ნინო ხარატიშვილი

მერვე სიცოცხლე (ბრილკას)

* * *

დრონი მეფობენ და არა მეფენი.

ქართული ანდაზა

* * *

ვუძღვნი დიდედას,

1000 ამბავი და ერთი ლექსი რომ მაჩუქა.

ვუძღვნი მამას,

კითხვებით სავსე ჩანთა რომ დამიტოვა.

და დედას, რომელმაც მითხრა,

სად უნდა მეძებნა პასუხები.

პროლოგი ანუ დავიწყების პარტიტურა

2006

ამ ამბავს რამდენიმე დასაწყისი აქვს. არც კი ვიცი, რომელი ავირჩიო,

რადგან ყოველი მათგანი დასაწყისია.

ამ ამბის დაწყება ბერლინის ერთი ძველი სახლის ბინაში შეიძლება,

სრულიად ბანალურად, ორი შიშველი სხეულით ლოგინში. ოცდაშვიდი

წლის მამაკაცით, უღმერთოდ ნიჭიერი მუსიკოსით, რომელიც თავის ნიჭს

ჭირვეულობაში, დაუოკებელ ვნებასა და სასმელში ფლანგავდა.

ამ ამბის დაწყება თორმეტი წლის გოგოთიც შეიძლება, უარი რომ

სტკიცა იმ სამყაროს, რომელშიც მანამდე ცხოვრობდა და ახალი

დასაწყისის პოვნა გადაწყვიტა, თავისთვის და თავისი ამბისთვის.

შეიძლება უფრო შორს წასვლაც – სიღრმეში, ფესვებთან დაბრუნება

და იქიდან დაწყება.

ან სულაც სამივე ამბით ერთდროულად დაწყება.

როცა ამან ბარონი, რომელსაც უბრალოდ „ბარონის“ სახელით

იცნობდნენ, სიყვარულს მეფიცებოდა და მიხსნიდა, თუ როგორი

გულგანგმირული იყო ამ გაუსაძლისი, უძლიერესი და უმსუბუქესი

გრძნობით, როგორ გუგუნებდა და როგორ დუმდა მისი სიყვარული

ჩემდამი, ცოტა სნეული, უსუსური, ილუზიებს მოკლებული და

გაქვავებული სიყვარული, – ამ დროს ჩემი თორმეტი წლის დისშვილი

ბრილკა ამსტერდამის რომელიღაც სასტუმროდან გამოვიდა და

სადგურისკენ წავიდა. თითქმის უფულოდ, ზურგზე ჩანთამოგდებული,

თევზის სენდვიჩით ხელში. ვენაში აპირებდა გამგზავრებას და რეგიონულ

მატარებელზე შაბათ-კვირის იაფფასიანი ბილეთი იყიდა.

სასტუმროს მისაღებში ხელნაწერი ბარათი დატოვა – ცეკვის

ანსამბლთან ერთად სამშობლოში დაბრუნებას არ ვაპირებ და ტყუილად

ნუ დამიწყებთ ძებნასო.

ზუსტად ამ დროს მოვუკიდე სიგარეტს და ხველა ამიტყდა –

ნაწილობრივ იმის გამო, რისი მოსმენაც მომიხდა და კიდევ იმიტომ, რომ

კვამლი გადამცდა. ამანმა, რომელსაც მე თვითონ არასდროს ვეძახდი

„ბარონს“, მაშინვე ზურგზე მაგრად დამარტყა ხელი, ისე, რომ სუნთქვა

შემეკრა და დაბნეული მომაჩერდა. მასზე ბევრად უფროსად ვგრძნობდი

თავს, არადა სულ ოთხი წლით იყო ჩემზე უმცროსი. გარდა ამისა, ლამის

ტრაგიკულ ფიგურად ჩამოვყალიბდი. თუმცა ამას დიდად ვერავინ

მამჩნევდა, რადგან ამასობაში თვალში ნაცრის შეყრის დიდოსტატადაც

ვიქეცი.

სახეზე ეწერა, რომ სასოწარკვეთილი იყო – თავის აღსარებაზე ჩემს

ასეთ რეაქციას არ ელოდა. მით უფრო, მას მერე, რაც შემომთავაზა – ორ

კვირაში ტურნეს ვიწყებ და ჩემთან ერთად წამოდიო.

წამოწვიმა, ივნისი იყო, თბილი საღამო, მსუბუქი ღრუბლები პატარა

ბამბის ქულებივით ამკობდნენ ცას.

როცა ბრილკამ თავისი ოდისეის პირველ მატარებელში შედგა ფეხი,

მე შეტევამ გადამიარა, აივნის კარი გავაღე და დივანზე დავეგდე. კინაღამ

დავიხრჩვე.

უცხო ქვეყანაში ვცხოვრობდი. იმ ადამიანთა უმრავლესობასთან,

რომლებიც ოდესღაც მიყვარდა და მეძვირფასებოდა, კონტაქტი

გაწყვეტილი მქონდა, მიწვეული პროფესორის ადგილი კი, რომელიც

არსებობის საშუალებას მაძლევდა, სრულიად უცხო იყო ჩემთვის.

იმ საღამოს, როცა ამანმა მითხრა, მინდა შენთან ვიყო და

ნორმალური გავხდეო, ჩემი გარდაცვლილი დის ერთადერთი

ქალიშვილი ბრილკა ვენაში გაემგზავრა, თავის არჩეულ სამშობლოში,

თავის პირად უტოპიაში, მხოლოდ იმიტომ, რომ ის ადგილი

უკავშირდებოდა ქალს, რომელიც ცოცხალი აღარ იყო.

ის, კარგა ხნის წინათ გარდაცვლილი ქალი, ბაბუაჩემის და,

ბრილკასთვის კი – დედის მამიდა, მის წარმოსახვაში გმირად ქცეულიყო

და ვენაში მის სიმღერებზე საავტორო უფლებების მოსაპოვებლად

მიდიოდა.

მასში დაბუდებული სიცარიელისგან თავის დახსნისა და პასუხების

პოვნის იმედით აედევნა იმ ლანდის კვალს. მაგრამ მაშინ ჯერ

წარმოდგენაც არ მქონდა ამ ყველაფერზე.

როცა დივანზე დავჯექი და სახე ხელებში ჩავრგე, როცა თვალები

მოვიფშვნიტე და ცოტა ხნით ავირიდე ამანის მზერა, უკვე ვიცოდი, კიდევ

მომიწევდა ტირილი. ოღონდ ჯერ არა, არა იმ დროს, როცა ბრილკა

მატარებლით მიქროდა, ფანჯრიდან ძველ და ახალ ევროპას

შესცქეროდა და გულგრილობის კონტინენტზე ჩამოსვლის დღიდან

პირველად იღიმებოდა. არ ვიცი, რა დაინახა ისეთი, რამაც ღიმილი

მოჰგვარა, როცა პაწაწინა ხიდებიან ქალაქს ტოვებდა, მაგრამ ამას რა

მნიშვნელობა აქვს. მთავარია, იღიმებოდა.

სწორედ ამ დროს გავიფიქრე, ტირილი არ ამცდება-მეთქი. თავი რომ

შემეკავებინა, შევბრუნდი, საძინებელში გავედი და მივწექი. ამანმაც არ

დააყოვნა. რა იოლია დარდისგან განკურნება, როცა წამლად სხეულს

ირჩევ, მით უფრო, თუ სნეულება ოცდაშვიდი წლის კაცს შეჰყრია.

