for the protection and assistance of migrant workers · ถูกต้องเหมำะสม...

1คมอลามดานแรงงาน

Interpreter Handbookfor the Protection and Assistance

of Migrant Workers

2 Interpreter Handbook for the Protection and Assistance of Migrant Workers

พมพครงท 1 : พ.ศ. 2561จ�ำนวนพมพ : 500 เลมพมพท : บรษท ไอเนอรจ สตดโอ จ�ำกด เลขท 126/49 ซ. จอมทอง 20 แขวงบำงคอ เขตจอมทอง กทม. 10150สนบสนนโดย : องคกำรระหวำงประเทศเพอกำรโยกยำยถนฐำน (IOM)

© 2018 International Organization for Migration (IOM)All rights reserved. No part of this publication maybe reproduced, stored in retrieval system, or transmitted in any form or by any means, mechanical, photocopying, recording or otherwise without prior written permission of the publisher.

This publication has been issued without formal editing by IOM.

Iคมอลามดานแรงงาน

ค�ำนยมกระทรวงแรงงำน ในฐำนะทเปนหนวยงำนหลกในกำรปองกนกำรคำมนษย ไดด�ำเนนหลำกหลำยมำตรกำรในกำรสงเสรมและปกปองสทธของแรงงำนทกสญชำตอยำงเทำเทยมกน โดยไมมกำรแบงแยกวำเปนแรงงำนไทยหรอแรงงำนสญชำตอน โดยไดมงเนนทกำรขบเคลอนนโยบำยใหม ๆ และเนนกำรควบคม ตรวจตรำอยำงเขมงวดผำนกระบวนกำรตรวจแรงงำน ซงเปนเครองมอ

นางเพชรรตน สนอวยรองปลดกระทรวงแรงงำน

ในกำรบรหำรกำรคมครองแรงงำน รวมทงจดวำงระบบกำรบรหำรจดกำรแรงงำนตำงดำวใหมประสทธภำพยงขน ตลอดจนไดมควำมรวมมอกบทกภำคสวนอยำงใกลชดในกำรรวมกนแกไขปญหำ ไมวำจะเปน ควำมรวมมอระหวำงรฐบำล กบ ภำคภำคเอกชน องคกรภำคประชำสงคม ประเทศเพอนบำน และองคกำรระหวำงประเทศ

ทงน ในกระบวนกำรสงเสรมกำรเขำถงกลไกกำรคมครองสทธของแรงงำนตำงดำวทเขำมำท�ำงำนในประเทศไทย “ลำม” จะมบทบำทส�ำคญอยำงยงทจะชวยใหแรงงำนตำงดำวเขำถงบรกำรจำกภำครฐและไดรบกำรพทกษสทธประโยชนตำมกฎหมำย โดยในหวงทผำนมำ กระทรวงแรงงำนไดจดจำงลำมและ ผประสำนงำนดำนภำษำ (ภำษำกมพชำ และภำษำเมยนมำ) เขำไปเสรมกำรปฏบตงำนของพนกงำนตรวจแรงงำน ท�ำหนำทเปนสอกลำงระหวำงแรงงำนตำงดำวกบเจำหนำทในกำรลดชองวำงดำนภำษำทเปนอปสรรคในกำรปฏบตงำน ซงกระทรวงแรงงำนไดจดอบรมใหควำมรแกลำมและผประสำนงำนดำนภำษำอยำงสม�ำเสมอ เพอใหมควำมรควำมเขำใจสทธของลกจำง ขอกฎหมำยทเกยวของ ตลอดจนแนวทำง กำรด�ำเนนกำรของเจำหนำท กำรปฏบตงำนของลำมและผประสำนงำนดำนภำษำจ�ำเปนตองท�ำงำน แบบมออำชพ มควำมร และมจรรยำบรรณทำงวชำชพ สำมำรถปฏบตงำนไดบรรลตำมวตถประสงคของกำรปองกนกำรคำมนษย คอ แรงงำนตำงดำวไดรบสทธประโยชนตำมหลกมำตรฐำนสำกล

ดงนน เพอใหลำมสำมำรถปฏบตงำนไดอยำงมประสทธภำพ กระทรวงแรงงำน จงไดรวมกบองคกำรระหวำงประเทศเพอกำรโยกยำยถนฐำน (IOM) จดท�ำคมอลำมดำนแรงงำน ซงเปนสวนหนงในควำมรวมมอระหวำงหนวยงำนรำชกำรกบองคกำรระหวำงประเทศ เพอพฒนำระบบกำรใหบรกำรลำมแปลภำษำ ส�ำหรบกำรด�ำเนนงำนคมครองแรงงำน โดยคำดหวงวำ ผปฏบตงำนลำมและผทตองท�ำงำนเกยวของกบกำรสอสำรประสำนงำนดำนภำษำจะสำมำรถน�ำคมอฉบบนไปใชประโยชนและเปนแนวทำงส�ำหรบกำรปฏบตงำนทถกตองเหมำะสม เพอใหสำมำรถปกปองสทธประโยชนของแรงงำนตำงดำวทท�ำงำนในประเทศไทยทกคนไดตำมหลกมำตรฐำนสำกลและเขำถงบรกำรของรฐไดอยำงมคณคำและศกดศรควำมเปนมนษย

II Interpreter Handbook for the Protection and Assistance of Migrant Workers

ค�ำนยมองคกำรระหวำงประเทศเพอกำรโยกยำยถนฐำน หรอ IOM เปนหนวยงำนองคกำรสหประชำชำตดำนกำรโยกยำยถนฐำน จดตงขนเมอป ค.ศ. 1951 ด�ำเนนงำนใหควำมคมครองแกแรงงำนตำงดำว เพอใหเกดประโยชนสงสดจำกกำรยำยถนของแรงงำนทงตอประเทศตนทำง และประเทศปลำยทำง รวมถงตอ ผโยกยำยถนฐำนเอง IOM ด�ำเนนงำนโดยค�ำนงถงควำมตองกำรของแรงงำน

Dana Graber Ladek CHIEF OF MISSION

IOM THAILAND

ตำงดำวควบคไปกบประโยชนทรฐบำลของแตละประเทศ ภำคเอกชนและภำคประชำสงคมจะไดรบ IOM ด�ำเนนโครงกำรเพอสงเสรมกำรโยกยำยถนผำนชองทำงตำมกฎหมำย เพอเพมประสทธภำพใหแกกลไกในกำรคมครองและใหควำมชวยเหลอแกแรงงำนตำงดำว

ประเทศไทยในฐำนะรฐภำคของ IOM ตงแตปค.ศ. 1986 เปนทงประเทศตนทำงประเทศทำงผำน และประเทศปลำยทำงของแรงงำนตำงดำวในอนภมภำคลมแมน�ำโขง ตงแตปค.ศ. 1990 เปนตนมำ ประเทศไทยไดมควำมพยำยำมในกำรบรหำรจดกำรแรงงำนตำงดำว อนเปนผลมำจำกกำรเคลอนยำยเขำมำของแรงงำนกงฝมอจำกประเทศเพอนบำน และโครงสรำงทำงเศรษฐกจของไทยทมอตสำหกรรมตำงๆ ทมควำมตองกำรแรงงำน ทงน เพอเปนกำรบรหำรจดกำรปญหำดงกลำว รฐบำลไทยจงไดเปดใหมกำรขนทะเบยนของแรงงำนตำงดำวขน

แมวำประเทศไทยจะมควำมพยำยำมในกำรพฒนำโยบำยทเกยวของ รวมถงกำรสงเสรมควำมรวมมอทงในระดบทวภำคและระหวำงประเทศ และกำรพฒนำระบบบรหำรจดกำรแรงงำนตำงดำวเพอสงเสรมกำรเคลอนยำยแรงงำนอยำงมประสทธภำพ ปจจบน ยงคงมอปสรรคในกำรใหควำมชวยเหลอคมครองแรงงำนตำงดำวอย ทงจำกควำมทำทำยทำงดำนกำรสอสำร และควำมแตกตำงทำงวฒนธรรม รวมไปถงระดบควำมเขำใจทแตกตำงกนในประเดนสทธ บรกำร และควำมคมครองของแรงงำนตำงดำว ระหวำงนำยจำงและผใหบรกำรอนๆ

คมอลำมดำนแรงงำนฉบบน ไดอธบำยถงมำตรฐำนและแนวปฏบตทดในกำรแปลเพอใหควำมชวยเหลอแก แรงงำนตำงดำว และยงใหขอมลดำนควำมคมครองทำงกฏหมำยภำยใตกฎหมำยตำงๆ ทเกยวของกบ กำรใหควำมคมครองแรงงำนในประเทศไทย กำรจดท�ำคมอเลมน เปนควำมพยำยำมทส�ำคญของประเทศไทย กระทรวงแรงงำน และ IOM ในกำรเสรมสรำงทกษะ และควำมรใหแกผปฏบตงำนลำมในฐำนะทเปนผเกยวของหลกในกำรใหควำมคมครองแกแรงงำนตำงดำวภำยใตกฎหมำยไทย และสอดคลองตำมหลกสทธมนษยชน

IOM สนบสนนใหหนวยงำนตำงๆ ทท�ำงำนรวมกบลำม ไดใชประโยชนจำกขอมลดำนกฎหมำยและ ค�ำแนะน�ำทอยในคมอเลมนเมอใหบรกำรดำนกำรแปลภำษำ และใหควำมชวยเหลอแกแรงงำนตำงดำว ทงน IOM หวงวำ ขอมลทอยในคมอลำมดำนแรงงำนจะชวยเพมควำมรและควำมเขำใจในกำรแปล และ กำรใหขอมลแกแรงงำนตำงดำว อกทงยงชวยพฒนำทกษะของลำม เพอใหงำนดำนควำมคมครองและ กำรชวยเหลอแรงงำนตำงดำวในประเทศไทยไดพฒนำใหดยงขน

สดทำยน IOM ขอขอบคณกรมประชำกร ผลภย และผโยกยำยถน (PRM) กระทรวงกำรตำงประเทศสหรฐอเมรกำ ผสนบสนนเงนทนในกำรด�ำเนนโครงกำรและจดท�ำคมอลำมดำนแรงงำนเลมนมำ ณ โอกำสน

IIIคมอลามดานแรงงาน

สำรบญค�ำนยม I

กตตกรรมประกำศ II

บทท1บทน�ำ 11.1 ความเปนมา 11.2 วตถประสงค 21.3 ขอบเขตเนอหาในคมอ 31.4 แนวทางการใชคมอ 3

บทท2กำรยำยถนขำมชำตและแรงงำนขำมชำต 5ในอนภมภำคลมแมน�ำโขง

2.1 ทมา 52.2 ปจจยเสยงของแรงงานขามชาต 10

บทท3กำรจำงแรงงำนขำมชำตในประเทศไทย 143.1 นโยบายการจางแรงงานขามชาต2 153.2 การจางงานตามพระราชก�าหนดการบรหารจดการ 18 การท�างานของคนตางดาว พ.ศ. 25603.3 ประเภทงาน 213.4 การน�าเขาแรงงานขามชาตตามระบบความเขาใจทวภาค (MOUs) 223.5 คณสมบตของแรงงานขามชาต 263.6 การรองทกข 263.7 มาตรการคมครองแรงงาน ตามพระราชก�าหนดบรหารจดการ 27 แรงงานตางดาว พ.ศ.25603.8 มาตรการลงโทษตามพระราชก�าหนดบรหารจดการ 29 แรงงานตางดาว พ.ศ.2560

บทท4กำรประกนสขภำพและประกนสงคม 31ส�ำหรบแรงงำนขำมชำตในประเทศไทย

4.1 การประกนสขภาพส�าหรบแรงงานขามชาต 314.2 การประกนสงคมส�าหรบแรงงานขามชาต 37

IV Interpreter Handbook for the Protection and Assistance of Migrant Workers

บทท5มำตรกำรคมครองสทธแรงงำน 465.1 หลกการและเหตผล 465.2 ขอบเขตพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 46 และทแกไขเพมเตม 5.3 นยามส�าคญทควรร 475.4 สทธหนาทนายจาง ลกจาง 495.5 ขอสงเกตในการจางเดกท�างาน 555.6 ขอสงเกตในการจางหญงท�างาน 565.7 การคมครองทแตกตางไปจากพระราชบญญต 57 คมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 5.8 กระบวนการคมครองแรงงาน และการเรยกรองสทธ 61 ของแรงงานขามชาต5.9 หนวยงานทเกยวของกบการคมครองสทธ 66 แรงงานขามชาตในประเทศไทย

บทท6ทกษะกำรท�ำลำมเบองตน 736.1 เรยนรหลกการแปลทด 736.2 ปญหาดานการแปลของลามทพบบอย 766.3 การเตรยมการรบมอกบสถานการณตาง ๆ ในการท�างานลาม 786.4 การพฒนาตนเองในทางวชาชพ 81

บทท7หลกกำรจรรยำบรรณทำงวชำชพและ 83มำตรฐำนกำรปฏบตตนส�ำหรบลำม

7.1 คณสมบตทจ�าเปนส�าหรบการเปนลาม 837.2 จรรยาบรรณและมาตรฐานการปฏบตงานลาม 84

บรรณำนกรม 89

ภำคผนวก 91ภาคผนวก ก. แนวทางการแนะน�าตวส�าหรบลาม 91ภาคผนวก ข. ชองทางการตดตอสอสาร 92


บทท1บทน�ำ1.1 ความเปนมา

ประเทศไทยมแรงงำนขำมชำตจำกประเทศเพอนบำนเขำมำท�ำงำนกวำ 1.7 ลำนคน ตำมสถตอยำงเปนทำงกำรของส�ำนกบรหำรแรงงำนตำงดำว ประจ�ำเดอนธนวำคม 2560 โดยแรงงำนกลมดงกลำวจ�ำนวนมำก ถอเปนกลมทอยในภำวะเสยเปรยบ (vulnerable) และไมสำมำรถสอสำรภำษำไทยไดหรอสอสำรไดจ�ำกด จ�ำเปนตองไดรบกำรดแลคมครองจำกรฐมำกกวำแรงงำนกลมอน แตกำรบรหำรจดกำรแรงงำนตำงดำวในสวนของกำรคมครองกยงคงเปนปญหำหนง ตำมทถกตงขอสงเกตจำกรำยงำนสถำนกำรณกำรคำมนษยของสหรฐอเมรกำทจดอนดบใหไทยอยในกลม 2 ประเทศทตองจบตำมอง (Tier 2 Watch List ตำมรำยงำน TIP Report ป ค.ศ. 2016) โดยรำยงำนดงกลำวระบวำปญหำอยำงหนงในดำนกำรคมครองแรงงำนคอปญหำกำรขำดแคลนลำมและปญหำเกยวกบคณภำพของลำม ดงนน เหนไดวำลำมมบทบำทอยำงยงในกำรสงเสรมกำรเขำถงกลไกกำรรองทกขหรอกลไกกำรคมครองสทธของแรงงำนขำมชำตในประเทศไทย เพอใหแรงงำนตำงดำวทเขำมำท�ำงำนในประเทศไทยไดรบกำรพทกษสทธประโยชนตำมกฎหมำยและสำมำรถเขำถงบรกำรทำงกฎหมำยได กระทรวงแรงงำนไดจดจำงเจำหนำทสอ (ลำม) ภำษำกมพชำและภำษำเมยนมำเขำไปเสรมกำรปฏบตงำนของพนกงำนตรวจแรงงำน ท�ำหนำทเปนสอกลำงระหวำงแรงงำนตำงดำวกบเจำหนำทชวยลด ชองวำงดำนภำษำทอำจเปนอปสรรคในกำรปฏบตงำน เพอใหกำรปฏบตหนำทในฐำนะสอกลำงในกำรใหขอมลเกยวของกบกำรคมครองสทธตำมกฎหมำยแรงงำนแกลกจำงตำงดำวเปนไปอยำงมประสทธภำพ และยงไดจดอบรมใหควำมรแกลำมภำษำดงกลำว เพอใหมควำมรควำมเขำใจสทธของลกจำง ขอกฎหมำย ทเกยวของ สำมำรถสอสำรขอกฎหมำยและแนวทำงกำรด�ำเนนกำรของเจำหนำทไดถกตอง ชดเจน ซงจะสงผลใหลกจำงตำงดำวไดรบสทธประโยชนและเขำถงบรกำรของรฐไดอยำงมประสทธภำพมำกขน

ทผำนมำแมไดมกำรจดฝกอบรมลำม ทกษะกำรท�ำงำนลำมและจดท�ำจรรยำบรรณในระดบขนพนฐำน ดงกลำวมำแลว แตยงไมไดมกำรจดเกบรวบรวมขอมล และองคควำมรอยำงเปนระบบ เพอประกอบ กำรเผยแพรขอมลหรอใชเปนแนวปฏบตทเหมำะสม อนจะเปนประโยชนตอกำรพฒนำลำมในกระบวนกำรคมครองแรงงำน ดงนน คมอฉบบนเปนเอกสำรทรวบรวมเนอหำทลำมควรร โดยหวงวำจะเปนประโยชน กบลำมทปฏบตงำนอยแตยงไมไดผำนกำรอบรม หรอลำมทผำนกำรอบรมและตองกำรทบทวนเพมเตมควำมร รวมถงผทจะมำท�ำงำนเปนลำมในกระบวนกำรคมครองแรงงำนในอนำคต

ในกระบวนกำรคมครองแรงงำน หำกเจำหนำทและแรงงำนไมสำมำรถสอสำรเปนภำษำเดยวกนไดแลว ลำมเปนตวกลำงทจ�ำเปนอยำงยงในกำรสอสำร กำรเปนลำมนนมใชวำใครทสอสำรไดสองภำษำแลวจะสำมำรถกระท�ำไดทกคน กำรน�ำบคคลทไมไดผำนกำรฝกอบรมมำท�ำหนำทลำม อำจพบปญหำและขอทำทำยตำง ๆ หรออำจสงผลกระทบทำงลบตอกำรสอสำร ไมไดตำมมำตรฐำนเทำทควร เชน แปลไมตรงกบทผพดตองกำรจะสอ มกำรตดทอนขอควำมหรอแตงเสรมเตมเกนจำกสงทผสอสำรตองกำรจะพด ไมรบทบำทหนำทของลำม นอกจำกนยงพบวำ บคคลท


ท�ำหนำทลำมในกำรคมครองแรงงำนบำงรำย ไมมควำมละเอยดออนเพยงพอตอสภำวะควำมเปรำะบำงของแรงงำน ไมเคำรพและละเมดสทธแรงงำน ทงโดยเจตนำหรอรเทำไมถงกำรณ ดงนน บคคลทท�ำหนำทลำมจงจ�ำเปนอยำงยงทจะตองไดรบกำรอบรมเพมเตมควำมร เพมพนทกษะควำมช�ำนำญ และมเจตคตทเหมำะสม เพอใหทรำบถงบรบทเกยวกบเรองทจะแปล มมำตรฐำนและแนวปฏบตตนทถกตองในกำรท�ำงำน รวมถงกำรพฒนำควำมเปนวชำชพ ดวยกำรสงเสรมกำรจดใหมจรรยำบรรณทำงวชำชพ เพอใหกำรแปลไดบรรลเปำประสงคของผใชบรกำรลำมอยำงมประสทธภำพ ถกตอง และเหมำะสม

ส�ำหรบคมอกำรปฏบตงำนลำมฉบบน เปนสวนหนงในควำมพยำยำมของกระทรวงแรงงำนในกำรพฒนำระบบกำรใหบรกำรลำมแปลภำษำ ส�ำหรบกำรด�ำเนนงำนคมครองแรงงำน ใหมประสทธภำพและประสทธผลมำกยงขน โดยมงเนนกำรเสรมสรำงขดควำมสำมำรถของผปฏบตงำนลำม จงไดรวบรวมประเดนปญหำและแนวทำงแกไขในกำรปฏบตงำนตำง ๆ น�ำมำหำรอรวมกบภำคหนสวน แลวน�ำมำสรปรวบรวมอยในเอกสำรฉบบน เพอใหเปนแนวทำงกำรปฏบตงำนเบองตนส�ำหรบผทจะมำปฏบตงำนลำมใหกบกระทรวงและองคกรภำคทเกยวของ โดยคำดหวงวำจะเปนประโยชนใหกบผทจะมำปฏบตงำนลำมทผำนกำร ฝกอบรมจำกกระทรวง ไดทบทวนควำมรภำยหลงจำกกำรฝกอบรม หรอผทไมไดผำนกำรฝกอบรมแตม เหตจ�ำเปนฉกเฉนทจะตองปฏบตงำนลำมในกำรคมครองชวยเหลอแรงงำน ไดใชเปนแนวทำงส�ำหรบ กำรปฏบตงำนทถกตองและเหมำะสม และลดผลกระทบทำงลบหรอควำมเสยหำยทอำจเกดขนไดจำก กำรปฏบตงำนของลำม ทงตอแรงงำน หนวยงำนทใชลำม และผปฏบตงำนในวชำชพลำม

1.2 วตถประสงค

เพอเปนแนวทำงกำรปฏบตงำนลำมส�ำหรบบคลำกรลำมทเขำมำท�ำงำนรวมกบกระทรวงแรงงำน และองคกรภำคทเกยวของ ดงน

1) เพอเปนแหลงขอมลส�ำหรบกำรศกษำดวยตนเอง ในกำรทบทวนและเพมพนควำมรควำมเขำใจเกยวกบหลกกำรและทกษะกำรแปลในกระบวนกำรคมครองแรงงำน

2) เพอเสรมสรำงเจตคตในกำรคมครองแรงงำนทถกตองและเหมำะสมส�ำหรบลำม

3) เพอเปนแหลงขอมลอำงองส�ำหรบกำรปฏบตงำนลำมเบองตนเพอกำรคมครองแรงงำน


1.3 ขอบเขตเนอหาในคมอ

สำระส�ำคญในคมอฉบบนประกอบดวยสำมสวนหลกทส�ำคญ ประกอบดวยเนอหำสวนแรก คอ องคควำมรเฉพำะทำงทเกยวของกบกำรปฏบตงำนคมครองแรงงำนไดแก บทท 2 และบทท 3 เปนควำมรควำมเขำใจเกยวกบรปแบบกำรยำยถนในอำเซยนและปจจยเสยงของผยำยถนในอำเซยน โครงสรำงกำรบรหำรแรงงำนขำมชำตในประเทศไทย องคประกอบกำรแสวงประโยชนจำกแรงงำนขำมชำตและกำรคมครองแรงงำน สทธและหนำทของแรงงำนขำมชำตและนำยจำง บทบำทและหนำทเจำหนำททเกยวของกบกำรบรหำรและคมครองแรงงำนขำมชำต

เนอหำสวนทสอง ไดแก บทท 4 และบทท 5 เกยวของกบควำมรและทกษะในกำรแปลและกำรลำม กำรเตรยมตวและกำรรบมอกบสถำนกำรณตำง ๆ ในกำรปฏบตงำนลำม กำรดแลตนเองของลำม และ กำรพฒนำตนเองในทำงวชำชพ

และเนอหำสวนทสำมไดแก บทท 6 หลกกำรปฏบตตนในกำรท�ำงำนลำมและจรรยำบรรณวชำชพลำม ซงเนอหำดงกลำวมทงสวนทเปนกำรเขยนขนมำใหม กำรรวบรวมขอมลทไดจำกกำรจดฝกอบรมลำม และกำรเรยบเรยงจำกเอกสำรทมกำรพมพเผยแพรมำแลว โดยมกำรปรบเนอหำใหเขำกบบรบทของกำรปฏบตงำนในประเทศไทย ทมงเนนในสวนทเกยวของกบลำมเปนหลก เพอใหลำมสำมำรถปฏบตงำนไดอยำง เหมำะสมในกำรคมครองแรงงำน

1.4 แนวทางการใชคมอ

เนองจำกวตถประสงคหลกของคมอฉบบน ตองกำรใหเปนเอกสำรทอำนเขำใจไดโดยงำย สำมำรถศกษำได ดวยตนเอง โดยผศกษำสำมำรถพจำรณำเลอกบททตองกำรศกษำไดตำมควำมสนใจ นอกจำกน เพอใหลำมสำมำรถพกพำคมอแนวทำงปฏบตงำนนไปใชไดอยำงสะดวก คณะผจดท�ำจงเลอกน�ำเสนอแตเพยงสำระส�ำคญโดยสงเขป โดยมไดลงรำยละเอยดมำกจนเกนไป ผอำนทสนใจศกษำเชงลกสำมำรถคนควำเพมเตมไดจำกเอกสำรตำมรำยกำรอำงองทอยทำยคมอฉบบน ค�ำแนะน�ำตำง ๆ ทปรำกฏอยในคมอฉบบนเปนเพยงแนวทำงในกำรปฏบตงำน มใชระเบยบ กฎเกณฑทตำยตว ซงผน�ำไปใชจะตองพจำรณำถงสถำนกำรณและบรบทแวดลอม กอนน�ำไปปรบใชใหเหมำะสม


บทท2กำรยำยถนขำมชำตและแรงงำนขำมชำตในอนภมภำคลมแมน�ำโขง2.1 ทมา

กำรเคลอนยำยของแรงงำนขำมชำตของประเทศเพอนบำน (เมยนมำ ลำว และกมพชำ) เขำมำท�ำงำนในประเทศไทย โดยเบองตนนนมลกษณะทเปนกำรเคลอนยำยในลกษณะขำม/ลอดรฐทไมเปนไปตำมกฎหมำย แหงรฐไทย อกทงลกษณะทำงภมศำสตรชำยแดนระหวำงไทยและ ประเทศเพอนบำน เชน เมยนมำ ลำว และกมพชำทเออตอกำรเดนทำงขำมแดน รวมถงปจจยทมทงควำมรนแรงทำงกำรเมองและปจจย ทำงเศรษฐกจ ท�ำใหนอกจำกกำรเขำมำเปนแรงงำนแลว กำรเคลอนยำยของแรงงำนจำกประเทศเพอนบำน ยงตองพวงสถำนะของกำรเปนผหลบหนเขำเมองผดกฎหมำย

ทำมกลำงกระแสของโลกำภวตน ปรำกฏกำรณกำรยำยถนขำมพรมแดนเปน สภำวกำรณทถกหยบยก ขนมำใหควำมส�ำคญของรฐบำลแทบทกประเทศ กำรยำยถนขำมชำตเปน ประเดนททวควำมส�ำคญมำกขนในทกภมภำคของโลกของศตวรรษท 20 เปนประเดนส�ำคญในกำรก�ำหนดนโยบำยของ มกำรคำดท�ำนำยวำในศตวรรษท 21 น จะเปนศตวรรษของกำรยำยถนขำมชำตและปรำกฏกำรณนจะกอใหเกด ผลกระทบตอกำรเปลยนแปลงทำงเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม และกำรเมองอยำงไมเคยเกดขนใน ประชำคมโลกมำกอน “แรงงำนขำมชำต” หรอทเรยกตำมภำษำรำชกำรวำ “แรงงำนตำงดำว” เปน ปรำกฏกำรณทเกดจำกกำรเคลอนยำยแรงงำนจำกประเทศหนงสอกประเทศหนง โดยมลกษณะท มปฏสมพนธกบอกสงคมและ/หรออกวฒนธรรมหนงผำนกำรจำงแรงงำน ซงกำรเคลอนยำย ลกษณะดงกลำวนเกดขนในแทบทกภมภำคของโลก โดยเฉพำะอยำงยงในยคปจจบนทกำรสอสำร คมนำคมมไดเปนอปสรรคตอกำรเดนทำงของมนษย ดงเชนอดต ผนวกรวมกบปจจยทงทำง เศรษฐกจ สงคม กำรเมองและกำรเปลยนแปลงทำงวฒนธรรมทม ควำมรวดเรวและซบซอนมำกขน จนอำจกลำวไดวำ “แรงงำนขำมชำต” เปน “ทนนยมโลกำภวตน”

กำรอพยพเคลอนยำยของผคนจำกพนทตำงๆทวโลกถกมองวำเปนเรองปกตในยคสมยปจจบน แตมไดหมำยควำมวำกำรอพยพของผคนเหลำนเปนปรำกฏกำรณเฉพำะของสงคมปจจบน กำรอพยพโยกยำยของผคนในพนทตำงๆของโลกเปนปรำกฏกำรณทเกดขนมำนำน แตกตำงแตเพยงวำกำรเคลอนยำยของผคนทเกดขนในปจจบนมระดบควำมถควำมเขมขนมำกกวำเดมเทำนน โดยมปจจยทำงดำนเศรษฐกจ สงคม กำรเมอง ซงกระตนผลกดนใหเกดกำรเคลอนยำยของประชำชนทงเตมใจและไมเตมใจ กำรอพยพยำยถนจำกประเทศเมยนมำผำนชองทำง ตำงๆในลกษณะไมปรกตตำมกฎหมำยของรฐ (irregular migration) อนเนองมำจำกกำรสรบระหวำงกองทพเมยนมำกบกอง ก�ำลงชนกลมนอย หรอกำรถกละเมดสทธของประชำชนในเมยนมำ ไมวำจะเปนกำรใชแรงงำนทำส กำรขมขนผหญงชนกลมนอยของทหำรเมยนมำ หรอกำรบงคบโยกยำยถนของชมชนในเขตของชน กลมนอยในเมยนมำ ท�ำใหเกดแรงผลกดนประชำชนจำก


เมยนมำจ�ำนวนมำกใหเดนทำงเขำมำยงประเทศ ไทย เปนตวอยำงหนงทส�ำคญในปจจบนทแสดงใหเหนถงกำรยำยถนของประชำชนอยำงไมเตมใจ ในกรณของประเทศไทย กำรยำยถนขำมพรมแดนไปมำระหวำงประชำชน 2 ประเทศ ทพรมแดนตดตอกน เชน ไทย-เมยนมำ ไทย-ลำว ไทย-กมพชำ และไทย-มำเลเซย เปนปรำกฏกำรณทเกดขนนบแตอดตจนถงปจจบน ในอดตกำรยำยถนเปนไปเพอกำรกวำดตอนประชำชนของฝำยท ปรำชยจำกกำรรบพงไปเปนประชำชนของประเทศตนเอง แตในปจจบนกำรยำยถนเปนเรองของ กำรเปดเสรทำงกำรคำกำรลงทนของประเทศทมควำมพรอมมำกกวำ

หำกมองอกแงหนง คอ ในมมทำงเศรษฐศำสตรพบวำประเทศไทยเปนประเทศทมบทบำทส�ำคญทงประเทศสง ประเทศรบ และประเทศทำงผำนของแรงงำน เนองจำกมกำรเจรญเตบโตทำงเศรษฐกจและกำรจำงงำนอยำงรวดเรว โดยเฉพำะหลงจำกปญหำวกฤตเศรษฐกจไทยในป พ.ศ. 2540 ทกำรเจรญเตบโตของกำรลงทนในประเทศไทยชะลอตว ฐำนเศรษฐกจของประเทศกมกำรปรบเปลยนจำกภำคเกษตรกรรมไปสภำคอตสำหกรรม เปนผลใหอตรำกำรเตบโตของควำมตองกำรแรงงำนสงขนตำมไปดวย ท�ำใหธรกจอตสำหกรรมบำงประเภท เชน อตสำหกรรมประมงทะเล อตสำหกรรมทตอเนองจำกประมงทะเล งำนกอสรำง ภำคเกษตร ฯลฯ ตองกำรจำงแรงงำนไรฝมอจ�ำนวนมำก แรงงำนไทยไมนยมท�ำเพรำะงำน ทหนก สกปรก และรำยไดนอย จงท�ำใหตองจำงแรงงำนขำมชำตเขำมำทดแทน

นบตงแตป พ.ศ. 2540 เปนตนมำ มกำรหลงไหลของแรงงำนจำกประเทศเพอนบำน โดยเฉพำะจำกประเทศเมยนมำ ลำว และกมพชำ เขำสประเทศไทยเปนจ�ำนวนมำก จำกตวเลขของส�ำนกบรหำรแรงงำนตำงดำว กรมกำรจดหำงำน กระทรวงแรงงำน รำยงำนวำ เมอสนเดอนกรกฎำคม พ.ศ. 2552 มแรงงำนขำมชำต 3 สญชำตดงกลำว มำขนทะเบยนกบกรมกำรปกครอง กระทรวงมหำดไทย จ�ำนวน 1,030,000 คน โดยกำรประเมนของสถำบนวจยเพอกำรพฒนำประเทศไทย (TDRI) และองคกำรระหวำงประเทศเพอกำรโยกยำยถนฐำน (IOM) ประจ�ำประเทศไทย พบวำจ�ำนวนแรงงำนกลมดงกลำวทไดท�ำงำนอยในประเทศไทยมำนำน มแรงงำนขำมชำตอยำงนอย 2,500,000 คนโดยประมำณ หรอคดเปนรอยละ 2.7 ของก�ำลงแรงงำนไทยทงหมด 36.5 ลำนคน ทท�ำงำนประเภททเสยงอนตรำย สกปรก และแสนล�ำบำก แลกกบคำจำงท ต�ำกวำอตรำคำจำงขนต�ำของแรงงำนในประเทศไทยเปนอยำงมำก เชน งำนในโรงงำนหองเยนแชแขง อำหำรทะเล ในเรอประมงทะเล ในโรงงำนตดเยบเสอผำ งำนบำน เปนตน


ตารางท 1 การยายถนภายในอาเซยนในป 2558

ประเทศ ออก เขา ออก/เขา

บรไน 6,165 83,832 0.07

กมพชำ 821,659 68,106 12.06

อนโดนเซย 1,251,764 49,930 25.07

สปป. ลำว 976,770 14,802 65.99

มำเลเซย 1,176,428 1,539,741 0.76

เมยนมำ 2,242,549 0 N/A

ฟลปปนส 55,964 6,499 8.61

สงคโปร 106,284 1,321,552 0.08

ไทย 108,229 3,762,393 0.03

เวยดนำม 141,580 40,537 3.49

รวม 6,887,392 6,887,392 1

ทมำ: จดเรยงใหมและค�ำนวณจำกตวเลขใน UN (2015 อำงถงใน Testaverde et al. 2017)

ตารางท 2 การยายถนภายในอาเซยนในสามประเทศปลายทางหลก

ตนทาง ปลายทาง จ�านวนผยายถนรอยละ

ในปลายทาง (%)รอยละ

ในอาเซยน (%)

เมยนมำ ไทย 1,978,348 53 29

สปป. ลำว 969,267 26 14

กมพชำ 805,272 21 12

รวม 3,752,887 100 54

อนโดนเซย มาเลเซย 1,070,433 70 16

เมยนมำ 252,292 16 4

เวยดนำม 87,272 6 1

สงคโปร 79,519 5 1

รวม 1,489,516 97 22


มำเลเซย สงคโปร 1,123,654 85 16

อนโดนเซย 163,237 12 2

รวม 1,286,891 97 19

รวมในสามประเทศปลายทาง 6,529,294 95

ทมำ: จดเรยงใหมและค�ำนวณจำกตวเลขใน UN (2015 อำงถงใน Testaverde et al. 2017)

เมอพจำรณำสถตกำรเคลอนยำยแรงงำนภำยในอำเซยนในป 2558 ในตำรำงท 1 และ 2 จะเหนวำประเทศทเปนผน�ำเขำแรงงำนเปนสวนใหญ ไดแกไทย มำเลเซย สงคโปร ตำมล�ำดบ ส�ำหรบประเทศผสงออกแรงงำนภำยในภมภำคน ไดแก เมยนมำ อนโดนเซย และมำเลเซย ตำมล�ำดบ โดยในป 2558 มกำรเคลอนยำยแรงงำนภำยในภมภำคอำเซยนจ�ำนวนทงหมดรำว 6.9 ลำนคน ส�ำหรบประเทศไทยมกำรน�ำเขำแรงงำนจำกประเทศเพอนบำน คอ เมยนมำ สปป.ลำว และกมพชำ ตำมล�ำดบ นฤมล นรำทร (2555) กลำวถงปจจยส�ำคญทสนบสนนกำรยำยถนของแรงงำน ไดแก ปจจยดง (Pull factor) กคอ กำรขยำยตวอยำงรวดเรวของกำรพฒนำ กำรขำดแคลนแรงงำน กำรปรบเปลยนในโครงสรำงประชำกร ควำมตองกำรของตลำดแรงงำน รวมทงเครอขำยทมอยในประเทศปลำยทำง และปจจยผลก (Push factor) คอกำรเจรญเตบโตทำงเศรษฐกจต�ำ อตรำกำรวำงงำนสง คำจำงทสงกวำนโยบำยกำรสงออกแรงงำน และปจจยทำงกำรเมอง ทงนกำรยำยถนของแรงงำนอำจกระท�ำโดยผำนชองทำงดงตอไปน

1. กำรตกลงนอกระบบผำนคนกลำงและเครอขำยทไมเปนทำงกำร

2. ขอตกลงระหวำงรฐบำลกบรฐบำลผำนบนทกขอตกลง

3. กำรตกลงระหวำงเอกชน ส�ำนกจดหำงำนกบบรษททตองกำรแรงงำน

4. กำรตกลงระหวำงรฐกบเอกชน เชน กรมกำรจดหำงำนกบบรษทเอกชนในตำงประเทศ

หำกเปรยบเทยบขอแตกตำงของกำรยำยถนของผคนกลมตำง ๆ ทเขำมำในประเทศไทยในอดตกบปจจบนนน รปแบบกำรศกษำกำรยำยถนในอดตมกจะมองลกษณะของกำรตงถนฐำนและกำรสรำงชมชน เชน กรณศกษำของกลมอำขำ กะเหรยงทเคลอนยำยเขำมำในประเทศไทยเนองจำกปจจยควำมขดแยงทำง กำรเมองในอดต กำรถกกวำดตอนโดยผชนะในสงครำมหรออพยพเคลอนยำยเพรำะปจจยทำงเศรษฐกจ เชน กำรคำชำยแดน ควำมตองกำรทรพยำกรทจ�ำเปนส�ำหรบกำรด�ำรงชวต และเขำมำตงหลกปกฐำนเปนชมชนในเชงกำยภำพ ประกอบอำชพทงทำงกำรเกษตรและอนๆ รวมถงไดผสมผสำนกลนกลำยเขำมำเปนพลเมองไทย ไดรบสทธใหอยอำศยและตงถนฐำนในประเทศไทย ถกก�ำหนดสถำนะบคคลโดยรฐไทยผำนกำรออกเอกสำรแสดงตนกลมตำง ๆ เชน บตรประจ�ำตวบคคลบนพนทสง ดงนนคนยำยถนในอดตจงมลกษณะเชงกำยภำพ และสรำงควำมสมพนธของสมำชกในชมชนทผกโยงกบกำรตงถนฐำนมำกกวำ โดยไมไดสะทอนใหเหนถงหรอกำรเปนปจจยตงตนทท�ำใหเกดกำรยำยถนขำมชำตทหลำกหลำยเฉกเชนปจจบน ทงน เพรำะกำรยำยถนในปจจบนเกดจำกเหตผลทแตกตำงกนและบำงครงกมลกษณะทผสมผสำนกนของหลำยปจจย กลำวคอ จำกปจจยทำงเศรษฐกจทจะเดนทำงขำมชำตเพอแสวงหำกำรมงำนท�ำและมรำยได


เพอจนเจอครอบครวในประเทศตนทำง จำกปจจยทำงกำรเมองหรอควำมไมปลอดภยในชวตของตนใน ประเทศตนทำง จำกปจจยทวำเปนวถชวตปรกตระหวำงสองชมชนทอยคนละฝำกชำยแดนตำมลกษณะทำงภมศำสตรของอนภมภำคลมแมน�ำโขงทมชำยแดนตดตอกนและมลกษณะทำงประชำกรและชำตพนธทมควำมสมพนธเชอมโยงและมกำรแลกเปลยนเรยนรทำงวฒนธรรมกนมำแตในอดต ทกปจจยเหลำนลวนเปนผลใหเกด “กำรยำยถนขำมชำต” ในอนภมภำคน โดยมกำรเปลยนแปลงทำงเศรษฐกจและกำรเมองในประเทศไทย ตลอดจนกระแสภมภำคนยมและโลกำภวตนเปนอตรำเรง จงมลกษณะทเรยกวำเปนกำรยำยถนทไมองกบกรอบกฎหมำยวำดวยกำรขำมแดนหรอคนเขำเมองมำกนก แรงงำนขำมชำตจำกประเทศเพอนบำนทเดนทำงเขำมำยงประเทศไทยสวนใหญในอดตจงมลกษณะเปนแรงงำนขำมชำตทยำยถนโดยไมมเอกสำร (undocumented migrant) ซงเปนกำรยำยถนทผดกฎหมำย เสยง ไมปลอดภย และเปนสำเหตทส�ำคญประกำรหนงของกำรคำมนษยในอนภมภำคน โดยเฉพำะในกลมทมควำมเสยงตอกำรแสวงหำประโยชนในกำรยำยถนไมวำจะเปนกลมเดก ผหญง หรอกลมคนผทไมมเอกสำรแสดงตน หรอไมไดรบกำรรบรองวำเปนพลเมองของประเทศตนทำง เมอตองตดสนใจเดนทำงขำมชำต โอกำสในกำรเดนทำงอยำงถกกฎหมำยกแทบจะเปนไดยำก ยอมท�ำใหควำมเสยงในกำรยำยถนเพมขนเปนเทำตว

