1436

كامیان باشتره ، قورئان زۆر خوێندنه وه یانبیركردنه وه له مانا ومه به سته كانی

< كوردي>

ئيبن قه یمی جه وزی

: حاجی ئومێد چرۆستانیوه رگێڕانی

پشتیوان سابیر عه زیز پێداچونه وه ی:

كامیان باشتره ، قورئان زۆر خوێندنه وه یان بیركردنه وه له مانا ومه به سته كانی 5

تدبره أم القرآن قراءة كثرة أفضل أیهما< كردي>

الجوزية القيم ابن

علي عمر أوميد: ترجمة

عه زیز ابرص شتیوان ب:مراجعة

كامیان باشتره ، قورئان زۆر خوێندنه وه یان بیركردنه وه له مانا ومه به سته كانی

كامیان باشتره ، قورئان زۆر خوێندنه وه یان بیركردنه وه له مانا ومه به سته كانی 5

س33وپاس وس33تایش ب33ۆ خ33وای گه وره ومیهره ب33ان ودروود وص33ه ڵات وس33ه الم له س33ه ر پێش33ه وای

مرۆڤایه تی محمدی پێغه مبه ری ئیسالم و ئال وبه یت و هاوه ڵ وشوێنكه وتوانی هه تا هه تایه .

ئیبن قه یمی جه وزی ) ڕه حمه تی خوای لێ بێت ( ئه ڵێت : زانایان ڕایان له م باره یه وه جی33اوازه ،

كه ئایا قورئان خوێندن به ته رتی33ل وبی33ركردنه وه وه له مانا و مه به سته كانی باش3تره و چ3اكتره ،

یان به خێرای وزۆر خوێندنه وه ی ؟

كه ووته ی هه ریه ك له عه ب33دوڵای ك33وڕی مه س33عود و عه ب33دوڵای ك33وڕی عه باس33ه ڕای یه كه م :

) خوایان لێ ڕازی بێت ( له گه ڵ چه ند زانایه كی تر، كه پێیان وایه قورئان خوێندنه وه به ته رتی33ل

و له سه رخۆ و ب33یركردنه وه له مان33ا و مه به س33ته كانی، ئه گه رچی كه میش بێت باش33تر و خ33ێرتر و

چاكتره له خێرا خوێندنه وه و زۆر خویندنه وه ی .

ئه م33ان به ڵگه ی33ان ب33ۆ ڕاكه ی خۆی33ان به وه هێن33اوه ته وه ، كه ده ڵێن : مه به س33ت له خوێن33دنه وه ی

قورئان بیركردنه وه و تێگه یشتن و كاركردنه به ئایه ته كانی و ئه و داواكاری33انه ی كه خ33وای گه وره

فه رم3333انی پێك3333ردووه به ئه نجام3333دانی و دوور كه وتنه وه له و ش3333تانه ی كه قه ده غه وحه رامی

ك33ردوون، خوێن33دنه وه وله به رك33ردنی قورئ33انیش ته نه33ا هۆك33ار و وه س33یله یه كه ب33ۆ تیگه یش33تن له

ماناكانی، هه روه ك هه ندێك له زانایانی سه له ف ئاماژه یان پێداوه و ووتویانه : قورئانی پیرۆز ب33ۆ

ئه وه دابه زیووه كه كاری پێ بكرێت، بۆیه خوێندنه وه ی بكه ن به كارپێكردنی، بۆیه ئه هلی قورئان

به و كه سانه ده وترێت كه كار به و مانا و مه به ستانه ده كه ن كه له قورئاندا هاتوون، ئه گه ر )حفظ

( وله به ریش33ی نه كه ن، به ڵام ئه وه ی كه ) حف33ظ ( ی ده ك33ات وهیچ له مان33ا و مه به س33ته كانی تێ

ناگات و كاریشی پێ ناكات، ئه وه به ئه هلی قورئان داناننرێت، ئه گه ر هه م33وو پیته كانیش33ی وه ك

تیر ڕاستكردبنه وه .

وه ووتویشیانه : چونكه باوه ڕ و ) ئیمان ( باشترین كاره له ناو ك33اره باش33ه كاندا، تێگه یش33تن له

قورئان وبیركردنه وه له مانا و مه به سته كانی ئیم33ان به رهه م ده هێ33نێت، به ڵام ته نه33ا خوێن33دنه وه

كامیان باشتره ، قورئان زۆر خوێندنه وه یان بیركردنه وه له مانا ومه به سته كانی 5

به بێ بیركردنه وه و تێگه یشتن له ماناك33انی، هه م33وو كه س33ێكی ب33اش وخ33راپ و فاس33ق و ف33اجر

وباوه ڕدار و دوو ڕوویش ده توانێت پێی هه ڵسێت، هه روه ك پێغه مبه ری خ33وا ) ص33لی الل33ه علی33ه

وطعهما طیب ریحها الریحانة كمثل الق33ران یق33رأ ال33ذي المنافق ومثلوسلم ( فه رموویه تی :}

وات33ا : نم33ونه ی ئه و كه س33ه دوو ڕووه ی كه قورئ33ان ده خوێ33نێت، وه ك ڕه یح33انه وایه ، كه { مر

بۆنه كه ی خۆشه وتامه كه ی تاڵه ..

