foresight branżowy - przemysł
DESCRIPTION
Prezentacja z wspólnego posiedzenia Panelu Głównego oraz Paneli Roboczych w ramach projektu „Foresight technologii odlewniczych w kontekście Energii do 2030 r. „TRANSCRIPT
FORESIGHT BRANŻOWY FORESIGHT BRANŻOWY -- WPROWADZENIEWPROWADZENIE
Dr Krzysztof Borodako
Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
(funkcja w projekcie: Ekspert Procesowy ds. metodyki foresightu)
Kraków, luty 2010 r.
Wspólne posiedzenie Panelu Głównego oraz Paneli Roboczych w ramach projektu „Foresight technologii odlewniczych w kontekście Energii do 2030 r. „
O czym jest prezentacja?O czym jest prezentacja?
1. Co to jest foresight?
2. Jaka jest geneza foresightu?
3. Jakie istnieją bariery
stosowania foresightu?stosowania foresightu?
4. Jakie cele może realizować?
5. Jakie wyróżniamy
rodzaje partnerów
6. Jak jest klasyfikowany?
7. Jakie są polskie doświadczenia?
Co to jest foresight?Co to jest foresight?
Foresight toForesight to
interdyscyplinarny,
partycypacyjny,
antycypacyjny oraz
ciągły proces budowy wizji rozwojowej,
danej branży, na przykład odlewniczej,
obejmujący wdrożenie
wypracowanych wyników.
Foresight to:
1. gromadzenie szerokiej wiedzy o branŜy,
2. prowadzenie szerokiej debaty na temat jej przyszłości pomiędzy interesariuszami reprezentującymi róŜne środowiska gospodarcze i społeczne branŜy,
3. kreowanie wspólnej wizji rozwoju branŜy przez kluczowych
Co to jest foresight? (Co to jest foresight? (cdcd))
3. kreowanie wspólnej wizji rozwoju branŜy przez kluczowych partnerów procesu przy
4. jednoczesne budowanie kultury myślenia o przyszłości całej branŜy, a następnie
5. prowadzenie wspólnego działaniaw obranym kierunku
Slaughter R: foresight to proces otwarcia na przyszłość z wykorzystaniem wszystkich moŜliwych środków, rozwój opinii na temat przyszłych opcji, wersji przyszłości, a następnie wybór jednej z nich.
Coates J.F.: foresight to proces, w którym dochodzi do pełnego zrozumienia sił kształtujących daleką przyszłość i który powinien
Co to jest foresight? (Co to jest foresight? (cdcd))
zrozumienia sił kształtujących daleką przyszłość i który powinien być brany pod uwagę w formułowaniu polityki, planowaniu i podejmowaniu decyzji
Loveridge D.: próba kolektywnego antycypowania waŜnych czynników i zagroŜeń, które mogą wpływać na przyszłość branŜy (i społeczeństwa)
Lic
zba r
ealiz
ow
anych p
rocesów
fore
sig
htu
Rozwój
prognozowania
technologicz-
nego (sektor
zbrojeniowy,
Rozpoczęcie i
realizacja
narodowych
programów
foresightu w
Kiedy powstał?Kiedy powstał?
czas
Lic
zba r
ealiz
ow
anych p
rocesów
fore
sig
htu
zbrojeniowy,
m.in. Stanów
Zjednoczonych)
Lata 70.-80.Lata 50.-60.
foresightu w
Japonii
Początek lat 90.
Pierwsze
programy
narodowe
w Europie
II połowa lat 90.
Dynamiczny
rozwój
projektów
foresightu
regionalnego
w Europie
TerminologiaTerminologia
Przewidywanie
Prognozowanie
Foresight Antycypacja
Prospekcja
Efekt: brak polskiego odpowiednika
Foresight
Foresight a prognozowanieForesight a prognozowanie
Foresight
• Wykorzystanie głównie danych jakościowych
• Proces budowania wizji
Prognozowanie
• Wykorzystanie głównie danych ilościowych
• Dostarczenie prawdopodobnych wartości • Proces partycypacyjny
• Poszukiwanie poŜądanej, a jednocześnie prawdopodobnej przyszłości - działanie !!!
