foresters in suriname
DESCRIPTION
Foresters vormen een broederschap met eigen loges en zijn te vergelijken met Mechanics en Vrijmetselaren.TRANSCRIPT
I Jannes H. Mulder
De Ancient 0rder oÍ Foresters in
Suriname
e Ancient Order of Foresters (AOF) in Suriname is een geheim
genootschap dat 1,20 jaar geleden werd opgericht. Leden zijnvoornamelijk oudere Afro-Surinamers die elkaar met broeder
en zuster aanspreken. Zij ontmoeten elkaar regelmatig in zogenoemde
courts. De Foresters in Suriname hechten zeeÍ aafl orale tradities, ceremo-
niële bijeenkomsten en rituelen rond initiatie en overlijden. In dit artikelga ik nader in op hun afleggers, lijkendragers en begraafplaats.l Omdatde oorsprong van de Foresterie in Engeland ligt, beschrijf ik eerst in het
kort de ontwikkeling van de AOF buiten Suriname.
IN ENGELAND
De Orde van Foresters (houtvesters) zou ontstaan zíjn uit de Carbonari(houtskoolbranders) en de Fendeurs (houthakkers) die in de elfde eeuw inFrankrijk en later in Engeland opereerden (Essed 1986). Vast staat dat in1.745 de Foresters in de koninklijke bossen van Sherwoods in Yorkshirehun oprichtingsbijeenkomst hielden. Aanvankelijk vormden zij een gilde
van houtvesters. Later kwamen er andere beroepen bij en werd de orde
de Royal Order of Foresters genaamd. In 1834 richtte de Foresters inLeeds hun eerste gemeenschapsgebouw of court op.2 Dit is Court No. 1
en sindsdien krijgt ieder nieuw court waar ook ter wereld een nummer
en aan dat nummer valt de anciënniteit af telezen. De belangriikste doel-
stelling was onderlinge hulp en de eerste fondsen van de Foresters voorzieken, begrafenissen, weduwen, wezen en het weldadigheidsfonds voorbroeders en zusters in nood werden al vroeg opgericht.Ook buiten Engeland ontstonden afdelingen van de AOF en van het begin
af aan waren Foresters actief in het Caraïbisch gebied. Al vroeg waren er
Foresters in Barbados (1846), weldra gevolgd door alle andere landen inde regio. De groei van het aantal courts vooral buiten Engeland is aan
0m een enigszins betrouwbaar beeld van de A0F te schetsen, heb ik vele semi-gestructu-
reerde gesprekken gevoerd. lk dank in het bijzonder de broeders C. Andries, H. Kensmil, F.
van Bussel, A" Starke en zuster A. Wolff voor hun hulp" De inhoud van dit artikel inclusief
eventuele fouten, is mijn verantwoordelijkheid"Court No. 1 Perseverance van 1817 van de Royal 0rder of Foresters te Leeds. 0p 4
augustus 1834 werd de Royal 0rder omgedoopt tot de Ancient 0rder. 0nder invloed van
de Friendly Society Act van 1896 werd de toevoeging van Royal vervangen door Ancient
waarmee het de Ancient 0rder oÍ Foresters (A0F) werd. De toevoeging Friendly Society
achter de naam komt van de genoemde wet en is te vergelijken met de toevoeging be-
sloten vennootschap. Deze voor de Foresterie gunstige wet voorkwam de betaling van
zegelrecht en inkomstenbelasting.
I
1
I
ItIj
i
!II
I
'\O9O TiidschriÍtvoor Surinamistiek 2006.2 Jannes H. l\4utDER De Ancient ordoÍ oÍ FoÍesteÍs in SuÍiname
Broeder Waackhuyzen met alle regalia was de eerste voorzitter of ChieÍ Banger van Court Charity
No. 741 6. Dit oudste gemeenschapshuis of court van de Foresters in Suriname van 1 886 staat aan de
Burenstraat in Paramaribo.
de gegevens verzameld voor het honderdjarige bestaan van de AOF inEngeland goed af te lezen. ln 1.934 waren er in Engeland 3400 courts
met 600.000 leden en buiten het moederland 9.600 courts met twee
miljoen leden. Het gaat daarbíi behalve het Caraïbisch gebied vooral om
Australië (1843), Nieuw Zeeland (1852), Zvid-Afuika (1,862), Canada en
de Verenigde Staten (1.872-1873), Ghana (1882) en Nigeria (1890). InEuropa zijn Nederland (1880) en België (1905) tot de AOF toegetreden.
