakpasin long Papua Niugini I olsem dispela sik nogutol kolim kansa

Sik kansa I save pinisim helt na laip bilong pianti pipelmoa. Bia tu I wankain, em i pin isim Jaip. na helt na gutpela sindaun bilong pianti pipel long PNG.

Olsern wanem yumi map winim dispela birua I laikbagarapim laip na gutpela sindaun na indpendens bilong yurni wan wan long PNG? Vu mas ivim bikpela

Sapos yu pilim yu no map, God i sambaiyu. Lukim Hibru 13:6 - "Bikpela em i saveMi no ken pret. Bai ol man map mekimlong ml? No gat samting." Lukim Filipaiman I save strongim mi, longmnapmekim olgeta samting." Lukin.strong bilong dispela pawa Krais I bin çinaprnekim olgeta samting."

Dispela stori I kam long niuspepanem bilong em TOKAUT. Mista L. . .

bin rait.

Trena bionq tipela namba van manbilong boksen longPNG, em Tony naJohn Aba, bin tokim iii olsem : ‘‘Olge-ta man i laik trenlong boksen em imas tanibu olgetalong smok na dring.Sapos em I brukimtambu map tu taimsamting, ml rausimem long kem bilongm I.’

S bilong Papua Niugini i slev long pasin Bia i bosim ol bia i masta bilongoi L . - pipel i bin tok olsem 01 man bilong longwepies I go pinis na nau mipela I kisim independens pinis namipela I fri. Tasol lukaut: pasin bilong dringim bia em ino bilong hia, em tu I bilong longwe pies. I no samtingbilong ol tumbuna. Na planti pipel i dringim bia, ol i nofri - ol I pas pinis, l I kalabus pinis long en, ol i larimindependens bilong ol.

Mista Bernard Narokobi, hetman bilong komisin bilong stretim ol lo, em i bin tok olsem: "Bikos mipela Ifri nau, rnipela I gat strong long bagarapim mipela olgeta.Tude I gat sampela PNG pipel I wok long kllnim indaibodi bilong ol, bikos 01 1 laik bihainim pasin bilong waitman tasol."

Ic ‘E

J:

Sapos wanpelabotot bia I sanaplong tebol na yu noken larirn I stap, em Imm dispela likilkbotol I winim yu, emI moa strong olsemyu. Yu no sem? Yukalabus long botololsem dispela mandaunbilo.

Long wanpela buk bilong Olpela Testamen, em 01 Ikolirn Provebs, I gat sampela tok I makim tru Papua Niugini tude. Tok i go olsern: "Wain na bia na olgetastrongpela dring I giaman long strongim bef bilong olman. Strongpeia dring I kirapim pait. 01 dispela man i fultasol, long wanem ol I larim strongpela dring I bosim ol,na em I mekim ol I wokabaut longlong na pundaun nabaut long rot."

Sapos man I gatsik, tasol em i nolaik yu stretim sik,em bal dai. I no gatmarasin in5 helpimem. We stap wan-pela spakman longPNG I laik stretimdispela sik bilongdring?

vu.

TOK NOGAT long bia. Em tasol. I no get narapelaMaski ot arapela man i tok bilas o lap. Vulaip bilong yu. Vu gat wanpela laip tasol - na em i ...

Yesa, bia em I olsem wanpela birua I bin kam longwanpela ausait kantrina I tekewe pinis independens longlaip bilong planti pipel bilong PNG.

Long nius long yia 1977 ol I bin ripotim ol dispela kainkain samting i bin kamap long pasin bilong dringimplanti bia:

4:13

Maskelyne

EM NAU!Wanpela man i holim bikpela wok inàait long

wanpeladipatmenbilong gavrnanlong PortMotes-by em i namba wan man biong soka, Ha savetrenim planti man biong pilai soka. Dispelaman ino savesmoko dring bia.

Taim em i raun long Amerika long mekimwokbiong em, em i insait long planti pati liklik. Nasampelataint ol sampela man i kros long em,longwestern em i no kisirn bia na wiski samtlng. 01 isave tok bilas long em olsem: "Olsem wanem?Ating yu biong wanpela misin i savetambulongdning, olsemnayu no holim biasamting."

Em i bekim tok: "Nogat, Misin i no tambulinmilong dring bia. Tasol ml manbiongspot, naolsemml tambu long olgetastrongpela dning."

Arapela man i tok: "0, nau ml save.Yes, em itru. Man i dnng em i no map kamap gutpela manbiongspot.Gutpela.ICas biongyu. Yu man:tru."

WANTOK -Sai-ere, 1 Epril 1978 Pes5

Page 6: Fly’ - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok...Fly’ Long taim biong ol tumbuna na map nau wanpela bikpela sam- wanpela yia dispela nupela sanguma

BOSMAN NO KEN 1SfTUMAS LONGSPAKMAN. *

a. Bthain yu toktok piniswantaim spakman, * yumakim stret taim biongem I mas pinisim pasindringbiongem.b Saposem I pret longgo insait longAA, yu mastokim em: Insait long dispela grupAA i gat olkainpjpel: man na men,wokman, bosman,dokta, pnis,bikman bilong gavman.01-geta bipo I stap spakmanna I winlim spakpasinpinis.Itisait long dispela grupAA ol I no ting. longnamba nanem biong yu,olsem na ol i kolim longtok Inglis: anonymous.Em i mm yu no gat nem,Yn man tasolo meni.