• Budowanie tzw. kultury myślenia o przyszłości (branŜy odlewniczej)
prawdopodobnych wartości zjawisk w przyszłości
• Forma bardziej pasywna względem przyszłości
• Finansowa - foresight czasami moŜe duŜo kosztować (vide: rodzaje)
• Mentalnościowa - niebezpieczeństwo niewielkiego zaangaŜowania
• Instytucjonalna - prawidłowa realizacja projektów typu foresight wymaga odpowiedniego zaplecza instytucjonalnego
Bariery w realizacji foresightuBariery w realizacji foresightu
wymaga odpowiedniego zaplecza instytucjonalnego
• UzaleŜnienie od kadencyjności decydentów - działania podyktowane są kalendarzem wyborczym lub kadencyjnością top managementu
• Niski poziom partycypacji społecznej w róŜnorodnych przedsięwzięciach - brak silnego poczucia dobra wspólnego
Cele projektów foresight Cele projektów foresight
• Eksplorowanie przyszłych moŜliwości w celu ustalenia priorytetów inwestycji w działaniach naukowych, innowacyjnychinfrastrukturalnych, społecznych.
• Reorientacja systemu nauki i innowacji. Wykorzystywanie jako narzędzie ustalania priorytetów, jak równieŜ do eksploracji nowych struktur instytucjonalnych.nowych struktur instytucjonalnych.
• Demonstracja witalności systemu nauki oraz innowacji. Ocena zdolności nauki i przemysłu do realizacji celów.
• Wprowadzanie nowych uczestników debaty strategicznej. Instrument poszerzenia grona uczestników zaangaŜowanych w politykę branŜy/regionu.
• Budowanie nowych sieci oraz powiązań między polami, sektorami i rynkami lub wokół danych problemów.
Cele projektów foresightu branŜowego w Polsce* Cele projektów foresightu branŜowego w Polsce*
• ocena stanu technologicznego określonej branŜy (analiza bilansu surowcowego i stanu dotychczas stosowanych metod wytwarzania)
• identyfikacja rozwiązań o największym potencjale rozwoju • ocena innowacyjności określonych technologii• rozpoznanie kluczowych technologii w aspekcie:
• strategicznego znaczenia dla rozwoju kraju• zrównowaŜonego rozwoju
• przygotowanie bazy danych technologii materiałowych• przygotowanie bazy danych technologii materiałowych• określenie sposobów pokonania barier materiałowych w
kluczowych kierunkach działania;• identyfikacja produktów zwiększających konkurencyjność branŜy i
kraju (pokonanie róŜnicy rozwojowej Polski wobec UE);• identyfikacja technologii jako nowych (alternatywnych,
eksperymentalnych) rozwiązań wytwarzania;• upowszechnianie wiedzy na temat praktycznego wykorzystania
określonych technologii.
*Przegląd projektów foresightu branżowego w Polsce
U. Glińska, A. Kononiuk, Ł. Nazarko
• określenie wizji rozwojowej Polski do 2020 roku
• określenie, poprzez konsensus z głównymi interesariuszami, priorytetowych kierunków badań naukowych i prac rozwojowych, które w perspektywie wieloletniej wpłyną na przyspieszenie tempa rozwoju społeczno-gospodarczego
• wykorzystanie wyników badań w praktyce oraz stworzenie dla nich preferencji w przydziale środków budŜetowych
Cele Narodowego Programu Foresight Polska 2020Cele Narodowego Programu Foresight Polska 2020
• wykorzystanie wyników badań w praktyce oraz stworzenie dla nich preferencji w przydziale środków budŜetowych
• określenie obszarów i badań, w których moŜliwa jest komercjalizacja rezultatów i sformułowanie niezbędnych do tego warunków
• dostosowanie polskiej polityki naukowej do wymogów Unii Europejskiej
• kształtowanie polityki naukowej i innowacyjnej w kierunku Gospodarki Opartej na Wiedzy
Partnerzy w projektach Partnerzy w projektach foresightu branŜowegoforesightu branŜowego
Instytuty badawcze
Uczelnie Inni
Partnerzy procesu
foresightu
Izby przemy-słowe
Stowarzy-szenia
branŜowe
Władze regionalne
Dostawcy
Odbiorcy
Dostawcy
surowców,
podzespołów itp..