Het centrum van de AOR het High Court in Londen met alle zogenoemde
Subsidiary High Courts onder andere in Suriname (1972) vormen een
wereldfederatie. Tijdens de Tweede §Tereldoorlog ziin in Londen vele
historische objecten verbrand en dat heeft er mede toe geleid dat de ge-
woonten en rituelen van de Foresters in Engeland in vergelijking met die
in Suriname lijken te zijn verwaterd.3
COURT CHARITY TE PARAMARIBO
De initiatiefnemer tot de oprichting van de AOF in Suriname, broeder
Vaakhuyzen, hoorde van een landgenoot, de kleermaker Oosthuizen,
in 1884 de enthousiaste verhalen over de grondbeginselen en werkwiizevan de Foresters in Georgetown.4 Direct werd contact met Brits-Guyana
opgenomen met het verzoek de oprichting van een Surinaamse afdeling
te ondersteunen.S Na officiële toestemming uit Engeland kon op 29 juJi
1886 de inwijding van het eerste court in Suriname plaatsvinden. Ditcourt in Paramaribo kreeg de naam en het nummer Charity No. 7416.6
In aanwezigheid van vertegenwoordigers uit Brits-Guyana waaronder de
38 leden van Charity voorlopig zouden ressorteren, werd broeder'Waak-
huyzen de eerste voorzitter, chief ranger, van Suriname.T
De vertegenwoordigers van de AOF Engeland waren bij hettweede lustrum van de Subsi-
diary High Court in 1982 zeer onder de indruk van de wijze waarop in Suriname de tradities
van de AOF in stand waren gehouden. De Engelsen waren eveneens onder de indruk van
de gasten uit Suriname tijdens de viering van het honderdviiftiglarig bestaan van de moeder
AOF in Southhampton. Kensmil sprak in zijn toespraak over All One Family (A0F).
Oosthuizen heette waarschilnlilkThomashuyzen, die een van de drie oprichters van Cha-
ri§was. Hij was in Brits-Guiana getuige van de oprichting van Georgetown Lili n0.6869.
Lie A Kwie & Esajas 1995. Het Guyana United District stuurde eind 1884 het Surinaamse
verzoek door naar de Uitvoerende Raad van het High Court in Engeland die op 8 december
1885 toestemming (in Forester terminologie: dispensatie) voor de oprichting van een court
in Suriname verleende. De Founders van Chari§, de moedervan alle courts in Suriname,
ziln Abendanon, ïhomashuyzen en Waakhuyzen.Het grondoppervlak van Charity aan de Burenstraat 26 is circa tien percelen breed en is
met vooruitziende blik indertijd aangekocht op aandringen van Azijnman, deurwaarder
van het Hof van Justitie en Chief Ranger van Chari§, en Abrahams, beiden van de ioodsegemeenschap. Rond 1890 is het court tijdeliik verhuisd naar Wolfenbuttel maar nadat de
eigenaar Balanco de oude cacaoloods aan de Foresters had verkocht, is Charity definitieÍ
aan de Burenstraat gebleven.
Deze eerste Chief Ranger van Chari§ verdronk in 1894. De Verlengde Brokopondolaan is
in 1985 omgedoopttotWaakhuyzenstraat en daar istoen een monumentvoorWaakhuyzen
opgeric ht.
ln 1923 werd een Surinam District voor 155 leden opgericht. Met de op-richting van het Subsidiary High Court met Uitvoerende Raad in 1.972 inSuriname werd de AOF in Suriname zelfstandig en volwaardig lid van de
internationale AOF. Anno 2006 zijn er in Suriname zeventien courts metin totaal 1600 broeders en zusters.S In Nederland viert de Rotterdamse
AOE, met voornamelijk Afro-Surinamers als leden, ín 2006 haar 25-jaigjubileum.sZonder één court te kort te willen doen, verdienen in chronologischevolgorde vier courts een aparte vermelding. Court Sanctuary Charity No.741.6 ís uniek omdat elders in de wereld de Order of Shepherds van 1815
is uitgestorven.lO Onder leiding van de voorzitter, bij de schaapherderspastor in plaats van chief ranger genoemd, krijgen binnen dit court uit-sluitend op de bijbel gebaseerde, geestelijke onderwerpen aandacht. VanStad Paramaribo No. 10010 is het nummer terug te vinden in de naamTen-o-ten, auteur van het boekje over de Foresterie en één van de pseu-
doniemen van Albert Helman.ll Van Vigilantia No. 10118 kunnen alleen
chief rangers en past chief rangers lid zijn. De nadruk binnen Vigilantialigt op onderricht en het houden van lezingen. Het eerste vrouwencourtUnitas No. 10056 werd opgericht in 1938.Í2
B Het eerste Surinam Distict (SD) is van 28 april 1924 en het tweede Surinam United District(SUD) is van 28 juni 1981. ln de periode 1975-1988 zijn totaal negen van de zeventien court§opgericht. Na 1988 zijn geen courts meer opgericht.leder court heeft eigen statuten die zijn gebaseerd op die van Chari§. ln de oude tekststaat dat het gaat om:'(1) den leden genees- en heelkundige hulp te verschafÍen (het
vullen en schoonmaken van kiezen en tanden hieronder niet begrepen), en ingeval van
overlijden van dezen aan den door hem aangewezen persoon gelden uitte keeren voor de
begrafenis; (2) wekelijkschen onderstand te verleenen aan leden, wanneer zii lichamelijk
oÍ geestelijk ziek zijn; (3) leden in moeilijke omstandigheden verkeerende te hulp te komen,
zoo ook in gevorderden leeÍtijd (boven zestig jaren); (4) leden te ondersteunen, die ten
einde werk te bekomen, genoodzaakt ziin te reizen.'Vele courts delen één court locatie.Een mannencourt heeft onlangs besloten gemengd te worden vanwege een dreigend te
kort aan quorum. 0ndanks de dreigende leegloop en vergrijzing is tot nog toe geen enkel
court opgeheven of gefuseerd. Zulke fusies vinden overigens in andere landen van het
Caribische gebied wél plaats.
