fonds 1818 magazine nr 2 - april 2016
DESCRIPTION
* Thema: Bijdragen aan een bloeiende buurt over de steun van Fonds 1818 aan projecten die bijen helpen overleven en daarmee zorgen voor een beter leefklimaat. Bijen in de Buurt - Groene Cirkels Bijenlandschap - Honey Highway * Careclowns * Pop-Up Expositie Vincent van Gogh in Den HaagTRANSCRIPT
Fonds1818
Magazine#2 2016
thema
Deze lente:Pop-up expositie over Haagse periode Vincent van Gogh
In het bijzonder:Honey Highway
In gesprek met: Leo Adegeest
dragen aan een bloeiende buurt
2
“Vincent van Gogh hoort bij Den Haag”, stelt
Wimmie Hofstra. “Hij heeft hier zeven van zijn 37 levens
jaren gewoond en gewerkt, tweehonderd van zijn negen
honderd brieven geschreven. Den Haag was één grote
leerschool voor hem. Weinig mensen weten dat. Vorig
jaar, 125 jaar na zijn overlijden, was het Van Goghjaar.
Dat werd groots gevierd, maar nauwelijks in Den Haag.
Zijn periode hier is onderbelicht.” Daar wil de Haagse
kunsthistorica verandering in brengen, met onder
meer een expositie van het Haagse werk van de
wereldbekende kunstschilder.
“Een tentoonstelling met originele werken die verspreid
zijn over de hele wereld, is te kostbaar en te hoog
gegrepen.” Als alternatief is gekozen voor stoffen panelen
waarop aan beide kanten werk van de schilder is geprint.
“De gaarkeukens, de weeskinderen, de achterkant van
fabrieken. De onderwerpen die Vincent van Gogh koos,
de zelfkant van de maatschappij, dat was uniek in zijn
tijd.” Ook is er een toelichting op de panelen te lezen,
met bijhorende citaten uit zijn brieven. En in de achter
grond zijn schilderijen uit de Franse periode van Van Gogh
te herkennen. “Een omkering: zijn Haagse werk was de
voorbereiding op dat veel bekendere werk, maar staat
hier nu centraal. Want Hagenaars moeten weten wat
hun erfgoed is. We moeten Vincent van Gogh claimen.”
Vanaf 16 april, de dag van de Haagse geschiedenis,
is de tentoonstelling te zien in onder andere het Jan van
Goyenhuis aan de Dunne Bierkade. “Het is een popup
tentoonstelling die je overal kan opzetten. Maar het liefst
op een betekenisvolle plek als deze: de vroegere woning
van de gelijknamige landschapsschilder, vlak bij het
Weeshuis, het Oude Mannenhuis, de woning van Vincent
van Gogh. Dit was zijn dagelijkse leefomgeving.”
Eerder organiseerde Hofstra er al een voorproefje voor
familie en vrienden, met zes panelen. “Dankzij Fonds 1818
is de uiteindelijke tentoonstelling veel groter geworden:
in totaal 24 banners, vertaald in zeven talen. En er is
een boekje met een route langs 76 locaties die van
grote betekenis waren voor Vincent van Gogh, van de
Laakmolen tot de Lange Beestenmarkt.”
vincentvangoghexperience.com
‘Den Haag moet Van Gogh claimen’
Deze lente
Pop-up expositie over Haagse periode Vincent van Gogh
3
beste lezer,
Vitrine
Diverse projecten in het kort Pagina 12
dragen aan een bloeiende buurt Sinds een aantal jaar ben ik imker. Samen met twee collega’s zorg ik
voor twee bijenvolken die leven in de tuin achter ons kantoor. In 2010
veranderde het rafelige parkeerterrein achter ons pand in een
openbare tuin. Ik heb me er toen voor ingezet dat dit zo veel mogelijk
biologisch zou gebeuren en dat er bijen zouden komen. Met een
imkeropleiding als logisch gevolg.
De laatste tien jaar is duidelijk geworden dat naast de honingbij ook
allerlei andere, in het wild voorkomende bijensoorten cruciaal zijn
voor de voedselproductie. Driekwart van alle voedselgewassen is,
in ieder geval deels, afhankelijk van bestuiving. Maar een toenemend
aantal soorten bestuivers wordt met uitsterven bedreigd.
Dat verlaagt de opbrengst van fruit, groenten en noten. Oorzaken zijn
de intensivering van de landbouw met zijn monoculturen, de inzet
van bestrijdingsmiddelen, ziekten en klimaatverandering.
Dat het fonds meer kon doen dan het neerzetten van een paar bijen
kasten, was duidelijk. Ik kwam in contact met de Groene Cirkels.
Een uniek initiatief van bedrijfsleven, overheden, kennisinstellingen
en natuur en milieuorganisaties waar het fonds zich bij aansloot.
Samen met de Provincie ZuidHolland, ook een cirkelpartner,
startten we de actie Bijen in de Buurt met als doel de bij én andere
bestuivers te helpen over leven. Samen met bewoners leggen we
groene zones aan waar de diertjes schuilplaatsen en voedsel
kunnen vinden. We kunnen niet zonder ze!
Carien Janssen van RaayFonds 1818
Inhoud
thema voorwoord
gerelateerd
en meer
Om de bijen te helpen overleven vinden de meest
uiteenlopende partners elkaar. Bedrijfsleven,
overheden, natuur en milieuorganisaties en
Fonds 1818 hebben zich verenigd in Groene
Cirkels Bijenlandschap. Een ongewone combi
natie met één missie: Red de Bij. Pagina 4
Honey Highway De brede berm langs de nieuwe snelweg tussen
Delft en Schiedam wordt een waar bijenparadijs.