Odbiorcy
produktów,
półfabrykatów itp..
RoŜne znaczenie branŜy w projektach RoŜne znaczenie branŜy w projektach foresightuforesightu
PB 1 Odlewnictwo PBO 1 Topienie metali
Foresight
horyzontalny horyzontalny
Pola badawcze projektów
Foresight
sektorowysektorowy
PB 3 PB n PBO 3 PBO n
Odlewnictwo
Rezultaty dla kraju/regionu Rezultaty dla odlewnictwa
PB – Pole Badawcze PBO – Pole Badawcze Odlewnictwa
Kraj/Region
Modelowy procesu foresightuModelowy procesu foresightu
Implementacja,
kontynuacja
Uruchomienie
Badania wstępne
Faza
przygotowawczaFaza wdrożeniowa
Generowanie
wyników
Rozpowszechnienie
wyników
Zarządzanie
Monitorowanie
Ocenianie
Faza realizacyjna
Klasyfikacja foresightuKlasyfikacja foresightu
• rząd
• niezależny organ doradczy
• agencję finansującą
• departament organów
państwowych
• stowarzyszenia
przemysłowe
• firmy badawcze
1. Kryterium organizacji prowadzącej
2. Kryterium podmiotowe
3. Kryterium przedmiotowe
4. Kryterium terytorialne
5. Kryterium funkcji5. Kryterium funkcji
6. Kryterium horyzontu czasu
7. Kryterium postrzegania foresightu
8. Kryterium udziału stron trzecich
9. Kryterium podejścia
10.Kryterium wielkości budżetu
Klasyfikacja foresightuKlasyfikacja foresightu
• terytorialny
• korporacyjny
• młodzieżowy
• indywidualny
1. Kryterium organizacji prowadzącej
2. Kryterium podmiotowe
3. Kryterium przedmiotowe
4. Kryterium terytorialne
5. Kryterium funkcji5. Kryterium funkcji
6. Kryterium horyzontu czasu
7. Kryterium postrzegania foresightu
8. Kryterium udziału stron trzecich
9. Kryterium podejścia
10.Kryterium wielkości budżetu
Klasyfikacja foresightuKlasyfikacja foresightu
• technologiczny
• społeczny
• przedsiębiorczości
• terytorialny
1. Kryterium organizacji prowadzącej
2. Kryterium podmiotowe
3. Kryterium przedmiotowe
4. Kryterium terytorialne
5. Kryterium funkcji5. Kryterium funkcji
6. Kryterium horyzontu czasu
7. Kryterium postrzegania foresightu
8. Kryterium udziału stron trzecich
9. Kryterium podejścia
10.Kryterium wielkości budżetu
Klasyfikacja foresightuKlasyfikacja foresightu
• ponadnarodowy
• narodowy
• międzyregionalny
• regionalny
• metropolitalny
• miejski
• lokalny
1. Kryterium organizacji prowadzącej
2. Kryterium podmiotowe
3. Kryterium przedmiotowe
4. Kryterium terytorialne
5. Kryterium funkcji5. Kryterium funkcji
6. Kryterium horyzontu czasu
7. Kryterium postrzegania foresightu
8. Kryterium udziału stron trzecich
9. Kryterium podejścia
10.Kryterium wielkości budżetu
Klasyfikacja foresightuKlasyfikacja foresightu
• zalecenia dla polityki
rozwoju
• wyznaczenia priorytetów
• inteligencja antycypacyjna
(wiedza, informacje)
