f'og s`qvin - gurmat veechar | sabhsai oopar gur sabad ... sahib, punjab (india) mobile:...

816
O ldaepi f+ljds mm Bgwjwji ^ l.a hig dl>z #i.Zjr[ rjv[$ l.f+sj sqsqg Bwljv bjds l+g epiP e+.o ljdhW ug sj l.f+sjHg lBgw Ô Ô f'og s`qvIN ªb>e 721 a'G 858 aw« f+wjLw ^ ?jvlj y{igB[Wv Bi,lB \idu^| epiqda dr,Ddsbjvj@ u,oj i.Zjrj q'WjHgv ^ 98158-35035@ 98551-03132@ 99149-36036

Upload: nguyendang

Post on 14-Apr-2018

223 views

Category:

Documents


4 download

TRANSCRIPT

  • O ldaepi f+ljds mm

    Bgwjwji ^

    l.a hig dl>z #i.Zjr[ rjv[$l.f+sj sqsqg Bwljv

    bjds l+g epiP e+.o ljdhW ug sj l.f+sjHg lBgw

    f'og s`qvINb>e 721 a'G 858 aw

    f+wjLw ^

    ?jvlj y{igB[Wv Bi,lB \idu^|epiqda dr,Ddsbjvj@ u,oj i.Zjrj

    q'WjHgv ^ 98158-35035@ 98551-03132@ 99149-36036

  • vvvvv

    v

    v

    v

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    v

    v

    v

    v

    df+>Bi ^

    df+>Br{D,v@ 146@ dH>clB=gbv `'wv fpbjdH>B@ b>Ddq+ali

    GURBANI ARTH BHANDAR Vol. VII[An annotation of the Sikh Scripture]

    bySANT HARI SINGH RANDHAWE WALE

    f+wjLw ^

    ?jvlj y{igB[Wv Bi,lB \idu^|epiqda dr,Ddsbjvj@ u,oj i.Zjrj

    y.cgeC% i'c@ V[C[ epispbjij u'ag liPf@ d;v%j `adheC% ljdhW@f>ujW \Fjia|

    Published byKHALSA CHARITABLE TRUST (REGD.)

    GURMAT VIDYALA, JATHA RANDHAWACHANDIGARH ROAD, NEAR GURDWARA JYOTI SAROOP,

    DISTT. FATEHGARH SAHIB, PUNJAB (INDIA)MOBILE : 98158-35035, 98551-03132, 99149-36036

    ijs qrHW ds gurU swihbwnW ny gurbwxI dw siqkwr krnw, SuD pVHnw, ivcwrnw qy mMnx krnwd`isAw hY, ausy aupdyS nU muK r`KidAW swnU gurbwxI dIAW poQIAW dw v`D qoN v`D Adb krnwcwhIdw hY, ngy isr, joVy pw ky jW jUTy h`QW nwl poQIAW pVHnIAW nhIN cwhIdIAW [ jykr Grdy ivc gurbwxI dIAW poQIAW dw siqkwr nw ho sky qW gurU Gr jW iksy rihq bihq vwlygurmuK s`jx nU poQIAW Bytw kr dyxIAW cwhIdIAW hn qy gurbwxI dw siqkwr krnw cwhIdw hY [

    Bgwjwji

    F[Bj ^epiWjSg sj f+[q ldha fC%Vj@ dryjiVj ba[

    bsW wiVj hg dHl lBgw sg F[Bj h{ m

    fdhvg rji bela 2017

  • vvvvv

    v

    v

    v

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    v

    v

    v

    v

    qqkrw stIk

    rwgu iqlgmhlw 1

    Xk Arj guPqm 12Bau qyrw BWg KlVI 16iehu qnu mwieAw 18ieAwnVIey mwnVw 20jYsI mY AwvY Ksm kI 24

    mhlw 4siB Awey hukim Ksmwhu 28inq inhPl krm kmwie 29

    mhlw 5Kwk nUr krd Awlm dunIAwie 30quDu ibnu dUjw nwhI koie 32imhrvwnu swihbu 34krqy kudrqI 36

    mIrW dwnW idl soc 37

    mhlw 1ijin kIAw iqin 39hir kIAw kQw 43

    mhlw 9cyqnw hY qau cyq lY 49jwg lyhu ry mnw 51hir jsu ry mnw gwie lY 52

    kbIr jIbyd kqyb iePqrw BweI 53

    nwmdyv jImY AMDuly kI tyk 55hly XwrW hly XwrW 57

    mhlw 1BWfw Doie bYis DUpu 62AMqir vsY n bwhir 64aujlu kYhw iclkxw 68jp qp kw bDu byVulw 71ijn kau BWfY Bwau 72BWfw hCw soie jo 74jogI hovY jogvY BogI 76jogu n iKMQw jogu n 77kaux qrwjI kvxu 79

    mhlw 4min rwm nwmu 82hir hir nwmu BijE 83

    hir nwmw hir r|u hY 85hir hir krih inq 87gurmiq ngrI Koij 88hir ipw kry min 89ijhvw hir ris rhI 91nIc jwiq hir jpiqAw 92iqn@I AMqir hir 94ijQY hir AwrwDIAY 96ijsno hir su pRsnu 99qyry kvn kvn gux 101qU krqw sBu ikCu 103ijn kY AMqir visAw 104kIqw krxw srb 106

    rwgu sUhI

  • vvvvv

    v

    v

    v

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    v

    v

    v

    v

    mhlw 5bwjIgir jYsy bwjI 108kIqw loVih so pRB 112Dnu sohwgin jo pRBU 114igRhu vis guir kInw 115aumikE hIau 117ikAw gux qyry swir 120syvw QorI mwgnu 122bury kwm kau aUiT 123Gr mih Twkuru 125lwlnu rwivAw 126qU jIvnu qU pRwn 127sUK mhl jw ky aUc 128jw kY dris pwp koit 132rhxu n pwvih 133Gt Gt AMqir qumih 134kvx kwj mwieAw 135ismir ismir 136gur kY bcin irdY 137loiB moih mgn 138pyKq cwKq khIAq 139jIvq mrY buJY pRB 141guru prmysru krxYhwru 142gur Apuny aUpir 143drsnu dyiK jIvw 144mIqu swjnu suq 145gux gopwl pRB ky 146bYkuT ngru jhw sq 147Aink bIg dws ky 148dInu Cfwie dunI jo 149pRwqhkwil hir nwmu 150gur pUry jb Bey 151sy sjog krhu myry 152bhqI jwq kdy 153swDsig qrY BY 154Gr kw kwju n jwxI 155sq pRswid inhclu 156

    AMimRq bcn swD kI 157goibMdw gux gwau 158iqsu ibnu dUjw Avru 158drsn kau locY sBu 159BlI suhwvI CwprI 161hir kw squ prwn Dn 164ijin mohy bRhmMf KMf 165pRIiq pRIiq gurIAw 166rwis mMflu kIno 168qau mY AwieAw srnI 169siqgur pwis bynqIAw 170qyrw Bwxw qUhY mnwieih 172ivsrih nwhI ijqu 173krm Drm pwKMf 174jo ikCu krY soeI pRB 176mhw Agin qy quDu 177jb kCu n sIE qb 178BwgTVy hir sMq 180pwrbRhm prmysr 181quDu iciq Awey mhw 183ijs ky isr aUpir qU 184sgl iqAwig gur srxI 185

    AstpdIAw mhlw 1siB Avgx mY guxu 187kcw rgu ksuB kw 189mwxs jnmu dulBu 193ijau Awrix lohw 195mnhu n nwmu ivswir 198

    mhlw 3 AstpdIAwnwmY hI qy sBu ikCu 200kwieAw kwmix Aiq 205dunIAw n swlwih jo 209hir jI sUKmu Agmu 219

    AstpdIAw mhlw 4koeI Awix imlwvY 221AMdir scw nyhu 227

  • vvvvv

    v

    v

    v

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    v

    v

    v

    v

    AstpdIAw mhlw 5auriJ rihE ibiKAw 232imQn moh Agin 235ijn ifiTAw mnu 237jy BulI jy cukI sweI 241isimRiq byd purwx 244

    mhlw 1 kucjImM\u kucjI AMmwvix 248jw qU qw mY sBu ko 252jo dIsY gurisKVw 254

    Cq mhlw 1Bir jobin mY mq 256hm Gir swjn Awey 261Awvhu sjxw hau 266ijin kIAw iqin 271myrw mnu rwqw gux rvY 276

    Cq mhlw 3suK soihlVw hir 286Bgq jnw kI hir jIau 289sbid scY scu soihlw 293jug cwry Dn jy BvY 297hir hry hir gux 300jy loVih vru bwlVIey 304soihlVw hir rwm nwmu 308

    mhlw 4 Cqsiqguru purKu imlwie 312hir pihlVI lwv 317gurmuiK hir gux 322Awvho sq jnhu gux 325

    guru sq jno ipAwrw 330mwryih su vy jn haumY 332

    Cq mhlw 5suix bwvry qU kwey 335hir crx kml kI 339goibMd gux gwvx 342qU Twkuro bYrwgro mY 345swjnu purKu siqguru 350kir ikrpw myry 353hir jpy hir mMdru 357BY swgro BY swgru 362Aibclu ngru 366sqw ky kwrij Awip 371imT bolVw jI hir 375

    vwr sUhI kI mhlw 3sUhY vyis dohwgxI 379

    sRI kbIr jIauAvqir Awie khw 428Qrhr kpY bwlw 429Amlu isrwno lyKw 432Qwky nYn sRvn suin 434eyku kotu pMc iskdwrw 436

    sRI rivdws jIaush kI swr suhwgin 438jo idn Awvih so idn 440aUcy mMdr swl 442

    syK PrId jIqip qip luih luih 444byVw biD n sikE 447

    rwgu iblwvlumhlw 1

    qU sulqwnu khw hau mIAw 451mnu mMdru qnu vys 453

    Awpy sbdu Awpy 455gur bcnI mnu shj 458

  • vvvvv

    v

    v

    v

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    v

    v

    v

    v

    mhlw 3iDRgu iDRgu KwieAw 460Aqulu ikau qoilAw 462swihb qy syvku 464pUrw Qwtu bxwieAw 467gurmuiK pRIiq ijs no 469pUry gur qy vifAweI 471

    mhlw 4audm miq pRB AMqrjwmI 473hm mUrK mugD 475hmrw icqu luBq moih 476Awvhu sq imlhu 478KqRI bRwhmxu sUdu vYsu 479And mUlu iDAwieE 481bolhu BeIAw rwm nwmu 483

    mhlw 5ndrI AwvY iqsu isau 485srb kilAwx kIey 487suK inDwn pRIqm 489mY min qyrI tyk myry 491ibKY bnu PIkw iqAwig 493eyk rUp sglo 497Awip aupwvn Awip 498BUly mwrgu ijnih 499qnu mnu Dnu Arpau 500mwq ipqw suq swiQ 501guru pUrw vfBwgI 502gur kw sbdu irdy 503sgl mnorQ pweIAih 504moih inrgun sB 505kvnu jwnY pRB qum@rI 506mwq grB mih hwQ dy 507mwq ipqw suq bDp 508sRb inDwn pUrn 509kvn sjog imlau 511crn kml pRB 511

    sWiq pweI guir siqguir 512mmqw moh DRoh mid 513sgl Andu kIAw 514ijsu aUpir hovq 516mn mih isMchu hir 516rogu gieAw pRiB 517siqgur kir dIny 518qwp sqwp sgly 519kwhU sig n cwlhI 520shj smwiD And 521imRq mMfl jgu swijAw 522lokn kIAw vifAweIAw 524lwl rgu iqs kau 525rwKhu ApnI srix 527dosu n kwhU dIjIAY 528imrqu hsY isr aUpry 529ipMgul prbq pwir 531AhbuiD pr bwd 536crn Bey sq boihQw 537ibnu swDU jo jIvnw 539thl krau qyry dws kI 540kIqw loVih so krih 542swDsgiq kY bwsbY 543pwxI pKw pIsu dws kY 544sRvnI sunau hir hir 546Atl bcn swDU 547mwtI qy ijin swijAw 549eyk tyk goivMd kI 550mhw qpiq qy BeI 551soeI mlInu dInu hInu 553jlu Fovau ieh sIs 554iehu swgru soeI qrY 555bDn kwty Awip pRiB 557BY qy aupjY Bgiq pRB 558iqRsn buJI mmqw 560hir Bgqw kw Awsrw 561bDn kwtY so pRBU jw kY 562

  • vvvvv

    v

    v

    v

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    v

    v

    v

    v

    kvnu kvnu nhI 564audmu krq Awndu 565ijin qU biD kir 566Kojq Kojq mY iPrw 568jIA jq supRsn Bey 570ismir ismir pUrn 571hir hir hir AwrwDIAY 572Avir aupwv siB 574kru Dir msqik 575crx kml kw 576min qin pRBu AwrwDIAY 578jIA jugiq vis pRBU 579ismir ismir pRBu 580dws qyry kI bynqI 580srb isiD hir gweIAY 581Ardwis suxI 583mIq hmwry swjnw 584guru pUrw AwrwiDAw 585Driq suhwvI sPl 586rogu imtwieAw Awip 587mir mir jnmy ijn 588qwqI vwau n lgeI 590Apxy bwlk Awip 590myry mohn sRvnI ieh 591pRB jI qU myry pRwn 593sunIAq pRB qau 594sqn kY sunIAq pRB 595rwiK lIey Apny jn 596qwpu lwihAw gur 597siqgur sbid 598ibnu hir kwim n 600hir hir nwmu Apwr 602goibMd goibMd 603ikAw hm jIA jq 604Agm rUp AibnwsI 605sq srix sq thl 606mn ikAw khqw hau 607

    inMdku AYsy hI Jir 608AYsy kwhy BUil pry 609mn qn rsnw hir 610guir pUrY myrI rwiK 611sdw sdw jpIAY pRB 612mn qn AMqir pRBu 613DIrau dyiK qum@wry 614Acuq pUjw jog 614ismrq nwmu koit 615sulhI qy nwrwiex 617pUry gur kI pUrI syv 619qwp pwp qy rwKy Awp 620ijs qy aupijAw iqsih 621dovY Qwv rKy gur sUry 622drsnu dyKq doK 623qnu Dnu jobnu clq 624Awpnw pRBu AwieAw 625goibdu ismir hoAw 626pwrbRhm pRB Bey 627mU lwln isau pRIiq 628hir ky crn jip 628rwiK lIey siqgur 629mY nwhI pRB sBu ikCu 630qum@ smrQw kwrn 632AYsI ikrpw moih 633AYsI dIiKAw jn 633ijau BwvY iqau moih 634rwKu sdw pRBu ApnY 635Apny syvk kau 637AwgY pwCY kuslu 638ibnu BY BgqI qrnu 639Awpih myil ley 640jIvau nwmu sunI 640mohn nId n AwvY 642morI Ah jwie drsn 644

    mhlw 9duK hrqw hir nwmu 645

  • vvvvv

    v

    v

    v

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    v

    v

    v

    v

    hir ky nwm ibnw duKu 646jw mY Bjnu rwm ko 647

    AstpdIAw mhlw 1inkit vsY dyKY sBu 648mn kw kihAw mnsw 652

    mhlw 3 AstpdIjgu kaUAw muiK cuc 655

    mhlw 4 AstpdIAwAwpY Awpu Kwie hau 659hir hir nwmu sIql 662gurmuiK Agm 665siqguru prcY min 669AMqir ipAws auTI 672mY min qin pRymu 675

    mhlw 5 AstpdIaupmw jwq n khI 678pRB jnm mrn 681

    mhlw 1 iQqIeykm eykkwru 687

    mhlw 3 vwr sqAwidqvwir Awid 701Awid purKu Awpy 707

    mhlw 1 CqmuMD nvylVIAw goieil 712mY min cwau Gxw 716

    Cq mhlw 4myrw hir pRBu syjY 720hir pRBu sjxu loiV lhu 722

    mhlw 5 CqmMgl swju BieAw 725Bwg sulKxw hir 729sKI Awau sKI vis 733sudr sWiq dieAwl pRB 739hir Kojhu vfBwgIho 743

    iblwvl kI vwr mhlw 4hir auqmu hir pRBu 746

    kbIr jIauAYso iehu sswru 783ibidAw n prau bwdu 785igRhu qij bn KMf 787inq auiT korI 789koaU hir smwin nhI 793rwiK lyhu hm qy 795dr mwdy TwFy 796ffw muMdRw iKMQw 789iein mwieAw jgdIs 799srIr srovr BIqry 801jnm mrn kw Bmu 802crn kml jw kY 805

    nwmdyv jI kIsPl jnmu mokau 806

    rivdws Bgq kIdwirdu dyiK sB ko 807ijh kul swDu bYsnO 809

    sDny kIinRp kinAw ky kwrnY 812

  • vvvvv

    v

    v

    v

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    v

    v

    v

    v

    qqkrw swKIAW

    rwgu sUhIljtg dWsi Fea sg 92ljtg fsqjrag sg 391

    ljtg upvjh[ sg iju[ } f,e F[GB wiV sg 413ljtg ojv dry q'ag w.WS sg 429

    rwgu iblwvluljtg FjHg vdhSj ug sg 465ljtg df>ev[ } ij;g wiV sg 531ljtg A,uP Ngri sg 532ljtg f+dhvjs Fea } h.wji h'S sg 573ljtg l+g ijqy.s= ug spbjij dVbJ wiV sg 576ljtg l+g epiP ijqsjl ug sg 577ljtg i{WJ sg 582

    ljtg Ziqiju[ sg ditg Vjq f{S sg 644ljtg dHw f>Ddca s[ WvP.eC[ sg 724ljtg dHw iju[ a[ duqksji sg 761ljtg Fea f+dhvjs sg 790ljtg WjWj bai dl>z ug qlaPbjS[ rjv[ 794ljtg lpsjq[ Fea sg 797ljtg aitjS s[ fp,ai sg 812

