fond za zdravstveno osiguranje crne gore...

0

FOND ZA ZDRAVSTVENO OSIGURANJE CRNE GORE

INSTITUT ZA JAVNO ZDRAVLJE

PPRROOGGRRAAMM

ZZDDRRAAVVSSTTVVEENNEE ZZAAŠŠTTII TTEE UU CCRRNNOOJJ GGOORRII ZZAA 22001144.. GGOODDII NNUU

Podgorica, maj 2014. godine

1

SADRŽAJ

1. UVOD.................................................................................................................................. 3 2. PRIORITETNA RAZVOJNA PODRU ČJA .................................................................... 5 3. ZDRAVSTVENA ZAŠTITA.............................................................................................. 7

3.1. PRIMARNI NIVO ZDRAVSTVENE ZAŠTITE............................................................ 7

3.1.1. ZDRAVSTVENA ZAŠTITA DJECE DO 15 GODINA ........................................... 8

3.1.1.1. Promocija zdravlja................................................................................................ 8

3.1.1.2. Preventivna zdravstvena zaštita djece do 15 godina...................................................8

3.1.1.3. Liječenje djece do 15 godina..................................................................................13

3.1.1.4. Preventivni pregledi i liječenje djece do 15 godina...................................................14 3.1.2. ZDRAVSTVENA ZAŠTITA ODRASLIH (stariji od 15 godina) ............................15

3.1.2.1. Promocija zdravlja...............................................................................................15

3.1.2.2. Preventivna zdravstvena zaštita odraslih.................................................................15

3.1.2.3. Liječenje odraslih.................................................................................................20

3.1.2.4. Preventivni pregledi i liječenje odraslih..................................................................21 3.1.3. ZDRAVSTVENA ZAŠTITA ŽENA.......................................................................22

3.1.3.1. Promocija zdravlja...............................................................................................22

3.1.3.2. Preventivna zdravstvena zaštita žena......................................................................22

3.1.3.3. Liječenje žena......................................................................................................26

3.1.3.4. Preventivni pregledi i liječenje žena........................................................................27 3.1.4. LABORATORIJSKA I RADIOLOŠKA DIJAGNOSTIKA ....................................28 3.1.5. PLUĆNE BOLESTI I TB........................................................................................30

3.1.5.1. Prevencija TB......................................................................................................30

3.1.5.2. Liječenje plućnih bolesti i TB.................................................................................31 3.1.6. ZAŠTITA MENTALNOG ZDRAVLJA .................................................................32 3.1.7. PREVENCIJA I PROMOCIJA ZDRAVLJA...........................................................33

3.1.7.1. Epidemiologija.....................................................................................................33

3.1.7.2. Vakcinacije..........................................................................................................33

3.1.7.3. Sprječavanje i suzbijanje zaraznih bolesti................................................................35

3.1.7.4. Sanitarno-higijenski nadzor...................................................................................35 3.1.8. PATRONAŽNA ZAŠTITA.....................................................................................35 3.1.9. FIZIKALNA TERAPIJA ........................................................................................35

2

3.1.10. STOMATOLOŠKA ZDRAVSTVENA ZAŠTITA................................................36

3.1.10.1. Stomatološka zdravstvena zaštita na primarnom nivou....................................37 3.1.11. HITNA MEDICINSKA POMOĆ ..........................................................................39 3.1.12. TRANSFUZIJA KRVI..........................................................................................40

3.1.13. DIJALIZA.............................................................................................................40 3.2. SEKUNDARNI I TERCIJARNI NIVO ZDRAVSTVENE ZAŠTITE ...........................40

3.2.1. SPECIJALISTIČKO-KONSULTATIVNA ZDRAVSTVENA ZAŠTITA...............40

3.2.2. DIJAGNOSTIČKA DJELATNOST........................................................................44 3.2.3. BOLNIČKA ZDRAVSTVENA ZAŠTITA .............................................................44

4. SPECIJALIZOVANA MEDICINSKA REHABILITACIJA ....... ...................................45 5. LIJEKOVI, MEDICINSKA SREDSTVA I MATERIJALI KOJI SE NE PROPISUJU NA RECEPT I MEDICINSKO-TEHNI ČKA POMAGALA ..............................................45 6. PLANOVI RADA ZDRAVSTVENIH USTANOVA .............. .........................................45 7. SREDSTVA ZA ZDRAVSTVENU ZAŠTITU.................................................................45 8. MONITORING I EVALUACIJA........................ ............................................................45

3

1. UVOD

Program zdravstvene zaštite usmjerava razvoj zdravstvenog sistema u skladu sa zakonskim i podzakonskim aktima, nacionalnim sektorskim strategijama i ostalim relevantnim dokumentima. Programom, čiji je cilj obezbjeñivanje realizacije prava i zadovoljenja potreba stanovništva Crne Gore za zdravstvenom zaštitom, se obezbjeñuju uslovi za planiranje kao i osnove za ugovaranje i finansiranje zdravstvene zaštite. Program zdravstvene zaštite u Crnoj Gori za 2014. godini je utemeljen u sljedećoj nacionalnoj legislativi i dokumentima:

� Zdravstvena politika u RCG do 2020. godine (2001),

� Strategija razvoja zdravstva Crne Gore (2003),

� Zakon o zdravstvenoj zaštiti (Sl.list RCG 39/2004, 14/10),

� Zakon o zdravstvenom osiguranju (Sl.list RCG 39/2004, 14/2012),

� Uredba o obimu prava i standardima zdravstvene zaštite iz obaveznog zdravstvenog osiguranja (Sl.list RCG 79/2005),

� Strategija unaprijeñenja mentalnog zdravlja u Crnoj Gori (2006),

� Strategija bezbjedne krvi (2006.),

� Zakon o hitnoj medicinskoj pomoći (Sl.list CG 49/08),

� Strategija za prevenciju i kontrolu hroničnih nezaraznih bolesti (2008),

� Zakon o zaštiti stanovništva od zaraznih bolesti (Sl.list CG 14/10),

� Nacionalni program za rano otkrivanja raka dojke (2010.),

� Nacionalni program za kontrolu raka (2011.god.),

� Nacionalni plan kontrole raka u Crnoj Gori za period 2011.- 2015. (2011),

� Nacionalni program za rano otkrivanje raka debelog crijeva (2011),

� Nacionalni program za rano otkrivanje raka grlića materice (2011),

� Strategija za optimizaciju sekundarnog i tercijarnog nivoa zdravstvene zaštite sa akcionim planom za implementaciju (2011.),

� Pravilnik o bližim uslovima u pogledu standarda, normativa i načina ostvarivanja primarne zdravstvene zaštite preko izabranog tima doktora ili izabranog doktora (Sl.list CG 10/2008, 01/2012),

� Nacionalna strategija za unaprañenje zdravlja zaposlenih i zaštite na radu u Crnoj Gori sa akcionim planom implementacije (2012),

� Nacionalna strategija zdravstvene zaštite lica sa šećernom bolešću sa predlogom okvirnog akcionog plana (2012),

� Nacionalni program kontrole tuberkuloze u Crnoj Gori 2013-2017 (2012),

� Nacionalna strategija prevencije štetne upotrebe alkohola i alkoholom uzrokovanih poremećaja u Crnoj Gori, 2013-2020 (2012),

� Zakon o budžetu Crne Gore za 2014. godinu (Sl.list CG 61/13),

� Nacionalni strateški odgovor na HIV 2010-2014 (2013),

� Strategija Crne Gore za sprečavanje zloupotrebe droga 2013-2020 i Akcioni plan 2013-2016,

4

� Nacionalna strategija za unaprjeñenje kvaliteta zdravstvene zaštite i bezbjednosti pacijenata sa planom akcije 2012-2017 (2013),

� Plan ljudskih resursa u zdravstvu 2013-2022 (2013),

� Uredba o obimu prava i standardima zdravstvene zaštite iz obaveznog zdravstvenog osiguranja na sekundarnom i tercijarnom nivou zdravstvene zaštite (Sl. list CG, 18/2013),

� Program obaveznih imunizacija stanovništva za 2014. godinu (2013),

� Odluka o mreži zdravstvenih ustanova (Sl. CG 18/2013).

� Strategija očuvanja i unaprijeñenja reproduktivnog i seksualnog zdravlja 2013-2020 sa predlogom akcionog plana za period 2014-2015. godinu (2013),

� Nacionalna strategija za rijetke bolesti u Crnoj Gori 2013-2020, akcioni plan za 2013-2020 i budžet za 2013-2016 (2013).

Zdravstvena politika u Crnoj Gori do 2020. godine predstavlja osnov za zakonodavne, programske i druge aktivnosti. Dostizanje ciljeva definisanih Zdravstvenom politikom Crne Gore do 2020. godine uključuje i podrazumijeva, pored reforme primarne zdravstvene zaštite, i reformu sekundarnog i tercijarnog nivoa zdravstvene zaštite sa jasno definisanim prioritetima, master planom zdravstvenog sistema Crne Gore, kao i uspostavljanje mehanizama za stalno unaprijeñenje kvaliteta rada. Dostupnost zdravstvene zaštite, univerzalnost, jednakost, kvalitet i efikasnost su osnovni principi zdravstvene politike koji se postižu kroz kontinuiranu reformu zdravstvenog sistema. U 2014. godini to se odnosi na početak optimizacije sekundarnog i tercijarnog nivoa zdravstvene zaštite Crne Gore. Implementacijom donešenih nacionalnih strategija i temeljnih javnozdravstvenih politika i akata SZO i EU, kao što su „Zdravlje za sve”, „21 cilj za 21 vijek”, „Zajedno za zdravlje”, „Zdravlje 2020” uz uvažavanje specifičnosti Crne Gore, ostvaruje se dugoročni razvoj zdravstvene zaštite. Zdravstvenom politikom u Crnoj Gori do 2020. godine su definisani, kao opšti, sljedeći ciljevi:

1. Produženje trajanja života

Produženje životnog vijeka stanovništva odnosno spriječavanje preranog umiranja je primarni cilj zdravstvene politike i bazični zadatak zdravstvenog sistema koji se ostvaruje očuvanjem i unaprijeñenjem zdravlja kao i liječenjem već oboljelih.

2. Poboljšanje kvaliteta života u vezi sa zdravljem

Zdravstveni problemi utiču na kvalitet života grañana i smanjuju njihovu radnu i funkcionalnu sposobnost kao i funkcionisanje porodice, zajednice i društva u cjelini. Poboljšanje kvaliteta života odnosno spriječavanje smanjenja kvaliteta života uslijed zdravstvenih problema važan je cilj zdravstvene politike.

3. Smanjenje razlika u zdravlju

Razlike u zdravstvenom stanju i pristupi zdravstvenom sistemu izmeñu socijalno-ekonomskih slojeva u društvu postoje u svim društvima. Cilj zdravstvene politike je da pravičnim i jednakim pristupom zdravstvenoj zaštiti utiče da se ove razlike ne produbljuju, već da se ciljanim i aktivnim mjerama preraspodjele zdravstvenih dobara i resursa smanje.

4. Osiguranje od finansijskog rizika

Zdravstveni problemi mogu prouzrokovati znatne negativne finansijske posljedice po grañane i njihove porodice. Troškovi liječenja i prevencije imaju brži tempo i stopu rasta u odnosu na privredni i ekonomski rast društva, pa sistem finansiranja zdravstva treba da obezbijedi pristup potrebnoj zdravstvenoj zaštiti, a istovremeno raspodijeli finansijski rizik, tako da grañani ne

5

budu znatno finansijski ugroženi u slučaju bolesti. Treba obezbijediti održivost zdravstvenog sistema uz selektivnu decentralizaciju i transparentnost u oblasti upravljanja resursima uz istovremeno proširivanje načina i izvora finansiranja. 2. PRIORITETNA RAZVOJNA PODRU ČJA

Osnovni cilj razvoja zdravstvenog sistema se odnosi na poboljšanje zdravstvenog stanja stanovništva, podizanje kvaliteta zdravstvenih usluga i stabilnost sistema, kako bi se osiguranim licima i davaocima usluga obezbijedila adekvatna zdravstvena sigurnost.

U okviru planiranih finansijskih resursa, mjerama racionalizacije rada u poslovanju zdravstvenih ustanova obezbijediće se njihova veća efikasnost i produktivnost.

Prioritetna razvojna područja za donosioce odluka u zdravstvenoj politici, do donošenja novog Master plana, su:

1. Unaprijeñenje i obezbjeñivanje zdravlja

Zadatak države i njenih organa je, da promoviše politike za stvaranje uslova za bolje zdravlje, daje prioritete programima zdravstvenih usluga sa orijentacijom na jačanju zdravlja, promocije i preventive, rano otkrivanje hroničnih bolesti i najugroženijeg stanovništva i optimalno funkcionisanje sistema zdravstvene zaštite, koji će grañane uputiti na svjesnost zdravstvenih posljedica sopstvenih odluka i njihove odgovornosti za zdravlje.

2. Zdravstvena djelatnost

Na području zdravstvene djelatnosti potreban je održiv i stabilan razvoj zdravstvenog sistema, harmonizovan sa trendovima razvoja evropskog zdravstva, usmjeren na uravnoteženo povećanje efikasnosti i kvaliteta, razvoj kapaciteta i resursa (finansijskih, ljudskih, materijalnih) za optimalnu i jednaku dostupnost zdravstvene zaštite. Osnovni cilj uloge i zadataka zdravstvenih službi na primarnom, sekundarnom i tercijarnom nivou je integracija i povezivanje u funkcionalnu cjelinu sa jasno definisanim odgovornostima i zadacima. Uloga i odgovornost osnivača i menadžmenta javnih izvoñača mora se usmjeriti prema sprovoñenju poslovanja u okvirima raspoloživih sredstava i stručnih smjernica.

3. Finansiranje sistema zdravstvene zaštite

Finansijska održivost mora postaviti okvir strategije za dugotrajnu stabilnost sistema. Uz preuzimanje i implemantacije Strategije razvoja zdravstvenog sistema EU i praćenje uslova za postepeno prihvatanje i uvoñenje zahtjeva iz Mastrichtskog ugovora, koji se odnose na sistem zdravstvene zaštite, vrlo promišljeno treba stvarati uslove za uvoñenje mješovitog javno - privatnog sistema zdravstvene zaštite.

4. Lijekovi i medicinska pomagala

Kvalitetan izbor bezbjednih, efikasnih i provjerenih ljekova je, uz regulaciju cijene lijekova, povećanje konkurencije i informisanje javnosti o bezbijednom korišćenju lijekova, prioritetan cilj.