• budowa konsensusu
• orędownictwo
• komunikacja, edukacja
1. Kryterium organizacji prowadzącej
2. Kryterium podmiotowe
3. Kryterium przedmiotowe
4. Kryterium terytorialne
5. Kryterium funkcji5. Kryterium funkcji
6. Kryterium horyzontu czasu
7. Kryterium postrzegania foresightu
8. Kryterium udziału stron trzecich
9. Kryterium podejścia
10.Kryterium wielkości budżetu
Klasyfikacja foresightuKlasyfikacja foresightu
• krótkoterminowy (3-5 lat)
• średnioterminowy (5-10 lat)
• długoterminowy (pow 10 lat)
1. Kryterium organizacji prowadzącej
2. Kryterium podmiotowe
3. Kryterium przedmiotowe
4. Kryterium terytorialne
5. Kryterium funkcji5. Kryterium funkcji
6. Kryterium horyzontu czasu
7. Kryterium postrzegania foresightu
8. Kryterium udziału stron trzecich
9. Kryterium podejścia
10.Kryterium wielkości budżetu
Klasyfikacja foresightuKlasyfikacja foresightu
1. Kryterium organizacji prowadzącej
2. Kryterium podmiotowe
3. Kryterium przedmiotowe
4. Kryterium terytorialne
5. Kryterium funkcji
• jako proces
• jako produkt
• jako potencjał
5. Kryterium funkcji
6. Kryterium horyzontu czasu
7. Kryterium postrzegania foresightu
8. Kryterium udziału stron trzecich
9. Kryterium podejścia
10.Kryterium wielkości budżetu
Klasyfikacja foresightuKlasyfikacja foresightu
1. Kryterium organizacji prowadzącej
2. Kryterium podmiotowe
3. Kryterium przedmiotowe
4. Kryterium terytorialne
5. Kryterium funkcji
• o charakterze zamkniętym
• o charakterze otwartym
5. Kryterium funkcji
6. Kryterium horyzontu czasu
7. Kryterium postrzegania foresightu
8. Kryterium udziału stron trzecich
9. Kryterium podejścia
10.Kryterium wielkości budżetu
Klasyfikacja foresightuKlasyfikacja foresightu
1. Kryterium organizacji prowadzącej
2. Kryterium podmiotowe
3. Kryterium przedmiotowe
4. Kryterium terytorialne
5. Kryterium funkcji
• góra – dół
• dół – góra
5. Kryterium funkcji
6. Kryterium horyzontu czasu
7. Kryterium postrzegania foresightu
8. Kryterium udziału stron trzecich
9. Kryterium podejścia
10.Kryterium wielkości budżetu
Klasyfikacja foresightuKlasyfikacja foresightu
1. Kryterium organizacji prowadzącej
2. Kryterium podmiotowe
3. Kryterium przedmiotowe
4. Kryterium terytorialne
5. Kryterium funkcji
• niskobudżetowy (< 1mln zł)
• średniobudżetowy (1-5 mln)
• wysokobudżetowy (> 5mln zł)
5. Kryterium funkcji
6. Kryterium horyzontu czasu
7. Kryterium postrzegania foresightu
8. Kryterium udziału stron trzecich
9. Kryterium podejścia
10.Kryterium wielkości budżetu
Projekt Projekt Foresight technologii odlewniczych w kontekście Foresight technologii odlewniczych w kontekście
Energii do 2030 r. Energii do 2030 r.