Deborah Post wist Rijkswaterstaat zo ver te
krijgen het talud in te zaaien met bijvriendelijke
bloemen. Ideaal voor de bijen van Deborah’s
Bijenfarm. Pagina 9
Testcase met voorbeeldfunctieOp het terrein van Heineken in Zoeterwoude
wonen 34 verschillende soorten bijen. Een
onverwacht grote populatie voor een bedrijfs
terrein. Leo Adegeest kreeg opdracht het
traditionele parklandschap rond het Heineken
hoofdkantoor in te richten als oase voor
wilde bijen. Pagina 10
3
Terugblik
CareClownsPagina 14
Van het fonds…
Buitenspeeldagactie in samen-werking met Jantje BetonPagina 15
Thema
‘Andere natuurgebieden hebben olifanten of orang-oetans, wij hebben bijen’
5
Thema
Bijen floreren niet in het door de mens gecultiveerde landschap. En dat terwijl we ze hard nodig hebben. In Zuid-Holland zijn overheid,
bedrijfsleven, burgers én Fonds 1818 rond de tafel gaan zitten. Met als resultaat dat we voortaan langs bloemrijke tuinen, bermen en
weilanden de stad uit kunnen fietsen. Mits iedereen meedoet.
Bijdragen aan een bloeiende buurt
Zoals te verwachten van een 19jarige is Iris
Vroomans geïnteresseerd in de bloemetjes
en de bijtjes. Maar dan letterlijk. “Ik ben
samen met mijn moeder plantjes gaan halen
bij de Intratuin, met een voucher die we in
de brievenbus hadden gekregen.” De voor
bijen aantrekkelijke plantjes staan nu in hun
voortuin aan de Broekwegschouw in
Zoetermeer. “We waren de eersten hier in
de buurt die meededen.” Bordjes in andere
tuinen tonen dat er inmiddels meer straat
genoten deelnemen aan Bijen in de Buurt.
Het project Bijen in de Buurt is opgezet door
Fonds 1818. “Het is organisch ontstaan”,
vertelt projectadviseur Carien Janssen van
Raay. “We willen de bij graag helpen. Door
financieel bij te dragen aan bijenprojecten,
mits deze een sociaal of educatief karakter
hebben. Maar we nemen zelf ook initiatief.”
Janssen van Raay is opgeleid tot imker, net
als twee van haar collega’s. Zij zorgen voor
twee bijenvolken achter het kantoor van
Fonds 1818 in de binnenstad van Den Haag.
“We hebben van het parkeerterrein een
openbare tuin gemaakt, mét bijenkasten.
Zo leveren we in dit kleine gebiedje onze
eigen bijdrage aan de biodiversiteit.” De zaai
actie in 2014 besloeg een groter gebied.
“We hebben toen voor 16.000 vierkante meter
in de regio bestuiversvriendelijk bloemen
zaad uitgedeeld, in samenwerking met het
Haags Milieucentrum. Dat was zo’n succes
dat we ermee verder wilden.”
Wilde beestjesBijen in de Buurt richt zich specifiek op wilde
– solitair levende – bijen in het Land van Wijk
en Wouden, het poldergebied tussen Leiden,
Zoetermeer en Alphen. “Honingbijen worden
vertroeteld door imkers. Maar het gaat
ook niet goed met de wilde beestjes”, legt
programmamanager en ‘bioloog van origine’
Hannie Korthof uit. “Dat komt door ruil
verkaveling, tekort aan wilde plekken,
chemische bestrijdingsmiddelen en gebruik
van kunstmest. Bijen regelen de bestuiving,
waarvan zeventig procent van onze
voedselgewassen afhankelijk is. Als er
weinig bijen zijn, dan is dat slecht voor de
biodiversiteit, de veerkracht van de natuur.”
Korthof benadert mensen die wonen of
werken langs zogenoemde linten: fietsroutes
van de stad naar het buitengebied. “Hun
vragen we plantjes en bollen te planten,
om die routes aantrekkelijk te maken voor
bijen.” De planten kunnen worden opgehaald
bij tuincentra, zoals de Intratuin in
Zoetermeer. Bedrijfsleider Dave van Luijken
vindt het ‘een goed initiatief om consumenten
meer bewust te maken van groen en alles
wat daarin leeft’. “Wij zijn al langer bezig
om te voldoen aan de vraag van de klant
naar planten die zijn geteeld zonder voor
insecten schadelijke bestrijdingsmiddelen.
Want wij houden van de natuur, het is onze
business. En planten zijn de basis.”
Intratuin – ook de filialen in Voorschoten
en Zevenhuizen – verstrekte vorig jaar zo’n
vijftienhonderd planten aan deelnemers
aan Bijen in de Buurt. “Twaalf plantjes per
persoon.” Wijktuin Broekweg in Zoetermeer
6
blij mee. “Kinderen horen te leren hoe het
zit met planten, bijen en vlinders. En dat lukt
beter door het in het echt te zien dan uit
een boekje.”
Op het groene schoolplein drommen de
kinderen nieuwsgierig samen rond het houten
kastje vol stenen en takjes. Korthof legt aan
de 9jarige Djessy Traoré uit dat daarin bijen
kunnen nestelen. Als het meisje hoort dat er
in Nederland 360 soorten bijen voorkomen,
reageert ze verbaasd. “Wauw, dat wist ik
niet. Het zou leuk zijn als er hier een paar
komen wonen.”
BevlogenheidFonds 1818 zocht voor Bijen in de Buurt
samenwerking met de provincie, die al
streefde naar een zogenoemd bijenland
schap in ZuidHolland. Janssen van Raay:
was uitdeelpunt voor bloembollen. “De Broek
weg is een van de bijenlinten, dus we zitten
met de wijktuin letterlijk aan het lint”, aldus
Simone Langeveld. Samen met andere
vrijwilligers deelde ze vorig jaar honderd
bollenpakketten uit. Een aantal daarvan
werd in de wijktuin zelf geplant. “Hier was
al een voor bijen interessante boomgaard
met appels en peren. En we hebben imkers,
voor honingbijen. Maar nu lokken we ook
wilde bijen.”