  • vvvvv

    v

    v

    v

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    v

    v

    v

    v

    O ldaVjqp wiaj fpitpdViFRp dVir{ip

    bwjv qPida buPVg l{F.epif+ljds mm

    mm ufp mmbjds lyp upejds lyp mm

    h{ Fg lypVjVw h'lg Fg lyp mm1mm

    mUlmMqR

    rjdhepiP rjdhepiP rjdhepiPrjdhepiP rjdhepiP

    gurmMqR

  • (11)vvvvv

    v

    v

    v

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    v

    v

    v

    v

    gurbwxI ArQ -Bfwr dav.e qhvj 1@ b>e 721

    rwgu iqlgrwgu iqlg : rwg iqlg pRis`D Aqy mnohr rwg hY, dHl ije sj qZpi lpijaqw

    liPf v'w l.ega drL[L wiw[ f>ujWg v'w l.ega dry df+b h{ m dHl ije dry dVLjs s[s'r[G iPf f+I'e wga[ uJs[ hV ba[ diLF Z{ra } fPiV iPf dry ridua wgaj uJsj h{ mVpg@ f ba[ e@ q@ e drL[L lpi l.eagbj hV@ u' dHl ije sj liPf lojfa wiV drylhjHg hp.s[ hV m dHl sj rjsg e.Zji@ l.rjsg dVLjs@ ojB tqju@ lqJ dsV sj aguj fdhiba[ ujag b"Cr~b"Cr h{ m

    AwrohI s, g m p, nI s [AvrohI s nuI p, m g s [

    sRI gurU gRQ swihb jI dI (rwg mwlw bwxI) ivc iqlg ihMfol dI rwgxI krkyiliKAw hY [ jYsw ik :

    puin AwieAau ihMfolu pMc nwir sig Ast suq ]auTih qwn klol gwien qwr imlwvhI ]1]qylgI dyvkrI AweI ] bsqI sdUr suhweI ] (rwg mwlw, AMg 1430)

    BweI vIr isMG jI Anuswr : gurmiq sgIq ivc ihMfol dI rwgxI hY, jo isAwm,gOrI qy pUrbI dy myl qoN bxdI hY [ ihMfol dI CwXw smyq hY, pRMqU hornW m`qW ivc qy surqwlsmUh ivc myG dI rwgxI ilKI hY, aus qnk BI kihMdy hn, myl BI hor hI hY [

    mhwn koS Anuswr : iqlg dw nwm ssiq gRQW ivc iqkilMg Aqy iqilMgBI hY, ie`k d`KxI dyS jo SRISYl qoN col rwj dy m`D qIk hY [ ies nwm dw kwrx iehhY ik ies ivc SRISYl, kwlySr Aqy BImySr nwmk iqMn phwV hn ijnHW aupr iqMn iSvilMghn [ ieh iblwvl Twt dw iek AOVv rwg hY, ies ivc irSB Aqy DYvq vrijq hn [bwkI swry sur Su`D hn [ inSwd Aqy pMcm dI ies ivc sgiq hY [ vwdI sur gWDwr AqyinSwd svwdI hY [ gwaux dw vylw idn dw qIjw pihr hY [

    AwrohI g m p n AvrohI n p m g

    ikqinAW ny ies ivc DYvq sur lw ky SwVv mMinAw hY, ies rwg ivc mhlw 1,4, 5, 9, Bgq kbIr jI, Bgq rivdws jI dI bwxI AMikq hY Aqy sRI gurU gRQ swihbjI ivc ies dw cOdHvW AsQwn hY [

  • (12)vvvvv

    v

    v

    v

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    v

    v

    v

    v

    gurbwxI ArQ -Bfwr

    AMg 721rwgu iqlg mhlw 1 Gru 1

    iqlg rwg AMdr pihly pwqSwh sRI gurU nwnk dyv jI rwg dy pihly Gru = surqwlivc ieh pwvn piv`qr Sbd aucwrn krdy hoey pihlW mhW mMqr dw mMgl aucwrn krdy hn :

    < siqnwmu krqw purKu inrBau inrvYruAkwl mUriq AjUnI sYB gurpRswid ]

    1 = Adu`qI bRhm, = srb dw pRkwSk, jo siq = nwS qoN rihq, nwmu = pRis`D, krqw =swrI isRStI dw rcYqw, purKu = sB Qwe prIpUrn, inrBau = BY qoN rihq, inrvYru = vYr qoNrihq, Akwl = kwl qoN rihq, mUriq = hsqI, AjUnI = jUnW qoN rihq, sYB = suqy pRkwSsrUp, gur = cyqn srUp, pRswid = And srUp hY vw: AYsy ivSySxW vwlw prmySr gurW dIpRswid = ikrpw duAwrw pRwpq hudw hY [

    auQwnkw : ijs smyN sRI gurU nwnk dyv jI ny bwl aumr ivc pWDy bRhm igAwnkrw ky inhwl kIqw qW pWDy ny ipqw kilAwn cd jI ieMJ ikhw [ jYsw ik :

    dohrw [ suq ko suq nih jwinXo, hY ikhko Avqwr [ibnw pFy hI piF rhXo, siBin pFwvnhwr ]20] (sRI gur nwnk pRkwS, pU:, AiD: 7)

    hy bwbw kilAwx cd jI ! quhwfw spu`qr qW ibnW pVHwieAW hI piVHAw hoieAw hYAqy swirAW pVHwaux vwlw hY, ieh qW iv`idAw dw krqw rUp hY, Pyr mYN ies kIpVHw skdw hW ? qus ies pVHwaux dy i^Awl ivc nw pvo [

    ies pRkwr bwbw kilAwx cd jI siqgurW nwl lY ky Gr vwps Aw gey [ kuJ smyNbwAd Pyr Awpxy ic`q ivc vIcwr kIqw ik pVHn qoN bZYr qW myry pu`qr dI aumr ivArQhI bIq jwvygI, pVHweI qoN bZYr v`fw ho ky AwpxI guzrwn ikvyN krygw Aqy kI km kr kyDn kmwvygw ? Pyr jo AwpxI ptvwrI kwr dI rIqI hY, auh vI pVHweI qoN ibnW nh ho skdI,ies hux hI pVHwaux dw smW hY, jdoN v`fw ho igAw qW Pyr piVHAw nh jwvygw [

    ies pRkwr vIcwr kr ky bwbw kilAwx cd jI siqgurW &wrsI pVHwaux vwlyiek nUrdIn (kuqbdIn) mulwxy pws lY gey [ ij`Qy Coty-Coty bwlk &wrsI ielm pVHdy sn [ipqw jI ny mulwxy ikhw ik mYN Awpxy pu`qr pVHwaux leI quhwfy pws AwieAw hW,qU koeI cgw idn d`s, ijs idn mYN Awpxy pu`qr qyry kol pVHn leI ByjW [ qd mOlvIny ikhw ik k`lH dw idn bhuq cgw hY, qus svyry hI pVHn leI Byj dyvo [ qdoN ipqw jIsiqgurU jI vwps lY Awey qy svyry Pyr iqAwr kr ky mOlvI jI kol lY gey Aqy kuJku imiTAweI qy iek rupieAw mOlvI id`qw qy Pyr Awp vwps Aw gey [ qdoN mOlvI nybVy pRym nwl siqgurW &wrsI dy Al& Awid A`Kr ilKx leI ikhw [ eyDr mOlvI jI qW kihx leI kuJ dyr l`gy pr siqgurU jI iesdy kihx qoN pihlW hI suxw idAw krn [

    dav.e qhvj 1@ b>e 721

  • (13)vvvvv

    v

    v

    v

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    v

    v

    v

    v

    gurbwxI ArQ -Bfwr

    mOlvI bhuq hYrwn hoieAw qy soicAw ik ieh koeI mnu`K dw qW km nh hY, ieh qW koeIAOlIAw jW Avqwr hI hY [ lokW pqw l`gx qoN bhuq swry lok siqgurW &wrsI pVHidAWhoieAW Aw ky dyKdy Aqy ^uS hudy ik bwbw kilAwx cd jI dw Cotw ijhw sp`uqr bhuqsohxI &wrsI pVHdw hY [

    ies pRkwr siqgurU jI kuJ smW pVHdy rhy qy Pyr Awpxy suBwA bdl ilAw Aqymsq ijhy ho ky ngr qoN bwhr ibRC dy hyTW jw ky srIr aupr bsq lY ky pey rihMdy [ jykoeI mnu`K Aw ky g`l bwq krdw qW vI cu`p hI rihMdy [ aus smyN bwbw kilAwx cd jImulwxy dy pws gey Aqy ikhw ik qus ikho ijhI pVHweI pVHw id`qI hY, jo myrw pu`qr iksynwl koeI g`l bwq hI nh krdw, msq ho ky lmy ipAw rihMdw hY [ ieh sux ky mOlvIjI qy hor vI isAwxy-isAwxy mnu`K siqgurW dy kol Awey, mOlvI jI ny Arz kIqI ik quhwfyaupr qW prvdgwr dI Apwr imhr hY, quhwfI bu`D bhuq au~jl hY, quhwfI bolI vI bhuqim`TI qy ipAwr vwlI hY, quhwfw bhuq cgw suBwA hY Aqy swirAW nwl pRym krdy ho [

    Pyr quhwfy cu`p hox dw kI kwrn hY ? quhwfy ipqw ny vI quhwfy v`l dyK ky Gr-bwrdI swrI su`D hI gvweI hoeI hY [

    siqgurU jI Pyr vI cu`p hI rhy [ mulwxy ny iPr ikhw ik ijqny vI mnu`K quhwfy pwsAwey hn, aunHW dy mn ivc quhwfy bcn suxn dI ie`Cw hY [ qus ^udw dy vwsqy iek vwrIau~T ky bcn bolo [ ies pRkwr jdoN mOlvI jI ny ^udw dw vwsqw pwieAw qW siqgurU jIaus v^q auT ky bYT gey [ jYsw ik :

    AiVl [ mu`lW ky sun bYn, dIn Aiq jo BXo [ bhuro-hyqu Kudwie-nwm muK qy kho [dono cSm kuSwd inSsqih swmuhy [ ho, boly rwg iqlg Sbd jo duK dhy ]20]

    (sRI gur nwnk pRkwS, pU:, AiD: 8)

    Pyr mulwxy ny ikhw ik ^udw vwsqy kuJ suxwau [ qd siqgurU jI iqlg rwg AMdrieh Sbd aucwrn krdy hoey &rmwauNdy hn ik hy mOlvI jI pihlW aus ^udw A`gy ies pRkwrbynqI kro :

    Xk Arj guPqm, pyis qo; dr gos kun, krqwr ]hy krqwr = rcxhwr ^udw ! (guPq + m) m = mYN qo = quhwfy pyis = A`gy Xk = iek

    Arj = bynqI guPq = kihMdw hW, qU myrI bynqI Awpxy gos = knW dy dr = ivc suxnwkun = kr Bwv iDAwn nwl sRvn kr [

    hkw kbIr krIm qU; byAYb prvdgwr ]1]hy hkw = h`kA, s`c srUp ! qU kbIr = v`fw krIm = ikrpwlU hYN vw: krIm = krm b^SI

    krn vwlw hYN, byAYb = doS rihq qy prvdgwr = pwlxw krn vwlw hYN [ mY Awpxw nwmdw dwn dyxw kr ]1]

    ArQwq hy mulwxw jI ! ieauN ADIn ho ky aus ^udw koloN nwm mMgIey ik Awpxw nwm

    dav.e qhvj 1@ b>e 721

  • (14)vvvvv

    v

    v

    v

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    v

    v

    v

    v

    gurbwxI ArQ -Bfwr

    ismrn dyvo [ ikauNik ^udw dy nwm qoN ibnW idsx vwlw sB kuJ nwSvwn hY Aqy srIrvI swry hI nwS ho jwxy hn [

    dunIAw mukwmy PwnI; qhkIk idl dwnI ]hy mulwxw jI ! jo dunIAw = sswr dw mukwmy = mukwm itkwxw PwnI = &nwh, nwS rUp

    hY, qU ies qhkIk = inscy kr ky Awpxy idl = ihrdy ivc dwnI = jwnxw kr [

    mm sr mUie AjrweIl igrPqh; idl hyic n dwnI ]1]rhwau](Ajrw-eIl Aqy ig-rPqh bolo)

    ieh vI inscy kr ik mm = myry sr = isr dy mUie = vwl AjrweIl = mOq dy &irSqy(jmdUq) ny igrPqh = PVHy hoey hn, pRMqU AsW ny idl = ihrdy ivc hyic = kuJ vI nhdwnI = jwnxw kIqw Bwv pRlok dw i&kr nh kIqw ]1]rhwau]

    mOlvI ny ikhw ik jo Awp jI ny vYrwg dy bcn kIqy hn, ieho ijhw vYrwg sw bzurgW Dwrnw cwhIdw hY, quhwfI aumr Ajy bhuq CotI hY, vyKo ! quhwfy mwqw ipqw bhuq icMqwqur hn,ienHW quhwfw ies pRkwr audws rihxw cgw nh l`gdw, ieh sux ky siqgurU jI ny ikhw ik :

    jn ipsr pdr ibrwdrW; ks nys dsqgIr ]hy mulwxw jI ! jn = iesqI1, ipsr = pu`qr, pdr = ipE, ibrwdrW = BweI Awidk

    sbDIAW iv`coN ks = iksy ny vI AMq smyN kwl qoN Cufwaux vwsqy dsqgIr (dsq + gIr)dsq = h`Q nys = nh gIr = pkVnw [

    AwiKr ibAPqm ks n dwrd; cU svd qkbIr ]2](sv`d bolo)

    ijs vyly AwiKr = A^Ir (ibAPq + m) m = mYN ies srIr v`loN pRlok kUc krnleI ibAPq = if`g ipAw, rsqy cU = jdoN qkbIr2 = murdy leI pRwrQnw svd = hovygI BwvA`lw-hU Akbr, hukm s`q hY, rwm nwm s`q hY Awid dI DunI hovygI qW aus smyN ks = koeIvI mnu`K dwrd = drdI, r`iKAk nh hovygw vw: ijvyN kwjI b`kry kohxw krdy hn, ieauNjdoN kwl rUpI ksweI mY kohx l`gygw qW aus smyN koeI vI nh r`K skdw ]2]

    ieh bcn sux ky mOlvI ny ikhw ik CotI ijhI aumr ivc hI Awp jI dI bhuq v`fIdwnweI hY, qus qW sq jnW su`K dyx leI koeI Avqwr hI pRgt hoey ho, ijnHW ny bcpnivc hI bdgI krnI jwx leI hY, bdI dw i^Awl hI ic`q iv`coN Bulw id`qw hY qy pRIqIdI rIqI ihrdy AMdr vswieAw hoieAw hY, iviSAW qoN mn audws kr ilAw hY qy quhwfI

    1. &wrsI ivc jn dw ArQ iesqI hY [2. qkbIr : muslmwnW dy m`q dI iek quk A`lw-hU Akbr hY, jdoN ieh murdw d`bx lY jWdy hn qW ieh

    nmwz pVHdy hn, mr gey au~qy rihmq vwsqy, ijsdw nwm qkbIr jnwzw hY, Bwv mOq dw vylw hY [

    dav.e qhvj 1@ b>e 721

  • (15)vvvvv

    v

    v

    v

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    v

    v

    v

    v

    gurbwxI ArQ -Bfwr

    bwxI prmySr dy pRym ivc iB`jI hoeI hY [ ieauN su`KW dy Gr siqgurU jI ausqqI dy bcnsux ky bhuq inmrqw dy sihq ho ky Sbd dw qIsrw pd aucwrn krdy hn :

    sb roj gsqm, dr hvw; krdym bdI iKAwl ]hy mulwxw jI ! sb = rwq roj = idn (gsq + m) m = mYN hvw = ie`Cw, vwSnw dy

    dr = ivc hI gsq = iPrdw rihMdw hW Aqy (krdy + m) m = mYN bdI = mMd krmW dw hIiKAwl = iDAwn krdy = krdw hW [

    gwhy n nykI, kwr krdm; mm eI icnI, Ahvwl ]3](krd + m) m = mYN gwhy = kdy vI nykI = BlweI vwlI kwr nh krd = kIqI,

    mm = myrw qW eI = ieho icnIy = ijhw Ahvwl = hwl ho irhw hY ]3]ieh bcn sux ky mulwxy ny bynqI kIqI ik myrw ies dunIAW qoN ikvyN qrnw hovygw ?

    qW gurU jI ny ikhw, ik qus vI haumY C`f ky inmrqw Dwrn kr ky aus prvdgwr ^udwA`gy ies pRkwr bynqI kro ik :

    bd bKq, hm cu bKIl gwiPl; bynjr bybwk ](by-njr bolo)

    hy udw ! hm = mYN cu = AYsy bd bKq = Koty BwgW vwlw hW, bKIl = kjUs, lwlcI vw:eIrKw krn vwlw hW, nwm ismrn v`loN gwiPl = by-^br, susq hW vw: prmwdI ho kygwPlqweI ivc izMdgI bqIq kr irhw hW, ivvyk, bYrwg jW pRoK ApRoK igAwn rUpI nyqWqoN hIxw hox kwrn bynjr = AMnHw hW vw: KotI nzr vwlw hW Aqy bybwk = fr qoN rihqhW, Bwv jo mwqw dy grB ivc sws-sws nwm ismrn dy iekrwr kIqy sn, auh iekrwrBulw ky infr hoieAw iPrdw hW [

    nwnk bugoXd, jnu qurw; qyry cwkrW, pw Kwk ]4]1](bugoied bolo)

    siqgurU swihb jI bugoXd = kQn krdy hn ik hy mulwxw jI ! ieauN bynqI kr ikhy udw ! mYN qurw = qyrw jnu = dws hW Aqy qyry cwkrW = nOkrW Bwv Bgq jnW dy pw = crnWdI Kwk = DUVI mMgdw hW ]4]1]

    ies pRkwr siqgurW ny &wrsI pVHwaux vwly mOlvI ielwhI aupdyS dy ky inhwl kIqw [

    iqlg mhlw 1 Gru 2 < siqgur pRswid ]auQwnkw : ijs v^q eymnwbwd aupr bwbr ny hmlw kr ky loDI pTwxW hrw ky sB