โดยสรปกำรยำยถนขำมชำตในอนภมภำคลมน�ำโขงจงมลกษณะเปนกำรยำยถนแบบผสมผสำน (mixed migration) ซงประกอบดวยสำเหตกำรยำยถนทมลกษณะผสมผสำนทงกลมคนทยำยถนเพอมำเปนแรงงำนขำมชำต ในขณะทบำงคนมสถำนะเปนผหนภยอนตรำยตอชวตจำกประเทศตนทำงเขำมำยงประเทศไทย แตอำศยชองทำงของกำรท�ำงำนและเปนแรงงำนขำมชำตเปนชองทำงในกำรด�ำเนนชวต มผคนอกจ�ำนวนหนงทไมไดรบกำรส�ำรวจหรอไดรบกำรยอมรบในฐำนะพลเมองของประเทศนน ๆ หรอทเรยกกนวำคนไรรฐ และมผอพยพยำยถนอกจ�ำนวนหนงทตองตกเปนเหยอของขบวนกำรคำมนษยขำมประเทศทโดยอำศย ชองวำงกำรยำยถนทเกดขนในอนภมภำคเขำมำแสวงหำประโยชน ซงภำวะกำรยำยถนแบบผสมผสำนเชนน สงผลกระทบอยำงมนยยส�ำคญตอตอแนวนโยบำยของรฐทงประเทศปลำยทำงประเทศไทยและประเทศตนทำง ตลอดจนกำรมมำตรกำรในกำรดแลและผลกดนใหเกดกำรยำยถนอยำงปลอดภยในอนภมภำคน แมจะมควำมพยำยำมในกำรพฒนำกฎหมำยและนโยบำยภำยในประเทศ ควำมรวมมอระหวำงประเทศในระดบอนภมภำค แตยงดเหมอนจะไมทนกบสถำนกำรณกำรยำยถนขำมชำตในอนภมภำคนมำกนก กำรท�ำควำมเขำใจกำรยำยถนขำมชำตตองค�ำนงถงลกษณะเฉพำะของประชำชนในภมภำค ปจจยทำงภมศำสตร กำรเมองและควำมหลำกหลำยของควำมเปนพลเมองของอนภมภำคน เพอเหนควำมเสยงของผอพยพยำยถนขำมชำต ขณะเดยวกนกำรเตบโตของเศรษฐกจ กำรเกดขนของประชำคมทำงเศรษฐกจทเชอมโยงแตละประเทศเขำหำกน และกำรกำวเขำสสงคมผสงวยของแตประเทศมผลกระทบโดยตรง กำรยำยถนในอนภมภำคน


2.2 ปจจยเสยงของแรงงานขามชาต

ปจจยเสยงของแรงงำนขำมชำตปจจยจำกงำนทท�ำดงทไดกลำวแลววำแรงงำนขำมชำตจ�ำนวนมำกท�ำงำนในลกษณะทสกปรก เสยงอนตรำย และแสนล�ำบำก จงมควำมเสยงดำนอำชวอนำมยและ ควำมปลอดภยในกำรท�ำงำนปจจยเสยงอน ๆ เชน กำรมสถำนะเปนแรงงำนทไมไดขนทะเบยนตำมกฎหมำย กำรไมมประกนสขภำพหรอประกนอบตเหตจำกกำรท�ำงำน กำรขำดควำมมนคงทำงเศรษฐกจและสงคม ควำมแปลกแยกและโดดเดยวทำงสงคมและอำรมณ อปสรรคทำงภำษำ ปจจยเสยงเหลำนเชอมโยงกบปญหำตำง ๆ หลำยประกำร สภำทนำยควำม คณะอนกรรมกำรสทธมนษยชนดำนชนชำต ผไรสญชำต แรงงำนขำมชำตและผพลดถน (2554 อำงถงใน นฤมล นรำทร 2555) ไดรวบรวมปญหำทมกพบและ เกดกบแรงงำนขำมชำตในประเทศไทยไวดงน

1) ดานสถานะบคคล บตรประจ�าตวบคคลแรงงำนทเขำเมองโดยผดกฎหมำยจะมปญหำดำนสทธกำรถอครองบตรประจ�ำตว ปญหำดำนกำรออกบตรอนญำตท�ำงำนลำชำของหนวยงำนภำครฐ ปญหำกำรปลอมแปลงบตรประชำชนโดยขบวนกำรลกลอบขนแรงงำนตำงดำวโดยผดกฎหมำย และกำรสวมสทธในบตรประจ�ำตว เชน กำรสวมสทธบตรประจ�ำตวบคคล ทไมมสถำนะทำงทะเบยนของชำวเมยนมำและชำวโรฮงญำ เปนตน ปญหำกำรตรวจ ยด จบกม ของ เจำหนำทต�ำรวจ เมอถกเจำหนำทจบกมจะถกด�ำเนนคดในขอหำเขำเมองโดยผดกฎหมำยตำมพระรำชบญญตคนเขำเมอง โดยศำลจะลงโทษดวยกำรปรบ เมอเสยคำปรบหรอกกขงแทนคำปรบแลว บคคลเหลำนจะถกสงไปทดำนตรวจคนเขำเมองเพอรอกำรสงกลบออกไปนอกประเทศ ซงสถำนะเชนนท�ำใหเปนจดออนส�ำคญในกำรเขำถงกลไกกำรคมครองสทธตำง ๆ

ควำมแตกตำงระหวำงตวเลขแรงงำนทจดทะเบยนและตวเลขประมำณกำรเปนเครองยนยนวำมแรงงำนทปฏเสธกำรจดทะเบยน (Vasuprasat, 2553) เสนอวำทเปนเชนนเพรำะควำมซบซอนของกระบวนกำร และคำใชจำยทสงในกำรจดทะเบยน ทงแรงงำนทจดทะเบยนยงถกจ�ำกดกำรเดนทำงภำยในประเทศ และ กำรเปลยนนำยจำงดวย ตระหนกวำกำรไมจดทะเบยนท�ำใหตกอยในภำวะเสยเปรยบอยำงมำก แรงงำน บำงรำยยอมจำยเงนใหมอเตอรไซครบจำงสงถง 8,000 บำทเพอทจะใหจดทะเบยนเปนนำยจำง

2) สภาพการท�างาน คาจาง และรายไดงำนศกษำหลำยชนยนยนปญหำดำนกำรจำงแรงงำนและสภำพกำรท�ำงำนของแรงงำน เชน ในงำนศกษำเกยวกบแรงงำนเกษตร งำนบำน เรอประมงและกำรแปรรปอำหำรทะเล และกำรผลตในป 2549 (อเลน เพยรสนและคณะ, 2549) พบวำแรงงำนรบใชในบำนกวำครงหนงและลกเรอประมงอกกวำ 1 ใน 5 ถกหำม ออกจำกทท�ำงำน และท�ำงำนมำกกวำ 12 ชวโมงตอวน หรอถกนำยจำงละเมดสทธมนษยชนแรงงำน ขำมชำต ตงแตกำรไมไดรบคำแรงหรอคำแรงต�ำกวำทควรได เรยกรองใหท�ำงำนเกนเวลำ ไปจนถง กำรละเมดทรนแรงจนเขำขำยกำรบงคบท�ำงำนและกำรคำมนษย ปญหำทนำเปนหวงกคอ ทศนคตของนำยจำง โดยเฉพำะในเรองกำรจ�ำกดเสรภำพในกำรเดนทำง โดยนำยจำงมำกกวำครงใหสมภำษณกบนกวจยวำเหนดวยกบขอควำมทวำ “กกแรงงำนไวในตอนกลำงคนเพอไมใหหลบหนไปไหน” ซงแรงงำนตำงดำวท


ท�ำงำนรบใชในบำน รอยละ 8 ยนยนวำเคยถกนำยจำงกกตว นำยจำงคนไทยจ�ำนวนมำกนยมจำงแรงงำนเดกและแรงงำนเดกตำงดำวทอำยนอย เนองจำกเชอวำเดกเหลำนเชอฟงและควบคมงำย อยำงไรกตำม งำนวจยระบวำ เดกเหลำนไมไดถกคำมนษยโดยผจดหำแรงงำน

กำรส�ำรวจชวโมงกำรท�ำงำนของแรงงำนตำงดำวโดยองคกำรแรงงำนระหวำงประเทศในปเดยวกนพบวำ กวำรอยละ 41 ของแรงงำนในภำคเกษตรท�ำงำนวนละ 9 ถง 12 ชวโมง ในขณะทในภำคกำรผลต พบแรงงำนกวำรอยละ 64 ท�ำงำนในชวโมงกำรท�ำงำนดงกลำว รอยละ 45 ของแรงงำนรบใชในบำนท�ำงำน 9 ถง 14 ชวโมงตอวน กำรส�ำรวจในป 2550 พบวำแรงงำนตำงดำวไดรบคำจำงเฉลยเดอนละ 6,000 บำท ในขณะทคำจำงเฉลยของแรงงำนไทยอยท 8,280 บำท (ส�ำนกงำนสถตแหงชำต, 2551)

3) ความปลอดภยในการท�างานปญหำในเรองควำมปลอดภยในกำรท�ำงำน และคำชดเชยเมอประสบอบตเหตจำกกำรท�ำงำนเกดขนเนองจำกแรงงำนขำมชำตสวนใหญท�ำงำนอยในกจกำรทมควำมเสยงตอกำรเกดอบตเหตหรออนตรำยตอสขภำพ คอนขำงมำก พบวำหลำยกรณแรงงำนจ�ำนวนมำกประสบอบตเหตจำกกำรท�ำงำน จนสญเสยอวยวะ พกำร หรอเสยชวต โดยปกตแลวแรงงำนสำมำรถเรยกรองคำชดเชยตำมพระรำชบญญตเงนทดแทน พ.ศ. 2537 โดยใหนำยจำงจำยสมทบเขำกองทนเงนทดแทน แตทผำนมำนำยจำงสวนใหญไมไดจำยเงนสมทบกองทนน นอกจำกนยงพบวำเมอแรงงำนทจะไดรบคำชดเชยจำกกรณตำงๆ เชน เสยชวตและไมสำมำรถไปรบคำชดเชยดวยตนเองได กมกจะประสบปญหำในเรองผรบคำชดเชยแทน เนองจำกปญหำสถำนภำพทำงกฎหมำยของคสมรสหรอทำยำท เชน ภรรยำของผเสยหำยไมไดมกำรจดทะเบยนสมรสหรอมเอกสำรทำงรำชกำรรบรองกำรสมรส หรอไมมหลกฐำนในกำรรบรองกำรเปนบตร ท�ำใหไมสำมำรถรบคำชดเชยทดแทนได

4) สทธในการรวมกลมพระรำชบญญตแรงงำนสมพนธ พ.ศ. 2534 ไดก�ำหนดวำ ผมสทธจดตงสหภำพแรงงำนตองมสญชำตไทยเทำนน แรงงำนจำกเมยนมำ ลำว กมพชำ จงไมสำมำรถจดตงสหภำพแรงงำนได แมจะสำมำรถเขำรวมเปนสมำชกสหภำพแรงงำนได ขอจ�ำกดในกำรรวมตวท�ำใหกำรเรยกรองสทธเปนไปไดยำกขน นอกจำกยงพบวำนำยจำงกดกนกำรรวมตวแรงงำนโดยใชวธกำรตำงๆ เชน ใหออกจำกงำน ขนบญชด�ำ ในประเทศไทยนำยจำงมกจะใชวธกำรไลแรงงำนทเรยกรองสทธของตนออกจำกงำน

5) การเขาถงหลกประกนสขภาพ อนามย และการบรการทางสาธารณสขแรงงำนทจดทะเบยนและมบตรสขภำพสำมำรถเขำถงกำรบรกำรไดงำยกวำกลมทไมมบตรหรอกลมทไมสำมำรถมำขนทะเบยนแรงงำนตำงดำว รวมถงกลมผตดตำมและครอบครวของแรงงำนทไมมเลข 13 หลก หรอ ทร.38/1 ดวยเชนกน เวลำทแรงงำนเจบปวยจงเลอกใชวธกำรรกษำแบบตำมมตำมเกดมำกกวำ กำรมำรกษำทโรงพยำบำล


6) การเขาถงกลไกคมครองสทธและกระบวนการยตธรรมแรงงำนจ�ำนวนมำกไมไดขนทะเบยนแรงงำนอยำงถกกฎหมำย ทำใหกำรเขำถงกระบวนกำรยตธรรมเปนไปดวยควำมยำกล�ำบำกเพรำะเกรงวำจะถกสงกลบ จงไมกลำเขำรองเรยนเมอถกละเมดสทธ แมแรงงำนจะเปนผเสยหำยทมสทธในกำรไดรบกำรเยยวยำตำมกฎหมำย และกระบวนกำรยตธรรม หำกเขำเมอง ผดกฎหมำยกจะถกสงกลบกอนทจะไดรบกำรพจำรณำโดยกระบวนกำรยตธรรมและไดรบกำรเยยวยำ หรอแมเปนแรงงำนทไดขนทะเบยนแลวกยงหวำดกลวและไมมนใจทจะรองเรยนตอเจำหนำทรฐ

7) อคตทางชาตพนธอคตและกำรผลตซ�ำอคตท�ำใหสงคมไทยควำมหวำดระแวงตอแรงงำนโดยเฉพำะเมยนมำ แรงงำนเองตองคอยหลบๆซอนๆดวยเกรงวำจะถกจบกมท�ำรำย สภำพกำรณเหลำนถกสรำงเปนมำยำคตกดทบใหสงคมไทยหวำดระแวงแรงงำน เกดเปนค�ำถำมส�ำคญวำในฐำนะมนษยทอยรวมพรมแดนตดตอกนจะด�ำรงสถำนภำพของมตรภำพและสนตสขตอกนไดอยำงไรในเมอตำงหวำดระแวง ปรำศจำกควำมไววำงใจตอกนและกน (บษยรตน กำญจนดษฐ, 2550 อำงถงในสภำทนำยควำม, คณะอนกรรมกำรสทธมนษยชนดำนชนชำต ผไรสญชำต แรงงำนขำมชำตและผพลดถน สภำทนำยควำม 2554ง)

8) ความปลอดภยในรางกาย สทธ ชวต และทรพยสนแรงงำนตำงดำวเปนกลมเสยงทจะตกเปนเหยอในกำรกออำชญำกรรม ดวยปญหำสถำนะบคคล ควำมไมกลำเรยกรองสทธ ควำมไมรกระบวนกำร ขนตอนทำงกฎหมำยและกลไกคมครองสทธ ควำมกลวกำรถกจบกมและสงกลบประเทศตน กำรเลอกปฏบตโดยเจำหนำทรฐ กระบวนกำรยตธรรมทลำชำยำวนำน เหลำนเปนปจจยทไมเออกำรคมครองสทธตำมกระบวนกำรยตธรรมในแรงงำนขำมชำต

9) ปญหาการละเมดสทธโดยนโยบายรฐ และกฎหมายมกฎหมำยหลำยฉบบทแรงงำนขำมชำตเขำถงไดยำก เชน พระรำชบญญตคมครองแรงงำน พ.ศ. 2541 ซงไมครอบคลมกำรคมครองแรงงำนในภำคเกษตรกรรม ประมงทะเล งำนบำน และงำนทรบไปท�ำทบำน พระรำชบญญตเงนทดแทน พ.ศ. 2537 ซงแรงงำนทงทขนทะเบยนอนญำตท�ำงำนและไมขนทะเบยนอนญำตท�ำงำน เมอประสบอบตเหตจำกกำรท�ำงำนไมสำมำรถขอรบสทธในเงนกองทนได ตองด�ำเนนกำรเรยกรองกบนำยจำง ซงตองผำนทยำวนำน เปนตน

ปญหำขำงตนมทมำจำกกำรบรหำรจดกำรกำรยำยถน กำรขำดกลไกในกำรคมครองแรงงำนตำงดำว รวมทงกลไกในกำรเสรมพลงแรงงำนตำงดำว (IOM, 2552; TDRI, 2552; Vasuprasat, 2553) แรงงำนตำงดำวบำงรำยใชวธกำรรนแรงในกำรแกปญหำ ในขณะทบำงรำยหนมำใชวธกำรรวมกลมรองเรยนตอเจำหนำทของรฐ เชน เหตกำรณแรงงำนตำงดำวในจงหวดเชยงใหมเขำรองเรยนตอผวำรำชกำรจงหวดเชยงใหมวำนำยจำงจำงงำนอยำงไมเปนธรรม และ เรยกรองใหนำยจำงปฏบตตำมแรงงำน ในเดอนมนำคม 2554 (ประชำธรรม, 2554) และเหตกำรณแรงงำนในเชยงใหมเรยกรองตอผวำรำชกำรจงหวดใหขยำยเวลำพสจนสญชำต เปนตน


ในขณะทแรงงำนบำงรำยมควำมเหนวำ ปญหำเหลำนเปนสวนหนงของชวต ดงทแรงงำนเมยนมำในกรงเทพมหำนครรำยหนงเลำวำ ไดรบเงนเดอน 6,500 บำท ซงแมวำจะนอยแตกยงนบวำดกวำอยทบำน แรงงำนรำยนเขำใจถงสทธทตนพงไดรบตำมกฎหมำย แตเนองจำกมควำมผกพนกบนำยจำงเพรำะท�ำงำนมำกวำสบป เขำเลำวำแรงงำนตำงดำวจ�ำนวนมำกไมรสทธของตนและไมไดรบทรำบขอมลเกยวกบ กำรรกษำสขภำพ ควำมปลอดภยในกำรท�ำงำน ควำมรสวนใหญจะมำจำกเพอนแรงงำนตำงดำวดวยกนและหำกเหนวำสภำพทเปนอยไมนำพอใจ กจะมเครอขำยชำวเมยนมำคอยใหขอมลเกยวกบแหลงงำน นำยจำงกพอใจทจะจำงแรงงำนตำงดำวทมแหลงอำงองมำกกวำดวย

10) การตกเปนเหยอในขบวนการคามนษยและการใชแรงงานบงคบ แรงงำนจ�ำนวนไมนอยตกเปนเหยอของขบวนกำรคำมนษยและกำรใชแรงงำนบงคบ โดยเฉพำะในอตสำหกรรมประมง


บทท3กำรจำงแรงงำนขำมชำตในประเทศไทยกำรบรหำรจดกำรแรงงำนขำมชำตจำกประเทศเพอนบำนของประเทศไทยทผำนมำวำงอยบนฐำนของกำรแกไขปญหำแรงงำนขำมชำตทไมมเอกสำร (Undocumented Migrant Worker) กำรจดกำรในชวงกวำยสบปทผำนมำจงเนนกำรผอนผนใหแรงงำนขำมชำตอยอำศยและท�ำงำนเปนกำรชวครำวโดยกำรเปด จดทะเบยนแรงงำนขำมชำตเปนชวง ๆ จนกระทงป 2547 เปนตนมำ แนวนโยบำยกำรจดกำรแรงงำนขำมชำตของไทยไดเนนใหเกดระบบกำรจำงงำนแรงงำนขำมชำตทถกกฎหมำย ประเทศไทยจงไดประสำนงำนไปยงประเทศเพอนบำนเพอท�ำขอตกลงในกำรจำงแรงงำนขำมชำตอยำงถกกฎหมำย โดยไดด�ำเนนกำรใน สองลกษณะ คอ หนง เปดใหแรงงำนขำมชำตทไดรบผอนผนใหอยและท�ำงำนในประเทศไทย ไดด�ำเนนกำรพสจนสญชำตกบประเทศตนทำง เพอด�ำเนนกำรออกหนงสอเดนทำงชวครำว หรอเอกสำรแทนหนงสอเดนทำงให และน�ำไปสกระบวนกำรจำงงำนอยำงถกกฎหมำยตอไป และสอง น�ำเขำแรงงำนขำมชำตตำมขอตกลงกำรจำงแรงงำน (MOU) ระหวำงไทยและประเทศเพอนบำน ซงจะเปนกระบวนกำรน�ำเขำแรงงำนขำมชำตเขำมำท�ำงำนในประเทศไทยผำนระบบกำรจดหำงำนอยำงถกตอง นอกจำกประเทศไทยยงมแนวทำงในกำรจดกำรแรงงำนขำมชำตเพมขนในกรณของกำรจำงงำนชำยแดน ดงทปรำกฎในมำตรำ 14 ของ พ.ร.บ.กำรท�ำงำนของคนตำงดำว พ.ศ. 2551 ซงท�ำใหประเทศมเครองมอในกำรจดกำรแรงงำนขำมชำตโดยเฉพำะจำกประเทศเพอนบำนทมชำยแดนตดกบประเทศไทยมำกขนในอนำคต

ในปจจบนกำรจดกำรแรงงำนขำมชำตจำกประเทศเพอนบำนของไทย ซงเดมแรงงำนเหลำนสวนใหญเปนแรงงำนขำมชำตทไมมเอกสำร (Undocumented Migrant Worker) หรอตำมศพทของหนวยงำนรฐคอ “แรงงำนตำงดำวหลบหนเขำเมองโดยผดกฎหมำย” เรมตนจำกกำรจดกำรในป พ.ศ. 2547 มตคณะรฐมนตรผอนผนใหแรงงำนขำมชำตจำกสำมประเทศและผตดตำมมสทธอยอำศยและขออนญำตท�ำงำนในประเทศไทยไดเปนกำรชวครำว เพอใหเกดกำรจดระเบยบกำรจำงแรงงำนขำมชำตของประเทศไทย โดยแรงงำนขำมชำตและผตดตำมจะตองไปรำยงำนตวตอนำยทะเบยนและจดท�ำแบบทะเบยนประวต (ทร.38/1) หลงจำกนนแรงงำนขำมชำตจะตองไปตรวจสขภำพและท�ำประกนสขภำพ แลวจงไปขออนญำตท�ำงำนกบกรมกำรจดหำงำน

ในขณะเดยวกน เพอใหเกดระบบกำรจำงงำนทถกกฎหมำย ประเทศไทยจงไดประสำนงำนไปยงประเทศเพอนบำนเพอท�ำขอตกลงในกำรจำงแรงงำนขำมชำตอยำงถกกฎหมำย โดยไดด�ำเนนกำรในสองลกษณะ คอ หนง เปดใหแรงงำนขำมชำตทไดรบผอนผนใหอยและท�ำงำนในประเทศไทยไดด�ำเนนกำรพสจนสญชำตกบประเทศตนทำง เมอประเทศตนทำงใหกำรยอมรบควำมเปนพลเมองประเทศนน ๆ แลวกจะด�ำเนนกำรออกหนงสอเดนทำงชวครำว หรอเอกสำรแทนหนงสอเดนทำงให และน�ำไปสกระบวนกำรจำงงำนอยำงถกกฎหมำยตอไป สอง น�ำเขำแรงงำนขำมชำตตำมขอตกลงกำรจำงแรงงำน (MOU) ระหวำงไทยและประเทศเพอนบำน ซงจะเปนกระบวนกำรน�ำเขำแรงงำนขำมชำตเขำมำท�ำงำนในประเทศไทยผำนระบบกำรจดหำงำนอยำงถกตอง


แนวทางการจดการแรงงานขามชาตในประเทศไทยตามกฎหมายทเกยวของประเทศไทยไดก�ำหนดใหคนตำงชำตทจะท�ำงำนในประเทศไทย จะตองมสถำนะอยอำศยในประเทศไทยและขออนญำตท�ำงำนอยำงถกตอง ดงนนแรงงำนขำมชำตทจะท�ำงำนในประเทศไทยอยำงถกตองจงจ�ำเปนตองมเอกสำรแสดงสทธของตนเองอยำงนอยสองอยำง คอ

1) เอกสารแสดงสทธในการอยอาศยชวคราวในประเทศไทยอยางถกกฎหมาย ซงมตำมกฎหมำยคนเขำเมองของไทยแลวจะม 2 แบบ คอ

(ก) เขำเมองถกกฎหมำย และ

(ข) เขำเมองผดกฎหมำยแตไดรบกำรผอนผนใหอยอำศยไดชวครำว ซงหมำยถงวำ แรงงำนขำมชำตจะตองมเอกสำรรบรองตน เชน หนงสอเดนทำง + วซำ หรอม

เอกสำรประจ�ำตวทประเทศไทยออกใหเพอแสดงสทธในกำรอยอำศยในประเทศไทย ปจจบนส�ำหรบแรงงำนขำมชำตทง 3 สญชำตแลว รฐบำลไทยจะออกหลกฐำนเปนบตรประจ�ำตวคนซงไมมสญชำตไทย (บตรสชมพ)

2) เอกสารแสดงการไดรบอนญาตใหท�างานในประเทศไทยได หรอ มใบอนญาตท�างาน ปจจบนบตรประจ�ำตวคนซงไมมสญชำตไทย (บตรสชมพ) มเอกสำรสำมชนด คอ บตรประจ�ำตว

(ผอนผนใหอย หรอ ทร.38/1) ใบอนญำตท�ำงำน และบตรประกนสขภำพ

3.1 นโยบายการจางแรงงานขามชาต2

ตงแตป 2535 เปนตนมำ รฐบำลไทยไดเรมมนโยบำยอนญำตใหมกำรจำงแรงงำนขำมชำตทม สถำนะเปนผหลบหนเขำเมองผดกฎหมำยโดยอำศยอ�ำนำจตำมพระรำชบญญตคนเขำเมอง พ.ศ.2522 และ พระรำชบญญตกำรท�ำงำนคนตำงดำว พ.ศ.2521 อนญำตใหมกำรจำงผหลบหนเขำเมองทอยระหวำง รอกำรสงกลบไดโดยอนญำตใหอำศยอยในประเทศไทยเปนกำรชวครำว

จนกระทงป 2547 รฐบำลไทยมนโยบำยกำรจดกำรแรงงำนขำมชำตทงระบบ โดยใหแรงงำนขำมชำตทท�ำงำนในประเทศไทยทงหมด ไมวำจะเคยขออนญำตท�ำงำนหรอไม รวมทงครอบครวผตดตำมมำขนทะเบยนรำยงำนตวตอกระทรวงมหำดไทยและขออนญำตท�ำงำนกบกระทรวงแรงงำน โดยมจดประสงคทตองกำรทรำบจ�ำนวนแรงงำนขำมชำตในประเทศไทยทงหมด เพอน�ำไปสกระบวนกำรจดทะเบยนให ถกตองตำมกฎหมำย โดยกำรใหประเทศตนทำงพสจนสญชำตและออกเอกสำรแทนหนงสอเดนทำงให ท�ำใหแรงงำนขำมชำตสำมำรถเขำถงชองทำงกำรท�ำงำนทถกตองตำมกฎหมำย เขำถงกำรคมครองสทธไดมำกขน เขำถงบรกำร ดำนสขภำพไดงำยขน และมกำรด�ำเนนกำรไปสกำรจดกำรแรงงำนตำงดำวในระยะยำว อยำงเปนระบบมำกขน

2 แรงงำนขำมชำต เปนค�ำทใชเรยกแทนแรงงำนตำงดำว แตในกฎหมำยหรอภำษำทำงรำชกำรกยงคงใชค�ำวำ แรงงำนตำงดำว


ในป 2551 ประเทศไทยมกำรใชพระรำชบญญตกำรท�ำงำนของคนตำงดำว พ.ศ.2551 ก�ำหนดใหกำรขออนญำตท�ำงำนของคนตำงดำวสญชำตเมยนมำ ลำว และกมพชำ สำมำรถด�ำเนนกำรได ดงน

1) แรงงานตางดาวหลบหนเขาเมอง หมำยถง คนตำงดำวทลกลอบเขำมำหรออยในรำชอำณำจกรโดยไมไดรบอนญำตตำมกฎหมำยวำดวยคนเขำเมอง แตไดรบอนญำตใหอยในรำชอำณำจกรเปนกำรชวครำว เพอรอกำรสงกลบออกไปนอก รำชอำณำจกรตำมมตคณะรฐมนตร และตองขอรบใบอนญำตท�ำงำนตำมพระรำชบญญตกำรท�ำงำนของคนตำงดำว พ.ศ.2551 มำตรำ 13 (2) นำยจำงสำมำรถจำงคนตำงดำว โดยยนค�ำขอใบอนญำตท�ำงำนตอส�ำนกงำนจดหำงำนในพนท

2) แรงงานพสจนสญชาต แรงงานขามชาตทหลบหนเขาเมองสญชาตเมยนมา ลาว กมพชาหำกตอมำไดด�ำเนนกำรพสจนสญชำตตำมยทธศำสตรกำรแกปญหำแรงงำนตำงดำวหลบหนเขำเมอง ซงเปนกำรปรบสถำนะของแรงงำนตำงดำวหลบหนเขำเมองใหเปนแรงงำนเขำเมองโดยถกตองตำมกฎหมำย โดยเปดโอกำสใหนำยจำงน�ำแรงงำนตำงดำวมำรำยงำนตวเพอจดสงรำยชอไปยงประเทศตนทำงพสจนและรบรองสถำนะเพอเขำสระบบทถกตองตำมกฎหมำย มกำรขอรบใบอนญำตตำมพระรำชบญญตกำรท�ำงำนของคนตำงดำว พ.ศ.2551 แรงงำนขำมชำตทผำนกำรพสจนสญชำตตำมกฎหมำยขำงตน จะมสถำนะเปนคนเขำเมองโดยชอบดวยกฎหมำยและมใบอนญำตท�ำงำน

3) แรงงานน�าเขา หมายถง แรงงานขามชาตทเขามาท�างานตามขอตกลงวาดวยการจางแรงงานตางดาวระหวางประเทศกบประเทศคภาค (MOU) ซงขอรบใบอนญำตท�ำงำนไดตำมพระรำชบญญตกำรท�ำงำนของคนตำงดำว พ.ศ.2551

4) แรงงานในลกษณะการจางงานแบบไป-กลบหรอจางงานตามฤดกาลในพนทชายแดน หมำยถง แรงงำนขำมชำตทเขำมำท�ำงำนในประเทศไทยโดยกำรขออนญำตท�ำงำนในลกษณะกำรจำงงำนแบบไป-กลบหรอจำงงำนตำมฤดกำลในพนทชำยแดน ซงในมำตรำ 14 ของพระรำชบญญตกำรท�ำงำนของคนตำงดำว พ.ศ. 2551 โดยไดมคณะรฐมนตรไดมมตเมอวนท 18 กมภำพนธ 2558 เหนชอบใหจดระบบกำรจำงคนตำงดำวสญชำตเมยนมำ ลำว และกมพชำทมภมล�ำเนำอยในพนทชำยแดนของประเทศเพอนบำน ใหเขำมำท�ำงำนในลกษณะไป-กลบ หรอตำมฤดกำลตำมมำตรำ 14 แหง พ.ร.บ. กำรท�ำงำนของคนตำงดำว พ.ศ. 2551 โดยมบตรผำนแดนหรอเอกสำรใชแทนหนงสอเดนทำงอน ๆ ตำมกฎหมำยวำดวยคนเขำเมองทประเทศตนทำงออก และกำรขออนญำตกำรท�ำงำน ลกษณะงำน ชวงระยะเวลำและฤดกำล ซงแรงงำนขำมชำตกลมนจะเดนทำงเขำมำท�ำงำนในประเทศไทยผำนชองทำงชำยแดนโดยใชบตรผำนแดนเปนเอกสำรแสดงตนโดยจะไดรบกำรอนญำตใหเขำมำอยในประเทศไทยในพนทชำยแดนครงละ 30 วน และไดรบอนญำตใหท�ำงำนครงละไมเกน 90 วน โดยคณะรฐมนตรไดก�ำหนดใหแรงงำนขำมชำตกลมนท�ำงำนในงำนกรรมกรและรบใชในบำนในพนทชำยแดน ตำมทก�ำหนดในขอตกลงเรองกำรขำมแดนระหวำงไทยกบประเทศตนทำงเทำนน ซงในปจจบนกำรจำงงำนในลกษณะดงกลำวยงด�ำเนนกำรไดเพยงพนทชำยแดนไทย-กมพชำและไทย-เมยนมำเทำนน


ในป 2560 รฐบำลไทยมนโยบำยในกำรบรหำรจดกำรแรงงำนขำมชำตทงระบบ โดยแรงงำนขำมชำตท ท�ำงำนอยในประเทศจะตองตรวจสญชำตหรอไดรบเอกสำรประจ�ำตวบคคลจำกประเทศตนทำง เพอด�ำเนนกำรจดทะเบยนแรงงำนใหถกตองตำมกฎหมำย สวนแรงงำนขำมชำตทเขำมำท�ำงำนใหมจะตองผำนกระบวนกำรน�ำเขำแรงงำนขำมชำตตำมระบบควำมเขำใจทวภำค (MOUs) โดยมกำรประกำศใช พระรำชก�ำหนดกำรบรหำรจดกำรกำรท�ำงำนของคนตำงดำว พ.ศ. 2560 มผลใหยกเลกพระรำชบญญตกำรท�ำงำนของคนตำงดำว พ.ศ. 2551 และพระรำชก�ำหนดกำรน�ำคนตำงดำวมำท�ำงำนกบนำยจำงในประเทศ พ.ศ. 2559 ท�ำใหกำรจำงงำนแรงงำนขำมชำตในประเทศไทย เกยวของกบกฎหมำยส�ำคญ 2 ฉบบ คอ พระรำชก�ำหนดกำรบรหำรจดกำรกำรท�ำงำนของคนตำงดำว พ.ศ. 2560 ทก�ำหนดประเภท หลกเกณฑ และวธกำรจำงแรงงำนขำมชำต และพระรำชบญญตคนเขำเมอง พ.ศ. 2522 ทก�ำหนดประเภทกำรตรวจลงตรำ (Visa) กำรอนญำตใหเขำประเทศ และกำรก�ำหนดเวลำทอนญำตใหพ�ำนกในประเทศไทย ทงน พบวำแรงงำนขำมชำตทท�ำงำนอยยงคงท�ำงำนอยในตลำดแรงงำน ไมมสถำนะกำรเขำเมองทถกตองตำมกฎหมำยหรอยงไมมใบอนญำตท�ำงำนทถกตอง ดงนน เพอปรบสถำนะของแรงงำนกลมดงกลำว ใหมสถำนะทถกตองและไดรบใบอนญำตท�ำงำนเปนไปตำมทพระรำชก�ำหนดฯ กระทรวงแรงงำน จงมประกำศเรอง หลกเกณฑ วธกำร และเงอนไขในกำรขออนญำตท�ำงำนและกำรอนญำตใหท�ำงำน3 เปนกำรเปดโอกำสใหแรงงำนสำมำรถขอใบอนญำตท�ำงำน หรอเปลยนนำยจำง หรอด�ำเนนกำรตรวจสญชำต เพอเรงใหแรงงำนด�ำเนนกำรใหถกตอง ซงแบงเปน 4 กลม ดงน

แนวทางการจดการแรงงานขามชาตของรฐบาลไทย

แรงงานเขาเมองผดกฎหมาย แรงงานขามชาตเขาเมองถกกฎหมาย

แรงงานขามชาตเขาเมองถกกฎหมายจางงานตามแนวชายแดน- อยอำศย และเดนทำงมำท�ำงำนในพนทชำยแดน ใชบตรผำนแดน (Boarder Pass)

- ท�ำงำนไดครงละ 3 เดอน สำมำรถตอไปไดเรอย ๆ ท�ำงำนไดเฉพำะพนทชำยแดน

3 ประกำศกระทรวงแรงงำน เรอง หลกเกณฑ วธกำร และเงอนไขในกำรขออนญำตท�ำงำนและกำรอนญำตใหท�ำงำน ตำมพระรำชก�ำหนดกำรบรหำรจดกำรกำรท�ำงำนของคนตำงดำว พ.ศ. 2560 (ลงวนท 6 ก.ค. 2560)

- แรงงำนเขำเมองผดกฎหมำย

- รฐบำลมนโยบำยผอนผน ใหอย

ชวครำว และท�ำงำนไดชวครำว

(กลมจดทะเบยน OSS)

- สถำนะยงเปนเขำเมองผด

กฎหมำยอย

- แรงงำนทไดรบกำรผอนผนเขำ

สกระบวนกำรพสจนสญชำต

- แรงงำนปรบสถำนะเปนคนเขำ

เมองโดยถกกฎหมำย ไดรบ

หนงสอเดนทำงชวครำว

- ท�ำงำนในเมองไทยไดไมเกน 4

ป และตองเดนทำงออกนอก

ประเทศ

- แรงงำนน�ำเขำตำม MOU

- เดนทำงเขำเมองถกกฎหมำย

ผำนระบบจดหำงำนและขอ

ตกลงระหวำงไทย-ประเทศ

ตนทำง

- ท�ำงำนไดไมเกน 4 ป ตอง

เดนทำงออกนอกประเทศ

30 วน ถงกลบมำท�ำงำน

ใหมได


(1) แรงงำนทผำนตรวจสญชำต และไดรบเอกสำรประจ�ำตวบคคลจำกประเทศตนทำง4 ซงไดรบกำรตรวจลงตรำ (Visa) ประเภทอยชวครำว (Non-Immigrant L-A) แลว และ Visa นนไมหมดอำย แตแรงงำน ยงไมไดขอรบใบอนญำตท�ำงำน สำมำรถด�ำเนนกำรขอรบใบอนญำตท�ำงำนทหนวยงำนของกรมกำรจดหำงำน ในทองททแรงงำนขำมชำตท�ำงำนอย

(2) แรงงำนทไมไดท�ำงำนกบนำยจำงรำยเดม (แรงงำนทผำนตรวจสญชำต/แรงงำนบตรสชมพ/แรงงำนเขำมำตำมระบบ MOU) สำมำรถเปลยนนำยจำงไดทหนวยงำนของกรมกำรจดหำงำน ในทองท ทแรงงำนขำมชำตท�ำงำนอย

(3) แรงงำนบตรสชมพ ทยงไมผำนกำรตรวจสญชำต หรอมหนงสอเดนทำงชวครำวทใกลหมดอำย สำมำรถด�ำเนนกำรตรวจสญชำต ณ ศนยตรวจสญชำตทก�ำหนด

(4) แรงงำนทไมมเอกสำรแสดงตน ใหนำยจำงยนค�ำขอจำงแรงงำน ศนยรบแจงกำรท�ำงำนของคนตำงดำว เพอรบหนงสอรบรองใหแรงงำนเดนทำงไปท�ำเอกสำรประจ�ำตวบคคลทงในและตำงประเทศ

3.2 การจางงานตามพระราชก�าหนดการบรหารจดการ การท�างานของคนตางดาว พ.ศ. 25605

1.) แรงงานขามชาตกำรน�ำคนตำงดำวมำท�ำงำน หมำยควำมวำ กำรด�ำเนนกำรใด ๆ เพอน�ำคนตำงดำวเขำมำในรำชอำณำจกรเพอท�ำงำน

แรงงำนขำมชำต ในกฎหมำยฉบบนจะเรยกวำ คนตำงดำว ซงหมำยถง บคคลธรรมดำทไมมสญชำตไทย ทเขำมำประกอบอำชพใด ๆ ไมวำจะมนำยจำงหรอไม แตไมรวมถงกำรประกอบธรกจของผรบใบอนญำตตำมกฎหมำยวำดวยกำรประกอบธรกจของคนตำงดำว

2.) การน�าแรงงานขามชาตเขามาท�างานในประเทศไทยเนองจำกรฐบำลมนโยบำยในกำรบรหำรจดกำรแรงงำนตำงดำวทงระบบ เพอมงเนนใหกำรจำงแรงงำนทถกตองตำมกฎหมำย โดยจะไมมกำรขออนญำตจำงแรงงำนทหลบหนเขำเมอง พระรำชก�ำหนด กำรบรหำรจดกำรกำรท�ำงำนของคนตำงดำว พ.ศ. 2560 ก�ำหนดใหกำรน�ำเขำแรงงำนขำมชำตเขำมำท�ำงำน ในประเทศไทย สำมำรถท�ำได 2 ชองทำง คอ

(1) ผรบอนญำตน�ำคนตำงดำวมำท�ำงำนในประเทศ ตองมคณสมบต ดงน

(1.1) เปนบรษทจ�ำกดหรอบรษทมหำชนจ�ำกดทมทนจดทะเบยนไมนอยกวำ 1 ลำนบำท

(1.2) มทนเปนของผถอหนทมสญชำตไทยไมนอยกวำสำมในสของจ�ำนวนทนทงหมด

4 หนงสอเดนทำง (Passport) หนงสอเดนทำงชวครำว (Temporary Passport: TP) เอกสำรเดนทำง (Travel Document: TD) หรอเอกสำรรรบรองบคคล (Certificate of Identity: CI)

5 พระรำชก�ำหนดกำรบรหำรจดกำรกำรท�ำงำนของคนตำงดำว พ.ศ. 2560 เรมบงคบใชตงแตวนท 23 มถนำยน 2560


(1.3) มจ�ำนวนผถอหนทมสญชำตไทยไมนอยกวำสำมในสของจ�ำนวนผถอหนทงหมด

(1.4) มส�ำนกงำนอยในทตงทเปนสดสวน เปดเผย มหลกแหลงทแนนอน

(1.5) ไมเปนผรบอนญำตใหน�ำคนตำงดำวมำท�ำงำน ไมเปนผอยระหวำงถกสงพกใชใบอนญำตน�ำ คนตำงดำวมำท�ำงำน

(1.6) ผขออนญำตตองวำงหลกประกนตำมทก�ำหนดในกฎกระทรวง แตตองไมนอยกวำ 5 ลำนบำทไวกบอธบด เพอประกนควำมเสยหำย

(1.7) ในกำรน�ำคนตำงดำวมำท�ำงำนกบนำยจำงในประเทศ ผรบอนญำตใหน�ำคนตำงดำวมำท�ำงำนตองท�ำสญญำกำรน�ำคนตำงดำวมำท�ำงำนกบนำยจำงในประเทศ

(1.8) หำมผรบอนญำตใหน�ำคนตำงดำวมำท�ำงำนเรยกหรอรบเงนหรอทรพยสนอนใดจำกนำยจำง เวนแตคำบรกำรและคำใชจำยตำมรำยกำรและอตรำทอธบดประกำศก�ำหนด