BewustwordingDit voorjaar worden voor het tweede jaar
op rij bollen en planten verspreid. “Linten
vormen met inwoners kost tijd, omdat er
bewustwording moet ontstaan”, verklaart
Korthof. “Er zijn nu zo’n vierhonderd deel
nemers, waaronder dus ook buurttuinen.
En scholen doen ook mee. Dat is belangrijk,
want het begint natuurlijk bij de jeugd.”
Voor basisschoolleerlingen is er een speciaal
lespakket over bijen ontwikkeld. De helft van
de 240 scholen in Holland Rijnland bestelde
via Bijen in de Buurt bollen voor op het
schoolplein of een bijenhotel. Zo ook de
Willem de Zwijgerschool in Leiderdorp.
Locatiecoördinator Charlotte Lendfers is er
Thema
“We zijn toen toegetreden
tot de Groene Cirkel
Bijenlandschap, waarvan
ons project inmiddels
onderdeel uitmaakt.” De Groene Cirkels
vormen een platform voor verschillende
partijen met duurzame ambities.
“Het is een organisatie met onwaarschijnlijke
partners. Na oprichting door de provincie
ZuidHolland, bierbrouwer Heineken en
kennisinstituut Alterra sloten Rijkswaterstaat,
Naturalis, Waterschap Rijnland, verffabrikant
Akzo Nobel, gemeenten en natuurorganisaties
zich aan, ieder vanuit z’n eigen bevlogenheid.”
Provinciaal gebiedsregisseur Menko
Wiersema vergelijkt de Groene Cirkels graag
met de Ronde Tafel van koning Arthur:
“Binnen de Groene Cirkels is iedereen gelijk,
net als aan de Ronde Tafel. De partners zijn
de ridders. En er is een heilige graal, in dit
geval het terugdringen van de bijensterfte.
Dat lukt geen van de partners alleen,
maar kan wel als overheden, bedrijfsleven,
wetenschap en burgers samenwerken.”
Groene brouwerijBierbrouwer Heineken besloot het bedrijfs
terrein in Zoeterwoude ‘bijvriendelijk’ in te
richten. “De gemeenten Alphen aan den Rijn,
Leiden en Zoetermeer zijn al langer bezig
met de bij. Langs de verbindingsroute N11,
die door Rijkswaterstaat bijvriendelijk wordt
beheerd, waren wij de ontbrekende corridor”,
verklaart Rutger Kleinmann, als teamleider
facilitair bedrijf verantwoordelijk voor het
groenbeheer bij de brouwerij. “Heineken
‘Het is heel concreet en iedereen kan meedoen, dat is het leuke eraan’
Bijenprojecten die een donatie kregen
2011 Eigen project om bijen te houden in de openbare stadstuin 2011 Tentoonstelling van de imkervereniging Leiden en Hortus2012 Educatieve kunstbij van de Haagse imkersvereniging
2014 Zaaiactie in samenwerking met het Haags Milieucentrum
2015 Acht bijenkasten voor de BIJenfarm bij de Honey Highway2015 Demonstratiekasten voor de imkersvereniging Leiden
2015/2016 Bijen in de Buurt in samenwerking met de
provincie Zuid-Holland
Totaal: € 111.500
7
Thema
heeft z’n eigen duurzaamheidsdoelstelling
wereldwijd. Het verdient zich terug als je
bijvoorbeeld energie bespaart. En je wilt aan
de wereld laten zien dat je het goed doet.
Maar het is niet alleen maar commercieel, er
zit ook ziel in. We willen ‘de groene brouwerij’
zijn in samenwerking met de omgeving:
het Groene Hart.”
De brouwerij en het hoofdkantoor van
Heineken staan op honderd hectare grond,
waarvan dertig groen. Er werken een kleine
tweeduizend mensen. “Het idee was dat
zij zelf zouden gaan schoffelen in de groen
tetuin op het terrein”, vertelt Kleinmann.
“Maar de participatie valt tegen. Mensen
gaan na het werk liever meteen naar huis.
Maar door het nieuw aangelegde biopad kun
je nu vanuit de kantine toch even naar buiten,
voor een wandeling tussen de bloemen, voor
wat beweging en vitamine D.”
“Ik ben ervan overtuigd dat als we het leuker
maken, meer mensen mee gaan doen”,
stelt Kleinmann. Hijzelf heeft de smaak in
ieder geval te pakken: “Ik ga de bestrating
uit mijn tuin halen, dan komt er meteen
leven op af. Het is een probleem op wereld
schaal, maar je kunt betrekkelijk makkelijk
effect hebben op je directe omgeving.”
Bloeiende bermen“Het is heel concreet, dat is het leuke eraan”,
stelt Korthof van het project Bijen in de
Buurt. “Een paar jaar geleden waren er nog
geen bloeiende bermen, inmiddels ligt er
62 kilometer.” Vorig jaar is een zogenoemde
nulmeting gedaan in het poldergebied.
Op verschillende plekken zijn de bijen geteld.
Drie jaar later, in 2018, staat opnieuw zo’n
telling gepland. “Het doel is gezonde popu
laties wilde bijen en honingbijen, met minder
dan tien procent wintersterfte onder
honingbijen.”
De provincie ZuidHolland probeert onder
tussen een internationaal keurmerk te krijgen
voor het gebied tussen Alphen, Zoetermeer
en Leiden, inclusief de steden zelf. “Dat wordt
dan een Verified Conservation Area”, legt
Wiersema uit. “Andere natuurgebieden
hebben olifanten of orangoetans, wij hebben
bijen. Zo’n keurmerk is een eer. En je kunt
aanspraak maken op Europese subsidies.
We hebben nog twee jaar de tijd om ons te
bewijzen, ook met Bijen in de Buurt. Samen
met wijkverenigingen, boeren, omwonenden.
We hebben de burgers er bij nodig.”