კოცნამ მძინარე მზეთუნახავივით გამომაღვიძა.

მერე ამანმა მუცელზე დამადო თავი, ჩემმა თორმეტი წლის

დისშვილმა კი ნიდერლანდები დატოვა და გერმანიის საზღვარი

გადაკვეთა, ლუდისა და სიმარტოვის სუნით გაჟღენთილი ვაგონით.

ასობით კილომეტრით დაშორებული დეიდამისი ამ დროს არაფრის

აზრზე არ იყო და სიყვარულობანას ეთამაშებოდა ოცდაშვიდი წლის

აჩრდილს. იმედით სავსე ბრილკა გერმანიის გავლით მიიწევდა წინ.

ამანს ჩაეძინა, მე კი ავდექი, სააბაზანოში გავედი, აბაზანის კიდეზე

ჩამოვჯექი და ავტირდი. წლების განმავლობაში ნაგროვები ცრემლით

დავიტირე გაყალბებული სიყვარული და მონატრება იმ სიტყვების

რწმენისა, ჩემს ცხოვრებას რომ განსაზღვრავდა ოდესღაც. მერე

სამზარეულოში მოვუკიდე ახალ ღერს და ფანჯარაში გავიხედე. აღარ

წვიმდა. არ ვიცი რატომ, მაგრამ ვიგრძენი, რომ რაღაც მოხდა, რაღაც

დაიძრა ამ მაღალჭერიანი, მივიწყებული წიგნებით სავსე ბინის მიღმა,

სადაც გულმოდგინედ დავახვავე ლამპები, ზეცა რომ ჩამენაცვლებინა,

ნამდვილი სინათლის ილუზია შემექმნა. ჩემი პირადი გვირაბის განათება.

თუმცა გვირაბი გვირაბად დარჩა. ის განათება კი ხანმოკლე, დროებითი

ნუგეში იყო მხოლოდ.

ალბათ უნდა ითქვას, რომ ბრილკა ტანმაღალი გოგო იყო, ჩემზე

თითქმის ორი თავით მაღალი, რაც, ჩემი შესახედაობიდან გამომდინარე,

არც ისე ძნელი წარმოსადგენია. თმა მოკლედ, ბიჭურად ჰქონდა

აჩეხილი, ლენონისებრი სათვალე ეკეთა და ძველი ჯინსი ეცვა. ლამაზად

მომრგვალებული კაკაოსფერი თვალებით მუდამ ვარსკვლავებს

დაეძებდა, მისი გასაოცრად მაღალი შუბლი უამრავ დარდს მალავდა. იმ

დროს ამსტერდამში გასტროლზე ჩასულ თავის ანსამბლს გამოეპარა,

სადაც ვაჟის პარტიებს ცეკვავდა. ჩვენი სამშობლოს ფოლკლორული

ცეკვების ქალის ნარნარი პარტიებისთვის ცოტა უხეში იყო, პირქუში.

დიდი ხვეწნა-მუდარის შემდეგ ნება დართეს, კაცის ტანსაცმელში

გადაცმული გასულიყო სცენაზე და ველური ილეთები შეესრულებინა; ამ

უფლებას შეეწირა შარშან მისი ნაწნავი. ახლა შეეძლო მუხლებზე ხტუნვა

და ხანჯლების ქნევა, რაც ყოველთვის უფრო ეხერხებოდა, ვიდრე

ქალების სიზმრისეული ლივლივი. ბრილკა ცეკვავდა და ცეკვავდა

თავდავიწყებით, კარგად გამოსდიოდა და ადრე რომ აშაყირებდნენ, იმ

ბიჭებსაც სჯობნიდა, ამიტომ ჰოლანდიელი მაყურებლის წინაშე სოლო

პარტიით გამოსვლაც ანდეს. მან კი ამ დროს ანსამბლი მიატოვა და გზას

გაუდგა პასუხების საძიებლად, იმ პასუხების, რომლებსაც ცეკვაშიც ვერ

პოულობდა.

მეორე საღამოს დედაჩემმა დამირეკა, რომელიც სულ მემუქრებოდა,

რომ მოკვდებოდა, თუ დროზე არ დავბრუნდებოდი სამშობლოში,

საიდანაც დიდი ხნის წინათ გამოვიქეცი.

აკანკალებული ხმით შემატყობინა, „ბავშვი“ დაიკარგაო. უცებ ვერც

მივხვდი, რომელ ბავშვს გულისხმობდა და მე რა შუაში ვიყავი.

– თავიდან მომიყევი, ზუსტად სად იმყოფებოდა?

– ამსტერდამში, რა დაგემართა? არ მისმენ? გუშინ გაპარულა და

წერილი დაუტოვებია. ჯგუფის ხელმძღვანელმა დამირეკა. ყველაფერი

გადაატრიალეს და...

– მოიცა, როგორ უნდა გამქრალიყო თერთმეტი წლის გოგო

სასტუმროდან, მით უმეტეს, თუ...

– თორმეტი წლისაა უკვე! ნოემბერში გახდა თორმეტის. დაგავიწყდა,

რა თქმა უნდა. აბა, რა?!

სიგარეტი მაგრად მოვქაჩე და მოსალოდნელი უბედურებისთვის

მოვემზადე. დედაჩემს ისეთი ხმა ჰქონდა, მივხვდი, რომ ვერ

მოვახერხებდი სწრაფად თავის დაძვრენას და გაუჩინარებას, რასაც

ბოლო წლებში უდიდესი სიამოვნებით ვაკეთებდი. თავი უნდა დამეცვა

გარდაუვალი საყვედურებისგან, რომლებიც ემსახურებოდა მიზანს, რომ

ჩემთვის ნათელი გამხდარიყო, როგორი ცუდი შვილი ვიყავი და როგორი

შეუმდგარი ადამიანი. ეს ყველაფერი უიმისოდაც ძალიან კარგად

ვიცოდი.

– კარგი, თორმეტის გახდა, მართლაც დამავიწყდა, მაგრამ ეს

არაფერს ცვლის. პოლიციას შეატყობინეს?

– კი, აბა, რა გგონია? ეძებენ.

– მაშინ იპოვიან კიდეც. პატარა, განებივრებული გოგოა, ტურისტული

ვიზა ექნება ალბათ, ჰოდა...

– ნუთუ ადამიანობის ნატამალიც აღარ შეგრჩა?

– მაპატიე, უბრალოდ, ხმამაღლა ვფიქრობ.

– მით უარესი, თუ ასე ფიქრობ.

– დედა!

– აუცილებლად დამირეკავენ. მაქსიმუმ ერთ საათშიო, ასე მითხრეს.

ღმერთმა ქნას, იპოვონ, მალე იპოვონ. მერე შენ უნდა ჩააკითხო, სადაც

უნდა იყოს, ძალიან შორს ვერც წავიდოდა და უნდა წამოიყვანო.

– მე...

– ის შენი დის შვილია და შენ წამოიყვან. შემპირდი, ძალიან გთხოვ!

– კი მაგრამ...

– დაიფიცე!

– ღმერთო ჩემო. კარგი, ჰო.

– და ღმერთს ნუ ახსენებ წამდაუწუმ.

– „ღმერთო ჩემოს“ თქმის უფლებაც აღარ მაქვს?

– შენთან წაიყვან და მერე თვითმფრინავშიც ჩასვამ.

იმავე ღამეს იპოვეს ავსტრიის პატარა ქალაქში, ვენის მახლობლად.