5. Investicije i standardizacija

Plan investicija mora biti usaglašen sa potrebama stanovnika, nacionalnim prioritetima zdravstvene zaštite, u skladu sa kriterijumima za uključivanje u mrežu javne zdravstvene službe i sa saglasnošću Ministarstva zdravlja. Pojedinačne potrebe zdravstvenih ustanova sa dovoljno iskorišćenim kapacitetima moraju biti opravdane sa analizama, meñunarodnim standardima i dokazima o opravdanosti investicionih ulaganja.

6

6. Informacione tehnologije (IT) i e-zdravlje

Integralni zdravstveni informacioni sistem zdravstvene zaštite i zdravstvenog osiguranja i zdravstveno-statistički informacioni sistem moraju odražavati potrebe zdravstvenog sistema za efikasnijim upravljanjem, planiranjem i nadzorom.

7. Civilna udruženja

Država mora podsticati demokratski razvoj zdravstva sa uključivanjem grañana i njihovih predstavnika u odlučivanje o strateškim problemima zdravstvene zaštite i obaveznog zdravstvenog osiguranja i stalnog poštovanja prava pacijenata u čitavom zdravstvenom sistemu. MZ uključuje civilni sektor u sve oblasti rada kroz rad stručnih nacionalnih komisija (HIV, kontrola pušenja, bezbjedna krv, zarazne bolesti, mentalno zdravlje, reproduktivno zdravlje itd.) koje se bave izradom strateških dokumenata i koje obezbjeñuju stručne smjernice i preporuke za razvoj tih oblasti, u saglasnosti sa preporukama svih meñunarodnih institucija.

8. Komunikacija sa javnošću

Osnovni ciljevi na osnovu Komunikacione strategije su uspostavljanje dvosmjerne komunikacije sa javnošću u redovnim i vanrednim prilikama.

CILJ Realizacija programa zdravstvene zaštite ima za cilj očuvanje i unaprijeñenje zdravlja stanovništva, odnosno kvalitetno i efikasno pružanje zdravstvene zaštite u 2014. godini na teritoriji Crne Gore.

Prioritetni ciljevi u razvoju zdravstvene zaštite za 2014. godinu korespondiraju sa opštim ciljevima dugoročne zdravstvene politike u Crnoj Gori:

� Dostupna, pravična, jednaka, efikasna i kvalitetna zdravstvena zaštita,

� Unaprijeñenje zdravstvene zaštite ugroženih populacija,

� Postavljanje korisnika (pacijenta/grañanina) u centar zdravstvenog sistema.

Ovako definisanim ciljevima, koji su svakako izazov i za finansijski mnogo jače i stabilnije sisteme, se teži kroz:

� Dalju implementaciju zacrtanih opredjeljenja u kontinuiranom razvoju primarne zdravstvene zaštite, kao osnove sistema za očuvanje i unaprijeñenje zdravlja, uz podršku ostalih nivoa,

� Optimizaciju sekundarnog i tercijarnog nivoa zdravstvene zaštite u organizacionom i funkcionalnom smislu i

� Daljim kontinuiranim razvojem ZIS-a ( zdravstvenog informacionog sistema).

Program zdravstvene zaštite u Crnoj Gori za 2014. godinu, koji je usklañen je sa prioritetima utvrñenim projektom unapreñenja sistema zdravstva, nastavlja sa usmjeravanjem zdravstvene zaštite stanovništva na primarni nivo, sa posebnim akcentom na promotivne i preventivne aktivnosti, kao i na optimizaciju bolničke zdravstvene zaštite.

Programom se usmjerava i način finansiranja zdravstvene zaštite, bazirajući se na opredijeljivanju finansijskih sredstava ka zadovoljenu potreba stanovništva, a u skladu sa finansijskom održivošću zdravstvenog sistema.

7

METOD

Jedan od prioritetnih ciljeva zdravstvene politike da sistem bude orjentisan ka grañaninu integrisan je u samu metodologiju izrade Programa zdravstvene zaštite za 2014. godinu, na osnovu potreba stanovništva za zdravstvenom zaštitom, odnosno populacionih grupa, a u zavisnosti od uticaja: demografskih i socijalnih promjena i vitalnih kretanja, strukture populacionih grupa prema starosti, polu, vulnerabilnosti, prirotetima i nivoima zdravstvene zaštite i na osnovu zdravstvenog stanja stanovništva, vodećih uzroka obolijevanja i umiranja i korišćenja zdravstvene zaštite.

Za potrebe izrade Programa korišćeni su podaci o: stanovništvu, u Crnoj Gori, prema poslednjem popisu koji je sproveden u 2011. godini (izvor podataka: Zavod za statistiku Crne Gore), korišćenju zdravstvene zaštite (zdravstveno-statistički izvještaji o radu i utvrñenom obolijevanju Instituta za javno zdravlje), potrebama za preventivnim pregledima (u odnosu na utvrñene obime prava) i njihovom učešću u procjenama potreba za liječenjem, zdravstvenim karakteristikama populacionih grupa, vulnerabilnosti stanovništva, učešću pojedinih specijalnosti shodno planu ljudskih resursa u zdravstvu, iskustvima iz regiona u programiranju zdravstvene zaštite i indikatorima Zdravlje za sve SZO. 3. ZDRAVSTVENA ZAŠTITA Program zdravstvene zaštite u Crnoj Gori, daje osnov za organizovanje pružanja zdravstvene zaštite po nivoima, a u skladu sa zadovoljenjem zdravstvenih potreba populacionih grupa: u oblasti preventivnih mjera zdravstvene zaštite, promocije zdravlja, ranog otrkirvanja bolesti, u oblasti dijagnostike, liječenja i rehabilitacije na primarnom nivou zdravstvene zaštite i na nivou sekundarne i tercijarne zdravstvene zaštite u oblasti dijagnostike i liječenja u ambulantnim i bolničkim uslovima i rehabilitacije za hospitalizovana lica i za ambulantne pacijente. Program takoñe daje osnov za organizovanje pružanja zdravstvene zaštite, u skladu sa specifičnim potrebama stanovništva za hitnom i urgentnom medicinskom pomoći, potrebama za stomatološkom zdravstvenom zaštitom, lijekovima, medicinskim sredstvima i medicinsko-tehničkim pomagalima, kao i potrebama iz djelatnosti hemodijalize i transfuzije. 3.1. PRIMARNI NIVO ZDRAVSTVENE ZAŠTITE

Na nivou primarne zdravstvene zaštite (PZZ) ostvaruje se prvi kontakt grañana sa sistemom zdravstvene zaštite na kojem treba da se zadovolji najmanje 80% svih zdravstvenih potreba stanovništva uz aktivnu podršku pojedinaca, porodice i zajednice u cjelini. PZZ predstavlja osnov cjelokupnog sistema zdravstvene zaštite, u okviru koga se zadovoljavaju potrebe za promocijom zdravlja, prevencijom bolesti, ranim otkrivanjem bolesti - skriningom, blagovremenom dijagnostikom i liječenjem i fizikalnom terapijom.

Za zadovoljenje navedenih potreba odreñenih populacionih grupa, na primarnom nivou se organizuje pružanje zdravstvene zaštite kroz ambulante izabranih doktora za djecu do 15 godina, izabrane doktore za odrasle i izabrane doktore za žene. Za zadovoljenje specifičnih zdravstvenih potreba, potreba za liječenjem zbog specifičnih zdravstvenih problema, kao i posebnih potreba vulnerabilnih grupa i osoba sa invaliditetom za dijagnostikom, zaštitom mentalnog zdravlja, zaštitom od plućnih bolesti i TB, promocijom zdravlja i fizikalnom terapijom, organizuju se centri i jedinice za podršku.

8

3.1.1. ZDRAVSTVENA ZAŠTITA DJECE DO 15 GODINA Potrebe djece do 15 godina za zdravstvenom zaštitom obuhvataju promociju zdravlja kroz savjetodavni rad, prevenciju kroz preventivne preglede i imunizacije, skrininge, preglede zbog zdravstvenih problema, rehabilitaciju i kontinuiranu zdravstvenu njegu, koja uključuje i patronažne posjete. Zadovoljenje najvećeg broja potreba djece do 15 godina starosti za zdravstvenom zaštitom na primarnom nivou se obezbjeñuje dominantno u ambulantama tima izabranog doktora za djecu, odnosno tima izabranog doktora za odrasle ako je dijete registrovano kod njega, uz pomoć centara i jedinica za podršku, osim za skrininge koji se mogu organizovati i na sekundarnom nivou zdravstvene zaštite.

Programom je obuhvaćeno 118751 djece starosti do 15 godina (19,15% od ukupnog broja stanovnika), a u odnosu na zadovoljenje zdravstvenih potreba djece starosnih grupa 0-6 i 7-15 godina i posebno vulnerabilne populacione grupe (djeca sa posebnim potrebama). 3.1.1.1. Promocija zdravlja

Promocija zdravlja djece do 15 godina se sprovodi kroz individulni savjetodavni rad po različitim populacionim grupama i u odnosu na različite rizike po zdravlje.

3.1.1.2. Preventivna zdravstvena zaštita djece do 15 godina Djeca do 15 godina zadovoljavaju potrebe za preventivnom zdravstvenom zaštitom kroz preventivne preglede i imunizacije, skrininge i kroz posjete djetetu kući (patronažne posjete) i dodatne preventivne preglede za posebno vulnerabilnu grupu djece.

9

Tabela br. 1. Procijenjene potrebe djece do 15 godina starosti za preventivnim pregledima u

2014. godini po opštinama i populacionim grupama

Preventivni pregledi

Populacione grupe Opština

0 g.

1-2 g.

3-4 g.

6 g.

2. razred

OŠ

4. razred

OŠ

6. razred

OŠ

Završni razred

OŠ

Andrijevica 350 54 59 51 55 57 62 39 Bar 3549 532 503 469 492 525 535 514 Berane 2653 358 394 369 366 338 371 365 Bijelo Polje 4207 625 615 590 589 612 642 698 Budva 2051 287 271 199 243 265 243 233 Cetinje 1015 174 134 143 146 132 143 152 Danilovgrad 1358 209 196 176 197 207 244 224 Gusinje 231 34 52 47 50 62 75 66 Herceg Novi 2436 356 351 300 317 334 350 291 Kolasin 567 85 69 72 71 105 82 88 Kotor 2100 270 253 243 215 223 232 231 Mojkovac 553 72 79 100 85 120 112 108 Nikšić 6216 886 889 807 792 862 914 851 Petnjica 602 79 80 87 80 85 65 86 Plav 952 122 128 144 137 116 147 135 Plužine 140 22 30 30 22 30 37 34 Pljevlja 1631 263 251 306 291 310 322 369 Podgorica 18543 2698 2602 2402 2418 2499 2646 2373 Rožaje 2919 422 380 385 397 375 439 305 Šavnik 77 21 18 21 16 18 9 25 Tivat 1295 200 179 132 166 157 170 171 Ulcinj 1666 253 235 223 240 239 229 268 Žabljak 182 32 37 33 22 38 30 33

UKUPNO 55293 8054 7805 7329 7407 7709 8099 7659

Za djecu uzrasta 0-6 godina očekuje se u prosjeku 1,47 preventivnih pregleda po djetetu ovog uzrasta, a za djecu 7-15 godina očekuje se 0,47 preventivnih pregleda po djetetu ovog uzrasta, odnosno za djecu 0-15 godina očekuje se 0,92 preventivna pregleda po djetetu ove starosti. Vulnerabilna grupa djece do 15 godina (djeca sa posebnim potrebama), zadovoljava potrebe za preventivnom zdravstvenom zaštitom i kroz dodatne preventivne preglede na regionalnom nivou.

10

Tabela br. 2. Procijenjene potrebe vulnerabilne djece do 15 godina starosti za dodatnim

preventivnim pregledima u 2014. godini po regionima i populacionim grupama


Populacione grupe

Regioni - gravitaciona područja

Rizični

neonatus i odojče (preventivni

+ kontrolni)

Rizično dijete -

povezano sa rizikom majke

neonatus i odojče (preventivni

+ kontrolni)

Djeca sa

smetnjama u razvoju

(preventivni +

kontrolni)

Bar (Bar, Ulcinj) 186 745 1022

Berane (Berane, Andrijevica, Gusinje, Plav, Petnjica, Rožaje)

275 1101 1501

Bijelo Polje (Bijelo Polje, Kolašin, Mojkovac, Pljevlja, Žabljak)

255 1020 1566

Herceg Novi (Herceg Novi, Kotor, Tivat, Budva) 282 1126 1316

Nikšić (Nikšić, Plužine, Šavnik) 230 919 1260

Podgorica (Podgorica, Danilovgrad, Cetinje) 747 2988 3835

UKUPNO 1975 7899 10500

Za vulnerabilnu grupu djece starosti 0-15 godina očekuje se u prosjeku 2,6 preventivnih pregleda po djetetu ove populacione grupe. Osim ovih pregleda ova vulnerabilna grupa zadovoljava svoje potrebe za zdravstvenom zaštitom i kod psihologa i logopeda/defektologa, prema procjeni pedijatra. U okviru ranog otkrivanja bolesti, djeca do 15 godina su obuhvaćena skriningom na uroñene metaboličke poremećaje (hipotireoza) i skriningom razvojnih anomalija kukova.

Promocija zdravlja kod djece sa posebnim potrebama sprovodi se kroz zdravstveno vaspitni rad sa roditeljima i djecom sa posebnim potrebama, u grupi do 20 osoba kao i kroz pojedinačnu obuku roditelja za stimulativni tretman djece sa posebnim potrebama.

11

Tabela br. 3. Procijenjeni obuhvat djece u prvoj godini života (odojčad) za sprovoñenje skrininga na uroñene poremećaje metobolizma i razvojnih anomalija kukova u 2014. godini po opštinama

SKRINING

Opština uroñeni poremećaji metabolizma (hipotireoza)

razvojne anomalije kukova

Andrijevica 50 50

Bar 507 507

Berane 379 379

Bijelo Polje 601 601

Budva 293 293

Cetinje 145 145

Danilovgrad 194 194

Gusinje 33 33

Herceg Novi 348 348

Kolasin 81 81

Kotor 300 300

Mojkovac 79 79

Nikšić 888 888

Petnjica 86 86

Plav 136 136

Plužine 20 20

Pljevlja 233 233

Podgorica 2649 2649

Rožaje 417 417

Šavnik 11 11

Tivat 185 185

Ulcinj 238 238

Žabljak 26 26

UKUPNO 7899 7899 Svako odojče, zbog navedenih skrininga, će dva puta imati posjete sistemu zdravstvene zaštite (na primarnom ili sekundarnom nivou).

Djeca starosti 0- 6 godina potrebe za preventivnom zdravstvenom zaštitom zadovoljavaju i posjetom djetetu u kući odnosno kroz patronažnu posjetu.