“Narcissen. Irissen. Kleine hyacinten.
Scilla, met prachtige, blauwe bloemetjes.”
Darna Weinstein somt vol liefde op wat er
uit de bollen is gekomen die ze kreeg via
het project Bijen in de Buurt. Ze plantte ze
rondom haar woonboot in de Leidse Zijlsingel.
“Ik huur van de gemeente een tuintje voor
mijn boot. Daar heb ik een paar bakken voor
laten maken en potten neergezet. Eerst had
ik er geraniums in, maar nu bollen. Dus zelfs
met een woonboot, waarvan er bijna drie
honderd zijn in Leiden, kun je prima meedoen
aan dit project.”
fonds1818.nl/bijenindebuurt
groenecirkels.nl
Rutger Kleinmann en Leo Adegeest (pag. 11) van Heineken
8
Belangrijkste bijen langs de bijenlinten
Thema
Alphen aan den RijnKoudekerk aan den Rijn
Hazerswoude-Rijndijk
RidderveldZegersloot‘s-Molenaarsbuurt
Molenwetering
Gouwsluis
Station Alphena/d Rijn
Lage Zijde
Zegerplas
Kerk en Zanen
Chu
rchi
lllaan
Oudshoornseweg
Emmalaan
Hooftstraat
Hooftstraat
P. Doel-manstr.
Azië-
laan
Oslopad
Indiapad
Copepad
Castellum-straat
Europalaan
Noorder-
keerkring
R. Wallen-bergplein
Hoorn
Wilhelm
inalaan
Prins Bernhardlaan
Laa
n de
r Con
tinenten
Bijenlint
Aansluiting op buitengebied
Fietsknooppuntennetwerk
Legenda
24
24
19
8
7
6
14
15
16
17
20
1
9
23
13
5
36
34
6
18
2
3
10
4
12
0 500 1000 m
Bijenlinten in Alphen a/d Rijn
Zoetermeer
Benthuizen
Zoetermeerse Plas
Rokkeveen
Dorp
Oosterheem
Noordhove
Seghwaert
Zoeterhage
Palenstein
Centrum
De Leyens
Buytenwegh
Station Zoetermeer
Station Zoetermeer Oost
Driemanspolder
Meerzicht
Voorweg
Buytenwegh
De Leyens
Leidsewallen
Delftsewallen
Dorp
Centrum West StadhuisPalenstein
Seghwaert
Willem Dreeslaan
Oosterheem
JavalaanEers
teSt
ation
s-str
aat
Pilatus-dam
Dorpsstraat
Dorpsstraat
Vlamingstraat
Voorweg
Kaag
-ka
deKl
ippe
r-ka
deTu
rfsch
ip-
kade
Meerpad
Muz
iekla
an
Paul
Scholten-
rode
Leopold-
hove
Broe
k-w
eg-
kade
Sartr
e-zi
jde
Broe
kweg
zijd
e
Europalaan
Titu
s Br
ands
-m
a-ho
ve
Den
Br
aban
-de
rhov
e
Menno Ter Braakhove
Panamapad
Peter Zuidhove
Voorweg
Voorweg
Schinkelweg DenHoornBleiswijkse-weg
Fokk
erstr
aat
Van derHagen-straat
Ediso
n-str
aat
Australiëweg
Zegw
aarts
eweg
Zegw
aarts
eweg
Julianalaan
pla
ntso
en
Du Meelaan Van Aalstlaan
Leids
e-
wallen
Delf
tse-
wa
lle
nBr
oek-
weg
se-
kade
0 500 1000 m
Bijenlinten in Zoetermeer
80
33
29
30
31
32
43
42
41
1
2
3
35
36
38
39
40
34
34
Van
Door
nen-
Bijenlint
Aansluiting op buitengebied
Fietsknooppuntennetwerk
Legenda
24
Gemeente Alphen a/d Rijn: de grote wolbijLijkt op een wesp. Hangt stil in de
lucht. Hij verzamelt haartjes van
planten om nestcellen van te
bouwen. Hij nestelt in bloempotjes
en muurspleten en is in het
Archeon gevonden.
Gemeente Zoetermeer: het vosjeHet is een echte tuin en parksoort:
hij houdt vooral van halfopen
landschap met bloeiende bomen
en struiken in combinatie met
open grond. Je ziet ’m op allerlei
bloemen, van paardenbloem tot
wilg en meidoorn.
Bijen in de BuurtAlle bewoners langs de bijenlinten krijgen in april en mei 2016 opnieuw de kans bijvriendelijke
planten en bollen aan te vragen. Voorwaarden voor deelname: u woont langs een van de
geselecteerde bijenlinten, u plaatst de planten of bollen in uw tuin langs de openbare weg.
Kijk voor alle voorwaarden, de adressen die in aanmerking komen en om aan te melden op
bijenindebuurt.nl
Leiden
Leiderdorp
Voorschoten
Zoeterwoude-RijndijkLage Zijde
Stevenshof
Fortuinwijk
Tuinstadwijk
Hoge Mors
Lage Mors
Leeuwenhoek
Merenwijk
Noorderkwartier
De Waard
Zijlkwartier
Buitenhof
Leyhof
Voorhof
N 206
N 206
N 206
A4A4
A4A4
Burg
-gr
aven
-la
an
Fruin
Cron
e-st
ein-
kade
v.d Brandeler-
kade
Lorentz-
kade
Kanaal-
weg
Haagweg
Haag
weg
Witte Singel
Meijers-
kade
Kasteel-
hof
Wiericke-
str.
Vlist-str.
Zijls
inge
l
Zoeterwoud ses
inge
l
Zoeterwoudsesingel
0 500 1000 m
15.1087
Bijenlinten in Leiden
38
81
78
7588
87
99
79
53
90 91
72
49
41
86 85
69
73
71
laan
Bijenlint
Aansluiting op buitengebied
Fietsknooppuntennetwerk
Legenda
24
Gemeente Leiden: de boomhommelLeeft in nestkastjes en boomholtes,
komt voor in tuinen en stadsparken.