خه لكیش له م بابه ته دا چوار جۆرن :

ئه هلی قورئان و ئیمان، ئه مانه یش باشترین خه ڵكن.یه كه م :

ئه وانه ن كه نه ئیمانیان هه یه و نه قورئانیش ده خوێنن. دووه م :

ئه وانه ی كه قورئان ده خوێنن، به ڵام باوه ڕیان پێ عه طا نه كراوه. سێهه م :

ئه وانه ی كه ئیمانیان پێدراوه ، به ڵام قورئانیان پێ عه طا نه كراوه .چواره م :

وه ووتویشیانه : هه روه ك چۆن ئه و كه سه ی كه ئیمانی پێدراوه وقورئ33انی پێ عه ط33ا نه ك33راوه -

واتا نایخوێنێته وه - باشتر و خاستره له و كه سه ی كه قورئان ده خوێنێت به بێ ئه وه ی ئیمانی پێ

عه ط333ا ك333رابێت، هه روه ه333ا ئه و كه س333ه ی كه قورئ333ان به ته ده ب333ر و ب333يركردنه وه له مان333ا و

مه به سته كانی ده خوێنێته وه باش33تره و خاس33تره له و كه س33ه كه قورئ33ان به خ33ێرای ده خوێ33نێته وه

به بێ ئه وه ی بیر له مانا و مه به سته كانی بكاته وه ..

وه زانایان ووتویشیانه : پێغه مبه ری خوا ) صلی الله علیه وسلم ( به و شێوه یه بوو كه هه میش33ه

قورئانی له سه رخۆ ده خوێنده وه و جاری وا هه بوو تا به ره به یان له شه و ن33وێژدا ته نه33ا ئ33ایه تێكی

دووباره ده كرده وه ..

ڕای كۆمه ڵێ33ك له زانای33انی مه زهه بی ئیم33امی ش33افیعیه ) ڕه حمه تی خ33وای لێڕای دووه م :

بێت ( كه پێی33ان وایه : زۆر خوێن33دنه وه ی قورئ33ان باش33تر و خاس33تره له كه م خوێن33دنه وه وب33یر

نه كردنه وه له مانا و مه به سته كانی، ئه مانیش به ڵگه یان ب33ۆ ڕاكه ی33ان به م ڕی33وایه ته ی عه ب33دوڵای

}منكوڕی مه سعود هێناوه ته وه كه پێغه مبه ری خوا ) صلی الل33ه علی33ه وس33لم ( فه رم33وویه تی :

كامیان باشتره ، قورئان زۆر خوێندنه وه یان بیركردنه وه له مانا ومه به سته كانی 5

ولكن ح3رف، – ) ألم أق3ول أمثاله3ا, ال بعشر حس3نة, والحس3نة به فله الله كت3اب من حرفا قرأ

ه ركه سێك پیتی33ك له , واتا : ه[ وصححه الترمذي { ] رواه حرف حرف, وميم حرف, والم ألف

قورئان بخوێنێته وه ، ئه وا چاكه یه كی بۆ ده نوسرێت، هه ر چاكه یه كیش به ده ق33اتی خ33ۆیه تی، من

ناڵێم : ئه لیف الم میم، پیتێكه ، به ڵكو ئه لیف پیتیكه ، و الم پیتیكه ، و میم پیتێكه ..

وه ده ڵێن : له به ر ئه وه یش عوس33مانی ك33وڕی عه ف33ان ) خ33وای لێ ڕازی بیت ( له یه ك ڕك33ات

ن33وێژدا هه م33وو قورئ33انی خوێن33دووه ، وه به ڵگه گه لێكی ت33ریش ده گ33ێڕنه وه له ژم33اره یه ك له

پێشینانی صاڵحه وه كه له ڕۆژێكدا قورئانێكی زۆریان خوێندووه ...

: خ3ێر و چ3اكه یبه ڵام له ڕاستیدا ڕای په سه ند و ڕاس3تر و دروس3تر له م مه س3ئه له یه دا ئه وه یه

قورئانخوێندن به ته رتیل وته ده بور و بیركردنه وه له مان33او مه به س33ته كانی پله و پ33ایه و مه ك33انه تی

به رزتره ، به ڵام خێر وچاكه ی زۆر قورئانخوێن33دنه وه و په له ك33ردن له خوێندنه وه ی33دا وه ك ژم33اره

زیاتره ..