12

Tabela br. 4. Procijenjene potrebe djece 0-6 godina starosti za patronažnom zdravstvenom zaštitom u kući (patronažna posjeta) u 2014. godini po opštinama i populacionim grupama

Patronažne posjete

Starosne grupe Opština

0 g.* 1-2 g. 3-4 g. UKUPNO

Andrijevica 200 54 59 313

Bar 2028 532 503 3063

Berane 1516 358 394 2268

Bijelo Polje 2404 625 615 3644

Budva 1172 287 271 1730

Cetinje 580 174 134 888

Danilovgrad 776 209 196 1181

Gusinje 132 34 52 218

Herceg Novi 1392 356 351 2099

Kolasin 324 85 69 478

Kotor 1200 270 253 1723

Mojkovac 316 72 79 467

Nikšić 3552 886 889 5327

Petnjica 344 79 80 503

Plav 544 122 128 794

Plužine 80 22 30 132

Pljevlja 932 263 251 1446

Podgorica 10596 2698 2602 15896

Rožaje 1668 422 380 2470

Šavnik 44 21 18 83

Tivat 740 200 179 1119

Ulcinj 952 253 235 1440

Žabljak 104 32 37 173

UKUPNO 31596 8054 7805 47455

*Zadovoljenje potreba odojčeta za patronažnom posjetom se preklapa sa zadovoljenjem potreba za patronažnom posjetom babinjari. Prema procijenjenom broju patronažnih posjeta za djecu uzrasta 0-6 godina očekuju se u prosjeku 0,88 posjeta po djetetu u kući od strane patronažne sestre.

13

3.1.1.3. Liječenje djece do 15 godina Zadovoljenje zdravstvenih potreba djece uzrasta do 15 godina zbog zdravstvenih problema, povreda i kontinuirane zdravstvene njege, koja uključuje i patronažne posjete, ostvaruje se kroz ambulantne i preglede u kući (posjeta tima izabranog doktora).

U strukturi pregleda djece do 15 godina, potrebe za pregledima zbog liječenja su procijenjene u odnosu na vodeće akutne zdravstvene probleme, starosnu dob djece 0-6 godina, uzimajući u obzir korišćenje zdravstvene zaštite ove populacione grupe, vulnerabilnost mlañe djece (najveći broj pregleda zbog liječenja u prvoj godini života) i utvrñeni broj preventivnih pregleda u odnosu na pojedinačnu starost djece (odnos broja preventivnih i pregleda zbog liječenja), dok u starosnoj dobi djece 7-14 godina potrebe za pregledima zbog liječenja su procijenjene u odnosu na korišćenje zdravstvene zaštite i očekivanog odnosa preventivnih pregleda i pregleda zbog liječenja ove populacione grupe.

Tabela br. 5. Procijenjene potrebe djece uzrasta do 15 godina za liječenjem zbog zdravstvenih problema i povreda u 2014. godini po opštinama i populacionim grupama

Pregledi zbog liječenja


0-6 g. 7-14 g.

Andrijevica 1501 1599

Bar 14467 14951

Berane 10669 10758

Bijelo Polje 17563 17610

Budva 7418 7051

Cetinje 4343 4314

Danilovgrad 5713 5935

Gusinje 1252 1757

Herceg Novi 9643 9550

Kolasin 2251 2469

Kotor 7259 6726

Mojkovac 2437 3012

Nikšić 24655 24594

Petnjica 2429 3618

Plav 3730 2361

Plužine 698 825

Pljevlja 7713 9122

Podgorica 73556 71336

Rožaje 11629 11092

Šavnik 506 485

Tivat 4984 4789

Ulcinj 6823 7167

Žabljak 891 929

UKUPNO 222124 222050

14

3.1.1.4. Preventivni pregledi i liječenje djece do 15 godina Potrebe djece za zdravstvenom zaštitom se najčešće zadovoljavaju kroz posjete timu izabranog doktora radi preventivnih pregleda i liječenja.

Tabela br. 6. Procijenjene potrebe djece uzrasta do 15 godina za preventivnim pregledima i liječenjem zbog zdravstvenih problema i povreda u 2014. godini po opštinama i starosnim grupama


Starosne grupe


Starosne grupe

Ukupno preventivni

Ukupno pregledi

zbog liječenja

UKUPNO PREGLEDA Opština

0-6 g. 7-14 g. 0-6 g. 7-14 g. 0-14 g. 0-14 g. 0-14 g.

Andrijevica 514 213 1501 1599 727 3100 3827

Bar 5053 2066 14467 14951 7119 29418 36537

Berane 3774 1440 10669 10758 5214 21427 26641

Bijelo Polje 6037 2541 17563 17610 8578 35173 43751

Budva 2808 984 7418 7051 3792 14469 18261

Cetinje 1466 573 4343 4314 2039 8657 10696

Danilovgrad 1939 872 5713 5935 2811 11648 14459

Gusinje 364 255 1252 1757 619 3009 3628

Herceg Novi 3443 1292 9643 9550 4735 19193 23928

Kolašin 793 346 2251 2469 1139 4720 5859

Kotor 2866 901 7259 6726 3767 13985 17752

Mojkovac 804 425 2437 3012 1229 5449 6678

Nikšić 8798 3419 24655 24594 12217 49249 61466

Petnjica 848 316 2429 3618 1164 6046 7210

Plav 1346 533 3730 2361 1879 6091 7970

Plužine 222 123 698 825 345 1523 1868

Pljevlja 2451 1292 7713 9122 3743 16835 20578

Podgorica 26245 9936 73556 71336 36181 144892 181073

Rožaje 4106 1516 11629 11092 5622 22721 28343

Šavnik 137 68 506 485 205 991 1196

Tivat 1806 664 4984 4789 2470 9773 12243

Ulcinj 2377 976 6823 7167 3353 13990 17343

Žabljak 284 123 891 929 407 1820 2227

UKUPNO 78481 30874 222124 222050 109355 444174 553529

Za zadovoljenje potreba za zdravstvenom zaštitom svako dijete starosti do 15 godina će ostvariti 4,66 pregleda i to 0,92 preventivnih pregleda (19,76% potreba) i 3,74 pregleda radi liječenja (80,24% potreba).

15

3.1.2. ZDRAVSTVENA ZAŠTITA ODRASLIH (stariji od 15 godina)

Potrebe odraslih za zdravstvenom zaštitom obuhvataju promociju zdravlja kroz savjetodavni rad, prevenciju kroz preventivne preglede i imunizacije, skrininge, preglede zbog zdravstvenih problema i povreda, rehabilitaciju i kontinuiranu zdravstvenu njegu, koja uključuje i patronažne posjete. Zadovoljenje najvećeg broja potreba odraslih za zdravstvenom zaštitom na primarnom nivou se obezbjeñuje dominantno u ambulantama tima izabranog doktora za odrasle, odnosno tima izabranog doktora za djecu ako je odrasla osoba registrovana kod njega, uz pomoć centara i jedinica za podršku, osim za skrininge koji se organizuju u saradnji sa sekundarnim i tercijarnim nivoom zdravstvene zaštite.

Programom je obuhvaćeno 501278 starijih od 15 godina (80,85 % od ukupnog broja stanovnika), a u odnosu na zadovoljenje zdravstvenih potreba odraslih po starosnim grupama 15-18, 19-26, 27-39, 40-64 godine i stariji od 65 godina i vulnerabilnosti (osobe sa invaliditetom, populacione grupe u odnosu na ponašanje rizično po zdravlje itd.). U strukturi stanovništva, starijih od 65 godina je 79337, što čini 12,8 % ukupnog stanovništva.

3.1.2.1. Promocija zdravlja

Promocija zdravlja odraslih se realizuje kroz individulni savjetodavni rad po različitim populacionim grupama i u odnosu na različite rizike po zdravlje.

3.1.2.2. Preventivna zdravstvena zaštita odraslih

Odrasli zadovoljavaju potrebe za preventivnom zdravstvenom zaštitom kroz preventivne preglede i imunizacije, skrininge i kroz posjete odraslima u kući (patronažne posjete).

16

Tabela br. 7. Procijenjene potrebe odraslih za preventivnim pregledima u 2014. godini po

opštinama i populacionim grupama


Starosne grupe Opština 15-18 g.

19-26 g.

65 i

više godina

Andrijevica 94 75 852

Bar 1081 927 5574

Berane 1017 636 3849

Bijelo Polje 115 50 5681

Budva 1249 1031 1918

Cetinje 453 381 2573

Danilovgrad 382 590 2569

Gusinje 334 312 560

Herceg Novi 528 537 4557

Kolasin 184 147 1426

Kotor 631 477 3201

Mojkovac 260 208 1207

Nikšić 1939 1987 9828

Petnjica 208 135 679

Plav 258 143 1179

Plužine 71 73 719

Pljevlja 720 575 5644

Podgorica 5285 5322 19952

Rožaje 563 285 1864

Šavnik 15 42 411

Tivat 335 293 1781

Ulcinj 606 272 2869

Žabljak 92 99 692

UKUPNO 16420 14596 79585

Za školsku djecu uzrasta 15-18 godina očekuje se u prosjeku 0,46 preventivnih pregleda po djetetu ovog uzrasta, za studentsku populaciju 19-26 godina očekuje se 0,21 preventivnih pregleda po studentu, odnosno za sve starije od 65 godina očekuje se po jedan preventivni pregled u populaciji ove starosne dobi.

U okviru ranog otkrivanja bolesti odraslih oportunističkim skriningom na povišeni krvni pritisak, holesterol i trigliceride će biti obuhvaćena muška populacija starija od 40 godina sa obuhvatom od 10% i ženska populacija starija od 45 godina sa istim obuhvatom jednom u pet godina, kao i oportunistički skrining raka dojke žena starosti 40 do 75 godina sa obuhvatom 33,3%.

17

Tabela br. 8. Procjena populacije odraslih za sprovoñenje opotrunističkog skrininga u 2014.

godini po opštinama i populacionim grupama

OPORTUNISTIČKI SKRINING

Rano otkrivanje povišenog krvnog pritiska, holesterolo i triglicerida

Rano otkrivanje raka dojke

Opština

Muškarci 40+ g.

Žene 45+ g.

Žene 40-75 g.


Bar 9364 8991 9112

Berane 6200 5803 5813


Budva 3855 3848 4125

Cetinje 3811 4120 3966


Gusinje 908 797 812

Herceg Novi 7241 7448 7337

Kolasin 2074 1962 1843

Kotor 5105 5447 5376

Mojkovac 2038 1890 1880

Nikšić 16084 15222 15018

Petnjica 1054 947 981

Plav 1912 1725 1704

Plužine 941 856 767

Pljevlja 8029 7903 7491

Podgorica 36366 35552 37146

Rožaje 4063 3310 3795

Šavnik 579 528 443

Tivat 3120 3040 3071

Ulcinj 4522 4143 4133

Žabljak 955 886 844

UKUPNO 133561 128281 129392

U okviru ranog otkrivanja bolesti odraslih sprovodi se organizovani populacioni skrining na rano otkrivanje raka debelog crijeva. Ovim skriningom je obuhvaćena populacija muškaraca i

18

žena starosti od 60 do 64 godine, po gravitacionim područjima u 14 opština sa očekivanim odazivom grañana na skrining većim od 65%. Tabela br. 9. Obuhvat populacionim skriningom za rano otkrivanje kolorektalnog karcinoma u

2014. godini po opštinama i populacionim grupama

Opština Obuhvat populacije

SKRININGOM

Andrijevica 291

Bar 2333

Berane 1770

Bijelo Polje 2487

Cetinje 1049

Danilovgrad 999

Herceg Novi 1806

Kotor 1399

Nikšić 3625

Plav 605

Pljevlja 1922

Podgorica 1611

Rožaje 916

Ulcinj 894

UKUPNO 21707

U drugoj polovini 2014. godine, očekuje se širenje obuhvata populacije skriningom odlukom Nacionalne Komisije za rak. U četvrtom kvartalu 2014. godine će otpočeti realizacija populacionog skrininga na rak dojke, sa ciljnom populacijom i obuhvatom definisanim od strane Nacionalne komisije za rak. Odrasli potrebe za preventivnom zdravstvenom zaštitom zadovoljavaju i posjetom u kući odnosno kroz patronažnu posjetu hroničnom bolesniku oboljelom od: uroñenog poremećaja zgrušavanja krvi, distrofije, multiple skleroze, bubrežne insuficijencije, cerebralne paralize, šećerne bolesti, malignih bolesti i narkomanije, kao i oboljelih od aktivne tuberkuloze.

19

Tabela br. 10. Procijenjene potrebe odraslih za preventivnom zdravstvenom zaštitom u kući

(patronažna posjeta) u 2014. godini po opštinama i grupama bolesti

Patronažne posjete

Populacione grupe

Grupe bolesti

Opština

Uroñen

i por

emeća

j zg

ruša

van

ja k

rvi

Mal

igni

tu

mo

ri

Dija

bet

es

Duš

evni

po

rem

ećaj

i

Nar

kom

anija

Mul

tipla

skl

eroz

a

Cer

ebra

lna

para

liza

Prim

arna

obo

ljenj

a m

išić

a -

Dis

trof

ija

Bub

režn

e

insu

fijen

cije

Akt

ivna

TB

Andrijevica 1 47 165 80 1 5 6 5 7

Bar 25 654 1934 1901 27 38 33 3 197 6

Berane (Berane, Petnjica)

7 403 1382 513 12 25 35 3 97 17

Bijelo Polje 13 545 1928 2273 5 55 70 3 132 24

Budva 15 335 730 800 15 17 11 1 47 9

Cetinje 7 344 848 677 22 24 16 94 6

Danilovgrad 7 363 730 557 18 12 16 67 6

Herceg Novi 11 547 1195 1178 20 26 21 2 104 11

Kolasin 2 132 260 288 10 5 25

Kotor 7 385 832 629 17 13 5 2 54 7

Mojkovac 2 142 407 948 3 10 16 1 27 4

Nikšić (Nikšić, Plužine, Šavnik) 39 1303 2505 2373 60 95 54 2 241 24

Plav (Plav, Gusinje)

3 106 562 342 2 6 7 25 11

Pljevlja (Pljevlja, Žabljak)

3 553 1216 1118 13 39 42 66 14

Podgorica 155 3102 6863 7440 230 185 160 17 515 100

Rožaje 3 213 806 711 9 19 21 2 55 12

Tivat 7 234 619 564 6 12 5 1 38 3

Ulcinj 3 231 920 665 6 24 20 38 6

UKUPNO 310 9639 23902 23057 466 615 543 37 1827 267

20

3.1.2.3. Liječenje odraslih Zadovoljenje zdravstvenih potreba odraslih zbog zdravstvenih problema, povreda i kontinuirane zdravstvene njege, koja uključuje i patronažne posjete, ostvaruje se dominantno kroz ambulantne preglede i preglede u kući (posjeta tima izabranog doktora). U strukturi pregleda odraslih, potrebe za pregledima zbog liječenja su procijenjene u odnosu na korišćenje zdravstvene zaštite ove populacione grupe i starosnu dob, uzimajući u obzir, vulnerabilnost starije populacije (najveći broj pregleda zbog liječenja nakon 65 godine života) i utvrñeni broj preventivnih pregleda u odnosu na pojedine starosne grupe (odnos broja preventivnih i pregleda zbog liječenja kod mlañe populacije), dok u starosnoj dobi starijih od 40 godina potrebe za pregledima zbog liječenja su procijenjene u odnosu na korišćenje zdravstvene zaštite i strukturu morbiditeta (hroničnih zdravstvenih problema), naročito u starosnoj dobi iznad 65 godina.