BOSMAN MAS TOKWANEM LONGSPAKMAN?

a. Tok stret. Yu no triko mekim switpela tok nating. Na yu no ken paitimtok wantaim spakmanlongkain tok olsem: "Olgetaman i gat rait long dring,na em I samtlng biong

em." SpakmanI laik harimdispela kain. tok na I laikbilipim.b. Yu no tokim em olsem: "Yu mas dring likliktasol. Dningim bia tasol namaski bakadi na wiski."Spakman i bin traim oldispela samting pinls na Ino wok. Sapos yu- tok:"Yu mas dnlngim 3-pelabia tasol," em i tnik. EmI no stretim wanpelasamting. Bihain long 3-pelabia, spakmanI stap pinIslong rot I wel tru. Em i nomap kambek gen. Olsemdispela kain tok I gnis longem tasol. I no savehelpimem.c. Maski long traim pnetim em na tok, saposem Idning drlng planti, bai belbiong em I baganap na Ikuk na em i dal. Em mappainim wanpela eksampelbiong wanpelaman i dnlngplanti na i go lapun tru.Na tok biongyu i lus.d. Spakmanbai gatplanti toktok. Yu mas soimem olsem: olgetatrabelem

__

I gat wantaim mni biongem, wantaim ol tambu,wantaim ol pikinini, asbiong olgeta dispela sam-

- ting m dning biong emtasol. Em i sot longmani,em i oltaim hapim wokbiong em, as biong dispela olgeta samting, emdningbilong em tasol.e.Yu mas tokim emstret:sapodem 1 no senisim pa-

f. Maski long salim spakman I go long dokta longtraim painimaut watpoem I dning planti. Dispelai no helpim em. Em i laikim turnas save watpo em Ino ken dring liklik, olsemplanti arapelapipel. Tasolem I no laik lusim dring.Olsem dispela kain save Ino helpim em.g. Saposem 1 tok, em Isave go long prls o pastoo dokta wantalm ol wanbiong em, na ol dispelaman i no bin wanl likliklong psindnlngbiong em,yu bejim tok olsem: Yu

ta pasin tru biongyu.h. Saposem i tok olsem:bihain em I stnetim ol wanwantaim men na pikininina mani, bal pasin thingbilong em tu i isi. Yu bekimstnet: Nogat. Pastaim yumas stretim pasin dning.Em i as tm biong oldispela trabelbiongyu.

WATPO SPAKMAN IPRET LONG A.A.

Yu mas stretim olgetaaidia biong spakmanlongA.A.a. AA em i* no gnup bilong ol rabis spakman,ogrup biong ol pipel i toktok planti longGod na ol Iolsem holi samtlng.Nogat.’OlgetaspakmanI no rabisman na lesbaga tasol.Nogat. Yu kam long AAna yu ken bungim olkalnpipel m bin lus long dring:ol dainektabilong beng,oltnak draiva, ol pnis, ol ofismen, ol loman,’ ol dokta,ol manitmanmeri,ol bosman, ol wokman. OlgetaI bung wantaim longkisimstrong na helpim long anapelapipel I gatwankainsikolsemol yet.b. 01 AAino savemekirnbikpela promis lông si bilong ol anapela pipel.Nogat. 01 1 traim tambuolgetalong dring map wande wan de tasol. 01 i lainlong pasin biong lusimdring na mekim pati na

- hepi tairn na stap belgut.01 dispela pipe! i no hetirnstrongpela dring. Nogattnu. 011 laikim. 01 i laikimturnas.Tasol ol I skulim olyet long pasin bilpng stap

longwèTlong en.c. Orait, nau saposspakmanI orait longen, yu kenpainim wanpela membaAK na em i ken kisim em .1go insait long wanpelaml-ting biojig ol. 01 SelvesenAmi I nanim ol dispelakainmiting; ol dokta napastotu i save ol AA I stap welong hap biongyu.d. Sapos spakman I nolailc hanim tok biong yu,larlm em, map em yet Ilalk stretim pasin bilorigem, yu no ken helpimem.Em I mas laik bilong emyet.

GIV1M BEK WOKLONG SPAKMAN

Saposwanpela manbipoem i spakmanna em i binwinim tru sik biong em.dispel-a man map stapgutpeia wokmantnu. Dispela kain manikisim savepinis: bipo. em I bin rauslong wok biong em. Em ilaik wok. Nau em I -nodning rnoa, olsen1 yu kensave em bai mekirn gutpeiawok tim

0Long Olpeki Testanez

long itanpela hik bilonggit tpela aidia Proverbssavt’lnan I tok olseni:Sapos,i’ü laik kisini gurpehi ekscniizpelbilong wanpela santing i rajum hiiiz trulong Lt’ok. ,vu lzikini ol a’nis- 0! i ran tasol long it’ok.es. C??! I tru. Tasol, olanis i no wok rasol. Sajs,1’ll itokfiiz *%i’anpela pikniA0 Jiati. hai ol anis i ran Ikant tu - iia hringin plantilt’ali tok I kanz t’aiz taiiii.