მატარებელს ელოდა გადასაჯდომად, როცა ავსტრიელმა

პოლიციელებმა დააკავეს და განყოფილებაში წაიყვანეს. დედაჩემმა

გამაღვიძა და მამცნო, მედლინგში უნდა წახვიდეო.

– სად?

– ქალაქის სახელია მედლინგი. ჩაიწერე.

– კარგი.

– შენ ალბათ ისიც არ იცი, დღეს რა დღეა.

– ჩავიწერ! სად ჯანდაბაშია ეს ქალაქი?

– ვენის მახლობლად.

– იქ რა უნდოდა?

– ალბათ, ვენაში უნდოდა ჩასვლა.

– ვენაში?

– ჰო, ვენაში. გენიშნა ალბათ.

– გასაგებია.

– პასპორტი წაიღე. იციან, რომ ბავშვს დეიდამ უნდა მიაკითხოს და

შენი სახელი ჩაიწერეს.

– არ შეუძლიათ, თვითონ ჩასვან თვითმფრინავში?

– ნიცა!

– კარგი, ვიცვამ უკვე. დაწყნარდი.

– და დამირეკე, როგორც კი შეხვდები.

დედამ ყურმილი დაახეთქა.

ასე დაიწყო ეს ამბავი.

რატომ ვენა? რატომ დატრიალდა ეს ყველაფერი სწორედ იმ ღამის

შემდეგ, როცა ვცდილობდი, ცრემლებს გავქცეოდი? ამას თავისი მიზეზი

აქვს, ოღონდ მაშინ სულ სხვანაირად უნდა დამეწყო.

მე ნიცა მქვია. ჩემი სახელი შეიცავს სიტყვას, რომელიც ჩვენს

მშობლიურ ენაზე „ზეცას“ ნიშნავს. „ცა“.

იქნებ მთელი ჩემი ცხოვრება სწორედ ამ ცის ძიება იყო, რომელიც

დაბადებისთანავე შეპირებასავით მივიღე საგზლად. ჩემს დას დარია

ერქვა. მისი სახელი „ქაოსს“ შეიცავს. „არია“. აფორიაქებას და

აღელვებას. არევ-დარევას და აღარ დალაგებას. მე ვალში ვარ მასთან.

მის ქაოსთან ვარ ვალში. ყოველთვის ვალში ვიყავი, მის ქაოსში მეძებნა

ჩემი ცა. ან იქნებ ბრილკაა მთავარი. ბრილკა, რომლის სახელიც

არაფერს ნიშნავს ჩემი ბავშვობის ენაზე; რომლის სახელიც აღუწერელი

და დაღდაუსმელია. ბრილკა, რომელმაც თვითონ დაირქვა ასე და

იმდენი ქნა, რომ ბოლოს ყველამ დაივიწყა მისი ნამდვილი სახელი.

მართალია, შენთვის არასდროს მითქვამს, ბრილკა, მაგრამ ძალიან

მინდა დაგეხმარო შენი ამბის სხვანაირად და ახლებურად დაწერაში,

სულით და გულით მინდა. ჩემი სიტყვები ცარიელ სიტყვებად რომ არ

დარჩეს და საქმითაც დაგიმტკიცო, ამიტომ ვწერ ამ ყველაფერს.

მხოლოდ ამიტომ.

ამ სტრიქონებს ვუმადლი იმ საუკუნეს, რომელმაც ყველა მოატყუა და

ყველას უღალატა, ყველა, ვისაც იმედი ჰქონდა. ამ სტრიქონებს ვუმადლი

დაუსრულებელ ღალატს, წყევლასავით რომ გადაუარა ჩემს ოჯახს. ამ

სტრიქონებს ვუმადლი ჩემს დას, რომელსაც ვერაფრით ვაპატიე, იმ

ღამით უფრთოდ რომ გაფრინდა, ბაბუაჩემს, რომელსაც ჩემმა დამ გული

ამოგლიჯა, ჩემს დიდ ბებიას – ოთხმოცდასამი წლისა პა-დე-დეს რომ

ცეკვავდა ჩემთან ერთად, დედაჩემს, ღმერთს რომ დაეძებდა... ამ

სტრიქონებს ვუმადლი მიროს, რომლის სიყვარულიც საწამლავივით

შხამიანი იყო, ვუმადლი მამაჩემს, რომელიც წესიერად ვერც კი გავიცანი,

ვუმადლი შოკოლადის ფაბრიკანტს და თეთრ-წითელ ობერლეიტენანტს,

ციხის საკანსაც და შუა საკლასო ოთახში დადგმულ საოპერაციო

მაგიდასაც, ვუმადლი წიგნს, რომელსაც არასდროს დავწერდი, რომ

არა... ამ სტრიქონებს ვუმადლი უთვალავ დაღვრილ ცრემლს, ვუმადლი

იმას, რომ სამშობლო მივატოვე საკუთარი თავის საპოვნელად და კიდევ

უფრო დავიკარგე; მაგრამ უპირველესად შენ გიმადლი ამ სტრიქონებს,

ბრილკა.

გიმადლი იმიტომ, რომ შენ იმსახურებ მერვე სიცოცხლეს. როგორც

ამბობენ, ციფრი რვა უსასრულობის, მარადიული დინების ტოლფასია. მე

შენ გჩუქნი ჩემს რვიანს. ჩვენ ერთი საუკუნით ვართ გადაჯაჭვულნი.

წითელი საუკუნით. სამუდამოდ, რვიანივით. შენი ჯერია, ბრილკა. მე შენი

გული ვიშვილე, ჩემი კი მოვისროლე. შენი იყოს ჩემი რვიანი, ბრილკა.

შენ ჯადოსნური ბავშვი ხარ. შენ უნდა გააპო ზეცა და ქაოსი, გაგვცდე

ყველას, გაარღვიო ეს სტრიქონები, გაარღვიო მოჩვენებითი სამყაროც

და რეალურიც, გაკვეთო სიყვარულისა და რწმენის ცვალებადობა,

შეამოკლო ის სანტიმეტრები, ბედნიერებას რომ გვაშორებდა მუდამ,

გაკვეთო ბედისწერა, რომელიც არასდროს არსებობდა.

მეც უნდა მძლიო და საკუთარ თავსაც.

ყველა ომი უნდა გადაიტანო. ყველა საზღვარი უნდა გადალახო. მე

შენ გიძღვნი ყველა ღმერთს და ყველა გვირგვინს, ყველა ხანძარს,

ყველა თავმოკვეთილ ოცნებას, ყველა ისტორიას. გაანგრიე ეს

ყველაფერი, რადგან შენ ეს შეგიძლია. რვიანი, ბრილკა, რვიანზე

იფიქრე. ამ ციფრში მოვიყრით თავს ყველანი, გადავიხლართებით და

ყურს მივუგდებთ ერთმანეთს საუკუნოდ.

შენ შეძლებ ამას.

გახდი ის, ვინც ვიყავით ან არ ვიყავით. გახდი ლეიტენანტი, ბაგირზე

მოცეკვავე, მეზღვაური, მსახიობი, კინორეჟისორი, პიანისტი,

შეყვარებული, დედა, ექთანი, მწერალი, გახდი წითელი ან თეთრი, ან

ლურჯი, გახდი ქაოსი და ზეცა, ისიც და მეც და ნუ იქნები ნურც ერთი, რაც

მთავარია, ხშირად იცეკვე პა-დე-დე.

გადალახე ეს ამბავი და უკან მოიტოვე.