Tabela br. 11. Procijenjene potrebe odraslih za liječenjem zbog zdravstvenih problema i

povreda u 2014. godini po opštinama i populacionim grupama



15-18 g. 19-26 g. 27-39 g. 40-64 g. 65+ g.

Andrijevica 452 403 1923 6097 4260 Bar 3455 3746 18810 49767 27870 Berane 2862 2460 11883 31640 19245 Bijelo Polje 4298 4259 20478 50337 28405 Budva 1412 1630 10645 22789 9590 Cetinje 1341 1615 7190 20752 12865 Danilovgrad 1467 1909 8378 21039 12845 Gusinje 417 333 1573 4536 2800 Herceg Novi 2277 2304 14055 39158 22785 Kolašin 717 742 3310 10042 7130 Kotor 1677 1865 10070 28599 16005 Mojkovac 759 770 3508 10486 6035 Nikšić 6267 6346 33045 83206 49140 Petnjica 608 508 2463 5243 3395 Plav 945 922 3318 9576 5895 Plužine 243 247 1103 4088 3595 Pljevlja 2379 2287 11803 39508 28220 Podgorica 15728 17555 93800 203704 99760 Rožaje 2561 2241 10630 22103 9320 Šavnik 161 188 700 2601 2055 Tivat 1116 1188 6768 16937 8905 Ulcinj 1826 1801 8343 22537 14345 Žabljak 293 306 1315 4421 3460

UKUPNO 53256 55624 285105 709160 397925

21

3.1.2.4. Preventivni pregledi i liječenje odraslih Potrebe odraslih za zdravstvenom zaštitom se najčešće zadovoljavaju kroz posjete timu izabranog doktora radi preventivnih pregleda i liječenja.

Tabela br. 12. Procijenjene potrebe odraslih za preventivnim pregledima i liječenjem zbog zdravstvenih problema i povreda u 2014. godini po opštinama i starosnim grupama


Starosne grupe


Starosne grupe Opština

15-18 g.

19-26 g.

Muškarci 40+ g.

Žene 45+ g.

Žene 40-75 g.

65 i više

godina 15-18 g. 19-26 g. 27-39 g. 40-64 g. 65+ g.

Ukupno preventivni

Ukupno pregledi

zbog liječenja

UKUPNO PREGLEDA

Andrijevica 94 75 27 23 344 852 452 403 1923 6097 4260 1414 13134 14548 Bar 1081 927 187 180 3007 5574 3455 3746 18810 49767 27870 10956 103647 114603 Berane 1017 636 124 116 1918 3849 2862 2460 11883 31640 19245 7661 68090 75751 Bijelo Polje 115 50 195 179 2983 5681 4298 4259 20478 50337 28405 9204 107776 116980 Budva 1249 1031 77 77 1361 1918 1412 1630 10645 22789 9590 5713 46065 51778 Cetinje 453 381 76 82 1309 2573 1341 1615 7190 20752 12865 4874 43763 48637 Danilovgrad 382 590 85 75 1205 2569 1467 1909 8378 21039 12845 4907 45637 50544 Gusinje 334 312 18 16 268 560 417 333 1573 4536 2800 1508 9658 11166 Herceg Novi 528 537 145 149 2421 4557 2277 2304 14055 39158 22785 8337 80579 88916 Kolasin 184 147 41 39 608 1426 717 742 3310 10042 7130 2446 21941 24387 Kotor 631 477 102 109 1774 3201 1677 1865 10070 28599 16005 6294 58215 64509 Mojkovac 260 208 41 38 620 1207 759 770 3508 10486 6035 2374 21557 23931 Nikšić 1939 1987 322 304 4956 9828 6267 6346 33045 83206 49140 19336 178003 197339 Petnjica 208 135 21 19 324 679 608 508 2463 5243 3395 1385 12216 13601 Plav 258 143 38 35 562 1179 945 922 3318 9576 5895 2215 20655 22870 Plužine 71 73 19 17 253 719 243 247 1103 4088 3595 1152 9276 10428 Pljevlja 720 575 161 158 2472 5644 2379 2287 11803 39508 28220 9730 84197 93927 Podgorica 5285 5322 727 711 12258 19952 15728 17555 93800 203704 99760 44256 430546 474802 Rožaje 563 285 81 66 1252 1864 2561 2241 10630 22103 9320 4112 46854 50966 Šavnik 15 42 12 11 146 411 161 188 700 2601 2055 637 5704 6341 Tivat 335 293 62 61 1013 1781 1116 1188 6768 16937 8905 3545 34913 38458 Ulcinj 606 272 90 83 1364 2869 1826 1801 8343 22537 14345 5284 48850 54134 Žabljak 92 99 19 18 279 692 293 306 1315 4421 3460 1199 9794 10993

UKUPNO 16420 14596 2671 2566 42699 79585 53256 55624 285105 709160 397925 158538 1501070 1659608

22

Za zadovoljenje potreba za zdravstvenom zaštitom svaka osoba starija od 15 godina će ostvariti u prosjeku 3,31 pregleda i to 0,32 preventivnih pregleda (9,55% potreba) i 2,99 pregleda radi liječenja (90,45% potreba). 3.1.3. ZDRAVSTVENA ZAŠTITA ŽENA

Potrebe žena za zdravstvenom zaštitom obuhvataju promociju zdravlja kroz savjetodavni rad, prevenciju kroz preventivne preglede, skrininge, preglede zbog zdravstvenih problema i povreda i kontinuiranu zdravstvenu njegu, koja uključuje i patronažne posjete. Zadovoljenje najvećeg broja potreba žena za zdravstvenom zaštitom na primarnom nivou se obezbjeñuje u ambulantama tima izabranog doktora za žene, uz pomoć jedinica za podršku, osim za prenatalno odreñivanje kariotipa fetusa iz ćelija plodove vode i za populacioni skrining raka grlića materice koji se organizuju u saradnji sa sekundarnim i tercijarnim nivoom zdravstvene zaštite. Programom je obuhvaćeno 264793 žena preko 13 godina starosti (42,7 % od ukupnog broja žena). Ukupan broj žena fertilne dobi (15-49 godina) je 150215.

3.1.3.1. Promocija zdravlja Promocija zdravlja ženskog dijela populacije se realizuje kroz individulni savjetodavni rad po različitim populacionim grupama i u odnosu na različite rizike po zdravlje žene, kao i u sklopu unapreñenja zdravlja porodice.

3.1.3.2. Preventivna zdravstvena zaštita žena

Žene zadovoljavaju potrebe za preventivnom zdravstvenom zaštitom kroz preventivne preglede i skrininge i kroz posjete ženama u kući (patronažne posjete).

23

Tabela br.13. Procijenjene potrebe žena za preventivnim pregledima u 2014. godini po opštinama



U toku trudnoće

UZV pregled u

toku trudnoće

Pregled posle poroñaja

Pregled posle pobačaja i abortusa

Pregled posle vanmaterične

trudnoće

Andrijevica 250 150 100 9 1

Bar 2535 1521 1014 96 6

Berane 1895 1137 758 72 5

Bijelo Polje 3005 1803 1202 114 8

Budva 1465 879 586 56 4

Cetinje 725 435 290 28 2

Danilovgrad 970 582 388 37 2

Gusinje 165 99 66 6 0

Herceg Novi 1740 1044 696 66 4

Kolasin 405 243 162 15 1

Kotor 1500 900 600 57 4

Mojkovac 395 237 158 15 1

Nikšić 4440 2664 1776 169 11

Petnjica 430 258 172 16 1

Plav 680 408 272 26 2

Plužine 100 60 40 4 0

Pljevlja 1165 699 466 44 3

Podgorica 13245 7947 5298 503 34

Rožaje 2085 1251 834 79 5

Šavnik 55 33 22 2 0

Tivat 925 555 370 35 2

Ulcinj 1190 714 476 45 3

Žabljak 130 78 52 5 0

UKUPNO 39495 23697 15798 1500 100 Za žene se očekuje u prosjeku 0,54 preventivnih pregleda po ženi fertilne dobi.

U okviru ranog otkrivanja bolesti žena oportunističkim skriningom za rano otkrivanje raka na grliću materice će biti obuhvaćene žene starosne dobi 20 do 75 godina sa obuhvatom 33,3%.

24

Tabela br. 14. Procijenjeni obuhvat žena starosti 20 do 75 godina za sprovoñenje oportunističkog skrininga za rano otkrivanje raka grlića materice u 2014. godini po opštinama

Opštine Obuhvat žena

OPORTUNISTIČKIM SKRININGOM

Andrijevica 1584

Bar 14994

Berane 9491

Bijelo Polje 15181

Budva 7293

Cetinje 6216

Danilovgrad 6002

Gusinje 1295

Herceg Novi 11376

Kolasin 2797

Kotor 8425

Mojkovac 2938

Nikšić 25198

Petnjica 1644

Plav 2783

Plužine 1069

Pljevlja 10956

Podgorica 66310

Rožaje 7012

Šavnik 655

Tivat 5071

Ulcinj 6741

Žabljak 1250

UKUPNO 72094

U trećem kvartalu 2014. godine će otpočeti realizacija populacionog skrininga raka grlića materice, sa ciljnom populacijom i obuhvatom definisanim od strane Nacionalne komisije za rak. Žene potrebe za preventivnom zdravstvenom zaštitom zadovoljavaju i posjetom u kući odnosno kroz patronažnu posjetu ženi: trudnici, babinjari i ženi koja se u zadnje 3 godine nije javljala na pregled kod izabranog ginekologa radi skrininga na rak grlića materica.

25

Tabela br. 15. Procijenjene potrebe žena za preventivnom zdravstvenom zaštitom u kući

(patronažna posjeta) u 2014. godini po opštinama

Patronažne posjete


Trudnici

Babinjari*

Ženi koja se nije javljala na

skrining u zadnje 3 godine


Bar 507 1014 495

Berane 379 758 313


Budva 293 586 241

Cetinje 145 290 205


Gusinje 33 66 43


Kolasin 81 162 92

Kotor 300 600 278

Mojkovac 79 158 97

Nikšić 888 1776 832

Petnjica 86 172 54

Plav 136 272 92

Plužine 20 40 35

Pljevlja 233 466 362

Podgorica 2649 5298 2188

Rožaje 417 834 231

Šavnik 11 22 22

Tivat 185 370 167

Ulcinj 238 476 222

Žabljak 26 52 41

UKUPNO 7899 15798 7137 *Zadovoljenje potreba babinjare za patronažnom posjetom se preklapa sa zadovoljenjem potreba za patronažnom posjetom odojčadi.

Prema procijenjenom broju patronažnih posjeta za žene od 15 do 75 godina očekuje se u prosjeku 0,13 posjete po ženi u odnosu na trudnoću, poroñaj i postporoñajni period ili skrining programe za žene ove starosne grupe.

26

3.1.3.3. Liječenje žena

Zadovoljenje zdravstvenih potreba žena zbog zdravstvenih problema, povreda i kontinuirane zdravstvene njege, koja uključuje i patronažne posjete, ostvaruje se dominantno kroz ambulantne preglede i preglede u kući.

U prosjeku se zbog najčešćih zdravstvenih problema za populaciju žena od 13 do 18 godina očekuje da 5% žena ove starosti ostvari preglede kod izabranog ginekologa, za žene 19 do 49 godina 75%, odnosno 20% žena starosne dobi 50 i više godina.

Tabela br. 16. Procijenjene potrebe žena za liječenjem zbog zdravstvenih problema i povreda u 2014. godini po opštinama i populacionim grupama



13-18 g. 19-49 g. 50+ g.


Bar 82 6849 1489

Berane 67 4262 973


Budva 33 3578 614

Cetinje 31 2689 695


Gusinje 10 609 128


Kolasin 17 1161 336

Kotor 40 3644 916

Mojkovac 19 1308 308

Nikšić 151 11504 2566

Petnjica 15 771 161

Plav 23 1317 281

Plužine 7 386 151

Pljevlja 59 4325 1357

Podgorica 366 32330 5825

Rožaje 60 3723 511

Šavnik 4 246 95

Tivat 25 2312 498

Ulcinj 44 3076 687

Žabljak 8 497 153

UKUPNO 1263 99800 21319

27

3.1.3.4. Preventivni pregledi i liječenje žena Potrebe žena za zdravstvenom zaštitom se najčešće zadovoljavaju kroz posjete timu izabranog ginekologa radi preventivnih pregleda i liječenja. Tabela br. 17. Procijenjene potrebe žena za preventivnim pregledima i liječenjem zbog zdravstvenih problema i povreda u 2014. godini po opštinama

i starosnim grupama

Preventivni pregledi Starosne grupe

Pregledi zbog liječenja Starosne grupe

Opština U toku trudnoće

UZV pregled u

toku trudnoće

Pregled posle

poroñaja

Pregled posle

pobačaja i abortusa

Pregled posle vanmaterične

trudnoće

Žene 20-75 g. 13-18 19-49 50+

Ukupno preventivni

Ukupno pregledi

zbog liječenja

UKUPNO PREGLEDA

Andrijevica 250 150 100 9 1 528 12 656 193 1038 861 1899 Bar 2535 1521 1014 96 6 4998 82 6849 1489 10170 8420 18590 Berane 1895 1137 758 72 5 3164 67 4262 973 7031 5302 12333 Bijelo Polje 3005 1803 1202 114 8 5060 103 6995 1493 11192 8591 19783 Budva 1465 879 586 56 4 2431 33 3578 614 5421 4225 9646 Cetinje 725 435 290 28 2 2072 31 2689 695 3552 3415 6967 Danilovgrad 970 582 388 37 2 2001 35 2741 631 3980 3407 7387 Gusinje 165 99 66 6 0 432 10 609 128 768 747 1515 Herceg Novi 1740 1044 696 66 4 3792 52 4820 1258 7342 6130 13472 Kolasin 405 243 162 15 1 932 17 1161 336 1758 1514 3272 Kotor 1500 900 600 57 4 2808 40 3644 916 5869 4600 10469 Mojkovac 395 237 158 15 1 979 19 1308 308 1785 1635 3420 Nikšić 4440 2664 1776 169 11 8399 151 11504 2566 17459 14221 31680 Petnjica 430 258 172 16 1 548 15 771 161 1425 947 2372 Plav 680 408 272 26 2 928 23 1317 281 2316 1621 3937 Plužine 100 60 40 4 0 356 7 386 151 560 544 1104 Pljevlja 1165 699 466 44 3 3652 59 4325 1357 6029 5741 11770 Podgorica 13245 7947 5298 503 34 22103 366 32330 5825 49130 38521 87651 Rožaje 2085 1251 834 79 5 2337 60 3723 511 6591 4294 10885 Šavnik 55 33 22 2 0 218 4 246 95 330 345 675 Tivat 925 555 370 35 2 1690 25 2312 498 3577 2835 6412 Ulcinj 1190 714 476 45 3 2247 44 3076 687 4675 3807 8482 Žabljak 130 78 52 5 0 417 8 497 153 682 658 1340 UKUPNO 39495 23697 15798 1500 100 72094 1263 99800 21319 152680 122381 275061

28

Za zadovoljenje potreba za zdravstvenom zaštitom žene će ostvariti u prosjeku 1,04 pregleda i to 0,58 preventivnih pregleda (55,51% potreba) i 0,46 pregleda radi liječenja (44,49% potreba). SPECIFIČNE ZDRAVSTVENE POTREBE Specifične zdravstvene potrebe i potrebe za liječenjem zbog specifičnih zdravstvenih problema, za dijagnostikom, zaštitom mentalnog zdravlja, zaštitom od plućnih bolesti i TB i fizikalnom terapijom, zadovoljavaju se u centrima i jedinicama za podršku.