I Het gaat om Concordia No. 10240 van 13 juni 1981 met de werkarm Naomie, de afleg-gersvereniging van 6 maart 1988. ln Amsterdam bestaat Perseverens No. 10257. De sÍeerin Rotterdam zou traditioneler zijn dan in Amsterdam.
10 Gouvemements Adveftentie-Blad 9 augustus 1968. Na 1887 mocht de Ancient 0rder oÍShepherds geen sanctuaria meer vormen en de band met de AOF is verbroken, behalve in
Suriname.11 Museum Zorg en Hoop, Paramaribo, Nr. 11603, J.B. Tenoten, J.B., Geschiedenis en Ont-
staan der Foresterie, 1952.
12 LieAKwie&Esajasl995.Unitasisopgerichtopl9februari 1938. lndatzelÍdejaarop4juniontstond via Humaniteit het tweede vrouwen court (Humanitas). Dit heeft te maken met
de periode van animositeit van 1935-1946 binnen de Foresterie waarbil Chari§, Excelsior
en Moengo tegenover Humaniteit en Stad Paramaribo stonden. Rising Sun van 1982 is
speciaal voor jonge zusters. De introductie van vrouwen in de Foresterie zou tot stand ziin
gekomen door een ad hoc inwi.jding van een schoonmaakster die per ongeluk de tempel
aan het afstoffen was en daardoor allerlei geheime zaken zou hebben kunnen gezien.
O§O ïiidschriÍt voor Surinamistiek 2006.2Jannes H. MULDER De Ancienl oÍder oÍ t0lesters in Suriname
Albert Helman schreef dit werkje en de voorletters
J.B. staan voor Junior Beadle of tweede deunruachter
van de tempel en Tenoten (Ten-O-Ten) verwijst naar het
nummer van het Court 1 001 0 aan de Gravenstraat in
Paramaribo waarvan Helman lid was.
Behalve de Foresters zijn er in Suri-name nog andere broederschappenactief. De oudste broederschap vangeheel Zuid-Amerika is Loge Concor-dia van de Vrijmetselarij vanuit DenHaag in 1.761. te Paramaribo opge-richt.l3 Ook de Rozenkruisers, Druids,Oddfollows en de Mechanics mogenniet onvermeld blijven.la Hoewel ersinds kort een gemeenschappelijke Dagvan het Orde '§7ezen bestaat en som-mige leden van meerdere ordes lid zijn,functioneert iedere court, loge of lodgezelfstandig.l5
EEN GENOOïSCHAP MET GEHEIMEN
Courts, loges, lodges en broederschap-pen hebben in de ogen van het grotepubliek iets geheimzinnigs. Sommigendenken bij de Foresters zelfs aar, af-goderij. De AOF is echter niet zo zeer
een geheim genootschap, het kan beterals een genootschap met geheimen be-
schreven kan worden.lG Zo kennen de
leden van een court de plicht van ge-
heimhouding. Zo is er bijvoorbeeld een
passruord de vergadering bin-nen een court kan betreden. Denog steeds bestaande traditieeist dat het wachtwoord via een
code ieder jaar vanuit Engelandvernieuwd wordt. Dit wacht-woord is ook van belang vooreen bezoek aan een court in hetbuitenlandlT en heeft iets wegvan een paspoort of pincode.
Lid van de Foresterie zijn voor-namelijk protestants-christe-lijke Creolen.l8 Zij komen uitzeer uiteenlopende sociale klas-sen. De leden spreken elkaaraan met broeder en zuster, \Mat
verwijst naar de gedachte vanUnitas Fraterum of Verbonden-heid aan alles wat er geschapen
leder jaar ontvangt de AOF in Suriname in geheimtaal vanuit
Engeland een nieuw paswoord waarmee de broeder 0f zuster
zich moet kunnen identiÍiceren bij de beadle of deunruachter.
Daarna wordt hij of zii pas toegelaten tot de vergaderlng.
broeder of zuster in het bestuur met de functie van beadle of deurwachter.Zíjr of haar taak is te zorgen dat niemand zonder het uitspreken van het
Loge Concordia is van 17 november 1761,La2élée van 1767 en LÍnion van 1771 is van uit-sluitend Portugees-Joodse afkomst. Sommige Foresters zijn tevens lid van de MechanicsoÍ van de Vrilmetselaril.0p de Landdag van 18 juli 1999 georganiseerd door de Vrijmetselarij waren behalve deVrijmetselaars, Mechanics en Rozenkruisers ook de Foresters aanwezig.
Bibliotheek Anton de Kom Universiteit, BR. 9095 R.J. de Kort,'Verslag Landdag, zondag
18 juli 1999 0rde van Vrijmetselarij in Suriname'mei 2003. Het initiatief tot de Dag van hetOrde Wezen komt van Charity en vindt ieder jaar op de laatste zondag van juli plaats. Doel
is meer samenwerking tot stand te brengen tussen de diverse orders, courts en genoot-
schappen. Er vindt een processie plaats waarbij een honderdtal deelnemers elkaars kerk(behalve de rooms-katholieke kerk) en/oÍ locaties bezoekt.