(1.9) หำมผรบอนญำตใหน�ำคนตำงดำวมำท�ำงำนเรยกหรอรบเงนหรอทรพยสนอนใดจำกคนตำงดำว

(1.10) ผรบอนญำตรบผดชอบสงแรงงำนกลบไปยงประเทศตนทำง และแจงใหกระทรวงแรงงำนทรำบภำยใน 7 วนนบแตพนก�ำหนดเวลำกำรท�ำงำนกบนำยจำงรำยใหม

(2) นำยจำงทจะน�ำคนตำงดำวมำท�ำงำนกบตนในประเทศ ตองมคณสมบต ดงน

(2.1) เปนบคคลธรรมดำหรอนตบคคลกได

(2.2) ผขออนญำตตองวำงหลกประกนตำมทก�ำหนดในกฎกระทรวง

(2.3) หำมนำยจำงเรยกหรอรบเงนหรอทรพยใด ๆ จำกคนตำงดำวในกำรน�ำคนตำงดำว มำท�ำงำนกบตนในประเทศเวนแตเปนคำใชจำยทอยในควำมรบผดชอบของคนตำงดำวทนำยจำงไดออกใหไปกอน ไดแก คำหนงสอเดนทำง คำตรวจสขภำพ คำใบอนญำตท�ำงำน หรอคำใชจำยอนท�ำนองเดยวกนตำมทอธบดประกำศก�ำหนด ใหนำยจำงหกไดจำกคำจำง คำลวงเวลำ คำท�ำงำนในวนหยด หรอคำลวงเวลำในวนหยด โดยใหนำยจำงหกจำกเงนทคนตำงดำวมสทธไดรบตำมอตรำทจำยจรงได แตจะหกไดไมเกนรอยละ 10 ของเงนทคนตำงดำวมสทธไดรบในแตละเดอน

(2.4) นำยจำงทจะน�ำคนตำงดำวมำท�ำงำนในประเทศกบตน ตองด�ำเนนกำรน�ำเขำแรงงำนขำมชำตตำมระบบควำมเขำใจทวภำค (MOUs)

(2.5) นำยจำงรบผดชอบสงแรงงำนกลบไปยงประเทศตนทำงภำยใน 7 วน และแจงใหกระทรวงแรงงำนทรำบดวย ภำยในเจดวนนบแตวนสงคนตำงดำวนนกลบ


3.) การเปลยนนายจาง ลกจางทเขามาท�างาน (น�าเขาตาม MOU) มสทธทจะเปลยนนายจางในกรณดงตอไปน

(3.1) นำยจำงไมรบคนตำงดำวเขำท�ำงำนทน�ำเขำโดยผรบอนญำตน�ำคนตำงดำวมำท�ำงำน ซงไมใชเหตมำจำกคนตำงดำว

(3.2) นำยจำงเลกจำงลกจำงตำงดำวโดยไมมเหตผลอนสมควร

(3.3) นำยจำงไมสำมำรด�ำเนนกจกำรตอไปได

(3.4) ลกจำงตำงดำวลำออกจำกงำน เพรำะนำยจำงผดสญญำจำง หรอ ฝำฝนกฎหมำย

(3.5) ก�ำหนดใหแรงงำนซงนำยจำงเปนผน�ำเขำสำมำรถท�ำงำนกบนำยจำงรำยใหมได ภำยใน 30 วน ทลกจำงไมไดท�ำงำนกบนำยจำง โดยนำยจำงรำยใหมวำงหลกประกนกบกรมกำรจดหำงำน

(3.6) ผรบอนญำตน�ำคนตำงดำวมำท�ำงำน สำมำรถจดใหแรงงำนท�ำงำนกบนำยจำงรำยใหมได ภำยใน 30 วน นบจำกวนทนำยจำงไมรบเขำท�ำงำน หรอ วนทลกจำงไมไดท�ำงำนกบนำยจำง โดยแรงงำนตองประสงคท�ำงำนกบนำยจำงรำยใหม นำยจำงรำยใหม เปนผรบผดชอบคำบรกำรและคำใชจำยตำมรำยกำรและอตรำทอธบดก�ำหนด

(3.7) หำกแรงงำนขำมชำตทประสบเหต ไมประสงคท�ำงำนในประเทศไทยแลว ใหนำยจำงหรอผรบอนญำตน�ำคนตำงดำวมำท�ำงำน ตองสงตำงดำวกลบภำยในเจดวน

4.) เปลยนหรอเพมรายการ ประเภทงาน เนองจำกพระรำชก�ำหนดกำรบรหำรกำรท�ำงำนของคนตำงดำว ฉบบท 2 ไดยกเลกมำตรำ 70 และ 71 ของพระรำชก�ำหนดนไป ซงเกยวของกบกำรเปลยนหรอเพมรำยกำร ประเภทงำน นำยจำง ทองท หรอเงอนไขอน จงท�ำใหแรงงำนขำมชำตทไดรบใบอนญำตท�ำงำนและท�ำงำนกบนำยจำงคนเดมและไดมยำยทองท เปลยนประเภทงำน หรอเปลยนเงอนไขกำรจำงงำนอน ๆ สำมำรถท�ำไดโดยไมตองมกำรขออนญำตกบนำยทะเบยน อยำงไรกตำม ในกรณกำรเปลยนนำยจำง แรงงำนขำมชำต และนำยจำงทงคนเดมและ คนใหมจะตองแจงกำรเขำท�ำงำนและออกจำกงำนกบนำยทะเบยนภำยใน 15 วน และจะตองท�ำงำนเฉพำะประเภทงำนทแรงงำนขำมชำตไดรบสทธใหท�ำงำนตำมกฎหมำยเทำนน


3.3 ประเภทงาน

คณะกรรมกำรนโยบำยกำรบรหำรจดกำรกำรท�ำงำนของคนตำงดำว จะประกำศก�ำหนดวำงำนใดเปนงำนทหำมคนตำงดำวท�ำ ในทองทใด เมอใด โดยหำมเดดขำดหรอหำมโดยมเงอนไขอยำงใด เพยงใดกได อยำงไรกตำม อำจจะมงำนบำงประเภททคนไทยยงมควำมตองกำรทจะท�ำงำน แตอำจจะมจ�ำนวนไมเพยงพอหรอยงมควำมตองกำรจำงแรงงำนขำมชำต และมจ�ำนวนกำรจำงมำกกวำ 5 คนขนไปกอำจจะใหจำงแรงงำน ขำมชำตไดรอยละ 20 หรออำจจะจดเกบคำธรรมเนยมพเศษในกำรจำงแรงงำนขำมชำต (มำตรำ 11 พรก.กำรบรหำรกำรท�ำงำนของคนตำงดำว พ.ศ. 2560)

ในระหวำงทยงมไดมประกำศ ใหอธบดกรมกำรจดหำงำน อนญำตใหคนตำงดำวท�ำงำนใด ๆ ได เวนแตงำนทก�ำหนดในพระรำชกฤษฎกำทออกตำมควำมในมำตรำ 6 แหงพระรำชบญญตกำรท�ำงำนของคนตำงดำว พ.ศ.2521 คอ กำรน�ำบญชทำยพระรำชกฤษฎกำก�ำหนดในอำชพและวชำชพทหำมคนตำงดำวท�ำ พ.ศ. 2522 โดยก�ำหนดงำนในอำชพและวชำชพทหำมคนตำงดำวท�ำจ�ำนวน 39 อำชพ

ส�ำหรบแรงงำนขำมชำตทรอกำรสงกลบและแรงงำนทผำนกำรพสจนสญชำต มประกำศส�ำนกนำยกรฐมนตร ลงวนท 13 มนำคม 2555 ก�ำหนด “งำนทใหแรงงำนตำงดำวท�ำได” และตอมำมประกำศเพมเตมในป 2558 และ 2559 ก�ำหนดใหคนตำงดำวกลมดงกลำวท�ำงำนไดในต�ำแหนง6

(1) กรรมกร

(2) งำนรบใชในบำน

(3) ชำงเครองยนตในเรอประมง

(4) งำนผประสำนงำนดำนภำษำกมพชำ ลำว และเมยนมำ

ทงน กรมกำรจดหำงำน ประกำศใชระเบยบวำดวยหลกเกณฑกำรพจำรณำจดสรรจ�ำนวนกำรจำงคนตำงดำว พ.ศ. 2559 (ฉบบท 2) ลงวนท 24 พฤษภำคม 2559 ทเสมอนก�ำหนดรำยละเอยดของ “งำนกรรมกร” วำสำมำรถอนญำตใหแรงงำนทรอกำรสงกลบ แรงงำนทผำนกำรพสจนสญชำต และใหรวมถงแรงงำนทน�ำเขำผำนระบบ MOU สำมำรถท�ำงำนในกจกำรดงตอไปนได โดยนำยจำงทประสงคจะจำงคนตำงดำวเขำท�ำงำนกบตนไมตองขออนญำตจำงคนตำงดำวตอนำยทะเบยน (ขอโควตำ) ตำมพระรำชก�ำหนดกำรบรหำรจดกำรกำรท�ำงำนของคนตำงดำว (ฉบบท 2) พ.ศ. 2561 ทมผลใชบงคบเมอวนท 28 มนำคม 2561

6 ประกำศส�ำนกนำยกรฐมนตร ก�ำหนด “งำนทใหแรงงำนตำงดำวท�ำได”เพมเตมในป 2558 และ 2559

1) ประมง

2) เกษตรและปศสตว

3) กอสรำง

4) ตอเนองประมงทะเล

5) ตอเนองกำรเกษตร

6) ตอเนองปศสตว

7) รไซเคล รบซอของเกำ คดแยกขยะ/ของเกำ

8) ท�ำเหมองแรและเหมองหน


3.4 การน�าเขาแรงงานขามชาตตามระบบความเขาใจทวภาค (MOUs)

กำรน�ำเขำแรงงำนขำมชำตตำมระบบควำมเขำใจทวภำค (MOUs) เปนกลไกกำรบรหำรจดกำรเพอ ตอบสนองตอภำวกำรณขำดแคลนแรงงำนและควำมตองกำรก�ำลงแรงงำนในภำคอตสำหกรรมของไทย โดยก�ำหนดเปนกรอบกำรท�ำงำนระหวำงรฐคภำค

ตงแตป 2545 – 2546 ประเทศไทยเรมจดท�ำ “บนทกควำมเขำใจทวภำควำดวยควำมรวมมอในกำรจำงแรงงำน” (MOUs) กบประเทศลำว กมพชำ และเมยนมำ ตอมำในระหวำงป 2558–2559 ไดมกำรปรบปรงเนอหำบนทกควำมเขำใจทวภำคฯ และใชชอใหมวำ “บนทกควำมเขำใจ เพอควำมรวมมอดำนแรงงำน” รวมถงก�ำหนดใหม “ขอตกลงวำดวยกำรจำงแรงงำน” รวมกน เพอระบรำยละเอยดของกระบวนกำรรบและสงแรงงำนระหวำงประเทศตนทำงและประเทศปลำยทำง โดยมผลบงคบใช 5 ป ซงประเทศไทยมควำมรวมมอ กบประเทศเวยดนำม กมพชำ เมยนมำ และลำว เปนล�ำดบ

1) ขอตกลงวาดวยการจางแรงงาน“ขอตกลงวำดวยกำรจำงแรงงำน” เปนเอกสำรส�ำคญภำยใตขอบญญตของบนทกควำมเขำใจ เพอควำมรวมมอ ดำนแรงงำน ทก�ำหนดใหมกำรจดท�ำขน เพอระบรำยละเอยดของกระบวนกำรรบและสง ระหวำงประเทศไทยกบประเทศตนทำง มผลบงคบใช 2 ป (ยกเวนประเทศลำวซงจะมผลบงคบ 5 ปและตอไปอกทก 2 ปหำกไมมกำรเปลยนแปลง) และมวตถประสงคหลกทส�ำคญ 4 ประกำร คอ

9) ผลตหรอจ�ำหนำยผลตภณฑเกยวกบโลหะ

10) ผลตหรอจ�ำหนำยอำหำรเครองดม

11) ผลตหรอจ�ำหนำยผลตภณฑจำกดน

12) ผลตหรอจ�ำหนำยวสดกอสรำง

13) แปรรปหน

14) ผลตหรอจ�ำหนำยเสอผำส�ำเรจรป เครองแตงกำย สงทอ เครองประดบ ชนสวนรองเทำ

15) ผลตหรอจ�ำหนำยผลตภณฑพลำสตกเคม ผลตภณฑปย ของเลนเดก

16) ผลตหรอจ�ำหนำยผลตภณฑกระดำษ

17) ผลตหรอจ�ำหนำยสนคำอเลกทรอนกส ไฟฟำ แบตเตอร และยำนยนต

18) ขนถำยสนคำทำงบก ทำงน�ำ คลงสนคำ

19) คำสง คำปลก แผงลอยในตลำด และรำนคำทวไป

20) อซอมรถ ลำง อดฉด

21) สถำนน�ำมนบรกำร แกส เชอเพลง

22) สถำนศกษำ มลนธ สมำคม สถำนพยำบำล

23) กจกำรใหบรกำรตำงๆ ยกเวน กจกำรรบเหมำคำแรง

24) แปรรปสตวน�ำ

25) ผรบใชในบำน


(1) เพอใหเกดกระบวนกำรจำงแรงงำนขำมชำตทเหมำะสม

(2) เพอด�ำเนนกำรสงแรงงำนขำมชำตกลบประเทศอยำงมประสทธภำพ

(3) เพอใหควำมคมครองแรงงำนขำมชำตอยำงเหมำะสม และ

(4) ปองกนกำรขำมแดน กำรคำมนษย และกำรจำงแรงงำนขำมชำตอยำงผดกฎหมำย

2) กระบวนการน�าเขาแรงงานตามระบบ MOUsกำรจำงแรงงำนผำนระบบ MOUs โดยกำรน�ำเขำแรงงำนจำกประเทศกมพชำ เมยนมำ ลำว และเวยดนำม นำยจำงตองแจงควำมประสงควำตองกำรจำงแรงงำนขำมชำตกบหนวยงำนในสงกดกรมกำรจดหำงำนกอน ทงน จะตองเปนนำยจำงในกลมประเภทกจกำรทอนญำตเทำนน และส�ำหรบแรงงำนเวยดนำม จ�ำกดเฉพำะแรงงำนกอสรำง และแรงงำนประมงเทำนน

เมอนำยจำงแจงควำมตองกำร และไดรบหนงสออนญำตจำกกรมกำรจดหำงำนใหจำง คนตำงดำวได นำยจำงสำมำรถด�ำเนนกำรน�ำเขำแรงงำนเอง โดยวำงเงนหลกประกนไวกบกรมกำรจดหำงำน 1,000 บำทตอแรงงำน 1 คน หรอมอบอ�ำนำจใหผรบอนญำตน�ำเขำคนตำงดำวมำท�ำงำน เปนผน�ำเขำแรงงำนแทนกไดโดยจะตองท�ำสญญำน�ำคนตำงดำวมำท�ำงำนระหวำงผรบอนญำตน�ำเขำคนตำงดำวมำท�ำงำนกบผทจะเปนนำยจำงของแรงงำนขำมชำต โดยเปนกระบวนกำรทำงเอกสำรทยนผำนกรมกำรจดหำงำน เพอสงไปยงประเทศ ปลำยทำง ใหด�ำเนนกำรคดเลอกแรงงำนทตรงตำมควำมตองกำรของนำยจำง และจดท�ำเอกสำรกำรจำงงำนใหถกตอง สญญำจำงจะตองท�ำเปนภำษำไทยและภำษำของประเทศตนทำงเปนอยำงนอย ซงแรงงำนจะตองผำนกำรอบรม และไดรบสญญำจำงกอนกำรเดนทำงเขำมำท�ำงำนในประเทศไทย

กำรเดนทำงผำนเขำมำในประเทศไทย แรงงำนกมพชำ ลำว และเวยดนำม จะตองตรวจลงตรำประเภท Non-Immigrant รหส L-A จำกสถำนเอกอครรำชทตไทยในประเทศตนทำงกอน แลวจงเดนทำงเขำมำทำงดำนทนำยจำงก�ำหนดแจงไว เพอขออนญำตเขำประเทศจำกเจำหนำทตรวจคนเขำเมองของไทย ส�ำหรบแรงงำนเมยนมำจะตองเดนทำงเขำมำทำงดำนทนำยจำงก�ำหนดแจงไวกอน แลวจงรบกำรตรวจ ลงตรำประเภท Non-Immigrant รหส L-A และอนญำตใหเขำเมองจำกส�ำนกงำนตรวจคนเขำเมองของไทย เมอเดนทำงเขำมำในประเทศไทย ส�ำหรบแรงงำนกมพชำ เมยนมำและลำว ตองรบกำรอบรมทศนยแรกรบเขำท�ำงำนและสนสดกำรจำงของกรมกำรจดหำงำนกอน สวนแรงงำนเวยดนำม ใหรบกำรอบรมเมอเดนทำงมำรบใบอนญำตท�ำงำน

กำรขอใบอนญำตท�ำงำน นำยจำงสำมำรถยนขอแทนแรงงำนได กอนแรงงำนเดนทำงเขำมำยงประเทศไทย หรอใหแรงงำนเขำมำในประเทศไทยแลวขอดวยตนเอง โดยยนขอทหนวยงำนของกรมกำรจดหำงำนใน ทองททลกจำงท�ำงำนอย เมอไดรบใบอนญำตท�ำงำนแลว จงจะเรมท�ำงำนได ในระหวำงท�ำงำน แรงงำนจะไดรบกำรคมครองตำมกฎหมำยเทำเทยมกบแรงงำนไทย

• กรณเกดขอพพำท แรงงำนสำมำรถรองทกขตอหนวยงำนทเกยวของได


• กรณทแรงงำนถกละเมดสทธดำนแรงงำน แรงงำนสำมำรถรองทกขกบกรมสวสดกำรและคมครองแรงงำน และขอเปลยนนำยจำงกบกรมกำรจดหำงำนได

• กรณแรงงำนบำดเจบ ปวย หรอเสยชวต นำยจำงตองแจงใหกระทรวงแรงงำนทรำบ สวนสทธตำงๆ เปนไปตำมขอก�ำหนดใน MOU แตละฉบบ รวมถงกฎหมำยวำดวยกำรประกนสงคมของไทย

เมอสนสดระยะเวลำกำรจำงงำน 2 ป สำมำรถขยำยระยะเวลำตอไปไดอก 2 ป หำกประสงคกลบเขำมำท�ำงำนในประเทศไทย จะตองเวนวรรคกำรท�ำงำน โดยอยอำศยในประเทศตนทำงเปนเวลำ 30 วนกอน จงจะสำมำรถเดนทำงกลบเขำมำในประเทศไทยได

กำรเดนทำงกลบประเทศของแรงงำนกมพชำ ลำว และเวยดนำม ทครบก�ำหนดสญญำจำง หรอยกเลกสญญำจำง โดยไมใชเหตมำจำกแรงงำน ขอตกลงฯ (MOUs) ก�ำหนดใหเปนภำระรบผดชอบของนำยจำง สวน MOU เมยนมำไมไดก�ำหนดไว แตอยำงไรกตำม บทบญญตตำมพระรำชก�ำหนดกำรบรหำรจดกำรแรงงำน ก�ำหนดใหนำยจำงรบผดชอบสงแรงงำนกลบไปยงประเทศตนทำง และแจงใหกระทรวงแรงงำนทรำบดวย ทงน กระบวนกำรสงแรงงำนกลบประเทศ กรมกำรจดหำงำน ก�ำหนดใหแรงงำนสญชำตกมพชำ เมยนมำ และลำว ตรวจสอบสทธประโยชน และเดนทำงผำนศนยแรกรบเขำท�ำงำนและสนสดกำรจำง

3) การตรวจลงตรา การขออนญาตเขาเมอง และการขออยอาศยในประเทศไทย กำรตรวจลงตรำ กำรขออนญำตเขำเมอง และกำรขออยอำศยในประเทศไทย ส�ำหรบแรงงำนทน�ำเขำผำนระบบ MOUs กบแรงงำนทผำนกำรตรวจสญชำตจะมควำมแตกตำงกนสำมำรถเปรยบเทยบได ตำมตำรำงดำนลำง ดงน

ประเภท การตรวจลงตรา การขออนญาตเขาเมอง

การขออนญาตอยอาศย

เอกสารประจ�าตว

MOU : กมพชำ ลำว และเวยดนำม

ทสถำนเอกอคร รำชทตไทยในประเทศตนทำง

ดำนตรวจคนเขำเมองทนำยจำงแจง


หนงสอเดนทำงถำวร

MOU : เมยนมำ

ดำนตรวจคนเขำเมอง ทนำยจำงแจง



- หนงสอเดนทำงถำวร- หนงสอยนยนกำรจำง

ตรวจสญชำตในประเทศไทย

ส�ำนกงำนตรวจคนเขำเมองจงหวด



เอกสำรประจ�ำตวชวครำว

ตรวจสญชำตทประเทศตนทำง




- หนงสอเดนทำงถำวร/ชวครำว

- หนงสอรบรองกำรเดนทำงของกระทรวงแรงงำน


ผงกระบวนการน�าเขาแรงงานตามระบบ MOUs

กรณ ผรบอนญำตฯ เปนผยน ตองแสดงสญญำระหวำงผรบอนญำตกบนำยจำง (นจ. 2) และแสดงส�ำเนำใบ

อนญำตน�ำเขำคนตำงดำว (นจ. 4)

กรณ นำยจำงเปนผน�ำเขำเอง ตองวำงหลกประกยไวกบกรมกำรจดหำงำน (1,000 บำท/คน ไมเกน

100,000 บำท)

กรณ กำรจำงงำนครบวำระ 4 ป แรงงำนตองเดนทำงกลบประเทศ

อยำงนอย 30 วน แลวกลบเขำใหมภำยใต MOU ได

หมายเหต คนตำงดำวทท�ำงำนในกจกำรรบใชในบำน ประมง เกษตร และปศสตว ไมสำมำรถเขำสระบบประกนสงคมได ตองเขำสระบบประกนสขภำพ 1,600 บำท/คน/ป

1 นายจาง ยนแบบแจงควำมตองกำรจำงคนตำงดำว (แบบ นจ. 1) ณ สจจ. หรอ สจก.

2 สจจ./สจก.* มหนงสอแจงนำยจำงวำอนญำตใหจำงคนตำงดำว

3. นายจาง/ผรบอนญาตน�าเขาคนตางดาวมาท�างานไดรบมอบอ�านาจจากนายจางยนแบบค�ำรองขอน�ำคนตำงดำวเขำมำท�ำงำนในประเทศ (นจ. 2)

4. เจาหนาท จดสงค�ำรองใหกบประเทศตนทำง โดยผำนสถำนทตประเทศตนทำง ประจ�ำประเทศไทย (กรณเวยดนำมสงผำนตวแทนจดสงหรอบรษทน�ำเขำคนตำงดำวของไทย)

5. หนวยงานของประเทศตนทาง** รบสมครและคดเลอกแรงำน พรอมทงจดท�ำบญชรำยชอ (Name List) เพอแจงใหนำยจำงไทยทรำบ

10. แรงงานเมยน กมพชา และลาว เมอสนสดกำรจำงใหคนใบอนญำต และเดนทำงผำน “ศนยแรกรบเขำท�ำงำนและสนสดกำรจำง” เพอตรวจสอบสทธประโยชน” แรงงำนเวยดนำมเมอสนสดกำรจำงใหคน ใบอนญำตท�ำงำน เดนทำงกลบ ประเทยโดยไมตองผำนศนยฯ

6. นายจาง/ผรบอนญาตน�าเขาคนตางดาวมาท�างาน น�ำบญชรำยชอยน “ขออนญำตท�ำงำน” แทนคนตำงดำว (ตท. 2) ณ สจจ. หรอ สจก. พรอมแจงวำประสงคน�ำแรงงำนเขำมำผำนดำนใด จนท. พจำรณำอนญำตพรอมจดเกบคำธรรมเนยมและคำยนค�ำขอตำมสญญำจำง และแจงกรมฯ

9. แรงงานเมยนมา กมพชา และลาว ตรวจสขภำพ เพอน�ำใบรบรองแพทยไปขอรบใบอนญำตท�ำงำน ณ สจจ. หรอ สจก. ทนำยจำงยนเรองไว แรงงำนเวยดนำม ตองไดรบกำรอบรมกอนรบใบอนญำต

7. กรมการจดหางาน กรณแรงงานกมพชา ลำว เวยดนำม มหนงสอประสำนสถำนทตไทยในตนทำงเพอตรวจลงตรำ Visa ประเทศ Non-Immigration รหส L-A และมหนงสอแจงส�ำนกงำนตรวจคนเขำเมองเพอขออนญำตใหคนตำงดำวเดนทำงผำนดำนทนำยจำงแจงไว

กรณแรงงานเมยนมา มหนงสอแจงสถำนเอกอตรรำชทตเมยนมำประจ�ำประเทศไทย เพอยนยนกำรคดเลอกแรงงำนของนำยจำง และมหนงสอถงส�ำนกงำนตรวจคนเขำเมองเพอขออนญำตใหแรงงำนเดนทำงผำนดำนทก�ำหนดเขำมำในประเทศไทย และพจำรณำตรวจลงตรำ Visa ประเทศ Non-Immigrant รหส L-A ใหแกคนตำงดำวตำมบญชรำยชอ

8. แรงงานเมยนมา กมพชา และลาวเมอเดนทำงเขำมำในประเทศไทย ตองเขำรบกำรฝกอบรมท “ศนยแรกรบเขำท�ำงำนและสนสดกำรจำง” (ตำก สระแกว และหนองคำย) เพอใหมควำมรเกยวกบกำรท�ำงำนและกำรใชชวตในเมองไทย จนท. แจงรำยชอคนตำงดำวทเขำรบกำรอบรมให สจจ./สจก. และกรมฯ ทรำบ

*สจจ. หมำยถง ส�ำนกงำนจดหำงำนจงหวด และ สจก. หมำยถง ส�ำนกงำนจดหำงำนเขตกรงเทพฯ

**ฝำยกมพชำ คอ กระทรวงแรงงำนและกำรฝกอบรมวชำชพแหงรำชำอำณำจกรกมพชำ

ฝำยลำว คอ กรมพฒนำฝมอแรงงำนและจดหำงำนแหงสำธำณรฐประชำธปไตยประชำชนลำว

ฝำยเมยนมำ คอ กระทรวงแรงงำน สำธำรณรฐแหงสหภำพเมยนมำ

ฝำยเวยดนำม คอ กรมแรงงำนเวยดนำมในตำงแดน (DOLAB)


3.5 คณสมบตของแรงงานขามชาต

1) มควำมรควำมสำมำรถในกำรท�ำงำนตำมทขออนญำต

2) ไมเปนบคคลวกลจรตหรอมจตฟนเฟอนไมสมประกอบ

3) ไมเปนผเจบปวยดวยโรคเรอน วณโรคในระยะอนตรำย โรคเทำชำงในระยะปรำกฏอำกำร อนเปนท นำรงเกยจแกสงคม โรคตดยำเสพตดใหโทษอยำงรำยแรง โรคพษสรำเรอรง และโรคซฟลสในระยะท 3

4) ไมเคยตองโทษจ�ำคกในควำมผดตำมกฎหมำยวำดวยคนเขำเมอง หรอกฎหมำยวำดวยกำรท�ำงำนของคนตำงดำวภำยในระยะเวลำ 1 ป กอนวนขอรบใบอนญำตท�ำงำน

5) ไมเคยไดรบโทษตำมมำตรำ 101 เวนแตไดพนโทษมำแลวไมนอยกวำ 2 ปกอนวนขอรบใบอนญำตท�ำงำน (มำตรำ 64/1 กำรบรหำรกำรท�ำงำนของคนตำงดำว พ.ศ. 2560)

3.6 การรองทกข

กรณทแรงงำนประสบปญหำ และประสงครองทกข แรงงำนควรมเอกสำร พยำนหลกฐำนทเกยวของและแสดงถงกำรถกละเมดหรอไมไดรบสทธ เพอใหเจำหนำทสำมำรถวนจฉยและด�ำเนนกำรตำมกฎหมำยได ซงบทลงโทษมทงโทษทำงอำญำ ทผฝำฝนกฎหมำยตองถกจ�ำคก หรอโทษทำงแพง ทผฝำฝนกฎหมำยตองถกปรบและน�ำทรพยสนคนแกผเสยหำย และโทษทำงปกครอง ทนำยทะเบยนสำมำรถสงพกใชหรอเพกถอนใบอนญำตน�ำเขำคนตำงดำวเขำมำท�ำงำนได

กำรรองทกขของแรงงำนขำมชำต ม 3 ชองทำง คอ

(1) กำรอทธรณค�ำสงทำงปกครอง กรณทนำยทะเบยนไมอนญำตใหแรงงำนขำมชำต ท�ำงำนตำมทขอมอนญำตท�ำงำน หรอไมตออำยใบอนญำตท�ำงำน หรอ เพกถอนใบอนญำตท�ำงำน แรงงำนขำมชำต หรอผทขอใบอนญำตท�ำงำนแทนแรงงำนขำมชำต สำมำรถอทธรณตอรฐมนตรได ภำยใน 30 วน หลงไดรบแจงค�ำสง

(2) กำรรองทกขตอพนกงำนเจำหนำทในสงกดกรมกำรจดหำงำน กรณนำยจำงหรอผรบอนญำตน�ำ คนตำงดำวเขำท�ำงำน หรอผใด กระท�ำผดตอพระรำชก�ำหนดน อำท นำยจำงท�ำผดเงอนไขสญญำจำงหรอฝำฝนกฎหมำย แรงงำนตองกำรนำยจำง/สถำนทท�ำงำน นำยจำงไมสงกลบแรงงำนไปยงประเทศตนทำง เปนตน

(3) กำรแจงควำมด�ำเนนคดกบพนกงำนต�ำรวจ กรณทนำยจำงหรอผรบอนญำตน�ำคนตำงดำวเขำท�ำงำน หรอผใด กระท�ำผดตอพระรำชก�ำหนดน อนมผลกระทบตอสทธของลกจำงและมบทลงโทษทำงอำญำ เชน ยดใบอนญำตท�ำงำน มกำรเรยกหรอรบเงนจำกแรงงำนขำมชำต เปนตน


3.7 มาตรการคมครองแรงงาน ตามพระราชก�าหนดบรหารจดการแรงงานตางดาว พ.ศ.2560

มาตรการคมครอง บทลงโทษ

1. นำยจำง ตองน�ำแรงงำนเขำมำท�ำงำน ตำมกระบวนกำรทถกตองตำมกฎหมำย หรอ มอบหมำยใหผรบอนญำตน�ำคนตำงดำวมำท�ำงำนเปนผ ด�ำเนนกำรแทน เทำนน

- ปรบไมเกน 100,000 บำท

2. หำมผรบอนญำตใหน�ำคนตำงดำวมำท�ำงำนผ ใดน�ำคนตำงดำวไปเปนลกจำงของนำยจำงทรบเหมำแรงงำนหรอรบเหมำคำแรง หรอน�ำคนตำงดำวไปท�ำงำนโดยตนเปนผรบเหมำแรงงำน หรอรบเหมำคำแรง

- จ�ำคกไม เ กน 1 ป หรอปรบไม เกน 200,000 บำท หรอทงจ�ำทงปรบ

3. หำมนำยจำงหรอ ผรบอนญำตน�ำเขำคนตำงดำวมำท�ำงำน เรยกหรอรบคำบรกำรและคำใชจำยจำกแรงงำน ขำมชำตโดยเดดขำด

- กรณนำยจำง จ�ำคกไมเกน 6 เดอนหรอปรบไมเกน 100,000 บำท/คน หรอทงจ�ำทงปรบ- กรณนำยจำง จ�ำคกไมเกน 6 เดอนและปรบสองเทำของเงนหรอมลคำทรพยสนทเรยกหรอรบไวจำกคนตำงดำวหรอหกไวเกนกวำอตรำทก�ำหนด และใหศำลสงใหนำยจำงนนคนเงนหรอทรพยสนทเรยกเกบโดยไมชอบใหแกคนตำงดำว- ผไดรบอนญำตน�ำเขำคนตำงดำวมำท�ำงำนมโทษจ�ำคกไมเกน 1 ปและปรบ 2 เทำของเงน หรอมลคำทรพยสนอยำงอนทเรยกหรอรบไวจำกนำยจำงหรอคนตำงดำวหรอคำบรกำรหรอคำใชจำยทเรยกเกนกวำอตรำทอธบดประกำศก�ำหนด และใหศำลสงใหผรบอนญำตใหน�ำคนตำงดำวมำท�ำงำนหรอลกจำง ดงกลำวซงกระท�ำควำมผดคนเงนหรอทรพยสนทเรยกเกบโดยไมชอบใหแกนำยจำงหรอคนตำงดำว แลวแตกรณ

4. กำรประกอบธรกจน�ำเขำคนตำงดำวมำท�ำงำน ตองไดรบอนญำตจำกนำยทะเบยน เปน “ผรบอนญำตน�ำคนตำงดำวมำท�ำงำน” กอน

- จ�ำคกตงแต 1 – 3 ป หรอปรบ 200,000 – 600,000 บำท หรอ ทงจ�ำทงปรบ


5. ผ จดกำร/ลกจ ำงของบรษทน�ำ คนตำงดำวเขำมำท�ำงำน ตองจดทะเบยนกบกรมกำรจดหำงำน

ปรบไมเกน 20,000 บำท

6. หำมผใดหลอกลวงผอน หรอสนบสนนกำรหลอกลวง วำสำมำรถน�ำแรงงำน ขำมชำตมำท�ำงำนกบนำยจำงในประเทศ หรอสำมำรถหำลกจำงซงเปนแรงงำน ขำมชำตใหกบนำยจำง โดยหลอกเงนหรอทรพยสนหรอประโยชนอนใดทงน กำรเรยกรองทรพยสนหรอรำคำทสญเสยไป สำมำรถใหพนกงำนอยกำรฟองรวมไปกบคดอำญำได

- ผหลอกลวง จ�ำคกตงแต 3 – 10 ป ปรบตงแต 600,000 – 1,000,000 บำท หรอทงจ�ำทงปรบ- ผสนบสนน จ�ำคกตงแต 1-3 ป หรอ ปรบตงแต 200,000 – 600,000 บำท หรอทงจ�ำทงปรบ

7. หำมยดใบอนญำตท�ำงำนหรอเอกสำรส�ำคญประจ�ำตวของคนตำงดำว

- จ�ำคกไมเกน 6 เดอน หรอปรบตงแต 10,000 - 100,000 บำท หรอทงจ�ำทงปรบ

8. ใหนำยจำงมหนำทแจงนำยทะเบยน กรณทสนสดสญญำจำง หรอ เลกจำงแรงงำนขำมชำต

- ปรบไมเกน 100,000 บำท/คน

9. ใหนำยจำง หรอ ผรบอนญำตน�ำเขำคนตำงดำวมำท�ำงำน มหนำทสงแรงงำนกลบประเทศตนทำง เมอสนสดกำรท�ำงำน และแจงใหกรมฯ ทรำบ เมอมกำรสงกลบแลว

- นำยจำงหรอผอนญำตน�ำเขำไมสงหลกฐำนวำสงกลบแลว ปรบวนละ 1,00 บำทตอลกจำงหนง ไมเกน 20,000 บำท/คน- นำยจำงหรอผรบอนญำตฯ ไมสงแรงงำนกลบประเทศตนทำง ปรบไมเกน 100,000 บำท/คน

10. ใหแรงงำนสำมำรถเปลยนนำยจำงรำยใหมได หำกแรงงำนถกเลกจำงโดยไมมเหตสมควร หรอนำยจำง ฝำฝนสญญำหรอกฎหมำย

11. กำรชวยเหลอแรงงำนขำมชำตทเขำมำท�ำงำนตำม พระรำชก�ำหนดฯ ทถกละเมดสทธตำมกฎหมำยดำนแรงงำน สำมำรถใชจำยเงนกองทนเพอกำรบรหำรจดกำรกำรท�ำงำนของคนตำงดำวได


3.8 มาตรการลงโทษตามพระราชก�าหนดบรหารจดการแรงงานตางดาว พ.ศ.2560

มาตรการก�ากบ บทลงโทษ

1. แรงงำนขำมชำต ทไมมใบอนญำตท�ำงำน หรอท�ำงำนทรฐมนตรมประกำศหำมไว

- ปรบตงแต 5,000 – 50,000 บำท หำกยนยอมเดนทำงกลบออกไปนอกรำชอำณำจกรภำยในระยะเวลำทพนกงำนสอบสวนก�ำหนด แตไมชำกวำ 30 วน พนกงำนสอบสวนสำมำรถเปรยบเทยบปรบได สวนคดอำญำ ถอวำเลกกนยกเวน กรณแรงงำนขำมชำตทเปนผเสยหำยจำกกำรคำมนษยไมมควำมผด ตำมมำตรำน

2. หำมผใดรบคนตำงดำวเขำท�ำงำนในงำนทหำมไวแลว และหำมรบคนตำงดำวทไมมใบอนญำตท�ำงำนเขำท�ำงำน

- ปรบตงแต 10,000 – 100,000/คน ถำกระท�ำผดซ�ำอกมโทษจ�ำคกไมเกน 1 ป หรอปรบตงแต 50,000-200,000 บำท/คน หรอทงจ�ำทงปรบ และหำมจำงคนตำงดำวท�ำงำนเปนเวลำ 3 ปนบแตวนทศำลมค�ำพพำกษำถงทสดใหลงโทษ

3. นำยจำงจะตองท�ำกำรแจงรบแรงงำนขำมชำตเขำมำท�ำงำนกบตนเอง หรอแจงออกเมอแรงงำนขำมชำตไดออกจำกงำนแลว และแรงงำนขำมชำตจะตองแจงเขำท�ำงำนกบนำยจำงหรอแจงออกเมอไมไดท�ำงำนกบนำยจำงเดมแลวตอนำยทะเบยน

- ปรบไมเกน 20,000 บำท

4. แรงงำนขำมชำตตองไดรบใบอนญำตท�ำงำนจำกนำยทะเบยนกอน และจ�ำเปนตองมถนทอยในประเทศหรอไดรบอนญำตใหเขำมำเปนกำรชวครำว จงจะท�ำงำนได เวนแตงำนเรงดวนไมเกน 15 วน ไมตองขออนญำตท�ำงำน แตใหแจงนำยทะเบยน

- แรงงำนทเขำมำท�ำงำนอนจ�ำเปนและเรงดวน ไมมหนงสอแจงนำยทะเบยน ปรบไมเกน 50,000 บำท

5. แรงงำนขำมชำตผมใบอนญำตท�ำงำน ตองสำมำรถแสดงใบอนญำตท�ำงำนตอพนกงำนเจำหนำทหรอนำยทะเบยนภำยในระยะเวลำอนสมควรไดเสมอ

ปรบไมเกน 5,000 บำท


6. คนตำงดำวทไดรบอนญำตใหเขำเมองมำในฐำนะนกทองเทยว หรอ ผเดนทำงผำน หรอมลกษณะตองหำม ไมสำมำรถขอรบใบอนญำตท�ำงำนได

- มควำมผดในขอหำท�ำงำนโดยไมมใบอนญำตท�ำงำน ปรบตงแต 5,000 – 50,000 บำท

7. หำมไมใหอธบด นำยทะเบยน หรอพนกงำนเจ ำหนำทผ ใดไม ตอบรบ กำรแจงภำยในก�ำหนดระยะเวลำตำมทอธบดก�ำหนดไว โดยไมมเหตอนสมควร

- โทษปรบไมเกน 5,000 บำท

8. นำยทะเบยนมอ�ำนำจเพกถอนใบอนญำตท�ำงำนของแรงงำนขำมชำต ในกรณแรงงำนขำมชำตนนนนฝำฝนพระรำชก�ำหนดฯ หรอไมปฏบตตำมเงอนไขในกำรอนญำต


บทท4กำรประกนสขภำพและประกนสงคมส�ำหรบแรงงำนขำมชำตในประเทศไทย

ตงแตป พ.ศ. 2544 เปนตนมำ รฐบำลไทยมนโยบำยและมำตรกำรทเกยวของกบกำรประกนสขภำพส�ำหรบแรงงำนขำมชำตในประเทศไทยอยำงเปนระบบ ประกนสขภำพมโมเดลเหมอนหลกประกนทวไปคอ ตองกำรลดภำระงบประมำณกำรรกษำพยำบำลแกแรงงำนขำมชำต ดวยกำรใหแรงงำนเปนหนงใน ผรวมจำยคำประกนนน เพอใหแรงงำนขำมชำตทกกลมเขำถงหลกประกนสขภำพโดยไมจ�ำกดเรองสถำนะบคคลตำมกฎหมำย