DIJAGNOSTIKA 3.1.4. LABORATORIJSKA I RADIOLOŠKA DIJAGNOSTIKA Potrebe stanovništva za dijagnostikom obuhvataju hemijsko-biohemijsku, mikrobiološku i radiološku dijagnostiku i ostvaruju se kroz upute izabranog doktora radi liječenja.

Zadovoljenje najvećeg broja potreba za dijagnostikom se obezbjeñuje u hemijsko-biohemijskim i mikrobiloškim laboratorijama i jedinicama za radiološku dijagnostiku.

U prosjeku se kod djece starosti 0 do 6 godina očekuje jedan uput na dijagnostičku proceduru na 2,1 pregleda radi liječenja, odnosno za djecu starosti 7 do 15 godina jedan uput na 3,2 pregleda radi liječenja, odnosno očekuje se jedan uput na dijagnostičku proceduru na 2,65 pregleda radi liječenja kod djece starosti do 15 godina.

U prosjeku se kod odraslih očekuje jedan uput na dijagnostičku proceduru na 1,67 pregleda radi liječenja.

U prosjeku se kod žena očekuje jedan uput na dijagnostičku proceduru na 0,73 pregleda radi liječenja. U strukturi uputa na dijagnostičku proceduru djece do 15 godina hemijsko-biohemijska dijagnostika učestvuje sa oko 47%, radiološka dijagnostika oko 1% (minimalno učešće rtg, a dominantno UZ dijagnostike) i mikrobiološka dijagnostika oko 52%. U strukturi uputa na dijagnostičku proceduru odraslih hemijsko-biohemijska dijagnostika učestvuje sa oko 43%, radiološka dijagnostika oko 37% (učešće rtg oko 15%, a UZ oko 85%) i mikrobiološka dijagnostika oko 20%. U strukturi uputa na dijagnostičku proceduru žena hemijsko-biohemijska dijagnostika učestvuje sa oko 20%, radiološka dijagnostika (dominantno ultrazvuk ginekologa) oko 35% i mikrobiološka dijagnostika oko 45%.

29

Tabela br.18. Potrebe za dijagnostikom po dijagnostičkim djelatnostima i opštinama u 2014.god.

D I J A G N O S T I K A – uputi

Populacione grupe

Radiološka dijagnostika

Hemijsko-biohemijska dijagnostika 15+ g.

Mikrobiološka dijagnostika

OPŠTINA

0-6

g.

7-14

g.

15+

g.

Zen

e

13-7

4 g.

0-6

g.

7-14

g.

RTG UZ

Zen

e

13-7

4 g.

0-6

g.

7-14

g.

15+

g.

Zen

e

13-7

4 g.

Andrijevica 174 163 4054 236 4 3 523 2965 413 192 181 1886 531

Bar 1678 1511 32063 2307 36 32 4138 23450 4037 1857 1672 14913 5190

Berane 1236 1091 21099 1453 26 23 2723 15431 2542 1367 1207 9813 3268

Gusinje 2036 1789 33448 2354 43 38 4317 24464 4119 2252 1979 15557 5296

Bijelo Polje 867 712 14230 1158 18 15 1837 10407 2026 960 788 6618 2604

Budva 505 438 13543 936 11 9 1748 9906 1637 558 484 6299 2105

Cetinje 661 601 14174 933 14 13 1829 10366 1633 732 665 6592 2100

Danilovgrad 142 178 2990 205 3 4 386 2187 358 157 197 1391 460

Herceg Novi 1120 967 24800 1679 24 21 3201 18139 2939 1239 1070 11535 3779

Kolasin 262 251 6785 415 6 5 876 4963 726 290 278 3156 933

Kotor 850 682 17948 1260 18 15 2317 13127 2205 941 754 8348 2836

Mojkovac 281 307 6666 448 6 7 860 4876 784 311 339 3101 1008

Nikšić 2864 2495 55094 3896 61 53 7111 40295 6818 3169 2761 25625 8766

Petnjica 281 367 3807 259 6 8 491 2784 454 311 406 1770 584

Plav 433 239 6434 444 9 5 830 4706 777 479 265 2992 999

Plužine 80 84 2857 149 2 2 369 2090 261 88 93 1329 335

Pljevlja 887 927 25913 1573 19 20 3345 18953 2753 981 1025 12053 3539

Podgorica 8550 7219 133625 10554 182 154 17247 97733 18469 9460 7987 62151 23746

Rožaje 1352 1124 14629 1176 29 24 1888 10700 2059 1495 1243 6804 2647

Šavnik 58 49 1762 95 1 1 227 1289 165 64 54 820 213

Tivat 581 484 10783 777 12 10 1392 7887 1359 642 536 5015 1748

Ulcinj 793 730 15138 1043 17 16 1954 11072 1825 877 808 7041 2347

Žabljak 102 94 3024 180 2 2 390 2212 315 113 104 1407 406

UKUPNO 25791 22505 464865 33529 549 479 60000 34000058676 28535 24899 216216 75440

30

3.1.5. PLUĆNE BOLESTI I TB

Potrebe stanovništva za zdravstvenom zaštitom od plućnih bolesti i TB obuhvataju promociju zdravlja kroz savjetodavni rad, prevenciju kroz preventivne preglede i DOT i preglede zbog liječenja.

Zadovoljenje ovih potreba na primarnom nivou se obezbjeñuje dominantno u Centrima za plućne bolesti i TB. 3.1.5.1. Prevencija TB Tabela br. 19. Procijenjene potrebe za preventivnim pregledima za plućne bolesti i TB za 2014.

godinu po opštinama

Opština Preventivni

pregledi iz kontakta

Pregled osoba sa TB na recidiv

(u zadnje 3 godine)

Pregled i praćenje osoba pod

hemioprofilaksom (Maligni tumori,

DM, HIV) Andrijevica 4 2 25

Bar 33 19 205

Berane 22 13 135

Gusinje 35 21 218


Budva 14 8 86

Cetinje 15 9 92

Danilovgrad 3 2 19


Kolasin 7 4 42

Kotor 18 11 113

Mojkovac 7 4 42

Nikšić 56 33 353

Petnjica 4 2 25

Plav 7 4 42

Plužine 6 4 41

Pljevlja 21 13 132

Podgorica 142 84 886

Rožaje 16 10 101

Šavnik 2 1 11

Tivat 11 7 69

Ulcinj 15 9 96

Žabljak 3 2 18

UKUPNO 480 284 3000

31

3.1.5.2. Liječenje plućnih bolesti i TB Potrebe za liječenjem od plućnih bolesti i TB se procjenjuju za oko 15% populacije starije od 15 godina, kao i tri posjete nedjeljno u kući osobama koje se liječe od TB, radi kontrolisanog uzimanja terapije (DOT). Tabela br. 20. Procijenjene potrebe za liječenjem od plućnih bolesti i TB po dobnim grupama i

opštinama u 2014. godini

Plućne bolesti i TB



15-18 g. 19-26 g. 27-39 g. 40-64 g. 65+ g.

Andrijevica 4 6 8 402 101

Bar 34 51 64 3310 828

Berane 23 34 42 2183 546

Gusinje 36 55 68 3517 879

Bijelo Polje 16 23 29 1512 378

Budva 14 21 27 1379 345

Cetinje 15 23 29 1476 369

Danilovgrad 3 5 6 307 77

Herceg Novi 26 39 48 2486 622

Kolasin 7 11 13 678 169

Kotor 19 28 35 1819 455

Mojkovac 7 11 13 683 171

Nikšić 59 88 110 5687 1422

Petnjica 4 6 8 405 101

Plav 7 11 13 678 169

Plužine 7 10 13 654 163

Pljevlja 22 33 41 2135 534

Podgorica 148 222 278 14292 3573

Rožaje 17 25 32 1635 409

Šavnik 2 3 3 171 43

Tivat 12 17 22 1115 279

Ulcinj 16 24 30 1555 389

Žabljak 3 5 6 295 74

UKUPNO 501 752 940 48373 12093 Za zadovoljenje potreba za zdravstvenom zaštitom od plućnih bolesti i TB, svaka osoba starija od 15 godina će ostvariti 0,125 pregleda radi liječenja u Centrima za plućne bolesti i TB.

32

3.1.6. ZAŠTITA MENTALNOG ZDRAVLJA

Potrebe stanovništva za zaštitom mentalnog zdravlja obuhvataju promociju zdravlja kroz savjetodavni rad, realizaciju programa mentalnog zdravlja (prevencija i terapija) i liječenje, koje podrazumijeva i posjetu u kući.

Zadovoljenje ovih potreba na primarnom nivou se obezbjeñuje dominantno u Centrima za mentalno zdravlje. Tabela br. 21. Procijenjene potrebe za zaštitom mentalnog zdravlja zbog liječenja po starosnim

grupama i opštinama (25%) u 2014. godini

Mentalno zdravlje



15-18 g. 19-26 g. 27-39 g. 40-64 g. 65+ g.

Andrijevica 177 135 52 474 203 Bar 1458 1115 429 3902 1672 Berane 962 735 283 2574 1103 Gusinje 1549 1184 456 4145 1777 Bijelo Polje 666 509 196 1782 764 Budva 607 464 179 1626 697 Cetinje 650 497 191 1740 746 Danilovgrad 135 103 40 362 155 Herceg Novi 1095 837 322 2931 1256 Kolasin 299 228 88 799 342 Kotor 801 613 236 2144 919 Mojkovac 301 230 88 805 345 Nikšić 2504 1915 737 6703 2873 Petnjica 179 137 53 478 205 Plav 299 228 88 799 342 Plužine 288 220 85 770 330 Pljevlja 940 719 277 2517 1079 Podgorica 6294 4813 1851 16847 7220 Rožaje 720 551 212 1927 826 Šavnik 75 58 22 202 87 Tivat 491 376 144 1314 563 Ulcinj 685 524 201 1833 786 Žabljak 130 99 38 348 149

UKUPNO 21304 16292 6266 57020 24437 Za zadovoljenje potreba za zaštitom mentalnog zdravlja svaka osoba starija od 15 godina će ostvariti 0,25 pregleda radi liječenja u Centrima za mentalno zdravlje.

33

3.1.7. PREVENCIJA I PROMOCIJA ZDRAVLJA Potrebe stanovništva za prevencijom i promocijom zdravlja obuhvataju promociju zdravlja kroz individualni i grupni savjetodavni rad, učešće u preventivnim programima, promotivnim kampanjama po različitim populacionim grupama i u odnosu na različite rizike po zdravlje u dijelu prevencije zaraznih bolesti i vodećih hroničnih nezaraznih bolesti, razvoja znanja i vještina u cilju usvajanja i modifikacije ponašanja rizičnih po zdravlje, kao i donošenja na svijet zdravog i željenog djeteta.

Zadovoljenje ovih potreba na primarnom nivou se obezbjeñuje dominantno u Centrima za prevenciju, a mogu se realizovati i od strane drugih organizacija (državne ustanove, NVO sektor, UN organizacije). Programi prevencije zdravlja Potrebe za prevencijom se ostvaruju kroz realizaciju programa prevencije: odvikavanje od pušenja kod mladih, škola za trudnice, prevencije komplikacija šećerne bolesti, dobrovoljno i povjerljivo savjetovanje i testiranje na HIV, prevencija polno prenosivih bolesti, metadonski program, program smanjenja štete, prevencija astme i gojaznosti kod djece. Programi se realizuju dominantno u savjetovalištima Centara za prevenciju, a dio u Centrima za mentalno zdravlje, centrima za djecu sa posebnim potrebama i Institutu za javno zdravlje.

3.1.7.1. Epidemiologija Potrebe stanovništva za epidemiološkom zdravstvenom zaštitom obuhvataju: vakcinacije, sprječavanje i suzbijanje zaraznih bolesti, programe kontrole i prevencije zaraznih i nezaraznih bolesti, programe zaštite u vanrednim uslovima i programa za sanitarno-higijenski nadzor nad obrazovnim ustanovama i domovima za smještaj ñaka i studenata. Zadovoljenje ovih potreba na primarnom nivou se obezbjeñuje dominantno u higijensko-epidemiološkim službama Centara za prevenciju. 3.1.7.2. Vakcinacije Potrebe stanovništva za vakcinacijama se ostvaruju kroz sprovoñenje programa obaveznih imunizacija stanovnišva protiv odreñenih zaraznih bolesti.