BOSMANikam.,,,..s3

mekim save long em. Sapbs em I no laik go longAA o stretim spakpasinbliong em, liklik taim baiem i pinlsim long wok bilongen.

sin dning bilong em, em I no bin tokim ol long olgepinistaim long wok biongem.

ROOK!S RADIO-olkain gita, spika

P.O. Box 191, Lae. Phone 42.4616i

WANTOK - Sarere, 1 Epril 1978 Pes 6

Page 7: Fly’ - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok...Fly’ Long taim biong ol tumbuna na map nau wanpela bikpela sam- wanpela yia dispela nupela sanguma

Kos biong ol dispelaetpos odeli I no isi. mapwanyia stret ol i bIn skul longTimbunke na Sista MaryAnthida I bin bosim ol kosna stadi long komyunitihelt, helt biong ol pikinini, pasin biong helpimmen karlm pikinlni, glasimna stretlm olkain sik nasua, pasin biong ranlmhaus sic na komyumi helt,ol lo biong wok dokta, napasin biong gutpelaKristen sindaunbilong et posodeli. BIhaIn long dispelayia wan wan studen I binwinim 3-pelaekseminesen,na wan wan eksemineseñmap long3 auastret.

Orait, long namba tuyiaol I bin go wok nabautna

Dispelawok bilong trenim et P05 odeli I bin kiraplong Timbunke long yla1952 yet, taim SistaFabiane I lusim kantriSaina na I kam long PNGna I statim dispela wok.StatLong dispelataim mapnau, ol I wokim pinls tupela bikpelahausslk,wanpela hetofis biong mekimwok kilnik, wanpelahauskarlm, bikpelahauskuk nahaus waswas,hausskul bilong ol et pos odeli, hausslip biong ol na 5-pelabikpelahausbiongol.

BoneoPiksaem i nambawanpiesbilongyupelakensalim 01 blak/wait film wantaimol kala film i kam.

BoneoPiksa bai divelopim na prinim ol piksana s.im i go beklongyupelawan taim wanpelanupela fri

Saposyu no gat kamera yukenbairn wanpelalongBoneoPiksa.Fe bilongen i no bikpela.

Saposyu laik save moalong dispelawok, orait,im pas I karn long:

Boneo Fiksa, P.O. Box 217,Finsc’’

Et Pos- Odeli skul

J-..

Long mun DesembayetlongKatolik Misin haus siklong Timbunke long waraSepik antap, 14 et posodlii bin winim tu yia kos bilong ol na i bin kisimsetifiket long han biongProvinsal Helt Ofisa,Dokta, Kevin Farrell bi.long Wewak. Na Mista SariWimban, Pablik * HeltEkstensen Ofisa, - i bin givim medal o bes long wan

baut long wan wanet posna hia ol I sôlm savebiongol long wok tru olsemdoktaboi. Na olgeta wanwan wik ol I bin mekimsampela spesel wok, na Ibin nipot long en long Sista. Long las tn wlk, ol Ibin stap gen long Timbunke.Nau ol I nedi longgoaut long wok tnu biongol.

wan.

Poto antap I soirn 14 Et Pos Odeli i bin winim tu yia speselskulbiiong ol longbunke. Kirap longlephan,long namba wanlain daunbiloyurni lukim: HermanAga..bilongAngoram,bai wok longPorapora,GodfriedMekinabilongDreikikir,bai wlongAmbes,David GunuvibilongMaprik, bai wok longArnahop,Biyewhabilong Dreikikir, bal wok long YambesLukas Gobi bilong Wewak, baiBrandi. Longlain namel: JosephJime bilongAmbunti,bai wok longArnaki,Paisuabilong Wosera, bai wok longNungwaiaGodfriedKarurn bilong AngorAlois Tochichembilong Maprik, bai wok longAmbonwari. Long lainhetsisaSista MaryAnthidanaJack Wan/ak bilong Karawari, bai wok longYarnandeJackSaunimsbilongBut, bai wok longWalls Allan, JamesKwaru bilongbai wok longKwaliangwa,na provinsalhelt ofisa, Dokta Kevin Farrell.

Long bikpelaselebnesenIgat plànti bikpela man hi-long helt dipatmen bilongWewak na Angoram, olkaunsila,na membabiongpalamen, ol Sista bipo I

igo moaiongpes18 Potodaunbio I soimol.rnan i bin winim prai. Kirap long lepharyu painim: Godfried Karum, Benny Young, RichardManarkip,sanap: Paul Parak, Sister MaiyProvinsal Helt Ofisa, Pater KerubimGodfriedMekina

BONEO PIKSAP.O. Box 217, Finschhafen

WANTOK - Sarere,lEpril 1978

Page 8: Fly’ - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok...Fly’ Long taim biong ol tumbuna na map nau wanpela bikpela sam- wanpela yia dispela nupela sanguma

Mista KoraeaI tlng em Igutpela I gat moa niuspepa, olsern na ol I kenresis wantaim long kislmstretpeianius. Saposwanpelaniuspepatasol I stap,em i save prlnim wanemsamntlngem I lalkim. Saposem I no lalkim wanpelaman o wanpeia dipatmen0wanpela tok o wanpelsaintln& em I pasirn maustasol long en na ol rida ino save olgetalong en,o Isaveliklik tasol.