Behalve in de tempel vinden er ook ceremoniën met onder andere vaandels 'in de bossen'plaats. 0p Sherwoodday op de eerste zondag in oktober trekken de 'boswachters' zich
terug'buiten de bewoonde wereld'zoals achter Zanderij waar Charity sinds een beschik-king van Essed van 1971 in het district Para aan de Carolinakreek en de rijweg naar Krakka
het 12-ha grote vakantie- en recreatieoord AlatamakkabeÍgie heeft. Behalve toesprakenvindt er een quiz tussen de courts plaats waarbij Íeitenkennis over de Foresterie wordtgetoetst. Stad Paramaribo heeft sinds 1968 achter Zanderij een vakantieoord Ten-0-Ten.
Het jaar sluit aÍ op de laatste zaterdag van december met het Sylvesterfeest, en is bedoeldom eventueel bestaande meningsverschillen uit te praten en bij te leggen.
I).
(Í(
i,l
I/
J
II
I
is door de Opper Chief Ranger, een almachtig Opperwezen met steunende
en ordende kracht. De Verbondenheidsgedachte kent drie componenten(Essed 1982). De eerste heeft betrekking op de relatie tussen mens en
natuur. De verbondenheid van de Foresters met de natuur spreekt voorzich. Natuur- en lichtsymboliek staan op de voorgrond en lijken vanoudere oorsprong dan de bouwsymboliek van passer en winkelhaak vande Vrijmetselarij. Toch zijn Foresters niet speciaal actief op het terrein vannatuurbescherming net zomin als Vrijmetselaars praktiserende architec-
ten, timmerlieden of metselaars zijn.De tweede component betreft de relatie van mensen onderling, ook welhet 'sociaal criterium' genoemd. Deze verbondenheid uit zich in begrip-pen als onderling hulpbetoon, het weldadigheidsfonds voor noodhulp en
de ziekteverzekering.l9 Omringd door bos, dieren, stropers en struikro-
17 Tot 1939 gebruikten de Foresters twee wachtwoorden. Eén voor vergaderingen en één
voor reizen. Het Forester-alfabet bestaat uit geheime tekens en ieder jaar moet het nieuwepassword vanuit Engeland gedecodeerd worden. Daarnaast kennen de Foresters eenzogenoemd 'Heilig Woord'waar ik uiteraard verder niet over ben geïnformeerd.
ls Tot1939gebruiktendeForesterstweewachtwoorden.EénvoorvergaderingenenéónDe precieze religieuze samenstelling van Foresters is niet duidelijk: de meerderheid is
EBG, het percentage rooms-katholieken is onbekend. 0mgekeerd is meer onderzoeknodig naar de houding van de kerken ten opzichte van de Foresters. De'ofÍiciële'EBG en
de'officiële'rooms-katholieke kerk zouden'tegen'de Foresterie zijn terwijl'hervormd en
luthers niet moeilijk doen'. Dat laatste lijkt me te kloppen omdat in het verleden heel watbiieenkomsten van de AOF in de hervormde kerk hebben plaatsgevonden.
19 De overdracht van inkomens van de rijke naar de arme is het leidende beginsel van Robin
Hood, de schutspatroon van de Foresterie. Deze Íilosofie is van invloed geweest op de
totstandkoming van het nog te bespreken Forester Centrum.
O§O TijdschriÍt voor Surinamistiek 2006.2 Jannes H. lvluL0EB Do Ancionl oÍdor oÍ toÍostoÍs in Suriname
vers had iedere houtvester de ander nodig. Aanvankelijk had ieder courteen eigen geneesheer en apotheker.20 Dat is allang niet meer zo, want de
leden zijn aljaren regulier verzekerd tegen ziektekosten via bijvoorbeeldhet Staatsziekenfonds. '§íat wél nog steeds bestaat, is het instituut vande uoodwards, bosopzieners tevens ziekenbezoekers. Deze tuoodwardszorgden vroeger voor de uitkering aan zieken. Tegenwoordíg dragen zljde verantwoordelijkheid van aanvullende materiële hulp en geestelijke
aandacht voor zieke broeders en zusters.De laatste component betreft de verbondenheid met mensen in opeen-volgende generaties. Dit uit zich vooral in de begrafenisfondsen en hetweduwen- en wezenfonds van de courts. Zichtbaar is deze verbonden-heid in de aandacht voor de teraardebestelling.