4.1 การประกนสขภาพส�าหรบแรงงานขามชาต

1) นโยบายและมาตรการทเกยวของรฐบำลไทยมนโยบำยในกำรใหกำรดแลทำงดำนกำรแพทยและสำธำรณสขแกแรงงำนขำมชำตทงหมดทไมไดอยในระบบประกนสงคม โดยใหกระทรวงสำธำรณสขเปนหนวยงำนหลก แตแรงงำนขำมชำตกลมนจะตองเปนผรบผดชอบคำใชจำยทเกดขนเอง ขยำยกลมเปำหมำยมำสแรงงำนขำมชำตทกสญชำต รวมถงครอบครวและผตดตำมกำรขยำยชดสทธประโยชนในกำรใหบรกำรโดยซอบตรประกนสขภำพ แตปรำกฏวำแรงงำน ขำมชำตไมสมครใจในกำรซอบตรประกนสขภำพ ในขณะทหนวยบรกำรดำนสขภำพตองแบกรบคำใชจำยจำกกำรใหบรกำรแกผปวยแรงงำนขำมชำตทไมมหลกประกนสขภำพใด ๆ และไมสำมำรถเกบเงนจำกผปวยไดตอมำ มกำรก�ำหนดเปนนโยบำยในกำรจดทะเบยนแรงงำนขำมชำต แรงงำนขำมชำตทกคนตองม หลกประกนสขภำพ ตองผำนกำรตรวจสขภำพและท�ำประกนสขภำพตำมทกระทรวงสำธำรณสขก�ำหนด สวนกำรบรกำรดำนกำรรกษำพยำบำล กำรบรกำรสรำงเสรมสขภำพและกำรควบคมปองกนโรคและ กำรเฝำระวงโรค กระทรวงสำธำรณสขไดประกำศแนวทำงกำรตรวจสขภำพและประกนสขภำพแรงงำนขำมชำต โดยมกระทรวงมหำดไทย กระทรวงแรงงำน กระทรวงสำธำรณสข ส�ำนกงำนตรวจคนเขำเมอง และ หนวยงำนอน ๆ ทเกยวของ จดท�ำทะเบยนประวต ออกบตรประจ�ำตว และตรวจสขภำพแรงงำนขำมชำต7

(1) แรงงำนตำงดำวและผตดตำมทอยในประเทศไทยทกคน ตองมหลกประกนสขภำพอยำงใดอยำงหนง และตองผำนกำรตรวจสขภำพและท�ำประกนสขภำพ ตำมทกระทรวงสำธำรณสขก�ำหนด

(2) คนตำงดำวทกคนตองมหลกประกนสขภำพ และคนตำงดำวทไมอยในระบบประกนสงคมทกคน (ยกเวนกลมชำตตะวนตก) ตองผำนกำรตรวจสขภำพและท�ำประกนสขภำพตำมทกระทรวงสำธำรณสขก�ำหนด

7 แนวทำงกำรด�ำเนนงำนตรวจสขภำพและประกนสขภำพแรงงำนตำงดำว


(3) แรงงำนตำงดำวทอยระหวำงรอสทธประกนสงคมทกคน ตองผำนกำรตรวจสขภำพและท�ำประกนสขภำพตำมทกระทรวงสำธำรณสขก�ำหนดแนวทำงกำรด�ำเนนงำนกระทรวงสำธำรณสข ไดมอบภำรกจใหด�ำเนนกำรเกยวของกบกำรดแลสขภำพ โดยมกจกรรมส�ำคญ 4 ดำน ประกอบดวย

(3.1) กำรตรวจสขภำพประจ�ำป

(3.2) บรกำรดำนกำรรกษำพยำบำล

(3.3) บรกำรสงเสรมสขภำพและกำรควบคมปองกนโรค

(3.4) กำรเฝำระวงโรค

ดงนน คนทจะตองซอประกนสขภำพจงม 3 ประเภท คอ 1) แรงงำนขำมชำตทยงสงเงนสมทบไมครบ 3 เดอน ตำมเงอนไขทจะไดรบสทธกำรรกษำพยำบำลจำกระบบประกนสงคม โดยแรงงำนขำมชำตทรอสทธรกษำพยำบำลของประกนสงคมจะตองซอประกนสขภำพ 3 เดอน 2) ผตดตำมแรงงำนขำมชำต และ 3) แรงงำนขำมชำตทท�ำงำนในกจกำรทไมอยในขำยบงคบตองท�ำประกนสงคม ซงกจกำรหรอลกจำงอนทไมอยในบงคบตำมกฎหมำยวำดวยกำรประกนสงคม ไดแก8

(1) ลกจำงของเนตบณฑตยสภำ

(2) ลกจำงของสถำบนวจยจฬำภรณ

(3) ลกจำงของสภำกำชำดไทย

(4) ลกจำงของส�ำนกงำนพฒนำวทยำศำสตรและเทคโนโลยแหงชำต

(5) ลกจำงของรฐวสำหกจตำมกฎหมำยวำดวยแรงงำนรฐวสำหกจสมพนธ

(6) ลกจำงของกจกำรเพำะปลก ประมง ปำไม และเลยงสตว ซงมไดใชลกจำงตลอดป และไมมงำนลกษณะอนรวมอยดวย

(7) ลกจำงของนำยจำงทจำงไวเพอท�ำงำนอนมลกษณะเปนครงครำว เปนกำรจร หรอเปนไปตำมฤดกำล

(8) ลกจำงของนำยจำงทเปนบคคลธรรมดำ ซงงำนทลกจำงท�ำนนมไดมกำรประกอบธรกจ รวมอยดวย

(9) ลกจำงของนำยจำงซงประกอบกำรคำเรหรอกำรคำแผงลอย

8 พระรำชกฤษฎกำก�ำหนดกจกำรหรอลกจำงอนทไมอยในบงคบตำมกฎหมำยวำดวยกำรประกนสงคม พ.ศ.2560


ขนตอนการบรการตรวจสขภาพและประกนสขภาพแรงงานตางดาวหนวยบรการในสงกดส�านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

นายจางพรอมคนตางดาวตดตอจดบรการ

เจาหนาทตรวจสอบขอมลจดท�าค�ารองขอตรวจสขภาพ

ตรวจปสสาวะ (สารเสพตด/ ตงครรภ)

ซกประวต/ คดกรองเบองตน

ตรวจสอบสทธและ ประกนสขภำพ

รพ. ออกใบรบรองแพทยและบตรประกนสขภำพ

รพ. จดท�ำทะเบยนใบรบรองแพทย และบนทกขอมลเขำระบบกองทน

คนตำงดำวรบใบรบรองแพทยและบตร

ประกนสขภำพ

เจำะเลอด (หำซฟลส/ เทำชำง)

รพ. ออกใบรบรองแพทย

ต�ำรวจ/ ตรวจคนเขำเมองรบส�ำเนำใบรบรองแพทย

พรอมหลกฐำน และควบคมตวคนตำงดำวเพอผลกดน

สงกลบ

ส�ำนกงำนสำธำรณสขจงหวดประสำน สจจ./ ตร./ ตม./ นอภ. ด�ำเนนกำรในสวนท

เกยวของ

ช�ำระคำบรกำร ตรวจสขภำพ

รพ. ส�ำเนำใบรบรองแพทยพรอมหลกฐำนให ตร./ ตม.

รพ. สงใบรบรองแพทยพรอมหลกฐำนให สสจ.

เอกซเรยปอด (ยกเวนตงครรภ)

รพ. จดท�ำทะเบยน ใบรบรองแพทย

พบแพทย

กนยาปองกนพยาธ (ทกราย)และยาเทาชาง (เมยนมา)

ประสานต�ารวจทองทหรอตรวจคนเขาเมองในพนท

พบสำรเสพตด

ตรวจสขภำพไมผำน

ตรวจสขภำพผำนปกต + ตงครรภ


2) สทธประกนสขภาพแรงงานตางดาว9

การตรวจรกษาโรคและฟนฟสภาพทวไป - กำรตรวจ วนจฉย บ�ำบดรกษำ และฟนฟสภำพทำงกำรแพทย จนสนสด กำรรกษำ รวมแพทยทำง

เลอกทผำนกำรรบรองของคณะกรรมกำรประกอบโรคศลปะ- กำรถอนฟน (รวมถงกำรผำหรอถอนฟนคด) กำรอดฟน กำรขดหนปน- บรกำรอำหำรและหองผปวยสำมญ- กำรใหวคซนขนพนฐำน (ในเดก 0 - 15 ป)- ยำและเวชภณฑตำมบญชยำหลกแหงชำต- กำรจดสงตอเพอกำรรกษำระหวำงสถำนพยำบำล

การรกษาพยาบาลทมคาใชจายสงกำรรกษำพยำบำลทมคำใชจำยสงตำมเงอนไขคำใชจำยทคณะท�ำงำนประกนสขภำพ ตรวจสขภำพ และรกษำพยำบำลแรงงำนตำงดำวสวนกลำงก�ำหนด

กรณอบตเหตฉกเฉนกรณอบตเหตฉกเฉนสำมำรถใชบรกำรในสถำนพยำบำลทขนทะเบยนประกนตน โดยทงนจงหวด/กรมกำรแพทย อำจปรบเปลยนไดตำมควำมเหมำะสม

การสงตอผปวยเพอการรกษาระหวางสถานพยาบาลกรณทสถำนพยำบำลทแรงงำนตำงดำวขนทะเบยนประกนตนไวสงตอผปวย (แรงงำน ตำงดำว) ไปยงสถำนพยำบำลแหงอนเพอกำรรกษำพยำบำล จะตองจำยคำใชจำยทเกดขนจำกกำรสงตอผปวยไปรกษำพยำบำลตำมหลกเกณฑ และระบบกำรประกนสขภำพ กรณสงผปวยออกนอกเขตพนทจดหวด สถำนพยำบำลตองท�ำหนงสอขออนญำต พรอมแนบรปถำยแรงงำน 2 ใบ ไปยงผวำรำชกำรจงหวด หรอผทไดรบมอบหมำยทกครง ในกรงเทพมหำนคร ใหเปนไปตำมทกรมกำรแพทยก�ำหนด

การยายสถานพยาบาลกรณคนตำงดำวยำยทอยขำมเขตจงหวดใหนำยจำง/คนตำงดำวแจงยำยออกทส�ำนกงำนสำธำรณสขจงหวด/หนวยบรกำร/สถำนพยำบำล/โรงพยำบำลทลงทะเบยนประกนสขภำพไว โดยจะเกบบตรประกนสขภำพ คนตำงดำวไวแลวท�ำหนงสอแจงส�ำนกงำนสำธำรณสขจงหวด/หนวยบรกำร/สถำนพยำบำล/โรงพยำบำลแหง ใหมทคนตำงดำวยำยไปประกนตน พรอมด�ำเนนกำรโอนเงนในสวนของกำรประกนสขภำพใหกบสำนกงำนสำธำรณสขจงหวด/กรมกำรแพทย ทรบชวงประกนสขภำพตอไป ตำมสดสวนเวลำทเหลออย ทงน สทธในกำรรกษำพยำบำลขณะยงไมมกำรโอนเงนใหใชสทธทสถำนพยำบำลแหงเดมไปกอน

9 ศนยประกนสขภำพ โรงพยำบำลรำชวถ


10 ส�ำนกงำนสำธำรณสข กระทรวงสำธำรณสข

การใหยาตานไวรสเอดสกำรควบคมปองกนโรค-เฝำระวงโรคในแรงงำนตำงดำว กำรตรวจสขภำพมกำรตรวจเฝำระวงโรคทส�ำคญและประเมนผลกำรตรวจสขภำพ

- วณโรคระยะตดตอ- โรคเรอนในระยะทปรำกฏอำกำรเปนทรงเกยจแกสงคม- โรคเทำชำงในระยะทปรำกฏอำกำรเปนทรงเกยจแกสงคม- โรคซฟลสในระยะท 3- กำรตดสำรเสพตดใหโทษ- พษสรำเรอรง- โรคจต จตฟนเฟอน หรอปญญำออน

3) สทธประโยชนดานการสงเสรมสขภาพปองกนควบคมโรค10

- กำรจดใหมและใชสมดบนทกสขภำพประจ�ำตวในกำรดแลสขภำพแตละบคคลอยำงตอเนอง รวมทงบตรสขภำพเดกและสทธประโยชนส�ำหรบกำรดแลตำมกลมวย

- กำรตรวจและดแลเพอสงเสรมสขภำพของหญงตงครรภ และดแลหลงคลอด- กำรตรวจสขภำพกลมเสยง- กำรใหยำตำนไวรสเอดส กรณเพอปองกนกำรแพรกระจำยเชอจำกแมสลก- กำรวำงแผนครอบครว- กำรเยยมบำน (home visit) และกำรดแลผปวยทบำน (home health care)- กำรใหควำมรดำนสขภำพแกผรบบรกำรในระดบบคคลและครอบครว ผำนสอบคคล สอสงพมพ

ฯลฯ- กำรใหค�ำปรกษำ (counseling) สนบสนนใหมสวนรวมในกำรสงเสรมสขภำพ- กำรสงเสรมสขภำพและปองกนโรคในชองปำก ไดแก กำรตรวจสขภำพชองปำก แนะน�ำดำนทนต

สขภำพ กำรใหฟลออไรดเสรมในกลมทมควำมเสยงตอโรคฟนผ - กำรควบคมปองกนโรค สทธประโยชนดำนกำรสงเสรมสขภำพปองกนควบคมโรค


4) สทธประโยชนทางการแพทยทไมคมครอง

- โรคจต

- กำรบ�ำบดรกษำและฟนฟผตดยำและสำรเสพตดตำมกฎหมำยวำดวยยำเสพตด

- ผประสบภยจำกรถ ทสำมำรถใชสทธตำม พรบ.คมครองผประสบภยจำกรถ

- กำรรกษำภำวะมบตรยำก กำรผสมเทยม กำรเปลยนเพศ

- กำรกระท�ำใดๆ เพอควำมสวยงำม โดยไมมขอบงชทำงกำรแพทย

- กำรตรวจ วนจฉย และรกษำใดๆ ทเกนควำมจ�ำเปนและขอบงชทำงกำรแพทย

- โรคเดยวกนทตองใชระยะเวลำรกษำตวในโรงพยำบำลประเภทคนไขในเกน 180 วน ยกเวน หำกมควำมจ�ำเปนตองรกษำตอ เนองจำกมภำวะแทรกซอนหรอขอบงชทำงกำรแพทย

- กำรรกษำทยงอยในระหวำงกำรคนควำทดลอง

- กำรรกษำผปวยไตวำยเรอรงระยะสดทำยดวยกำรลำงไต กำรฟอกเลอดดวยเครองไตเทยม

- กำรเปลยนอวยวะ กำรท�ำฟนปลอม

5) คาบรการประกนสขภาพแรงงานขามชาตและผตดตาม

(1.) แรงงำนขำมชำต และผตดตำมทอยในประเทศไทย คมครอง 1 ป รำคำ 2,100 บำท (คำตรวจสขภำพ 500 บำท คำประกนสขภำพ 1,600 บำท)

(2.) แรงงำนขำมชำต และผตดตำมทอยในประเทศไทย คมครอง 6 เดอน รำคำ 1,400 บำท (คำตรวจสขภำพ 500 บำท คำประกนสขภำพ 900 บำท)

(3.) แรงงำนขำมชำต และผตดตำมทอยในประเทศไทย คมครอง 3 เดอน รำคำ 1,000 บำท (คำตรวจสขภำพ 500 บำท คำประกนสขภำพ 500 บำท)

(4.) เดกอำยไมเกน 7 ป คมครอง 1 ป รำคำ 365 บำท (ไมมคำตรวจสขภำพ)

กำรตรวจสขภำพ

กำรเฝำระวงโรค

กำรรกษำพยำบำล

กำรสงเสรมสขภำพปองกนควบคมโรค


4.2 การประกนสงคมส�าหรบแรงงานขามชาต

1) นโยบายและมาตรการทเกยวของนโยบำยกำรประกนสงคมส�ำหรบแรงงำนขำมชำตในประเทศไทย มงเนนทจะใหแรงงำนขำมชำตทพสจนสญชำตและไดรบหนงสอเดนทำงชวครำว หรอทน�ำเขำจำกประเทศตนทำงและมหนงสอเดนทำงก�ำหนดไววำใหแรงงำนเขำสระบบประกนสงคม นอกจำกน ใหลกจำงแรงงำนตำงดำวสญชำตลำว กมพชำ และเมยนมำทไดรบกำรผอนผนใหอยในประเทศไทยเปนกำรชวครำวตำมมตคณะรฐมนตร และเปนลกจำงของนำยจำงใหขนทะเบยนผประกนตนตำมกฎหมำยประกนสงคม และขนทะเบยนลกจำงของนำยจำงตำมกฎหมำยเงนทดแทน โดยใชเอกสำรบตรประจ�ำตวคนซงไมมสญชำตไทยทออกใหโดยกรมกำรปกครอง เปนหลกฐำนในกำรขนทะเบยน11 อยภำยใตบงคบพระรำชบญญตประกนสงคม พ.ศ. 2533 และพระรำชบญญตเงนทดแทน พ.ศ.2537

โดยมกำรสมทบในรปแบบเดยวกนกบกำรประกนสงคมของแรงงำนไทย กลำวคอ มกำรจำยเงนสมทบจำก 3 สวนคอ รฐ นำยจำง และลกจำง

นบตงแตมขอบงคบใหแรงงำนเขำสระบบประกนสงคม พบวำแรงงำนขำมชำตทเขำสระบบประกนสงคมมจ�ำนวนคอนขำงนอย เมอเทยบกบกลมประกนสขภำพภำยใตกำรดแลของกระทรวงสำธำรณสข ตอมำเมอมแรงงำนเขำสระบบพสจนสญชำตมำกขน แตพบวำมนำยจำงจ�ำนวนมำกไมยนเรองลกจำงขำมชำตตอส�ำนกงำนประกนสงคม เพอหลกเลยงกำรจำยสมทบ อกทงแรงงำนเองรสกวำตองจำยเงนสมทบจ�ำนวนมำก ท�ำใหเกดปญหำแรงงำนขำมชำตไมมประกนสขภำพใด ๆ

นอกจำกน ยงมแรงงำนในกจกำรเสยงทใชแรงงำนเขมขน ส�ำหรบแรงงำนในกลมทไมเขำขำยประเภทอำชพทเขำสระบบประกนสงคมได เชน ลกจำงของกจกำรเพำะปลก ประมง ปำไม และเลยงสตว ซงมไดใชลกจำงตลอดปและไมมลกษณะงำนทเปนกจกำรนอกเหนอกจกำรดงกลำวรวมอยดวย ใหเขำสระบบประกนสขภำพรำยปเชนเดม 2) สาระส�าคญของพระราชบญญตประกนสงคม พ.ศ. 2533พระรำชบญญตประกนสงคม พ.ศ.2533 มเจตนำรมณในกำรสรำงหลกประกนใหแกลกจำงและครอบครวหรอผอยในอปกำระของลกจำงนน เพอชวยเหลอใหกำรสงเครำะหแกลกจำงและบคคลใกลชดมใหไดรบควำมเดอดรอน จำกกรณประสบอนตรำย เจบปวย ทพพลภำพหรอตำย อนมใชเนองจำกกำรท�ำงำน รวมทงกรณคลอดบตร กรณสงเครำะหบตร กรณชรำภำพ และกรณวำงงำน โดยจดตงกองทนประกนสงคมขนเพอรบผดชอบชวยเหลอลกจำงใหไดรบกำรรกษำพยำบำล และมกำรทดแทนรำยไดอยำงตอเนอง

11 ประกำศส�ำนกงำนประกนสงคม เรอง กำรด�ำเนนกำรขนทะเบยนแรงงำนตำงดำว พ.ศ. 2560


กำรประกนสงคมใชบงคบแกนำยจำงทมลกจำงตงแต 1 คนขนไปในทกทองททวรำชอำณำจกร แตอยำงไรกตำมกยงคงมลกจำงในกจกำรบำงประเภททไมไดรบควำมคมครอง เชน ลกจำงของกจกำรเพำะปลก ประมง ปำไม เลยงสตวซงมไดใชลกจำงตลอดป และไมมงำนลกษณะอนรวมอยดวย ลกจำงของนำยจำงทจำงไวเพอท�ำงำนอนมลกษณะเปนครงครำวเปนกำรจรหรอเปนไปตำมฤดกำล

บคคลผมสทธรบประโยชนทดแทนตำมกฎหมำยประกนสงคมจะตองเปนผประกนตน กลำวคอเปนผซงจำยเงนสมทบอนกอใหเกดสทธไดรบประโยชนทดแทน ผประกนตนนแบงไดเปน 2 ประเภท คอ

2.1 การเปนผประกนตนตามมาตรา 33ลกจำงซงมอำยไมต�ำกวำ 15 ปบรบรณและไมเกน 60 ปบรบรณ ใหนำยจำงแจงตอส�ำนกงำนประกนสงคมและสงเงนสมทบกำรเปนผประกนตนของลกจำง ในกรณลกจำงเปนผประกนตนอยแลวเมอมอำย 60 ป บรบรณ และยงเปนลกจำงของนำยจำงอย ใหถอวำลกจำงนนยงเปนผประกนตนตอไป12 ควำมเปนผประกนตนตำมมำตรำ 33 สนสดลงเมอผประกนตนนน ตำยหรอสนสภำพกำรเปนลกจำง

ในกรณทผประกนตนสนสภำพกำรเปนลกจำงไดสงเงนสมทบครบตำมเงอนเวลำทจะกอให เกดสทธไดรบประโยชนทดแทน ใหผนนมสทธไดรบประโยชนทดแทนในกรณประสบอนตรำยหรอเจบปวย ในกรณคลอดบตร ในกรณทพพลภำพ และในกรณตำย ตอไปอก 6 เดอน นบแตวนทสนสภำพกำรเปนลกจำง

2.2 การเปนผประกนตนตามมาตรา 39 หำกผใดเคยเปนผประกนตนตำมมำตรำ 33 โดยจำยเงนสมทบมำแลวไมนอยกวำ 12 เดอน ตอมำควำมเปนผประกนตนสนสดลงเพรำะกำรสนสภำพกำรเปนลกจำง หำกถำผประกนตนนนประสงคจะเปนผประกนตนตอไป ใหแสดงควำมจ�ำนงตอส�ำนกงำนตำมระเบยบทเลขำธกำรก�ำหนดภำยใน 6 เดอนนบแต วนสนสดควำมเปนผประกนตน และใหผประกนตนน�ำสงเงนสมทบเขำกองทนเดอนละครงภำยในวนท 15 ของเดอนถดไป หำกผประกนตนไมสงเงนสมทบหรอสงไมครบจ�ำนวนภำยในเวลำทก�ำหนดดงกลำวตองจำยเงนเพมในอตรำรอยละ 2 ตอเดอนของจ�ำนวนเงนสมทบทยงมไดน�ำสงหรอของจ�ำนวนเงนสมทบทยงขำดอยนบแตวนถดจำกวนทตองน�ำสงเงนสมทบตำมมำตรำ 3913 ซงควำมเปนผประกนตนตำมมำตรำน จะสนสดลงในกรณดงตอไปน

(1) ตำย

(2) ไดเปนผประกนตนตำมมำตรำ 33 อก

(3) ลำออกจำกควำมเปนผประกนตนโดยกำรแสดงควำมจ�ำนงตอส�ำนกงำน

(4) ไมสงเงนสมทบ 3 เดอนตดตอกน จะสนสดลงตงแตเดอนแรกทไมสงเงนสมทบ

(5) ภำยในระยะเวลำ 12 เดอนสงเงนสมทบมำแลวไมครบ 9 เดอน ซงจะสนสดลงในเดอน ทสงเงนสมทบไมครบ 9 เดอน

12 พระรำชบญญตประกนสงคม พ.ศ.2533 มำตรำ 33 แกไขโดยพระรำชบญญตประกนสงคม (ฉบบท 2) พ.ศ. 253713 พระรำชบญญตประกนสงคม พ.ศ.2533 มำตรำ 39 แกไขโดยพระรำชบญญตประกนสงคม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2537


ในกรณทผประกนตนทสนสดควำมเปนผประกนตนตำมขอ (3) ขอ (4) และ ขอ (5) ไดสงเงนสมทบครบตำมเงอนเวลำทจะกอใหเกดสทธไดรบประโยชนทดแทน ใหผนนมสทธไดรบประโยชนทดแทนในกรณประสบอนตรำยหรอเจบปวย ในกรณคลอดบตร ในกรณทพพลภำพ และในกรณตำย ตอไปอก 6 เดอนนบแตวนทสนสดควำมเปนผประกนตน กำรนบระยะเวลำเพอกอสทธแกผประกนตนในกำรขอรบประโยชนทดแทนดงกลำว ใหนบระยะเวลำประกนตนตำมมำตรำ 33 และหรอมำตรำ 39 ทกชวงเขำดวยกนกฎหมำยเปดโอกำสใหบคคลทมใชลกจำงสำมำรถสมครเขำเปนผประกนตนตำมกฎหมำยนได

3) หนาทของนายจาง

(1) นำยจำงทมลกจำงตงแต 1 คน ขนไป มหนำทตองยนแบบรำยกำรแสดงรำยชอผประกนสงคม

(2) นำยจำงทมลกจำงเปนผประกนตนตองหกคำจำงลกจำงและนำยจำงจำยเงนสมทบตำมอตรำ คำจำงตอส�ำนกงำนประกนสงคมภำยใน 30 วน นบแตวนทสญญำจำงเรมมผลตำมกฎหมำย นำยจำงนนหมำยควำมรวมถงผประกอบกจกำรทไดวำจำงโดยวธเหมำคำแรง หรอมอบหมำยใหผอนเปนผจดหำลกจำงมำท�ำงำนดวย

(3) ในกรณทขอเทจจรงเกยวกบขอควำมในแบบรำยกำรทไดยนไวตอส�ำนกงำนเปลยนแปลงไป ใหนำยจำงแจงเปนหนงสอตอส�ำนกงำนประกนสงคม เพอขอเปลยนแปลงหรอแกไขเพมเตมรำยกำรภำยในวนท 15 ของเดอนถดจำกเดอนทมกำรเปลยนแปลงดงกลำว

4) เงนสมทบ4.1 ผประกนตนตามมาตรา 33 ใหรฐบำล นำยจำง และผประกนตน ออกเงนสมทบเขำกองทนประกนสงคมเพอกำรจำยประโยชนทดแทน ดงน

- กรณประสบอนตรำยหรอเจบปวย กรณทพพลภำพ กรณตำย และกรณคลอดบตร ใหรฐบำล นำยจำง และผประกนตนตำมมำตรำ 33 สงเงนสมทบในอตรำรอยละ 1.5 ของคำจำงของผประกนตน

- กรณสงเครำะหบตรและกรณชรำภำพ ใหรฐบำล สงเงนสมทบในอตรำรอยละ 1 ของคำจำงของผประกนตน นำยจำงและลกจำงใหสงเงนสมทบในอตรำรอยละ 3 ของคำจำงของผประกนตน

- สงเครำะหกรณวำงงำน ใหรฐบำลสงเงนสมทบในอตรำรอยละ 0.25 ของคำจำงของผประกนตน นำยจำงและผประกนตนสงเงนสมทบในอตรำรอยละ 0.5 ของคำจำงของผประกนตน

4.2 ผประกนตนตามมาตรา 39 ใหรฐบำลและผประกนตนออกเงนสมทบเขำกองทน โดยรฐบำลสงเงนสมทบ 1 เทำ และผประกนตนสงเงนสมทบ 2 เทำของอตรำเงนสมทบทแตละฝำยตองสงเงนสมทบตำมทก�ำหนดไวขำงตน


5) สทธของผประกนตนตามพระราชบญญตประกนสงคม พ.ศ. 2533ผประกนตนทสงเงนสมทบครบ 3 เดอน และเลอกสถำนพยำบำลทจะเขำรบกำรรกษำเมอประสบอนตรำยหรอเจบปวย จะสำมำรถเขำรบกำรรกษำจำกสถำนพยำบำลดงกลำวหรอเครอขำยของสถำนพยำบำลนน ไมวำจะเปนผปวยนอก หรอผปวยในไมตองเสยคำรกษำพยำบำลหรอคำใชจำยใดๆ ทงสน เวนแตประสงคสงอ�ำนวยควำมสะดวก เชน หองพเศษ แพทยพเศษหรอคำโทรศพทเหลำนตองจำยเพมเอง รวมถงกำรประสบอนตรำยหรอเจบปวยอนมใชเนองจำกกำรท�ำงำน ดวยเหตหรอกลมโรคและบรกำรทไมมสทธไดรบบรกำรทำงกำรแพทย ผมสทธตองจำยเงนสมทบมำแลวไมนอยกวำ 3 เดอน กอนวนเขำรบบรกำรทำงกำรแพทย

6) สทธประโยชนผประกนตนในแตละกรณส�ำนกงำนประกนสงคม มหนำทใหควำมคมครองลกจำงในสถำนประกอบกำรทมลกจำงตงแต 1 คนขนไปเมอประสบอนตรำยหรอเจบปวย ทพพลภำพ เสยชวต อนมใชเนองจำกกำรท�ำงำน รวมถงกำรคลอดบตร สงเครำะหบตร ชรำภำพ และกำรวำงงำนตำมพระรำชบญญตประกนสงคม ซงสทธตำงๆ ผประกนตนจะไดรบสทธในแตละกรณ ไดแก

6.1 กรณประสบอนตรายหรอเจบปวยเนองจากการท�างาน ผประกนตนจะไดรบสทธประโยชน คอ

(1) สำมำรถเขำรบกำรรกษำพยำบำลในสถำนพยำบำลประกนสงคมโดยไมเสยคำใชจำย

(2) หำกเปนกรณฉกเฉน ไมสำมำรถเขำรบกำรรกษำพยำบำลทสถำนพยำบำลประกนสงคมได ผประกนตนสำมำรถเขำรบกำรรกษำไดทโรงพยำบำลใดกไดทอยใกลทสด และควรใหญำตหรอผเกยวของแจงส�ำนกงำนประกนสงคมในทองททเกดเหตทรำบทนท

การรกษา

การบรการทางการแพทย14

เจบปวยทวไป

ฉกเฉน

อบตเหต

รพ. ตำมบตร

รบรองสทธ

รพ. ตำมบตรรบรองสทธ

(หรอรพ. ใกลทสด)

รพ. ตำมบตรรบรองสทธ

(หรอรพ. ใกลทสด)

ไมเสยคำใชจำย

(ยกเวน 14 โรค)

ส�ำรองจำยกอนน�ำหลกฐำนมำเบก

ตำมอตรำทก�ำหนด

ส�ำรองจำยกอนน�ำหลกฐำนมำเบก

ตำมอตรำทก�ำหนด หรอ รพ. ตงเบก

14 ขอมลภำพจำก ส�ำนกงำนประกนสงคม http://www.sso.go.th/wpr/content.jsp?cat=868&id=3628


6.2 กรณทพพลภาพ อนมใชเนองจากการท�างาน ผประกนตนจะไดรบสทธประโยชน คอ

(1) สถำนพยำบำลของรฐ เทำทจำยจรงตำมควำมจ�ำเปน สถำนพยำบำลเอกชนผปวยนอก คำรกษำพยำบำลไมเกนเดอนละ 2,000 บำท

(2) กรณทพพลภำพรนแรงเงนทดแทนกำรขำดรำยไดในอตรำรอยละ 50 ของคำจำงเปน รำยเดอนตลอดชวต

(3) กรณทพพลภำพไมรนแรง ไดรบเงนทดแทนกำรขำดรำยไดตำมหลกเกณฑและระยะเวลำตำมประกำศฯ ก�ำหนด

(4) ไดรบคำใชจำยในกระบวนกำรฟนฟสมรรถภำพของผทพพลภำพทำงรำงกำย จตใจ ตำมประกำศฯ ก�ำหนด

6.3 กรณเสยชวต ผประกนตนจะไดรบสทธประโยชน คอ

(1) ผจดกำรศพจะไดรบคำท�ำศพ 40,000 บำท ผจดกำรศพ คอ (ก) บคคลซงผประกนตนท�ำหนงสอระบใหเปนผจดกำรศพและไดเปนผจดกำรศพ(ข) สำมภรยำ บดำมำรดำ หรอบตรของผประกนตนซงมหลกฐำนแสดงวำเปนผจดกำรศพ(ค) บคคลอนซงมหลกฐำนแสดงวำเปนผจดกำรศพผประกนตน

(2) ทำยำทของผเสยชวตจะไดรบเงนสงเครำะห ดงน(ก) กรณทผประกนตนจำยเงนสมทบมำแลวตงแต 3 ปขนไปแตไมถง 10 ป ใหจำยเงนสงเครำะห

เปนจ�ำนวนเทำกบคำจำงเฉลย 2 เดอน(ข) กรณทผประกนตนจำยเงนสมทบมำแลวตงแต 10 ปขนไป ใหจำยเงนสงเครำะห เปนเงน

จ�ำนวนเทำกบคำจำงเฉลย 6 เดอน

6.4 กรณคลอดบตร ผประกนตนจะไดรบสทธประโยชน คอ ผประกนตนหญง

(1) ไดรบคำคลอดบตรเหมำจำย 13,000 บำท ตอกำรคลอดบตรหนงครง

(2) ผประกนตนหญงมสทธรบเงนสงเครำะหกำรหยดงำนเพอกำรคลอดบตรเหมำจำยในอตรำรอยละ 50 ของคำจำงเฉลยเปนระยะเวลำ 90 วน

(3) ส�ำหรบกำรใชสทธบตรคนท 3 จะไดรบคำคลอดบตรเหมำจำยครงละ 13,000 บำท แตไมมสทธไดรบเงนสงเครำะหกำรหยดงำนเพอกำรคลอดบตร

(4) กรณสำมและภรรยำเปนผประกนตนทงคใหใชสทธในกำรเบกคำคลอดบตรฝำยใดฝำยหนง ไมจ�ำกดจ�ำนวนบตร และไมจ�ำกดจ�ำนวนครง

(5) กรณทผ ประกนตนไมมภรยำ หำกผ ประกนตนอย กนฉนสำมภรยำกบหญงใดโดยเปดเผย ใหผประกนตนมสทธไดรบประโยชนทดแทนในกรณคลอดบตรส�ำหรบหญงนนดวย


6.5 กรณสงเคราะหบตร ผประกนตนจะไดรบสทธประโยชน คอ

(1) ตองเปนบตรทชอบดวยกฎหมำย ยกเวนบตรบญธรรมหรอบตรซงยกใหเปนบตรบญธรรมของบคคลอน

(2) บตรอำยตงแตแรกเกดจนถง 6 ปบรบรณ จ�ำนวนครำวละไมเกน 3 คน

(3) ไดรบเงนสงเครำะหบตรเหมำจำยเดอนละ 400 บำทตอบตรหนงคน

6.6 กรณชราภาพ ผประกนตนจะไดรบสทธประโยชน คอ

(1) เงนบ�ำนำญชรำภำพ(ก) กรณจำยเงนสมทบมำแลวไมนอยกวำ 180 เดอน มสทธไดรบเงนบ�ำนำญชรำภำพ เปนรำย

เดอนใน อตรำรอยละ 20 ของคำจำงเฉลย 60 เดอนสดทำยทใชเปนฐำนในกำรค�ำนวณเงนสมทบกอนควำมเปนผประกนตนสนสดลง

(ข) กรณทมกำรจำยเงนสมทบเกน 180 เดอน ใหเพมอตรำบ�ำนำญชรำภำพตำมขอ (ก) อกในอตรำรอยละ 1.5 ตอระยะเวลำกำรจำยเงนสมทบทก 12 เดอน ส�ำหรบระยะ เวลำทจำยเงนสมทบเกนกวำ 180 เดอน

(2) เงนบ�ำเหนจชรำภำพ(ก) กรณทมกำรจำยเงนสมทบต�ำกวำ 12 เดอน ใหจำยเงนบ�ำเหนจชรำภำพ มจ�ำนวนเทำกบ

จ�ำนวนเงนสมทบทผประกนตนจำยเงนสมทบ เพอกำรจำยประโยชนทดแทน ในกรณชรำภำพ (ข) กรณทมกำรจำยเงนสมทบตงแต 12 เดอนขนไป แตไมถง 180 เดอน ใหจำยเงนบ�ำเหนจ

ชรำภำพ มจ�ำนวนเทำกบจ�ำนวนเงนสมทบทผประกนตนและนำยจำงจำยเงนสมทบ เพอกำรจำยประโยชนทดแทนในกรณชรำภำพ

(ค) กรณผรบเงนบ�ำนำญชรำภำพถงแกควำมตำยภำยใน 60 เดอน (5 ป) นบแตเดอนทมสทธไดรบเงนบ�ำนำญชรำภำพ ใหจำยเงนบ�ำเหนจชรำภำพจ�ำนวน 10 เทำของเงนบ�ำนำญชรำภำพรำยเดอนทไดรบครำวสดทำยกอนถงแกควำมตำย

(3) กรณผประกนตนซงไมมสญชำตไทย ผประกนตนซงมสญชำตของประเทศทไดท�ำควำมตกลงดำนกำรประกนสงคมกรณชรำภำพกบ

ประเทศไทยไมวำจะมอำยครบ 55 ปบรบรณหรอไม เมอควำมเปนผประกนตนสนสดลงไมวำจะสงเงนสมทบครบ 180 เดอน (15 ป) หรอไมกตำม และประสงคทจะไมพ�ำนกอยในประเทศไทยใหมสทธไดรบเงนบ�ำเหนจชรำภำพ15

15 กฎกระทรวงกำรจำยเงนบ�ำเหนจชรำภำพแกผประกนตนซงไมมสญชำตไทย พ.ศ. 2560


6.7 กรณวางงาน ผประกนตนจะไดรบสทธประโยชน คอ

(1) ผประกนตนทวำงงำนทมระยะเวลำกำรวำงงำนตงแต 8 วนขนไป ตองขนทะเบยนเปนผวำงงำนผำนระบบอนเทอรเนต (เวบไซต https://empui.doe.go.th) ของส�ำนกงำนจดหำงำนของรฐภำยใน 30 วน นบแตวนทลำออกหรอถกเลกจำง หรอสนสดสญญำจำงจงจะมสทธไดรบประโยชนทดแทนกรณวำงงำนนบแตวนท 8 ของกำรวำงงำน

(2) ผทวำงงำนตองไมถกเลกจำงเนองจำกกรณ มดงน- ทจรตตอหนำทกระท�ำผดอำญำโดยเจตนำแกนำยจำง- จงใจท�ำใหนำยจำงไดรบควำมเสยหำย- ฝำฝนขอบงคบหรอระเบยบเกยวกบกำรท�ำงำนหรอค�ำสงอนชอบดวยกฎหมำยในกรณรำยแรง- ละทงหนำทเปนเวลำ 7 วนท�ำงำนตดตอกนโดยไมมเหตอนควร- ประมำทเลนเลอเปนเหตใหนำยจำงไดรบควำมเสยหำยอยำงรำยแรง- ไดรบโทษจ�ำคกตำมค�ำพพำกษำ- ตองมใชผมอำยครบ 55 ปบรบรณขนไป

(3) เงนทดแทนในระหวำงกำรวำงงำน ดงน(ก) กรณถกเลกจาง ไดรบเงนทดแทนระหวำงกำรวำงงำนปละไมเกน 180 วน ในอตรำรอยละ

50 ของคำจำงเฉลย โดยค�ำนวณจำกฐำนเงนสมทบขนต�ำเดอนละ 1,650 บำท และฐำนเงนสมทบสงสดไมเกน 15,000 บำท

(ข) กรณลาออกหรอสนสดสญญาจางตามก�าหนดระยะเวลา ไดรบเงนทดแทนระหวำงกำรวำงงำนปละไมเกน 90 วน ในอตรำรอยละ 30 ของคำจำงเฉลย โดยค�ำนวณจำกฐำนเงนสมทบขนต�ำเดอนละ 1,650 บำท และฐำนเงนสมทบสงสดไมเกน 15,000 บำท

(ค) ในกรณยนค�าขอรบเงนทดแทนกรณวางงานเพราะเหตถกเลกจาง หรอเหตถกเลกจางและลาออกหรอสนสดสญญาจางเกนกวา 1 ครง ภายใน 1 ปปฏทน ใหมสทธไดรบเงนทดแทนทกครง รวมกนไมเกน 180 วน แตในกรณยนขอรบประโยชนทดแทนในกรณวำงงำนเพรำะเหตลำออกหรอสนสดสญญำจำง เกนกวำ 1 ครง ภำยใน 1 ปปฏทน ใหมสทธไดรบเงนทดแทนรวมกนไมเกน 90 วน

7) บทลงโทษ

(1) หำกนำยจำงผใดโดยเจตนำไมยนแบบรำยกำรแสดงรำยชอผประกนสงคม ตอส�ำนกงำนภำยในก�ำหนดเวลำ หรอไมแจงเปนหนงสอตอส�ำนกงำนขอเปลยนแปลง หรอแกไขเพมเตมรำยกำรภำยในก�ำหนด เวลำทก�ำหนด ตองระวำงโทษจ�ำคกไมเกน 6 เดอน หรอปรบไมเกน 20,000 บำท หรอทงจ�ำทงปรบ

(2) หำกนำยจำงผใดยนแบบรำยกำรแสดงรำยชอผประกนสงคม หรอแจงเปนหนงสอขอเปลยนแปลงหรอแกไขเพมเตมโดยเจตนำกรอกขอควำมเปนเทจในแบบรำยกำร หรอแจงกำรเปลยนแปลง ขอเทจจรงเปนเทจในหนงสอแจงขอเปลยนแปลงหรอแกไขเพมเตม ตองระวำงโทษจ�ำคกไมเกน 6 เดอนหรอปรบไมเกน 20,000 บำท หรอทงจ�ำทงปรบ


(3) นำยจำงซงไมน�ำสงเงนสมทบในสวนของตนหรอในสวนของผประกนตน หรอสงไมครบจ�ำนวน ภำยในเวลำทก�ำหนด ตองจำยเงนเพมในอตรำรอยละ 2 ตอเดอนของจ�ำนวนเงนสมทบทนำยจำง ยงมไดน�ำสงหรอของจ�ำนวนเงนสมทบทยงขำดอยนบแตวนถดจำกวนทตองน�ำสงเงนสมทบ ทงน เงนเพมทค�ำนวณไดตองไมเกนจ�ำนวนเงนสมทบทนำยจำงตองจำย16