მე 1973 წლის 8 ნოემბერს დავიბადე საქართველოში, თბილისის

მახლობლად, ერთი არაფრით გამორჩეული სოფლის კლინიკაში. პატარა

ქვეყანაა. ლამაზიც არის, ვერ დავუკარგავ, შენც დამეთანხმები, ბრილკა.

მთებითა და ქვიანი სანაპიროთი შავ ზღვასთან შეერთებული. მართალია,

სანაპირო ცოტა დაპატარავდა ბოლო ერთი საუკუნის განმავლობაში

უამრავი სამოქალაქო ომის, სულელური პოლიტიკური

გადაწყვეტილებებისა და სიძულვილით სავსე კონფლიქტების

წყალობით, მაგრამ რაღაც ნაწილი მაინც შემოგვრჩა. ალბათ, იცი ეს

ლეგენდა, ბრილკა, მაგრამ კარგად რომ გაგაგებინო, რისი თქმაც მინდა,

მაინც შეგახსენებ; ამ ლეგენდის მიხედვით ჩვენი ქვეყანა ასე შეიქმნა:

ერთ მშვენიერ, მზიან დღეს ღმერთი თავის შექმნილ დედამიწას

ქვეყნებად ანაწილებდა (ეს ბაბილონის გოდოლის აშენებამდე ალბათ

ბევრად ადრე უნდა მომხდარიყო) და ამისთვის შეჯიბრება მოაწყო,

ადამიანები ხმამაღლა იქებდნენ თავს ღმერთის კეთილგანწყობის და,

შესაბამისად, საუკეთესო მიწის მოსაპოვებლად (ვფიქრობ, იტალიელები

აღმოჩნდნენ ყველაზე ნიჭიერები, ჩუქჩებმა კი ბევრი ვერაფერი

მოახერხეს). დღის ბოლოს მსოფლიო უკვე ქვეყნებად იყო

დანაწილებული, ღმერთი კი – დაღლილი. ოღონდ ღმერთმა – ბრძენთა

ბრძენმა უკუნითი უკუნისამდე – რაღა თქმა უნდა, თავისთვისაც შემოინახა

სააგარაკოდ პატარა, მაგრამ ყველაზე ლამაზი მიწის ნაკვეთი, სადაც

უამრავი მდინარე და ჩანჩქერი ეგულებოდა, გემრიელი ხილი და –

ეტყობა, ესეც იცოდა – მსოფლიოში საუკეთესო ღვინო. როცა

აღელვებული ადამიანები თავიანთი ახალი სამშობლოებისკენ

გაეშურნენ, ღმერთმა ხის ჩრდილში დასვენება დააპირა და იქ ერთ

მფშვინავ კაცს წააწყდა (ულვაშიანი იქნებოდა უდავოდ და ღიპიანი,

ყოველ შემთხვევაში, მე ასე წარმომედგინა ყოველთვის). მიწების

დანაწილებას ის არ დასწრებია და ღმერთს გაუკვირდა. გააღვიძა კაცი

და ჰკითხა, აქ რას აკეთებ და შენი სამშობლო რატომ არ გაინტერესებსო.

კაცმა თბილად გაუღიმა (შეიძლება ერთი-ორი ჭიქა წითელი ღვინოც კი

ჰქონდა უკვე გადაკრული) და უპასუხა (ამ ლეგენდის სხვადასხვა ვერსია

არსებობს, მაგრამ ამას დავჯერდეთ), ისედაც კარგად ვარ, მზე ანათებს,

დიდებული დღეა და რასაც უფალი გაიმეტებს ჩემთვის, იმით

დავკმაყოფილდებიო. და ამ უდარდელმა კაცმა, პატივმოყვარეობის

ნატამალიც რომ არ გააჩნდა, ისეთი შთაბეჭდილება მოახდინა ღმერთზე,

რომ მან, სიკეთით სავსემ უკუნითი უკუნისამდე, თავისი სააგარაკე

სამოთხე აჩუქა, ანუ საქართველო, შენი, ჩემი და იმ ადამიანთა

უმრავლესობის სამშობლო, რომელთაც ჩემი მონათხრობი შეეხება.

აი, ამით რა მინდოდა მეთქვა: დაუფიქრდი, ეს უდარდელობა (იმავე

სიზარმაცე) და პატივმოყვარეობის ნაკლებობა (იგივე არგუმენტების

არქონა) ჩვენს ქვეყანაში ხომ ჭეშმარიტად ამაღლებულ თვისებებად

მიიჩნევა. იმასაც დაუფიქრდი, რომ, მიუხედავად ღრმად

ფესვებგადგმული ღმერთის რწმენისა, (ბუნებრივია,

მართლმადიდებლური ღმერთის და სხვა არც ერთის), ეს ხელს არ უშლის

ამ ქვეყნის შვილებს, ყველაფრის სჯეროდეთ, რაც ოდნავ მაინც

ზღაპრულია, იდუმალებით მოცული, ან ლეგენდას წააგავს – და სულ არ

არის აუცილებელი, მაინცდამაინც ბიბლია იყოს.

მთაში ბინადარი დევი იქნება ეს თუ წყალ-ჭალის მოჩვენება,

ადამიანისთვის უბედურების მომტანი ავი თვალი, თარსი შავი კატა, ყავის

ნალექის ძალა თუ სიმართლე, რომელსაც მხოლოდ ბანქო ხდის ფარდას

(როგორც იცი, დღეს უკვე ახალ მანქანებსაც ასხურებენ ნაკურთხ წყალს

უბედური შემთხვევისგან თავის დასაცავად).

ამ ქვეყანას, ოდესღაც ოქროს კოლხეთს, ბერძნებისთვის ოქროს

საწმისის სახით სიყვარულის საიდუმლო გაუტანებია, რადგან ასე

უბრძანებია თავნება და გონის დაკარგვამდე შეყვარებულ მეფის ასულ

მედეას.

ამ ქვეყანაში ადამიანის სანიმუშო თვისება, როგორიც

წმინდათაწმინდა სტუმართმოყვარეობაა, და არასახარბიელო თვისებები,

როგორებიცაა სიზარმაცე, ოპორტუნიზმი და კონფორმიზმი, ერთნაირად

ფასობს (თუმცა უმრავლესობა ასე სულაც არ ფიქრობს, ამაზეც

ვთანხმდებით მე და შენ).

ამ ქვეყნის ენაში სქესის ნიშანი არ არსებობს (რაც სქესთა

თანასწორობას სულაც არ გულისხმობს).

ამ ქვეყანამ წინა საუკუნეში, ცარიზმისა და რუსეთის ბატონობის 117

წლის შემდეგ, მოახერხა და ზუსტად სამი წლით დაამყარა დემოკრატია,

სანამ ისევ არ დამარცხდა დიდწილად რუსი, მაგრამ ასევე ქართველი

ბოლშევიკების ხელით და საქართველოს სოციალისტურ რესპუბლიკად,

ანუ საბჭოთა კავშირის შემადგენელ ნაწილად არ გამოცხადდა.

ამ კავშირში იმყოფებოდა ქვეყანა შემდგომი სამოცდაათი წლის

განმავლობაში.

ამას მოჰყვა რამდენიმე გადატრიალება, სისხლში ჩამხრჩვალი

დემონსტრაციები, გაუთავებელი სამოქალაქო ომები, დაბოლოს, ასე

ნანატრი დემოკრატია, თუმცა ეს განსაზღვრება პერსპექტივისა და

ინტერპრეტაციის საკითხად რჩება.