RITUEIEN ('De dood wacht ons allen, de koning en de slaaf, allen delen zij hetzelfde \
lot' en '§íie de dood vreest, weet niet waarvoor hij leeft' zijn typischespreuken van Foresters. Overlijdt een broeder of een zuster, dan wordteerst het bestuur van het betreffende court daarvan in kennis gesteld.Daarna wordt in overleg met de familie één van de twee afleggersvereni-gingen Eldaah of de Samaritaatyan de Foresters verzocht de lijkbewas-sing op zich te nemen.2l Het afscheid vindt plaats in het court vóór de
rituele bewassing van het lichaam en biedt de nabestaanden de laatstegelegenheid eventueel spijt te betuigen, berouw te tonen of het bezwaardegeweten vrij te praten. Nadat de overledene is gewassen, aangekleed en
opgemaakt wordt de familie uitgenodigd definitief afscheid te nemen.Vervolgens dragen de afleggers of dinari's de kist over aan de SherwoodBrothers, de dragers van de Foresters (De Ramdanie 2004). Deze bro-thers waaronder sinds kort ook een zuster beheersen de kunst van hetdragen als geen ander.22 AI naar gelang de wens van de overledene wordtde broeder of zuster op de Foresterbegraafplaats René's Hof dan wel op i,
éénvande andere begraafplaatsen in Paramaribo begraven. In het laatste Ir- Igeval dragen de Sherwood Brothers de kist over aan de dragers van de t(l('í(
20 Gouvernements Adveftentie-BladA\juni19T4. I21 DeWarelijdlÍebruari2004.VoorHumaniteitNo,9S65vanOaugustusl92l gelegenaan {
de Dr Sophie Redmondstraat (vroeger de Steenbakkersgracht) zorgt De Samaritaan voor Ide lijkbewassing í
z2 De Sherwood Brothers zijn opgericht op 19 december 1984; voor 1984 werden zij Wer- /kers genoemd. De Brothers zijn circa vijftien dragers in zwarte broek, wit overhemd imet stropdas, zwart vest en zwarte hoed (vroeger baret). De leeftijden van de dragers tvariëren van 35 tot 79 jaar. lndien het een overleden Forester betreft, worden attributen I(regalia) van de Foresterie als vaandels, aprons (traditionele schorten), biil, hoorn, speer, Ispades en groene blaadjes meegedragen. Zij zijn binnen de Surinaamse gemeenschap Itoenemend populair en verzorgen zelfs staatsbegrafenissen. Sommigen gaan zo ver door Ide ceremoniële begrafenis van de Foresters als een wervingsactie voor de FoÍesterie te íbeschouwen onder het motto 'één begraven is twee nieuwe leden winnen'. Overigens J
laten Foresters zich ook cremeren. i
iO3O Tiidschriftvoorsurinamistiek 2006.2
J
I,l
/
betreffende begraafplaats.23 Belangrijk voor de Foresters is de rouwver-gadering van het court zes weken na de teraardebestelling.24 Familie en
vrienden van buiten zijn daarblj welkom.Bij de inwijding van een nieuw lid tot een court van de AOF zijnbuitenstaanders echter niet welkom. Lid worden van een court vraagtgeduld en toewijding alsof het een proces van ontwikkeling en geboortebetreft. Nadat het aspirant-lid gevraagd heeft of hij of zij lid van een
court mag worden, meldt de introducé zich bij het bestuur aan. Nadatde verklaringen van goede gezondheid en van onbesproken gedrag zijnaangeleverd, gaat een geheime onderzoekscommissie van het court aande slag. Gelijktijdig gaan er convocaties naar alle andere courts omeventuele bezwaren te vernemen. Dit toelatingsproces kan enige tijd inbeslag nemen. Ook al kan niemand op grond van geslacht, geloof ofpolitieke overtuiging worden afgewezen, toch kan een kandidaat soms
gedeballoteerd en alsnog afgewezen worden. De inwijding van circa vijfbroeders en/of zusters vindt plaats op een speciale vergadering. Tijdenshet initiatieritueel klinkt het onweer in het bos, wat dikwijls buiten opstraat te horen is. Leken zullen dan verschrikt opkijken \Mant op wegnaar hun zaterdagavondfeestje klinkt in het gebouw van de Foresters hetgeluid van on\Meer. Is dat mogelijk een bron van praatjes over de Fores-
ters? Na deze inwijding krijgen de leerlingen één keer per maand op de
zogenoemde lectuurvergaderingen onderricht in zelfkennis, zelfkritiek en
zelfinkeer en in de gewoonten en rituelen van de AOF.25 Na deze periodevan 'africhten' zoals sommigen dat noemen, betreden de kandidaten de
eerste trede van het gradensysteem. Dan is hij of zij ranger en bestaatvervolgens de mogelijkheid na een half jaar officier te worden.De sfeer tijdens de courtvergaderingen is er één van orde en wellevend-heid. Dit geldt vooral voor bijzondere vergaderingen zoals bij overlijdenen rouw en bij de inwijding van nieuwe leden. In dergelijke situaties is
Zie Mulder & Dikland 2005. Er is een Chaplain van de A0F van Charity die als geestelijk
vader voor alle courts optreedt. Niet alle Foresters kiezen voor Renés Hof om begravente worden. Meestal gaat het om Foresters die begraven willen worden op de Hervormde,Lutherse of EBG-begraafplaats, ln dat geval komt de predikant op het court om deplechtigheid tot het gewenste einde te brengen. lndien een Forester een aansluitenderooms-katholieke begrafenis zou willen hebben dan is de samenwerking A0F en het bis-
dom principieel beperkt tot ieders terrein, De pastor komt niet meer in een Forester courten bijvoorbeeld Sherwood Brothers met hun attributen dienen buiten de rooms-katholiekekerk te blilven.Ook al is een lid van een court in het buitenland overleden en begraven, altijd dient de vlaghalfstok te hangen en zal op een rouwvergadering van dat court het overleden lid herdachtworden.De zeven lecturen worden in een periode van"l7-24 maanden doorgenomen. De Rangers
dienen na afronding van iedere lectuur in aanwezigheid van een vertegenwoordiger van
het Subsidiary High Court een toets aÍ te leggen. 0oit was het de bedoelíng een aparteRangerschool op te zetten. De General Laws van de Engelse AOF worden in Suriname
naar mijn beste weten niet gebruikt. Het Surinaamse Foresterwetboek'Algemene Wetten'is van '12 april 1972 (No.4073I,
Jannes H. MULDER De Ancient order oÍ toÍsslors in Suriname
Het Alziende 0og van de Opper Chief Banger is een belangrijk en veel voorkomend symbool van de
Ancient 0rder of Foresters in Suriname.