8) การเรยกรองสทธประโยชนทดแทนและการอทธรณกรณผประกนตนตำงชำตขอรบสทธประโยชนทดแทนตำงๆ ใหใชส�ำเนำบตรประกนสงคมและส�ำเนำหนงสอเดนทำง (passport) หรอส�ำเนำหนงสอเดนทำงชวครำว หรอเอกสำรรบรองบคคลททำงรำชกำรออกให เอกสำรประกอบกำรยนค�ำขอทเปนส�ำเนำใหรบรองควำมถกตองของส�ำเนำทกฉบบ และแสดงเอกสำรทเปนตนฉบบเมอพนกงำนเจำหนำทขอตรวจสอบ กรณเอกสำรหลกฐำนส�ำคญตอกำรพจำรณำเปนภำษำ ตำงประเทศใหจดท�ำค�ำแปลเปนภำษำไทยและรบรองควำมถกตองใหครบถวน

ขนตอนการพจารณาค�าขอรบประโยชนทดแทน

(1) ผประกนตนตองกรอกแบบตำมแบบของส�ำนกงำนประกนสงคม พรอมลงลำยมอชอและน�ำมำยนทส�ำนกงำนประกนสงคมกรงเทพมหำนครพนท/ส�ำนกงำนประกนสงคมจงหวดและสำขำ หรอยนขอรบทำงไปรษณยโดยมหลกฐำนครบถวน

(2) ผประกนตนหรอบคคลอนใดเหนวำตนมสทธไดรบประโยชนทดแทน และประสงคจะขอรบประโยชนทดแทน ใหยนค�ำขอรบประโยชนทดแทนภำยใน 2 ปนบแตวนทมสทธ

(3) ในกรณยนค�ำขอรบประโยชนทดแทนเกนระยะเวลำทก�ำหนด ผยนค�ำขอตองแสดงเหตผลและควำมจ�ำเปนทไมอำจยนภำยในก�ำหนดเวลำดงกลำว หำกเลขำธกำรเหนวำมเหตผลและควำมจ�ำเปนเพยงพอใหรบค�ำขอนนไวพจำรณำ

(4) เจำหนำทตรวจหลกฐำนและพจำรณำอนมต

(5) ส�ำนกงำนประกนสงคมมหนงสอแจงผลกำรพจำรณำ

(6) พจำรณำสงจำยโดยโอนเขำบญชเงนฝำกธนำคำรประเภทออมทรพยของผขอรบประโยชนทดแทน

(7) นำยจำง ผประกนตน หรอบคคลอนใด ซงไมพอใจในค�ำสงของเลขำธกำร หรอของพนกงำนเจำหนำทซงสงกำร ใหมสทธอทธรณเปนหนงสอตอคณะกรรมกำรอทธรณไดภำยใน 30 วน นบแตวนทไดรบแจงค�ำสงดงกลำว

(8) กำรยนอทธรณใหท�ำเปนหนงสอยนตอพนกงำนเจำหนำท ณ ส�ำนกงำนประกนสงคมแหงทองท ทเปนทตงกจกำรของนำยจำง สถำนทท�ำงำนหรอภมล�ำเนำของผประกนตน หรอภมล�ำเนำของ ผมสทธอทธรณอน แลวแตกรณ

16 พระรำชบญญตประกนสงคม พ.ศ. 2533 มำตรำ 49


17 กฎกระทรวงก�ำหนดหลกเกณฑและวธกำรยนอทธรณตำมกฎหมำยวำดวยกำรประกนสงคม พ.ศ. 2550

(9) ใหคณะกรรมกำรอทธรณมอ�ำนำจหนำทในกำรพจำรณำวนจฉยอทธรณ ซงตองแจงค�ำวนจฉยนนใหผอทธรณทรำบเปนหนงสอ และหำกผอทธรณไมพอใจกฎหมำยใหสทธน�ำคดไปสศำลแรงงำนไดภำยในเวลำ 30 วนนบแตวนทไดรบแจงค�ำวนจฉย หำกไมน�ำคดไปสศำลแรงงำนในเวลำดงกลำวใหค�ำวนจฉยของคณะกรรมกำรอทธรณเปนทสด

(10) กำรยนอทธรณนไมเปนกำรทเลำกำรปฏบตตำมค�ำสงของเลขำธกำรหรอพนกงำนเจำหนำทซงสงกำรตำมพระรำชบญญตน เวนแตมค�ำขอใหทเลำกำรปฏบตตำมค�ำสงนนไวดวย

แบบการอทธรณตองท�าเปนหนงสอและอยางนอยตองระบ17

(1) วน เดอน ป

(2) ชอและทอยของผอทธรณ

(3) ควำมเกยวของสมพนธกบนำยจำงหรอผประกนตนส�ำหรบกรณทผอทธรณมใชนำยจำงหรอผประกนตน

(4) สถำนประกอบกจกำรของนำยจำงหรอสถำนทท�ำงำนของผประกนตน

(5) ค�ำสงอนเปนเหตใหอทธรณ พรอมทงขอเทจจรง เหตผล หรอขอโตแยงทยกขนอำงองในค�ำอทธรณ โดยชดแจง

(6) ควำมประสงคหรอค�ำขอของผอทธรณ

(7) ลำยมอชอของผอทธรณ

(8) ในกรณทผอทธรณประสงคจะยนเอกสำรหลกฐำนประกอบกำรพจำรณำอทธรณใหผอทธรณยน พรอมค�ำอทธรณ


บทท5มำตรกำรคมครองสทธแรงงำน5.1 หลกการและเหตผล

กฎหมำยคมครองแรงงำนเปนกฎหมำยทมลกษณะพเศษตำงไปจำกกฎหมำยอนทวไป กลำวคอ เปนกฎหมำยกงมหำชน ทมควำมผสมผสำนกนระหวำงกฎหมำยเอกชนและกฎหมำยมหำชน หรอเรยกวำ เปนกฎหมำยกงมหำชนทจ�ำกดเสรภำพในกำรท�ำสญญำหรอหลกควำมศกดสทธในกำรแสดงเจตนำ แตกฎหมำยคมครองแรงงำนกไมไดยกเลกหลกควำมศกดสทธในกำรแสดงเจตนำหรอหลกเสรภำพในกำรท�ำสญญำ หำกแตจ�ำกดเสรภำพดงกลำวใหแคบลงเทำนน กลำวคอ นำยจำงลกจำงยงคงมเสรภำพเตมทในกำรท�ำสญญำตรำบเทำท สญญำนนไมขดตอบทบญญตในกฎหมำยคมครองแรงงำน ขอตกลงในสญญำจำงใด ๆ มมำตรฐำนต�ำกวำกฎหมำยคมครองแรงงำนบญญตไวยอมเปนโมฆะใชบงคบไมได หำกขอตกลงในสญญำนนดกวำมำตรฐำนขนต�ำทกฎหมำยคมครองแรงงำนก�ำหนดไว ขอตกลงในสญญำนนกใชบงคบได

พระรำชบญญตคมครองแรงงำน พ.ศ. 2541 และทแกไขเพมเตม เปนขอก�ำหนดสทธและหนำท ของนำยจำงและลกจำง ท�ำใหแรงงำนทกคนไดรบกำรดแลคมครองโดยไมแบงแยกชำตพนธ เชอชำต เพศ กำรนบถอศำสนำ หรอสถำนะอนใด รวมทงมบทบญญตควบคมกำรจำงงำนและมำตรฐำนขนต�ำทนำยจำงพงปฏบตเกยวกบกำรจำงงำน ซงมควำมสอดคลองกบหลกปฏญญำสำกลวำดวยสทธมนษยชนซงไทยและอนสญญำ ILO ไดใหกำรรบรองไว โดยใหควำมคมครองแกแรงงำน ทกคนไมวำจะมสญชำตหรอสถำนะใด แมวำ จะเปนแรงงำนขำมชำตทลกลอบเขำเมองโดยไมถกตองกมสทธในกำรคมครองตำมกฎหมำยอยำงเทำเทยมกน โดยไมเลอกปฏบต

5.2 ขอบเขตพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 และทแกไขเพมเตม

พระรำชบญญตนมใหใชบงคบแก รำชกำรสวนกลำง รำชกำรสวนภมภำค และรำชกำรสวนทองถนรฐวสำหกจตำมกฎหมำยวำดวยแรงงำนรฐวสำหกจสมพนธ นอกจำกกรณดงกลำวขำงตนจะออกกฎกระทรวงมใหใชบงคบพระรำชบญญตนทงหมดหรอแตบำงสวนแกนำยจำงประเภทหนงประเภทใดกได

สำระนำรอตรำคำจำงขนต�ำเปนมำตรฐำนคำจำงขนต�ำทนำยจำงจะตองปฏบตตอลกจำง โดยใชบงคบ แกนำยจำงและลกจำงทกคน ไมวำนำยจำงและลกจำงนนจะมสญชำต ศำสนำ หรอเพศใด แมลกจำงนนจะเขำเมองโดยไมถกกฎหมำย


5.3 นยามส�าคญทควรร18

นายจาง หมำยควำมวำ ผซงตกลงรบลกจำงเขำท�ำงำนโดยจำยคำจำงใหและหมำยควำมรวมถง ผซงไดรบมอบหมำยใหท�ำงำนแทนนำยจำง ในกรณทนำยจำงเปนนตบคคล ใหหมำยควำมรวมถงผมอ�ำนำจกระท�ำกำรแทนนตบคคลและผซงไดรบมอบหมำยจำกผมอ�ำนำจกระท�ำกำรแทนนตบคคลใหท�ำกำรแทนดวย

ลกจางหมำยควำมวำ ผซงตกลงท�ำงำนใหนำยจำงโดยรบคำจำงไมวำจะเรยกชออยำงไร

ผวาจาง หมำยควำมวำ ซงวำจำงบคคลอกบคคลหนงใหท�ำงำนทงหมดหรอแตบำงสวนของงำนใดเพอประโยชนแกตน โดยจะจำยสนจำงตอบแทนผลส�ำเรจแหงกำรงำนทท�ำนน

ผรบเหมาชนตน หมำยควำมวำ ผซงตกลงรบจะด�ำเนนงำนทงหมดหรอแตบำงสวนของงำนใดจนส�ำเรจประโยชนของผวำจำง

ผรบเหมาชวง หมำยควำมวำ ผซงท�ำสญญำกบผรบเหมำชนตน โดยรบจะด�ำเนนงำนทงหมดหรอแตบำงสวนของงำนใดในควำมรบผดชอบของผรบเหมำชนตนเพอประโยชนแกผวำจำง และหมำยควำมรวมถงผซงท�ำสญญำกบผรบเหมำชวงเพอรบชวงงำนในควำมรบผดชอบของผรบเหมำชวง ทงไมวำจะรบเหมำชวงกนกชวงกตำม

สญญาจาง หมำยควำมวำ สญญำไมวำเปนหนงสอหรอดวยวำจำระบชดเจน หรอเปนทเขำใจโดยปรยำยซงบคคลหนงเรยกวำลกจำงตกลงจะท�ำงำนใหแกบคคลอกบคคลหนงเรยกวำนำยจำงและนำยจำงตกลงจะใหคำจำงตลอดเวลำทท�ำงำนให

วนท�างาน หมำยควำมวำ วนทก�ำหนดใหลกจำงท�ำงำนตำมปกต

วนหยด หมำยควำมวำ วนทก�ำหนดใหลกจำงหยดประจ�ำสปดำห หยดตำมประเพณ หรอหยดพกผอนประจ�ำป

วนลา หมำยควำมวำ วนทลกจำงลำปวย ลำเพอท�ำหมน ลำเพอกจธระอนจ�ำเปน ลำเพอกำรฝกอบรมหรอพฒนำควำมรควำมสำมำรถ หรอลำเพอคลอดบตร

18 ควรศกษำเพมเตมจำกมำตรำ 5 แหงพระรำชบญญตคมครองแรงงำน พ.ศ. 2544 และทแกไขเพมเตม เพอควำมเขำใจของผท�ำหนำทลำมแปลภำษำ


คาจาง หมำยควำมวำ เงนทนำยจำงและลกจำงตกลงกนจำยเปนคำตอบแทนในกำรท�ำงำนตำมสญญำจำงส�ำหรบระยะเวลำกำรท�ำงำนปกตเปนรำยชวโมง รำยวน รำยสปดำห รำยเดอน หรอระยะเวลำอน หรอจำยใหโดยค�ำนวณตำมผลงำนทลกจำงท�ำไดในเวลำท�ำงำนปกตของวนท�ำงำน และใหหมำยควำมรวมถงเงนทนำยจำงจำยใหแกลกจำงในวนหยดและวนลำทลกจำงมไดท�ำงำน แตลกจำงมสทธไดรบตำมพระรำชบญญตน

คาจางในวนท�างาน หมำยควำมวำ คำจำงทจำยส�ำหรบกำรท�ำงำนเตมเวลำกำรท�ำงำนปกต

อตราคาจางขนต�า หมำยควำมวำ อตรำคำจำงทคณะกรรมกำรคำจำงก�ำหนดตำมพระรำชบญญตน

การท�างานลวงเวลา หมำยควำมวำ กำรท�ำงำนนอกหรอเกนเวลำท�ำงำนปกตหรอเกนชวโมงท�ำงำนในแตละวนทนำยจำงลกจำงตกลงกนตำมมำตรำ 23 ในวนท�ำงำนหรอวนหยด แลวแตกรณ

คาลวงเวลา หมำยควำมวำ เงนทนำยจำงจำยใหแกลกจำงเปนกำรตอบแทนกำรท�ำงำนลวงเวลำในวนท�ำงำน

คาท�างานในวนหยด หมำยควำมวำ เงนทนำยจำงจำยใหแกลกจำงเปนกำรตอบแทนกำรท�ำงำนในวนหยด

คาลวงเวลาในวนหยด หมำยควำมวำ เงนทนำยจำงจำยใหแกลกจำงเปนกำรตอบแทนกำรท�ำงำนลวงเวลำในวนหยด

คาชดเชย หมำยควำมวำ เงนทนำยจำงจำยใหแกลกจำงเมอเลกจำง นอกเหนอจำกเงนประเภทอนซงนำยจำงตกลงจำยใหแกลกจำง

คาชดเชยพเศษ หมำยควำมวำ เงนทนำยจำงจำยใหแกลกจำงเมอสญญำจำงสนสดลง เพรำะมเหตกรณพเศษทก�ำหนดในพระรำชบญญตน

พนกงานตรวจแรงงาน หมำยควำมวำ ผซงรฐมนตรแตงตงใหปฏบตกำรตำมพระรำชบญญตน หำกมขอสงสยขอใหสอบถำมพนกงำนตรวจแรงำน เทำนน

สำระนำรคำจำงตองจำยเปนเงนเทำนน ทงน สทธประโยชนอนทไมใชตวเงนไมถอเปนคำจำง เชน หองพก รถประจ�ำต�ำแหนง ชดยนฟอรม ประกนภย อปกรณปองกนภย รองเทำ ถงมอ เปนตน


5.4 สทธหนาทนายจาง ลกจาง

เวลาท�างานปกต

1. ส�ำหรบงำนทวไปไมเกน 8 ชม./วน หรอตำมทนำยจำงลกจำงตกลงกน และไมเกน 4.8 ชม./สปดำห

2. ส�ำหรบงำนทอำจเปนอนตรำยตอสขภำพและควำมปลอดภยของลกจำงใหมเวลำท�ำงำนปกตไมเกน 7 ชม./วน และไมเกน 42 ชม./สปดำห ไดแก งำนทตองท�ำใตดน ใตน�ำ ในถ�ำ ในอโมงค หรอในท อบอำกำศ งำนเกยวกบกมมนตภำพรงส งำนเชอมโลหะ งำนขนสงวตถอนตรำย งำนผลตสำรเคมอนตรำยงำนทตองท�ำดวยเครองมอหรอเครองจกรซงผท�ำไดรบควำมสนสะเทอนอนอำจเปนอนตรำย และ งำนทตองท�ำเกยวกบควำมรอนจดหรอควำมเยนจด อนอำจเปนอนตรำย ซงโดยสภำพของงำนม ควำมเสยงอนตรำยสงหรอมภำวะแวดลอมในกำรท�ำงำนเกนมำตรฐำนควำมปลอดภยทก�ำหนดไว ซงไมสำมำรถปรบปรงแกไขทแหลงก�ำเนดไดและตองจดใหมกำรปองกนทตวบคคล

เวลาพก

1. ระหวำงกำรท�ำงำนปกต ไมนอยกวำ 1 ชม./วน หลงจำกลกจำงท�ำงำนมำแลวไมเกน 5 ชม. ตดตอกน หรออำจตกลงกน พกเปนชวง ๆ กไดแตรวมแลวตองไมนอยกวำ 1 ชม./วน

2. งำนในรำนขำยอำหำรหรอรำนขำยเครองดมซงเปดจ�ำหนำยหรอใหบรกำรในแตละวนไมตดตอกน อำจพกเกน 2 ชม./วนกได ทงน

3. นำยจำงอำจจะไมจดเวลำพกกรณเปนงำนทมลกษณะหรอสภำพของงำนตองท�ำตดตอกนไป โดยไดรบควำมยนยอมจำกลกจำง หรอเปนงำนฉกเฉน

4. กรณใหลกจำงท�ำงำนลวงเวลำตอจำกเวลำท�ำงำนปกตไมนอยกวำ 2 ชม. ตองจดใหลกจำงพกกอน เรมท�ำงำนลวงเวลำไมนอยกวำ 20 นำท

วนหยด

1. วนหยดประจ�ำสปดำหไมนอยกวำ 1 วน/สปดำห โดยใหมระยะหำงกนไมเกน 6 วน

2. ส�ำหรบงำนโรงแรม งำนขนสง งำนในปำ งำนในททรกนดำร หรองำนอนตำมทก�ำหนดในกฎกระทรวงอำจตกลงกนสะสมและเลอนวนหยดประจ�ำสปดำหไปหยดเมอใดกไดภำยในระยะเวลำ 4 สปดำหตดตอกน

3. ใหนำยจำงประกำศวนหยดตำมประเพณไมนอยกวำ 13 วน/ป โดยรวมวนแรงงำนแหงชำตและพจำรณำจำกวนหยดรำชกำรประจ�ำป วนหยดทำงศำสนำ หรอขนบธรรมเนยมประเพณแหงทองถน ถำวนหยดตำมประเพณ ตรงกบวนหยดประจ�ำสปดำห ใหหยดชดเชยวนหยดตำมประเพณในวนท�ำงำนถดไป ส�ำหรบงำนในกจกำรโรงแรม สถำนมหรสพ รำนขำยอำหำร รำนขำยเครองดม ฯลฯ อำจตกลงกนหยดวนอน ชดเชยวนหยดตำมประเพณ หรอจำยคำท�ำงำนในวนหยดใหกไดแลวแตกรณ

4. วนหยดพกผอนประจ�ำปไมนอยกวำ 6 วนท�ำงำน/ป ส�ำหรบลกจำงซงท�ำงำนตดตอกนมำครบ 1 ป อำจตกลงกนลวงหนำสะสมและเลอนวนหยดพกผอนประจ�ำปไปรวมหยดในปตอ ๆ ไปได


การท�างานลวงเวลาและการท�างานในวนหยด

1. นำยจำงอำจใหลกจำงท�ำไดโดยไดรบควำมยนยอมจำกลกจำงกอนเปนครำว ๆ ไป

2. นำยจำงอำจใหลกจำงท�ำงำนลวงเวลำและท�ำงำนในวนหยดไดเทำทจ�ำเปน ถำลกษณะหรอ สภำพของงำนตองท�ำตดตอกนไป ถำหยดจะเสยหำยแกงำนหรอเปนงำนฉกเฉน

3. นำยจำงอำจใหลกจำงท�ำงำนในวนหยด ส�ำหรบกจกำรโรงแรม สถำนมหรสพ งำนขนสง รำนขำยอำหำรรำนขำยเครองดม สโมสร สมำคม และสถำนพยำบำลไดชวโมงกำรท�ำงำนลวงเวลำ กำรท�ำงำนในวนหยดและกำรท�ำงำนลวงเวลำในวนหยด รวมแลวตองไมเกน 36 ชม./สปดำห

วนลา

1. วนลำปวย ลกจำงลำปวยไดเทำทปวยจรง กำรลำปวยตงแต 3 วนท�ำงำนขนไป นำยจำงอำจใหลกจำงแสดงใบรบรองของแพทยแผนปจจบนชนหนงหรอของสถำนพยำบำลของทำงรำชกำรได หำกลกจำงไมอำจแสดงได ใหลกจำงชแจงใหนำยจำงทรำบวนทลกจำงไมอำจท�ำงำนไดเนองจำกประสบอนตรำยหรอเจบปวยซงเกดจำกกำรท�ำงำน หรอวนลำเพอคลอดบตรไมถอเปนวนลำปวย

2. วนลำกจ ลกจำงลำเพอกจธระอนจ�ำเปนไดตำมขอบงคบเกยวกบกำรท�ำงำน

3. วนลำท�ำหมน ลกจำงลำเพอท�ำหมนและเนองจำกกำรท�ำหมนไดตำมระยะเวลำทแพทยแผนปจจบน ชนหนงก�ำหนดและออกใบรบรอง

4. วนลำคลอดบตร ลกจำงหญงมครรภลำเพอคลอดบตรไดครรภหนงไมเกน 90 วน โดยนบรวมวนหยด

คาตอบแทนในการท�างาน

1. คำจำง

1.1 จำยเปนเงนเทำนน

1.2 จำยคำจำงใหแกลกจำงไมนอยกวำอตรำคำจำงขนต�ำ

1.3 ถำก�ำหนดเวลำท�ำงำนปกตเกน 8 ชม./วน ใหจำยคำตอบแทนแกลกจำง ซงไมไดรบคำจำง เปนรำยเดอนส�ำหรบกำรท�ำงำนทเกน 8 ชม.ขนไป ไมนอยกวำ 1.5 เทำของอตรำคำจำงตอชวโมงหรอตอหนวย

2. คำจำงในวนหยด

2.1 จำยคำจำงส�ำหรบวนหยดประจ�ำสปดำห วนหยดตำมประเพณ และวนหยดพกผอนประจ�ำป 2.2 ยกเวนลกจำงรำยวน รำยชวโมง หรอตำมผลงำน ไมมสทธไดรบคำจำงในวนหยดประจ�ำสปดำห

3. คำจำงในวนลำ

3.1 จำยคำจำงในวนลำปวยไมเกน 30 วนท�ำงำน/ป

3.2 จำยคำจำงในวนลำเพอท�ำหมน

3.3 จำยคำจำงในวนลำเพอคลอดบตรไมเกน 45 วน/ครรภ


4. คำลวงเวลำในวนท�ำงำน ใหจำยในอตรำไมนอยกวำ 1.5 เทำของอตรำคำจำงตอชวโมงหรอตอหนวย ส�ำหรบลกจำงตำมผลงำน

5. คำท�ำงำนในวนหยด

5.1 ส�ำหรบลกจำงซงมสทธไดรบคำจำงในวนหยดใหจำยในอตรำไมนอยกวำ 1 เทำของอตรำคำจำง ตอชวโมงหรอตอหนวย ส�ำหรบลกจำงตำมผลงำน

5.2 ส�ำหรบลกจำงซงไมมสทธไดรบคำจำงในวนหยดจำยในอตรำไมนอยกวำ 2 เทำของอตรำคำจำง ตอชวโมงหรอตอหนวย ส�ำหรบลกจำงตำมผลงำน

6. คำลวงเวลำในวนหยด

6.1 จำยในอตรำไมนอยกวำ 3 เทำของอตรำคำจำงตอชวโมงหรอตอหนวย ส�ำหรบลกจำงตำมผลงำน

6.2 ถำนำยจำงไมจดใหลกจำงหยดงำน หรอจดใหหยดนอยกวำทกฎหมำยก�ำหนด ใหจำยคำท�ำงำน ในวนหยดและคำลวงเวลำในวนหยดเสมอนวำลกจำงท�ำงำนในวนหยด

7. ลกจำงทไมมสทธไดรบคำลวงเวลำในวนท�ำงำนและคำลวงเวลำในวนหยด ลกจำงซงมอ�ำนำจหนำทท�ำกำรแทนนำยจำงในกำรจำง กำรใหบ�ำเหนจ หรอกำรเลกจำง หรอท�ำงำน

ทมลกษณะหรอสภำพไมอำจก�ำหนดเวลำท�ำงำนทแนนอนได หรองำนอนตำมทกฎหมำยก�ำหนด แลวแตกรณ ทงน นำยจำงอำจตกลงจำยคำลวงเวลำและคำลวงเวลำในวนหยดใหกได

8. หลกเกณฑกำรจำยคำตอบแทนในกำรท�ำงำน

8.1 ใหจำยคำตอบแทนในกำรท�ำงำนแกลกจำงชำยหญงเทำเทยมกนในงำนทมลกษณะ คณภำพอยำงเดยวกนและปรมำณเทำกน โดยจำยเปนเงนตรำไทย ไมนอยกวำ 1 ครง/เดอน

8.2 กรณเลกจำงใหจำยภำยใน 3 วนนบแตวนเลกจำง

8.3 กรณนำยจำงเลกจำงมใชกรณตำมมำตรำ 119 ใหจำยคำจำงส�ำหรบวนหยดพกผอนประจ�ำป ในปทเลกจำงตำมสวนทลกจำงพงมสทธไดรบ

8.4 กรณลกจำงบอกเลกสญญำจำง หรอนำยจำงเลกจำง ใหจำยคำจำงส�ำหรบวนหยดพกผอน ประจ�ำปสะสมทลกจำงพงมสทธไดรบ

9. กำรหกคำตอบแทนในกำรท�ำงำนจะหกคำจำง คำลวงเวลำ คำท�ำงำนในวนหยด และคำลวงเวลำ ในวนหยดไมได ยกเวน

9.1 ช�ำระภำษเงนไดตำมจ�ำนวนทลกจำงตองจำยหรอช�ำระเงนอนตำมทมกฎหมำยบญญต

9.2 ช�ำระคำบ�ำรงสหภำพแรงงำนตำมขอบงคบของสหภำพแรงงำน

9.3 ช�ำระหนสนสหกรณออมทรพย หรอสหกรณอนทมลกษณะเดยวกนกบสหกรณออมทรพย หรอหนทเปนไปเพอสวสดกำรทเปนประโยชนแกลกจำงฝำยเดยวโดยไดรบควำมยนยอมลวงหนำจำกลกจำง


9.4 เปนเงนประกนหรอชดใชคำเสยหำยใหแกนำยจำงซงลกจำงไดกระท�ำโดยจงใจหรอประมำทเลนเลออยำงรำยแรง โดยไดรบควำมยนยอมเปนหนงสอลงลำยมอชอลกจำง

9.5 เปนเงนสะสมตำมขอตกลงเกยวกบกองทนเงนสะสม

ทงน กำรหกตำม 9.2, 9.3, 9.4 และ 9.5 ในแตละกรณตองไมเกน รอยละ 10 และหกรวมกนไดไมเกน 1 ใน 5 ของเงนทลกจำงมสทธไดรบตำมก�ำหนดเวลำกำรจำย เวนแตไดรบความยนยอมเปนหนงสอ ลงลายมอชอลกจาง

การพกงาน

1. นำยจำงจะสงพกงำนลกจำงเพอสอบสวนควำมผดไดตอเมอไดก�ำหนดอ�ำนำจพกงำนไวในขอบงคบ เกยวกบกำรท�ำงำน หรอขอตกลงเกยวกบสภำพกำรจำง

2. ตองมค�ำสงพกงำนเปนหนงสอระบควำมผดและก�ำหนดระยะเวลำพกงำนไมเกน 7 วน โดยตองแจง ใหลกจำงทรำบกอน

3. จำยเงนไมนอยกวำรอยละ 50 ของคำจำงในวนท�ำงำนทลกจำงไดรบกอนถกพกงำน ในระหวำง กำรพกงำนหำกผลกำรสอบสวนเสรจสนปรำกฏวำลกจำงไมมควำมผด ใหจำยคำจำงใหแกลกจำงเทำกบคำจำงในวนท�ำงำนนบแต วนทถกพกงำนพรอมดวยดอกเบยรอยละ 15 ตอป โดยค�ำนวณเงนทจำยใหระหวำงพกงำนเปนสวนหนงของคำจำง

การหยดกจการชวคราวกรณนำยจำงจ�ำเปนตองหยดกจกำรทงหมดหรอบำงสวนเปนกำรชวครำวโดยมใชเหตสดวสย นำยจำงตองแจงใหลกจำงและพนกงำนตรวจแรงงำนทรำบลวงหนำเปนหนงสอกอนวนเรมหยดกจกำรไมนอยกวำ 3 วน ท�ำกำรและตองจำยเงนใหแกลกจำงไมนอยกวำรอยละ 75 ของคำจำงในวนท�ำงำนทลกจำงไดรบกอนนำยจำงหยดกจกำรตลอดระยะเวลำทนำยจำงไมไดใหลกจำงท�ำงำน

การเลกจาง คาชดเชย และคาชดเชยพเศษ

1. กำรบอกเลกสญญำจำง

1.1 กำรจำงมก�ำหนดระยะเวลำสญญำจำงสนสดลงเมอครบก�ำหนดระยะเวลำจำง โดยนำยจำงและลกจำงไมตองบอกกลำวลวงหนำ

1.2 กำรจำงไมมก�ำหนดระยะเวลำ ถำนำยจำงเปนฝำยเลกจำงหรอลกจำงขอลำออกจำกงำน ใหฝำยนนบอกกลำวลวงหนำเปนหนงสอใหอกฝำยหนงทรำบอยำงนอยหนงงวดกำรจำยคำจำง

1.3 สญญำจำงทดลองงำนเปนสญญำจำงทไมมก�ำหนดระยะเวลำ

2. กำรเลกจำง

2.1 กำรทนำยจำงไมใหลกจำงท�ำงำนตอไป และไมจำยคำจำงให ไมวำจะเปนเพรำะเหตสนสดสญญำจำงหรอเหตอนใด

2.2 กำรทลกจำงไมไดท�ำงำนและไมไดรบคำจำงเพรำะเหตทนำยจำงไมสำมำรถด�ำเนนกจกำรตอไป


3. คำชดเชย

3.1 จำยคำชดเชยใหแกลกจำงซงถกเลกจำงดงตอไปน(1) ลกจำงซงท�ำงำนตดตอกนครบ 120 วนแตไมครบ 1 ป ใหจำยไมนอยกวำคำจำงอตรำสดทำย

30 วน หรอไมนอยกวำคำจำงของกำรท�ำงำน 30 วนสดทำยส�ำหรบลกจำงตำมผลงำน(2) ลกจำงซงท�ำงำนตดตอกนครบ 1 ปแตไมครบ 3 ปใหจำยไมนอยกวำคำจำงอตรำสดทำย 90

วน หรอไมนอยกวำคำจำงของกำรท�ำงำน 90 วนสดทำยส�ำหรบลกจำงตำมผลงำน(3) ลกจำงซงท�ำงำนตดตอกนครบ 3 ปแตไมครบ 6 ปใหจำยไมนอยกวำคำจำงอตรำสดทำย 180

วน หรอไมนอยกวำคำจำงของกำรท�ำงำน 180 วนสดทำยส�ำหรบลกจำงตำมผลงำน(4) ลกจำงซงท�ำงำนตดตอกนครบ 6 ปแตไมครบ 10 ป ใหจำยไมนอยกวำคำจำงอตรำสดทำย

240 วน หรอไมนอยกวำคำจำงของกำรท�ำงำน 240 วนสดทำยส�ำหรบลกจำงตำมผลงำน(5) ลกจำงซงท�ำงำนตดตอกนครบ 10 ปขนไป ใหจำยไมนอยกวำคำจำงอตรำสดทำย 300 วน

หรอไมนอยกวำคำจำงของกำรท�ำงำน 300 วนสดทำยส�ำหรบลกจำงตำมผลงำน

3.2 ขอยกเวนกำรไมจำยคำชดเชย3.2.1 กรณทนำยจำงไดท�ำสญญำเปนหนงสอกบลกจำงมก�ำหนดระยะเวลำกำรจำงไวแนนอนและ

เลกจำงตำมก�ำหนดระยะเวลำนน ซงตองเปนกำรจำงงำนในโครงกำรเฉพำะทมใชงำนปกตของธรกจหรอกำรคำของนำยจำงโดยตองมระยะเวลำเรมตนและสนสดแนนอน หรอในงำนอนมลกษณะเปนครงครำวทมก�ำหนดกำรสนสด หรอควำมส�ำเรจของงำน หรอในงำนทเปนไปตำมฤดกำลและไดจำงในชวงเวลำของฤดกำลนน ทงน งำนดงกลำวนนจะตองแลวเสรจภำยในเวลำไมเกน 2 ป

3.2.2 กรณทนำยจำงเลกจำงลกจำงในกรณหนงกรณใดดงตอไปน(1) ทจรตตอหนำทหรอกระท�ำควำมผดอำญำโดยเจตนำแกนำยจำง(2) จงใจท�ำใหนำยจำงไดรบควำมเสยหำย(3) ประมำทเลนเลอเปนเหตใหนำยจำงไดรบควำมเสยหำยอยำงรำยแรง(4) ฝำฝนขอบงคบเกยวกบกำรท�ำงำน ระเบยบหรอค�ำสงของนำยจำงอนชอบดวยกฎหมำย

และเปนธรรมและนำยจำงไดตกเตอนเปนหนงสอแลว เวนแตกรณทรำยแรงนำยจำงไมจ�ำเปนตองตกเตอน ทงน หนงสอเตอนใหมผลบงคบไดไมเกน 1 ปนบแตวนทลกจำงไดกระท�ำผด

(5) ละทงหนำทเปนเวลำ 3 วนท�ำงำนตดตอกนไมวำจะมวนหยดคนหรอไมกตำม โดยไมมเหตอนสมควร

(6) ไดรบโทษจ�ำคกตำมค�ำพพำกษำถงทสดใหจ�ำคก ในกรณ (6) ถำเปนควำมผดทไดกระท�ำโดยประมำทหรอควำมผดลหโทษ ตองเปน

กรณทเปนเหตใหนำยจำงไดรบควำมเสยหำย

4. คำชดเชยพเศษ

4.1 กรณทนำยจำงยำยสถำนประกอบกจกำร และมผลกระทบส�ำคญตอกำรด�ำรงชวตตำมปกตของลกจำงหรอครอบครว นำยจำงตองแจงใหลกจำงทรำบลวงหนำไมนอยกวำ 30 วน กอนวนยำย


สถำนประกอบกจกำรในกรณทนำยจำงไมสำมำรถแจงไดหรอแจงกำรยำยสถำนประกอบกจกำรนอยกวำ 30 วนจะตองจำยคำชดเชยพเศษแทนกำรบอกกลำวลวงหนำเทำกบคำจำงอตรำสดทำย 30 วน หรอเทำกบคำจำงของกำรท�ำงำน 30 วนสดทำย ส�ำหรบลกจำงตำมผลงำนหำกลกจำงไมประสงคจะไปท�ำงำนดวย ลกจำงมสทธบอกเลกสญญำจำงไดภำยใน 30 วนนบแตวนทไดรบแจงจำกนำยจำง หรอวนทนำยจำงยำยสถำนประกอบกจกำรโดยลกจำงมสทธไดรบคำชดเชยพเศษ ไมนอยกวำอตรำคำชดเชยปกตทลกจำงพงมสทธไดรบตำมกฎหมำย

4.2 กรณนำยจำงจะเลกจำงลกจำงเพรำะมกำรปรบปรงหนวยงำน กระบวนกำรผลต กำรจ�ำหนำย หรอ กำรบรกำรเนองจำกกำรน�ำเครองจกรมำใชหรอเปลยนแปลงเครองจกรหรอเทคโนโลยซงเปนเหตให ตองลดจ�ำนวนลกจำง นำยจำงตองแจงวนทจะเลกจำง เหตผลกำรเลกจำงและรำยชอลกจำงตอพนกงำนตรวจแรงงำนและลกจำงทจะเลกจำงทรำบลวงหนำไมนอยกวำ 60 วนกอนวนทจะเลกจำงหำกนำยจำงไมแจงใหลกจำงทจะเลกจำงทรำบลวงหนำหรอแจงลวงหนำนอยกวำ 60 วน นอกจำกลกจำงจะไดรบ คำชดเชยแลว นำยจำงตองจำยคำชดเชยพเศษแทนกำรบอกกลำวลวงหนำเทำกบคำจำงอตรำสดทำย 60 วน หรอเทำกบคำจำงของกำรท�ำงำน 60 วนสดทำยส�ำหรบลกจำงตำมผลงำนกรณลกจำงท�ำงำนตดตอกนเกน 6 ปขนไป ตองจำยคำชดเชยพเศษเพมขนจำกคำชดเชยปกตอกไมนอยกวำคำจำงอตรำสดทำย 15 วน ตอกำรท�ำงำนครบ 1 ป หรอไมนอยกวำคำจำงของกำรท�ำงำน 15 วนสดทำยตอกำรท�ำงำนครบ 1 ป ส�ำหรบลกจำงตำมผลงำน ทงน คำชดเชยพเศษดงกลำวรวมกนแลวจะไมเกนคำจำงอตรำสดทำย 360 วน หรอไมเกน คำจำงของกำรท�ำงำน 360 วนสดทำย ส�ำหรบลกจำงตำมผลงำนกรณระยะเวลำท�ำงำนไมครบ 1 ป ถำเศษ ของระยะเวลำท�ำงำนมำกกวำ 180 วน ใหนบเปนกำรท�ำงำนครบ 1 ป

หลกฐานเกยวกบการท�างานนำยจำงซงมลกจำงรวมกนตงแต 10 คนขนไป ตองจดใหมเอกสำรดงตอไปน

1. ขอบงคบเกยวกบกำรท�ำงำนเปนภำษำไทย ซงอยำงนอยตองมรำยละเอยดเกยวกบวนท�ำงำน เวลำท�ำงำนปกตและเวลำพก วนหยด และหลกเกณฑกำรหยด หลกเกณฑกำรท�ำงำนลวงเวลำและ กำรท�ำงำนในวนหยด วนและสถำนทจำยคำจำง คำลวงเวลำ คำท�ำงำนในวนหยดและคำลวงเวลำในวนหยด วนลำและหลกเกณฑกำรลำ วนยและโทษทำงวนย กำรรองทกข กำรเลกจำงคำชดเชย และ คำชดเชยพเศษ กำรรองทกขอยำงนอยตองมรำยละเอยดเกยวกบขอบเขตและควำมหมำยของขอรองทกข วธกำรและขนตอนกำรรองทกข กำรสอบสวนและพจำรณำขอรองทกข กระบวนกำรยตขอรองทกข และควำมคมครองผรองทกขและผเกยวของ

2. ทะเบยนลกจำงเปนภำษำไทย ซงอยำงนอยตองมรำยกำรเกยวกบชอตวและชอสกล เพศ สญชำต วนเดอนปเกดหรออำย ทอยปจจบน วนทเรมจำง ต�ำแหนงหรองำนในหนำท อตรำคำจำงและประโยชนตอบแทนอยำงอนทนำยจำงตกลงจำยใหแกลกจำง วนสนสดของกำรจำง

3. เอกสำรเกยวกบกำรจำยคำจำง คำลวงเวลำ คำท�ำงำนในวนหยดและคำลวงเวลำในวนหยด ซงอยำงนอย ตองมรำยกำรเกยวกบวนและเวลำท�ำงำน ผลงำนทท�ำไดส�ำหรบลกจำงตำมผลงำน อตรำและจ�ำนวน คำจำงคำลวงเวลำ คำท�ำงำนในวนหยด และคำลวงเวลำในวนหยดซงจะอยในฉบบเดยวกนหรอจะ แยกกนเปนหลำยฉบบกได ทงน หลกฐำนกำรจำยเงนดงกลำวใหแกลกจำงโดยกำรโอนเขำบญชธนำคำร หรอสถำบนกำรเงนอนถอเปนเอกสำรตำมขอนดวย


5.5 ขอสงเกตในการจางเดกท�างาน19

1. หำมนำยจำงจำงเดกอำยต�ำกวำ 15 ป ท�ำงำนเปนลกจำง

2. กรณทมกำรจำงเดกอำยต�ำกวำ 18 ปท�ำงำนเปนลกจำง นำยจำงตองแจงตอพนกงำนตรวจแรงงำนภำยใน 15 วนนบแตวนทเดกเขำท�ำงำน และแจงกำรสนสดกำรจำงเดกนนตอพนกงำนตรวจแรงงำนภำยใน 7 วนนบแตวนทเดกออกจำกงำน

3. หำมจำงเดกทมอำยนอยกวำ 18 ป ท�ำงำนโรงงำนประกอบกจกำรเกยวกบสตวน�ำตำมกฎหมำยวำดวยโรงงำน

4. นำยจำงตองจดใหมเวลำพก 1 ชวโมงตอวนภำยใน 4 ชวโมงแรกของ กำรท�ำงำน และใหมเวลำพกยอยไดตำมทนำยจำงก�ำหนด

5. หำมจำงเดกทมอำยนอยกวำ 18 ป ท�ำงำนในสถำนประกอบกจกำรทประกอบกจกำรเกยวกบ กำร แปรรปสตวน�ำตำมพระรำชก�ำหนดกำรประมง พ.ศ. 2558 หำมนำยจำงใชลกจำงเดกทมอำย ต�ำกวำ 18 ป ท�ำงำนในระหวำงเวลำ 22.00 - 06.00 น. เวนแตไดรบอนญำตจำกอธบด