Mista Konaea I tok: sap08 1 gat moa niuspepa,olpipel yet I ken skelim olgut na ol pipel yet I kenbiim niuspepaol I laiklrn.Na em I ting Opis ov Infomesen- em hetkotabionggavrnanbiongolgetanius -

em map lôngwoklm dispeIa kain niuspepa bilongolgetade.

map long 20 yla ol I binpnnim "Our News" longtok Inglis na Pisin naMotu, Nau oil savepnlnirn50,000kopi olgetafotnalt.Em I tu tairn moa kopioisem "Post CourIer", natrI taim moa olsem "Wantok". Tasol - "PostCourier" I kamaut faivtaim long wik, na "Wantok" I kamaut wantalmlong wik, na "OurNews" Ikamautwantaimtasol longfotnait.

Nanapela wan em Ma:map nau gavman I binglvimaut fri olgeta50,000"Our News" na balm posofis na not biong em. Sapos nau em i stat longmekim ol skul i mas bairnniuspepa, ating bal hamasskul map?Na balm not bilongen tu?

Narapela wan yet, emlong prlnim niiuspepa ikarnap olgetá de. map nauOpfis ov InfomesenoltalmI gat bikpela trabel longpnlnim ol buk na pepasamting, long wanemwoksapbliong pnln o pnesbiong gavman I pulap trutru longwok bjiongolgetakaln dipatmen biong gay-man. 01 samtlng i savekamap bihaintaim tumas.Olsem "Hansand"em I bukI tok savelong olgetasamting ol memba I bin toklong palamen - dlspelastori bilong nambawan kibung biong nupela gay-man, em long mun Ogas

1977, em I no bin kamautyet. Na saposem i olsem,bai olsem wanemol maplongpninlm nluspepaolgeta de? Em blkpela wani tnubiong Minista. Tasoltingting na lalk biong em Istrong.

pela aidia biong narapelanesenel niuspepa. Em Iplnisim tok olsem: "MistaSpika, ml laik askimolrgetamembabiongdlspelaPalamen long sapotim longgutpela tok na longmanltu ol smolpelaniuspepabilong dispela kantri, olsern"Wantok", na "Lae Nius",na "Ailans Nius". Helpimol bal ol I ken go het gutlongmekim wok biong ollong autim nius na olkalntok save long ol pipelbiongpies."

,emólkainlong rt..io na prin, 1 bm tok long

nn I ting long statini wanpela niuspepa moa.dispela niuspepa i mas kamaut olgeta de

"Post Courier" na em i ting Opis ov Infomesenmap long ranim dispela niuspepa.

man i no ialklm gavman.Tasol ruuspepa tru I masglvlrn tupela salt biongtoktok. Mista KoraeaI tokbal longPNG I nanakaln.

Ating ol i hangrelong niustasOl.

I gat sampelaman I ting,Opis ov Infomesen balpalnim bikpela hevi moalongpnlnim na ranim wanpelaniuspepaI kamautolgeta de. Long olgetakantn we gavmanyet I ranimniuspepa,emi no saveautim tru olgeta nius. Sampela em I pasin.Em i pnetlong raitlm niusI egens trulonggavman,naI pret longprlnim tingting bion.g ol

Em I tok, ol I gat plantisave pinis, long wanem

Long Palamen MistaKoraea I bin askim olmemba long sapotim dispela tingting biong em natok orait longen, bai emIken makirn sampelasaveman long glasim gut dls

Sarere, 1 Epril 1978

Page 9: Fly’ - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok...Fly’ Long taim biong ol tumbuna na map nau wanpela bikpela sam- wanpela yia dispela nupela sanguma

watpono-save

Long taim bipo tru ofdok i savetoktok. Na nautaim, nogat. Bilong wanemof i no save toktok?Wanem as bifong tok? Okstori i go ofsem.

Long bipo tru of manna men I mekim rong ostifim sámting bilong narapela man, Oloman, I nosave husat i bin stilim samting. Tasol I gat wanpelaman I slip i lukfuk I stap.Nem bifong em Dok. Longtokples’ bilong ml emKoluwi. Em dok yet i savetokaut long ofgeta I ikilksamting of man I mekimbipo.

fukim samting na tokautofgeta taim?"

Orait, em i go long busem I kisim tret bifongkanda I kam long p1 es. Naem kisim of dok na samapim maus bifong of. Natarangu of dok I no maptoktok moa.

Olsem na yu save Iukimof dok I gat of tong pelagras long maus bilong of.Olsem tu na olgeta dok Ino save toktok.

Emtas’oI.

John WisitTorembi, NO.1

Long wanpela de wanpela man i bin mekimtrabel long wanpela men,Tasol papamama bilongdispela men I no save husatI bin mekim. Tasof dokwanpela I lukirn pinis naem I tokaut. Na dispelaman I bef hat nogut tru naem i tok. "Tru, a? Of dok I

Sampela taim man iolsem, Mi laik dringimwanpela bia rnoa biongstrongim bel bilong ml blong taim ml draivirn trak.Tasol em i no strongimbel. Em i krungutim rot.