sprake van een zogenoemde rite de passage waarbij tijdens de ceremo-
nie rituele handelingen en het gebruik van symbolen op de voorgrondstaan (De Ylngt 1,996).26 Aan de wanden van de tempel hangen panelen
beschilderd met bomen, hert en jager.2l Het plafond van de tempel isbeschilderd met blauwe lucht, witte wolken en de beeltenis van de Op-per Chief Ranger in de vorm van het Alziend Oog van God. Belangrijkespreuken als 'Niemand is ter behartiging van uitsluitend eigen belangengeboren' of een citaat uit de bijbel staan op de muur geschreven. Be-
langrijke symbolen zijn het Alziend Oog en de Pijl en Boog, de bow
26 De Vlugt 1996. ln dit artikel op basis van een interview met Harry Kensmil, past High Chief
Ranger en Lid van Humaniteit, komen enkele rituelen ter sprake die ernstige heroverwe-ging behoeven. lmmers rituelen kunnen contraproductief voor de organisatie ziin en de
organisatie stigmatiseren omdat de functie van het ritueel niet duidelijk is. Dus de vraag is
niet of een ritueel moet worden afgeschaft - dít is zelden het geval - maar hoe het ritueel
bil te stellen is.
zz ln Engeland is het de eik, in het Caraïbisch gebied zijn het afbeeldingen van de kankantrie,
katoen- of kapokboom, Ceiba Pentandra. Deze boom is niet alleen voor de A0F maar voor
de hele Surinaamse samenleving van bijzondere betekenis
O§O TijdschriÍt voor Surinamistiek 2006.2
of beneuolence speeding tbe arrow of assistance.2S Kleuren hebben bijde Foresters een symbolische betekenis.29 Het groen van het bos is de
basiskleur die terugkomt in alle banieren en vaandels van de Foresters.De vierkante ruimte met hekwerk en elektrische kandelaars op de vierhoeken met daarbinnen het altaar in het centrale gedeelte van de tempel3O
is zo opgesteld dat de entree van de sacrale ruimte in westelijke richtingtegenover de plaats van de Chief Ranger is. Tegen de ene wand zitten de
broeders in donker kostuum, tegen de andere de zusters in het wit. Deschuin gedragen banier oÍ cbas en de neck ribbonSl die precies de positievan de broeder of zuster in de hiërarchie markeren, geven extra cachet.De Chief Ranger bevindt zich in het rode Oosten op de as van geestelijke
openbaring naar het donkere of zwarte'Westen. De zogenoemde materi-ele as staat loodrecht op de geestelijke as en loopt van de penningmeester
in het goud-gele Zuiden naar de Secretaris in het witte Noorden. Hetaltaar bevindt zich op het kruispunt van beide assen. Sommige van deze
kleuren komen terug in de versierselen aan het uiteinde van de banier en
verwijzen naar de graadvan betrokkene. Na het schallen van de hoorn,ten teken dat de vergadering is geopend, krijgt een broeder of zuster vande Chief Ranger het woord. Interrumperen wordt beboet.32 De tempelwordt niet alleen voor erediensten gebruikt. Bij de Foresters is het heelgewoon materiële en financiële zaken in de tempel te bespreken. Een
verjaardagslied voor de jarigen van de maand klinkt er regelmatig, maargodsdienstige zaken en politiek zljn taboe (Polak 1981). Na afloop vande vergadering is er buiten vaak een gezellig samenzijn.
De Pijl en Boog heeft een zevenledige boodschap van doel en richting, eenheid en
verbondenheid, hulpbetoon en weldadigheid, stabiliteit en eensgezindheid, sympathie en
activiteit, spanning en innerlijke kracht en, tenslotte, kracht en vooruitgang. De pijl komtvanuit het Alziend 0og van God als boogschutter (Het Woord) en gaat naar de Mens. De
uiteinden van de boog staan voor Natuur en Generaties.Sommigen gaan zover dat de kleuren van de nationale vlag van Suriname van oorsprongvan de Forestors moet zijn.