De grote wolbij
De boomhommel
Het vosje
“Kijk om je heen”, roept Deborah Post uit. “Alles is
groen en gras.” De omgeving van Op Hodenpijl, in de
polders van MiddenDelfland, is landelijk. Voor velen
juist de reden om de buitenplaats te bezoeken. Maar de
bewoonster van de boerderij op het landgoed ondervindt
ook nadelen van het landschap. “Ik houd bijen, maar
die gaan dood. Er is niet genoeg stuifmeel en nectar
om ze van voedsel te voorzien, zodat goed overwinteren
mogelijk is.” Veel imkers voeren hun bijen suiker om
het tekort aan bloemen te ondervangen. Maar Deborah
besloot iets aan het probleem zelf te doen.
“Liefde voor de natuur, dat is de filosofie van mijn familie”,
vertelt Deborah. Haar ouders, Dirk en Tilly Post, kochten
de leegstaande kerk aan de Rijksstraatweg in Schipluiden
in 2004, om deze drie jaar later volledig gerenoveerd
open te stellen voor publiek. Tegen de achterkant van
de kerk werd een restaurant gebouwd, waar gekookt
wordt met producten uit de stal en moestuin bij de
boerderij. Sinds 2011 organiseert Deborah speciale
BIJendiners, die volledig in het teken staan van de
insecten. Inmiddels zijn achthonderd mensen aange
schoven. “Artsen, notarissen, Westlanders, huisvrouwen,
natuurliefhebbers. Ik vraag ze allemaal: ‘Wat ga jij
morgen doen?’ En iedereen komt in actie.”
Honey Highway
Deborah heeft het initiatief genomen voor de Honey
Highway. “Een blijvend paradijs voor bijen in de berm”,
zo omschrijft ze het. “Om een gezonde bijenpopulatie
te krijgen is meer nodig. Stoppen met het gebruik van
landbouwgif bijvoorbeeld. Maar daar heb ik geen invloed
op. Aan de voedselvoorziening kan ik wel zelf iets doen,
bedacht ik.” Ze ging op zoek naar schrale grond, waar
geen kunstmest of gif in zit. “Op natuurgebieden na
bleken alleen bermen geschikt. En waar mensen tégen
de A4 waren, zijn ze vóór bloemen.” Een jaar lang werkte
ze er vervolgens aan om haar plan uitgevoerd te krijgen.
“Ik moest de juiste mensen zien te vinden binnen een
ondoordringbaar bolwerk als Rijkswaterstaat.” Dat lukte.
November vorig jaar werden negentig vrachtwagens
extra zand en kilo’s biologische bloemenzaad gestort en
ingezaaid in de tien meter brede berm langs de nieuwe
snelweg tussen Delft en Schiedam. In Schiedam zelf, maar
ook in Rijswijk en het Westland, wordt het voorbeeld
inmiddels gevolgd.
Deze lente en zomer staat de berm in bloei. De honing
bijen die op de Honey Highway afkomen, vinden een thuis
in Deborah’s BIJenfarm op de buitenplaats. “Want je
moet honingbijen wel opvangen.” Dat doet ze in bijen
kasten bekostigd door Fonds 1818, dat daarmee ook
BIJlessen en imkercursussen mogelijk maakt.
“Op 29 april is er weer een BIJendiner en op 30 april start
de cursus biologischdynamisch imkeren. Ik imker sinds
een paar jaar op die manier, die beter is voor de bijen
gezondheid, en het heeft mijn ogen geopend.”
honeyhighway.nl
ophodenpijl.nl
‘Bijenparadijs in de berm’
9
In het bijzonder
‘Je moet de planning van de natuur volgen’
Thema
11
Leo Adegeest Wat gebeurt er eigenlijk als bijen bier drinken?“Wespen, de opruimers in de natuur, zie je weleens in je biertje
drijven. Bijen houden meer van planten en bloemen.
Er is een aantal bijen dat heel specifiek naar één plant trekt.
Op het Heinekenterrein was al een grote kattenstaart die een
bijzondere bij huisvest. Daar hebben we er nu meer van.
En bij de orchis zit weer één andere bijensoort.”
Werk of passie?“Passie, absoluut. Bij het inrichten van mijn eigen tuin houd
ik ook rekening met bijen. Ik ben opgegroeid op een tomaten
kwekerij, daar speelde bestuiven eveneens een rol.
Maar Heineken heeft het wel aangewakkerd.”
Beleid of eigen verantwoordelijkheid?“Mensen zijn verantwoordelijk voor hun eigen omgeving.
Zo voed ik mijn kinderen ook op. Maar ik voel het niet als
verantwoordelijkheid. Het gaat verder: het is zoals ik in het
leven sta. Ik ben me bewust van het belang van de natuur.
Bewustwording is belangrijk. Daarom is er op het Heineken
terrein een biopad aangelegd, voor werknemers en bezoekers
van de brouwerij. Je loopt langs onder andere het wilgenlaantje,
de hooiberg, de vijver en de stijlwand: plekken die op hun
eigen manier bijdragen aan diversiteit. Op borden langs de
route is daarover meer informatie te vinden.”
Trend of blijvend?“Ik denk dat we wel moeten, aandacht voor bijen blijven hebben.
De grootschaligheid van dit project, bij een multinational als
Heineken, maakt het uniek. Ik heb laatst een lezing gegeven
bij de VHG, de Nederlandse vereniging voor hoveniers, die wil
weten hoe we het hier doen. Het is een testcase met een
voorbeeldfunctie.”
Thema
In gesprek met…
Een standaard parklandschap transformeren in een bloemrijke oase voor wilde bijen. Dat is de opdracht van Leo Adegeest, extern adviseur terrein beheer bij de Heineken-brouwerij in Zoeterwoude. ‘Dit is een uniek project, een testcase met een voorbeeld functie.’