STORIBILONG TULTUL TITANPLANTI OL WANTOK LONG-KAM LONG TUTAN KAMPANIBAlM BANIS WAIA. TASOL NAO 01LONG DISPELA PIES:

-

_--

BANZFarmers& Settlers

GOROKABPStoaSteamship StoaSummerScales &LambertFarmers & SettlersNew GuineaPastoral Supplies

KAINANTUJascar Ltd

KUNDIAVVASteamship StoaNamasu

MT. HAGEN

BP NG LtdN.G. Co. LtdSteamshipNew Guinea

Pastord Supplies

MENDISohi Gil senan

‘S Lee Ph 423988,423497

WAPENAMANDAWaso Ltd.

WANTOK Sarere, 1 Epril 1978 ‘ PesO

Page 10: Fly’ - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok...Fly’ Long taim biong ol tumbuna na map nau wanpela bikpela sam- wanpela yia dispela nupela sanguma

Mista N. Kiuchi, wanpefa bikpela man insait longgavman bilong Japan i tokaut olsem: "Olgeta wokbisnis bilong of bikpela man na bikpela kantri tudeI gat bikpela sik. Oltaim I gat moa na moa manitasol dispela mani I fusim moa na moa hevi bilongem. I olsem wanpela hap diwal em ol waitpefa anisI kaikai insait bilong en. Sal em I pinis we?

MANI PASIM MAUS

"As bilong trabel bilong olgeta pasin bisnis em I

dispefa: Bikpela bisnisman I no save tingting longof pipel. Nogat. Em i tingtinglong ol namba tasof.Sapos namba I bikpela, em I laikim. Pipel, maski.Olsem na ol samting I paul nabaut. Vu no ken lukim sais bilong samting na tok em I gutpefa samting.Nogat. Planti gutpefa samting I smolpela. Pipel -

Wan wan manmeri - em I bikpela samting. Maninogat. Bilip long God tasol map longgivim nambana nem tong wan wan man long al bilong of arapeLa. Sapos yu lusim ting bilong God, yu lust’

Minista Bilong 01 Midia, Mista Tom Koraea, iwan long wanemdiparmn bilong emikisim li-klik mani tasol bilong-mekimp/anti kain wok long autim nius na tok savebilong ol diparmenbilong gavman.

P/anti pipe! na membabilong palamen i be! nogut, long wanem, tok na tok savebilong gavmani no savekamap-long pies. Nasaposol pipe! nating long pies! nosavegavman i mekimwanem wok, na watpo em I mekim wokbi!ong em, baikantri I no

inap ran gut. Mista Koraca i tok 015cm: Nau gavman i givim em 90 toea taso! longgivimaüto!kain nius sai’nting long wan wan manmerilong PNG. Em I liklik nating.

Opis ov Infomesenbilong dipatmen bi!ongMista Koraea i savekisim K2,300,000tasol olsem Basetlong wan yia. Na wantu Kl;000,000 wan mi/ion kina I !us longbalm 291 wokman bilong dispela ofis. Olsemna K1,300,000tasol I lep long mekimolgeta wok bi!ong rait na prin na muvi na kain wok olsembilong autim tok long ol pipel. Mista Koraea i bel nogutlong dispela nai ting gavmani pasimhan na mausbilongdipatmenbilongem.Olsemna em i no mapmekimgut wok bilongem.

SIK "SMOL POKS" PINIS

0 0 0upela piksa. I gat lO-pela samting i narakain narakain tong

Moa otsem I 2,000 helt wok-manbilong kantri Bangladesh long EsiaI bin painimaut nau i no gat moa dispelastrongpelasik ol i kolim "smol poks" long kantri bilongol. Em i las kantri i gat dispelasik. 01 i bin wok wantairnbikpela Helt Asosiesenbiong Yunaitet Nesensol letabilong em WHO. Na nau i luk olsem dispela sik i laikpinis long olgeta kantri long graun, na yumi no maskisim moa wanpelastrongpelasut ol i kotim "veksine

pela sik i save mekim bikpelasen" sapos yumilaik go raun long ol arapelakantri. Dis

WANTOK - Sarere, 1 Epril 1978 Pes 10

Page 11: Fly’ - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok...Fly’ Long taim biong ol tumbuna na map nau wanpela bikpela sam- wanpela yia dispela nupela sanguma

Hamalja I go kisim wanpela kru bilong banananaplanim em long pies stnetasbiongdiwal tambu bipoI sanapna nau pipia tasolbiong paia I stap. Em Ipasin biong pipel biongNiugini: planim samtingnamel long sit bilong palabilong diwal I kuk pinisbambalem i kamapgutpela moa yet.

dispela pala, ol pipel bilong YessãnI no moa toktok long diwai. tambu natambanan. Nau Hamaija Iautim stonl tru long ollapun. ‘Tru a, yu laitimpaiahia nayu no indal a?"

Dispela stori I bikpeiatumasna oil no ting longbekim long Hamaija. 011kalap nogut longstrongbilongkatekis bilongol na olI laikim em, long wanemem i dnaipela mantnu, dispela Harnaija.