De tempels van magonnieke orden zouden volgens Essed (1982) van de Egyptisch-lsraö-litische gebedshuizen afstammen, terwijl de Foresters uitgaan van een opengekapte en
afgescheiden plek in het bos ten behoeve van een heilig doel en dit zou afstammen van de
Grieks-Romeinse cultuur.Zie Ancient 0rder of Foresters lllustrated Catalogue of Regalia and Jewels (London: Hudson
& Kearne, 1934) in bezit van broeder Andries. Groen {Lincoln Green) is de kleur van de Íranjevan de chasvoor ranqers, rood voor officieren, witzilver voor leden van de districtsbesturenen geelgoud voor leden van de Uitvoerende Raad / Subsidiary High Court.
Er bestaan vele boetes die nauwkeurig in de statuten staan omschreven. Zo dienen de
leden van het bestuur ruim op tijd aanwezig te ziin, afwezigheid zonder kennisgeving is
niet acceptabel, elkaar interrumperen is niet toegestaan en aan niet-ingewijden doorge-ven van het password uit den boze, enzovoort De boetes komen ten goede van de diversefondsen en hebben een symbolische betekenis. ln dit kader is de rol van penningmeester
interessant. Hij oÍ zij kan geen betalingen doen zonder de expliciete goedkeuring van de
voorzitter en secretaris samen.
í
,lJannes H. IVIULDER De Ancient oÍdeÍ ol ForesteÍs in SuÍiname
STICHTING PIJL EN BOOG
Het leven van een court wordt door sommige Foresters met het leven
van een bos vergeleken: groei, verdorring en wederopleving. De huidige
aanpak van de Stichting Pijl en Boog bewijst dat deze vergeliiking ook
op het Forester Centrum en René's Hof van toepassing is. Onder het
inspirerend leiderschap van Frank E. Essed is rond 1984 het Forester Ge-
meenschapscentrum aan de §Taakhuyzenstraat gebouwd en uitgegroeid
tot een bloeiend centrum. Na ongeveer tíen jaat trad 'verdorring' in. De
Stichting Pijl en Boog van de AOF is beheerder van dit terrein inclusief
de daarop gelegen begraafplaats René's Hof.33 FIet centrum inclusief de
begraaÍplaats (2,9 ha) is in 1,974 met ontwikkelingshulp van Nederland
tot stand gekomen. De begraafplaats van de Foresters is van 1973.YanaÍ
het begin stond de begraaÍplaats open voor niet-Foresters' René Braaf,
overleden op 20 april 1984, is als eerste op René's Hof begraven. De
begraafplaats moest een boomrijk park worden' Ondertussen is door
ruimtegebrek, vooral op de rooms-katholieke begtaafplaats, de belang-
stelling voor deze begraafplaats groeiende. Dit genereert inkomsten voor
Pijl en Boog, die de huidige herstelwerkzaamheden aan het centrum ten
goede komen. Het gedeelte van René's Hof voor de Foresters zelf dreigt
nu echter in verdrukking te komen. Het graf van BraaÍ ligt niet in het
Foresterblok en is nu omringd door graven van niet-Foresters'
Na de onafhankeliikheid is de opbouw van het Forester Centrum ter
hand genomen. De concrete bouw begon in 1981, de opening vond één
jaar later plaats. Het Forester Centrum was bedoeld voor de Surinaamse
gemeenschap. De gebouwen werden gebruikt voor examens, wedstrijden,
recreatie en cursussen. Het centrum heeft circa tien jaar redelijk gefuncti-
oneerd. Onderlinge verschillen van inzicht plus favoritisme in combinatie
met een ongelukkige keuze van bouwmateriaal hebben aan de neergang
van het Forester Centrum bijgedragen. Anno 2006 de oprijlaan opko-
mend, staat rechts een groot zwaar gehavend gebouw dat ooit dienst
heeft gedaan als vergaderzaal, theater en bar. Dit geeft aan hoe ambitieus
de AOF het gemeenschapscentrum indertijd heeft opgezet.34 Drie grote
panelen op de eerste etage wiizen op de vergane glorie van een tempel.
Aan de linkerziide van de oprijlaan staat de onlangs gerestaureerde en
wederom in gebruik genomen atla waar sinds kort vele begrafenisdien-
sten plaatsvinden, vooral voor niet-Foresters' Ooit zouden in dit gebouw
Hetterrein met de oorspronkelijke ingang aan de Doekhiweg is van de A0É Dit heeft alles
te maken met de verdeling door de regering van het hele gebied tussen Coppenamestraat
en Doekhieweg Qost over diverse etnische en religieuze bevolkingsgroepen ten behoeve
van de aanleg van begraafplaatsen.Andere, naar later bleekte ambitieuze, plannen waren een fotogalerie van bestuursleden
van de Foresterie, die ooit in het trappenhuis aangelegd werd maar nu verdwenen is.
De aanleg van een collectie vaandels is nooit gerealiseerd. Het tehuis voor ouden van
dagen en het weeshuis werden ook niet gebouwd. Het Forester tildschrift Au rora, oÍÍicieel
oÍgaan van de A0F in Suriname is slechts éénmaal in april 1975 verschenen.
een bibliotheek en een leeszaal komen. Op de herstelde voorgevel van ditgebouw prijkt het opgeschilderde teken van Pijl en Boog. De vele herstel-
activiteiten duiden op wederopleving en bieden hoop voor de toekomst.