    Sihr vwsIAW AwpxI kYd ivc kr ilAw, aus vyly siqgurU swihb jI Sihr qoN bwhr(gurduAwrw roVI swihb vwly AsQwn aupr) bYTy sn [ do muZlW ny Aw ky siqgurW qy BweI

    dav.e qhvj 1@ b>e 721

  • (16)vvvvv

    v

    v

    v

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    v

    v

    v

    v

    gurbwxI ArQ -Bfwr

    bwlw, mrdwnw jI vI igR&qwr kr ilAw [ siqgurW dy sIs aupr iek boJw cukw id`qw, josiqgurW dy sIs qoN svw h`Q (ig`T) aupr hI irhw [ BweI bwlw jI vI iek boJw cukw id`qwAqy BweI mrdwnw jI iek AVIAl GoVw PVw id`qw, jo BweI mrdwny qoN sWiBAw nw jwvy [siqgurW ny BweI mrdwny ikhw ik rbwb vjw, As bwxI gweIey [ BweI mrdwny ny ikhwik mhwrwj jI ! myry koloN ieh AVIAl GoVw sWiBAw nh jWdw, rbwb ikvyN vjwvW [ gurUjI ny ikhw ik ies C`f dy, ieh Awpy hI mgr-mgr quirAw Awvygw, mrdwny DIrjqwAw geI qy GoVw C`f ky rbwb vjwaux l`g ipAw, aus vyly siqgurW ny Kurwswn Ksmwnw kIAwihMdusqwnu frwieAw ] (AMg 360) Sbd aucwrn kIqw [ Pyr jdoN bwbr dI kYd ivc phucyqW auQoN (BweI mnI isMG jI dI ilKq Anuswr) igAwrW sO kYdI c`kIAW clw irhw sI, siqgurW vI c`kI clwaux leI ikhw [ qdoN siqgurU jI ny swirAW ikhw ik vwihgurU dw ismrnkro, krqwr BlI krygw [ swry hI vwihgurU dw jwp krn l`g pey qy c`kIAW Awpxy Awp c`lxl`g peIAW [ muZlW ny ieh kOqk vyK ky bwbr jw ky d`isAw [ jdoN bwbr ny Aw ky vyiKAwqW bhuq hYrwn hoieAw Aqy soicAw ik ieh bhuq AXog g`l ho geI hY, jo mYN ^udw dy &kIrW kYd kr ilAw hY [ ieh soc ky bwbr siqgur dy crn Aw ipAw Aqy hIry, jvwhrwq, bsqAwid ByNt kIqy, jo siqgurU jI ny lYx qoN ienkwr kr id`qw [ Pyr ies ny soicAw ik &kIrW Bg pIx dw bhuq sONk hudw hY qy auh Bg pI ky bhuq uS hudy hn, ieauN soc ky ausny siqgurWA`gy Bg ilAw ky r`K id`qI [ qW siqgurU jI ny ikhw ik ieh kI hY ? bwbr ny ikhw ik ieh&kIrW dI bUtI Bg hY, ijs pI ky &kIr msq ho jWdw hY [ qW siqgurW ny ikhw ik AsniSAW dIAW JUTIAW msqIAW vwly &kIr nh hW, As qW Awpxy is`KW niSAW qoN bcwky r`Kdy hW [ ies leI sw ieh qyrI nSy vwlI Bytw vI prvwn nh hY [ bwbr ny ikhw ikPyr ikhVI Bg pdy ho ? qW siqgurU jI ny prmySr dy snmuK ho kr ky iqlg rwg dy dUjyGr AMdr ieh Sbd aucwrn kIqw [

    1 = Ad`uqI bRhm, = srb dw pRkwSk, jo siqgurW dI pRswid = ikrpw duAwrw pRwpqhudw hY [

    Bau qyrw BWg; KlVI myrw cIqu ] mY dyvwnw; BieAw AqIqu ]hy vwihgurU ! qyrw Bau = BY hI BWg = Bg1 hY Aqy myrw cIqu = ic`q hI KlVI2 = cm

    dI QYlI hY Bwv ic`q ivc qyrw BY Dwrn kIqw hoieAw hY AQvw KlVI nwm Krl krndw hY, Bwv ijvyN Bg kUfy ffy ivc pw ky rgiVAw jWdw hY, iesy pRkwr inscy rUpIkUfy Aqy AiBAws rUpI ffy duAwrw ihrdy AMdr prmySr dw pRym Dwrn kr ky Bau rUpI Bg rgVnw krdy hW, Bwv jo ic`q ivc ismrn krdy hW ieho hI ies Bg Krl krdy hW [

    Pyr ijvyN Bg pI ky &kIr msq ho jWdy hn, ieauN mYN sswr, mwieAw dy moh qoN

    1. Bg : Bg ivjIAw (ivijw) iek nSy vwlI bUtI, ies dI qsIr grm ^uSk hY, ieh idmwZ Aqy p`iTAWqy burw Asr krdI, JUTI Bu`K lwauNdI hY Aqy mydy dI pwcn SkqI hOlI-hOlI GtwauNdI hY [

    2. KlVI : murdwr dy srIr dw auKyiVAw cmVw (K`lVU) ijs ivc muslmwn &kIr Bg Awid pdwrQ r`Kdy hn [

    dav.e qhvj 1@ b>e 721

  • (17)vvvvv

    v

    v

    v

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    v

    v

    v

    v

    gurbwxI ArQ -Bfwr

    AqIqu = Asg hox rUp dyvwnw = msqwnw BieAw = hoieAw hW vw: jo sswr qoN AqIq hoieAwhW, iehoo hI dIvwnw hoxw kIqw hY [

    kr kwsw; drsn kI BUK ] mY dir mwgau; nIqw nIq ]1]ijvyN &kIr kwT dw TUTw h`Q ivc PV ky iB`iKAw mMgdy hn, ievyN myry kr = h`Q vw:

    mn bu`D rUpI h`Q hI kwsw = ipAwlw, TUTw rUp hn Aqy quhwfy drsn = dIdwrW kI = dIBUK = Bu`K hI swfI iB`iKAw hY AQvw qyry drSnW dI Bu`K hI h`QW ivc kwsw = l`kVI dwTUTw pkiVAw hoieAw hY [

    mYN quhwfy siqsgq rUpI dir = duAwr vw: igAwn rUpI dr ivc iesiQq ho kr kyvw: AMqhkrn rUpI dr ivc AMqrmuK ibrqI ivc iesiQq hox krky nIqw nIq = inqw-pRqI hI ieho (quhwfy drSnW dI) iB`iKAw mwgau = mMgdw hW ]1]

    qau drsn kI; krau smwie ]mY dir mwgqu; BIiKAw pwie ]1]rhwau]

    hy mhwrwj ! mYN qau = quhwfy drsn = dIdwrW kI = dI smwie = msqI ivc hI iB`ijAwrihxw krau = krdw hW vw: qyry drSnW dw smwie = AiBAws, Aml, ie`Cw krdw hW [

    hy vwihgurU ! mYN quhwfy dir = duAwr siqsgq iv`coN quhwfy drSnW dI BIiKAw = BIK,^Yr mwgqu = mMgdw hW vw: mYN quhwfy dr dw mwgqu = mMgqw hW qy ies leI qus AwpxydrSnW dI iB`iKAw mY pwie = pwauxw kro ]1]rhwau]

    ieh sux ky bwbr ny siqgurW dy crn pkV ley Aqy bynqI kIqI ik mhwrwj jI !swfy vfyry qYmUr (iqmrlg) qoN bwAd iksy dI bwdSwhI nh hoeI, qus ikrpw kro jo swfIbwdSwhI puSq-dr-puSq rhy [ qd siqgurW ny ikhw ik ijqnw icr qk inAW krdy rhogy,auqnI dyr bwdSwhI rhygI, jdoN ku-inAW krogy qW kurbwnI dy ky Koh lvWgy [ Pyr bwbrny ikhw ik mhwrwj jI ! kI mYN vI bdgI kr skdw hW ? ikauNik mYN muslmwn hW Aqybhuq pwp kIqy hn [ qd siqgurU jI ny ikhw ik hW, prmySr dw ismrn hr koeI kr skdwhY [ ijvyN :

    kysir kusm imrgmY hrxw; srb srIrI cVxw ]kysir = sugDq pdwrQ (jo kSmIr ivc bhuq hudw hY) kusm = Pu`l, imrgmY = imRgmd,

    ksqUrI Aqy hrxw = imRgwn piv`qr mMinAw igAw hY, Aqy ieh srb = swirAWsrIrI = srIrW duAwrw Bwv cfwl, julwhw, Cbw, muslmwn Awidk iksy duAwrw vIdyviqAW qy cVxw = cVH skdy hn, BwvyN koeI vI Arpn kr dyvy [

    cdn Bgqw joiq ienyhI; srby prmlu krxw ]2]ijvyN cdn srby = swirAW qwe prmlu = sugDI dyxw krxw = krdw hY, ienyhI = iesy

    dav.e qhvj 1@ b>e 721

  • (18)vvvvv

    v

    v

    v

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    v

    v

    v

    v

    gurbwxI ArQ -Bfwr

    pRkwr dI hI BgqW AMdr joiq = igAwq hudI hY vw: joqI srUp dI pRwpqI vwlI bu`DI hudIhY vw: iesy qrHW Bgq jnW dw joiq = suBwA hudw hY, jo swirAW jIvW ml, ivSyp,Aiv`idAw Awid dI mYl qoN rihq kr ky BgqI dI sugDI pRdwn krdy hn ]2]

    iGA pt BWfw; khY n koie ] AYsw Bgqu; vrn mih hoie ]Pyr ijvyN iGA = iGE Aqy pt = rySmI bsq BWfw = BfI lwiek (inMdxXog)

    koie = koeI vI n = nh khY = kihMdy vw: ienHW dy BWfy v`l koeI nh dyKdw [ pihlW iGauku`py ivc AwauNdw sI qy rySm kIiVAW qoN inkldw hY Aqy swry ienHW piv`qr jwx kyvrq lYNdy hn [

    AYsw = ies pRkwr dw jykr koeI Bgq hY BwvyN auh iksy vI (K`qI, bRwhmx, SUd, vYS)vrn mih = ivc pYdw hoie = hovy, auh prmySr dw ismrn krn krky ienHW vsqUAW dIqrHW piv`qr hI hY [

    qyrY nwim invy; rhy ilv lwie ] nwnk iqn dir; BIiKAw pwie ]3]1]2]

    hy vwihgurU ! jo qyrY = quhwfy nwm ivc invy = inv Bwv inmrqw, ZrIbI dy sihqrhy = rihMdy hoey ilv = ibrqI lwie = lwauNdy hn [

    siqgurU swihb jI kQn krdy hn ik hy mhwrwj ! iqn = aunHW BgqW dy siqsgqrUpI dir = drvwzy qoN sw vI Awpxy drSnW rUpI BIiKAw = ^Yr pwie = pwauxw kro [

    AQvw hy mhwrwj ! ijvyN hor Bgq qyry nwm ivc ilv lgw ky invy rihMdy hn Aqyqus aunHW Awpxy nwm, drSnW dI iB`iKAw pwauxI krdy ho, ieauN bwbr AwidkW nwm,drSnW dI iB`iKAw pwauxw kro ]3]1]2]

    iqlg mhlw 1 Gru 3 < siqgur pRswid ]siqgurW dy pws shu suhwgxW bx-bx ky bhuq lok AwieAw krdy Aqy bynqI krdy

    ik sw shu dI g`l suxwau [ qd siqgurU jI iesqI dw rUpk Alkwr bnHdy hoey aunHW dypRRQwey ieh dovyN Sbd aucwrn krdy hn [

    1 = Adu`qI bRhm, = srb dw pRkwSk, jo siqgurW dI pRswid = ikrpw duAwrw pRwpqhudw hY [

    iehu qnu mwieAw pwihAw ipAwry; lIqVw lib rgwey ]hy ipAwry ! jIvW dy ieh qnu = srIr Bwv sUKm mn rUpI bsq (coly) mwieAw dI

    pwihAw = pwh l`gI hoeI hY Aqy Kwx, pIx, joVn dy lib = loB rUpI rg ivc ies vsqr rgwey = rgwA lIqVw = ilAw hY [

    not : k`pVy au~qm rg cVHwaux leI PtkVI Awid dI id`qI pwx pwh kihMdy hn [

    dav.e qhvj 1@ b>e 721

  • (19)vvvvv

    v

    v

    v

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    v

    v

    v

    v

    gurbwxI ArQ -Bfwr

    AMg 722myrY kq n BwvY colVw ipAwry; ikau Dn syjY jwey ]1]hy ipAwry ! Aijhw mn rUpI colVw = colw myrY = swfy kq = pqI (shu) vwihgurU nh

    BwvY = BwauNdw, cgw nh l`gdw, Pyr jIv rUp Dn = iesqI ikau = ikvyN pqI dI srUp rUpIsyjY = syjw aupr jwey = jw skdI hY vw: auhnW dI AMqhkrn rUpI syjw au~pr pqI prmySrikvyN jwey = pRgt ho skdw hY, Bwv nh ho skdw ]1]

    hau kurbwnY jwau imhrvwnw; hau kurbwnY jwau ]hy imhrvwnw = ikrpw krn vwly vwihgurU ! hau = As quhwfy srUp qoN mn, bwxI srIr

    krky kurbwnY = kurbwx jwau = jWdy hW Aqy hau = As quhwfy nwm qoN vI kurbwnY = bilhwrjwau = jWdy hW [

    hau kurbwnY jwau iqnw kY; lYn jo qyrw nwau ]Pyr hau = As iqnw = aunHW kY = dy auproN vI kurbwnY = bilhwr jwau = jWdy hW,

    jo = ijhVy mhwqmW jn bwxI krky qyrw = quhwfw nwau = nwm lYn = lYNdy Bwv jpdy hn [jYsw ik :

    hau iqn kY bilhwrxY ijnw nwmy lgw ipAwru ] (isrIrwgu m: 3, AMg 26)

    lYin jo qyrw nwau; iqnw kY, hau sd kurbwnY jwau ]1]rhwau]hy imhrvwn pRBU ! jo = ijhVy mhwqmW, sq Bgq qyrw = quhwfw nwau = nwm lYin =

    lYNdy Bwv jpdy hn, iqnw = aunHW kY = dy qwe hau = As sd = sYNkVy vwrI kurbwnY =bilhwr jwau = jWdy hW ]1]rhwau]

    not : pwT dI cwl Anuswr iqnw kY qy vI ivSrwm l`g jWdw hY [

    kwieAw r|ix jy QIAY ipAwry; pweIAY nwau mjIT ]hy ipAwry ! jy = jykr kwieAw = srIr, Su`D bu`DI rUpI r|ix = m`tI QIAY = hovy vw:

    siqsgq rUpI mtukI hovy Aqy srIr, bu`D rUpI k`pVw kry, Pyr prmySr dw nwau = nwm rUpImjIT = mjITw rg pRym rUp jl ivc pweIAY = pwauxw kry [

    not : bnspqI ivc iek mjIT nwmy vyl hY, ijs dIAW fofIAW iv`coN AiqAMq gUVHwlwl rg inkldw hY, jo bsq cwiVHAw jWdw hY, ieh rg bsq dy pwtx qk auqrdwnh Bwv iP`kw nh pYNdw [ siqgurU jI ny ieQy mjIT rg qoN BgqI rUp gUVHy rg dw idStWqid`qw hY [

    r|x vwlw jy r|Y swihbu; AYsw rgu n fIT ]2]jy = jykr r|x = rgx vwly llwrI gurU swihb jI bu`D rUpI bsq r|Y = rg dyx

    dav.e qhvj 1@ b>e 722

  • (20)vvvvv

    v

    v

    v

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    v

    v

    v

    v

    gurbwxI ArQ -Bfwr

    qW AYsw = Aijhw igAwn rUpI rg cVHdw hY, jo kdy vI ikqy fIT = vyiKAw nw hovy Bwvauh rg kdy vI auqrdw nh hY ]2] jYsw ik :

    kwieAw kwpru cIr bhu Pwry hir rgu n lhY sBwgw ]3](mwlI gauVw m: 4, AMg 985)

    ijn ky coly rqVy ipAwry; kqu iqnw kY pwis ]hy ipAwry ! ijn = ijnHW ky = dy mn b`uD rUpI coly prmySr dy nwm vw: BgqI rUpI mjITy

    rg ivc rqVy = rgy gey hn, iqnw = aunHW gurmuK jnW kY = dy pwis = kol sdw hIkqu = pqI prmySr v`sdw hY [

    DUiV iqnw kI jy imlY, jI khu; nwnk kI Ardwis ]3]siqgurU swihb jI kQn krdy hn ik jy = jykr iqnw = aunHW gurmuK jnW dy crnW

    kI = dI DUiV = DUVI imlY = iml pvy, ies leI aunHW ihrdy krky jI = jIau khu = kihxwkrIey, swfy jnW kI = dI qW ieho hI Ardwis = bynqI hY ]3]

    Awpy swjy Awpy rgy; Awpy ndir kryie ]hy ipAwry ! auh prmySr Awpy = Awp hI sUKm sQUl q`qW duAwrw isRStI swjxw krdw

    hY vw: ivvyk, vYrwg, Kt spqI, moK ie`Cw rUp qwxy dw sUq qy sRvx, mMnx, iniDAwsx,q`q q dw SSoDn pyty dw sUq myl ky bRhm igAwn rUpI bsq swjxw krdw hY, Awp hIswry Bgq, pRymw-BgqI rUpI rg ivc rgy = rgxw kIqy hn AQvw Awp Su`B guxW swjdwhY, pRym rg ivc BgqW rgdw hY, Awpy = Awp hI aunHW dy au~qy AwpxI ikrpw dIndir = idStI kryie = krdw hY [

    nwnk kwmix kqY BwvY; Awpy hI rwvyie ]4]1]3]siqgurU swihb jI kQn krdy hn ik jykr ieh jIv rUpI kwmix = iesqI vw: ABws

    ibrqI rUp iesqI kqY = pqI prmySr BwvY = BwA jwvy qW aus pqI prmySr Awpy = AwphI rwvyie = rWvdw hY Bwv Awpxw And dy ky Awpxy ivc AByd kr lYNdw hY ]4]1]3]

    iqlg m: 1 ]ieAwnVIey; mwnVw kwie kryih ]