34

Tabela br. 22. Kalendar obaveznih imunizacija u Crnoj Gori za 2014. godinu

DOBNE GRUPE V A K C I N E

Na roñenju BCG

Hep. B*

HBsAg+

Sa navršenih 1 mjesec Hep. B*

HBsAg+

Sa navršenih 2 mjeseca DtaP-IPV-Hib Hep B

opcija (a) Hep. B*

HBsAg+

Sa navršenih 3 mjeseca Hep. B

opcija (a i b)

Sa navršenih 4 mjeseca DtaP-IPV-Hib

Sa navršenih 4,5 mjeseca Hep. B

opcija (b)

Sa navršenih 5,5 mjeseci DtaP-IPV-Hib

Sa navršenih 9 mjeseci Hep. B

opcija (a i b)

Sa navršenih 12 mjeseci MMR1 Hep. B*

HBsAg+ Sa navršenih 18 mjeseci DtaPR1 OPV R1 HibR1

U 2 godini ** Hib **




5.-8. godina (pri upisu u osnovnu školu ili u

toku školske godine)

DT/dT

OPV R2

MMR2

12. godina (VI razred osnovne škole )

MMR2***

13. - 15. godina (završni razred osnovne škole)

dT

OPV R3

17. - 19. godina (završni razred srednje škole)

dT

* Hepatitis B vakcina kod novoroñenčadi čije su majke HBs antigen pozitivne. ** Samo za djecu koja u uzrastu do 12 mjeseci nijesu vakcinisana protiv Hib-a (1 doza) *** MMR 2 za generacije koje nijesu primile MMR2 prilikom upisa u osnovnu školu

Programom obaveznih imunizacija u Crnoj Gori, a u skladu sa utvrñenim kalendarom vakcinacije, predviñen je obuhvat od najmanje 95% u 2014. godini (tabela br. 22.).

Tabela br. 23. Potrebe za imunoprofilaksom i hemioprofilaksom po starosnim grupama

u 2014. godini

Imunoprofilaksa i hemioprofilaksa Dobne grupe

Vakcinacija protiv gripa

0-14 15+ 65+,

hronični bolesnici

4500 18000 25000

35

3.1.7.3. Sprječavanje i suzbijanje zaraznih bolesti Za zadovoljenje potreba stanovništva u dijelu sprječavanja i suzbijanja zaraznih bolesti, sprovode se programi:

• Program kontrole i prevencije zaraznih bolesti (crijevnih zaraznih bolesti, parazitarnih bolesti, respiratornih zaraznih bolesti, zoonoze i vektorske zarazne bolesti, polno prenosive bolesti, kontrola intrahospitalnih infekcija, imunoprofilaksa po epidemiološkim indikacijama, kontrola karantinskih bolesti sa monitoringom putnika u meñunarodnom saobraćaju),

• Program preventivno medicinske zaštite u vanrednim uslovima,

• Program kontrole i prevencije nezaraznih bolesti (maligne neoplazme, šećerna bolest, cerebrovaskularne bolesti, ishemične bolesti srca).

3.1.7.4. Sanitarno-higijenski nadzor Za zadovoljenje potreba predškolske i školske djece i studenata u dijelu sanitarno-higijenske ispravnosti objekata za njihovo školovanje i smještaj organizuje se sanitarno-higijenski nadzor na pomenutim objektima najmanje jednom mjesečno.

3.1.8. PATRONAŽNA ZAŠTITA Zadovoljenja potreba stanovništva za liječenjem u kući ostvaruje se i kroz patronažnu posjetu u kući zbog davanja terapije i pružanja njege po nalogu izabranog doktora. 3.1.9. FIZIKALNA TERAPIJA

Potrebe stanovništva za fizikalnom terapijom obuhvataju fizikalnu terapiju i rehabilitaciju po različitim populacionim grupama i u odnosu na odreñene zdravstvene probleme.

Potrebe se dominantno zadovoljavaju u jedinicama za fizikalnu terapiju na primarnom nivou, a realizuju ih fizioterapeuti po uputu izabranog doktora.

Prioritetno potrebe za fizikalnom terapijom imaju djeca sa posebnim potrebama, dok se procjenjuje da će u odnosu na preglede radi liječenja kod izabranog doktora biti 2,2 % uputa na fizikalnu terapiju radi tretmana, pri čemu se tokom jednog tretmana realizuje u prosjeku 7 posjeta jedinici za fizikalnu terapiju.

Očekuje se da će procentualno učešće upućenih na fizikalnu terapiju, u odnosu na starosne grupe i vrstu zdravstvenog problema, biti 7,5% djece do 15 godina, 3% populacija u dobi 15-18 godina, 7% populacija 19-26 godina, 15% populacija 27-39 godina i 70% populacija iznad 40 godina starosti, pri čemu dominantno populacija starosti 65 i više godina.

36

Tabela br. 24. Procijenjene potrebe za fizikalnom terapijom po populacionim grupama i

zdravstvenim problemima po opštinama u 2014. godini

Fizikalna terapija – tretmani

Populacione grupe

Opština Djeca sa posebnim potrebama

0-14 g.

15-18 g.

19-26 g.

27-39 g.

40-64 g.

65+ g.

Andrijevica 373 218 87 203 363 609 1422

Bar 3196 1778 711 1659 2963 4978 11616

Berane 2419 1194 478 1114 1990 3343 7800

Bijelo Polje 3965 1907 763 1780 3178 5339 12457

Budva 1466 805 322 752 1342 2255 5262

Cetinje 976 708 283 660 1179 1981 4622

Danilovgrad 1311 770 308 719 1284 2157 5033

Gusinje 350 169 68 158 281 473 1103

Herceg Novi 2104 1334 534 1245 2224 3736 8716

Kolasin 559 359 144 335 598 1005 2345

Kotor 1548 967 387 902 1611 2707 6315

Mojkovac 639 362 145 338 603 1014 2365

Nikšić 5576 3040 1216 2837 5067 8512 19862

Petnjica 849 241 96 225 401 674 1572

Plav 528 359 144 335 598 1005 2345

Plužine 184 146 58 136 243 408 952

Pljevlja 1934 1357 543 1266 2261 3799 8865

Podgorica 15612 7668 3067 7156 12779 21469 50094

Rožaje 2486 919 367 857 1531 2572 6002

Šavnik 121 91 36 84 151 253 591

Tivat 1021 597 239 557 994 1670 3898

Ulcinj 1571 841 336 785 1401 2354 5492

Žabljak 211 157 63 146 261 439 1024

UKUPNO 49000 25983 10393 24251 43305 72752 169754

3.1.10. STOMATOLOŠKA ZDRAVSTVENA ZAŠTITA Potrebe stanovništva za stomatološkom zdravstvenom zaštitom obuhvataju promociju zdravlja kroz savjetodavni rad, prevenciju kroz preventivne preglede, preglede zbog zdravstvenih problema iz oralnog zdravlja i rehabilitaciju.

Zadovoljenje potreba za stomatološkom zdravstvenom zaštitom obezbjeñuje se na primarnom nivou zdravstvene zaštite u ambulantama tima izabranog stomatologa, kao i na sekundarnom nivou zdravstvene zaštite.

37

3.1.10.1. Stomatološka zdravstvena zaštita na primarnom nivou Potrebe djece do 18 godina za stomatološkom zdravstvenom zaštitom obuhvataju promociju zdravlja kroz savjetodavni rad, prevenciju kroz preventivne preglede, preglede zbog liječenja i preglede zbog anomalija vilica (ortodoncija).

Zadovoljenje najvećeg broja potreba djece do 18 godina starosti za stomatološkom zdravstvenom zaštitom na primarnom nivou se obezbjeñuje dominantno u ambulantama tima izabranog stomatologa. Promocija oralnog zdravlja kod predškolske djece (do 6 godina) sprovodi se kroz grupne stomatološko odgojne aktivnosti sa roditeljima i djecom do 6 godina, zavisno da li se radi sa malom grupom (do 20 osoba) ili sa velikom grupom djece (više od 20 osoba).

Prevencija se, osim kroz preglede (tabela br. 25) sprovodi i kroz preventivni program davanja fluor-tableta u savjetovalištu za djecu predškolskog i školskog uzrasta po metodološkom uputstvu stomatologa, program zalijevanja fisura mliječnih i drugih stalnih molara kod djece starosti 3 do 6 i 11 do 13 godina i program kontrole i uklanjanja plaka kod djece starosti 3 do 18 godina. Tabela br. 25.. Procijenjene potrebe za preventivnim pregledima u stomatološkoj zdravstvenoj

zaštiti po populacionim i vulnerabilnim grupama i po opštinama u 2014. godini

Preventivni pregledi Populacione grupe

Opština osnovna

škola srednja škola

Trudnice


Bar 4658 2142 1014

Berane 3298 1983 758


Budva 2200 919 586

Cetinje 1328 793 290


Gusinje 529 241 66


Kolašin 773 368 162

Kotor 2055 1252 600

Mojkovac 928 488 158

Nikšić 7670 3867 1776

Petnjica 724 435 172

Plav 1075 488 272

Plužine 256 138 40

Pljevlja 2852 1388 466

Podgorica 21928 10079 5298

Rožaje 3408 1106 834

Šavnik 154 31 22

Tivat 1496 621 370

Ulcinj 2251 1154 476

Žabljak 274 180 52

UKUPNO 68696 31858 15798

38

Očekuje se u prosjeku 100554 preventivnih pregleda djece školskog uzrasta u ambulantama izabranog stomatologa.

Tabela br. 26.. Procijenjene potrebe za liječenjem u stomatološkoj zdravstvenoj zaštiti zbog zdravstvenih problema i povreda po populacionim i vulnerabilnim grupama po opštinama u 2014. godini



0-18 g. 19-26 g. 65+ g. Trudnice Invalidi Mentalno oboljeli

Hitna stanja

Andrijevica 72 32 149 40 28 20 54

Bar 584 259 1200 324 227 162 432

Berane 418 186 859 232 163 116 310

Bijelo Polje 676 300 1389 375 263 188 500

Budva 246 109 505 136 96 68 182

Cetinje 225 100 462 125 87 62 166

Danilovgrad 260 116 535 145 101 72 193

Gusinje 59 26 122 33 23 17 44

Herceg Novi 405 180 832 225 157 112 300

Kolasin 119 53 245 66 46 33 88

Kotor 300 133 616 167 117 83 222

Mojkovac 124 55 254 69 48 34 92

Nikšić 1014 451 2085 564 394 282 751

Petnjica 107 47 219 59 41 30 79

Plav 122 54 251 68 47 34 90

Plužine 48 21 99 27 19 13 36

Pljevlja 419 186 861 233 163 116 310

Podgorica 2601 1156 5347 1445 1012 723 1927

Rožaje 357 159 733 198 139 99 264

Šavnik 30 13 61 16 11 8 22

Tivat 188 83 386 104 73 52 139

Ulcinj 290 129 595 161 113 80 214

Žabljak 51 22 104 28 20 14 37

UKUPNO 8713 3872 17909 4840 3388 2420 6454

Potrebe djece uzrasta 0-18 godina za ortodoncijom procjenjuju se na dio do 40% ove populacije. Inače, prvi ortodontski pregled djeteta (kod kog naizgled nema ranih znakova razvoja ortodontskih anomalija) treba da bude u uzrastu od 6 godina, a najkasnije u 8-oj godini.

Potrebe za stomatološkom zdravstvenom zaštitom za djelatnosti: oralna hirurgija, maksilofacijalna hirurgija, paradontologija i oralna medicina, bolesti zuba, preventivna i dječija stomatologija, ortodoncija i rehabilitacija (stomatološka protetika) ostvaruju se na sekundarnom i tercijarnom nivou zdravstvene zaštite.

39

3.1.11. HITNA MEDICINSKA POMO Ć Potrebe stanovništva za hitnom medicinskom pomoći se ostvaruju kroz ukazivanje hitne medicinske pomoći u okviru dijagnostičkih procedura, pregleda i intervencija. Hitna pomoć ukazuje se na mjestu povreñivanja i razbolijevanja, u jedinicama hitne medicinske pomoći, kao i kroz sanitetski prevoz akutno oboljelih i povrijeñenih lica do odgovarajućih zdravstvenih ustanova. Potrebe za hitnom pomoći se ostvaruju i kroz ukazivanje urgentne medicinske pomoći u okviru dijagnostičkih procedura, pregleda i intervencija na sekundarnom nivou zdravstvene zaštite. Prema potrebama za hitnom medicinskom pomoći, u prosjeku se kod svakog četvrtog stanovnika očekuje ukazivanje hitne pomoći, pri čemu kod svakog sedmog djeteta i svake pete odrasle osobe, a na mjestu povreñivanja i razbolijevanja kod svakog petnaestog stanovnika. Tabela br. 27. Procijenjene potrebe za hitnom medicinskom pomoći po populacionim grupama i

zdravstvenim problemima po opštinama u 2014. godini

Ukazivanje hitne medicinske pomoći

U ambulanti Opština

0-14 g. 15+ g.

Na mjestu povreñivanja ili razbolijevanja

Hitni sanitetski prevoz

Andrijevica 254 1014 355 325 Bar 2102 8410 2943 2691 Berane 1424 5698 1994 1823 Bijelo Polje 2303 9210 3224 2947 Budva 961 3844 1345 1230 Cetinje 833 3331 1166 1066 Danilovgrad 924 3694 1293 1182 Gusinje 201 805 282 258 Herceg Novi 1543 6173 2160 1975 Kolasin 419 1676 587 536 Kotor 1130 4520 1582 1446 Mojkovac 431 1724 604 552 Nikšić 3622 14489 5071 4636 Petnjica 313 1252 438 401 Plav 415 1661 581 531 Plužine 162 649 227 208 Pljevlja 1539 6157 2155 1970 Podgorica 9297 37187 13016 11900 Rožaje 1148 4593 1607 1470 Šavnik 104 414 145 132 Tivat 702 2806 982 898 Ulcinj 996 3984 1394 1275 Žabljak 178 714 250 228

UKUPNO 31001 124006 43402 39682

40

3.1.12. TRANSFUZIJA KRVI Potrebe stanovništva za transfuzijskom zdravstvenom zaštitom obuhvataju promociju dobrovoljnog davalaštva, kao i liječenje oboljelih krvlju i derivatima krvi.

Potrebe za transfuzijskom zdravstvenom zaštitom se ostvaruju u okviru jedinica za transfuziju krvi. 3.1.13. DIJALIZA Potrebe stanovništva za dijalizom obuhvataju dnevnu bolničku obradu pacijenata sa hroničnom bubrežnom insuficijencijom uz sanitetski prevoz oboljelog od kuće do zdravstvene ustanove i nazad. Potrebe za dijalizom se ostvaruju u jedinicama za dijalizu na svim nivoima zdravstvene zaštite. 3.2. SEKUNDARNI I TERCIJARNI NIVO ZDRAVSTVENE ZAŠTI TE Na nivou sekundarne i tercijarne zdravstvene zaštite zadovoljavaju se potrebe za specijalističko-konsultativnom i bolničkom zdravstvenom zaštitom, na kojem treba da se zadovolji do 20% zdravstvenih potreba stanovništva.

Za zadovoljenje navedenih potreba, na sekundarnom i tercijarnom nivou zdravstvene zaštite se oganizuje pružanje zdravstvene zaštite kroz specijalističke ambulante, dnevne bolnice, odjeljenja za akutnu, hroničnu, dugotrajnu i palijativnu njegu i rehabilitaciju.