მე მგონია, ჩვენს ქვეყანას შეუძლია, იყოს უაღრესად კომიკური (და

არა მარტო ტრაგიკული), ჩვენს ქვეყანაში ძალიან იოლად ივიწყებენ

კიდეც და აინუნშიც არ აგდებენ საკუთარ ჭრილობებს, საკუთარ

შეცდომებს, უფრო მეტიც, თვალს ხუჭავენ უსამართლოდ მიყენებულ

ტკივილზე, ჩაგვრაზე, მარცხზე. ამ ყველაფრის მიუხედავად, მაინც

ვუჭახუნებთ სასმისებს და ვხალისობთ. ეს მართლაც რომ შთამბეჭდავია,

თუ გავითვალისწინებთ იმ მწვავე მოვლენებს, წინა საუკუნეს რომ ახლდა,

რომელთა შედეგებსაც დღემდე იმკიან ადამიანები (რამდენიც უნდა

მეკამათო!).

ეს ის ქვეყანაა, სადაც, მე-20 საუკუნის უდიდესი ჯალათების გარდა,

უამრავი არაჩვეულებრივი ადამიანი დაიბადა, რომლებიც მე, პირადად,

ძალიან მიყვარდა და მიყვარს. ზოგი მათგანი გაიქცა, ზოგს გზა აებნა,

ზოგი ცოცხალი აღარ არის, ზოგი დაბრუნდა, ზოგის დიდებამ უკვე ჩაიარა,

ზოგი ჯერ კიდევ ელის მას, მაგრამ ამ ადამიანთა უმრავლესობას არავინ

იცნობს.

ეს ქვეყანა დღემდე მისტირის X-XIII საუკუნეების ოქროს ხანას და

იმედოვნებს, რომ ოდესმე ისევ დაიბრუნებს წარსულ ბრწყინვალებას

(ასეა, ჩვენს ქვეყანაში პროგრესი იმავდროულად რეგრესსაც ნიშნავს).

ტრადიციები უღიმღამო ანარეკლია იმისა, რაც ოდესღაც იყო.

თავისუფლებისკენ ლტოლვა უცნობი ნაპირის უაზრო ძებნას

დამსგავსებია, რადგან საერთო აზრის ჩამოყალიბებაც კი ვერ მოხერხდა

თუნდაც ბოლო თვრამეტი წლის განმავლობაში იმის თაობაზე, თუ რა

იგულისხმება ამ თავისუფლებაში.

ასე რომ, ქვეყანა, სადაც ოცდათორმეტი წლის წინათ მოვევლინე

მსოფლიოს, დღეს იმ მეფეს ჰგავს, რომელიც ჯერ კიდევ ბრწყინვალე

გვირგვინითა და დიდებული მოსასხამით შემკული მბრძანებლობს,

განკარგავს, თავის ნებაზე ატრიალებს ყველაფერს – და ვერ იჯერებს,

რომ მისი ქვეშევრდომნი კარგა ხანია გაპარულან და მარტოა

დარჩენილი.

ნუ შექმნი პრობლემებს – ასეთია მთავარი მცნება ჩვენს ქვეყანაში. ასე

მითხარი ერთხელ ჩვენი მგზავრობის დროს და დავიმახსოვრე

(ყველაფერი მახსოვს, რაც იმ მგზავრობის დროს მითხარი, ბრილკა).

მე კი დავამატებდი:

ნება იბოძე და ისე იცხოვრე, როგორც შენმა მშობლებმა იცხოვრეს,

ნუ განმარტოვდები. მარტოობა საშიშია და უსარგებლო. ეს ქვეყანა

აღმერთებს გაერთიანებებს და არ ენდობა ცალკე მდგომებს.

გაერთიანდი კლანში, სამეგობროში, სანათესავოში, ინტერესთა წრეში –

მარტო მყოფი არაფრად ღირხარ.

შვილები გააჩინე, პატარა ქვეყანა ვართ და უნდა გავმრავლდეთ – ეს

შეგონება პირველი მცნების ტოლფასია.

ყოველთვის იამაყე შენი ქვეყნით, მშობლიური ენა არასდროს

დაივიწყო, შეგიძლია მოიხიბლო, აღფრთოვანდე, დაინტერესდე

ნებისმიერი უცხო ქვეყნით, მაგრამ არასდროს ამჯობინო სამშობლოს,

არასდროს.

უპოვე სხვა ეროვნების ადამიანებს ისეთი ნაკლი და თავისებურება,

როგორიც საქართველოში სამარცხვინო იქნებოდა და აღშფოთდი ამაზე:

ხარბები არიან, ანუ არ სურთ ნაცნობ-მეგობრებს დაახარჯონ მთელი

ფული, სტუმართმოყვარეობაში მოიკოჭლებენ, ანუ მზად არ არიან ყირაზე

დადგნენ ყოველი მასპინძლობისას, უნიათონი არიან ჭამა-სმაში, ანუ

გონის დაკარგვამდე არ თვრებიან, მუსიკალურები არ არიან – ასეთი

თვისებები გამოდგება კრიტიკისთვის.

იყავი გახსნილი, ტოლერანტი, გაგებით მოეკიდე და დაინტერესდი

სხვა კულტურებით, ოღონდ თუ ისინი შენი სამშობლოს

განსაკუთრებულობას და განუმეორებლობას აფასებენ და აღიარებენ

მუდამ.

იყავი მორწმუნე (ამ ბოლო 18 წლის განმავლობაში ისევ), იარე

ეკლესიაში, არაფერს ჩაეძიო, რაც მართლმადიდებლურ ეკლესიას ეხება;

დამოუკიდებლად არ იაზროვნო, ყოველთვის გადაიწერე პირჯვარი,

როცა ეკლესიას დაინახავ (შენი თქმით, ეს ახლა მოდაში ყოფილა!), ანუ

დაახლოებით ათიათასჯერ დღეში, თუ დედაქალაქში იმყოფები.

არაფერი გააკრიტიკო, რაც წმინდაა – ანუ თითქმის არაფერი, რაც ამ

ქვეყანას ეხება.

იყავი უდარდელი და ხალისიანი, რადგან ეს არის ქვეყნის

მენტალიტეტი, დაღვრემილები არ უყვართ ჩვენს მზიურ საქართველოში.

ესეც კარგად მოგეხსენება.

ქმარს არასდროს უღალატო და თუ ქმარი გიღალატებს – აპატიე, ის

ხომ მამაკაცია. რაც მთავარია, სხვებისთვის იცხოვრე. რადგან სხვებმა

ყოველთვის უკეთ იციან, რა არის შენთვის უმჯობესი.

დაბოლოს, ისიც მინდა დავამატო, რომ წლების განმავლობაში

ვიბრძოდი ამ ქვეყნისთვის და ვებრძოდი ამ ქვეყანას, მაგრამ მაინც ვერ

მოვახერხე მისი ჩანაცვლება, ამოძირკვა, ავი სულივით დამეპატრონა.

განწმენდის ვერანაირმა რიტუალმა, განდევნის ვერანაირმა მექანიზმმა

ვერ მიშველა. რადგან ყველგან, სადაც უნდა წავსულიყავი, რაც უნდა

შორს ვყოფილიყავი ამ ქვეყნისგან, იმ ამაოდ დახარჯულ, მიმოფანტულ,

გაფლანგულ, სინანულით აღსავსე სიყვარულს დავეძებდი, რომელიც იქ

დავტოვე.