6. หำมนำยจำงใชลกจำงเดกทมอำยต�ำกวำ 18 ป ท�ำงำนลวงเวลำ

7. หำมนำยจำงใหลกจำงเดกทมอำยต�ำกวำ 18 ป ท�ำงำนงำนหลอม เปำ หลอ หรอรดโลหะ งำนปมโลหะ งำนเกยวกบควำมรอน ควำมเยน ควำมสนสะเทอน เสยงและแสง ทมระดบแตกตำงจำกปกตอนอำจเปนอนตรำยตำมทก�ำหนดในกฎกระทรวง งำนเกยวกบสำรเคมทเปนอนตรำยตำมทก�ำหนดในกฎกระทรวง งำนเกยวกบจลชวนเปนพษซงอำจเปนเชอไวรส แบคทเรย รำ หรอเชออนตำมทก�ำหนดในกฎกระทรวง งำนเกยวกบวตถมพษ วตถระเบด หรอวตถไวไฟ เวนแตงำนในสถำนบรกำรทเปนเชอเพลง ตำมทก�ำหนดในกฎกระทรวง งำนขบหรอบงคบรถยกหรอปนจนตำมทก�ำหนดในกฎกระทรวง งำนใชเลอยเดนดวยพลงไฟฟำหรอเครองยนต งำนทตองท�ำใตดน ใตน�ำ ในถ�ำ อโมงค หรอปลองในภเขำ งำนเกยวกบ กมมนตภำพรงสตำมทก�ำหนดในกฎกระทรวง งำนท�ำควำมสะอำดเครองจกรหรอเครองยนตทก�ำลงท�ำงำน งำนทตองท�ำบนนงรำนทสงกวำพนดนตงแต 10 เมตรขนไป งำนอนตำมทก�ำหนดในกระทรวง

8. หำมนำยจำงใหลกจำงเดกทมอำยต�ำกวำ 18 ป ท�ำงำนในโรงฆำสตว สถำนทเลนกำรพนน สถำนทเตนร�ำ ร�ำวง หรอ รองเงง สถำนททมอำหำร สรำ น�ำชำ หรอเครองดมอยำงอนจ�ำหนำยและบรกำร โดยมผบ�ำเรอส�ำหรบปรนนบตลกจำง หรอโดยมทส�ำหรบพกผอนหลบนอน หรอมบรกำรนวดใหแกลกคำ โรงงำนประกอบกจกำรเกยวกบสตวน�ำ ตำมกฎหมำยวำดวยโรงงำน หรอสถำนประกอบกจกำรทประกอบ กจกำรเกยวกบกำรแปรรปสตวน�ำ ตำมพระรำชก�ำหนดกำรประมง พ.ศ. 2558 หรอสถำนทอนตำมทก�ำหนดในกฎกระทรวง

19 ขอ 1 พระรำชบญญตคมครองแรงงำน พ.ศ. 2541 มำตรำ 44 หำมมใหนำยจำงจำงเดกอำยต�ำกวำ 15 ป เปนลกจำง ขอ 6 พระรำชบญญตคมครองแรงงำน พ.ศ. 2541 มำตรำ 45 ถงมำตรำ 60


9. หำมนำยจำงจำยคำจำงของลกจำงซงเปนเดกแกบคคลอน

10. หำมนำยจำงเรยก/หรอรบเงนประกนจำกฝำยลกจำงซงเปนเดก

11. ลกจำง ซงเปนเดกอำยต�ำกวำ 18 ป มสทธลำเพอเขำประชม สมมนำ รบกำรอบรม รบกำรฝก หรอลำเพอกำรอนซงจดโดยสถำนศกษำ หรอหนวยงำนของรฐหรอเอกชน ทอธบดเหนชอบ และใหนำยจำง จำยคำจำงแกลกจำงเดกเทำกบคำจำงในวนท�ำงำนตลอดระยะเวลำทลำ แตปหนงตองไมเกน 30 วน

สำระนำรหำมนำยจำงใหเดกท�ำงำนลวงเวลำ หรอท�ำงำนในวนหยด เปนกำรหำมโดยเดดขำด แมวำลกจำงจะยนยอมหรอสมครใจ นำยจำงกไมสำมำรถ ใหลกจำงท�ำงำนได

5.6 ขอสงเกตในการจางหญงท�างาน

1. หำมนำยจำงใหลกจำงหญงท�ำงำนเหมองแรหรองำนกอสรำงทตองท�ำใตดน ใตน�ำ ในถ�ำ ในอโมงค หรอปลองในภเขำ เวนแตลกษณะของงำนไมเปนอนตรำยตอสขภำพหรอรำงกำยของลกจำงหญงนน งำนทตองท�ำบนนงรำนทสงกวำพนดนตงแต 10 เมตรขนไป งำนผลตหรอขนสงวตถระเบดหรอวตถไวไฟ งำนอนตำมทก�ำหนดในกฎกระทรวง

2. หำมนำยจำงใหลกจำงหญง ทมครรภท�ำงำนในระหวำงเวลำ 22.00 - 06.00 น. ท�ำงำนลวงเวลำท�ำงำนในวนหยดหรอท�ำงำนเหมองแรหรองำนกอสรำงทตองท�ำใตดน ใตน�ำ ในถ�ำ ในอโมงค หรอปลองในภเขำ เวนแตลกษณะของงำนไมเปนอนตรำยตอสขภำพหรอรำงกำยของลกจำงหญงนน งำนเกยวกบ เครองจกรหรอเครองยนตทมควำมสนสะเทอน งำนขบเคลอนหรอตดไปกบยำนพำหนะ งำนยก แบก หำม หำบ ทน ลำก หรอเขนของหนกเกน 15 กโลกรม งำนทท�ำในเรอ งำนอนตำมทก�ำหนด ในกฎกระทรวง

3. พนกงำนตรวจแรงงำนมค�ำสงใหนำยจำงเปลยนเวลำท�ำงำนหรอชวโมงท�ำงำนของลกจำงหญง ทท�ำงำนในระหวำงเวลำ 24.00 - 06.00 น. ไดตำมทเหนสมควรถำพนกงำนตรวจแรงงำนเหนวำงำนนนอำจเปนอนตรำยตอสขภำพและควำมปลอดภยของลกจำงหญงนน

4. ลกจำงหญงมครรภมสทธขอใหนำยจำงเปลยนงำนในหนำท เดมเปนกำรชวครำวกอนหรอ หลงคลอดได กรณทมใบรบรองแพทยแผนปจจบนชนหนงมำแสดงวำไมอำจท�ำงำนในหนำทเดมได

5. หำมนำยจำงเลกจำงลกจำงหญงเพรำะเหตมครรภ


5.7 การคมครองทแตกตางไปจากพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 และทแกไขเพมเตม

พระรำชบญญตคมครองแรงงำน พ.ศ. 2541 มำตรำ 22 ใหรฐมนตรวำกำรกระทรวงแรงงำนมอ�ำนำจออกประกำศกฎกระทรวงก�ำหนดกำรคมครองแรงงำนในงำนเกษตรกรรม งำนประมงทะเล งำนบรรทกหรอขนถำยสนคำ เรอเดนทะเล งำนทรบไปท�ำทบำน งำนขนสง และงำนอนตำมทก�ำหนดในพระรำชกฤษฎกำใหมกำรคมครองแรงงำนกรณตำง ๆ แตกตำงไปจำกกฎหมำยคมครองแรงงำนกได20 โดยจะขอกลำวถงเฉพำะงำนประมงทะเล แรงงำนท�ำงำนบำน และงำนเกษตรกรรม

งานประมงทะเลกฎกระทรวงวำดวยกำรคมครองแรงงำนในงำนประมงทะเล พ.ศ. 2557 ออกตำมพระรำชบญญตคมครองแรงงำน พ.ศ. 2541 เพอคมครองแรงงำนในงำนประมงทะเล ทงประมงอยในนำนน�ำและประมงนอก นำนน�ำไทย เหตผลในกำรประกำศใชกฎกระทรวงฉบบนเพอเปนกำรคมครองแรงงำนในงำนประมงทะเลและแกไขปญหำกำรคำมนษยดำนแรงงำนซงเปนนโยบำยส�ำคญและเรงดวนของรฐบำลไดอยำงทวถง จงจ�ำเปนตองออกกฎกระทรวงน โดยในกฎกระทรวงน มสำระส�ำคญ ดงน

1. หำมจำงลกจำงทมอำยต�ำกวำ 18 ปท�ำงำนในเรอประมง

2. ใหนำยจำงจดใหลกจำงมเวลำพกไมนอยกวำ 10 ชวโมงในระยะเวลำกำรท�ำงำน 24 ชวโมงและ ไมนอยกวำ 77 ชวโมง ในระยะเวลำกำรท�ำงำน 7 วน และจดท�ำหลกฐำนเวลำพกไว เพอใหพนกงำนตรวจแรงงำนตรวจสอบ

3. ใหนำยจำงจดท�ำสญญำจำงเปนหนงสอทมขอควำมถกตองตรงกนจ�ำนวน 2 ฉบบตำมแบบทอธบดประกำศก�ำหนด โดยมอบใหลกจำงเกบไว 1 ฉบบ

4. ใหนำยจำงน�ำลกจำงไปรำยงำนตวตอพนกงำนตรวจแรงงำนปละ 1 ครง นบแตวนท�ำสญญำจำง

5. ในกรณทนำยจำงมลกจำงตงแต 10 คนขนไป ใหนำยจำงจดท�ำทะเบยนลกจำงเปนภำษำไทยและ เกบไว ณ สถำนทท�ำงำนของนำยจำงและลกจำง

6. ใหนำยจำงจดท�ำเอกสำรเกยวกบกำรค�ำนวณคำจำงและคำท�ำงำนในวนหยด อยำงนอยตองมชอตวและชอสกล ต�ำแหนงหนำทในงำนประมงทะเล อตรำคำจำงและคำท�ำงำนในวนหยดทนำยจำงตกลงจำยใหแกลกจำง และจ�ำนวนคำจำงและคำท�ำงำนในวนหยดทลกจำงแตละคนไดรบ โดยใหนำยจำงจดใหลกจำงลงลำยมอชอ

7. ใหนำยจำงจำยคำจำงเปนอตรำรำยเดอนใหลกจำง โดยจำยคำจำงและคำท�ำงำนในวนหยดเดอนหนงไมนอยกวำ 1 ครง ดวยวธกำรโอนผำนธนำคำร

8. กรณเงนสวนแบงตำมมลคำของสตวน�ำใหจำยตำมทตกลงกน แตตองไมเกน 3 เดอน ตอ 1 ครง

9. หำมนำยจำงหกคำจำงลกจำงเวนแตเปนกำรหกตำมทกฎหมำยก�ำหนด และตองไดรบควำมยนยอมเปนหนงสอจำกลกจำง

20 พระรำชบญญตคมครองแรงงำน พ.ศ. 2541 มำตรำ 22


10. จำยคำจำงไมนอยกวำอตรำคำจำงขนต�ำ

11. จดใหลกจำงมวนหยดประจ�ำปในปหนงไมนอยกวำ 30 วน โดยไดรบคำจำงไมนอยกวำอตรำคำจำงขนต�ำ

12. กรณทลกจำงตกคำงอยในตำงประเทศเนองจำกท�ำงำนใหนำยจำง ใหนำยจำงจำยเงนใหลกจำงไมนอยกวำรอยละ 50 ของอตรำคำจำงขนต�ำ ตลอดระยะเวลำทตกคำงในตำงประเทศ

13. ใหนำยจำงด�ำเนนกำรหรอออกคำใชจำยในกำรสงลกจำงกลบสถำนททนำยจำงรบลกจำงเขำท�ำงำน ในกรณเรออบปำง ลกจำงประสบอนตรำย บำดเจบหรอเสยชวต และกรณทหนวยรำชกำร ไดด�ำเนนกำร สงลกจำงกลบ หนวยรำชกำรมสทธไลเบยเงนทจำยไปคนจำกนำยจำง

14. จดสวสดกำร น�ำดม หองสวม เวชภณฑและยำ และจดใหลกจำงมควำมรเกยวกบสภำพกำรท�ำงำน กำรใชเครองมอ และอปกรณควำมปลอดภยบนเรอกอนท�ำงำน

งานท�างานบานมสำระส�ำคญโดยใชบงคบกบนำยจำงทมจำงลกจำงท�ำงำนบำนอนมไดมกำรประกอบธรกจรวมอยดวย ทงแรงงำนไทยและแรงงำนตำงดำวทเปนลกจำงท�ำงำนบำน (เหตผลในกำรประกำศใชกฎกระทรวงฉบบ 14 พ.ศ. 2555) เนองจำกกฎกระทรวงทเคยออกมำใชบงคบยงใหควำมคมครองลกจำงทท�ำงำนเกยวกบงำนบำน อนมไดมกำรประกอบธรกจรวมอยดวยไมสอดคลองกบสภำพเศรษฐกจและสงคมทเปลยนแปลงไป

1. หำมจำงเดกทมอำยต�ำกวำ 15 ป เปนลกจำงท�ำงำนบำน

2. หำมมใหนำยจำงเรยกหรอรบหลกประกนกำรท�ำงำนหรอหลกประกนควำมเสยหำยในกำรท�ำงำน

3. หำมมใหนำยจำงเรยกหรอรบหลกประกนเพอกำรใด ๆ จำกฝำยลกจำงซงเปนเดก

4. หำมมใหนำยจำง หวหนำงำน ผควบคมงำน หรอผตรวจงำนกระท�ำกำรลวงเกน คกคำม หรอ กอควำมเดอดรอนร�ำคำญทำงเพศตอลกจำง

5. ใหนำยจำงจำยคำจำง คำท�ำงำนในวนหยด และเงนผลประโยชนอนเนองในกำรจำง บรรดำทจำยเปนเงนตองจำยเงนตรำไทย

6. ลกจำงเปนเดกอำยต�ำกวำ 18 ป นำยจำงตองแจงกำรใชแรงงำนเดกตอส�ำนกงำนสวสดกำรและคมครองแรงงำนจงหวดในพนท

7. ลกจำงเปนเดกอำยต�ำกวำ 18 ป นำยจำงตองแจงกำรใชแรงงำนเดกตอส�ำนกงำนสวสดกำรและคมครองแรงงำนจงหวดในพนท

8. กรณลกจำงเปนเดกอำยต�ำกวำ 18 ป นำยจำงตองจำยคำจำงใหแกเดกโดยตรง

9. ใหนำยจำงจำยคำจำง คำท�ำงำนในวนหยด ใหถกตอง และจำยเดอนหนงไมนอยกวำ 1 ครง

10. ลกจำงตองมวนหยดประจ�ำสปดำหไมนอยกวำสปดำหละ 1 ครง

11. ลกจำงทท�ำงำนในวนหยดตองไดรบเงนคำท�ำงำนในวนหยดดวย


12. นำยจำงตองก�ำหนดวนหยดตำมประเพณปละไมนอยกวำ 13 วน รวมถงวนแรงงำนแหงชำตดวย หำกวนหยดตำมประเพณตรงกบวนหยดประจ�ำสปดำห ใหก�ำหนดวนหยดชดเชยเพมใหอก 1 วน

13. ลกจำงทท�ำงำนครบ 1 ป มสทธหยดพกผอนประจ�ำปปละไมเกน 6 วนท�ำงำน

14. ลกจำงมสทธลำปวยตำมทปวยจรงได และหำกลำ 3 วนขนไปนำยจำงมสทธขอใบรบรองยนยนจำกลกจำงได

15. ลกจำงตองไดรบคำจำงในวนทลำปวยโดยไมเกน 30 วนท�ำงำน

สำระนำรกฎกระทรวงฉบบนใชบงคบกบนำยจำงซงมลกจำงตงแต 1 คนขนไป ซงท�ำงำนในงำนเกษตรกรรมทมไดจำงลกจำงตลอดปและมไดใหลกจำงท�ำงำนในลกษณะทเปนงำนอตสำหกรรมตอเนองจำกงำนดงกลำว ทงน หำกม “กำรจำงลกจำงท�ำงำนตลอดปหรอใหลกจำงท�ำงำนในลกษณะทเปนงำนอตสำหกรรม ตอเนองจำกงำนเกษตรกรรม ลกจำงดงกลำวจะไดรบควำมคมครองตำมพระรำชบญญตคมครองแรงงำน พ.ศ. 2541 ทงฉบบ”


งานเกษตรกรรม (ชวคราว ตามฤดกาล)กฎกระทรวงคมครองแรงงำนในงำนเกษตรกรรม พ.ศ. 2557 ก�ำหนดนยำมควำมหมำย “งำนเกษตรกรรม” หมำยควำมวำ งำนทเกยวกบกำรเพำะปลก กำรเลยงสตว กำรปำไม กำรท�ำนำเกลอสมทร และกำรประมง ทมใชกำรประมงทะเล แตหำกเปนกรณเปนงำนตำมฤดกำล ลกษณะกำรจำงเปนครงครำว หรอเปนกำรจำงเพอชวยเหลอกนในครอบครวหรอชมชน มไดจำงลกจำงตลอดป และไมไดใหลกจำงท�ำงำนในลกษณะทเปนงำนอตสำหกรรมตอเนองจำกงำนดงกลำว กใหใชกฎกระทรวงคมครองแรงงำนในงำนเกษตรกรรม ดงน21

1. หำมจำงเดกทมอำยต�ำกวำ 15 ป เปนลกจำงท�ำงำนเกษตรกรรม

2. ลกจำงมสทธลำปวยตำมทปวยจรง และหำกลำ 3 วนขนไป นำยจำงมสทธขอใบรบรองแพทยจำกลกจำง

3. ใหนำยจำงจำยคำจำงในวนลำปวยเทำกบอตรำคำจำงในวนท�ำงำน แตตองไมเกน 15 วนท�ำงำน

4. ใหนำยจำงก�ำหนดวนหยดพกผอนลกจำงซงท�ำงำนตดตอกนมำแลวครบ 180 วน มสทธหยดพกผอนไดไมนอยกวำ 3 วนท�ำงำน โดยใหนำยจำงเปนผก�ำหนด และนำยจำงตองจำยคำจำงในวนหยดพกผอน

5. ถำนำยจำงมไดจดใหลกจำงหยดพกผอนหรอจดใหลกจำงหยดพกผอนนอยกวำทก�ำหนด นำยจำงจำยคำท�ำงำนในวนหยดใหแกลกจำงเพมขนไมนอยกวำหนงเทำ ของคำจำงในวนท�ำงำน

6. ใหนำยจำงจดใหมน�ำสะอำดส�ำหรบดมในปรมำณเพยงพอแกลกจำง นำยจำงตองจดหำทพกอำศยทสะอำด ถกสขลกษณะและปลอดภยใหแกลกจำง

7. หำมนำยจำงเรยกหรอรบเงนประกนกำรท�ำงำนหรอเงนประกนควำมเสยหำยในกำรท�ำงำน เวนแตลกษณะหรอสภำพของงำนเกยวกบกำรเงนหรอทรพยสนของนำยจำง

8. หำมนำยจำงใหลกจำงท�ำงำน ยก แบก หำม ของหนกเกนอตรำทก�ำหนด • ลกจำงชำยไมเกน 55 กโลกรม • ลกจำงหญงไมเกน 25 กโลกรม • ลกจำงซงเปนเดกชำยอำยตงแต 15 ป แตยงไมถง 18 ป ไมเกน 25 กโลกรม• ลกจำงซงเปนเดกหญงอำยตงแต 15 ป แตยงไมถง 18 ป ไมเกน 20 กโลกรม• ลกจำงซงเปนหญงมครรภท�ำงำนยก แบกหำม หรอเขนของหนกเกน 15 กโลกรม

9. ใหลกจำงหญงมสทธลำเพอคลอดบตรครรภหนงไมเกน 90 วน

10. หำมนำยจำงเลกจำงลกจำงหญงเพรำะเหตมครรภ

11. หำมเดกอำยต�ำกวำ 18 ป ท�ำงำนเกยวกบสำรเคมทเปนอนตรำย งำนเกยวกบสำรกมมนตภำพรงส ฯลฯ

12. หำมนำยจำงหกคำจำง คำท�ำงำนในวนหยด เวนแตเปนกำรหกตำมทกฎหมำยก�ำหนด

21 ค�ำชแจง กฎกระทรวงคมครองแรงงำนในงำนเกษตรกรรม พ.ศ. 2557, กรมสวสดกำรและคมครองแรงงำน กระทรวงแรงงำน,


5.8 กระบวนการคมครองแรงงาน และการเรยกรองสทธของแรงงานขามชาต

ในกรณทนำยจำงฝำฝนหรอไมปฏบตตำมเกยวกบสทธไดรบเงนอยำงหนงอยำงใดตำมพระรำชบญญตคมครองแรงงำน พ.ศ. 2541 เชน คำจำง คำลวงเวลำ คำท�ำงำนในวนหยด คำชดเชย เงนประกน หรออนใด ทเปนตวเงน ลกจำงแรงงำนขำมชำตสำมำรถใชสทธในกำรด�ำเนนคดแรงงำนตำมพระรำชบญญตคมครองแรงงำน พ.ศ. 2541 กระบวนกำรเรยกรองคำจำงคำแรง มแนวทำงกำรด�ำเนนกำร 2 แนวทำง คอ ยนค�ำรองตอพนกงำนตรวจแรงงำน และยนฟองคดโดยตรงตอศำลแรงงำน โดยมขนตอนดงตอไปน

1) การยนค�ารองตอพนกงานตรวจแรงงาน มรายละเอยดดงตอไปน(1) ในกรณทนำยจำงฝำฝนหรอไมปฏบตเกยวกบสทธไดรบเงนอยำงหนงอยำงใดตำมกฎหมำยคมครอง

แรงงำน ใหลกจำงมสทธยนค�ำรองตอพนกงำนตรวจแรงงำนทส�ำนกงำนสวสดกำรและคมครองแรงงำนแหงทองททลกจำงท�ำงำนอยหรอทนำยจำงมภมล�ำเนำ เพอใหนำยจำงช�ำระเงนแกลกจำง

ในกรณทลกจำงถงแกควำมตำย ใหทำยำทโดยธรรม ไดแก บดำ มำรดำ สำม ภรรยำ หรอบตร มสทธยน ค�ำรองตอพนกงำนตรวจแรงงำนเกยวกบสทธไดรบเงนอยำงหนงอยำงใดตำมกฎหมำยคมครองแรงงำน ของลกจำงทถงแกควำมตำยได โดยลกจำงหรอทำยำทตองเขยนแบบค�ำรองและยนเอกสำรหลกฐำน ดงน

• กรอกแบบฟอรม คร.7

• ส�ำเนำบตรประจ�ำตวประชำชนของลกจำงผรอง

• กรณทำยำทเปนผยนค�ำรอง ใหยนเอกสำรทระบควำมเกยวของกำรเปนทำยำท

• ชอนำยจำง/สถำนประกอบกจกำร

• สถำนทตงของทท�ำงำน

• วนท เดอน ป ทเรมท�ำงำน และวนสดทำยทท�ำงำน

• รำยละเอยดสภำพกำรจำง ต�ำแหนงงำน คำจำง ก�ำหนดจำยคำจำง สภำพกำรท�ำงำน

• พฤตกรรมทนำยจำงกระท�ำไมถกตองตำมกฎหมำยคมครองแรงงำนตอลกจำง

• พยำนเอกสำร พยำนวตถ พยำนบคคล ทเกยวของ (ถำม)

(2) กรณทมกำรยนค�ำรองตอพนกงำนตรวจแรงงำนแหงทองทอนซงมใชพนกงำนตรวจแรงงำนแหงทองท ทลกจำงท�ำงำนอยหรอทนำยจำงมภมล�ำเนำ ใหพนกงำนตรวจแรงงำนผรบค�ำรองชแจงใหผรองไดทรำบวำกำรรบค�ำรองไวเพออ�ำนวยควำมสะดวกใหแกผรอง โดยจะสงค�ำรองใหพนกงำนตรวจแรงงำน แหงทองททรบผดชอบเปนผด�ำเนนกำร พรอมทงบนทกจดแจงค�ำชแจงนนไวเปนหลกฐำน


(3) เมอรบค�ำรองแลวพนกงำนตรวจแรงงำนจะด�ำเนนกำรสอบสวนขอเทจจรง และออกค�ำสง

• มค�ำสงภำยใน 60 วน นบแตวนทรบค�ำรอง

• ขยำยไดไมเกน 30 วน ในกรณทมควำมจ�ำเปนไมอำจมค�ำสงภำยในเวลำดงกลำวได พนกงำนตรวจแรงงำนขอขยำยเวลำตออธบดหรอผซงอธบดมอบหมำยได

• ในระหวำงค�ำสงดงกลำวยงไมถงทสด ลกจำงสำมำรถถอนค�ำรองตอพนกงำนตรวจแรงงำนแลวน�ำคดไปสศำลโดยกำรฟองนำยจำงตอศำลแรงงำนตอไปได

• หำกพนกงำนตรวจแรงงำนพจำรณำแลวเหนวำลกจำงมสทธไดรบเงนตำง ๆ ตำมทยนค�ำรอง ใหพนกงำนตรวจแรงงำนมค�ำสงใหนำยจำงน�ำเงนมำวำงภำยใน 15 วน นบแตวนททรำบค�ำสง

• เมอพนกงำนตรวจแรงงำนมค�ำสงประกำรใดแลว หำกนำยจำงหรอลกจำงไมพอใจค�ำสงดงกลำว ยอมมสทธฟองคดตอศำลแรงงำนภำยใน 30 วนนบแตวนทรำบค�ำสง

• นำยจำงทไมพอใจค�ำสงของพนกงำนตรวจแรงงำน และด�ำเนนกำรฟองเพกถอนค�ำสงของพนกงำนตรวจแรงงำน นำยจำงจะตองวำงเงนตอศำลตำมจ�ำนวนทพนกงำนตรวจแรงงำนมค�ำสงดวย จงจะมอ�ำนำจฟองคดได

• หำกนำยจำงหรอลกจำงไมไดโตแยงค�ำสงของพนกงำนตรวจแรงงำนโดยกำรน�ำคดไปสศำลภำยในก�ำหนดเวลำดงกลำว ค�ำสงของพนกงำนตรวจแรงงำนจะถงทสด

(4) เมอค�ำสงของพนกงำนตรวจแรงงำนถงทสด และนำยจำงไมปฏบตตำมค�ำสงของพนกงำนตรวจแรงงำน พนกงำนตรวจแรงงำนมอ�ำนำจในกำรด�ำเนนคดอำญำฐำนขดค�ำสงของพนกงำนตรวจแรงงำน ตอนำยจำงได

กำรทนำยจำงไมปฏบตตำมค�ำสงของพนกงำนตรวจแรงงำนตองระวำงโทษปรบไมเกน 20,000 บำท22

ในกำรด�ำเนนคดอำญำของพนกงำนตรวจแรงงำน ในกรณทนำยจำงเปนบรษท พนกงำนตรวจแรงงำนจะด�ำเนนคดบรษทเปนจ�ำเลยท 1 และกรรมกำรบรษทเปนจ�ำเลยท 2

(5) หำกนำยจำงไมสำมำรถน�ำเงนมำวำงตำมทพนกงำนตรวจแรงงำนมค�ำสง มโทษจ�ำคกไมเกน 1 ป หรอปรบไมเกน 20,000 บำท หรอทงจ�ำทงปรบ23

แตถำเจำพนกงำนดงตอไปนเหนวำผ กระท�ำผดไมควรไดรบโทษจ�ำคกหรอไมควรถกฟองรอง ในกรงเทพมหำนครใหอธบดหรอผซงอธบดมอบหมำยมอ�ำนำจเปรยบเทยบ ส�ำหรบจงหวดอนใหผวำรำชกำรจงหวดหรอผซงผวำรำชกำรจงหวดมอบหมำยมอ�ำนำจเปรยบเทยบ ผกระท�ำผดไดช�ำระเงนคำปรบตำมจ�ำนวนทเปรยบเทยบภำยใน 30 วนแลว ใหถอวำคดเลกกนตำมประมวลกฎหมำยวธพจำรณำควำมอำญำ ถำผกระท�ำผดไมยนยอมใหเปรยบเทยบ หรอเมอยนยอมแลวไมช�ำระเงนคำปรบภำยในก�ำหนดเวลำ ใหด�ำเนนคดตอไป24

22 พระรำชบญญตคมครองแรงงำน พ.ศ.2541 มำตรำ 14623 พระรำชบญญตคมครองแรงงำน พ.ศ.2541 มำตรำ 151 วรรคสอง24 พระรำชบญญตคมครองแรงงำน พ.ศ.2541 มำตรำ 159


(6) เมอนำยจำงไดรบค�ำสงจำกพนกงำนตรวจแรงงำนใหน�ำเงนมำวำงแลวแตนำยจำงไมปฏบตและค�ำสงของพนกงำนตรวจแรงงำนถงทสดแลว ลกจำงสำมำรถด�ำเนนกำรยนฟองตอศำลแรงงำนเพอบงคบใหนำยจำงปฏบตตำมค�ำสงของพนกงำนตรวจแรงงำนได

ล�าดบการรบค�ารอง การพจารณาวนจฉย และการออกค�าสง25

25 ขอมลภำพจำกส�ำนกงำนสวสดกำรและคมครองแรงงำนจงหวดเชยงใหม chiangmai.labour.go.th/index.php/service/petition


2) การยนค�าฟองตอศาลแรงงาน มรายละเอยดดงตอไปน

(1) คดทอยในเขตอ�ำนำจของศำลแรงงำน โจทกหรอลกจำงจะมอบหมำยทนำยควำมใหฟองคดแทน หรอจะปรกษำขอค�ำแนะน�ำกำรฟองคดกบนตกรของศำลแรงงำนกได

สวนคดทอยในเขตอ�ำนำจของศำลแรงงำนภำค ถำโจทกหรอลกจำงประสงคจะยนค�ำฟองตอศำลจงหวดทตงอยในเขตของศำลแรงงำนภำค เพอควำมสะดวกและรวดเรว ศำลจงหวดนนอำจจดใหนตกร หรอเจำพนกงำนศำลแหงศำลจงหวดนน เปนผแนะน�ำหรอรำงค�ำฟองหรอค�ำรองกได

(2) กำรใชสทธยนฟองคดตอศำลแรงงำน ลกจำงสำมำรถด�ำเนนกำรยนฟองนำยจำงตอศำลแรงงำน ทมลคดเกด คอ สถำนททลกจำงท�ำงำนเปนสถำนทมลคดเกด

แตหำกยนฟองตอศำลแรงงำนทลกจำงหรอนำยจำงมภมล�ำเนำอยในเขตศำล จะตองแสดงใหเหนวำ กำรพจำรณำคดในศำลแรงงำนนน ๆ จะเปนกำรสะดวก โดยท�ำเปนค�ำรองยนเขำมำพรอมกบค�ำฟอง

(3) ยนฟองตอศำลจงหวด โดยศำลจงหวดจะสงค�ำฟองไปยงศำลแรงงำนภำคทมเขตอ�ำนำจ เมอศำลแรงงำนภำคสงรบค�ำฟองแลว จะออกนงพจำรณำคดยงศำลจงหวดทโจทก หรอลกจำงมภมล�ำเนำอยในเขต

เมอโจทกยนฟองคดตอศำลแรงงำนและศำลรบฟองแลว คดจะถกสงไปสศนยไกลเกลยเพอนดวนพจำรณำไกลเกลยกอน หำกไมสำมำรถเจรจำเพอหำขอยตได คดจะถกสงไปสกระบวนกำรพจำรณำของศำลโดยองคคณะผพพำกษำ

องคคณะผพพำกษำจะไกลเกลยอกครง หำกยงไมสำมำรถบรรลขอยต ศำลจะพจำรณำก�ำหนดประเดนและนดสบพยำน ซงศำลอำจจะก�ำหนดใหฝำยใดฝำยหนงน�ำพยำนเขำสบกอนหรอหลงกได

(4) กอนคดจะมค�ำพพำกษำ คควำมสำมำรถเจรจำไกลเกลยไดจนกวำศำลจะมค�ำพพำกษำ

คดแรงงำนยนค�ำรองตอพนง.ตรวจแรงงำน ยนฟองคดตอศำลแรงงำน

พนง.ตรวจแรงงำน สงภำยใน 60 วน ขยำยได 30 วน

ไกลเกลยหรอ สบพยำนโจทก/จ�ำเลย

ไมเหนดวยฟองเพกถอนค�ำสงตอศำล

ภำยใน 30 วน

ศาลพพากษา

ศาลพพากษา

ขอแตกตางการยนค�ารองพนกงานตรวจแรงงานกบการยนฟองคดตอศาลแรงงาน


การยนค�ารองตอพนกงานตรวจแรงงาน การฟองคดตอศาลแรงงานโดยตรง

1. สถานทยนค�ารองส�ำนกงำนสวสดกำรและคมครองแรงงำนทองท ทลกจำงท�ำงำนหรอทองททนำยจำงมภมล�ำเนำ

1. สถานทยนค�าฟองศำลทมลคดเกด (สถำนทท�ำงำนลกจำง) แตถำประสงคจะยนค�ำฟองตอศำลแรงงำนทนำยจำงหรอลกจำงมภมล�ำเนำอยในเขตศำลแรงงำนตองขออนญำตยนฟองโดยแสดงเหตผลประกอบ

2. ตองท�าเปนค�ารองตามแบบ คร.7 2. ตองท�าเปนค�าฟองยนตอศาล

3. พนกงานตรวจแรงงานตองสอบขอเทจจรง และมค�ำสงภำยใน 60 วนนบแตวนทรบค�ำรอง แตสำมำรถขยำยไดไมเกน 30 วน รวมทงหมด 90 วน

3. ไมมก�าหนดระยะเวลาในการยนฟอง แตทงนตองยนฟองภำยในก�ำหนดอำยควำม

4. นายจางหรอลกจางทไมพอใจค�าสงตองฟองเพกถอนค�ำสงของพนกงำนตรวจแรงงำน ตอศำลแรงงำนภำยใน 30 วน และในกรณทนำยจำงเปนผฟอง เพกถอนค�ำสง นำยจำงตองวำงเงนตอศำลตำมจ�ำนวนทถงก�ำหนดจำยตำมค�ำสงของพนกงำนตรวจแรงงำน จงจะสำมำรถฟองเพกถอนค�ำสงได ถำไมน�ำคดขนสศำลภำยใน 30 วน นบแตวนทรำบค�ำสง ใหค�ำสงของพนกงำนตรวจแรงงำนเปนทสด

4. การฟองคดตอศาลแรงงานไมมคาธรรมเนยมศาล ในการฟองคด เมอศำลแรงงำนพพำกษำและฝำยใดไมพอใจค�ำพพำกษำ ตองอทธรณตอศำลฎกำภำยใน 15 วนนบแตวนทไดอำนค�ำพพำกษำหรอค�ำสงนน

5. ค�าสงของพนกงานตรวจแรงงานเปนค�าสงทไมมผลบงคบในตวเอง หำกไมปฏบตตองฟองตอศำลบงคบใหปฏบตตำมค�ำสงของพนกงำนตรวจแรงงำน

5. เมอศาลแรงงานพพากษาแลว สามารถบงคบตามค�าพพากษาไดทนท


5.9 หนวยงานทเกยวของกบแรงงานขามชาตในประเทศไทย

ในกำรท�ำงำนเกยวกบกำรคมครองผใชแรงงำนทเปนแรงงำนขำมชำต อำจมหลำยหนวยงำนเขำมำเกยวของ ไดแกหนวยงำนดงตอไปน

1. กรมสวสดการและคมครองแรงงาน/ส�านกงานสวสดการและคมครองแรงงานจงหวด ส�านกงานสวสดการและคมครองแรงงานกรงเทพมหานครพนทกรมสวสดกำรและคมครองแรงงำน กระทรวงแรงงำน และส�ำนกงำนสวสดกำรและคมครองแรงงำนจงหวด มบทบำทในกำรสงเสรม พฒนำ ก�ำกบดแล และด�ำเนนกำรเชงรกดำนคมครองแรงงำน ควำมปลอดภย อำชวอนำมย และสภำพแวดลอมในกำรท�ำงำน แรงงำนสมพนธ และสวสดกำรแรงงำน เพอใหนำยจำง ลกจำง ปฏบตตำมกฎหมำยอยำงถกตองทวถง รวมทงปรบปรงแกไขกฎหมำยใหเกดประโยชนและเปนธรรมแกทกฝำยทเกยวของ คมครองแรงงำนหญงและเดกใหไดรบกำรปฏบตอยำงถกตองตำมทกฎหมำยก�ำหนด รวมทงสงเสรมและพฒนำคณภำพชวตใหดขน ตลอดจนออกค�ำสงใหนำยจำงจำยคำจำงหรอปฏบตตอลกจำงตำมพระรำชบญญตคมครองแรงงำน พ.ศ. 2541

2. กรมการจดหางาน/ส�านกงานจดหางานจงหวดกรมกำรจดหำงำน และส�ำนกงำนจดหำงำนจงหวด มภำรกจเกยวกบกำรสงเสรมกำรมงำนท�ำและคมครองคนหำงำน สงเสรมระบบกำรบรหำรดำนกำรสงเสรมกำรมงำนท�ำ เพอใหแรงงำนมงำนท�ำ ทเหมำะสมกบควำมรควำมสำมำรถและควำมถนด ไมถกหลอกลวง ตลอดจนไดรบสทธประโยชนทเหมำะสมและเปนธรรม ตำมพระรำชบญญตจดหำงำนและคมครองคนหำงำน พ.ศ. 2528

นอกจำกน กรมกำรจดหำงำน และส�ำนกงำนจดหำงำนจงหวด มหนำทจดทะเบยนในกำรอนญำตใหท�ำงำนของแรงงำนตำงดำว ตลอดจนควบคมตรวจสอบกำรอนญำตใหคนตำงดำวท�ำงำน หำกคนตำงดำวท�ำงำนโดยไมไดรบอนญำต ใหอธบดกรมกำรจดหำงำน นำยทะเบยน หรอพนกงำนเจำหนำททไดรบกำรแตงตง จำกอธบดกรมกำรจดหำงำนมอ�ำนำจ ด�ำเนนคดกบคนตำงดำวตำมพระรำชบญญตกำรบรหำรจดกำร กำรท�ำงำนของคนตำงดำว พ.ศ.2560

3. ส�านกงานตรวจคนเขาเมอง/ส�านกงานตรวจคนเขาเมองจงหวดส�ำนกงำนตรวจคนเขำเมอง มภำรกจในกำรตรวจบคคลและยำนพำหนะทเดนทำงเขำมำในและออกไปนอกรำชอำณำจกร รวมทงใหบรกำรคนตำงดำวขณะพ�ำนกอยในประเทศไทย มหนวยงำนตงอย 68 จงหวด มชองทำงอนญำตทงทำงบก ทำงน�ำ และทำงอำกำศทบคคลใชสญจรขำมแดน 118 ชองทำง เปนหนวยงำนทมภำระกจทงงำนกำรใหบรกำรในกำรเดนทำงขำมแดนและกำรรกษำควำมมนคงของประเทศในกำรสกดกนบคคลตองหำมหรอไมพงประสงคมใหเดนทำงเขำมำในหรอออกไปนอกรำชอำณำจกรได รวมทงปองกนภยคกคำมตอควำมมนคงในรปแบบตำง ๆ อกทงบทบำทในกำรรบแจงเหตทเกยวของกบกำร กระท�ำผดตำมกฎหมำยพระรำชบญญต คนเขำเมอง พระรำชบญญตกำรทะเบยนคนตำงดำว พระรำชบญญตปองกนและปรำมปรำมกำรคำมนษย และกฎหมำยอนอนเกยวกบควำมผดทำงอำญำในเขตพนท ควำมรบผดชอบ ตลอดจนประสำนงำนน�ำสง คนตำงดำวกลบประเทศภมล�ำเนำ


4. กรมประมง/ส�านกงานประมงจงหวดกรมประมง/ส�ำนกงำนประมงจงหวด มหนำทส งเสรมและผลกดนใหมกำรเพมผลผลตสตวน�ำ อยำงมประสทธภำพในกำรผลตทกระดบ สงเสรมและพฒนำคณภำพกำรผลตสตวน�ำและผลตภณฑสตวน�ำ ตลอดหวงโซกำรผลตใหไดรบมำตรฐำนของไทยและสำกล ก�ำกบและควบคมกำรจดกำรทรพยำกรสตวน�ำ เพอใหมผลผลตใชอยำงยงยนและคงควำมหลำกหลำย สรำงกำรมสวนรวมของชำวประมง และภำคประชำชน นอกจำกน กรมประมง/ส�ำนกงำนประมงจงหวด ยงมบทบำทหนำทในกำรออกหนงสอคนประจ�ำเรอ (SEA BOOK) ใหแกแรงงำนขำมชำต (ลำว กมพชำ เมยนมำ) ทท�ำงำนในเรอประมง โดยนำยจำงเจำของเรอประมงพำณชยทมขนำดตงแต 30 ตนกรอสขนไปและเจำของหรอประมงพำณชยทมขนำด 10 ตนกรอส ขนไปทวำจำงแรงงำนขำมชำตทมอำยไมต�ำกวำ 18 ป ท�ำงำนบนเรอประมง ตองจดใหแรงงำนยนค�ำขอรบหนงสอคนประจ�ำเรอเพอใชยนยนตวตนแรงงำนตำงดำวทไดรบอนญำตใหประกอบอำชพเฉพำะท�ำกำรประมงในประเทศไทย โดยจะบนทกชอ นำมสกล ประเทศภมล�ำเนำ ชอเรอหรอบรษททแรงงำนนนไดท�ำงำนอยดวย รวมไปถงกำรบนทกลำยนวมอและภำพถำยใบหนำแรงงำนแตละคน ถอเปนประโยชนตอทงนำยจำงและแรงงำนในกำรรวมกนท�ำกำรประมงทถกกฎหมำยและยงยน