    AwpnVY Gir hir; rgo kI n mwxyih ]hy jIv rUpI ieAwnVIey = AM\wx (AigAwq) iesqIey ! qU kIqy hoey swDnW dw

    mwnVw = mwn Bwv hkwr kwie = iks vwsqy kryih = krdI hYN ?qyry AwpnVY = Awpxy ihrdy rUpI Gr ivc hir = prmySr v`s irhw hY, Pyr ausdy

    rgo = And kI = ikauN nw = nh mwxyih = mwxdI ?

    dav.e qhvj 1@ b>e 722

  • (21)vvvvv

    v

    v

    v

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    v

    v

    v

    v

    gurbwxI ArQ -Bfwr

    shu nyVY Dn kmlIey; bwhru ikAw FUFyih ]hy jIv rUpI kmlIey = J`lIey Dn = iesqIey ! vw: dyh AiDAws rUpI Srwb pI ky kmlI

    hoeIey jIv rUp iesqIey ! auh shu = pqI prmySr qW nyVY = kol hI hY, pr qU bwhr sswrivc vw: bwhrmu`K ibrqI kr ky ikAw = kI FUFyih = FUFdI l`BdI iPrdI hYN [

    BY kIAw dyih slweIAw nYxI; Bwv kw kir sIgwro ]SrDw rUpI surmydwnI iv`coN igAwn rUpI surmw lY ky prmySr dy BY = fr kIAw = dIAW

    slweIAw = slwkW Awpxy mn bu`D rUpI nYxI = nyqW ivc dyih = dyxw kr Aqy Bwv = pRymkw = dw sIgwro = iSMgwr Dwrn kr [

    qw sohwgix jwxIAY lwgI; jw shu Dry ipAwro ]1]Pyr jw = jdoN shu = pqI prmySr qyry nwl ipAwro = ipAwr Dry = Dwrn kry vw: jykr

    qU shu nwl ipAwr Dwrn kryNgI qw = qd hI qU pqI prmySr nwl lwgI = l`gI hoeIsohwgix = sohwgvqI jwxIAY = jwxI jwvyNgI ]1]

    ieAwxI bwlI ikAw kry; jw Dn kq n BwvY ]jw = jykr jIv rUpI Dn = iesqI kq = pqI prmySr nh BwvY = BwauNdI qW Pyr

    Swsq igAwn qoN ieAwxI = AigAwq qy AigAwn dy sihq bwlI = bwlkI ikAw = kIkry = kr skdI hY ? Bwv kuJ nh kr skdI [

    krx plwh kry bhuqyry; sw Dn mhlu n pwvY ]jykr bhuqyry = AnykW hI hor krx = kIrxy (ivrlwp) qy plwh = Xqn kry = krdI

    rhy, pr sw = auh jIv rUpI Dn = iesqI srUp rUpI mh`l nh pwvY = pw skdI [

    ivxu krmw ikCu pweIAY nwhI; jy bhuqyrw DwvY ]inSkwm krm kIqy qoN ivxu = bZYr vw: siqgurW dI krmw = ikrpw qoN bZYr ikCu =

    kuJ BI nwhI = nh pweIAY = pweIdw, jy = jykr hornW kmW-kwrW, swDnW ivc bhuqyrw =bhuq DwvY = dOVdy rhIey [

    lb loB Ahkwr kI mwqI; mwieAw mwih smwxI ]jo jIv rUpI iesqI Kwx dy lb = lwlc, joVn dy loB ivc Aqy swDnW dy Ahkwr

    kI = dI mwqI = msqI hoeI hY, auh qW mwieAw dy mwih = ivc hI smwxI = smweI, lInhoeI rihMdI hY [

    ienI bwqI shu pweIAY nwhI; BeI kwmix ieAwxI ]2]ienI = ienHW bwqI = g`lW krky shu = pqI prmySr nwhI = nh pweIAY = pweIdw, ies

    krky jIv, jigAwgU rUpI kwmix = iesqI ieAwxI = AigAwq BeI = ho rhI hY ]2]

    dav.e qhvj 1@ b>e 722

  • (22)vvvvv

    v

    v

    v

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    v

    v

    v

    v

    gurbwxI ArQ -Bfwr

    pRSn : Pyr pqI prmySr ikvyN pRwpq hudw hY ?gur au~qr :

    jwie puChu sohwgxI vwhY; iknI bwqI shu pweIAY ]joo prmySr dy And vwlIAW mhwqmW rUpI sohwgxI = suhwgvqIAW hn, vwhY = aunHW

    koloN jwie = jw ky puChu = pu`Cxw kro, ik iknI = iknHW bwqI = g`lW kr ky shu = pqIprmySr pweIAY = pRwpq krIdw hY ?

    A`goN auh au~qr dyxgIAW ik :

    jo ikCu kry, so Blw kir mwnIAY; ihkmiq hukmu cukweIAY ]hy jigAwsU rUpI sKIE ! auh pqI prmySr jo = ijhVw ikCu = kuJ BI krqb kry =

    krdw hY, so = auhI Blw = cgw kir = krky mwnIAY = mMnxw krIey Aqy AwpxI ihkmiq =cqurweI qy hukm cukweIAY = cukwA, dUr kr dyeIey [

    jw kY pRyim pdwrQu pweIAY; qau crxI icqu lweIAY ]jw = ijnHW siqgurW kY = dy pwsoN pRym rUpI Amolk pdwrQu = vsqU pweIAY = pRwpq

    krIdI hY, qau = iqs gurW dy crxI = crx kmlW ivc Awpxy icqu = mn lweIAY =lwauxw Bwv joVnw krIey [

    shu khY, so kIjY, qnu mno dIjY; AYsw prmlu lweIAY ]shu = pqI prmySr jo kuJ vI AwigAw khY = kihMdw hY, so = auho hI siq kr ky mwnxw

    kIjY = krIey, Awpxw qnu = srIr qy mno = mn vI Arpx kr dIjY = dyxw krIey, AYsw =Aijhw gux Dwrn krn rUp prmlu = cdn Gsw ky lweIAY = lwauxw krIey [

    eyv khih sohwgxI BYxy; ienI bwqI shu pweIAY ]3]hy jigAwsU rUpI BYxy ! eyv = ies pRkwr prmySr dy And vwlIAW mhwqmW rUpI

    sohwgxI = suhwgvqIAW khih = kihMdIAW hn ik ienI = ienHW bwqI = g`lW kr ky shu =pqI prmySr pweIAY = pRwpq krIdw hY ]3]

    Awpu gvweIAY, qw shu pweIAY; Aauru kYsI cqurweI ]Pyr Awpu = Awpw-Bwv, hkwr gvweIAY = guAw dyeIey qw = qdoN shu = pqI prmySr

    pweIAY = pRwpq krIdw hY, Aauru = hor kYsI = iksy pRkwr dI kI cqurweI = clwkI hY, BwvsB clwkI ivArQ hY, iksy km nh AwauNdI [

    shu ndir kir dyKY, so idnu lyKY; kwmix nau iniD pweI ]jdoN shu = pqI prmySr AwpxI ikrpw dI ndir = idStI kir = krky dyKY = dyKdw

    dav.e qhvj 1@ b>e 722

  • (23)vvvvv

    v

    v

    v

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    v

    v

    v

    v

    gurbwxI ArQ -Bfwr

    hY, so = auh idn lyKY = pRvwngI ivc pYNdw hY vw: prmySr dI pRwpqI vwlw igAwn rUpIidn lyKy ivc pYNdw hY Aqy jigAwsU rUpI kwmix = iesqI nau iniD = nON inDIAW vw: nvDwBgqI pweI = pRwpq kr lYNdI hY [ vw: nON golkW dy AwDwr (Awsrw) rUp prmySr pRwpqkr leIdw hY [

    Awpxy kq ipAwrI, sw sohwgix; nwnk sw sBrweI ](sB-rweI bolo)

    siqgurU swihb jI kQn krdy hn ik jo jigAwsU rUpI iesqI Awpxy kq = pqI prmySr ipAwrI l`gI hY sw = auhI prmySr dy And vwlI sohwgix = suhwgvqI hoeI hY, Aqysw = auhI Su`B guxW rUpI sBrweI = sihq BrwvW dy hY vw: sBrweI = pRDwn rwxI hY [ jYsw ik :

    sw kulvqI sw sBrweI jo ipir kY rig svwrI jIau ]3] (mwJ m: 5, AMg 97)

    AYsy rig rwqI, shj kI mwqI; Aihinis Bwie smwxI ]jo AYsy = ies pRkwr rig = pRym ivc rwqI = rgI hoeI shj = SWqI, igAwn kI = dI

    mwqI = msqI ivc iB`jI hoeI hY, Pyr Aihinis = rwq idn ijsdI ibrqI pqI prmySr dyBwie = pRym ivc smwxI = smweI imlI rihMdI hY [

    sudir swie srUp ibcKix; khIAY sw isAwxI ]4]2]4](ibc`Kix aucwrx hY)

    swie = auho hI siq, icq And dI pRwpqI rUpI sudir = sohxI hY, idl dI s&weIrUpI srUp vwlI qy ibcKix = sRySt Akl vwlI hY vw: ivvyk, vYrwg rUpI sRySt (ib + cKix)ib = do cKix = cKSU Bwv nyqW vwlI hY Aqy sw = auhI Swsq igAwn, prmwrQ ivcisAwxI = isAwxp vwlI khIAY = khIdI hY ]4]2]4]

    iqlg mhlw 1 ]auQwnkw : ijs smyN sRI gurU nwnk dyv swihb jI eymnwbwd ivc gey sn, auQy Sihr

    qoN bwhr bYT gey sn, siqgurW dy nwl hor goivMd lok BI sn [ vIcwr crcw c`ldI rhI,jdoN kw&I smyN bwAd goivMd lokW Bu`iKAW dyiKAw qW siqgurW ny ikhw ik hy sq jnoN !quhwfw &kIrW vwlw ilbws hY, jykr ieQy bYiTAW koeI rotI nh idMdw qW ngr iv`coNmMg ky Kw lvo, jYsw ik :

    huqy &kIr sg iqh QweyN [ Bey CuDwqur muK kumlwey ]sgro idvs ibqIqw jb hI [ BeI insw boly pRBu qb hI ]9]hy sqhu ! dY auiT kir jwvhu [ puir qy jwc Asn ko Kwvhu ]jy bYTo dyvY ko nWhI [ Gr mih jwie jwc ik n KwhI ]10]

    (sRI gur nwnk pRkwS, auq:, AiD: 27)

    BweI mrdwnw jI ny vI bynqI kIqI ik mhwrwj ! mYN vI rotI Kw AwvW qW siqgurW

    dav.e qhvj 1@ b>e 722

  • (24)vvvvv

    v

    v

    v

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    v

    v

    v

    v

    gurbwxI ArQ -Bfwr

    ny AwigAw id`qI Aqy ikhw ik AwauNdy hoey BweI lwlo vI nwl lY Awauxw [ ieauN BweImrdwnw Aqy dovyN &kIr iek pTwx dy Gr rotI mMgx leI qur pey, A`gy aunHW pTwxWdy Gr ivAwh r`iKAw hoieAw sI [ jdoN BweI mrdwnw jI ny Awvwz dy ky iB`iKAw mMgIqW AMdroN iek SrwbI pTwx bwhr AwieAw, ijs ny BweI mrdwny gwlHW k`FIAW qy D`kwdy ky bwhr su`t id`qw, ijs krky BweI mrdwny dy cot l`g geI, dUsry &kIrW vI D`kymwry qy durbcn boly [ auh &kIr fr gey qy BweI mrdwnw jI dy nwl BweI lwlo jI dyGr Aw gey [ BweI lwlo jI ny Bu`jy hoey dwxy Ckx vwsqy id`qy [ aunHW ny dwxy Ck ky BweIlwlo jI gurU swihb dw sunyhw id`qw ik gurU jI ny quhw bulwieAw hY, ieh sux ky BweIlwlo jI aunHW dy nwl hI siqgurW dy kol Aw igAw [ aunHW &kIrW ny ngr ivclI swrIGtnw d`sI Aqy BweI mrdwny dy l`gI hoeI cot ivKweI, siqgurW ny aunHW &kIrW dI inrwdrIbwry sux ky bcn kIqy, jYsw ik :

    suniq Av`gw sqn kyrI ] irs aupjI mn mWih GnyrI ]iqh iCn lwlo snmuK bYsw ] iqh soN kho Sbd muK AYsw ]20]

    (sRI gur nwnk pRkwS, auq: AiD: 27)

    aus vyly siqgurU swihb jI ny, pTwxW dy ipCly jnmW dy pwp krmW dw Pl dyxvwsqy ieh Biv`Kq bcn aucwrn kIqy [

    jYsI mY AwvY Ksm kI bwxI; qYsVw krI igAwnu vy lwlo ]As iksy srwp nh dyx l`gy, sgoN vy = hy BweI lwlo jI ! jYsI = ijho ijhI mY = mY

    Ksm = mwlk Akwl purK kI = dI hukm rUpI bwxI AwvY = Aw rhI hY ik sswr ivc ieauNvrqwrw vrqxw hY, qYsVw = auho ijhw hI quhw igAwn dw inrxw krI = krky d`sdy hW [

    A`gy brwq dw Alkwr kQn krdy hoey &rmwauNdy hn :

    pwp kI j\ lY kwblhu DwieAw; jorI mMgY dwnu vy lwlo ]vy = hy BweI lwlo jI ! ihMdusqwnI pTwxW dy kIqy pwpW kI = dI hI j\ = jnyq

    lY kr ky bwbr rUpI lwVw kwblhu = kwbl qoN DwieAw = ciVHAw AwauNdw hY [ ArQwq jopTwxW ny iksy dIAW DIAW BYxW nwl bd-slUk Awid kukrm qy pwp kIqy sn, aunHW pwpWny ienHW Pl dyx leI bwbr dI &Oj dw rUp Dwr ilAw hY, jo hux bwbr rUpI lwVy dynwl j\ bx ky Aw rhI hY, jo bwbr jorI = jbrn hI kinAw dwn mMgY = mMgygw BwvzbrdsqI iesqIAW Kohygw vw: jorI = zor dy nwl, zbrdsqI dwnu = fn mMgygw [

    srmu Drmu duie Cip Kloey; kUVu iPrY prDwnu vy lwlo ]vy = hy BweI lwlo jI ! ies jg ivc srmu = l`jw qy Drmu duie = dovyN hI Cip = luk

    ky Kloey = Kloqy hoxgy qy hr pwsy kUVu = JUT hI prDwnu = muKI hoieAw iPrY = iPrygw BwvAwpo-AwpxI jwn bcwaux vwsqy hr koeI JUT hI bolygw [

    dav.e qhvj 1@ b>e 722

  • (25)vvvvv

    v

    v

    v

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    v

    v

    v

    v

    gurbwxI ArQ -Bfwr

    kwjIAw bwmxw kI gl QkI; Agdu pVY sYqwnu vy lwlo ] (g`l A`Dk sihq qy pVYH Bwrw bolo)

    vyy = hy BweI lwlo jI ! muslmwnW dy kwzIAW qy ihMdUAW dy bRwhmxW kI = dI g`l vIQkI = rih, mu`k jwvygI, qy ienHW dI QW Agdu = ivAwh qW SYqwn1 Bwv kwmdyv hIpVY = pVyHgw [ ArQwq ies jg ivc iksy ny kwzIAW nh kihxw ik AwE jI, inkwhpVHo, qy iksy ny bRwhmxW nh kihxw ik AwE jI, Pyry idE [ Bwv ik ies lu`t ivczbrdsqI hI iesqIAW dy jq-sq dy Drm nSt kIqw jwvygw, kwmwq hoey purS ijs cwhux, ausy nwl igRhsQ krngy [

    muslmwnIAw pVih kqybw; kst mih krih Kudwie vy lwlo ]vy = hy BweI lwlo jI ! ijhVIAW muslmwnIAw = muslmwnW dIAW GrvwlIAW,

    kqybw = kqyb Awid pusqkW pVih = pVHdIAW hn, ieh kst = du`K dy smyN mih = ivcKudwie = ^udw dw nwm aucwrn krih = krngIAW vw: bynqIAW krngIAW ik udw dy vwsqysw C`f dyvo [

    jwiq snwqI hoir ihdvwxIAw; eyih BI lyKY lwie vy lwlo ]vy = hy BweI lwlo jI ! au~cI, snwqI = nIv jwiq = jwqW dIAW Aqy hor vI sB jo

    ihdvwxIAw = ihMdUAW dIAW iesqIAW hn, eyih = ieh BI jg dy lyKy ivc lwie = lweIAWjwxgIAW, Bwv jg ivc swrIAW dI by-pqI hovygI [

    AMg 723KUn ky soihly gwvIAih nwnk; rqu kw kugU pwie vy lwlo ]1]

    siqgurU swihb jI aucwrn kr rhy hn ik vy = hy BweI lwlo jI ! Pyr ijvyN ivAwhvyly ^uSI dy soihly pVHy jWdy hn Aqy kysr Awid iCVikAw jWdw hY, ieauN ies jg ivcKUn ky = dy soihly = gIq gwvIAih = gwey jwxgy Bwv hr Gr mwr lau, PV lau, l`utlau, Plwxw mr igAw, ieauN jo mwro-mwr dI Awvwz inklxI hY, ieh soihly gwey jwxgyAqy rqu = lhU kw = dw hI kugU = kysr pwie = pwieAw, iCVikAw jwvygw Bwv lhU nwlk`pVy Br jwxgy ]1]

    ieh sux ky BweI lwlo jI ny kuJ sihm ky bynqI kIqI ik mhwrwj ! qus ieqny s^qSbd ikauN kih rhy ho ?