1. Projekt realizowany przez konsorcjum odlewnicze
2. Projekt dotyczy całej branży odlewniczej
3. Foresight o charakterze technologicznym
4. Projekt w skali ogólnokrajowej (wybrane regiony)4. Projekt w skali ogólnokrajowej (wybrane regiony)
5. Funkcją jest przede wszystkim zebranie wiedzy oraz
przygotowanie zaleceń dla polityki rozwoju
6. Projekt badawczy o charakterze długo-horyzontalnym
7. Projekt postrzegany głównie jako produkt
8. Projekt otwarty na udział stron trzecich
9. Charakter badawczy raczej o podejściu góra-dół
10.Projekt średnio-budżetowy
Foresight w PolsceForesight w Polsce
Pierwszych 8 projektów foresightu regionalnegoPierwszych 8 projektów foresightu regionalnego
Realizowane projekty*
1. Foresight technologiczny odlewnictwa polskiego (ODL)
2. Foresight technologiczny w zakresie materiałów polimerowych (PLM)
3. Scenariusze rozwoju technologicznego przemysłu wydobycia
i przetwórstwa węgla brunatnego (WB)
4. Scenariusze rozwoju technologicznego przemysłu wydobywczego węgla
kamiennego (WK)
5. Scenariusze rozwoju technologii nowoczesnych materiałów metalicznych,
ceramicznych i kompozytowych (MCK)
6. Ocena perspektyw i korzyści z wykorzystania technik satelitarnych i rozwoju
Pierwszych 10 projektów foresightu branŜowegoPierwszych 10 projektów foresightu branŜowego
6. Ocena perspektyw i korzyści z wykorzystania technik satelitarnych i rozwoju
technologii kosmicznych w Polsce (KSM)
7. Kierunki rozwoju technologii materiałowych na potrzeby klastra lotniczego „Dolina
Lotnicza” (KDL)
8. Scenariusze rozwoju technologicznego przemysłu wydobywczego rud miedzi i
surowców towarzyszących w Polsce (RMD)
9. System monitorowania i scenariusze rozwoju technologii medycznych w Polsce
(MED)
10. Scenariusze rozwoju technologicznego kompleksu paliwowo-energetycznego dla
zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego kraju (PEN)
*Przegląd projektów foresightu branżowego w Polsce
U. Glińska, A. Kononiuk, Ł. Nazarko
Projekty foresightu w PolsceProjekty foresightu w Polsce–– aspekt terytorialnyaspekt terytorialny
Hiszpania
Polskie programy foresightu na tle świataPolskie programy foresightu na tle świata
Foresight
regionalnyAustria
Indonezja
Holandia
Brazylia
Peru
Węgry
Rep. Korei
Tajlandia
POLSKAPOLSKA
POLSKAPOLSKA
PilotaŜowy „Zdrowie i śycie”PilotaŜowy „Zdrowie i śycie”Foresight narodowy
(technologiczny)
RPA
Wielka Brytania
Wielka Brytania
Hiszpania
Irlandia
lata
1990 2000
Brazylia
Czechy
Wielka Brytania
Rep. Korei
Francja
Niemcy Niemcy Niemcy
Irlandia
‘92 ‘94 ‘96 ‘98 ‘02 ‘04 ‘06 2010
Japonia Japonia Japonia
Od lat 70.Kanada
‘08
Polskie projekty
foresightu (PO IG Dz. 1.1.1.)
(PO KL)
Polskie projekty
foresightu (SPWKP)
PodsumowującPodsumowując
1. Foresight to kreowanie tego czego jeszcze nie ma!
2. Foresight „w gronie znajomych” ma niską wartość
3. Foresight to przedsięwzięcie badawcze oparte na
skumulowanej wiedzy wielu ekspertówskumulowanej wiedzy wielu ekspertów
4. Foresight wciąż ewaluuje, przez co jest bardziej
wszechstronny
5. Dzięki wielowariantowości jest elastycznym
narzędziem budowy pożądanej przyszłości –
przygotowania się do niej i jej wykreowania!
Dziękuję za uwagę
e-mail: [email protected]