Transformatie?“Het terrein werd op een traditionele manier beheerd: veel
maaien en snoeien. In 2013 is besloten het op een meer bio
diverse manier in te richten. En nu is het doel om tien hectare
groen, vijftien voetbalvelden, om te vormen tot een bijen
landschap: een plek waar bijen voedsel, beschutting en elkaar
vinden. Er zijn bloemen gezaaid en nestkastjes geplaatst, en er
is een aarden wal aangelegd. Dat is nodig, want de bestuiver
heeft het moeilijk in de strak vormgegeven polder.”
Groen of geld?“Groen ís geld. De natuur vertegenwoordigt een waarde en je
kunt het managen. Je moet alleen de planning van de natuur
zelf volgen. Zo maaien we bij Heineken nu nog maar twee keer
per jaar gespreid in plaats van iedere week alles, zodat er een
goede leefomgeving voor de bij ontstaat. Dat brengt wel extra
kosten met zich mee. Zo is de ‘F16 maaimachine’ vervangen
door de persoonlijke aandacht van een hovenier met een hand
maaier. Het is meer werk. Dat kost geld, maar levert leven op.”
Bier of bijen?“Ik drink liever een wijntje. Bijen hebben we nodig, voor ons
voedsel. Het verhaal gaat dat er in China een vallei is waar
de bij uitgestorven is. Daar moet de bestuiving nu handmatig
gebeuren, met een kwastje. Stel je voor… Er zijn in Nederland
zo’n 380 wilde bijensoorten. Op het Heinekenterrein zijn
34 soorten geteld, dat is een goed bericht.”
12
Ellis en Bernie 1 Hoe laat je leerlingen
nadenken over discriminatie en
Jodenvervolging? Door ze een
waargebeurd verhaal te vertellen
over twee Joodse jongeren in de
Tweede Wereldoorlog. Digitaal
lespakket Ellis & Bernie begint
met een film waarin voelbaar
wordt gemaakt hoe het is om
niet meer vrij te zijn en vervolgd
te worden. Het sluit aan op het
curriculum van de vakken
Geschiedenis en Maatschappijleer
in het vmbo. Het lesmateriaal
bestaat uit een film van
30 minuten, zes lessen, een
docentenhandleiding en een
werkboekje voor leerlingen.
ellisenbernie.nl
Delft Fringe Festival 2 Delft Fringe staat voor onver
wacht theater op onverwachte
locaties. Theaterliefhebbers
kunnen in de maand juni elf
dagen lang genieten van
honderden verrassende voor
stellingen op verschillende
plekken in de binnenstad van
Delft. Vrijwel alle vormen van
podiumkunst zijn tijdens het
Delft Fringe Festival vertegen
woordigd. De locaties liggen niet
altijd voor de hand en variëren
van huiskamers en café’s tot
pleinen en parken. Delft Fringe
is een initiatief van Theater
netwerk Delft en vindt plaats
van 2 tot en met 12 juni 2016.
delftfringe.nl
‘A kind of Magic’ 3 De muziek van Queen is
meermaals aanleiding geweest
voor uitvoeringen door klassieke
orkesten. De ‘Queen Symphony’
van componist Tolga Kashif is
een werk op zich. Op 16 april 2016
is dit muziekspektakel te
beluisteren onder de naam
‘A kind of Magic’ in het
Auditorium van de TU Delft.
De Koninklijke Harmoniekapel
Delft wordt in deze symfonie
ondersteund door een honderd
koppig projectkoor bestaande
uit zangers van studentenkoor
Krashna Musica en kamerkoor
Delft Blue. Voorafgaand aan het
concert wordt een popcollege
gegeven door popjournalist
Leo Blokhuis.
queensymphonydelft.
harmoniekapel.nl
Fiets voor Niets 4 Jongeren die dakloos zijn,
zonder inkomen zitten en geen
vervoermiddel hebben: voor hen
is het project ‘Fiets voor Niets’
bedoeld. Zwartrijden in de tram
levert vaak boetes op. Fietsen is
goedkoper en je hebt ook meteen
lichaamsbeweging. Dakloze
jongeren in de leeftijdscategorie
van 16 tot 23 jaar krijgen via het
project de kans om kosteloos een
fiets op te knappen. Het maakt
ze zelfredzaam. Per jaar knappen
zo’n vijftig jongeren hun eigen
fiets op, onder begeleiding
van jonge vrijwilligers die zelf
dakloos zijn geweest.
straatconsulaat.nl
Vitrine
1
4
3
2
13
Leidse Hofjes Concerten 5 De mooiste hofjes in Leiden
bieden op 15 en 16 mei een
podium aan aanstormend en
gevestigd muzikaal talent. Er
worden meer dan 200 concerten
gegeven in ruim 25 Leidse hofjes
verspreid over de stad.
De concerten worden met elkaar
verbonden door zogenoemde
muziekroutes. Denk aan een
klassieke route, een jazzroute,
een Spaanse route en de
Nederlandse Muziekprijsroute.
Het is voor de bezoeker een
unieke manier om de hofjes te
leren kennen, omdat een groot
aantal door het jaar heen niet
openbaar toegankelijk is.
leidsehofjesconcerten.nl
Interscholaire 2016 6 Leerlingen van vijf Haagse
middelbare scholen nemen het
vrijdag 8 april voor de 77ste keer
tegen elkaar op tijdens de
Interscholaire. De scholen
strijden in categorieën als dans,
muziek, taal en theater.
Overkoepelend thema dit jaar
is Fantastique – circus der
verbeelding. De leerlingen
krijgen zo de kans hun talenten
te laten zien, maar het festival
is ook een opstap naar een
verdere ontwikkeling van talent.