    1. SYqwn : pwrsI, XhUdI, eIsweI qy muslmwnW dy mq ivc jIvW bury km v`l pRyrn vwly &irSqy dwnwm SYqwn hY, ijsny ^udw dy bxwey AwdmI gunwhgwr bxwieAw hY, sU&I lok ccl suBwv vwly mn vI SYqwn kihMdy hn, pMjwbI dI bol-cwl ivc bury AwdmI, ie`lqW krn vwly vI SYqwn kihMdyhn [

    dav.e qhvj 1@ b>e 722~723

  • (26)vvvvv

    v

    v

    v

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    v

    v

    v

    v

    gurbwxI ArQ -Bfwr

    swihb ky gux nwnku gwvY; mws purI ivic AwKu msolw ]siqgurU swihb jI ny ikhw ik hy BweI lwlo jI ! ieh s^q Sbd nh hn, mYN jn qW

    swihb = mwlk vwihgurU ky = dy guxW gwvY = gwauNdw hW vw: gw irhw hW, ieh eymnwbwddI purI ivc mws hI mws ho jwvygw, AsW ny ieh msolw = vIcwr Xog g`l AwKu =AwiKAw hY vw: mws dI purI dyhI ivc iesiQq ho ky AsW ny ieh mslw AwiKAw hY ik iehsYdpurI, eymnwbwd kuJ smyN mws dI purI bx jwvygI, ArQwq QoVy icr ies purI ivcmws hI mws nzr Awvygw Bwv loQW hI loQW dy Fyr l`g jwxgy [ (ijvyN kuJ ku ip`Cy hwl d`sAwey hn ik ^Un vhygw qy kuJ ku A`gy d`sxgy ik kWieAW rUpI k`pVw tu`kVy-tu`kVy hovygw) [

    ijin aupweI rig rvweI; bYTw vyKY viK iekylw ]ijin = ijs vwihgurU ny ieh swrI isRStI aupweI = pYdw kIqI hY, ausny rig = rgW-

    rgW ivc rvweI = rcweI hY vw: rig = AndW ivc rvweI = lweI hY qy Pyr Awp v`K BwvAsg ho ky AwpxI rcnw iekylw = iek`lw hI bYTw = bYT ky vyKY = vyKdw hY [

    scw so swihbu scu qpwvsu; scVw inAwau krygu msolw ]so = auh swihbu = mwlk vwihgurU Awp scw = sqX srUp hY, qy ausdw qpwvsu = iensw&

    vI scu = s`cw hY, qy A`gy vI auh scVw = s`cw hI inAwau = inAW (iensw&) krygu =krygw, ieh AsW ny msolw = Drm dI g`l khI hY vw: prmySr s`cy inAwau dw vwk krygwBwv ihMdusqwn dI brbwdI Bwxy ivc hoxI hY, pTwxW qy pwpIAW aunHW dy kIqy mMd krmWdw Pl imlygw [

    kwieAw kpVu tuku tuku hosI; ihdusqwnu smwlsI bolw ](bo~lw A`Dk sihq bolo)

    kwieAw = dyhW rUpI kpVu = bsq tuku tuku = tu`kVy-t`ukVy hosI = ho jwxgy qy Pyrihdusqwnu = ihMdo sqwn dy lok swfy bolw = bcnW smwlsI = Xwd krngy ik gurU jIny AYsy Biv`Kq hI bcn kih id`qy sn [pRSn : BweI lwlo jI ny ikhw ik mhwrwj jI ! ieh muZl kdoN Awauxgy qy kdoN jwxgy ?gur au~qr :

    Awvin ATqrY jwin sqwnvY; horu BI auTsI, mrd kw cylw ]hy BweI lwlo jI ! ieh muZl hux smq pMdrW sO ATqrY = AT`qr (1578) ivc

    Awvin = Awauxgy qy pMdrW sO sqwnvyN ivc jwin = jwxgy qy iPr ienHW pTwxW ivcoNBI = vI iek hor mrd kw = dw cylw Bwv Syr Swh sUrI auTsI = au~Tygw [

    Bwv muZl bwdSwh bwbr ny 1562 ib: smq (1504 eI:) ivc kwbul aupr kbjwkr ky Bwrq aupr keI hmly kIqy, smq 1578 ivc eymnwbwd (sYdpur) &qih kIqw qy

    dav.e qhvj 1@ b>e 723

  • (27)vvvvv

    v

    v

    v

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    v

    v

    v

    v

    gurbwxI ArQ -Bfwr

    auQoN dy hkwrI pTwxW kql kr id`qw, ieh bwbr dw ihMdusqwn aupr qIsrw hmlw sI,Pyr dOlq ^W loDI dI pRyrxw nwl smq 1584 ivc id`lI aupr cVHweI kIqI, pwnIpqdy mYdwn ivc iebrwhIm loDI smq 1584 (20 ApRYl 1526 eI:) mwr ky id`lI dwq^q pRwpq kIqw Aqy muZl rwj ihMdusqwn ivc sQwipq kIqw [ Pyr smq 1588 (26dsbr 1530 eI:) iesdI mOq mgroN iesdw v`fw bytw humwXU isMGwsn aupr bYTw jo ivdvwnqW bhuq sI, pr ispwhI dy guxW qoN wlI sI qy v`fw A&ImI sI [ ies shsrwm dy jwgIrdwrhsn ^W pTwx dy pu`q SyrSwh sUrI1 ny 1597 ib: smq (1540 eI:) knOj dy jg ivciSksq dy ky ihMd qoN k`F id`qw sI qy Pyr Awp q^q qy bYT ky SihnSwh pdvI DwrnkIqI [ iesdI dwnweI qy inAwie dI aupmw A`j qk hudI hY [

    dUjw ArQieh muZl 1578 ib: smq ivc Awvin = Awauxgy qy 1797 ib: smq ivc jwxgy

    qy hor vI mrd dw cylw Bwv sRI gurU goibMd isMG jI dw cylw ^wlsw pMQ au~Tygw Bwv srdwrbGyl isMG horW ny id`lI ij`qxw kIqI hY [

    vw: mrd sRI gurU qyZ bhwdr swihb jI hn qy aunHW dy cyly Bwv pu`qr sRI gurU goibMdisMG jI dw pMQ ^wlsw au~Tygw [

    sc kI bwxI nwnku AwKY; scu suxwiesI sc kI bylw ]2]3]5]siqgurU swihb jI kQn krdy hn ik ieh AsW ny sc = s`cy prmySr kI = dI bwxI

    Bwv hukm AwKY = AwiKAw hY, ikauNik ieh mnu`Kw jnm dw bylw = smW vI sc = s`cy pRBUkI = dI g`l krn dw hY qy As hmySW scu = s`cy pRBU dw hukm hI suxwiesI = suxwauNdyrhWgy vw: s`cy dI is&iq-swlwh dw AMimRq vylw hY, qy AsW ny ieh scu = inscy krkys`c hI suxwieAw hY ]2]3]5]

    iqlg mhlw 4 Gru 2 < siqgur pRswid ]auQwnkw : iek idn kuJ is`KW ny ieh auprokq jYsI mY AwvY Ksm kI bwxI... vwlw

    Sbd pVH ky sRI gurU rwmdws swihb jI pws bynqI kIqI ik mhwrwj jI ! jo pihly siqgurWny ieh bcn khy hn ik muZl AT`qr ivc ihMdusqwn Awauxgy qy Pyr 1597 jW 1797 cly jwxgy Bwv aunHW dw rwj nSt ho jwvygw [ hy siqgurU jI kI ieh Srwp nh hY ?qW sux ky siqgurW ny iqlg rwg dy dUsry Gruu = surqwl ivc pihlW mMgl kridAW iehpwvn Sbd aucwrn kIqw [

    1 = Adu`qI bRhm, = srb dw pRkwSk, jo siqgurW dI pRswid = ikrpw duAwrw pRwpqhudw hY [

    1. SyrSwh sUrjvS dw pTwx sI, iesdw pihlw nwm &rId^wn sI, ies ny ibhwr dy bwdSwh lohwnI dInOkrI ivc iek vwrI Syr mwirAw, ijs krky ies Syr^wn dI pdvI imlI [

    dav.e qhvj 4@ b>e 723

  • (28)vvvvv

    v

    v

    v

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    v

    v

    v

    v

    gurbwxI ArQ -Bfwr

    siB Awey hukim Ksmwhu; hukim sB vrqnI ]hy BweI ! siqgurU jI ny iksy Srwp nh id`qw, aunHW ny qW ^sm vwihgurU dy hukm

    bwry hI drswieAw hY, Pyr siB = swry jIv jq Ksmwhu = mwlk vwihgurU dy hukm ivc hIsswr AMdr Awey hoey hn, qy sB = swrI isRStI hukm ivc hI vrqnI = vrq rhI hY BwvjIvW dy krmW Anuswr aunHW dyhW imlIAW hn qy rwjsI, qwmsI, sWqkI suBwA AnuswrienHW PlpRdwqw Pl idMdw hY [

    scu swihbu swcw Kylu; sBu hir DnI ]1]swihbu = mwlk vwihgurU Awp hI iqMny kwl scu = s`qX srUp hY qy ieh sswr rUpI

    Kyl vI ausdy Awsry swcw = s`cw hY, auh hir = prmySr swirAW dw DnI = suAwmI hY ]1]

    swlwihhu scu; sB aUpir hir DnI ]hy BweI ! aus scu = s`qX srUp mn, bwxI srIr krky swlwihhu = slwhuxw kro jo

    hir = prmySr inscy krky sB = swirAW aUpir = au~qy hukm clwaux vwlw DnI = mwlkhY vw: jo mwlk vwihgurU sBnW au~qy hukm krdw hY [

    ijsu nwhI koie srIku; iksu lyKY hau gnI ]rhwau]ijs vwihgurU nwl koie = koeI vI srIku = SrIkw Bwv brwbrI krn vwlw nwhI = nh

    hY, Pyr hau = As iks pIr pYZbr lyKy ivc gnI = igxIey ik &lwxw aus vwihgurUdy qul hY Bwv prmySr dy sdrS koeI vI nh hY vw: inmrqw ivc kihMdy hn ik mYN ikslyKY = ihswb-ikqwb ivc Awpxy Awp igxW ik mYN ausdy gux kQn kr skdw hW Bwvnh kr skdw ]rhwau]

    paux pwxI DrqI Awkwsu; Gr mMdr hir bnI ]paux = hvw, pwxI, DrqI qy AkwS (AgnI) Awid q`qW duAwrw ieh sswr rUpI mMdr

    hir = prmySr ny Awpxy rihx vwsqy Gr bnI = bxwieAw hoieAw hY vw: ieh srIr rUpIGr aus mMdr Bwv AiDSTwn rUp hrI dI bnI = bZIcI bxI hoeI hY vw: pMjW q`qW duAwrwk`cy Gr qy p`ky mMdr Bwv sUKm AsQUl jIv swry hrI dy bxwey hoey hn vw: aus prmySrdy srgux srUp dw is`K sgq rUpI Gr qy bYkuT rUpI mMdr bxwieAw hoieAw hY vw: iehswrw aus pRBU dw Awpxw Gr bxwieAw hooieAw hY Aqy ies ivc auh Awp hI mMdr =AiDSTwn (Awsrw) rUp hY Aqy ies sswr ivc jIvW dy AnykW rgW dy suBwvW rUpI sudrbnI = bZIcI bx rhI hY vw: k`cy GrW dI inAwe mnu`KW dIAW dyhW Aqy p`ky mMdrW dIinAwe puMnW nwl pRwpq kIqIAW dyviqAW dIAW dyhW Awid dI isRStI prmwqmw dI sudrbZIcI bxweI hoeI hY [

    dav.e qhvj 4@ b>e 723

  • (29)vvvvv

    v

    v

    v

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    v

    v

    v

    v

    gurbwxI ArQ -Bfwr

    ivic vrqY nwnk Awip; JUTu khu ikAw gnI ]2]1]siqgurU swihb jI kQn krdy hn ik AwpxI bxweI hoeI rcnw ivc auh

    prmySr Awp hI vrqY = vrq irhw hY [ khu = d`so ^W ik JUT ikAw = kI gnI = igxnw,vIcwrnw krIey Bwv prmySr Awp hI AnykW kOqk krdw hoieAw swry vrq irhwhY ]2]1]

    iqlg mhlw 4 ]pRSn : hy mhwrwj ! jykr swry prmySr Awp hI vrq irhw hY qW Pyr aus And srUp dyvrqx krky vI jIv duKI ikauN hudy hn ?gur au~qr :

    inq inhPl krm kmwie; bPwvY durmqIAw ]hy BweI ! ieh jIv inq = inqwpRqI inhPl = ivArQ (by&wiedw) krmW

    kmwie = kmwauNdw hY, Pyr durmqIAw = KotI mq vwlw bPwvY = hkwr kr ky Pu`ldw rihMdwhY [

    jb AwxY vl vc kir JUTu; qb jwxY jgu ijqIAw ]1]jb = jdoN vl = Cl kr ky, vc = T`g ky vw: vlvc = Cl Pryb qy JUT bol kir =

    krky koeI pdwrQ Gr AwxY = lY AwauNdw hY vw: iksy nwl DoKw kr ky qy JUT bol ky jdoNGr Aw jWdw hY, qb = qdoN hkwr ivc jwxY = jwxdw hY ik mYN jgu = sswr hI ijqIAw =ij`q ilAw hY ]1]

    AYsw bwjI sYswru; n cyqY hir nwmw ]AYsw = Aijhw sYswru = jgq bwjIgr dI bwjI = Kyf dI inAwe kuJ ku hI pl dw

    hY, pr jIv Pyr vI hir = prmySr dw nwmw = nwm cyqY = Xwd nh krdw [

    iKn mih ibnsY sBu JUTu; myry mn iDAwie rwmw ]rhwau]ieh sBuu = swrI JUTuu = JUTI sm`gRI iek iKn Br dy mih = ivc hI ibnsY = nwS ho jwx

    vwlI hY [ Awpxy mn is`iKAw dyeIey ik hy myry mnW ! qU rwmw = prmySr dy nwm iDAwie = iDAwauxw kr ]rhwau]

    sw vylw iciq n AwvY; ijqu Awie ktku kwlu gRsY ]AigAwnI jIvW qwe sw = auh vylw = smW iciq = cyqy nh AwvY = AwauNdw,

    ijqu = ijs smyN ktku = duKdweI kwl Awie = Aw ky gRsY = gRs Bwv pkV lvygw [

    dav.e qhvj 4@ b>e 723

  • (30)vvvvv

    v

    v

    v

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    v

    v

    v

    v

    gurbwxI ArQ -Bfwr

    iqsu nwnk ley Cfwie; ijsu ikrpw kir ihrdY vsY ]2]2]7]1siqgurU swihb jI kQn krdy hn ik iqsu = aus jIv pRBU kwl dI PwhI qoN

    Cfwie = Cufw ley = lYNdw hY, ijs aupr AwpxI ikrpw = imhr dI idStI kir = kr kyihrdY = mn ivc vsY = v`s jWdw hY ]2]2]7]

    iqlg mhlw 5 Gru 1 < siqgur pRswid ]auQwnkw : ijs smyN sRI gurU Arjn dyv swihb jI gurqwg`dI aupr ibrwjmwn sn [

    aus vyly dUr-durwifauN sgqW c`l ky drSn krn leI AwauNdIAW [ iek vwrI dI g`l hYik kwbl Awid p`Cm dy ielwky dI sgq siqgurW dy drSn krn leI Aw rhI sI, qWrsqy ivc Atk dirAw aupr iek Awlm nwmy mlwh rihMdw sI, jo swry mlwhW dw muKIsI, ieh rwq smyN musw&rW l`ut lYNdw sI, ijs smyN kwbl dI sgq Atk dirAw dy iknwryqy phucI qW ieh Awpxy AwdmIAW smyq sgq l`utx l`gw [ qdoN ieh swry AMnHy ho geyqy Awlm sgq dy crn Fih ipAw Aqy bynqI kIqI ik sw muAw& kr dyvo [ qdoN sgqny ikhw ik b^Sxhwr qW siqgurU jI hn, jykr qU ieh lu`t-Koh qy corI dw km C`f kygurU dI is`KI Dwrn kryNgw qW As qyrI bynqI gurW dy crnW ivc krWgy [ ies ny dovyNh`Q joV ky pRx kIqw ik mYN A`gy qoN lu`t-Koh qy corI nh krWgw Aqy gurU dI is`KI DwrnkrWgy [ Pyr sgq ny rl ky gurW dy crnW ivc bynqI kIqI qW sB dIAW A`KW dI joqvwps Aw geI [ Pyr sgq nwl rl ky siqgurW dy drSn krn leI sRI AMimRqsr swihbivKy AwieAw, siqgurW dy drSn kr ky crn PV ley Aqy bynqI krn l`gw ik mY b^Slau [ qdoN mhlw 5 = pMjvyN srUp sRI gurU Arjn dyv jI ny iqlg rwg AMdr pihlyGru = surqwl ivc, pihlW mMgl kridAW ieh Sbd aucwrn kIqw :

    1 = Adu`qI prmySr, = srb dw pRkwSk, jo siqgurW dI pRswid = ikrpw duAwrwpRwpq hudw hY [

    Kwk nUr krd; Awlm dunIAwie ]hy Awlm ! ieh swrI dunIAwie = dunIAW, Aqy Kwk = im`tI qoN mnu`K qy nUr = cmk,

    pRkwS vwly dyvqy, &irSqy Awid aus ^udw ny hI pYdw krd = kIqy hn2 AQvw Awlm = kulsswr dI duinAwie = dunIAW vw: Awlm pRlok qy dunIAwie = ies lok nUr = pRkwS rUpcyqn pRBU ny ^wk Bwv mwieAw nwl rcnw krd = kIqw hY vw: ieh swrI rcnw ^wk rUphI hY vw: jV mwieAw nwl swrI isRStI bxwauxw kIqI hY Aqy pRkwS cyqn ny Awp iesivc Awpxw nUr Bwv jlvw pwauxw kIqw hY vw: hy Awlm ! aus nUr = pRkwS rUp pRBU ny

    1. purwqn srUpW ivc ieQy pihly pwqSwh Aqy cOQy pwqSwh jI dy SbdW dw joV (5 + 2) 7 AMk iliKAwhoieAw AwauNdw hY, prqU hux pRc`lq srUpW ivc ieh s`q AMk iliKAw hoieAw nh AwauNdw [