نموونه ی یه كه میش وه ك : ئه وه وایه كه سێك مرواریه كی گرانبه ها بكات به خێر و صه ده قه ، یان

وه ك ئه وه وایه كه سێك به نده و كۆیله یه كی به نرخ وگرانبه ها ئازاد بك33ات، به ڵام نم33ونه ی دووه م

وه ك ئه وه وایه : كه سیك ژماره یه كی زۆر له درهه م بك33ات به خ33ێر وص33ه ده قه ، ی33ان ژم33اره یه له

كۆیله و به نده ی كه م به ها وهه رزان ئازاد بكات ..

الله ) ص33لى الن33بي ق33راءة عن أنسا : سألت قال قتادة عن له صه حیحی بوخاریدا هاتووه :

ه ت33اده ده ڵێت : پرس33یارم ك33رد له ئه نه س33ی ك33وڕی واتا : قمدا" يمد : " كان ( فقال وسلم عليه

) ص33لى الل3ه علي33ه وس3لم (، ئه ویش له مالیك له باره ی قورئان خوێندنه وه ی پێغه مبه ری خ33واوه

وه ڵامدا ووتی : قورئانه كه ی به شێوه یه كی له سه رخۆ و درێژی ده كرده وه ..

الق33رآءة, وربما س33ريع رجل : " إني عباس البن : قلت جمرة, قال أبو : حدثنا شعبة وقال

إلي أعجب واح33دة س33ورة أق33رأ : ألن عب33اس ابن مرتين, فقال أو مرتين ليلة في القرآن قرأت

" قلبك أذني33ك, ويعيها تس33مع ق33رآءة ف33اقرأ والبد ف33اعال كنت تفعل, فإن الذي ذلك أفعل أن من

كامیان باشتره ، قورئان زۆر خوێندنه وه یان بیركردنه وه له مانا ومه به سته كانی 5

وات33ا : ش33وعبه ده ڵێت ئه ب33و جه م33ره ب33ۆی گ33ێراوینه ته وه و ووتی : ووتم به عه ب33دوڵای ك33وڕی

عه باس : من كه سێكم قورئان زۆر به خێرای ده خوێنمه وه ، له وانه یه له یه ك شه ودا جارێ33ك ی33ان

دووج33ار قورئ33ان هه م33ووی بخ33وێنم، عه ب33دوڵای ك33وری عه ب33اس پ33ێی ووت : ئه گه ر ته نه33ا یه ك

سوره تی قورئان بخ33وینم، له و ك33اره ی ت33ۆ به المه وه باش33تره ، وه ئه گه ر هه ر ئه و ك33اره ده كه یت،

هه ر ده بێت بیكه یت، ئه وا به شێوه یه ك قورئان بخوێنه كه گوێك33انت بیبیس33تن و دڵیش33ت ل33ێی تێ

بگات ..

ئی33براهیمی نه خه عی ده ڵێت : عه لقه مه به ده نگێكی زۆر خ33ۆش قورئ33انی خوین33ده وه به س33ه ر

عه بدوڵای كوڕی مه سعود دا، عه بدوڵای پێی ووت : دایك و باوكم به قوربانت بن، زیاتر بخوێنه ،

به خوا به ده نگی خۆشت قورئانت ڕازاندوه ته وه ...

ه33ذّ الق33رآن ته33ذّوا ال" هه ر عه ب33دوڵای ك33وڕی مه س33عود ) خ33وای لێ ڕازی بیت ( ووت33ویه تی :

 الش333333333333333333333333333333333333333333333333333333333333333333333333333333333333333333333333333333333333333333333333عر

" الس33ورة آخر أحدكم هم یكن وال القلوب، به وحركوا عجائبه، عند وقفوا ،الدقل ثرن ثروهتن وال

[, وات33ا : قورئ33ان به خ33ێرای مه خ33وێننه وه وه ك خوێن33دنه وه ی ش33یعر ورواه ابن أبي ش33يبة]

ه33ۆنراوه ، وه وه ك خورم33ای خ33راپ بڵاوی مه كه نه وه ، له س33ه ر ئه و ئایه ت33انه ی كه جیگ33ای س33ه ر

سوڕماندن بوه ستن وبیری لێ بكه نه وه ، وه دڵت33انی پی بج33وڵێنن، وه ب33ا خه می هیچ كه س33ێكتان

ئه وه نه بێت كه ی سوره ته كه ته واو ده كه م ..

ال33ذين ايها : ) يا يق33ول الله س33معت " إذاله جێگایه كی تردا عه بدوڵای كوڕی مه سعود ده ڵێت :

وات33ا : هه ر كاتێ33ك گوێبیس33تی" عنه تص33رف شر به, أو تؤمر خير سمعك, فإنه لها ( فأصغ آمنوا

ئه وه ب33وویت كه خ33وای گه وره فه رم33ووی : ئه ی ب33اوه ڕداران، ئه وه چ33اك گ33وێی ب33ۆ بگ33ره ، ی33ان

ئه وه تانی كارێكی خێره و فه رمانی پێده كات، یان كارێكی خراپه و قه ده غه ت ده كات لێی ..

( ..338 -337/ الپه ڕه 1سه رچاوه : زاد المعاد به رگی )