ჰო, ეს ის ქვეყანაა, სადაც არავითარი ძალისხმევის გაწევა არ სურთ,

სიამოვნებით მიიღებდნენ ყველაფერს საჩუქრად, რაკი ასეთი

კეთილგანწყობილები, საყვარლები, მხიარულები და ხალისიანები არიან

და სამყარო (თუ გაუმართლათ) ღიმილს არ იშურებს მათთვის.

მოკლედ, ამ ქვეყანაში მოვევლინე 1973 წლის 8 ნოემბერს

მსოფლიოს. მსოფლიოს, რომელიც სულ სხვა რამეებით იყო დაკავებული

და ჩემი მოსვლა დიდად არ შეუმჩნევია. უოთერგეითის სკანდალი,

ვიეტნამის ომის საწინააღმდეგო კამპანია, სამხედრო გადატრიალება

საბერძნეთში, ნავთობის კრიზისი და ელვისი არ ასვენებდნენ

დასავლეთს, აღმოსავლეთი კი ამ დროს ბრეჟნევისა და საბჭოთა

ნომენკლატურის ზეწოლის გამო ყრუ სტაგნაციაში იძირებოდა, რომლის

არსიც იყო ყველა საშუალებით ძალაუფლების შენარჩუნება და ამგვარად

ნებისმიერი რეფორმის უარყოფა, აყვავებული კორუფციისა და შავი

ბაზრისთვის თვალის მოხუჭვა.

ასე იყო თუ ისე, მსოფლიოს ორივე ნაწილში პირველად მოისმინეს

„პინკ ფლოიდის” The Great Gig in the Sky. დასავლეთში ღიად,

აღმოსავლეთში მალულად.

და ვისოცკიმ ასე უმღერა იმ ეპოქას:

მარადიული ცირკი,

სადაც შეპირებები

საპნის ბუშტებივით სკდება,

იხარეთ, ვისაც შეგიძლიათ.

დიდი ცვლილებები?

სიტყვებია მხოლოდ.

ვერ ვიტან ამ ყველაფერს,

გული მერევა.

ჩემი დაბადებისა და ჩემი დის დაცემის მეტი იმ დღეს

განსაკუთრებული არაფერი მომხდარა. და ალბათ კიდევ ის, რომ

დედაჩემს, მამამისთან გამუდმებულ ომში, თავისი ოჯახის წევრი ქალების

იმედად მყოფს, მოთმინება გამოელია და აყვირდა.

– ბოზი ხარ თუ ვინ ხარ, ბოლოს და ბოლოს? – უღრიალა თურმე

ბაბუაჩემმა, აცრემლებულმა დედამ კი ყვირილითვე უპასუხა:

– თუ ეგრეა, მაშინ ბოზისშვილი უფრო ვარ!

ორი საათის შემდეგ ჭინთვები დაეწყო.

ჩხუბში მონაწილეობდნენ: ჩემი ძლევამოსილი ბაბუა, ინფანტილური

ბებია და დედა, რომელიც სულ უფრო კარგავდა კონტროლს საკუთარ

ცხოვრებაზე.

მეორე მოვლენა იმ დღისა ჩემზე ორწლინახევრით უფროსი დის

ტვინის შერყევა იყო, რაც ზუსტად ჭინთვების დაწყების წინ მომხდარა.

რამდენიმე დღით ადრე ბაბუას ცხენსაშენში წაუყვანია და იქ ისე

აღტაცებულა არაბული ბედაურებითა და პატარა დაღესტნური ცხენებით,

რომ იმ დღეს, როცა მე უნდა გავჩენილიყავი, ბაბუას პონიზე შემოუსვამს

და მხოლოდ მსუბუქად მოუკიდებია წელზე ხელი, პონის კი უცებ

აუწყვეტია და ბავშვი გადმოუგდია. ეს ისე სწრაფად მომხდარა, რომ

ბაბუაჩემს მისი დაჭერა ვერ მოუსწრია.

ჩემი და ჩამოვარდა და გოგრასავით დაენარცხა მიწას, რომელიც

თივით კი იყო დაფარული, მაგრამ ჩემი ფუმფულა და ვარდისფერი

დისთვის მაინც საკმაოდ მაგარი გამოდგა.

სასოწარკვეთილი ბაბუაჩემი შვილიშვილს როცა მივარდა,

მეჯინიბეები დაადანაშაულა და დაემუქრა, „მთელ თქვენს იპოდრომს”

დავხურავო, სწორედ ამ დროს აკვნესდა დედაჩემი, დაქანცული ჩხუბითა

და იმ შეურაცხმყოფელი სიტყვებით, კიდევ დიდხანს რომ ისმოდა

ექოსავით „მწვანე სახლში“, ჩემი ბავშვობის სახლში. ბებიაჩემი,

რომელიც თავისი ქმრისა და ქალიშვილის ასეთი ხმაურიანი შეხლა-

შემოხლის დროს – რაც საკმაოდ ხშირი იყო, – ნეიტრალურ პოზიციას

იჭერდა და კიდევ უფრო აცოფებდა ორივეს, რაკი არც ერთის მხარეს არ

იყო, – მაშინვე სამზარეულოში შევარდა, სადაც დედაჩემი იჯდა და

სიტყვის უთქმელად ეცა კედელზე დაკიდებულ უზარმაზარ ტელეფონს.

სამშობიარო ტკივილები ზუსტად 8 საათს გრძელდებოდა.

დედაჩემი თავისი ფუმფულა დედის თანხლებით მივიდა სოფლის

სამშობიაროში, იმავე დროს მიიყვანეს საავადმყოფოში ჩემი და დარიაც,

რომელსაც უმეტესწილად დაროს, დარის ან დარიკოს ეძახდნენ.

„ააა!“ – ყვიროდა დარია. „ააა!“ – ყვიროდა დედამისიც. „დედაააა!“

– ტიროდა დარია და დედამისიც კვნესოდა: „დედაააა!“

ბაბუაჩემის საყვარელი საკოლექციო „ჩაიკა” (მხოლოდ საბჭოთა

ელიტისთვის განკუთვნილი „თოლია“, ოფიციალურად გაზ-13),

რომელსაც ბავშვივით უვლიდა და ელოლიავებოდა, მეტისმეტად ნელი

იყო სოფლის გზებისთვის, ამიტომ თავისი ქალიშვილის თეთრ ლადაში

ჩაჯდა და თბილისის ერთ-ერთ ცნობილ საავადმყოფოში გააქანა დარია,

სადაც მას მსუბუქი ტვინის შერყევა დაუდგინეს. მე კი, რამდენიმე

კილომეტრის დაშორებით და რამდენიმე საათის შემდეგ – დამიდგინეს,

რომ ნამდვილად მოვევლინე ამ ქვეყანას.

ჩემმა ხმამაღალმა ყვირილმა აიძულა დედაჩემი, თავი აეწია, ჩემთვის

შეეხედა და აღმოეჩინა, რომ არავის ვგავდი. მერე ისევ სამშობიარო

სკამზე გადაწვა, სახელდახელოდ შეკოწიწებულს რომ ჰგავდა.

ბებიაჩემმა პირველმა ამიტაცა ხელში სრულიად დარწმუნებულმა,

რომ მე „ზებუნებრივად განვითარებული ჰარმონიული მოთხოვნილებების

ბავშვი“ ვიყავი, ასე განსაჯა, ბოლოს და ბოლოს, ჩხუბის დროს მოევლინა

ამ ქვეყანასო.