De opvallendste bands worden
gescout door het Haags Pop
centrum en krijgen een begelei
dingstraject aangeboden.
interscholaire.nl
Nacht van de Filosofie 7 Op donderdagavond 14 april
vindt in Den Haag de Nacht van
de Filosofie plaats. Drie culturele
instellingen, alle gelegen aan
het De Constant Rebecqueplein,
openen voor één avond hun
deuren voor de filosofie.
Denkers van naam en aan
stormend filosofietalent geven
lezingen, workshops of houden
spreekuur. Zo zijn workshops
filosofische vaardigheden, lenig
denken en filosofische strips
tekenen te volgen. Deze Nacht
is onderdeel van de landelijke
Maand van de Filosofie. Het
thema dit jaar is ‘Over de grens’.
nachtvandefilosofie.nl
Rolstoelvierdaagse 8 Op 23 mei 2016 start
alweer de tiende editie van
de Zoetermeerse Rolstoel
vierdaagse. Ruim 350 rolstoel
gebruikers leggen onder
begeleiding van vrijwilligers
een route af van 4 km per dag.
De rolstoelvierdaagse biedt
deelnemers een kans heerlijk
buiten actief te zijn, maar vooral
ook te genieten van het samen
zijn met andere mensen. Speciaal
voor gebruikers van een scoot
mobiel wordt een dagtocht van
circa 20 km met onderweg een
lunch georganiseerd.
paletwelzijn.nl
Vitrine
Totale donatie aan deze projecten € 82.400,-
6
8
5
7
14
Een bewoonster van woonzorgcentrum WZH Hoge Veld in Den Haag zingt uit volle borst het lied ‘De Clown’ van Ben Cramer wanneer ze de rode neuzen van Truus en Nop ziet. Zo vanzelf-sprekend verloopt het contact niet vaak. Veel ouderen met dementie zijn in zichzelf gekeerd. Maar door in hun belevingswereld mee te gaan, weten de CareClowns meestal toch een reactie los te maken. Met zichtbaar effect, concludeert locatie manager Maaike Veenstra na afloop van het clownsbezoek: “Een beetje aandacht, daar knapt iedereen van op.”
Harm Bakker – beter bekend als clown Foleo – begon
vijftien jaar geleden, samen met acht andere clowns,
met het bezoeken van mensen met dementie.
‘Een sprankje vreugde voor mensen met dementie’
Hoe is het verder
gegaan met projecten
die Fonds 1818
steunde? Werd het een
succes, zijn de doelen
gehaald of is het nog
steeds hard werken?
We kijken terug naar…
Terugblik
CareClowns
“Destijds waren de verpleeghuizen niet zo gezellig
als dit woonzorgcentrum”, vertelt hij. “We kwamen
nogal eens schrijnende situaties tegen, waar ik een
sprankje vreugde en lichtheid in het bestaan van
mensen wilde brengen. Maar ook nu nog draagt het
doorbreken van de dagelijkse routine bij aan de
kwaliteit van leven van mensen met dementie. Ik heb
een familielid weleens horen zeggen: ‘Als jullie elke
dag komen, zijn er geen medicijnen meer nodig’.”
Het nut van de CareClowns wordt ook onderschreven
door de CliniClowns, die hetzelfde doen voor ernstig
zieke kinderen. Eind 2010 namen zij de organisatie op
zich, een flinke investering. Maar vier jaar later bleek
dit niet voldoende van de grond gekomen.
“Waarschijnlijk omdat CareClowns geen eigen team
had; medewerkers van CliniClowns deden het erbij,
maar misschien was de tijd ook nog niet rijp”, aldus de
huidige manager Nathalie Verdonschot. Einde verhaal,
leek het. Totdat zes fondsen, waaronder Fonds 1818,
CareClowns besloten te helpen. “En nu gaat het goed.
Vorig jaar hebben we een nieuwe start gemaakt en in
ruim een halfjaar tijd 339 clownsbezoeken afgelegd.”
Per bezoek gaat een duo professionele clowns langs
bij gemiddeld dertig mensen. “Dit jaar willen we
zeshonderd clownsbezoeken doen en volgend jaar
achthonderd”, aldus Verdonschot. “Onze droom is om
in 2025 álle mensen met dementie in zorginstellingen
bezocht te hebben, in heel Nederland.” Let wel: dat
zullen er dan naar verwachting één keer zoveel zijn
als nu: ruim een half miljoen. “Want één op de vijf
mensen krijgt dementie.”
careclowns.nl
10
0
20
30
40
50
60
100.000
0
200.000
300.000
400.000
500.000
600.000
800.000
700.000
Goedgekeurde projecten in de periode december ’15 t/m februari ’16
Educatie Kunst &Cultuur
Natuur & Milieu
Zorg &Welzijn
Aantal projecten
10
0
20
30
40
50
60
100.000
0
200.000
300.000
400.000
500.000
600.000
800.000
700.000
10
0
20
30
40
50
60
100.000
0
200.000
300.000
400.000
500.000
600.000
800.000
700.000
Educatie Kunst &Cultuur
Natuur & Milieu
Zorg &Welzijn
December 2015
Januari 2016
Februari 2016
Bedragen in euro’s
Van het fonds...
15
YouthBank Delft van start
Jongeren in Delft gaan zelf een fonds beheren
en bepalen welke plannen van leeftijds
genoten echt uitgevoerd moeten worden.
Dat is de essentie van YouthBank Delft.
Fonds 1818 stelt voor deze pilot een budget
beschikbaar. In de komende maanden gaat
een groep Delftse jongeren aan de slag om
in hun omgeving spannende initiatieven van
andere jongeren te vinden. Vervolgens gaan
ze samen kijken welke projecten zij belang
rijk vinden om hun budget aan uit te geven.
Bedoeling is dat nieuwe ideeën ontstaan die
de stad nieuwe energie geven. Kortom: met
YouthBank geven ze Delft schwung.