Harnaija I pulim kanu bilong em I go long Marui.Long Manul, Pater I stap,na PaterI singautim olgetakatekis biong em i kamlongbung na mekim sanapliklik, skul-liklik na konprens.HamaijaI wok long-we likllk. map long tupelade em i pul biong kamaplong Marul. Tasol i no hat-wok, long wanemem i godaun na Sepik I helpimm. Go bek tasolI hatwok‘moa. Pastaim ol pipel bilong ol pies arenelongnivai no save givim kaikal longem, long wanem ol I nosave long em. Hamalja Istori olsem: "Tm, san I godaun na mi stap longhaprot. No gat kaikai, mi hangne nogut. Na mi pret.Nau mi ting long Jisas,emtu I piim hangrelong wokbiong em. Mi holim wokbilong em, ml ting olsem.Na maski ml ken hangreliklik samtingnating."

Mi pater bilong harimdispela tok na ml amamastru. "Tru," ml tok longtingting bilong mi, ‘mi gat100 katekis, tasol natingHamaija wanpela maplongtingting olsem.

Bihain HamaijaI save puli go long Marui na i nohangre moa. 01 pipel bilong olgetaviles I stap longrot i save long em, em i

Sampela katekis Iantap longSepikHamaija, ol I lusim woklong ol, kontnak I no Iyet, Tasol Hamaija iolsem. Em I pinisim Itrak biong em I gat 5Taim bilong tok gutisekan I kam, na b -

hevi I kam long oilmanmeni na pikinini,pela hevi olsem long thetman biong pies i’01 men I penim skinlong ollonggraunI mekim táim ol I knai liman indal. 01 1krai, krai, holim hanlong em, holim lek bpasim Hamaljana em Iken kalap longbot,

01 man I sanapIongweI stap.Bel I pashevi tru. Pateri lukimlaikim,pelalongyetken

tru bilongkatek.long I -

na Hunaija I go painiipelapies buiongwok;

long Sepikantap. Em i soim olsem wanem em i binkamap nambawan taim nawokim skul na resis wantaim pasin tambaran.

Mipela i painzm dzspelastori long wanpela olpelabuk long Jemanina PaterJ. Tschauder,em i stap livnau, i tanim long tok Pisin.

0longnait.

No ,gat man I slipYessan long’Bel biong ol011 wetimkamap. Vbe!? Husat I -

No gat man I g01 1 stap l::Long wanem -

bel I bikpela moalusim kwlktaim tinlong ol.

WET NATING

Wanpelade Iwanpelanait, n:ikambeklong’.em i hanim genstori bilong diwai I bu ipala. Em I hanim na em Itingting planti. Bihain em Iaskim namba wan bilongol lapun, "Na tok bliongyupela, dispela ples lilaYessanbambal I lus saposdiwal tambu i bagarap,emolsem wanem?Em I tnu onogat?Lukim, yumi olgetai stap yet! Nating tok ya Inotru."

la tasol I tingtlng plantl Istap.

KRU KAMAP

prenbiongol.

GUTBAI

01 lapun I hanImnãtingting biong ol I sek likhilcNating dispela Hamaija Itok stnet? 0 em I tok giaman tasol? Nau sampelaman I tokaut stret, "Dispela tok bilong tambaranItok giaman tasol." Sampe Longtalm bihain long

PULIM KANU

P BAlM WANTOKWanpela taim long mun

na salim i kam wantaimK8.OO.

Sapos yu laik kisim WANTOK niuspepa i kam long yü stret olgeta wan wan wik bilong dispela yia, yu katim dispela tiket long sisis

NEM BILONG

YU

ADRES BILONG

YU

Salimsek o mani odainap long18,00wantaimdispelatiket I kam long:WANTOKBOX 1’982BOROKO

Saposyu bilong wanpelaskulo misin. o grupnEzyu laik kisim moa olsem10-pela WANTOK wantaim long olgeta wan wan wik, orait yu rait na askimmipelalong speselprais mipelai gat longman i bairn planti WANT?K

olsem.

longraitini

Stori

WANTOK - Sarere, 1 Epril

Page 12: Fly’ - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok...Fly’ Long taim biong ol tumbuna na map nau wanpela bikpela sam- wanpela yia dispela nupela sanguma

MIPELA

.SPESEL BALUS BILONG

KARIM KAG.O

GAT SAMPELA

EM H/A KAGO B/LONG WANPELA BA LUS

OK - Sarere, 1 Epril 1978 Pes 12

Page 13: Fly’ - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok...Fly’ Long taim biong ol tumbuna na map nau wanpela bikpela sam- wanpela yia dispela nupela sanguma

TOK SAVE BILONG BIA FAKTORI

Insait long buk I givim tok savebllong wanpelabikpela brewerilong PortMoresby WEWAK WIN MOAem faktorl biongwokim bia yu kenpainim ol dispelanamba:3,300,000 - em I namba biong galon bia ol map wokim longwan yia long faktori Long "Is Sepik Nius" mipela I bin painim Iikliklong Port Moresby. Lal I gat narapela. , . . . . banis i gat olkain nambabilong tokauthamasbia IKl6,000,00 - em I ol takismani,bia na wok bia bilong dispela kampani i givirn long save kamap long Wewak long wan wanmun. 01gavmaninsait longwanyla dispela namba I kamap long kastam,I save ripot633 - em I nambabiong wokmanbiongdispela fakton long olgeta samting I kamap long ol bikpela sip I6,000 - em I nambabiong olkain wok, bia i save glvim long ol man nabaut- olsem karim kago I kam longWewak.trakdraiva, stuakipa, boskru.90.7 % - em I 90 seabiong olgeta 100 seabiong kampaniI stap long hanbiong Wewak, em i no bikpela pIes. 0! I tok em I gatausaitkantnl