რაც შეეხება ჰარმონიის მოთხოვნილებას, მწარედ ცდებოდა.

ბაბუაჩემს, რომელმაც ჩემი და საავადმყოფოდან ისევ შინ წამოიყვანა

– მას წოლითი რეჟიმი დაუნიშნეს, – ტელეფონით შეატყობინეს, რომ მე

უკვე გავჩნდი, „მოცუცქნული და შავგვრემანი“ ვარ და ჯანმრთელობას არ

ვუჩივი. ბაბუა აივანზე დაჯდა, თავისი ძველი მეზღვაურის კიტელი

მოიხურა, რომელსაც მერე ხშირად ვერ ვიყოფდით მე და ჩემი და, და

დიდხანს იქნია თავი.

როცა დედამისმა საზეიმო ნამცხვრის ცხობა დაიწყო, სარდაფიდან

თავისი საყვარელი ხილის ლიქიორი ამოიტანა (ამჯერად ალუბლის) და

ჩემი დაბადების აღნიშვნა განიზრახა, ბაბუა ისევ იქ იჯდა მდუმარედ,

შვილის მორიგი ცოდვით გაოგნებულს არაფერი შეეძლო თავის ქნევის

მეტი.

ჩემმა დაბადებამ იძულებული გახადა, კიდევ ერთი

შვილიშვილისთვის მიეცა საკუთარი გვარი, ანუ „ჯაში“, იმიტომ რომ

უკანონო შვილი ვიყავი. ამჯერად არა მარტო დეზერტირის და

სამშობლოს მოღალატის, როგორც ჩემი და, არამედ ჭეშმარიტი

კრიმინალის, რომელიც ჩემი გაჩენის დროს ციხეში იჯდა.

„ეს ბავშვი ელენეს უსირცხვილობის, მისი გარყვნილების შედეგია,

მისი ღირსებისთვის ბრძოლაში ჩემი საბოლოო მარცხის ნიშანი, ამიტომ

სიხარულისა და ზეიმის არავითარი საფუძველი არ გამაჩნია. ეს გოგო

განსახიერებაა ყველა იმ უბედურებისა, რაც დედამისმა თავს დაგვატეხა,

თუმცა რა მაგის ბრალია“.

ასეთი იყო ბაბუაჩემის პირველი სიტყვები, როცა დედამისმა, ჩემმა

დიდმა ბებიამ რამდენჯერმე მოსთხოვა, რამე გრძნობა მაინც გამოეხატა

მეორე შვილიშვილის მიმართ.

ასეა, ამაში მართალიც იყო და ჩემი გაჩენის გარემოებათა

გათვალისწინებით, ვერც გავამტყუნებ ამ სიტყვების გამო.

ის ხუთი დღე, დედასთან ერთად რომ გავატარე სამშობიაროში, სადაც

ბებიაჩემი ყოველდღე მოდიოდა თავისი მოლოგინებული შვილის

მოსანახულებლად ქათმის ბულიონითა და მწნილით ხელდამშვენებული,

ბაბუაჩემი სახლში იჯდა და საწოლთან დარაჯობდა დარიას, რომელსაც

ვერ გაეგო, რატომ არ აძლევდნენ ადგომის უფლებას, და ამიტომ

ართობდა მას, ათას რამეს უყვებოდა, ეთამაშებოდა, მულტფილმებს

აყურებინებდა (ტელევიზორი საგანგებოდ დაუდგა ოთახში). არც დარიამ

იცოდა ჩემი არსებობის შესახებ და არც დედაჩემმა იცოდა, რომ მის

უფროს შვილის ტვინის შერყევა ჰქონდა.

ჩვენი ძლევამოსილი ბაბუას სამფლობელოში დარიას აღმერთებდნენ

და თვალებში შესციცინებდნენ, აღტაცებისა და აღფრთოვანების

გამოწვევა მისი ხვედრი იყო გარკვეულ დრომდე – თუმცა მე მოვლენებს

გავუსწარი, დარია სათაყვანებელი მარგალიტის როლს ბრწყინვალედ

ასახიერებდა წლების განმავლობაში.

ბაბუამ და ოჯახის თავმა ექსტრემალურად განსხვავებული როლები

მოგვანიჭეს მე და ჩემს დას თავიდანვე, მაგრამ, მიუხედავად ამ

გარემოებისა, სოფლის საავადმყოფოდან შინ მოყვანის დღიდანვე მე

სამუდამოდ გავინაღდე უპირატესობა: სტასიას უკიდეგანო, დაუოკებელი

სიყვარული მერგო წილად. მე, მხოლოდ და მხოლოდ მე. დიდმა ბებიამ

მაჩუქა სიყვარული, რომელსაც ათწლეულების განმავლობაში მხოლოდ

ულუფებად, მალულად და ლამის გაუბედავად გასცემდა, არავისთვის

ემეტებოდა, განსაკუთრებით საკუთარი შვილისთვის. მე კი მაჩუქა, უკვე

დაჟინებით, ხმამაღლა, გონებადაბინდული ბავშვივით,

ზღვარგადასულად. თითქოს მთელი ეს წლები მე მელოდებოდა, თითქოს

ჩემთვის ინახავდა თავს.

იმ დღეს, როცა მე, მოცუცქნული, დაჭმუჭნილი და სრულიად

შეუხედავი, შინ მიმიყვანეს, ანასტასია, ასეთი იყო მისი სრული სახელი,

თავისი ხმაგაუმტარი ციხესიმაგრიდან დღის სინათლეზე გამოსულა ჩემი

მახინჯი უმდაბლესობის შესაგებებლად. აღარ ყოფილა ისეთი გულგრილი

და გაუცხოებული, როგორც მანამდე, წლების განმავლობაში, რაღაც

შეიცვალა თურმე უცებ, როცა ხელში ავუყვანივარ და თვალები

დაუხუჭავს.

ხოლო როცა ბოლოს სომნამბულური მდგომარეობიდან გამოსულა

და თავისი შვილთაშვილისთვის შეუხედავს, ასე უთქვამს თურმე: „ეს

სხვანაირი ბავშვია. განსაკუთრებული. გაფრთხილება უნდა და დიდი

თავისუფლება”.

ყველამ შუბლზე იტკიცა ხელი და ამოიკვნესა. უცნაური მოხუცი

გამოცოცხლდა და არავინ იცოდა ზუსტად, კარგი იყო ეს თუ დამღუპველი.

ეტყობა, თავიდან ჩემთვისაც ნებადართული იყო უფროსი დის

გაღმერთება.

წარსულში ხშირად მეკითხებოდნენ ხოლმე, ხომ არ ვიჩაგრებოდი

მისი სილამაზის, მისდამი საყოველთაო სიყვარულის, მისით

ყოველმხრივი აღფრთოვანების გამო. მაგრამ ეს ასე არ იყო. მიუხედავად

იმისა, რომ ბავშვობაში, გარდატეხისას ბევრი სირთულე გვდევდა. კი

ვაწვალებდით ერთმანეთს, ლამის ვტანჯავდით, შეცდომების პატიებაც

გვიჭირდა, მაგრამ მხოლოდ იმიტომ, რომ სიგიჟემდე გვიყვარდა

ერთმანეთი.