    2. mnu`KW dy srIrW vwlI isRStI ^wk vwlI Aqy dyviqAW, &irSiqAW dI isRStI nUrI isRStI AwKdy hn [

    dav.e qhvj 5@ b>e 723

  • (31)vvvvv

    v

    v

    v

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    v

    v

    v

    v

    gurbwxI ArQ -Bfwr

    Sbd sprS rUp rs gD Awid sUKm q`qW qoN sUKm isRStI Aqy Kwk = im`tI Awid pMj sQUlq`qW qoN sQUl isRStI rcnw kIqI hY vw: Awlm = ielm r`Kx vwly ivdvwn jW Aiv`idAkAwid dI isRStI rcI hY [

    Asmwn ijmI drKq Awb; pYdwieis Kudwie ]1]Pyr Asmwn = AkwS, ijmI = zmIn (ipRQvI) drKq = ibRC qy Awb = pwxI Awid dI

    Kudwie = ^udw ny pYdwieis = auqpqI kIqI hY vw: jo pwxI dI inAwe SWq rUp, ijmI =ipRQvI dI inAwe BUmw rUp bRhm hY, auh dr^q dI inAwe ijqny BI Akwr idsdy hn,aunHW ivc AkwS dI inAwe ivAwpk ho irhw hY vw: ieh swrI isRStI aus prmySr dIAwb = AwBw, pRkwS (cyqn s`qw) krky cmk rhI hY [ ieauN Kuudwie = ^ud jo swirAW ivcAwieAw hoieAw hY, aus v`loN swrI pYdwieS kIqI hoeI hY ]1]

    bdy, csm dId; Pnwie ]hy bdy = ienswn (Awlm) ! jo vI ienHW sQUl csm = nyqW nwl dId = id`sdw hY, ieh

    sB Pnwie = &nw, nwS ho jwx vwlw hY [

    dunIAw, murdwr KurdnI; gwPl hvwie ]rhwau]ieh sB dunIAw = sswrI jIv JUT bolx rUp murdwr = Apiv`q, niK`D cIz

    KurdnI = Kw rhy hn Aqy hvwie = iqSnw, lwlc kr ky gwPl = by^br, Bu`ly hoey hn vw:prmwdI ho rhy hn ]rhwau]

    gYbwn hYvwn hrwm kusqnI; murdwr bKorwie ]isRStI dy jIv gYbwn = gupq rihx vwly Bwv BUqny, hYvwn = pSUAW (qwkqvr

    jwnvrW) dI inAwe ho rhy hn, qy hrwm = niK`D vsqUAW kusqnI = koh koh ky Kw rhyhn Aqy kUV bolx rUp murdwr = mry hoey jIvW dy mws bKorwie = Kwx vwly ho rhy hn [

    idl kbj, kbjw kwdro; dojk sjwie ]2]kwdro = SkqIvwn prmySr dI kbjw = kwbU krn vwlI mwieAw ny idl = mn prmySr

    v`loN htw ky Awpxy kbj = kbzy ivc r`iKAw hoieAw hY, ijs krky jIvW dojk = nrkivc pY ky sjwie = szw BogxI pYNdI hY [

    vlI inAwmiq, ibrwdrw; drbwr imlk, Kwnwie ]inAwmiq = b^iSSW, pdwrQ dyx vwlw, pwlx vwlw vlI = mwlk, ipqw,

    ibrwdrw = Brw, drbwr = kcihrIAW, imlk = jwgIrdwrW, Kwnwie = Gr vw: iesqIAWAwid jo vI hn [

    dav.e qhvj 5@ b>e 723

  • (32)vvvvv

    v

    v

    v

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    v

    v

    v

    v

    gurbwxI ArQ -Bfwr

    jb AjrweIlu bsqnI; qb, ic kwry, ibdwie ]3]jb = jdoN AjrweIlu = &irSqw Aw ky bsqnI = bnHygw, qb = qdoN ieh pirvwr vwly,

    sbDI, pdwrQ Awid qyry ic = kI kwry = km Awauxgy, sw ibdwie = d`sxw kr vw: qdqyrI ibdwie = buVbuVwht iks km hY ? Bwv iksy km nh AwvygI ]3]

    hvwl mwlUmu krd; pwk Alwh ](A`lwh A`Dk sihq bolo)

    auh pwk = piv`qr rUp Alwh = ^udw, qyry swry hvwl = hwl mwlUmu = jwnxw krd =krdw hY Bwv swrI hwlq jwnxw krdw hY [

    ieh bcn sux ky mlwh Awlm ny ikhw ik mhwrwj jI ! Pyr Cutkwrw ikvyN hovygw ?gur au~qr :

    bugo nwnk Ardwis; pyis, drvys bdwh ]4]1](b`ugo nw bolo)

    siqgurU swihb jI kQn krdy hn ik hy Awlm ! jo ^udw dy drvys = &kIr bdwh = lokhn vw: jo &kIr lok igAwn rUp (dr + Avys) dr = duAwry dy ivc Awvys = pRvyS hoeyhn, aunHW dy pyis = A`gy Ardwis = bynqI bugo = kQn kr [ ieh aupdyS sux kr ky BweIAwlm siqgurW dw is`K bx igAw sI ]4]1]

    iqlg Gru 2 mhlw 5 ]iqlg rwg ivc dUsry Gru = surqwl dy ies Sbd ivc pMjvyN pwqSwh jI vwihgurU

    dy snmuK bynqI krdy hoey Aqy sB kuJ ausdw hI kQn krdy hoey aupdyS b^iSS krdy hn [

    quDu ibnu; dUjw nwhI koie ] qU krqwru; krih, so hoie ]hy vwihgurU ! quDuu = qyry qoN ibnuu = bZYr sswr ivc hor koie = koeI vI dUjw = dUsrw

    sm`rQ nwhI = nh hY vw: bRhm byiqAW dI idStI AMdr qyry qoN ibnW hor koeI dUsrw dyKxivc nh AwauNdw, Bwv auh sB Qwe qyrw srUp hI vyKdy hn [

    hy vwihgurU ! qU hI sB kuJ krqwru = rcx vwlw hYN vw: qyry (kr+qwru) kr = h`QWivc jIvW dI rozI, aumr, prmwrQ qy cyqn s`qw rUpI qwr PVI hoeI hY, jo kuJ qUkrih = krdw hY, su = auho kuJ hI iqMnW kwlW ivc hoie = hudw hY [

    qyrw joru; qyrI min tyk ] sdw sdw jip; nwnk eyk ]1]hy vwihgurU ! swfy srIr AMdr vI qyrw hI joru = bl hY Aqy min = ihrdy ivc vI qyrI

    hI tyk = Et hY [siqgurU jI kQn krdy hn ik hy vwihgurU ! As qW eyk = ie`k qyry nwm qwe hI

    sdw sdw = hmySW hmySW jip = jpdy hW ]1]

    dav.e qhvj 5@ b>e 723

  • (33)vvvvv

    v

    v

    v

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    v

    v

    v

    v

    gurbwxI ArQ -Bfwr

    sB aUpir; pwrbRhmu dwqwru ] qyrI tyk; qyrw AwDwru ]rhwau]hy dwqwru = dwnI pwrbRhmu = prmySr ! qU sB = swry dyvI dyviqAW, pYZbrW Awid nwloN

    aUpir = au~qy Bwv sRySt qy smr`Q hYN vw: swirAW aupr hukm krn vwlw hYN Aqy (pwr + bRhmu)pwr = prHw rUp qy bRhmu = ivAwpk srUp hYN Aqy sBnW rozI dyx vwlw dwqw hYN [

    sw qW mn ivc qyrI hI tyk = Et hY Aqy srIr krky vI iek qyrw hI AwDwru = AwsrwhY vw: ies lok ivc qyrI hI Et hY Aqy pRlok ivc vI qyrw hI Awsrw hY ]rhwau]

    AMg 724hY qUhY; qU hovnhwr ] Agm AgwiD; aUc Awpwr ]

    hy vwihgurU ! qU hux hY = vrqmwn smyN ivc vI ivAwpk hYN, ip`Cy BUqkwl ivc vIqUhY = kyvl qU hI ivAwpk sI Aqy qU hI Biv`Kq kwl ivc ivAwpk hovnhwr = hox vwlwhovyNgw [

    mn bwxI krky Agm = gmqw qoN rihq AgwiD = fUGw hYN, iqMnW guxW qoN AqIq rUpaUc = au~cw qy pRikrqI dy Awpwr = pwrwvwr qoN rihq hYN [

    jo quDu syvih; iqn Bau duKu nwih ]gur prswid; nwnk gux gwih ]2]

    hy vwihgurU ! jo = ijhVy vI quDu = qY syvih = syvnw krdy hn, iqn = aunHW jmdUqWAwid dw Bau = fr qy jmx mrx dw du`K nwih = nh ivAwpdw [

    siqgurU swihb jI kQn krdy hn ik gurW dI prswid = ikrpw krky qyry guxW gwih = gwien kIqw jw skdw hY vw: qyrI pRwpqI krwaux vwly Su`B guxW gwih = gRihxkr skIdw hY vw: gux = iviSAW gwih = gwh Bwv dbwA leIdw hY ]2]

    jo dIsY; so qyrw rUpu ] gux inDwn; goivMd AnUp ]jo = ijhVw kuJ vI pswrw dIsY = ids irhw hY, so = auh qyrw hI rUp = srUp sw

    Bwsdw hY [hy goivMd = prmySr ! qU Su`B guxW dw inDwn = Kzwnw Aqy AnUp = aupmw qoN rihq

    hYN vw: qU guxW dw inDwn = smuMd hYN, (go + ivMd) go = bwxI krky ivMd = l`iBAw jwx vwlwhYN vw: go = igAwn krky ivMd = pRwpq hox Xog Aqy AnUp = aupmw qoN rihq hYN [

    ismir ismir; ismir jn soie ]nwnk; krim prwpiq hoie ]3]

    hy ismir = ismrny Xog vwihgurU ! qyry ismir = ismrn soie = auh jn = purS hIismir = ismrdw hY vw: mn bwxI srIr krky auho hI ismrdw hY [

    dav.e qhvj 5@ b>e 723~724

  • (34)vvvvv

    v

    v

    v

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    v

    v

    v

    v

    gurbwxI ArQ -Bfwr

    siqgurU jI kQn krdy hn ik ijs gurW dI krim = ikrpw duAwrw qyrw ismrnkrnw pRwpq hoie = hudw hY vw: inSkwm krmW vwly hI qyrw ismrn pRwpq hudw hY ]3]

    ijin jipAw; iqs kau bilhwr ]iqs kY sig; qrY sswr ]

    ijin = ijs gurmuK jn ny qyry nwm jipAw = jpxw kIqw hY, iqs = aus dy qweAs bilhwr = kurbwn jWdy hW [

    iqs = aus kY = dy sig = nwl iml ky Bwv aus dI sgq kr ky swrw sswr = jgqhI qrY = qr jWdw hY vw: sswr qoN qr jweIdw hY [

    khu nwnk; pRB locw pUir ]sq jnw kI; bwCau DUir ]4]2]

    siqgurU swihb jI kQn krdy hn ik hy pRBU = prmySr ! swfI ieh locw = ie`CwpUir = pUrn kro [

    As sq = SWq ic`q mhwqmw jnW kI = dI crn DUir = DUVI Bwv ^wk bwCau =cwhudy hW ]4]2]

    iqlg mhlw 5 Gru 3 ]dwl[ b"epSJ s[ Fi[ h'H[ qVp,t V[ ldaepiJ fjl W[Vag wgag dw q[i[ rie[ qVp,t sj l.lji

    a'G aiVj dwr[G h' lwsj ]@ as dav.e ije s[ b>si qhvj 5 = f>ur[G liPf l+g epiP biuVs[r ug V[ rjdhepiP ug sg Rplaag widsbJ zip 3 = agli[ lpiajv dry dHh LWs RpyjiSwi w[ liW lJNj Rpfs[L W?dLL wgaj ^

    imhrvwnu; swihbu imhrvwnu ] swihbu myrw; imhrvwnu ]hy BweI ! swihbu = mwlk vwihgurU ip`Cy vI imhrvwnu = idAwlU sI, hux vI

    imhrvwnu = idAwlqw krn vwlw hY [myrw swihbu = mwlk A`gy Biv`K ivc vI imhrvwnu = ipwlqw krygw Bwv iqMnW kwlW

    ivc idAwlU hY [ AQvw mwlk prmySr imhrvwnI kr ky srIr dy doSW mytx vwlw hY,AwpxI imhrbwnI kr ky bwxI dy doSW vI mytx vwlw hY Aqy myrw mwlk imhrvwnIkr ky mn dy sklpW vI mytxvwlw hY [

    jIA sgl kau; dyie dwnu ]rhwau]auh sgl = swrI isRStI dy jIA = jIvW dy kau = qwe rozI, nwm, igAwn Awid dw

    dwn dyie = dyxw krdw hY ]rhwau]

    dav.e qhvj 5@ b>e 724

  • (35)vvvvv

    v

    v

    v

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    v

    v

    v

    v

    gurbwxI ArQ -Bfwr

    qU kwhy folih pRwxIAw; quDu rwKYgw isrjxhwru ]hy pRwxIAw = pRwxW DwrI jIv ! qU mwiekI pdwrQW ivc jW AwpxI pwlxw vwsqy

    kwhy = iks leI folih = fgmgwauNdw hYN vw: pdwrQW ivc Awpxy mn ikauN fulwauNdwhYN, quDu = qY vI isrjxhwru = rcnw krn vwlw prmySr du`KW qklI&W qoN bcw kyrwKYgw = r`Kxw krygw [

    ijin pYdwieis qU kIAw; soeI dyie AwDwru ]1]ijin = ijs vwihgurU ny qU = qY pYdwieis = rcnw, pYdw kIAw = kIqw hY, soeI = auh

    vwihgurU hI qY pwlx rUp AwDwru = Awswrw dyie = dyxw krygw ]1]

    ijin aupweI mydnI; soeI krdw swr ]ijin = ijs vwihgurU ny ieh mydnI = DrqI Bwv swrI isRStI aupweI = pYdw kIqI hY,

    soeI = auho hI iesdI swr = sBwl krdw hY [

    Git Git mwlku idlw kw; scw prvdgwru ]2]auh scw = s`qX srUp prvdgwru = pwlxw krn vwlw prmySr ! Git Git = srIrW-

    srIrW dy idlw = mnW kw = dw mwlkuu = suAwmI hY ]2]

    kudriq kIm n jwxIAY; vfw vyprvwhu ]ausdI kudriq = SkqI dI kIm = kImq nw jwxIAY = jwx nh skIdI, auh iqMnW

    guxW qoN AqIq qy qYkwl AbwD rUp v`fw Aqy vyprvwhu = by-muQwj hY Bwv iksy dI prvwhnh krdw [ ies krky :

    kir bdy qU bdgI; ijcru Gt mih swhu ]3]hy bdy = pRwxI ! qU auqnw icr prmySr dI bdgI = BgqI kr, ijcru = ijqnw icr

    qk qyry Gt = srIr, ihrdy mih = ivc swhu = pRwx c`ldy hn ]3]

    qU smrQu AkQu Agocru; jIau ipMfu qyrI rwis ]ies leI aus prmySr A`gy ieauN bynqI kr ik hy vwihgurU ! qU smrQu = srb SkqIvwn,

    SkqI ibrqI krky AkQu = kQn qoN rihq Aqy Agocru = ieMdIAW dy AivSy hYN, swfwjIau = ihrdw qy ipMfu = srIr qyrI hI rwis = pUMjI b^iSS kIqI hoeI hY [

    rhm qyrI, suKu pwieAw sdw; nwnk kI Ardwis ]4]3]qyrI rhm = ikrpw krky sdw = sdIvI su`K pwieAw = pwauxw krIdw hY, siqgurU

    swihb jI kQn krdy hn ik swfy jnW kI = dI ieho Ardwis = bynqI hY, Bwv sw AwpxIbdgI b^So ]4]3]

    dav.e qhvj 5@ b>e 724

  • (36)vvvvv

    v

    v

    v

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    v

    v

    v

    v

    gurbwxI ArQ -Bfwr

    iqlg mhlw 5 Gru 3 ]krqy; kudrqI musqwku ]

    hy krqy = rcnhwr pRBU ! mYN qyrI kudrqI = kudrq (SkqI) aupr musqwku = moihq hoirhw hW Bwv myrw mn qyrI SkqI dyK ky iK`icAw igAw hY vw: hy krqy = rcnhwr qykudrqI = SkqI dy mwlk prmySr mYN qyry drSnW dw musqwku = ie`Cwvwn hW (ArbI ivcmusqwk dw ArQ ie`Cwvwn hY) [

    dIn dunIAw eyk qUhI; sB Klk hI qy pwku ]rhwau]dIn = pRlok Aqy dunIAw = sswr ivc vw: dIn = DrmI purKW Aqy dunIAW Bwv

    mwieAw ivc Psy lokW dy AMdr iek qU hI ivAwpk hYN Aqy sB = swrI Klk = isRStI qy = qoNhI pwku = piv`qr srUp Bwv inrlyp rihMdw hYN ]rhwau]

    iKn mwih Qwip auQwpdw; Awcrj qyry rUp ]qU iek iKn = iCn mwq smyN mwih = ivc hI isRStI Qwip = iesiQq Bwv pYdw krdw

    hYN Aqy iCn ivc hI auQwpdw = pu`tdw Bwv nwS kr idMdw hYN Aqy srgux qy inrgux srUpqyry Awcrj = Ascrj hI hn AQvw ijnHW dy ihrdy AMdr Su`B gux Qwip = iesiQq kridMdw hYN, aunHW dy ihrdy AMdroN iek iCn ivc hI sB AOgux auQwpdw = pu`t dyNdw hYN Aqyauh qyry siq, icq, And rUp Ascrj srUp pRwpq ho jWdy hn [

    kauxu jwxY clq qyry; AMiDAwry mih dIp ]1]hy vwihgurU ! qyry clq = coj, kOqkW kauxu = ikhVw jwxY = jwx skdw hY Bwv

    koeI nh jwx skdw, qU qW AigAwnqw dy AMiDAwry = hnyry mih = ivc Awp hI igAwnrUpI dIp = dIvw ho ky cmk irhw hYN vw: hnyrI koTVI dI inAwe sB rcnw jVH hY, qyqU ies ivc dIvw Bwv cyqn dw pRkwS rUp ho ky cmk irhw hYN vw: qU hI hnyry dI inAweINsY-s`qw hIxy jVH q`qW ivc dIvy dI inAwe pRkwS krn vwlw hYN ]1]