Youthbankdelft.nl
Buitenspeeldagactie in samenwerking met Jantje BetonBuiten spelen is belangrijk, het maakt
kinderen blij, het is gezond en het stimuleert
de fantasie. Maar buiten spelen kan ook
gevaarlijk zijn, vooral door het verkeer.
Om daar aandacht voor te vragen is er al
30 jaar de Nationale Straatspeeldag. Dit jaar
is die op woensdag 8 juni. Tijdens zo’n dag
komen ook de ouders en buurtbewoners
met elkaar in contact. Fonds 1818 en
Jantje Beton slaan dit jaar de handen ineen.
Samen stellen we extra budget beschikbaar
om buitenspeelactiviteiten te bekostigen.
Een aanvraag indienen kan via de website
van Jantje Beton.
Jantjebeton.nl/
buitenspeeldag
27 mei 2016 - Studiedag Jeugdvakantieloket
Bent u betrokken bij
vakantieactiviteiten
voor kinderen? Dan is
de studiedag van het
Jeugdvakantie loket
er voor u! Op 27 mei
houdt het Jeugd
vakantieloket een dag
vol workshops over
uiteenlopende onderwerpen die allemaal
met jongeren en vakantie activiteiten te
maken hebben. Het Jeugd vakantieloket
is een samenwerking tussen een aantal
fondsen voor de financiering van activiteiten
in Den Haag, Wassenaar, Leidschendam
Voorburg en Rijswijk. Tijdens de studiedag
zijn ook organisaties uit de rest van de regio
van Fonds 1818 welkom. Meer weten? Stuur
een email naar [email protected].
Jeugdvakantieloket.nl
Algemene informatie
Aanvraagprocedure
Aanvragen voor een donatie kunnen
ruim voor aanvang van het project
schriftelijk bij Fonds 1818 worden
ingediend. Kijk voor meer informatie
op fonds1818.nl. Voor jongeren tot
24 jaar geldt een speciale, eenvoudige
procedure. fonds181824.nl
Meer informatie
Heeft u vragen over de criteria voor een
donatie, over het opstellen en indienen
van een aanvraag bij Fonds 1818 of
over fondsenwerving in het algemeen?
Kijk op fonds1818.nl of neem contact
op met onze afdeling Communicatie op
070 375 49 57 of [email protected]
Colofon
Fonds 1818 Magazine is een uitgave
van Fonds 1818 en verschijnt vier maal
per jaar.
Redactie: Corien Bosch
Redactionele ondersteuning:
Martine Vinkesteyn
Interviews: Hester Heite
Fotografie: Eva Hofman, Inge Stolwijk
en diverse fotografen en bruikleen
gevers van de beschreven projecten
Concept en vormgeving: Ontwerpwerk
Lithografie en druk: ANDO Graphic
Ook het Fonds 1818 Magazine ieder
kwartaal ont vangen? Stuur een email
naar [email protected] of meld u aan via
de website. Een abonnement is gratis.
Noordwijk Hillegom
Noordwijker -hout
Lisse
Oegst-gees t
W assenaar
Leiden Leider-dorp
Voor -schoten Zoeter-
woude
Den Haag
Leidschendam-Voorburg
Zoetermeer
Rijswijk
Pijnacker-Nootdorp
Delft
Midden -Delfland
Katwijk
Den Haag
Teylingen
Fonds 1818 steunt maatschappelijke en culturele projecten in de regio Den Haag, Delft, Zoetermeer, Leiden en de Bollenstreek.
U kent uw buurt, wijk, stad of regio het beste
en weet wat nodig is. Dankzij u worden
woonwijken weer leefbaar, leren allochtone
vrouwen fietsen, worden monumenten
gerestaureerd, worden er theater
voor stellingen gemaakt, leren jongeren
met elkaar discussiëren en kunnen
met olie besmeurde vogels
weer vliegen. Wij nodigen u
van harte uit om uw ideeën
en projecten met ons
te delen. U het project,
wij het geld.
Om de deskundigheid van vrijwilligers te bevorderen, biedt Fonds 1818 diverse work-shops, cursussen en kennisbijeen komsten aan. Alle cursussen zijn gratis.
Workshop fondsenwervingU leert de fondsenwereld in het algemeen en Fonds 1818 in
het bijzonder kennen. Na afloop weet u aan welke eisen uw
aanvraag moet voldoen en wat fondsen van u willen weten.
Workshop crowdfundingCrowdfunding biedt vele mogelijkheden, maar is geen ‘easy
money’: het vereist een slimme campagne. Aan de hand van
aansprekende voorbeelden leert u alle ins and outs van
deze methode.
Cursus projectplan schrijvenVoor elk project is een SMART projectplan onmisbaar.
U leert hoe u uw ideeën omzet in duidelijke doelen,
afspraken en acties.
Basiscursus penningmeesterU leert onder andere een begroting en een balans te maken,
de financiën van uw organisatie goed te beheren en doelen
voor de toekomst te stellen.
Cursus bestuur en managementWat zijn precies de taken en verantwoordelijkheden van
bestuursleden? Deze cursus biedt theoretische kennis over
goed bestuur en veel ruimte om ervaringen uit te wisselen.
Cursus sponsoringSponsoring is al lang niet meer het plaatsen van een logo op
een sponsorbord of in een krantje. U krijgt concrete hand
vatten om ondernemende partners te vinden en effectief bij
uw stichting te betrekken.
Cursus Vrijwilligers Werven Vrijwilligers werven en behouden: het is makkelijker gezegd
dan gedaan! Tijdens deze workshop krijgt u tips & tricks
waar u direct mee aan de slag kunt.
Ga voor meer informatie, data, tijden, locatie en aanmelden naar fonds1818.nl/cursussen.
Cursussen 2016
RIVIERVISMARKT 4 2513 AM DEN HAAG
POSTBUS 895 2501 CW DEN HAAG
070 364 11 41 - [email protected] fonds1818.nl