12 000 pipel samting. Orait, nau yu lukim hamas9% - em i 9 sealong olgeta 100 seabilong kamapni i stap long hanbalongol katen bia I save kamap long Wewak long wan wanPapuaNiugini . . . mun, stat tong Septemba1976 I go map Ogas136,500,000- em winmani gavmanI bin kisim longdispelabia fakton namellongyia 1977.1960 na 1976.

Septemba 28,312 Mas 18,833Oktoba 25,688 Epril 17,724Novemba 32,066 Me 17,436Desemba 14,880 Jun , 23,106Janueri 24,32 Julal 18,528Februeri 12,288 Ogas 53,136

zz:?;iTs cwj;ur "Long dispela ol namba yu ken painimaut olsem:

...lnsait tong wan yia 1976/77I gat 286,389katonbia I kamap.

...Em I mm ol pipel I bin lusim klostu K3,000,000

_____________

‘-.

3 milion kina long bia.... Em I mm Is Sepik Provins I bin winim samting

olsem Ki milion long takis.... Em I mm em map bia long wan wanman na men

.c.. * .

l:1i tong Is Sepik Pnovins I ken kisim 35

..Iasdring bilong em .....

AVELING-BARFORD PACIFICfor your compaction requirements. ,

Vibratory PlatesVibratory RammersPedestrian Vibratory RollersDouble drum hydrostatic drive

Agentsfor bearingsandhose fittings Ryco-flex ‘ Nachi ;

‘ . AVELING-BARFORD PACIFIC FFY. LTD

2 Headoffice: Ume Street,Gordons,Port Moresby.Port Moresby. ‘

P0Box 6457.Phone25766Telex NE22206.

Laedepot:MorobeAvenue, P0Box 1191 , Le Phone424188Telex NE42411

t

WANTOK - Sarere, 1 Epril 1978 Pes 13

Page 14: Fly’ - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok...Fly’ Long taim biong ol tumbuna na map nau wanpela bikpela sam- wanpela yia dispela nupela sanguma

long ‘antk

NambawankwestenI goYu tok long mitu

I go long olgetaprona kauntim olgeta

a? Onait ml bekim.ela I no olsem God.la I man biongMitupela map raunolgeta provlns narn olgeta katekiswanem, mltupela I

Mitupela I lukimbilong mitupelanaoil golongWantok

Dlspela ensa Ilong nambawankwes

iyu lukim.

-i tasol wan biongyu,ekim long dispelapas,

gut.

Dia Edita - Mi laik autimwanpela wanl biong mllong doktai save lusim nasodaIm tit. Wanl biong mlI go olsem.

Bipo long yiastap long Port

1977. MiMonesby.

Tasol ml kam longMaunHagenhaussik na ol dentisman I sodaim tupela titbiong ml na I gat liklikhul. Man ol I kostim mllong K5. Tasol dispelaK5 ino strt long tupela likliksamtlngya. Em i antap tnuI winim sampelabikpelasainting i go daun longK2 na K3. Yupela I masstretim pastaim. DispelaK5 I ova tm long llkliksamtingyupelaI saveput-ml long tlt. Na dispela Ihevl tnu.

I gat 5-pela memba bilong Oposlsenbiongbipool I no bin bihainlm wanpela salt yet.Em nem bilong ol: Mista WesleyEmbaheNorthern,MistaRoy Evara Kikonl, MistaAkepa Miakwe UngaiBena,Mista WallaGukguk

Nupela lida, Mlsta lainbakey Okuk, I pnomis baidispela lain bilong em I nosindaun natlng long palamen, tasolbal ol I paitlmtok planti naI meklin savetnu longgavman.

Nau 71memba biong102 1 stap long saltbilonggavman long Palamen.Pangu Pati yet I gat 5 1memba,longpela membamen nau I binpati biong. olim Pangu.

Bihain Paten Dambui IbIn mekim Misa wantaimPaterLeo v.d. Helm. PaterDambui I amamatin, longwanemTlmbunke em I aspies bilong em. Na longlotu em I givim gutpelaskul long-ol odeli na Itokml ol, ol I mas blhaininigutpelawok Jisas Imekim,taim em tu I raunna onaitim planti sikman. Longdispela lotu yet, ol odeli Imekim promis long holimgut wok biong ol. na ol Isainirn setifiket biong olantaplong altayet.

Bihaln long lotu ol blkpela man bilong pies Ikinapim wanpela bikpelasingsing. 01 Timbunke Ibin glvim wanpela kau.naMindimbit wanpela we!p1k. na Tambanumplantikaikal. 01 I sining I go,map long tulait.

1M3-PELATOK1nayubekim.