3.2.1. SPECIJALISTIČKO-KONSULTATIVNA ZDRAVSTVENA ZAŠTITA

Pružanje specijalističko-konsultativne zdravstvene zaštite se organizuje shodno potrebama stanovništva za pregledima u odnosu na populacione grupe, korišćenje specijalističko-konsultativne zdravstvene zaštite, vodeće zdravstvene probleme, učešće pojedinih djelatnosti, specijalnosti i užih specijalnosti u skladu sa planom ljudskih resursa u zdravstvu i gravitacionim područjima.

U procjeni su uzeti u obzir i sljedeći parametri: rješavanje zdravstvenih problema na primarnom nivou zdravstvene zaštite u odnosu na starosnu grupu, upućivanje specijalisti nakon obavljanja preventivnih pregleda i pregleda radi liječenja odreñenih starosnih grupa, prvo upućivanje specijalisti, kao i ponovno upućivanje specijalisti zbog ranije utvrñenog zdravstvenog problema.

Specijalističko-konsultativna zdravstvena zaštita se organizuje dominantno u ustanovama sekundarnog nivoa zdravstvene zaštite po gravitacionim područjima i ustanovi tercijarnog nivoa zdravstvene zaštite za teritoriju Crne Gore, a mogu je organizovati i zdravstvene ustanove primarne zdravstvene zaštite. Specijalističko-konsultativna zdravstvena zaštita za djelatnost pneumoftiziologije/pulmologije dominantno organizuje specijalna bolnica za teritoriju Crne Gore. Specijalističko-konsultativna zdravstvena zaštita za djelatnosti psihijatrije, neurologije, ortopedije sa traumatologijom, neurohirurigije se organizuje i u specijalnim bolnicama za teritoriju Crne Gore.

41

Tabela br.28. Procijenjene potrebe stanovništva za specijalističko-konsultativnom zdravstvenom zaštitom prema pregledima za 2014. godinu po gravitacionim područjima i djelatnostima

Bar +Ulcinj

Berane +Andrijevica

+Gusinje +Petnjica+Plav

+Rožaje

Bijelo Polje +Mojkovac

Kotor + Herceg Novi

+Tivat

Nikšić +Plužine +Šavnik

Pljevlja +Žabljak

Cetinje +Budva

Podgorica + Danilovgrad

+Kolašin

Ukupno djeca + odrasli

Djelatnost

djeca 0-14 g.

odrasli 15+ g.

djeca 0-14 g.

odrasli 15+ g.

djeca 0-14 g.

odrasli 15+ g.

djeca 0-14 g.

odrasli 15+ g.

djeca 0-14 g.

odrasli 15+ g.

djeca 0-14 g.

odrasli 15+ g.

djeca 0-14 g.

odrasli 15+ g.

djeca 0-14 g.

odrasli 15+ g.

djeca 0-14 g.

odrasli 15+ g.

Očekivani broj

pregleda

Interna

Opšta interna 18693 20999 15678 21177 23702 11551 11095 61072 183968 183968

Kardiologija 12552 14101 10527 14220 15915 7756 7450 41008 123529 123529

Endokrinologija 6707 7535 5626 7599 8505 4145 3981 21914 66012 66012

Gastroenterologija 2199 2471 1844 2491 2789 1359 1305 7185 21643 21643

Nefrologija 1127 1266 945 1277 1429 696 669 3682 11092 11092

Reumatologija 1924 2162 1614 2180 2440 1189 1142 6287 18938 18938

Pneumoftiziologija + Pulmologija

3024 3397 2536 3426 3834 1869 1795 9879 29760 29760

Hematologija 880 988 738 997 1115 544 522 2874 8657 8657

Imunologija + Klini čka imunologija

2 774 13 906 2 660 2 862 3 973 1 456 1 453 9 2582 34 7666 7700

Infektologija 29 1935 165 2264 27 1651 29 2154 35 2433 12 1019 16 1132 109 6456 422 19044 19466

Onkologija (Radio i hemio terapija)

17 1253 99 1543 16 1092 17 1363 21 1558 7 510 9 720 65 4295 253 12334 12587

Dermatovenerologija + Alergologija

33 1096 187 1283 31 935 33 1221 40 1379 14 578 18 642 123 3658 479 10792 11270

Psihijatrija 78 3700 440 4459 73 3196 78 4067 93 4625 33 1699 42 2143 290 12538 1126 36427 37552

Neurologija 40 3774 224 4548 37 3260 40 4148 47 4718 17 1733 21 2186 148 12788 574 37155 37729

42

Tabela br.28. nastavak

Hirurgija

Opšta hirurgija 3409 3829 2859 3862 4322 2106 2023 11137 33547 33547

Kardio hirurgija 58 330 84 371 55 277 58 374 70 418 25 204 31 196 218 1078 598 3246 3845

Grudna hirurgija 58 330 84 371 55 277 58 374 70 418 25 204 31 196 218 1078 598 3246 3845

Abdominalna hirurgija

550 618 461 623 697 340 326 1796 5411 5411

Vaskularna hirurgija 29 165 42 185 27 138 29 187 35 209 12 102 16 98 109 539 299 1623 1922

Onkološka hirurgija 29 165 42 185 27 138 29 187 35 209 12 102 16 98 109 539 299 1623 1922

Plastična hirurgija 29 165 42 185 27 138 29 187 35 209 12 102 16 98 109 539 299 1623 1922

Ortopedija i traumatologija

6597 7412 5533 7474 8366 4077 3916 21555 64930 64930

Urologija 2969 3335 2490 3363 3764 1835 1762 9700 29218 29218

Neurohirurgija 44 247 63 278 41 208 44 280 52 314 18 153 23 147 163 808 449 2435 2884

ORL +Maksilofacijalna

3917 4401 3285 4438 4967 2421 2325 12798 38552 38552

Oftalmologija 5773 6485 4842 6540 7320 3567 3427 18860 56814 56814

Anesteziologija 3 1 3 2 3 1 3 2 2 2 9 5 27 32

Ginekologija i akušerstvo

583 655 489 660 739 360 346 1904 0 5735 5735

Fizikalna medicina 214 1210 308 1359 200 1014 214 1370 256 1534 90 747 115 718 798 3952 2194 11904 14098

43

Tabela br.28. nastavak

Pedijatrija

Pedijatrija 971 1399 909 972 1163 411 522 3629 9975 9975

Dječija kardiologija 1495 1549 1487 1495 1519 1424 1438 1830 12235 12235

Dječija endokrinologija

1601 1659 1593 1602 1627 1526 1541 1960 13109 13109

Dječija gastroenterologija

214 221 212 214 217 203 205 261 1748 1748

Dječija nefrologija 187 194 186 187 190 178 180 229 1529 1529

Dječija reumatologija

267 277 266 267 271 254 257 327 2185 2185

Dječija pulmologija 1708 1770 1699 1708 1736 1628 1644 2091 13983 13983

Dječija hematologija 107 111 106 107 108 102 103 131 874 874

Dječija hirurgija 990 1283 948 991 1122 607 683 2810 9435 9435

Dječija oftalmologija

416 471 408 416 440 344 358 758 3610 3610

Dječija ORL 378 428 371 378 400 312 325 689 3282 3282

UKUPNO 8616 86050 10725 97593 8432 72455 8619 97103 9185 108907 6957 51423 7285 50914 16495 282508 79596 846953 926549

Očekivani broj pregleda u specijalističko-konsultativnim ambulantama u 2014. godini je 1,49 pregleda po stanovniku, odnosno za djecu do 14 godina starosti 0,67 pregleda po djetetu i za odrasle 1,69 pregleda po odraslom.

44

3.2.2. DIJAGNOSTIČKA DJELATNOST Potrebe stanovništva za dijagnostikom ostvaruju se i na sekundarnom i tercijarnom nivou zdravstvene zaštite (za ambulantne bolesnike po uputu izabranog doktora, a za bolnički liječene po uputu odjeljenskih doktora). Očekivane potrebe za dijagnostikom su:

1. Laboratorijska dijagnostika – očekuje se da oko 32% stanovnika bude upućeno na ovu vrstu dijagnostike

2. Radiološka dijagnostika -Rendgen dijagnostika – očekuje se upućivanje oko 18% stanovnika

- Ultrazvučna dijagnostika – očekuje se upućivanje oko 12,5% stanovnika

3. Složena dijagnostika - Dopler dijagnostika – očekuje se upućivanje oko 2,1% stanovnika, - Skener - očekuje se upućivanje oko 2,4% stanovnika, - Magnetna rezonanca - očekuje se upućivanje oko 0,5% stanovnika.

FIZIKALNA TERAPIJA

Zadovoljene potreba za fizikalnom terapijom kroz tretmane fizioteraputa na sekundarnom nivou zdravstvene zaštite ostvaruje se po uputu izabranog doktora, a po izvještaju specijaliste fizikalne medicine. Očekuje se da se kroz jedan tretman ostvaruje u prosjeku 15 posjeta fizioterapeutu.

3.2.3. BOLNIČKA ZDRAVSTVENA ZAŠTITA U okviru ukupnih potreba za bolničkom zdravstvenom zaštitom, najveći udio (do 90%) imaju zdravstvene potrebe u okviru zbrinjavanja, njege, liječenja i rehabilitacije zdravlja oboljelih i povrijeñenih. Manji dio zdravstvenih potreba (do 10%) je u vezi sa odreñenim fiziološkim stanjima (trudnoća, poroñaj) koja zahtijevaju obaveznu hospitalizaciju sa očekivanim procentom carskih rezova do 15%.

Na nivou bolnica potrebno je opredijeliiti najmanje 10% posteljnog fonda odjeljenja za potrebe obavljanja djelatnosti u dnevnim bolnicama i najmanje 5% posteljnog fonda odjeljenja za obavljanje palijativne njege. Bolničku zdravstvenu zaštitu organizuju opšte bolnice, specijalne bolnice, kao i ustanove tercijarnog nivoa, a mogu je organizovati i ustanove na primarnom nivou zdravstvene zaštite.

45

4. SPECIJALIZOVANA MEDICINSKA REHABILITACIJA

Potrebe stanovništva za specijalizovanom medicinskom rehabilitacijom se procjenjuju na oko 2% ukupne populacije, a ostvaruju se u specijalizovanim ustanovama za rehabilitaciju. 5. LIJEKOVI, MEDICINSKA SREDSTVA I MATERIJALI KOJI SE NE PROPISUJU NA RECEPT I MEDICINSKO-TEHNI ČKA POMAGALA

Potrebe za lijekovima i medicinskim sredstvima se procjenjuju na oko 6 recepata po stanovniku, a ostvaruju se u apotekama i u toku bolničkog liječenja. Prava na medicinsko-tehnička pomagala se procjenjuju na oko 0,5% ukupne populacije u za to specijalizovanim ustanovama.

6. PLANOVI RADA ZDRAVSTVENIH USTANOVA Zdravstvene ustanove koje iskažu zainteresovanost za sklapanje ugovora sa Fondom su u obavezi da izrade godišnje planove rada svojih ustanova u skladu sa Programom, a u odnosu na procijenjene potrebe stanovništva gravitacionog područja, za koje se obezbjeñuje zdravstvena zaštita i osniva zdravstvena ustanova. 7. SREDSTVA ZA ZDRAVSTVENU ZAŠTITU Finansiranje davaoca zdravstvenih usluga, odnosno zdravstvene zaštite, u 2014. godini ostvarivaće se shodno Zakonu o Budžetu Crne Gore za 2014. godinu, na osnovu usvojenih i usaglašenih planova rada davaoca zdravstvenih usluga i opredijeljenih sredstava za zdravstvenu zaštitu.

Zakonom o Budžetu Crne Gore za 2014. godinu Fondu za zdravstveno osiguranje opredijeljena su sredstva za 2014. godinu u iznosu od 168.434.987,91 € za tri programa: Program - Fond za zdravstveno osiguranje u iznosu od 25.084.098,41€, Program - Zdravstvene institucije 140.870.523,36 € i Institut za javno zdravlje 2.480.366,14 €.

8. MONITORING I EVALUACIJA Monitoring i evaluaciju Programa za 2014. godinu će raditi Institut za javno zdravlje, na osnovu podataka iz zakonom propisanih izvještaja, koji su dostupni iz postojećeg integralnog i zdravstveno-statističkog informacionog sistema, odnosno se dostavljaju Institutu u elektronskom formatu za ustanove koje nisu obuhvaćene integralnim zdravstvenim informacionim sistemom.

46

METODOLOŠKO UPUTSTVO ZA PRIMJENU PROGRAMA ZDRAVSTVENE ZAŠTITE ZA 2014. GODINU

Programom zdravstvene zaštite, čiji je cilj obezbjeñivanje realizacije prava i zadovoljenja potreba stanovništva Crne Gore za zdravstvenom zaštitom, se obezbjeñuju uslovi za planiranje kao i osnove za ugovaranje i finansiranje zdravstvene zaštite. Za potrebe izrade Programa korišćeni su podaci o: stanovništvu, u Crnoj Gori, prema poslednjem popisu koji je sproveden u 2011. godini (izvor podataka: Zavod za statistiku Crne Gore), korišćenju zdravstvene zaštite (zdravstveno-statistički izvještaji o radu i utvrñenom obolievanju Instituta za javno zdravlje), potrebama za preventivnim pregledima (u odnosu na utvrñene obime prava) i njihovom učešću u procjenama potreba za liječenjem, zdravstvenim karakteristikama populacionih grupa, vulnerabilnosti stanovništva, učešću pojedinih specijalnosti shodno planu ljudskih resursa u zdravstvu, iskustvima iz regiona u programiranju zdravstvene zaštite i indikatorima Zdravlje za sve SZO. Program zdravstvene zaštite u Crnoj Gori, daje osnov za organizovanje pružanja zdravstvene zaštite po nivoima, a u skladu sa zadovoljenjem zdravstvenih potreba populacionih grupa: u oblasti preventivnih mjera zdravstvene zaštite, promocije zdravlja, ranog otrkirvanja bolesti, u oblasti dijagnostike, liječenja i rehabilitacije na primarnom nivou zdravstvene zaštite i na nivou sekundarne i tercijarne zdravstvene zaštite u oblasti dijagnostike i liječenja u ambulantnim i bolničkim uslovima i rehabilitacije za hospitalizovana lica i za ambulantne pacijente. U planiranju rada zdravstvenih ustanova treba koristiti podatke koji su kroz metodološka pojašnjenja i procjene potreba stanovništva za zdravstvenom zaštitom, a u odnosu na nivoe zdravstvene zaštite, dati u Programu zdravstvene zaštite za 2014. godinu. 1. Uputstvo za pripremu planova rada zdravstvenih ustanova 1.1. Primarni nivo zdravstvene zaštite PZZ predstavlja osnov cjelokupnog sistema zdravstvene zaštite, u okviru koga se zadovoljavaju potrebe za promocijom zdravlja, prevencijom bolesti, ranim otkrivanjem bolesti - skriningom, blagovremenom dijagnostikom i liječenjem i fizikalnom terapijom.