5. กรมเจาทา/ส�านกงานเจาทาสาขากรมเจำทำ/ส�ำนกงำนเจำทำสำขำ เปนองคกรหลกในกำรก�ำกบดแล สงเสรม พฒนำระบบกำรขนสง ทำงน�ำและพำณชยนำวใหมควำมปลอดภย มประสทธภำพตำมมำตรฐำนสำกล อ�ำนำจหนำทด�ำเนนกำรตำมกฎหมำยวำดวยกำรเดนเรอในนำนน�ำไทย ศกษำและวเครำะหเพอพฒนำโครงสรำงพนฐำนกำรขนสงทำงน�ำ ด�ำเนนกำรจดระเบยบกำรขนสงทำงน�ำและกจกำรพำณชยนำว รวมมอและประสำนงำนกบองคกำรและหนวยงำนทเกยวของทงในประเทศ และตำงประเทศในดำนกำรขนสงทำงน�ำ กำรพำณชยนำว และในสวนทเกยวกบอนสญญำ และควำมตกลงระหวำงประเทศ

นอกจำกน กรมเจำทำ/ส�ำนกงำนเจำทำสำขำ ยงมบทบำทหนำทในกำรออกหนงสอคนประจ�ำเรอ ( SEAMAN BOOK ) หนงสอคนประจ�ำเรอทมสญชำตไทยอย 2 ประเภท คอ หนงสอคนประจ�ำเรอส�ำหรบเรอประมง และหนงสอคนประจ�ำเรอส�ำหรบเรอทมใชเรอประมง หนงสอคนประจ�ำเรอหมำยถง เอกสำรทกรมกำรขนสงทำงน�ำและพำณชยนำวออกใหกบบคคลผประสงคจะลงท�ำกำรในเรอเดนทะเล ส�ำหรบ กำรบนทกประวตกำรท�ำงำนในเรอและใชตรวจสอบระยะเวลำกำรปฏบตหนำทในเรอเพอสมครสอบขอรบประกำศนยบตรแสดงควำมรควำมสำมำรถและใหใชเปนเอกสำรพยำนกำรเลกจำง คณสมบตของคนประจ�ำเรอ อำยไมต�ำกวำ 16 ปบรบรณ ไมเปนผวกลจรต จตฟนเฟอน ไมสมประกอบ รำงกำยพกำร หรอไมสมประกอบจนไมสำมำรถท�ำงำนตำมต�ำแหนงหนำทได ไมเปนผทมโรคตดตอซงนำรงเกยจ


6. ศนยบญชาการแกไขปญหาการท�าการประมงผดกฎหมาย (ศปมผ.)ศนยบญชำกำรแกไขปญหำกำรท�ำกำรประมงผดกฎหมำย หรอ ศปมผ. โดยเปนศนยเฉพำะกจขนกบ นำยกรฐมนตร มหนำทควบคม สงกำร ก�ำกบดแล และประสำนกำรปฏบตกำรทงปวงทเกยวของกบกำรแกไขปญหำกำรท�ำกำรประมงผดกฎหมำย ขำดกำรรำยงำน และไรกำรควบคม (Illegal, Unreported and Unregulated Fishing : IUU Fishing) เพอใหสำมำรถเรงด�ำเนนกำรแกปญหำใหกำรท�ำประมงสำมำรถด�ำเนนกำรไดอยำงยงยนและเปนระบบ ยกระดบมำตรฐำนกำรประมงของประเทศไทยใหสอดคลองกบมำตรฐำนสำกล นอกจำกน ยงมบทบำทในกำรแกไขปญหำคมครองแรงงำนกำรคำมนษยในภำคประมง โดยมงเนนกำรปองกนและปรำบปรำมกำรคำมนษย กำรใชแรงงำนเดก แรงงำนบงคบในทะเลดวย

7. กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย/ส�านกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวดกระทรวงพฒนำสงคมและควำมมนคงของมนษย/ส�ำนกงำนพฒนำสงคมและควำมมนคงของมนษยจงหวด มบทบำทหนำทตำมพระรำชบญญตปองกนและปรำบปรำมกำรคำมนษยในกำรใหควำมชวยเหลอคมครองสวสดภำพ อำหำร ทพก กำรรกษำพยำบำล กำรบ�ำบดฟนฟทำงรำงกำยและจตใจ ใหกำรศกษำ กำรฝกอบรม ใหควำมชวยเหลอทำงกฎหมำย สงกลบไปยงประเทศภมล�ำเนำ โดยมหนวยงำนภำยใตสงกดทปฏบตงำนใหควำมชวยเหลอในประเดนคำมนษย ไดแก สถำนคมครองสวสดภำพผเสยหำยจำกกำรคำมนษย บำนพกเดกและครอบครวจงหวด ส�ำนกงำนพฒนำสงคมและควำมมนคงของมนษยจงหวด

8. ส�านกงานต�ารวจแหงชาต/สถานต�ารวจภธรเจำพนกงำนต�ำรวจ ส�ำนกงำนต�ำรวจแหงชำต/สถำนต�ำรวจภธร มอ�ำนำจหนำทในกำรสบสวนและสอบสวน เพอรกษำควำมสงบเรยบรอยของประชำชน โดยกำรสบสวนมทงสบสวนกอนเกดเหตและสบสวนหลงเกดเหต อนเปนกำรแสวงหำพยำนหลกฐำนเพอปองกนและปรำบปรำมอำชญำกรรม กำรรบแจงเหตใหควำมชวยเหลอ คมครอง และรวมคดแยกผเสยหำย สบสวนใหไดขอมลขอเทจจรง รวบรวมพยำนหลกฐำนและมอ�ำนำจสอบสวนด�ำเนนคดกบผกระท�ำผดฐำนคำมนษย และมอ�ำนำจรบแจงกำรกระท�ำควำมผดตำม พระรำชบญญตคมครองแรงงำน พ.ศ. 2541

9. กรมสอบสวนคดพเศษ (DSI) กระทรวงยตธรรมกรมสอบสวนคดพเศษ เปนหนวยงำนของรฐสงกดกระทรวงยตธรรม มบทบำทหนำทในกำรปองกนปรำบปรำม และควบคมอำชญำกรรมทมผลกระทบอยำงรำยแรงตอเศรษฐกจ สงคม ควำมมนคง และควำมสมพนธระหวำงประเทศ คดทอยในควำมรบผดชอบของกรมสอบสวนคดพเศษจะเปนคดอำชญำกรรมพเศษทมควำมซบซอน คดทอำจมผลกระทบอยำงรนแรงตอควำมสงบเรยบรอย ศลธรรมอนดของประชำชน และควำมมนคงของประเทศ นอกจำกน กรมสอบสวนคดพเศษไดเพมลกษณะกำรกระท�ำควำมผดทเปน คดพเศษในบญชทำยประกำศคณะกรรมกำรคดพเศษ ซงคดควำมผดตำมกฎหมำยปองกนและปรำบปรำม กำรคำมนษยเปนคดประเภทหนงทประกำศก�ำหนดใหเปนคดพเศษ


10. ส�านกงานอยการสงสด/ส�านกงานอยการจงหวดอยกำรเปนหนวยงำนของรฐ ทมบทบำทในกระบวนกำรยตธรรมทำงอำญำ โดยมนโยบำยในกำรพฒนำ กำรอ�ำนวยควำมยตธรรมทำงอำญำ ทงกำรวนจฉยสงคดและกำรด�ำเนนคดชนศำลใหมมำตรฐำนควำมเปน กลำง เทยงธรรม เปนทยอมรบของสงคม และเปนหนวยงำนหลกอนเปนทพงส�ำคญในกระบวนกำรยตธรรมทำงอำญำ พฒนำกำรก�ำกบดแลกำรสอบสวน และเพมบทบำทของพนกงำนอยกำรในกำรสอบสวนคดอำญำ พฒนำกำรด�ำเนนคดแพง คดปกครอง และกำรใหค�ำปรกษำหำรอกฎหมำยใหมประสทธภำพรวดเรวทนตอเวลำ รวมถงพฒนำระบบกำรบงคบคดรกษำผลประโยชนของรฐใหบงเกดประสทธผลอยำงเปนรปธรรม สงเสรมงำนคมครองสทธและชวยเหลอทำงกฎหมำยแกประชำชนใหเปนหลกในกำรคมครองสทธมนษยชน กำรชวยเหลอเหยออำชญำกรรม กำรคมครองผบรโภค และเพมบทบำทกำรตอตำนกำรคำมนษยภำยใตพนธกรณระหวำงประเทศโดยเนนกำรท�ำงำนเชงรก

11. ศาลแรงงาน/ศาลแรงงานภาค ศำลแรงงำน/ศำลแรงงำนภำค จดตงขนตำมพระรำชบญญตจดตงศำลแรงงำนและวธพจำรณำคดแรงงำน พ.ศ. 2522 มวตถประสงคเพอใหเปนศำลช�ำนญพเศษพจำรณำพพำกษำคดแรงงำน ซงมควำมแตกตำงจำกคดทวไป กำรด�ำเนนกระบวนพจำรณำคดในศำลแรงงำนจะใชวธไกลเกลยและกำรระงบขอพพำท เปนหลก หำกคกรณ (นำยจำง-ลกจำง) ไมสำมำรถตกลงกนได ศำลกจะพจำรณำตดสนชขำดตำมบญญตแหงกฎหมำยโดยค�ำนงถงควำมเปนธรรม และควำมสงบเรยบรอย

ศำลแรงงำน/ศำลแรงงำนภำค มอ�ำนำจพจำรณำพพำกษำหรอมค�ำสงในเรองคดพพำทเกยวดวยสทธหรอหนำทตำมสญญำจำงแรงงำนหรอตำมขอตกลงเกยวกบสภำพกำรจำง คดพพำทเกยวดวยสทธหรอหนำทตำมกฎหมำยวำดวยกำรคมครองแรงงำนหรอกฎหมำยวำดวยแรงงำนสมพนธ กรณทจะตองใชสทธทำงศำลตำมกฎหมำยวำดวยกำรคมครองแรงงำนหรอกฎหมำยวำดวยแรงงำนสมพนธ คดอทธรณค�ำวนจฉยของ เจำพนกงำนตำมกฎหมำยวำดวยกำรคมครองแรงงำนหรอของคณะกรรมกำรแรงงำนสมพนธหรอรฐมนตรตำมกฎหมำยวำดวยแรงงำนสมพนธ คดอนเกดแตมลละเมดระหวำงนำยจำงและลกจำงสบเนองจำกขอพพำท แรงงำนหรอเกยวกบกำรท�ำงำนตำมสญญำจำงแรงงำน ขอพพำทแรงงำนทรฐมนตรวำกำรกระทรวงมหำดไทยขอใหศำลแรงงำนชขำดตำมกฎหมำยวำดวยแรงงำนสมพนธ

12. ศาลยตธรรมศำลยตธรรมเปนองคกรทมอ�ำนำจตำมกฎหมำยในกำรพจำรณำและพพำกษำคดทงปวง เวนแตคดทรฐธรรมนญบญญตใหอยในอ�ำนำจของศำลอน ศำลยตธรรมมกำรพจำรณำคดในระบบกลำวหำโดยมผพพำกษำเปนคนกลำงท�ำหนำทตดสนคด โดยมคควำมฝำยโจทกเปนผกลำวหำ ฝำยจ�ำเลยเปนผถกกลำวหำ ในกระบวนกำรด�ำเนนคดอำญำชนจบกม ชนสอบสวน กำรไตสวนมลฟอง และกำรพจำรณำคดในชนศำล ผถกกลำวหำมสทธทจะมทนำยควำมชวยเหลอในกำรด�ำเนนคด นอกจำกน ในคดอำญำทผใหถอยค�ำเปนคนตำงชำต ไมสำมำรถพดและเขำใจภำษำไทย ใหพนกงำนสอบสวน พนกงำนอยกำร หรอศำล จดหำลำมเพอแปลถอยค�ำนน


กำรพจำรณำและพพำกษำคดของศำลยตธรรมแบงออกเปน 3 ชน คอ

- ศาลชนตน คอ ศำลทเรมตนคดพจำรณำพพำกษำคด โดยคควำมจะมกำรน�ำพยำนบคคล พยำนเอกสำร พยำนวตถ เขำมำน�ำสบในศำล โดยคดอำญำจะตองมกำรพจำรณำคดตอหนำจ�ำเลย

- ศาลอทธรณ คอ ศำลทพจำรณำพพำกษำคด หลงจำกศำลชนตนพพำกษำคดแลวและคควำมไดยนอทธรณมำยงศำลอทธรณ โดยศำลอทธรณจะพจำรณำคดจำกพยำนหลกฐำนทน�ำสบกนในศำลชนตน

- ศาลฎกา คอ ศำลสงสด มอ�ำนำจพจำรณำพพำกษำคดทคควำมยนอทธรณมำยงศำลฎกำ โดยเมอศำลฎกำพพำกษำแลวยอมเปนทสด

13. สถานเอกอครราชทตและสถานกงสล สถำนเอกอครรำชทตเปนหนวยงำนของรฐหนงไปประจ�ำอยในอกรฐหนง ไดรบมอบหมำยใหเปนผแทนไปยงตำงประเทศเพอเจรจำน�ำสำระส�ำคญของรฐประเทศหรอเจรญสนถวไมตรควำมสมพนธระหวำงประเทศทำงรำชกำรหรอผไดรบมอบหมำยอ�ำนำจหนำทในรำชกำรแผนดน โดยขอบเขตอ�ำนำจหนำทนนอยภำยนอกรำชอำณำจกร

สถำนกงสล เปนหนวยงำนทมหนำทดแลผลประโยชนและคนในบงคบ ณ ตำงประเทศ คมครองผลประโยชนของเอกชนชำตของตนในตำงประเทศและมหนำทเกยวกบกำรคำเปนส�ำคญ นอกจำกกงสลยงมหนำทท�ำกำรแทนเจำพนกงำนฝำยปกครอง คอ เปนนำยทะเบยนจดทะเบยนตำง ๆ ทงในดำนกำรส�ำมะโนครว และหนงสอส�ำคญอน ๆ ส�ำหรบคนชำตทพ�ำนกอำศยอยในตำงประเทศนนดวย

ทงสถำนเอกอครรำชทตและสถำนกงสลในตำงประเทศ มหนำทใหควำมชวยเหลอผตกทกขไดยำกทเดนทำงไปตำงประเทศและประสบปญหำไมสำมำรถชวยตวเองได โดยสำมำรถรองขอควำมชวยเหลอทกองคมครองและดแลผลประโยชนในตำงประเทศ เพอด�ำเนนกำรเกยวกบกำรคมครอง ดแล รกษำผลประโยชนและชวยเหลอในตำงประเทศ และใหบรกำรรบรองค�ำแปลภำษำส�ำหรบเอกสำรเกยวกบบคคล ดำนครอบครว กำรศกษำและนตบคคล ในสวนทเกยวของกบผเสยหำยจำกกำรคำมนษย จะมหนำทในกำรใหควำมชวยเหลอ แกผเสยหำยทเปนคนชำต โดยประสำนหนวยงำนตำง ๆ เพอใหควำมคมครองชวยเหลอทำงดำนคด กำรสงกลบคนสประเทศภมล�ำเนำ จงเปนหนวยงำนทลำมแปลภำษำมกตองไปท�ำงำนเกยวของโดยตรง

14. องคกรภาคเอกชน (NGO)องคกรภำคเอกชน (Non-Governmental Organisation) หรอบำงครงใชค�ำเรยกแทนเปนองคกร ภำคประชำสงคม คอองคกรทไมใชองคกรของรฐ ทเปนกลมบคคล องคกร หรอหนวยงำนทด�ำเนนกำรโดยภำคเอกชน โดยมเปำหมำยในกำรท�ำงำนเพอประโยชนสขของประชำชนในสงคม โดยเฉพำะประชำชน ผยำกไรทประสบปญหำควำมทกขยำก ถกเอำรดเอำเปรยบ หรอไมไดรบควำมเปนธรรม รวมทงเปนองคกรทด�ำเนนกจกรรมโดยไมแสวงหำก�ำไร องคกรภำคเอกชนโดยทวไปมวตถประสงคเพอใหควำมชวยเหลอตอผดอยโอกำส ใหตระหนกถงสทธหนำทของตนเองทพงมพงไดตำมกฎหมำย งำนขององคกรภำคเอกชน


จงมลกษณะใกลเคยงกบกำรคมครองสทธมนษยชนโดยผำนกลไกตำง ๆ ของรฐ แตองคกรเอกชนไมมอ�ำนำจหนำทในกำรบงคบใชกฎหมำยตอผทละเมดสทธมนษยชน มบทบำทเพยงใหกำรสงเสรมสนบสนน กำรคมครองสทธมนษยชน


บทท6ทกษะกำรท�ำลำมเบองตนในเรองทกษะในกำรปฏบตงำนลำมนน ทกษะทส�ำคญทจะขำดไมไดคอทกษะดำนภำษำ ลำมจะตองสำมำรถเขำใจและสอสำรภำษำไทยและภำษำตำงประเทศเปนอยำงดพอทจะสำมำรถปฏบตงำนลำมได กลำวคอสำมำรถเขำใจผพดไดโดยไมตองถำมซ�ำบอย ๆ และสำมำรถพดใหผฟงเขำใจไดอยำงชดเจน โดยไมใชเวลำคดหรอเรยบเรยงประโยคนำนจนท�ำใหผฟงรสกอดอด

- อยำตดอยท “ค�ำ” ใหควำมส�ำคญกบ “ควำม” และ “เจตนำ” ของผพด

- ใชภำษำทกระชบ สอควำมได เขำใจงำย พยำยำมเลยงรปประโยคทยำวและซบซอน

- ไมเพมเตมขอควำมโดยอำศยควำมรหรอควำมเหนของตวเอง

กำรแปลและกำรลำมเปนทกษะทพฒนำขนไดโดยกำรฝกฝนขดเขลำใหดไดยงขน กำรฝกฝนหรอปฏบตบอย ๆ จะท�ำใหผปฏบตมคค�ำหรอส�ำนวนทเหมำะจะใชในบรบทตำง ๆ และพรอมจะดงมำใชไดอยำงทนท หลกส�ำคญในกำรแปลแบบลำมคอกำรใหควำมส�ำคญกบควำมหมำยและเจตนำในกำรสอสำร ไมใชค�ำทใช เพรำะหำกลำมพยำยำมจะจดจ�ำค�ำทใช จะท�ำใหลมสงทไดยนมำไดงำย แตหำกลำมตงใจฟงควำมหมำยหรอเรองรำวทผพดเลำแลว พยำยำมจนตนำกำรภำพตำมไป จะสำมำรถตดตำมเรองและจ�ำสงทผพดพดไดอยำงไมล�ำบำก

6.1 เรยนรหลกการแปลทด

กำรแปลอยำงไรจงจะเรยกวำแปลด ทงน หลกในกำรแปลทดมงำย ๆ สำมขอ ไดแก

1. แปลไมผด – รกษำควำมหมำยตรงตำมตนฉบบทกประกำร ไมจ�ำเปนตองค�ำตรงกนเสมอไปเพรำะวธค�ำในแตละภำษำไมเหมอนกน เชน หำกภำษำไทยถำมวำ พยำนรจกกบจ�ำเลยมำกอนหรอไม แตเวลำแปลเปนอกภำษำหนงแทนทจะใชค�ำทมควำมหมำยวำ “พยำน” ลำมเลอกใชสรรพนำมวำคณรจกกบจ�ำเลยมำกอนหรอไม จะไมถอวำแปลผด

ในกำรทจะหลกเลยงกำรแปลผดนน อนดบแรก ลำมจะตองมควำมรทำงภำษำทงสองภำษำในระดบดมำกและมควำมเขำใจเนอหำและเรองรำวทจะแปล มควำมละเอยดออนในดำนควำมหมำย เขำใจเจตนำและเปำหมำยกำรสอสำรของผพด

2. แปลไมขาด - ไมละทงเนอควำมทผพดพดใหหำยไป ในทน กลำวถงควำมหมำยเชนกน หำกเปน กำรแปลโดยขำดค�ำบำงค�ำไป เชน นำย ก. มอปนสยชอบชวยเหลอผอน หำกแปลวำ นำย ก. ชอบชวยเหลอผอน ไมถอวำแปลขำดเพรำะขอมลทผพดตองกำรสอยงอยครบทกประกำร


หลำยครงทกำรแปลขำดหรอตกหลนเกดจำกกำรทลำมจ�ำขอมลไมไดทงหมด ดงนน ในกำรหลกเลยงกำรแปลตก แปลขำดนน หำกลำมมเทคนคกำรจดบนทกทด พยำยำมท�ำควำมเขำใจควำมหมำยและตดตำมเรองรำว จะชวยท�ำใหลำมสำมำรถจ�ำขอมลไดมำก นอกจำกนกำรระลกถงบทบำทหนำทและจรยธรรมของลำมวำไมควรละเลยไมแปลค�ำพดของผใชลำม จะท�ำใหลำมใสใจและระมดระวงให ตวเองแปลอยำงไมตกหลน

3. แปลไมเกน – ไมตอเตม ขยำยควำม หรอเสรมควำมคดเหนของตวเองลงไปในกำรแปลของตน ลำมสำมำรถแปลแบบอธบำยหรอขยำยควำมไดเฉพำะในกรณทในภำษำปลำยทำงนนไมมค�ำทสำมำรถสอควำมหมำยในภำษำตนทำงไดทงหมด หรอเปนเรองทำงวฒนธรรมทหำกไมเพมเตมขอมลแลว จะไมเขำใจควำมหมำยของสงทพด เชน หำกผพดพดวำเขำดำผมวำพอแมไมสงสอน หำกแปลออกไปเพยงเทำน ในบำงวฒนธรรมอำจไมเขำใจวำกำรพดไปถงบพกำรถอเปนสงไมสมควร และจะท�ำใหผฟงรสกโกรธมำก ดงนนอำจจ�ำเปนตองขยำยควำมตอวำในภำษำไทยค�ำพดดงกลำวถอวำเปนค�ำดถกทรนแรงมำก

ลำมควรระลกถงบทบำทและจรยธรรมในกำรท�ำงำนลำมไวตลอดเวลำวำไมควรเพมค�ำอธบำยขยำย เวนในกรณทจ�ำเปนจรง ๆ ตอกำรท�ำควำมเขำใจควำมหมำย และควรงดเวนกำรเสรมควำมคดเหนสวนตวของลำมไปในถอยค�ำทแปลโดยเดดขำด เทคนคทดทสดในกำรแปลควำมหมำย คอ กำรใชทกษะ “กำรทวนควำม (paraphrasing)” เพอชวยให กำรแปลเปนไปอยำงถกตองไดมำกทสด กำรทวนควำม ณ ทน หมำยถง ควำมสำมำรถทจะแสดงใหเหนถงสงใดสงหนงทไดมกำรกลำวหรอเขยนถงไปแลว ในรปแบบทสำมำรถเขำใจไดโดยงำยและไมเปลยนควำมหมำยเดม

ทกษะการฟงอยางตงใจ (Active Listening)บอยครงทคนเรำสนทนำกนโดยไมไดมกำรฟงกนอยำงแทจรง เพรำะบำงครงคสนทนำอำจก�ำลงคดถง สงใดสงหนงอย คดถงปญหำ อำรมณ ควำมรสกในขณะนน หรอบำงครงก�ำลงคดวำควรจะพดอยำงไรใหตนดด ซงสถำนกำรณแบบนมกเกดในกำรอภปรำยโตแยงกน ปรกษำหำรอ หรอมขอถกเถยงเกดขนอย หรอ ในบำงกรณลำมอำจมขอสนนษฐำนวำตนเคยไดยนเรองรำวเหลำนมำหลำยครงตอครงแลว จงมกำรสรปขอมลแบบคดเอำเอง และท�ำใหเกดกำรฟงอยำงไมตงใจ ไมมควำมระมดระวง หรออำจคดถงเรองรำวอนๆ ทไมเกยวของกบกำรสมภำษณนน ๆ ดงนน จงเปนเรองทส�ำคญอยำงยงทลำมควรรวำอะไรเปนเหตปจจยทจะท�ำใหลำมไมสำมำรถฟงคสนทนำไดอยำงตงอกตงใจ หำกเกดกรณทลำมรสกวำตนไมมสมำธกบกำรฟงแลว ใหหยดชวครและตดสนใจวำควรจะด�ำเนนกำรแปลตอไปหรอไม หำกมนใจวำสำมำรถแปลตอไปไดใหพยำยำมเพงควำมสนใจไปทถอยค�ำตำง ๆ ของผพด


ทกษะการจบประเดนใจความส�าคญหลกกบใจความรองในกำรจบประเดนส�ำคญของค�ำถำมหรอค�ำตอบนน หำกลำมรหรอคำดเดำวตถประสงคในกำรถำมหรอตอบได จะท�ำใหลำมสำมำรถจบประเดนไดงำยขน เชน ในกำรสมภำษณเพอคดแยกผเสยหำย ผถำมยอมตองกำรทรำบขอมลเกยวของกบกำรกระท�ำทเปนองคประกอบของกำรคำมนษย และเมอทรำบประเดนของค�ำถำมแลว กถอวำนนคอสงทนำจะเปนประเดนหลกของค�ำตอบเชนกนหำกผตอบตอบตรงค�ำถำม กำรจบประเดนจะเนนระบวำ ใคร ท�ำอะไร กบใคร ทไหน อยำงไร เมอใด เมอมประเดนหลำยประเดนมำรวมกน ลำมจะตองระบควำมสมพนธระหวำงประเดนเหลำนน เชน สวนใดเปนเหต สวนใดเปนผล หรอสวนใดเกดกอน สวนใดเกดหลง โดยทวไป “สำร” หรอสงทผพดตองกำรจะสอจะประกอบดวย “ใจควำมหลก” และ “ใจควำมรองหรอใจควำมสนบสนน” โดย “ใจควำมหลก” คอ สวนของเนอหำทมสำระคลมขอควำมอนๆ ทงหมด เนอหำทเหลอทงหมดเปนสวนขยำยใจควำมหลก

ต�ำแหนงทมกพบใจควำมหลกอำจจะอยตอนตนของกำรพด โดยผพดจะบอกประเดนส�ำคญไวกอน แลวจงขยำยรำยละเอยดใหชดเจน หรอบำงครงใจควำมหลกจะอยในประโยคตอนทำยของกำรพด โดยผพดจะบอกรำยละเอยดหรอประเดนยอยหรอเทำควำมในสงทผฟงรจกกอนแลวจงสรปดวยประโยคทเปนประเดนไวภำยหลง

กำรจบประเดนส�ำคญชวยกำรจดบนทกเตอนควำมจ�ำของลำม ท�ำใหไมพลำดทจะกลำวถงสงทส�ำคญทสดทผพดตองกำรจะสอ แตทงนทงนน ลำมจะถำยทอดแตประเดนหลกไมได จ�ำเปนจะตองถำยทอดประเดนรองและรำยละเอยดอน ๆ ใหไดใกลเคยงกบตนฉบบมำกทสด

ทกษะการผสมถอยค�ากบการเรยงล�าดบเหตการณในกำรแปลนน ลำมจะตองเรยงถอยค�ำใหสละสลวยตำมรปแบบของภำษำปลำยทำง เพอใหเปนทเขำใจของผฟง สวนล�ำดบเหตกำรณนนใหเรยงตำมล�ำดบทผพดพด ในกรณทผพดพดล�ำดบเรองรำววกวน สบสน ลำมควรแจงใหผสมภำษณรบทรำบ เนองจำกลกษณะกำรใชค�ำพดทวกวนสบสนอำจสะทอนสภำวะจตใจของผพด ผสมภำษณ เชน เจำหนำทต�ำรวจหรอนกสงคมสงเครำะหควรจะเปนผเตอนหรอก�ำกบวธกำรใหขอมลของผเสยหำยมำกกวำปลอยใหเปนดลพนจของลำมในกำรรวบรดตดควำม

ทกษะการจดบนทกยอเพอเชอมโยงความเขาใจในกรณทผพดพดยำวโดยไมหยดใหลำมแปล ลำมจ�ำเปนตองจดบนทกเพอเตอนควำมจ�ำใหแปลใหได ครบถวนตำมทผพดพด โดยหลกกำรของกำรจดบนทกมดงน

- ไมจดทกอยำงทไดยน แตใหฟงและจบประเดนใหไดกอนจงคอยจด

- บนทกประเดนวำ ใคร ท�ำอะไร กบใคร ทไหน อยำงไร เมอใด

- ล�ำดบควำมคดและควำมเชอมโยงของประเดนตำง ๆ ในใจควำมตนฉบบ

- จดสงทยำกจะจ�ำได เชน ตวเลข ตวยอ มำตรวด ขนำด ลกษณะ และชอเฉพำะ เชน ชอบคคล ชอสถำนท ฯลฯ


- อำจจะจดบนทกเปนสญลกษณ ภำพวำด ค�ำยอ แตทงนตองเปนสงทลำมรไดทนทวำสญลกษณ ภำพวำดหรอค�ำยอนน ลำมหมำยถงอะไร

- จดดวยตวหนงสอขนำดใหญ อำนไดงำย

- กระดำษหรอสมดทใชบนทกควรมขนำดพอดมอใหลำมสำมำรถถอในมอขำงเดยวได โดยมออกขำงหนงใชถอปำกกำ

6.2 ปญหาดานการแปลของลามทพบบอย

การสอความไมตรงตนฉบบลำมทไมไดรบกำรฝกอบรมอำจไมแปลสงทตวเองไมเขำใจหรอเปลยนขอควำมไปเนองจำกไมมควำมรเพยงพอ เชน ไมรศพทหรอไมรควำมแตกตำงระหวำงหวใจวำย หวใจลมเหลว ฯลฯ จงแปลไปวำโรคหวใจเฉย ๆ หรออำจไมกลำบอกวำตวเองไมเขำใจสงทเจำหนำทบอกเนองจำกกลวเสยหนำ สวนลำมทไดรบกำรอบรมแลวควรจะถำมทนทถำไมแนใจควำมหมำยหรอค�ำทควรใช (เชน เมอผใชลำมพดวำ “เดยวจะสงส�ำนวนไปใหศำล” หำกลำมไมรศพทค�ำวำ “ส�ำนวน” ลำมอำจถำมวำ “ส�ำนวนแปลวำอะไรคะ จะไดแปลเปนภำษำอกภำษำหนงไดถก” ในกรณนลำมทดจะสำมำรถแปลค�ำทไมทรำบศพทในอกภำษำไดโดยใชวธกำรแปลแบบอธบำย)

อกสำเหตหนงทท�ำใหลำมแปลสอควำมไดไมตรงตนฉบบคอกำรทลำมไมระมดระวงพอและแปลเอำตำมควำมเขำใจหรอกำรตควำมของตวเอง เชน แปลประโยควำ “ชวงหลงนไมปวดแลว” เปน “สองสำมอำทตยนไมปวดแลว” ซงอำจไมตรงกบทผพดตองกำรจะสอกได “ชวงหลงน” ผพดอำจจะหมำยถง “สองสำมวนน” หรอ “สองสำมเดอนน” กได ซงกำรแปลตควำมแบบไมระวงนอำจมผลตอกำรวนจฉยโรคของแพทยทตรวจอำกำรของคนไขได

กรณอกอยำงทนำสนใจคอกำรทลำมแปลควำมหมำยตรงตวตำมทผพดพด แตท�ำใหควำมหมำยโดยรวมในแงของเจตนำของผพดผดเพยนไป ตวอยำงกรณพธกรรำยกำรโทรทศนรำยกำรหนงทกทำยศลปน นกรองนกดนตรชำวตำงชำตกลมหนงวำ “โอโห วงนคดหนำตำมำหรอเปลำน” และลำมแปลวำ “บรษทตนสงกดเลอกพวกคณมำเพรำะหนำตำใชไหม” แมวำควำมหมำยตำมรปค�ำจะใกลเคยงกน แตควำมรสกท ผฟงจะไดจำกประโยคตนฉบบและประโยคทลำมแปลแตกตำงกนโดยสนเชง ผฟงประโยคทลำมแปลมำอำจเกดควำมไมพอใจเนองจำกรสกวำก�ำลงโดนดถก ทงทในควำมจรงผพดตองกำรแซวในท�ำนองชนชม ดงนน ลำมจ�ำเปนตองเนนรกษำเจตนำของผพดมำกกวำควำมหมำยตรงตวตำมรปค�ำ อำจจะเลยงแปลวำท�ำนองวำ “คนจะอยวงนไดตองหนำตำดหรอเปลำน” หรอ ในกรณนกำรแปลไมตรงควำมหมำย แตคงเจตนำของผพดในท�ำนองวำ “นกดนตรวงนหนำตำดกนทกคนเลย” กยงดกวำกำรแปลไปอยำงทลำมเลอกแปลออกมำ

ในกรณของภำษำทศพทคลำยคลงกนนน ลำมพงระวงเปนพเศษวำศพททคลำยคลงกนนนมควำมหมำยเหมอนกนหรอเทำกนจรง ๆ เชน กรณภำษำเขมร แมจะมค�ำวำ “มะเรง” กไมควรใชในกำรแปลค�ำวำ “มะเรง” ในภำษำไทย เพรำะในควำมหมำยของ “มะเรง” ในภำษำไทยนน ภำษำเขมรใชค�ำวำ “มหำรก”


หรอในประโยควำ “โรคนรกษำหำยไหม” ในภำษำเขมรกควรใชค�ำวำ “พยำบำล” แทนค�ำวำ “รกษำ” หรอ “ไปใหหมอตรวจ” ในภำษำเขมรตองแปล “ตรวจ” วำ “พนตย” บำงครงค�ำทเปนค�ำเดยวกนในภำษำถนหนงกมบรบทสถำนกำรณกำรใชทตำงออกไปในอกถนหนง เชน ค�ำวำ “ช” แปลวำ “กน” ในภำษำเขมรถนอสำนใต แตในภำษำเขมรมำตรฐำน ค�ำนเปนค�ำไมสภำพ และนยมใชกบสตว

การตอเตมเสรมแตงดงทกลำวไปแลววำลำมทไมผำนกำรอบรมมกจะแปลตำมทตนเองเขำใจและไมระมดระวงในกำรรกษำ เนอควำมใหมควำมหมำยเทำกบตนฉบบทพด หลำยครงลำมมกำรตอเตมเสรมแตงเพอบรรยำยสงท ตนเขำใจ เชน ประโยควำ “คณมปญหำสขภำพหรอปญหำอน ๆ ทท�ำใหคณไมสำมำรถหำงำนไดหรอไม” ลำมแปลวำ “คณมปญหำสขภำพหรอปญหำอน ๆ ทท�ำใหคณไมสำมำรถหำงำนไดหรอไม เชน ปวดหลง ขำไมมแรง อะไรแบบน” กำรเพมตวอยำงเขำไปนอำจเปนกำรชน�ำค�ำตอบ และอำจเปนสงทผถำมพยำยำมหลกเลยง แตลำมทไมไดระวงในกำรแปลท�ำใหผพดไมสำมำรถสอสำรไดอยำงทตองกำร

การไมแปลใหครบลำมทยงไมไดรบกำรอบรมอำจจะไมแปลค�ำต�ำหนหรออำจเปนค�ำดำวำหยำบคำย เนองจำกเกรงวำจะท�ำให ผฟงรสกไมพอใจ แตจรง ๆ แลว กำรรบรควำมรสกพอใจหรอไมพอใจเปนสงส�ำคญในกำรแกไขควำมเขำใจผดของอกฝำย หรอกำรด�ำเนนกำรแกไขตอไปในอนำคต บำงครง ลำมอำจไมแปลเพรำะมควำมรสกวำไรสำระ หรอไมใชหนำทของเจำหนำทคนดงกลำว แตสงทลำมควรจะท�ำคอแปลใหเจำหนำทฟงแลวใหเจำหนำท บอกเองวำไมใชหนำทของเขำ ลำมไมควรเอำตวเองเปนผตดสนถกผด ควรไมควร นอกจำกนกำรละเลยไมแปลหรอพดใหผใชลำมอำจท�ำใหผใชลำมเกดควำมรสกไมไดรบกำรใสใจ ใหควำมส�ำคญ หรอเกดควำมไมพอใจ ไมไวใจลำมและไมใหควำมรวมมอในกำรใหขอมลในล�ำดบตอไปกได วธกำรแกไขกำรทผใชลำมขอใหลำมหรอเจำหนำทท�ำกำรในสงทอยนอกเหนออ�ำนำจหนำทอำจแกไดโดยกำรใหขอมลเรองบทบำทและขอบเขตอ�ำนำจหนำทของเจำหนำทและลำมตงแตเรมตนแนะน�ำตว ในศำลประเทศสหรฐอเมรกำเมอเรมพจำรณำคดศำลจะอำนขอบเขตหนำทของลำมใหจ�ำเลย/พยำนฟง เชน ลำมไมมอ�ำนำจหนำทชวยเหลอจ�ำเลย/พยำน ลำมไมมควำมเชยวชำญดำนอยำงทจะใหค�ำแนะน�ำทำงกฎหมำยกบจ�ำเลยพยำนได ฯลฯ

การแปลค�าหยาบคายรนแรง ลำมไมควรจงใจงดเวนไมแปลขอควำมอยำงใดอยำงหนงหรอลดระดบควำมแรงของภำษำโดยไมแจงให ผฟงทรำบ แตในขณะเดยวกนกอำจจะตองระวงทจะแปลค�ำหยำบคำยรนแรงอยำงตรงตวเปนอกภำษำหนง สำเหตส�ำคญคอค�ำดำมกมน�ำหนกไมเทำกนในแตละภำษำ เชน หม ในวฒนธรรมตะวนตกมควำมหมำยเปนค�ำดำ แตในภำษำไทยไมเปนเชนนน กำรแปลงใหเขำกบวฒนธรรมไทยโดยเปลยนเปนสตวชนดอนกไมใชเรองควรท�ำเพรำะอำจจะยงมควำมหมำยรำยแรงไปกวำภำษำตนฉบบ แมแตค�ำทมควำมหมำยเหมอนกน มสถำนะเปนค�ำหยำบเหมอนกน กมน�ำหนกควำมแรงไมเทำกน เชน ค�ำหยำบทหมำยถงอวยวะเพศหญงในภำษำสเปนเปนค�ำอทำนแสดงควำมไมพอใจซงคนหลำยคนใช และสำมำรถออกทวได แตค�ำหยำบทหมำยถง อวยวะเพศหญงในภำษำไทยไมไดใชเพอแสดงควำมไมพอใจ และฟงดหยำบมำกจนไมสำมำรถออกทวได นอกจำกนยงมกรณทค�ำต�ำหนไมมค�ำหยำบคำยแตบำงครงลำมกไมกลำแปลเพรำะไมอยำกใหเสย


ควำมรสก กำรงดเวนไมแปลนท�ำใหคสนทนำไมไดรบรถงปฏกรยำของฝำยตรงขำมและไมสำมำรถพดหรอท�ำกำรแกไขสถำนกำรณได แนวทำงในกำรแกปญหำนคอลำมอำจปรบใหเปนค�ำธรรมดำ แตแจงควำมรนแรงของภำษำและภำพสะทอนควำมไมพอใจ/มำรยำทของผพด เชน “โอยควำยอยำงนมำท�ำงำนไดไงเนย” – “เขำต�ำหนคณอยำงแรงวำไมมควำมรในเรองน แตใชค�ำไมคอยสภำพ” (หำกเปนค�ำหยำบใหระบวำเปนค�ำหยำบ)

โดยจรรยำบรรณของลำมแลว ลำมตองไมละเลยไมแปล แปลเฉไฉเปนเรองอน หรอลดควำมแรงของภำษำโดยไมบอกใหอกฝำยทรำบเปนอนขำด

6.3 การเตรยมการรบมอกบสถานการณตาง ๆ ในการท�างานลาม

การเตรยมตวกำรเตรยมตวกอนท�ำหนำทลำมจะท�ำใหลำมท�ำงำนไดงำยขนและแปลไดอยำงมคณภำพขน วตถประสงคของกำรเตรยมตวคอเพอใหลำมรเนอหำงำนครำว ๆ และวตถประสงคของกำรสนทนำ นอกจำกน ลำมยงสำมำรถเตรยมศพทเฉพำะทำงทนำจะไดเจอระหวำงกำรสนทนำ ขนตอนของกำรเตรยมตวมดงน

- กำรสอบถำมรำยละเอยดเกยวกบงำน ขอเอกสำรทเกยวของ

- ศกษำเอกสำรทไดรบ

- ศกษำหำควำมรเพมเตมในดำนนน ๆ คนควำเอกสำรเพมเตมทเกยวของ

- ศกษำศพทเฉพำะทำง

- ศกษำตวอกษรยอ/ชอเฉพำะ เชน หนวยงำนทเกยวของ ต�ำแหนงของเจำหนำททเกยวของ

- เตรยมแปลขอควำมทผพดจะอำน (หำกม)

- จดระเบยบขอมล

- พกสมดจด ปำกกำ และพจนำนกรมตดไว

การแนะน�าตวกอนเรมกำรแปล ลำมตองแนะน�ำตวกบผเสยหำยเสมอ วตถประสงคของกำรแนะน�ำตวมดงน

- สรำงควำมไววำงใจ เพอไมใหผเสยหำยเกดควำมรสกระแวง ลำมจะบอกหนำทของตน รวมถง จรรยำบรรณของลำมทจะเกบขอมลทไดรบมำเปนควำมลบ

- ชวยก�ำหนดบทบำท ใหผ เสยหำยเขำใจวำลำมมหนำทแปลเทำนน กำรใหค�ำปรกษำและ ใหควำมชวยเหลอตำง ๆ เปนหนำทของเจำหนำท