    Kuid Ksm Klk jhwn Alh; imhrvwn Kudwie ]hy imhrvwn = ipwlU Kudwie = udw ! hy Alh = prmySr ! qU Kuid = Awp hI ies

    jhwn = sswr dI sB Klk = lokweI dw Ksm = mwlk hYN [

    idnsu rYix, ij quDu ArwDy; so ikau dojik jwie ]2]ij = ijhVy idnsu rYix = idn rwq quDu = qY mn dI Bwvnw nwl ArwDy = icqvdy

    hn, so = auh Pyr dojik = nrkW ivc ikau = iks leI jwie = jwxgy, Bwv nh jwxgysgoN auh qW mukq ho jwxgy ]2]

    dav.e qhvj 5@ b>e 724

  • (37)vvvvv

    v

    v

    v

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    v

    v

    v

    v

    gurbwxI ArQ -Bfwr

    AjrweIlu Xwru bdy; ijsu qyrw AwDwru ]hy mhwrwj ! ijs purS lok pRlok ivc iek qyrw hI AwDwru = Awswrw hY, aus

    bdy = purS dw AjrweIlu = mOq dw &irSqw vI Xwru = dosq bx jWdw hY [

    gunh ausky sgl AwPU; qyry jn dyKih dIdwru ]3](aus-ky bolo)

    jo jn = purS qyry dIdwru = drSnW dyKih = dyK lYNdw hY vw: jo qyry jn = BgqjnW dy drSn dyKdw hY, aus purS ky = dy sgl = swry hI gunwh, doS AwPU = muAw& ho jWdyhn Bwv qU aunHW b^s lYNdw hYN ]3]

    dunIAw cIj, iPlhwl sgly; scu suKu, qyrw nwau ]hy mhwrwj ! dunIAw = sswr dy sgly = swry cIj = pdwrQ iPlhwl = hux dy smyN Bwv

    QoVy smyN leI hI hn, scu = s`cw su`K qW qyrw nwau = nwm hI dyx vwlw hY vw: qyrw s`cnwm su`K srUp dy dyx vwlw hY [

    gur imil nwnk bUiJAw; sdw eyk su gwau ]4]4](dUsrw pwT eyksu iek`Tw hY)

    siqgurU swihb jI kQn krdy hn As gurU rwmdws swihb jI nwl iml krky qyry siqsrUp bUiJAw = smiJAw hY, ies leI sdw = hmySW eyk = iek qyry su = S`uD srUp hIgwau = gwauNdy hW vw: hy BweI ! qus vI eyksu = iek hrI dy guxW gwau = gwauxw kro ]4]4]

    iqlg mhlw 5 ]mIrW dwnW; idl soc ]

    hy dwnW = igAwqw, AMqrjwmI mIrW = pwqSwh ! myry idl = ihrdy ivc qyrI pRwpqIdI soc = vIcwr PurdI rihMdI hY ik qus kdoN pRwpq hovogy [

    muhbqy min qin bsY; scu swh bdI moc ]1]rhwau](muh`bqy dw aucwrn A`Dk sihq hY)

    hy s`cy swh = pwiqSwh ! qU mwqw dy grB, sswr, nrk rUpI bdI = kYd moc = k`txvwlw hYN vw: AwpxI bdI = tihlx Bwv mwieAw dy bDnW qoN Cufwaux vwlw hYN Aqymuhbqy = pRIqI kr ky Bgq jnW dy min = ihrdy qin = srIr ivc bsY = v`sdw hYN vw: qyrIpRIqI myry mn qn ivc v`s rhI hY ]1]rhwau]

    dIdny dIdwr swihb; kCu nhI ies kw molu ]hy swihb = mwlk vwihgurU ! jo qyry srgux srUp dw dIdwr = drSn dIdny = dyKxw

    hY, ies kw = dw kCu = kuJ BI molu = mu`l nh id`qw jw skdw Bwv qyrw drSn Amolk,

    dav.e qhvj 5@ b>e 724

  • (38)vvvvv

    v

    v

    v

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    v

    v

    v

    v

    gurbwxI ArQ -Bfwr

    by-kImqw hY AQvw ienHW pRq`K nyqW jW mnbu`D, pRoK ApRoK igAwn rUpI nyqW dw vI koeImu`l nh hY, ijnHW ny qyrw pRq`K vw: ABydqw, swiKAwqqw rUp drSn dyiKAw hY [

    pwk prvdgwr qU; Kuid Ksmu vfw Aqolu ]1]hy vwihgurU ! qU pwk = piv`qr srUp qy sBnW dI prvdgwr = pwlxw krn vwlw hYN,

    Pyr Kuid = Awp hI swirAW dw Ksmu = mwlk hYN, iqMnW guxW qoN AqIq rUp vfw = mhwnAqy Aqolu = qolx qoN rihq hYN Bwv Swsq pRmwx rUpI v`ty qy bu`D rUpI qrwzU nwl imixAwnh jWdw ]1]

    dsgIrI dyih idlwvr; qUhI qUhI eyk ]hy idlwvr = bhwdr, audwricq pRBU ! myrw pRq`K, mn rUpI (ds + gIrI) ds = h`Q

    gIrI = pkV qy mY AwpxI BgqI dyih = dyxw kr vw: qU mY Awpxw BgqI rUpI h`QpkVwauxw kr ikauNik eyk = iek qU hI ies lok ivc myrw rwKw hYN qy iek qU hI pRlokivc myrw shwiek hYN vw: qU hI ip`Cy sI, qU hI hux hYN qy iek qU hI A`gy rhyNgw vw:iek qU Awp hI srgux srUp hYN qy qU Awp hI inrgux srUp hYN [

    krqwr kudriq krx Kwlk; nwnk qyrI tyk ]2]5]hy sBnW dI cyqn s`qw, rozI pRwlbD rUpI (kr + qwr) qwr Awpxy kr = h`Q ivc

    pkVn vwly prmySr ! qU AwpxI kudriq = SkqI duAwrw sB isRStI pYdw krn vwlwKwlk = mwlk hYN, siqgurU swihb jI kQn krdy hn ik sw qW iek qyrI hI tyk = EthY ]2]5]

    iqlg mhlw 1 Gru 2< siqgur pRswid ]

    auQwnkw : ijs smyN sRI gurU nwnk dyv jI kDwr ivc gey sn, auQy ngr qoN bwhrbYT gey, qdoN iek pTwn ny Aw ky nmskwr kIqI Aqy ikhw ik qus kOx ho Aqy ikQoNAwey ho, Pyr ieQy aujwV ivc ikauN bYTy ho, qdoN siqgurW ny ikhw ik As ^udw dy bdy hWqy ies ngr dy iksy AwdmI nwl swfw km hY, pTwx ny ikhw ik ausdw nwm kI hY ? siqgurWny ikhw ik auh ^wncd dw pu`qr mwncd hY qy auh Awp hI sw ieQy Aw ky imlygw [ qdoNpTwx ny ipMf ivc Aw ky mwncd ikhw ik ipMf qoN bwhr &kIr qY imlx vwsqy bYTyhoey hn, mYN aunHW ikhw vI sI ik qus ipMf ivc jw ky aus iml lvo, pr aunHW nyikhw ik auh Awp hI sw ieQy Aw ky imlygw [ mwncd kihx l`gw ik myrI qW iksy &kIrnwl koeI jwx-pCwx vI nh hY [ pTwx ny ikhw ik &kIrW dy drSnW dw qY ikhVwkoeI doS l`gx l`gw hY, jw iek vwrI drSn kr ky Aw, qdoN mwncd kuJ imSTwn pdwrQ

    dav.e qhvj 1@ b>e 724

  • (39)vvvvv

    v

    v

    v

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    v

    v

    v

    v

    gurbwxI ArQ -Bfwr

    lY ky siqgurW dI hzUrI ivc phuicAw Aqy pdwrQ siqgurW Byt kIqy [ siqgurW ny ikhwik mwncd ! sB kuSl And hY ? qd mwncd ny hYrwn ho ky ikhw ik mhwrwj ! qus mYkdoN dy jwxdy ho, As qW A`gy kdy imly vI nh hW, quhwfw dyS ikhVw hY Aqy kI kwrjhY ? siqgurW ny ikhw ik bygmpurw swfw dyS hY, nwnk inrkwrI swfw nwm hY, eykkwr jwnx rUp ilbws Dwrn kIqw hoieAw hY [ mwncd ny ikhw ik myry qW koeI smJ nh AweI [siqgurW ny ikhw hy BweI ! AYsy bcnW dy ivc hI swrw su`K hY ik sswr s`qX nw jwxo,prmySr dy au~qm nwm hI mn ivc jwnxw kro, ijs suxidAW mwieAw dw moh n`sjWdw hY, Pyr lok-pRlok ivc vI shwiek hudw hY [ ies pRkwr dy bcn kih kr ky ausdykuJ pRSnW dw au~qr idMdy hoey siqgurU jI iqlg rwg dy dUsry Gru = surqwl ivc ieh Sbdaucwrx krdy hn [

    1 = Adu`qI bRhm, = srb dw pRkwSk, jo siqgurW dI pRswid = ikrpw duAwrw pRwpqhudw hY [

    ijin kIAw iqin dyiKAw; ikAw khIAY ry BweI ]hy BweI mwncd ! ijin = ijs prmySr ny swrw sswr auqpq kIAw = kIqw hY,

    iqin = ausy ny ies dyiKAw = dyKxw kIqw Bwv pwlxw kIqw hY, qy As ikAw = kIkhIAY = kihxw krIey ik iesdI lYqw kOx krygw jW ies sswr ivcly jIvW dI kI hwlqhovygI, ikho ijhw Pl imlygw, Bwv auh vwihgurU Awp hI jwxdw hY [

    AMg 725Awpy jwxY kry Awip; ijin vwVI hY lweI ]1]

    auh prmySr Awpy = Awp hI sB jIvW dy krmW jwxY = jwxdw hY Aqy Awp hI eISrrUp ho ky krmW Anuswr Pl dyxw kry = krdw hY, ijin = ijs prmySr ny ieh sswr rUpIvwVI = bZIcI lweI = lwauxw kIqI hY ]1]

    dUsrw ArQijin kIAw iqin dyiKAw; ikAw khIAY hy BweI ]

    hy BweI ! ijs purS ny kuJ ismrn Bjn, swDn kIqw hY, ausny Awpxy Awqm srUp isiKAwq krky vyiKAw hY, aus dI bwbq As kI kQn krIey ik aus ikqnw ku AndpRwpq hudw hY, Bwv kQn nh kIqw jw skdw [

    Awpy jwxY kry Awip; ijin vwVI hY lweI ]1]ijs purS ny Awpxy ihrdy AMdr Su`B guxW dI vwVI = bZIcI lwauxw kIqI hy, auh

    Awpxy Awqmw jwx krky swirAW iv`coN Awip = Awqm boD srUp dw AnuBv krdw hY ]1]

    dav.e qhvj 1@ b>e 724~725

  • (40)vvvvv

    v

    v

    v

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    v

    v

    v

    v

    gurbwxI ArQ -Bfwr

    rwiesw ipAwry kw rwiesw; ijqu sdw suKu hoeI ]rhwau](dUsrw pwT kwrwiesw)

    hy BweI ! rwiesw = aucwrn krIey, ipAwry prmySr kw = dw js sdw rwiesw = aucwrnkrIey ijqu = ijs dy aucwrx krky sdw = hmySw su`K dI pRwpqI hoeI = hovygI AQvw AwpvI ipAwry dw js aucwrx krIey qy hornW pwsoN vI kwrwiesw = krwauxw krIey qW sdYvIsu`K srUp dI pRwpqI hovygI ]rhwau]

    ijin rig kqu n rwivAw; sw pCo ry qwxI ]ry = hy BweI ! ijs jIv rUpI iesqI ny rig = pRym dy sihq kqu = pqI prmySr nwl

    ABydqw dy And n rwivAw = mwnxw nh kIqw, sw = auh pCo qwxI = pScwqwp hIkrdI rihMdI hY [

    hwQ pCoVY isru DuxY; jb rYix ivhwxI ]2]jb = jdoN ies jIv rUpI iesqI dI pqI prmySr qoN ibnW AvsQw rUpI rYix = rwq

    ivhwxI = bIq jWdI hY, qdoN ieh duKI ho ky hwQ = h`QW pCoVY = ptkdI hoeI qy isr DuxY = ihlwauNdI, hlUxdI rihMdI hY ik mnu`Kw jnm pw ky vI pqI prmySr dI pRwpqI nwkr skI ]2]

    pCoqwvw nw imlY; jb cUkYgI swrI ]jb = jdoN swrI aumr rUpI rwq cUkYgI = cu`kI geI, bqIq ho geI vw: jdoN mnu`Kw jnm

    rUpI swrI = nrd (bwzI) cu`kI geI qW pCoqwvw = pScwqwp krn nwl pqI prmySr nhimlY = imlygw [

    qw iPir ipAwrw rwvIAY; jb AwvYgI vwrI ]3]Pyr jb = jdoN ikqy mnu`Kw jnm dI vwrI AwvygI, qw = qdoN iPir = muV ky ipAwry

    pqI prmySr dy And rwvIAY = mwixAw jwvygw ]3]

    kqu lIAw sohwgxI; mY qy vDvI eyh ]mhwqmW rUpI sohwgxI = suhwgvqIAW ny kqu = pqI prmySr dw And lIAw = pRwpq

    kIqw hY, eyh = ieh suhwgxW mY = myry qy = qoN vDvI = vDIk guxW vwlIAW hn [

    sy gux muJY n AwvnI; kY jI dosu Dryh ]4]sy = auhnW dy vwihgurU pRwpqI vwly (siq, sqoKwid) Su`B gux muJY = myry ihrdy ivc

    n AwvnI = AwauNdy nh hn, kY = iks jI = jIv ivc dosu Dryh = Drnw krIey Bwv AwpxyhI krmW dw doS hY ]4] jYsw ik :

    ddY dosu n dyaU iksY dosu krmw AwpixAw ] (Awsw ptI m: 1, AMg 433)

    dav.e qhvj 1@ b>e 725

  • (41)vvvvv

    v

    v

    v

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    v

    v

    v

    v

    gurbwxI ArQ -Bfwr

    ijnI sKI shu rwivAw; iqn pUCaugI jwey ]ijnI = ijnHW mhwqmW rUpI sKIAW ny shu = pqI prmySr dy And rwivAw = mwixAw

    hY, iqn = aunHW suhwgvqIAW jwey = jw ky pqI prmySr dI pRwpqI dy swDnW bwry igAwqpUrbk pUCaugI = pu`Cxw krWgI [

    pwie lgau bynqI krau; lyaugI pMQu bqwey ]5]Pyr aunHW dy pwie = crn lgau = l`g krky bynqI = ArzoeI krau = krWgI Aqy iqnHW

    pwsoN prmySr pqI dI pRwpqI vw: BgqI sihq igAwn dw pMQu = rsqw bqwey = puClyaugI = lvWgI ]5]

    mwncd kihx l`gw ik mhwrwj myry qy vI ikrpw kro, qW :

    hukmu pCwxY nwnkw; Bau cdnu lwvY ]siqgurU swihb jI kQn krdy hn ik jykr koeI pqI prmySr dy hukm pCwxY =

    pCwnxw kry Aqy Bau = BY rUpI cdn lwvY = lwauxw kry [

    gux kwmx kwmix krY; qau ipAwry kau pwvY ]6]Pyr jIv rUp vw: ABws ibrqI rUp kwmix = iesqI guxW rUpI kwmx = tUxw krY = kry

    vw: Awpxy AMqSkrx rUpI kT ivc siq, sqoK, iKmw Awid Su`B guxW (kw + mx) kw = dwmx = mxkw Dwrn kry, qau = qW ipAwry pqI prmySr kau = pwvY = pw skdI hY ]6]

    jo idil imilAw su imil rihAw; imilAw khIAY ry soeI ]ry = hy BweI ! jo = ijhVw purS idil = mn krky pqI prmySr nwl imilAw hoieAw

    hY, su = auh hr smyN imil = imilAw rihAw = rihMdw hY vw: auh dunIAW dy myilAW-gyilAWivc imlx qoN rih jWdw hY Aqy soeI = auho hI mn, bwxI, srIr krky prmySr nwl imilAwhoieAw khIAY = khIdw hY AQvw jo idloN gurW nwl imilAw hoieAw hY, auh nwm ivc imilAwrihMdw hY Aqy auhI prmySr nwl imilAw hoieAw khIdw hY [

    jy bhuqyrw locIAY; bwqI mylu n hoeI ]7]jykr bhuqyrw = bhuqy swDnW krky ausdI pRwpqI locIAY = cwhuxw krIey qW

    bwqI = g`lW-bwqW nwl pqI prmySr nwl mylu = imlwp nh hoeI = hudw vw: vydWq, Xog,pUrv mImWsw, sWK, inAwiek Awid dIAW jugqIAW rUpI g`lW nwl imlwp nh hudw [bwqI = iv`q Bwv Dn Awid mwiekI pdwrQW ivc ic`q lwaux nwl ausdI pRwpqI nhhudI vw: (bw + qI) qI = iesqI, mwieAw dy BogW bw = swQ l`gx nwl vI pqI prmySrdI pRwpqI nh hudI ]7]

    dav.e qhvj 1@ b>e 725

  • (42)vvvvv

    v

    v

    v

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    v

    v

    v

    v

    gurbwxI ArQ -Bfwr

    Dwqu imlY Puin Dwqu kau; ilv ilvY kau DwvY ]ijvyN FilAw hoieAw sonw, lohw Awid dI Dwqu = DwqU Puin = Pyr ausy Dwq kau =

    hI Aw ky imlY = iml jWdI hY vw: ijvyN Dwqu = mwieAwDwrI AwdmI muV Dwqu = mwieAw hI iml jWdw hY Bwv sswr dy jnm mrx ivc Aw jWdw hY vw: Dwqu = Dwaux vwly pMjyq`q Dwqu = DwA ky muV Awpxy Awp ivc hI iml jWdy hn, Bwv ijvyN hvw, hvw ivciml jWdI hY, pwxI ndIAW nwilAW rwh hudw hoieAw smuMd dy pwxI ivc jw imldw hY,im`tI, im`tI ivc iml jWdI hY, AgnI qoN inkly hoey cigAwVy muV AgnI ivc iml jWdyhn, AkwS, AkwS ivc iml jWdw hY, ieauN ilv = ibrqI bRhmwkwr krky lwaux vwlwjIv ilvY = Awsrw rUp bRhm v`l kau = hI DwvY = dOVdw hY Bwv aus ivc AByd ho jWdwhY vw: ilv = pRIqI krn vwlw purS ilvY = pRIq rUp prmySr dI qr& dOVdw, iK`icAw jWdwhY qy AMq iek-im`k ho jWdw hY [

    gur prswdI jwxIAY; qau AnBau pwvY ]8]jykr gurW dI prswdI = ikrpw krky vIcwr, igAwn, nwm jwxIAY = jwx ilAw

    jwvy qau = qW AnuBau = BY qoN rihq vw: AnBau = suqy igAwn srUp prmySr pwvY = pwleIdw hY ]8]

    pwnw vwVI hoie Gir; Kru swr n jwxY ]ijvyN Gr dy ivc hI pwnw dI vwVI = bZIcI hoie = hovy, pr Kru = gDw ausdI

    swr = ^br Bwv ^uSbU nh jwxY = jwxdw AQvw eysy pRkwr BwvyN pwnw dI vwVI dIinAwe siqsgq Gr dy pws hI hovy vw: Gir = ihrdy ivc hI Su`B gux, Awqm vsqUrUpI pwnw dI vwVI hY, pr gDy dI inAwe mUrK ivSeI jIv ausdI swr Bwv Dwrn krnwvI nh jwxdw [

    rsIAw hovY musk kw; qb PUlu pCwxY ]9]jykr koeI musk = sugDI kw = dw rsIAw = rs lYx vwlw hovy, qb = qdoN auh