Za zadovoljenje navedenih potreba odreñenih populacionih grupa, na primarnom nivou se oganizuje pružanje zdravstvene zaštite kroz ambulante izabranih doktora za djecu do 15 godina, izabrane doktore za odrasle i izabrane doktore za žene. Za zadovoljenje specifičnih zdravstvenih potreba, potreba za liječenjem zbog specifičnih zdravstvenih problema, kao i posebnih potreba vulnerabilnih grupa i osoba sa invaliditetom za dijagnostikom, zaštitom mentalnog zdravlja, zaštitom od plućnih bolesti i TB, promocijom zdravlja i fizikalnom terapijom, organizuju se centri i jedinice za podršku.

- Preventivni pregledi i pregledi zbog liječenja

U programu zdravstvene zaštite se u strukturi pregleda koriste termini – preventivni pregled i pregled zbog liječenja. Pod preventivnim pregledom se podrazumijeva pregled u cilju prevencije i unapreñenja zdravlja. Doktor realizuje preventivni pregled i evidentira ga u svojoj dnevnoj evidenciji rada kao uslugu (npr. preventivni pregled djeteta u prvoj godini života i sl.). Pregled

47

zbog liječenja (raniji naziv kurativni pregled ) podrazumijeva pregled doktora u cilju rješavanja odreñenog zdravstvenog problema, koji evidentira kroz usluge (prvi ili kontrolni pregled u ambulanti ili u kući). Poželjan odnos prvih i kontrolnih pregleda kod djece do 15 godina je 2:1, a kod odraslih 1:2.

Potrebe stanovništva za zdravstvenom zaštitom se dominantno zadovoljavaju kroz preglede, ali i kroz odlaske kod doktora radi administrativnih procedura koje doktor evidentira u svojoj dnevnoj evidenciji kao usluge (kratka posjeta, obrada za IPK). Procjenjuje se da djeca do 15 godina imaju do 5% odlazaka kod doktora zbog administracije, a odrasli i do 30%. U realizaciji pregleda učestvuje i medicinska sestra kao dio tima izabranog doktora i svoj rad evidentira kroz usluge koje su definisane kroz Intervencije i procedure. Zadovoljenje najvećeg broja potreba djece do 15 godina starosti za zdravstvenom zaštitom na primarnom nivou se obezbjeñuje dominantno u ambulantama tima izabranog doktora za djecu, odnosno tima izabranog doktora za odrasle ako je dijete registrovano kod njega, uz pomoć centara i jedinica za podršku, osim za skrininge koji se mogu organizovati i na sekundarnom nivou zdravstvene zaštite.

U strukturi pregleda djece do 15 godina, potrebe za pregledima (preventivni i pregledi zbog liječenja) su procijenjene u odnosu na vodeće akutne zdravstvene probleme, starosnu dob djece 0-6 godina, uzimajući u obzir korišćenje zdravstvene zaštite ove populacione grupe, vulnerabilnost mlañe djece (najveći broj pregleda zbog liječenja u prvoj godini života) i utvrñeni broj preventivnih pregleda u odnosu na pojedinačnu starost djece (odnos broja preventivnih i pregleda zbog liječenja – npr. kontrolni – ciljani pregled nakon preventivnog pregleda je uzet u obzir prilikom procjene potreba djece za pregledima zbog liječenja), dok u starosnoj dobi djece 7-14 godina potrebe za pregledima zbog liječenja su procijenjene u odnosu na korišćenje zdravstvene zaštite i očekivanog odnosa preventivnih pregleda i pregleda zbog liječenja ove populacione grupe.

U strukturi pregleda odraslih, potrebe za pregledima zbog liječenja su procijenjene u odnosu na korišćenje zdravstvene zaštite ove populacione grupe i starosnu dob, uzimajući u obzir, vulnerabilnost starije populacije (najveći broj pregleda zbog liječenja nakon 65 godine života) i utvrñeni broj preventivnih pregleda u odnosu na pojedine starosne grupe (odnos broja preventivnih i pregleda zbog liječenja kod mlañe populacije), dok u starosnoj dobi starijih od 40 godina potrebe za pregledima zbog liječenja su procijenjene u odnosu na korišćenje zdravstvene zaštite i strukturu morbiditeta (hroničnih zdravstvenih problema), naročito u starosnoj dobi iznad 65 godina.

U prosjeku se zbog najčešćih zdravstvenih problema za populaciju žena od 13 do 18 godina očekuje da 5% žena ove starosti ostvari preglede kod izabranog ginekologa, za žene 19 do 49 godina 75%, odnosno 20% žena starosne dobi 50 i više godina.

- Patronažna zdravstvena zaštita

Potrebe stanovništva za patronažnom zdravstvenom zaštitom zadovoljavaju se kroz posjete patronažnih sestara stanovništvu zavisno od gravitacionog područja i populacione grupe. Svoj rad u patronažnoj posjeti koja pripada preventivnoj zdravstvenoj zaštiti evidentira patronažna sestra kroz usluge (patronažne posjete djeci do 15 godina, patronažna posjeta odraslima (hronični bolesnici) i patronažna posjeta ženi – trudnici, babinjari i ženi koja se nije javljala na skrining poslednje tri godine).

Zadovoljenja potreba stanovništva za liječenjem u kući ostvaruje se i kroz patronažnu posjetu u kući zbog davanja terapije i pružanja njege po nalogu izabranog doktora

Patronažnu zdravstvenu zaštitu organizuju jedinice za patronažu.

48

- Fizioterapija – tretmani

Potrebe stanovništva za fizikalnom terapijom obuhvataju fizikalnu terapiju i rehabilitaciju po različitim populacionim grupama i u odnosu na odreñene zdravstvene probleme.

Potrebe se dominantno zadovoljavaju u jedinicama za fizikalnu terapiju na primarnom nivou, a realizuju ih fizioterapeuti po uputu izabranog doktora.

- Dijagnostika

Potrebe stanovništva za dijagnostikom obuhvataju hemijsko-biohemijsku, mikrobiološku i radiološku dijagnostiku i ostvaruju se kroz upute izabranog doktora radi liječenja.

Zadovoljenje najvećeg broja potreba za dijagnostikom se obezbjeñuje u hemijsko-biohemijskim i mikrobiloškim laboratorijama i jedinicama za radiološku dijagnostiku.

U prosjeku se kod djece starosti 0 do 6 godina očekuje jedan uput na dijagnostičku proceduru na 2,1 pregleda radi liječenja, odnosno za djecu starosti 7 do 15 godina jedan uput na 3,2 pregleda radi liječenja, odnosno očekuje se jedan uput na dijagnostičku proceduru na 2,65 pregleda radi liječenja kod djece starosti do 15 godina.

U prosjeku se kod odraslih očekuje jedan uput na dijagnostičku proceduru na 1,67 pregleda radi

liječenja.

U prosjeku se kod žena očekuje jedan uput na dijagnostičku proceduru na 0,73 pregleda radi

liječenja.

- Specifične zdravstvene potrebe - Plućne bolesti i TB, zaštita mentalnog zdravlja

Potrebe stanovništva za zdravstvenom zaštitom od plućnih bolesti i TB obuhvataju promociju zdravlja kroz savjetodavni rad, prevenciju kroz preventivne preglede i DOT i preglede zbog liječenja. Zadovoljenje ovih potreba na primarnom nivou se obezbjeñuje dominantno u Centrima za plućne bolesti i TB.

Potrebe stanovništva za zaštitom mentalnog zdravlja obuhvataju promociju zdravlja kroz savjetodavni rad, realizaciju programa mentalnog zdravlja (prevencija i terapija) i liječenje, koje podrazumijeva i posjetu u kući. Zadovoljenje ovih potreba na primarnom nivou se obezbjeñuje dominantno u Centrima za mentalno zdravlje.

- Prevencija i promocija zdravlja

Potrebe stanovništva za prevencijom i promocijom zdravlja obuhvataju promociju zdravlja kroz individualni i grupni savjetodavni rad, učešće u preventivnim programima, promotivnim kampanjama po različitim populacionim grupama i u odnosu na različite rizike po zdravlje u dijelu prevencije zaraznih bolesti i vodećih hroničnih nezaraznih bolesti, razvoja znanja i vještina u cilju usvajanja i modifikacije ponašanja rizičnih po zdravlje, kao i donošenja na svijet zdravog i željenog djeteta. Zadovoljenje ovih potreba na primarnom nivou se obezbjeñuje dominantno u Centrima za prevenciju (npr. Program odvikavanje od pušenja kod mladih, škola za trudnice, prevencije komplikacija šećerne bolesti, itd.) i kroz rad izabranih doktora (populacioni skrininzi).

49

1.2. Hitna medicinska pomoć

Potrebe stanovništva za hitnom medicinskom pomoći se ostvaruju kroz ukazivanje hitne medicinske pomoći u okviru dijagnostičkih procedura, pregleda i intervencija. Hitna pomoć ukazuje se na mjestu povreñivanja i razbolijevanja, u jedinicama hitne medicinske pomoći, kao i kroz sanitetski prevoz akutno oboljelih i povrijeñenih lica do odgovarajućih zdravstvenih ustanova. Potrebe za hitnom pomoći se ostvaruju i kroz ukazivanje urgentne medicinske pomoći u okviru dijagnostičkih procedura, pregleda i intervencija na sekundarnom nivou zdravstvene zaštite.

1.3. Dijaliza

Potrebe stanovništva za dijalizom obuhvataju dnevnu bolničku obradu pacijenata sa hroničnom bubrežnom insuficijencijom uz sanitetski prevoz oboljelog od kuće do zdravstvene ustanove i nazad. Potrebe za dijalizom se ostvaruju u jedinicama za dijalizu na svim nivoima zdravstvene zaštite. 1.4. Transfuzija

Potrebe stanovništva za transfuzijskom zdravstvenom zaštitom obuhvataju promociju dobrovoljnog davalaštva, kao i liječenje oboljelih krvlju i derivatima krvi.

Potrebe za transfuzijskom zdravstvenom zaštitom se ostvaruju u okviru jedinica za transfuziju krvi.

1.5. Sekundarni i tercijarni nivo zdravstvene zaštite Na nivou sekundarne i tercijarne zdravstvene zaštite zadovoljavaju se potrebe za specijalističko-konsultativnom i bolničkom zdravstvenom zaštitom, na kojem treba da se zadovolji do 20% zdravstvenih potreba stanovništva.

Za zadovoljenje navedenih potreba, na sekundarnom i tercijarnom nivou zdravstvene zaštite se oganizuje pružanje zdravstvene zaštite kroz specijalističke ambulante, dnevne bolnice, odjeljenja za akutnu, hroničnu, dugotrajnu i palijativnu njegu i rehabilitaciju. Specijalističko-konsultativna zdravstvena zaštita

- Specijalističko-konsultativni pregledi

U programu zdravstvene zaštite se u strukturi pregleda koristi termin – specijalističko-konsultativni pregled. Specijalističko-konsultativni pregled podrazumijeva pregled doktora u specijalističkoj ambulanti koji evidentira kao uslugu (prvi ili kontrolni pregled specijaliste).

Pružanje specijalističko-konsultativne zdravstvene zaštite se organizuje shodno potrebama stanovništva za pregledima u odnosu na populacione grupe, korišćenje specijalističko-konsultativne zdravstvene zaštite, vodeće zdravstvene probleme, učešće pojedinih djelatnosti, specijalnosti i užih specijalnosti u skladu sa planom ljudskih resursa u zdravstvu i gravitacionim područjima. U procjeni su uzeti u obzir i sljedeći parametri: rješavanje zdravstvenih problema na primarnom nivou zdravstvene zaštite u odnosu na starosnu grupu (potrebe djece do 15 godina i odraslih – stariji od 15 godina), upućivanje specijalisti nakon obavljanja preventivnih pregleda i pregleda radi liječenja odreñenih starosnih grupa, prvo upućivanje specijalisti, kao i ponovno upućivanje specijalisti zbog ranije utvrñenog zdravstvenog problema.

50

Specijalističko-konsultativna zdravstvena zaštita se organizuje dominantno u ustanovama sekundarnog nivoa zdravstvene zaštite po gravitacionim područjima i ustanovi tercijarnog nivoa zdravstvene zaštite za teritoriju Crne Gore, a mogu je organizovati i zdravstvene ustanove primarne zdravstvene zaštite. Specijalističko-konsultativna zdravstvena zaštita za djelatnost pneumoftiziologije/pulmologije dominantno organizuje specijalna bolnica za teritoriju Crne Gore. Specijalističko-konsultativna zdravstvena zaštita za djelatnosti psihijatrije, neurologije, ortopedije sa traumatologijom, neurohirurigije se organizuje i u specijalnim bolnicama za teritoriju Crne Gore.

- Dijagnostika Potrebe stanovništva za dijagnostikom ostvaruju se i na sekundarnom i tercijarnom nivou zdravstvene zaštite (za ambulantne bolesnike po uputu izabranog doktora, a za bolnički liječene po uputu odjeljenskih doktora).

- Fizikalna terapija Zadovoljene potreba za fizikalnom terapijom kroz tretmane fizioteraputa na sekundarnom nivou zdravstvene zaštite ostvaruje se po uputu izabranog doktora, a po izvještaju specijaliste fizikalne medicine.

- Bolnička zdravstvena zaštita U okviru ukupnih potreba za bolničkom zdravstvenom zaštitom, najveći udio (do 90%) imaju zdravstvene potrebe u okviru zbrinjavanja, njege, liječenja i rehabilitacije zdravlja oboljelih i povrijeñenih. Manji dio zdravstvenih potreba (do 10%) je u vezi sa odreñenim fiziološkim stanjima (trudnoća, poroñaj) koja zahtijevaju obaveznu hospitalizaciju sa očekivanim procentom carskih rezova do 15%.

Na nivou bolnica potrebno je opredijeliiti najmanje 10% posteljnog fonda odjeljenja za potrebe obavljanja djelatnosti u dnevnim bolnicama i najmanje 5% posteljnog fonda odjeljenja za obavljanje palijativne njege. Bolničku zdravstvenu zaštitu organizuju opšte bolnice, specijalne bolnice, kao i ustanove tercijarnog nivoa, a mogu je organizovati i ustanove na primarnom nivou zdravstvene zaštite.

fond za zdravstveno osiguranje crne gore...

Documents