- สรำงควำมเขำใจเกยวกบวธปฏบตงำนของลำม แนะซกซอมวธกำรพด เชน ลำมอำจจะบอกวำ เพอใหลำมสำมำรถถำยทอดสงทพดไดครบถวนทสด ลำมอำจขอใหผพดหยดพดเปนระยะ ๆ


การรบมอกบสถานการณยงยาก

- เมอลำมถกขอใหแปลค�ำตอค�ำ หำกมเจำหนำททรบผดชอบในกำรสมภำษณก�ำหนดใหใชวธกำรแปลค�ำตอค�ำ ลำมสำมำรถแนะน�ำไดวำวธกำรนเหมำะส�ำหรบกำรแปลควำมทอธบำยประโยคงำย ๆ เชน ในกระบวนกำรทำงกฎหมำย หรอขอควำมทเปนขอเทจจรง หำกตองมกำรแปลโดยมกำรใชส�ำนวนในกำรสอภำษำแลว อำจจ�ำเปนตองละเวนไว เนองจำกอำจไมสำมำรถแปลไดตำมค�ำตอค�ำ ซงไมท�ำใหทรำบถงควำมหมำยทแทจรงได ลำมจงควรใชวธกำรแปลค�ำตอค�ำอยำงระมดระวง แมวำวธกำรน นยมใชในบรบททำงกฎหมำย เชน ในหองพจำรณำคดของศำล หรอกำรสมภำษณเพอพจำรณำตดสนใจในกำรชวำผไดรบกำรสมภำษณเปนผเสยหำยจำกกำรคำมนษยหรอไม กำรแปลแบบค�ำตอค�ำอำจน�ำไปสกำรเขำใจควำมหมำยทผด โดยเฉพำะอยำงยงในสถำนกำรณทคสนทนำไมรเกยวกบกำรใชส�ำนวนภำษำของอกฝำยหนง ทบำงครงลำมไมสำมำรถแปลตรงตวได เพรำะในกำรแปลไมสำมำรถแปลค�ำตอค�ำไดอยแลว เชนภำษำพมำทค�ำกรยำอยทำยประโยค กตองเอำกรยำมำไวในต�ำแหนงปกตในภำษำไทย ภำษำยโรปบำงคภำษำใกลกนมำกอำจพอแปลค�ำตอค�ำได หรอภำษำไทยกบลำวอำจแปลค�ำตอค�ำได แตปกตนกแปลและลำมจะถกสอนวำไมใหแปลค�ำตอค�ำ แตตองแปลควำมหมำยตอควำมหมำย

- กำรแปลส�ำนวนตำง ๆ หำกในอกภำษำหนงมส�ำนวนใกลเคยงทมควำมหมำยเดยวกน กให แปลส�ำนวนดวยส�ำนวน แตหำกไมมหรอมแตควำมหมำยหรอบรบทกำรใชแตกตำงออกไป กไมควรแปลดวยส�ำนวนนนแตใหใชค�ำอธบำยธรรมดำแทน เชน เขำหลบหนจำกนำยจำงไปแตกเหมอนหนเสอปะจระเขไปเจอนำยหนำอกคน อำจแปลวำ เขำหลบหนจำกนำยจำงไปแตกไปเจอนำยหนำอกคนซงกเปนคนไมดเหมอนกน

- กำรสรำงและสะสมค�ำศพทใหม ๆ ลำมควรท�ำคลงค�ำศพทของตนเอง โดยกำรสรำงถอยค�ำขนใหมในกรณทไมสำมำรถหำค�ำศพทนนไดในพจนำนกรมในภำษำทตนใช ซงกำรจดบนทกถอยค�ำใหมทได อำจไมจ�ำเปนตองเรยงไปตำมตวอกษรในกำรจดเกบ แตควรรวบรวมเปนหมวดหมตำมประเดนของควำมหมำย พรอมบนทกถอยค�ำทเทยบเคยงเปนภำษำทตองกำรแปล ลกษณะกำรทวนควำม และมตวอยำงกำรใชถอยค�ำในรปประโยค กำรสรำงคลงศพทของตนเองเปนวธกำรเพมพนควำมรในค�ำศพท ท�ำใหมทกษะในกำรแปลทมควำมละเอยดมำกขน ท�ำใหรวำจะใชภำษำทพดนนไดอยำงไรในสถำนกำรณตำง ๆ กำรสรำงบญชค�ำศพทเฉพำะขนมำ เชน ถอยค�ำหรอวลทำงดำนกฎหมำย กำรแพทยและกำรเมอง จะเปนเครองมอทมคณคำทลำมสำมำรถพกพำตดตวไปดวยและหยบฉวยใชไดเมอยำมตองกำร

- หำกลำมไดรบกำรรองขอจำกผเสยหำยใหบอกผลกำรพจำรณำใหควำมชวยเหลอหรอผลของคด และสอบถำมควำมคดเหนของลำมตอผลของคดหรอกำรชวยเหลอนน ๆ ใหลำมแจงตอผเสยหำยถงบทบำท หนำท และจรรยำบรรณของลำม ซงจะมหนำทเพยงอ�ำนวยควำมสะดวกในกำรสอสำร ไมมหนำทใหกำรชวยเหลอหรอใหค�ำปรกษำ แตผเสยหำยสำมำรถสอบถำมขอมลหรอขอควำมเหนและค�ำแนะน�ำจำกเจำหนำททเกยวของได โดยลำมจะท�ำหนำทเปนผแปลค�ำถำมของผเสยหำยและค�ำตอบของเจำหนำทให ทงน ลำมควรแจงขอบเขตบทบำทหนำทของตนตอผเสยหำยตงแตแรกแนะน�ำตว


- กรณทลำมไดรบกำรขมขคกคำมวำจะท�ำรำย หรอขฆำเอำชวตจำกผเสยหำย ผคำมนษย หรอเจำหนำท ททจรต ใหลำมแจงแกเจำหนำทต�ำรวจหรอเจำหนำทอนทเกยวของ หำกลำมรสกวำไมปลอดภยและเจำหนำททปฏบตงำนดวยไมสำมำรถดแลควำมปลอดภยใหได ลำมสำมำรถพจำรณำถอนตวจำกกำรปฏบตหนำทได

- หำกลำมพบวำกำรแปลและกำรสมภำษณนน ๆ ผสมภำษณและลำมมควำมเหนดเหนอยจำก กำรแปลกอนนทเกนก�ำลงแลว ลำมมสทธปฏเสธกำรปฏบตงำนได หำกเกนกวำจ�ำนวนชวโมงท�ำงำนทตกลงกนไว (โดยปกตแลวไมควรเกน 8 ชวโมงตอวน) และแจงวำกำรท�ำงำนในสภำวะรำงกำย เกนขดจ�ำกดเสยงตอควำมผดพลำดและควำมเสยหำยทจะตำมมำได

- กรณผเสยหำยพยำยำมสรำงควำมกดดนใหกบลำมดวยกำรตดสนบนหรอขมขเรยกรองใหลำมไมพดควำมจรงอนเปนประโยชนตอผเสยหำยในระหวำงกำรสมภำษณหรอปฏบตงำน แตไมเปนประโยชนตอหนวยงำนใหควำมคมครองชวยเหลอ ในกำรน ลำมพงยดถอจรรยำบรรณทำงวชำชพ ปฏเสธตอผเสยหำยดวยค�ำพดและทำททสภำพ ชแจงยนยนขอบเขตกำรท�ำหนำทกำรใหบรกำรของลำม และใหรบแจงเจำหนำทผรบผดชอบกำรปฏบตงำนของลำม นกสงคมสงเครำะห ผดแลผเสยหำย หรอ ผบงคบบญชำของหนวยงำนนน ๆ

ปญหาดานเทคนคในการท�าลามและแนวทางแกไข

ปญหา แนวทางแกไข

จ�าไดไมหมด - จดบนทก โดยเฉพำะ ชอเฉพำะ ตวเลข และประเดนขอยอย

- หำกมเวลำเตรยมพรอมกบฝำยตำง ๆ อำจขอใหผพดหยดใหแปล ทก ๆ 3-4 ประโยค

- อยำเดำ แตงเอง หรอขำมไป

- ค�ำนงควำมหมำยและวตถประสงคในกำรสอสำรหรอเจตนำของผพด อยำพยำยำมจ�ำเปนค�ำ ๆ อำจใชวธนกภำพตำมและจบประเดนส�ำคญวำใคร ท�ำอะไร ทไหน อยำงไร กบใคร

ไมเขาใจความหมาย ของศพท/ผพด

- เตรยมตวลวงหนำ

- ถำมผพดวำสงทพดนนหมำยควำมวำอะไร อยำเดำ

- พกพจนำนกรมเพอใชเปดในเวลำทพก


ไมรวาจะแปลค�านนเปนอกภาษาอยางไร

- ใหควำมส�ำคญกบ “ควำมหมำย” มำกกวำค�ำ

- พยำยำมสอสงเดยวกนโดยใชค�ำพดตำงกน เชน ลองแปลไทยเปนไทย แลวหำค�ำแปลของค�ำใหมนนในอกภำษำแทน

- แปลแบบอธบำย

- เตรยมตวลวงหนำ

- พกพจนำนกรม

ขอพงระวง - ระหวำงกำรสนทนำหรอสมภำษณ ลำมพงระวงไมพดหรอสนทนำกลบไปกลบมำกบฝำยหนง และปลอยใหอกฝำยหนงรอค�ำแปลโดยทไมทรำบวำลำมกบอกฝำยคยอะไรกนอย เนองจำกอำจสรำงควำมระแวงสงสยได เชน หำกผเสยหำยชวนลำมสนทนำนอกประเดนลำมกตองแปลค�ำพดโตตอบระหวำงลำมและผเสยหำยใหเจำหนำทฟงดวย หรอเมอลำมฟงผเสยหำยไมเขำใจ จ�ำเปนตองถำมเพอใหผเสยหำยอธบำยควำมหมำยของค�ำหรอเรองรำวเพมเตม กอำจจะตองแจงเจำหนำทซงรอฟงค�ำแปลอยกอนวำลำมยงไมสำมำรถแปลได จ�ำเปนตองถำมผเสยหำยกลบกอน เปนตน

6.4 การพฒนาตนเองในทางวชาชพ กำรพฒนำตนเองถอเปนจรรยำบรรณขอหนงของลำม เพอใหลำมสำมำรถปฏบตหนำทไดอยำงมประสทธภำพมำกทสด แนวทำงกำรพฒนำตนเองอำจแบงเปนดำนตำง ๆ ไดดงน

ทกษะดานภาษา

- ลำมทดควรจะสำมำรถฟงภำษำทงสองภำษำไดเขำใจทงหมด หำกลำมรสกวำทกษะกำรฟงภำษำตำงประเทศของเรำยงไมดพอ ควรพฒนำโดยกำรฝกฟงจำกรำยกำรวทย โทรทศน หรอวดโอใน YouTube

- หำกลำมยงอำนเขยนภำษำตำงประเทศไมได ควรเรยนกำรอำนเขยนเพรำะทกษะกำรอำนจะเปนชองทำงในกำรหำควำมรเพมเตมและเพมวงศพทจำกกำรอำนทงหนงสอ สงพมพ และขอมลในอนเตอรเนต

- หำกลำมยงพดภำษำตำงประเทศไดไมชดกควรหดออกเสยงใหชด โดยเนนกำรออกอกขระทงสระและพยญชนะใหถกตองตำมหลกของภำษำนน ๆ รวมถงกำรลงเสยงหนกและท�ำนองเสยงดวย โดยอำจขอใหเจำของภำษำชวยฟงและแกไขวธกำรออกเสยงของลำมใหถกตอง

- กำรจดท�ำคลงค�ำศพทของตนเองหรอรวมกนใชดวยกนในระหวำงกลมนกแปลและลำมจำกกำรไดเจอค�ำศพทใหม ๆ ทอำจยำกตอกำรหำค�ำทใกลเคยงกนในภำษำทสอง หรออำจตองบญญตค�ำแปลขนมำใหม กำรเรยนรค�ำศพททเฉพำะทำงจะท�ำใหลำมมควำมมนใจในตนเองและเชอมนในกำรควบคมก�ำกบกำรแปล ลดควำมกงวลและควำมเครยดอนอำจเกดจำกกำรท�ำงำนแปล มสมำธและสำมำรถแปลไดอยำงมประสทธภำพมำกเพมขน


ทกษะการลาม

- ลำมสำมำรถฝกฝนทกษะกำรลำมไดโดยลองฟงคลปวดโอแลวอดเสยงตนฉบบและกำรแปลของ ตวเองไว เพอเปรยบเทยบวำสำมำรถถำยทอดออกมำไดถกตองครบถวนหรอไม

- ระหวำงดละครโทรทศน ขำว วทยแลวแปลตำมในใจ เพอฝกฝนทกษะกำรแปลไดทกเวลำ

- ฝกกำรท�ำลำมจำกเอกสำร โดยอำนหนงสอพมพ บทควำม แลวแปลปำกเปลำเปนอกภำษำหนงทนท กำรฝกฝนจะชวยท�ำใหแปลไดรวดเรวมำกขน

- ควรบนทกเสยงไวเพอฟงและตรวจสอบกำรแปลของตนเอง โดยอำจใหผอนชวยวจำรณและให ควำมเหนทงในเรองกำรออกอกขระวำชดเจนหรอไม กำรพดฉะฉำนชดเจนหรอไม น�ำเสยงนำฟงหรอไม รวมถงเนอหำวำถกตองครบถวนหรอไม

ตวอยางแบบฝกหดทดสอบการแปลดวยตนเอง (United Nations High Commissioner for Refugees, 2009, p. 39)

- พดในหวขอทคนเคย เชน เรองเกยวกบตวเอง สภำพแวดลอม เหตกำรณปจจบน เปนภำษำแม (เชน ภำษำไทย) เปนเวลำ 10-15 นำท บนทกเสยงไว

- ฟงทบนทกเสยงไวและสรปประเดนส�ำคญจำกทฟงเปนภำษำตำงประเทศ (เชน ภำษำองกฤษ)

- จำกนนฟงทบนทกเสยงไวอกครง แลวแปลทละประโยคเปนภำษำตำงประเทศ โดยกดหยดเปนระยะ ๆ เพอแปล หำกมปญหำในกำรแปลชวงใดหรอค�ำใดใหจดบนทกไว เชน จดศพททแปลไมไดหรอชวงทแปลตดขด

- ท�ำซ�ำอกครง โดยครงทสองนใหเรมบนทกเสยงพดเปนภำษำตำงประเทศในหวขอทคนเคย จำกนนฟงและสรปประเดนเปนภำษำแม เสรจแลวใหแปลเนอหำทพดเปนภำษำแมทละสองประโยค โดยจดชวงทแปลไมไดหรอมปญหำดวย

- พยำยำมฝกใชควำมจ�ำใหมำก หำกมเพอนชวยฟงและใหควำมเหนจะดมำก

ความรเฉพาะดานและความรรอบตว

- เขำรบกำรฝกอบรมในเรองทเกยวของถำมโอกำส

- อำนหนงสอพมพ ฟงขำว อำนหนงสอ วำรสำรทเกยวของเพอเพมพนควำมรและวงศพท

การสรางเครอขายลามแปลภาษา

- เขำรบกำรฝกอบรมในเรองทเกยวของถำมโอกำส เพอหำเครอขำย

- ตงกลมทำงสอสงคมออนไลน เชน ไลน เฟซบค

- เขำรวมสมำคมวชำชพทเกยวของ


บทท7หลกกำรจรรยำบรรณทำงวชำชพและมำตรฐำนกำรปฏบตตนส�ำหรบลำมจรรยำบรรณทำงวชำชพเปนหลกปฏบตทผประกอบวชำชพนน ๆ พงปฏบต เนองจำกเปนทตกลงกนวำ กำรปฏบตดงกลำวถอเปนสงทถกทควรและกำรฝำฝนไมปฏบตตำมถอวำเปนเรองทผดไปจำกมำตรฐำนทำงวชำชพและเปนเรองทยอมรบไมได เนองจำกมกกอใหเกดควำมเสยหำยแกผใชลำมไมทำงใดกทำงหนง หรอกอใหเกดควำมเสอมเสยแกวชำชพลำม

7.1 คณสมบตทจ�าเปนส�าหรบการเปนลาม

ลำมไดรบกำรยอมรบในฐำนะวชำชพเนองจำกเปนงำนทใหบรกำรกบผอนโดยอำศยทกษะและควำมรเฉพำะทำง บคคลทจะสำมำรถปฏบตหนำทลำมไดอยำงมจรรยำบรรณนนจ�ำเปนตองมคณสมบตเบองตน ดงน

1. มความรและความสามารถในการสอสารภาษาทปฏบตงานลามไดเปนอยางด กำรสอสำรไดด หมำยถง ฟงและอำนภำษำไดเขำใจทงหมดพดและเขยนสอควำมตำมทตองกำรสอได

ทกประกำร หรอหำกมกรณทไมเขำใจหรอไมทรำบศพททตองกำรใชสอ กสำมำรถสอบถำมทวนควำมกบคนตำงดำวหรอเจำหนำทเพอสอสำรใหลลวงไปได นอกจำกน ลำมควรมควำมละเอยดออนในดำนควำมหมำยของค�ำ รจกควำมแตกตำงระหวำงค�ำทมควำมหมำยใกลเคยงกน และใชค�ำไดเหมำะสมตำมสถำนกำรณกำรสอสำร ทงทเปนภำษำทำงกำรและไมเปนทำงกำร

แมลำมจะแปลโดยกำรฟงและพดเปนหลก แตกควรมควำมสำมำรถในกำรอำนและเขยนไดดทงสองภำษำ เนองจำกบำงครงตองอำนเอกสำรใหคนตำงดำวหรอเจำหนำทฟง นอกจำกน กำรอำนเขยนไดยงชวยใหลำมสำมำรถคนควำหำควำมรไดกวำงขนอกดวย

2. มทกษะดานการลาม ทกษะดำนกำรลำม หมำยถง กำรจบประเดนและกำรถำยทอดถอยควำมใหไดเทำกบหรอใกลเคยง

ตนฉบบมำกทสด ทงในเรองควำมหมำยและลกษณะภำษำทใช

3. มความรความเขาใจเกยวกบเนอหาในดานทจะแปล ควำมรควำมเขำใจเกยวกบเนอหำในดำนทจะแปลจะท�ำใหลำมเขำใจประเดนทผพดตองกำรสอได

ควำมรเหลำนรวมควำมรรอบตวทวไป ควำมรเกยวกบขำวสำรสถำนกำรณปจจบน ควำมรดำนเนอหำดำนกำรคมครองแรงงำน กฎหมำยทเกยวของ ศพทเฉพำะทำง รวมถงควำมเขำใจขนตอนกำรท�ำงำนของหนวยงำนทเกยวของ


4. มความรดานวฒนธรรมของผพดภาษาทตนปฏบตงานลาม ควำมรดำนวฒนธรรมจะท�ำใหลำมตควำมสงทผพดไดตรงตำมเจตนำของผพด รวมถงชวยใหขอมล

หรอเตอนคสนทนำ หำกเหนวำอำจเกดควำมเขำใจผดหรอไมพอใจกนขนอนเนองมำจำกควำมแตกตำง ทำงวฒนธรรมระหวำงคสนทนำ

5. สามารถรบมอกบสถานการณทไมคาดคดได ลำมควรมควำมใฝร มปฏภำณ ไหวพรบ สำมำรถแกไขปญหำเฉพำะหนำได มสต สำมำรถควบคม

อำรมณไดด

6. มความตระหนกเรองจรรยาบรรณของลาม

7.2 จรรยาบรรณและมาตรฐานการปฏบตงานลาม

ลำมเปนบคคลทไมจ�ำเปนตองมอยในกระบวนกำร หำกทกคนพดภำษำกลำงเดยวกนได แตลำมกเปนบคคลทขำดเสยไมได หำกเจำหนำทและผเสยหำยพดกนคนละภำษำ ลำมพงระลกไวอยเสมอวำวตถประสงคของกำรมอยของลำมคอเพออ�ำนวยควำมสะดวกในกำรสอสำรระหวำงเจำหนำทและผเสยหำย ใหเหมอนวำคสนทนำทงสองฝำยพดภำษำเดยวกน ดงนน ลำมจะตองแปลทกอยำงทแตละฝำยตองกำรจะสอออกไป ในกำรสมภำษณหำขอเทจจรง เจำหนำทจะเปนผควบคมทศทำงของกำรสนทนำ ลำมเปนเพยงตวกลำงในกำรสอสำร ไมใชเจำหนำท บทบำทของลำมคอกำรแปล และตองเออใหทงสองฝำยสอสำรกนโดยตรงมำกทสด จรรยำบรรณลำมจะสะทอนลกษณะงำนและมำตรฐำนกำรปฏบตงำนดงทกลำวมำขำงตน

สรปจรรยาบรรณลาม

- แปลอยำงซอตรงตอตนฉบบ

- รกษำควำมลบ

- เปนกลำง

- ใหเกยรตผอน

- เปนมออำชพ

- ไมผด

- ไมขำด ไมแปลแบบสรปยอ แตแปลทกอยำงทผพดพด

- ไมเกน ไมแตงเตมขอควำม หรอใสควำมเหนหรอค�ำอธบำยเพม

- รจกบทบำทหนำทของตน

- ไมรบงำนเกนควำมสำมำรถ

- เมอรบงำนแลว ตองท�ำใหดทสด

- ตองเตรยมตว

- ตรงตอเวลำ

- แตงกำยใหถกกำลเทศะ

- พฒนำตนเองอยำงตอเนอง

จรรยำบรรณลำมแปลจำก National Standard Guide for Community Interpreting Services. Healthcare Interpretation Network HIN Toronto, Canada. First Edition. November 2007.


ความถกตองตรงตามตนฉบบวตถประสงค – รกษำควำมหมำยเดมของสำรทตองกำรสอ

1. ลำมแปลค�ำพดและขอควำมเขยนทงหมดอยำงซอสตย ฟงดสละสลวยและเปนธรรมชำตในภำษำ ปลำยทำง และไมมกำรบดเบอนตนฉบบโดยกำรตด เตม หรออธบำยขยำยควำม ยกเวนแตในกรณแปลตรงตวแลวไมสอใหเกดควำมเขำใจ ใหรกษำลกษณะภำษำและระดบภำษำของตนฉบบไว

2. ลำมเตอนทกฝำยวำทกอยำงทพดคยกนจะตองแปลใหอกฝำยทรำบ หำกฝำยหนงขอใหลำมไมแปลขอควำมใดขอควำมหนง ลำมจ�ำเปนตองบอกอกฝำยหนงถงกำรขอรองดงกลำวและถำมวำจะใหด�ำเนนกำรอยำงไร

3. ลำมสำมำรถจะใชค�ำทบศพทไดหำกไมมค�ำแปลทตรงในภำษำปลำยทำง แตใหมค�ำอธบำยทจะท�ำใหผฟงพอจะเขำใจค�ำทบศพทนนไดเชนกน

4. ลำมจะขอใหพดซ�ำ พดใหม หรอขยำยควำมเพมเตม หำกสงทพดมำนนไมชดเจนพอทจะแปลได เมอลำมรตววำตวเองเขำใจผด/แปลผด ใหแจงใหคสนทนำทรำบทนท

5. ลำมใชรปแบบกำรท�ำลำมทเหมำะสมกบลกษณะงำนซงสวนใหญในกำรสมภำษณจะใชกำรท�ำลำม แบบพดตำม

6. ลำมจะแปลสรป (หมำยถง ไมแปลเนอควำมบำงสวน) กตอเมอไดรบควำมยนยอมจำกทกฝำยทเกยวของเทำนน ลำมจะตองพยำยำมแปลขอควำมทงหมดอยำงครบถวนและถกตองตรงตำมตนฉบบเดมมำกทสดเทำทจะเปนไปได โดยไมตด บดเบอน เสรม หรอท�ำใหภำษำสวยขน

การรกษาความลบวตถประสงค: รกษำควำมเปนสวนตวของทกฝำยทเกยวของและรกษำควำมลบของขอมล

1. ลำมแจงใหทกฝำยทรำบวำจะรกษำขอมลทกอยำงเปนควำมลบ ทกฝำยทเกยวของกบกำรแปลของลำมมนใจไดวำลำมจะเกบรกษำขอมลทไดรบรเปนควำมลบ

2. ลำมจะไมเปดเผยขอมลทไดยน ไดเหน ไดอำนนอกเหนอจำกกำรแปลในทนนโดยไมไดรบควำมยนยอมอยำงชดเจนจำกทกฝำยทเกยวของ เวนแตกฎหมำยจะบงคบไว

3. เจำหนำทควรแจงรำยละเอยดเกยวกบกำรพดคยใหกบลำมลวงหนำเพอเตรยมตวหำขอมลค�ำศพททเกยวของหรอเพอใหเขำใจทมำทไปของเรอง ใหพงระลกไววำลำมมหนำทตองรกษำควำมลบเพอทจะไดสอสำรใหขอมลกบลำมไดเตมท


ความเปนกลางวตถประสงค – กำรสอสำรทตรงตำมเจตนำของผสอ ไมถกบดเบอนดวยอคตหรอควำมเหนสวนตวของลำม และเพอใหทกฝำยไววำงใจลำม ไมเหนวำลำมเขำขำงฝำยใดฝำยหนง

1. ลำมตองวำงตวเปนกลำงในทกสถำนกำรณและแจงใหทกฝำยถงหนำททจะตองเปนกลำงน

2. ลำมควรปฏเสธทจะรบท�ำงำนทตวเองมผลประโยชนเขำไปเกยวของหรอกรณทฝำยหนงฝำยใดม ควำมสมพนธใกลชดกบลำมจนอำจกระทบตอภำพควำมเปนกลำงของลำมได

3. ลำมควรแจงใหทกฝำยทรำบหำกมผลประโยชนทบซอนหรอมควำมสมพนธสวนตวทำงใดทำงหนงกบผใชลำม

การใหเกยรตผอนวตถประสงค – แสดงใหเหนถงควำมตระหนกวำมนษยทกคนมเกยรตและศกดศรควำมเปนมนษย มควำมรสก และควำมตองกำรพนฐำนทจะไดรบกำรยอมรบและเคำรพศกดศรเหมอนกน

1. ลำมควรใหเกยรตและค�ำนงถงศกดศรควำมเปนมนษยของทกฝำย

2. ลำมควรสงเสรมใหเกดกำรสอสำรโดยตรงผำนกำรแปลของลำมระหวำงฝำยทเกยวของ

3. ลำมควรปฏบตงำนในลกษณะทสงเสรมใหทกฝำยทเกยวของมอ�ำนำจตดสนใจและเลอกวธปฏบตเอง

การรจกบทบาทของตวเองวตถประสงค – รกษำสถำนะควำมเปนนกวชำชพของลำม ลดควำมเสยงในกำรถกกลำวโทษ รกษำสภำพจตใจและควำมปลอดภยในรำงกำยของลำม

1. บทบำทของลำมคอกำรท�ำใหเกดกำรสอสำรระหวำงฝำยตำง ๆ ซงพดและตดสนใจดวยตวเอง

2. ลำมไมไดเปนผสนบสนนฝำยใด

3. ลำมไมไดเปนคสนทนำ ใหค�ำปรกษำแนะน�ำ หรอใหควำมเหนสวนตวตอเรองหรอกรณทตวเองแปล และไมมปฏกรยำตอฝำยใด

4. ลำมไมใชผกลนกรอง ไกลเกลย หรอพดแทนใหฝำยใด

5. ลำมจะหลกเลยงกำรตดตอกบฝำยตำง ๆ โดยไมจ�ำเปน กอนกำรสมภำษณลำมอำจตดตอกบฝำยตำง ๆ เพอตรวจสอบใหแนใจวำสำมำรถสอสำรเขำใจภำษำหรอภำษำถนของแตละฝำยได เพอยนยน รำยละเอยดกำรนดพบ หรอเพอใหขอมลเกยวกบกำรนดพบแกผรบบรกำร

6. ลำมจะไมท�ำหนำทอนใดนอกเหนอจำกกำรแปลใหแตละฝำย

7. ลำมจะท�ำกำรแปลโดยแทรกแซงกำรสนทนำนอยทสด

8. ลำมจะปกปองควำมเปนสวนตว สวสดภำพ และควำมปลอดภยของตวเอง

9. ลำมจะพยำยำมปฏบตหนำททำงวชำชพภำยใตบทบำทของลำมและหลกเลยงกำรน�ำตวเองเขำไปเกยวของกบเรองตำง ๆ


ความรบผดชอบวตถประสงค – รบผดชอบตอคณภำพของกำรแปลของตวเองตอบทบำทและมำตรฐำนกำรท�ำงำนของลำม ปฏบตตำมกฎหมำยและมำตรฐำนกำรท�ำงำน

1. ลำมพยำยำมศกษำขอผดพลำดในกำรแปลและแกไขทนทเมอพบ

2. ลำมจะปฏเสธงำนทตองใชควำมรและทกษะเกนกวำควำมสำมำรถตวเอง

3. เมอลำมพบวำงำนนนตองใชควำมรควำมสำมำรถเกนกวำทลำมม ลำมจะแจงใหฝำยตำง ๆ ทรำบทนทและใหผทเกยวของตดสนใจวำจะด�ำเนนกำรอยำงไรตอไป

4. ลำมจะรกษำบทบำท ขอบเขตหนำทของตวเอง และด�ำเนนกำรตำมควรเพอใหทกฝำยทรำบถงบทบำทและขอบเขตหนำทของลำม

5. ลำมจะปฏบตตำมกฎหมำยและมำตรฐำนกำรท�ำงำนของวชำชพลำม

6. ลำมจะแจงใหผเกยวของทรำบถงสภำพกำรณหรอเงอนไขทท�ำใหไมสำมำรถปฏบตงำนไดตำมมำตรฐำนขอใดขอหนงในเอกสำรน เชน กำรมผลประโยชนทบซอน ควำมเหนอยลำจนไมสำมำรถปฏบตงำนไดอยำงมประสทธภำพ ไมสำมำรถไดยนกำรสนทนำไดอยำงชดเจน หรอกำรไมมควำมรเกยวกบศพทเฉพำะทใช และปฏเสธทจะปฏบตงำนตอภำยใตเงอนไขดงกลำว ลำมเปนผทตองรบผดชอบตอคณภำพบทแปลของตวเอง

ความเปนมออาชพวตถประสงค – ปฏบตตำมจรรยำวชำชพ

1. ลำมจะปฏบตตำมมำตรฐำนกำรท�ำงำนของวชำชพและระเบยบ ขนตอนปฏบตของหนวยงำนทวำจำง

2. ลำมจะหลกเลยงกำรแทรกแซง กำวกำยกำรสอสำรเทำทจะเปนไปได

3. ลำมจะปฏบตงำนทรบมำใหแลวเสรจโดยตลอด

4. ลำมตองตรงตอเวลำ

5. ลำมจะอยในสถำนทนดหมำยใหปฏบตงำนจนกวำกำรสมภำษณพดคยจะแลวเสรจหรอไดรบกำรบอกกลำวใหกลบได

6. ลำมจะแตงกำยสภำพ ถกกำลเทศะ

7. ลำมจะไมปฏบตธระสวนตวหรอธระอนใดในระหวำงปฏบตหนำทลำม

8. ลำมจะปฏบตตนดวยควำมเปนมออำชพและมจรยธรรมอยเสมอ


การพฒนาทกษะความสามารถอยางตอเนองวตถประสงค – เพอใหลำมมทกษะควำมสำมำรถสงสดในกำรปฏบตงำน แสดงใหเหนถงกำรไดรบกำรรบรอง ฝกอบรมและประสบกำรณ รกษำระดบและพฒนำทกษะ

1. ลำมจะเขำรบกำรอบรมและสอบรบกำรรบรองทม

2. ลำมจะรกษำระดบและเพมพนทกษะและควำมร โดยกำรเรยนรดวยตวเองและกำรศกษำตอเนองในระบบและนอกระบบ

3. ลำมจะขอรบควำมเหนตอกำรปฏบตงำนและประเมนประสทธภำพกำรท�ำงำนของตวเอง

4. ลำมพรอมทจะแสดงใบอนญำตหรอใบรบรองกำรผำนกำรฝกอบรมและประสบกำรณทเกยวของ

5. ลำมจะเขำเปนสมำชกสมำคมวชำชพลำมทเกยวของและปฏบตตำมมำตรฐำนจรยธรรมของสมำคมนน

6. ลำมมงมนทจะเรยนรตลอดชวต เพรำะภำษำ บคคล และบรกำรตำง ๆ มกำรพฒนำและเปลยนแปลงอยตลอดเวลำ ลำมทดจะตองมงทจะปฏบตหนำทอยำงมคณภำพอยเสมอ


บรรณำนกรมกฤตยำ อำชวนจกล. การยายถนขามชาตในภมภาคอาเซยน. สบคนจำก http://www.tja.or.th/ tjadocs/2556-doc-aseanconnectivty/561020-asean-tja1.pdf

ชยวฒน เสำทอง. (2549). ประสบการณแปล กรณด�าเนนรายการวทยาภาคภาษาเขมร. วำรสำรภำษำและวฒนธรรม, 25 (1): 40-61.

นฤมล นรำทร. การยายถนของแรงงานในอาเซยน: กรณแรงงานไรฝมอในประเทศไทย. บทความน�าเสนอในสมมนาโครงการธรรมศาสตร-อาเซยน เราจะอยรวมกนอยางไรในอาเซยน: ประชาคมภายใตความหลากหลาย, คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร 30 เมษายน 2555. สบคนจำก http://www.polsci.tu.ac.th/fileupload/39/53.pdf และ http://www.polsci.tu.ac.th/fileupload/39/44.pdf

สถำบนระหวำงประเทศเพอกำรคำและกำรพฒนำ. การอพยพ ยายถนอาเซยน. 2 สงหาคม 2560. สบคนจำก http://www.posttoday.com/biz/aec/column/506412

ดวงกมล บรณสมภพ. แนวโนมการโยกยายถนฐานในอาเซยน. http://th.aectourismthai.com/con-tent1/3437

ปณตำ ศรศร. แรงงานตางดาว: ความส�าคญและการบรหารจดการ. สบคนจำกhttp://training.p3.police.go.th/doc/non4.pdf

อเลน เพยรสน, สรยพร พนพง, อำร จำปำกลำย, ศรนนท กตตสขสถต, และอำรย พรหมโม. (2549). งาน ทาทายทลมแมน�าโขง การจางแรงงานขามชาตในประเทศ ไทย: งานหนก จายนอย และไมไดรบ การคมครอง. กรงเทพฯ: องคกำรแรงงำนระหวำงประเทศ.

นำยพทกษ เกดหอม. เรอง สทธมนษยชน : สทธแรงงานขามชาต. สบคนจำกhttp://www.fpps.or.th/news.php?detail=n1214797106.news

เจษฎำพงษ สขสงค. นโยบายรฐกบการละเมดสทธแรงงานขามชาต. สบคนจำกhttps://www.gotoknow.org/posts/213606

Department of State, United States of America. (2017). Trafficking in Persons Report June 2017. Retrieved from https://www.state.gov/documents/organization/271339.pdf


International Organization for Migration. (2009). Understanding Migrant Workers. Bangkok: Author.

Pasadilla, G. O. (2011). Social Security and Migration in ASEAN. Tokyo : ADB Institute.

Paitoonpong, S. and Chalamwong, Y. (2012) Managing International Labor Migration in ASEAN: A Case of Thailand. Bangkok: Thailand Development Research Institute (TDRI).

Testaverde, M., Moroz, H., Hollweg, C. and Schmillen, A. (2017). Migrating to Opportunity : Overcoming Barriers to Labor Mobility in Southeast Asia. Washington, DC: World Bank.

United Nations. 2015. Trends in International Migrant Stock: The 2015 Revision. (United Nations database, POP/DB/MIG/Stock/Rev.2015). New York: United Nations.

Vasuprasat, P. (2010). Agenda for Labour Migration Policy in Thailand : Towards Long-term Competitiveness. Bangkok: International Labour Organization.


ภำคผนวกภาคผนวก ก. แนวทางการแนะน�าตวส�าหรบลาม

ผใหบรกำรหรอเจำหนำทมกเปนผแนะน�ำตวลำมตอผเสยหำยหรอบคคลทจะสมภำษณ และชแจงถงวตถประสงคของกำรสนทนำ รวมทงบทบำทหนำทของลำมและวธกำรสนทนำผำนลำม หำกเจำหนำทไมไดด�ำเนนกำรดงกลำว ลำมควรเตอนใหผใหบรกำรหรอเจำหนำทไดกลำวแนะน�ำทกคนกอนหรอหำวธแนะน�ำตนเองและกำรท�ำหนำทลำมตอผเสยหำยหรอบคคลทจะสมภำษณกอน โดยสำมำรถด�ำเนนกำรตำมแนวทำง ดงน

1. กลำวทกทำย แนะน�ำชอ หนวยงำน (ถำม) และชแจงกำรท�ำหนำทลำมในกำรสนทนำครงน

2. อธบำยกำรท�ำงำนหนำทแปลวำลำมจะพยำยำมแปลทกอยำงทไดยนจำกคสนทนำใหถกตอง

3. หำกไมเขำใจฝำยหนงฝำยใด ท�ำใหไมสำมำรถแปลได ลำมอำจขอใหคสนทนำกลำวซ�ำอก

4. ลำมไมไดรบอนญำตใหแสดงขอคดเหนตอขอควำมใด ๆ ทแปลของคสนทนำและไมไดรบอนญำตใหขอมลหรออธบำยแทนคสนทนำ

5. ขอใหคสนทนำไดพดคยตอกนและกน ไมใชพดกบลำม และเปนกำรพดคยผำนลำม ซงตลอด กำรสมภำษณ ลำมจะใชค�ำสรรพนำมเหมอนผพด และจะเรยกแทนตวลำมเองวำ “ลำม”

6. ขอใหถำมค�ำถำมอยำงตรงไปตรงมำและเปนเรองรำวทเกยวกบคสนทนำ ไมใชเกยวกบตวลำม

7. ถำคสนทนำไมเขำใจลำมหรอรสกไมสะดวกใจทจะใหลำมแปลใหผเสยหำย ขอใหแจงใหทรำบโดยทนท

8. ชแจงวำในกำรสนทนำและกำรแปล ทกเรองรำวจะเกบไวเปนควำมลบ

9. กอนจบกำรแนะน�ำตว ใหสอบถำมคสนทนำวำมขอสงสยหรอค�ำถำมอะไรหรอไม

ตวอยางสวสดคะ/ครบ ดฉน/ผม ชอ <ชอ-นามสกลลาม> หนวยงำน <ชอหนวยงาน> (ถาม) วนน จะมำท�ำหนำทเปนลำมแปลภำษำใหกบเจำหนำท ชอ <ชอ-นามสกลลาม> ต�ำแหนง <ชอต�าแหนง> จำกหนวยงำน <ชอหนวยงาน> (ถาม)

ทงน กำรท�ำหนำทของลำมจะตองแปลทกสงทกอยำงททำนพดตอกน ดงนน จะขอควำมรวมมอใหทำนชวยหยดเปนระยะ ใชค�ำพดแบบตรงไปตรงมำ เพอใหลำมไดสำมำรถแปลไดอยำงถกตองและครบถวนใจควำม ซงลำมจะไมแตงเตม เปลยนหรอตดขอควำมใด ๆ ออก หำกมสงใดทไมเขำใจ ขอใหบอกหรอขอใหพดซ�ำอกได ซงลำมจะท�ำหนำทเพยงชวยแปลในกำรสอสำรระหวำงทำนเทำนน และไมไดรบอนญำตใหแสดงควำมคดเหน ขอเสนอแนะใด ๆ หรออธบำยแทน ดงนน จงขอแนะน�ำวำใหทำนพดตอกนโดยตรง ไมใชพดกบลำม แตเปนกำรพดคยผำนลำม โดยลำมจะใชค�ำสรรพนำมหรอกำรเรยกชอตำมผพด และใชแทนตวลำมวำ “ลำม”


ส�ำหรบวตถประสงค ในกำรพดคยในครงน คอ <ชแจงวตถประสงค > ซ ง เรำหวงว ำจะได <ผลทคาดวาจะไดจากการพดคยและน�าไปท�าอะไร> ในทำยสด และเรองรำวทพดคยในวนนจะเปนควำมลบซงลำมตองถอปฏบตตำมจรรยำบรรณของลำม ทำนมค�ำถำมใด ๆ กอนทเรำจะเรมหรอไม

ภาคผนวก ข. ชองทางการตดตอสอสาร

สายดวนกรมการจดหางาน 1694ตอบปญหำแรงงำนตำงดำวและรองทกข ใหบรกำรชวยเหลอแรงงำนตำงดำวทเขำมำท�ำงำนในประเทศไทยโดยมลำมภำษำองกฤษ เมยนมำร และกมพชำ ใหบรกำร

สายดวนศนยชวยเหลอสงคม 1300สำยดวนกระทรวงกำรพฒนำสงคมและควำมมนคงของมนษย หนวยงำนหลกในกำรด�ำเนนกำรชวยเหลอและคมครองผเสยหำยจำกกำรคำมนษย

แจงเหตดวนเหตราย 191

สายดวนชวยชวต (สถาบนการแพทยฉกเฉน) 1669


องคการระหวางประเทศเพอการโยกยายถนฐานชน 18 อาคารรจนาการ

3 ถนนสาธรใต กรงเทพ 10120 ประเทศไทย

+66-2-343-9300 +66-2-343-9399

[email protected] www.iom.int

for the protection and assistance of migrant workers · ถูกต้องเหมำะสม...

Documents