    PUl = Pu`lW pCwxY = pCwx lYNdw hY vw: jdoN koeI swr grwhI bu`DI vwlw ho ky prmySrdI BgqI rUp sugDI dw rs lYx vwlw hudw hY, qdoN auh bydW SwsqW dy isDWq rUp Pu`lW pCwx lYNdw hY ]9]

    Aipau pIvY jo nwnkw; Bmu Bim smwvY ]siqgurU swihb jI kQn krdy hn ik jo = ijhVw vI nwm Aipau = AMimRq

    pIvY = pdw hY, ausdw Bim = Brmwaux vwlw Brm smwvY = smwA jWdw hY, Bwv nivrqho jWdw hY [

    dav.e qhvj 1@ b>e 725

  • (43)vvvvv

    v

    v

    v

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    v

    v

    v

    v

    gurbwxI ArQ -Bfwr

    shjy shjy imil rhY; Amrw pdu pwvY ]10]1]auh shjy = igAwn krky shjy = sihj srUp ivc imil = imilAw, AByd hoieAw

    rhY = rihMdw hY, Aqy Amrw = AivnwSI pdu = pdvI pwvY = pw lYNdw hY ]10]1]so ies pRkwr siqgurW ny ieh aupdyS dy ky BweI mwncd dI ilv lgw id`qI Aqy

    aus dy pMjW koSW rUpI ikvwV KolH id`qy, jo keI jnmW dw BgqI krdw Aw irhw sI, gurUjI ny ikrpw krky aus ies jnm ivc iv`CVy hoey myl ilAw [

    iqlg mhlw 4 ]ies Sbd ivc siqgurU jI prmySr dI is&iq-swlwh dIAW kQw khwxIAW (jo gurU

    mu`K duAwrw is`K pRwpq hudIAW hn) dw isDWq kQn krdy hoey &rmwauNdy hn [

    hir kIAw kQw khwxIAw; guir mIiq suxweIAw ]hy BweI ! hir = prmySr kIAw = dIAW su`K rUp QW dyx vwlIAW, srUp l`KxW qy qt`sQI

    l`KxW vwlIAW kQw = kQwvW Aqy srgux srUp Dwr ky kIqy hoey kOqkW dy pRsg rUp khwxIAWswfy mIiq = im`q srUp guir = siqgurW ny suxweIAw = suxwauxw kIqIAW hn [

    bilhwrI gur Awpxy; gur kau bil jweIAw ]1]mYN Awpxy gurW qoN mn krky bilhwrI = bilhwr jWdw hW Aqy bwxI qy srIr krky

    vI gur = qwe bil = bilhwr kurbwn jweIAw = jWdw hW ]1]

    Awie imlu gurisK, Awie imlu;qU myry gurU ky ipAwry ]rhwau]

    Awie = Aw ky iml pY, hy gurisK = gurU dy is`Kw ! mY Awie = Aw ky imlxw kr vw:hy gurU dI Srn ivc Aw ky sgq, srUp ivc imlx vwly gurU dy is`Kw ! mY vI Aw kyimlu = imlxw kr, ikauNik qU myry gurW ky = dy ipAwry = snyh vwlw guris`K hYN ]rhwau]

    hir ky gux hir Bwvdy; sy gurU qy pwey ]hy BweI ! jo hir = prmySr ky = dy nwl imlwaux vwly siq, sqoKwid Su`B gux hn,

    auh hir = prmySr Bwvdy = BwauNdy Bwv cgy l`gdy hn, pr sy = auh gux gurU swihbjI qy = qoN hI pwey = pRwpq kIqy jWdy hn [

    ijn gur kw Bwxw mMinAw; iqn Guim Guim jwey ]2]ijn = ijnHW guris`KW ny siqgurW kw = dw nwm, dwn ieSnwn Awid Bwxw mMinAw =

    mMnxw kIqw hY, iqn = aunHW guris`KW auproN As Guim Guim = vwrny, Pyrny jwey = jWdy hWvw: aunHW guris`KW dI GuMm GuMm Bwv iPr-iPr ky pirkrmw krdy hW ]2]

    dav.e qhvj 4@ b>e 725

  • (44)vvvvv

    v

    v

    v

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    v

    v

    v

    v

    gurbwxI ArQ -Bfwr

    ijn siqguru ipAwrw dyiKAw; iqn kau hau vwrI ]ijn = ijnHW ny ipAwrw = prm pRym dy Aspd rUp siqgurU jI dyiKAw = dyKxw kIqw

    Bwv v`fy gurW dw drSn kIqw hY, iqn = aunHW guris`KW kau = qwe vI hau = mYN vwrI =bilhwr jWdw hW [

    ijn gur kI kIqI cwkrI; iqn sd bilhwrI ]3]ijn = ijnHW ny gurU swihb jI kI = dI cwkrI = syvkI vw: (cw + krI) cw = auqSwh

    nwl BgqI rUp syvw krI = kIqI hY, iqn = aunHW qoN vI sd = hmySW, sYNkVy vwrIbilhwrI = kurbwn jWdw hW ]3]

    hir hir qyrw nwmu hY; duK mytxhwrw ]hy hir = hry Bry krn vwly hir = prmySr ! jo qyrw nwm hY, auh sB du`KW

    mytxhwrw = imtwaux vwlw hY vw: hy jigAwsU ! hir hir nwm hI qyrw jmx mrx Awiddu`K nwS krn vwlw hY [

    gur syvw qy pweIAY; gurmuiK insqwrw ]4]auh nwm gurW dI syvw = tihl krn qy = qoN hI pweIAY = pweIdw hY, ijnHW gurmuKW

    ny pRwpq kIqw hY, aunHW dw insqwrw = pwr-auqwrw hudw hY vw: (gur + muiK) gur = gurU swihbjI dy muiK = snmuK rihMidAW hI qrnw hudw hY ]4]

    jo hir nwmu iDAwiedy; qy jn prvwnw ]jo purS hir = prmySr dy nwm iDAwiedy = iDAwauNdy hn, qy = auh jn = purS

    prvwnw = pRvwnnIk Bwv sPly hn [

    iqn ivthu nwnku vwirAw; sdw sdw kurbwnw ]5]siqgurU swihb jI kQn krdy hn ik iqnHW guris`KW dy ivthu = auproN mYN mn krky

    vwirAw = vwrny jWdw hW Aqy sdw sdw = hmySW hmySW sYNkVy vwrI bwxI qy srIr krkyvI kurbwnw = bilhwr jWdw hW ]5]

    sw hir qyrI ausqiq hY; jo hir pRB BwvY ]hy BweI ! qyrI hir = prmySr dI kIqI hoeI sw = auh ausqiq = is&q, vifAweI sPlI

    hY, jo hir = hry Bry krn vwly pRB = prmySr BwvY = BwA jWdI hY vw: hy hir = prmySr !qyrI sw = auh ausqiq = is&q sPlI hY, hy hrI pRBU ! jo qY BwauNdI hY [

    dav.e qhvj 4@ b>e 725

  • (45)vvvvv

    v

    v

    v

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    v

    v

    v

    v

    gurbwxI ArQ -Bfwr

    jo gurmuiK ipAwrw syvdy; iqn hir Plu pwvY ]6]jo = ijhVy gurmuK bx ky ipAwrw hrI syvdy = ismrdy hn, iqn = iqnHW dy ihrdy ivc

    hir = prmySr AwpxI pRwpqI, bRhm igAwn rUpI Pl pwvY = pw dyNdw hY ]6]

    ijnw hir syqI iprhVI; iqnw jIA pRB nwly ]ijnHW guris`KW dI hir = prmySr dy syqI = nwl iprhVI = pRIqI l`gI hoeI hY,

    iqnw = aunHW dw jIA = ihrdw sdw pRB = prmySr dy nwly = swQ l`gw rihMdw hY vw: prmySrsdw aunHW ihrdy dy nwl hI pRqIq hudw hY [

    Eie jip jip ipAwrw jIvdy; hir nwmu smwly ]7]Eie = auh guris`K qW rsnw duAwrw ipAwrw hrI jip = jp krky hI jIvdy = jIauNdy

    hn Aqy mn krky sdw hir = hrI nwm smwly = Xwd krdy hn ]7]

    ijn gurmuiK ipAwrw syivAw; iqn kau Guim jwieAw ]ijnHW ny gurmuK bx ky ipAwrw prmySr syivAw = syvnw kIqw hY, iqn = aunHW dy qwe

    mYN Guim = sdky jwieAw = jWdw hW [

    Eie Awip Cuty prvwr isau; sBu jgqu CfwieAw ]8]Eie = auh gurmuK qW Awpxy DIAW, p`uqr, mwqw ipqw Awid prvwr dy isau = smyq

    jmx mrx qy bDnW qoN Cuty = Cu`t gey hn Aqy aunHW ny aupdyS dy ky sBu = swry jgqu = sswr vI bDnW qoN CfwieAw = Cufw ilAw hY, Bwv mukq kr ilAw hY ]8]

    guir ipAwrY hir syivAw; guru Dnu guru Dno ]ijhVy ipAwry gurW nwl iml ky guris`KW ny hir = prmySr syivAw = syvnw kIqw

    hY, auh gurU swihb jI Dnu = Dnqw Xog hn, mn bwxI srIr krky Dno = SlwGw Xog hn,vw: gurU jI ip`Cy vI Dnqw Xog sn, hux vI Dnqw Xog hn qy A`gy vI gurU jI DnqwXog rihxgy vw: gurU jI Awp vI Dn hn qy aunHW dy mwqw ipqw vI Dn hn vw: auhguru = pUjnIk guru = siqgurU Dnu Dno = Dnqw Xog hn [

    guir hir mwrgu disAw; gur puMnu vf puMno ]9]guir = siqgurW ny hir = prmySr dI pRwpqI dw BgqI sihq igAwn dw mwrgu = rsqw

    disAw = d`sxw kIqw hY, ieh gurW dw puMnu = aupkwrW iv`coN vf = v`fw puMno = aupkwr hYvw: puMnu = piv`qr srUp gurW dw v`fw puMn hY ]9]

    dav.e qhvj 4@ b>e 725

  • (46)vvvvv

    v

    v

    v

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    v

    v

    v

    v

    gurbwxI ArQ -Bfwr

    AMg 726 jo gurisK guru syvdy; sy puMn prwxI ]

    jo = ijhVy (gur + isK) gurU dI isK = is`iKAw Dwrn vwly gurW syvdy = ismrdyhn, sy = auh prwxI = jIv puMn = piv`q hn vw: puMnI purK hn [

    jnu nwnku iqn kau vwirAw; sdw sdw kurbwxI ]10]siqgurU swihb jI kQn krdy hn ik mYN jnu = dws iqn = aunHW guris`KW kau = qwe

    mn krky vwirAw = vwrny jWdw hW Aqy bwxI qy srIr krky vI sdw sdw = hmySW hmySWsYNkVy vwr kurbwxI = bilhwr jWdw hW ]10]

    gurmuiK sKI shylIAw; sy Awip hir BweIAw ]jo gurmuK rUpI BgqI vwlIAW sKIAW qy SrDw vwlIAW shylIAW hn, sy = auh Awp

    hir = prmySr BweIAw = BwA geIAW hn [

    hir drgh pYnweIAw; hir Awip gil lweIAw ]11]hir = prmySr dI drgwh scKMf ivc aunHW js rUpI puSwk pYnweIAw = pihnweI

    jWdI hY vw: jo (dr + gh) dr = AMdr srUp, qurIAw pd rUpI prmySr dI gh = jgHw hY,aus ivc bRhm igAwn rUpI isropwau pihnwieAw jWdw hY vw: hrI dI swDsgq rUpI drgwhivc aunHW BgqI rUpI puSwk pihnweI jWdI hY, hir = prmySr ny Awp auh sKIAW AwpxyAByd inscy rUpI gil = kT nwl lweIAw = lw leIAW hn ]11]

    jo gurmuiK nwmu iDAwiedy; iqn drsnu dIjY ]hy vwihgurU ! jo = ijhVy gurmuK jn quhwfw nwm iDAwiedy = iDAwauNdy hn, mY

    iqn = aunHW gurmuKW dw drsnu = dIdwr dIjY = dyxw kro [

    hm iqn ky crx pKwldy; DUiV Goil Goil pIjY ]12]hm = As iqn = aunHW gurmuKW ky = dy crx pKwldy = Doxw krdy hW vw: aunHW dy crnW

    dw p`K lYNdy hW Aqy aunHW dy crnW dI DUiV = DUVI Gol Gol ky pIjY = pIxw krdy hW vw:Awpxw dyh AiBmwn Gol Bwv myt ky Aqy Awpxy Awp aunHW qoN Goil = kurbwn krkyaunHW dI SrDw rUpI DUVI pRwpq krn rUp pIxw krdy hW ]12]

    pwn supwrI KwqIAw; muiK bIVIAw lweIAw ]mnmuKW dI dSw vrxn krdy hoey kihMdy hn ik jo jIv rUp iesqIAW pwn supwrI

    KwqIAw = KWdIAW hn Aqy muiK = mUMh ivc jgq jUT dIAW bIVIAW lweIAw = lwauNdIAWhn vw: mUMh qy bIVIAw = ibMdIAW lweI r`KdIAW hn vw: pwnW dy bIVy lweI r`KdIAW hn [

    dav.e qhvj 4@ b>e 726

  • (47)vvvvv

    v

    v

    v

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    vv

    vv

    vvvv

    v

    v

    v

    v

    gurbwxI ArQ -Bfwr

    hir hir kdy n cyiqE; jim pkiV clweIAw ]13]hir = hry Bry krn vwly hir = prmySr dw nwm kdy = iksy vyyly n cyiqE = Xwd vI nh

    kIqw, auh AMq smyN jim = jmW ny pkiV = PV ky nrkW v`l clweIAw = qor lYxIAW hn ]13]

    ijn hir nwmw hir cyiqAw; ihrdY auir Dwry ]ijn = ijnHW ny hir = hry Bry krn vwly hir = prmySr dw nwmw = nwm cyiqAw = Xwd

    kIqw hY vw: hir = hryk nwmW iv`coN hrI dw nwm ismirAw hY Aqy ihrdy dy auir = AMdrDwry = DwirAw, vswieAw hY [

    iqn jmu nyiV n AwveI; gurisK gur ipAwry ]14]iqn = aunHW dy nyiV = pws vI jmu = jmdUq nh AwveI = Aw skdy Aqy auh gurU dy

    ipAwry = ipAwr vwly guris`K hn ]14]

    hir kw nwmu inDwnu hY; koeI gurmuiK jwxY ]hir = prmySr kw = dw nwm hI sB in`DIAW dw inDwnu = ^zwnw hY, pr koeI ivrlw

    hI gurmuK gurW duAwrw ies g`l jwxY = jwxdw hY [

    nwnk ijn siqguru ByitAw; rig rlIAw mwxY ]15]siqgurU swihb jI kQn krdy hn ik ijnHW pUrn siqgurU ByitAw = imilAw hY,

    auh rig = And qy rlIAw = ^uSIAW mwxY = mwxdy hn vw: rig = And srUp ivc lInhoey ^uSIAW mwxdy hn ]15]

    siqguru dwqw AwKIAY; quis kry pswE ](qu`is bolo)

    hy BweI ! siqgurU mukqI, AMimRq, bRhm igAwn, rozI Awid dw dwqw = dwqwr (dyxvwlw) AwKIAY = khIdw hY, jo quis = pRsn ho ky pswE = ipwlqw kry = krdw hY vw: dwqdyxw krdw hY [

    hau gur ivthu sd vwirAw; ijin idqVw nwE