პატარაობისას ყოველთვის ვმუნჯდებოდი ხოლმე, როცა დარია

მიახლოვდებოდა, როცა ვერ გადაეწყვიტა, თავზე შემხებოდა თუ ცხვირზე

მოეთათუნებინა ხელი. სხვანაირად არც შემეძლო, ისევე ვაღმერთებდი

დარიას, როგორც ყველა ჩვენ ირგვლივ. იქნებ მიგახვედრო, როგორი

მომაჯადოებელი იყო, თუ ვიტყვი, რომ ოქროსფერი თმა ჰქონდა.

მართლა ოქროსფერი.

ან, თუ ვიტყვი, რომ სხვადასხვაფერი თვალები ჰქონდა,

დაუჯერებლად განსხვავებული და სრულიად გამაოგნებელი, ერთი

ლაჟვარდისფერი და მეორე კაკლისფერი. ან რომ გასაგიჟებელი

ღიმილი ჰქონდა და ისეთი მომხიბვლელი, ბავშვისთვის სრულიად

შეუფერებელი, ჩახლეჩილი ხმა ნაწყენი ბუთქუნა ბიჭივით. მაგრამ ამით

ძალიან გავამარტივებ ყველაფერს, ეს არ არის საკმარისი.

ის, რომ ბაბუაჩემს ასე ძალიან უყვარდა დარია და ჩემს დაბადებას

ერთგვარ უსირცხვილობად მიიჩნევდა, რადგანაც ეს დარიას

ერთპიროვნულ ბატონობას საფრთხეს უქმნიდა და მე ამას თავიდანვე

ვგრძნობდი, არაფერს ცვლიდა. დარიასთან სიახლოვეს ვეძებდი მაინც,

დარია მჭირდებოდა.

მე უშნო ბავშვი ვიყავი (ასეთ შემთხვევაში ბრძოლა გიწევს სილამაზის

მოსაპოვებლად).

ანასტასია, რომელსაც ყველა სტასიას ეძახდა, გამორჩეული ქალი

იყო, თუმცა არც ისეთი თვალწარმტაცი და მზეთუნახავი, როგორც

ქრისტინე, მისი უმცროსი და. მაგრამ იმ დროისთვის, როცა მე დავიბადე,

ჩემმა დიდმა ბებიამ სახე იცვალა და რაღაც სიურრეალურად,

მთვარეულივით გალამაზდა. მან თავიდან აღმოაჩინა ბალეტი და ისევ

გაახალგაზრდავება დაიწყო.

მართლა მაგარი წყვილი ვიყავით.

ძალიან მადლიერი ვარ სტასიასი, თუმცა ბავშვობაში ისეთი ფაზებიც

მქონია, როცა მისი გამოცოცხლების შეჩერება მდომებია. როცა მისი

სიყვარული წყევლად მომჩვენებია და მინატრია, ეს სიყვარული

თავისებურ საფასურად არ მიმეღო ჩემი ბავშვობის სხვა უამრავი

დანაკლისისთვის. მაგრამ მაინც მისი წყალობით ვისწავლე ცხოვრება,

ვისწავლე, როგორ მეცეკვა ბაგირზე, როცა ჩემ ირგვლივ ცეცხლი

გიზგიზებდა, ყველაზე მაღალ ხეებზე უფრო მაღლა, ყველა კოშკზე უფრო

მაღლა გაბმულ ბაგირზე, მსუბუქად და უშიშრად – ჩამოვარდნის

შემთხვევაში ხომ უბრალოდ მკლავების გაშლა კმარა გასაფრენად. მისი

წყალობით ვისწავლე გინებაც (თითქმის დაუფასებელი თვისება: ერთი

კარგად შეიკურთხო, როცა მთელი სამყარო თავზე გენგრევა). მისი

წყალობით ვისწავლე გამოსავლის პოვნა გამოუვალი მდგომარეობისას,

კედლებზე გადაძრომა, როცა ხიდები ინგრევა და ჯარისკაცივით სიცილი.

განსაკუთრებით მაშინ, როცა არაფერია სასაცილო.

მისი წყალობით ბევრი წყევლა ავიცილე, როგორც მობეზრებული

ტანისამოსი და მისივე წყალობით შევძელი ცრუ შარავანდედების

გარღვევა. ამ ყველაფერს და ბევრ სხვა რამეს ვუმადლი სტასიას. მისგან

დაიწყო კიდეც ყველაფერი...

კიდევ ერთი, რაც სტასიამ მისახსოვრა და რამაც ალბათ ყველაზე

წარუშლელი შთაბეჭდილება მოახდინა ჩემზე, ხალიჩის ამბავი იყო: ერთ

წვიმიან დილას, მეორე თუ მესამე კლასში ვიყავი მაშინ, გაციების გამო

შინ დავრჩი, „მწვანე სახლში“, და სტასიას წავაწყდი სხვენში, სამუდამოდ

დაუმთავრებელი რომ დარჩა. იქ იყო აივანი, ტერასასავით ფართო,

მაგრამ უმოაჯირო, სადაც ბავშვებს სასტიკად გვეკრძალებოდა გასვლა,

თუმცა ძალიან მოგვწონდა იქაურობა და მაინც დავძვრებოდით ხოლმე

ჩუმ-ჩუმად. სტასია ამ აივანზე იდგა და ბერტყავდა ჩრჩილების შეჭმულ

ხალიჩას, ულამაზესი ბროწეულის ფერებით რომ იყო ნაქსოვი. ეს ხალიჩა

მანამდე არასდროს მენახა.

– მანდ გაჩერდი. აქ არ მოხვიდე! – მიბრძანა სტასიამ, როცა დამინახა.

– რას აკეთებ?

– ამ ხალიჩის რესტავრირება გადავწყვიტე.

– რესტავრირება რას ნიშნავს? – ვიკითხე და მოჯადოებულივით

გავშეშდი მის წინ.

– ძველ ხალიჩას განვაახლებ და ჩამოვკიდებ. ეს ხალიჩა ჩვენს

დიდედას ეკუთვნოდა და ქრისტინეს ერგო მემკვიდრეობით. მას

არასოდეს მოსწონდა და ამიტომ მე მომცა, თუმცა არც მე ვაფასებდი

სათანადოდ, სანამ არ დავბერდი. კედლის ხალიჩაა, ძველისძველი.

– როგორ შეიძლება მერე ძველი რაღაც ისევ ახალი გახდეს?

– როგორ არა. ძველი შეიძლება განახლდეს, უბრალოდ, სხვანაირი

იქნება, ზუსტად ისეთი ვეღარ გახდება, როგორიც ოდესღაც იყო, მაგრამ

ამას მნიშვნელობა არ აქვს. უკეთესიცაა და უფრო საინტერესოც, თუ რამე

შეიცვლება. განვაახლოთ, ჩამოვკიდოთ და ვნახოთ, რა მოხდება.

– ჰო, მაგრამ რაში გვჭირდება? – ჩავეძიე მე.

– მთელი ისტორიაა ეს ხალიჩა... მასში უამრავი სხვადასხვა ამბავია

ჩამალული. მოდი აქ, ფრთხილად, მომკიდე ხელი, აი, ასე, კარგი, ახლა

შეხედე, ხედავ, როგორ არის მოხატული?

მე წითელ ფონზე გამოყვანილ ფერად ორნამენტს მივაჩერდი.

– აქ უამრავი ძაფია. თითოეული ძაფი ცალკეული ისტორიაა, გესმის?

მოწიწებით დავუქნიე თავი, თუმცა სულ არ ვიყავი დარწმუნებული,

რომ გავუგე.

– შენც და მეც ცალკეული ძაფები