Na ml go long haussik naol dentlsI lusim tupela titbiong ml. Na ml no balmlong bikpela manl. Nogatya. Mi bairn olsem 30toea.Edita - Mi laik bekim

bilong Mista MichaelanuelJatnau. Yu bekim

stret long MistaT. Bidau wantalm

upela tasol wanpelag yu krankl olgeta

3-pela kwestenmltupela, onait

Aipies I ken3-pela kwesten bi

MASKI BIHAINIMLIDANamba tu kwesten bi

long yu. Yu tok long ml-tupela olsem: ml naltimensatasolyu lukim. God Iwokim Adam na Iv, olsemna mipela olgeta I kamaplong iaip biong God tasol.God yet I laikim wanpelaman, em i ken salim HoliSpIrIt na givim gutpelatlngting long em. MitupelaI no save. God wanpelatasolsave.

.5.

I harim na lukim ol lomanI mekim olsem. Na tl.i ol ilaik bihainlm laik biongol. Na ml hamim na iukimsindaun biong pies em Ibaganapna sting olgeta.Dia Edita - Mi i gat wan-

pela strongpelawami na belna het biong ml i pen olgeta. Wan biong mi I goolsem. Mi luklm na hanimplanti loman bilong gayman na tu sampela nesenelpalamenmemba.

Namba trI kwesten bilong yu dispela ml naitimensatasolyu lukim. Olgetakatekls I mekim rongonäitml malt.

Na mipela ol pipel I savegivlm vot na makim ollong lukautimmipela pipeltasol. Mi yet ml I no kliana save gut long lobionggavman na askim yupela.Yupela save long kaln lolong wanpelahap o nogat.Tenkyu.

Andrew Aipies,Wapenamanda/Enga

01 1 save gnisirn plantiyangpeia meni nabaut napaulim ol gut tru. Na ol Isave dabolim 3 o 4-peiabiong ol yet. Tasol ol I gatnambawan olpela men bilong ol I stap. Tasol em isave knal krai nabautna mlsavesomi long oi.

Wataim ol pipel long plsLevi Mika,

Buang/Morobe

MosesDonald Ipula,Porgera/Enga.

OPOSISEN PAINIM LIDAii ET P05 ODELI

1 kam long pes 3

i kam long pes 7

Kavieng, Mista MarkIpula Lagaip-Pongera.

Kunangel AngalimpSouth Wahgl,Mista TomAmaiu Komplam-Ambun, Mlsta Tomato Enga,Mista Pundia Kange lalibu-Pangla,Mista RaphaelDoa Western Highlands,Mista John Laka Kandep, Mista Parua KurlDel, Mista Billy HalOkapa.

SODAIM TIT

stap wok long Timbunke,Dokta Farrell i givim gut-pela tok arnamas longoistuden. Na Interim Pnimiabilong Is Sepik, em PatenKenubim Dambul, I nitimtok bilong memba bilongpalamen, Mista BillEichom, long wanem kabiong em I planim longnot i malumalu na I nomap kamap.

biong Enga Provins.Pnovins I gat 1 5-pelai stap na ml lukim

; katekis I no stnet. wok biong God. Mi

1 wan wan tasolI holI n God. Olsem

tlng olgetapnovins Ia olsem long wok

God. Mi malt tasolI

wanemsam-bilong palalusim salt o

naI binjoin

t BRIDGE STONE

LUKIM DISPELA MAK

EM I MAK BILONG

Namba Wan Taia

Bilong P.N.GIN.G.G.TRADING COMPANY

P0. BOX 459.LAE.

PH. 42 3122

t

Nau i gat planti yang-pela man i aplal I laik kanistadi longet posodeli longTimbunke. Long niun Junbai ol i kisini 24 man moalong kam insait long trening.

- Sarere, 1 Epril 1978 Pes 14

Page 15: Fly’ - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok...Fly’ Long taim biong ol tumbuna na map nau wanpela bikpela sam- wanpela yia dispela nupela sanguma

OL SNEK I KAMAP

Námbal6:S-21:6

Kora wantaim sampela pren i laikrausim Mosesolsem lida. Mosesiputirnkibung na i tok tumora baiGod yet I soim em i laikim husati lida. Orait 01 i sanap we nau...

eta olgeta i khaKora wantailfl ol man

ig em. Nogut yupela tu i

a laip bilong yupela. Saposc3odimakim mi olsem lida, orait,

un i ken op na daunim ollain man....

Sapos.taim nogut i painim 01, ol ilusun ting long dispela samting: em iasuabion1yet,o1 I lusim gutpelakantri Kenan. Planti taim moa oli kompletasol..

aramipela

rHul wara i *Yoi lida bilong mipelaI drai pinis. bai tokim Moses.Baimikukim kajkaiolsem wanem

- . nissio_Cook Foundation.

! David C.Cook PubiS reserved.

Page 16: Fly’ - Wantok Niuspepawantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok...Fly’ Long taim biong ol tumbuna na map nau wanpela bikpela sam- wanpela yia dispela nupela sanguma

P .. Walcot. P.O. Box 1982, Boroko, from Wantok Publications Inc. office in Wewak. Printed by Wrui Press, Wewal-.