DE NOODZAAK VAN VERGROENING
Het leven op de plantages was van de wieg tot het graf geregeld. Denkbaar
is dat door de afschaffing van de slavernij de behoefte aan georganiseerd
onderling hulpbetoon ontstond. Dit zou de belangstelling van Afro-Suri-
namers voor de structuur zoals die 120 iaar geleden door de AOF in Enge-
land werd geboden, kunnen verklaren. Verder valt de strenge handhaving
van hiërarchie en de gehechtheid aan oude Sewoonten van de Foresters
in Suriname op.35 prri4.lijk is dat de AOF in Suriname meer waarde
hecht aan ceremoniën, rituelen en symbolen dan de AOF in Engeland'
het moederland van de Foresterie. Een ander kenmerk van de Surinaamse
Foresterie is het hoge aantal van zeventien courts. Het gemiddelde aantal
leden per court is in vergelijking met bijvoorbeeld Engeland echter laag
(circa 80). Dit fenomeen van kleinschaligheid is eveneens waarneembaar
onder vakbonden, NGO's, sportverenigingen en andere groeperingen
binnen de Surinaamse samenleving. Een verschil van inzicht hoe gedeelde
belangen het best te behartigen, leidt al spoedig tot afscheiding en hergroe-
pering. Vaarschijnlijk speelt de behoefte aan het bekleden van een functie
in de hiërarchie ook een rol. Iedere afsplitsing vereist immers een nieuwe
voorzitter en nieuwe bestuursleden met alle bijbehorende patafernalía.
Sommige courts hebben mede door de vergríjzing een zodanig laag aantal
leden dat hun voortbestaan wordt bedreigd' Vergroening van het leden-
bestand is dus noodzakelijk, maar het aantrekken van nieuwe en vooraljonge leden stuit op een imagoprobleem. Het idee van favoritisme binnen
de broederschap en de geheimzinnigheid rondom de inwijdingsceremonie
in de tempel dragen bii tot deze negatieve beeldvorming. Rituelen in het
algemeen zijn belangrijk want zíi zorgen voor orde in het dagelijkse leven.
Maar rituelen kunnen na verloop van tijd leeg zlin. Rituelen moeten
altijd een functie hebben die aan de deelnemers uit te leggen is. Een totaalgeritualiseerde werkwiize binnen een organisatie richt zich meer op de
handhaving van structuur en hiërarchie, dan op de inhoud of op de be-
antwoording van de vraag waartoe de organisatie i.iberhaupt bestaat. Spel-
regels dienen met behoud van functie met de tijd mee te gaar. en geheime
spelregels zijn anno 2006 voor de meeste mensen niet acceptabel, tenzij
gebaseerd op sterke argumenten. De rituelen van de Foresterie zouden
daarom tegen het licht moeten worden gehouden met het doel na te gaan
waar biistelling en eventuele afschaffing mogelijk en verantwoord is.
Dit blijkt ook uit een getypt document BiograÍie Forester's loopbaan van Ere Chief Ranger
charles Andries van 16 juni 1991 op schrift gesteld door Th. M. Dorder. De verzameling van
unieke documenten, Íoto's en geschriften van Andries is voor de Foresterie Suriname zo
belangrijk dat ik hoop dat zijn court die later met respect zal beheren.
(
(J (J
O3O Tijdschriftvoor Surinamistiek 2006.2 Jannes H. MuLDER Do Ancient 0Ídor ol toÍeslers in SuÍiname
Het Forester centrum met het gerestaureerde multifunctionele geboudaulaen de opgeknapte begraafplaats René's Hof onder leiding van Stichting Pijlen Boog biedt nieuwe kansen want de behoefte aan zelfhulp en welbegre-pen wederzijdse solidariteit neemt met de toenemende marktwerking en
maatschappelijke tweedeling in Suriname alleen maar toe. Anders gezegdt
de wortels van de 120 jaar oude levensboom van de Surinaamse Foresteriehebben nieuwe aarde nodig. De boom mist jonge blaadjes. Blaadjes vaneen fris groene kleur, de oorspronkelijke kleur van de Foresters.36
it6 Zie bilvoorbeeld www.foresters.biz om te zien hoede Foresters in de VS zich profileren.
Foresters als trademark voor concrete community-based onderlinge hulpverlening(bilvoorbeeld in het geval van orkaan Katrina) en met speciale campagnes tegen onderandere kindermishandeling. ln Engeland is de naam AOF veranderd in l0F, lndependent0rder oÍ Foresters en ook daar doen zich voor Suriname relevante ontwikkelingen voor(wwwiof.org).
LITEBATUUR
Andries, C., 1971
Historisch ouerzicht in uerband met de Opricbting uan het Subsidiary HighCourt for Surinam. [Paramaribo]: A.O.F. Suriname.
Essed, Frank F., 1982
A.O.F. Bos-arbeid; Uitgaue ter gelegenbeid uan de uerjaardag uan de Foreste-
rie in Suriname 29 juli 1982. Parumaribo: A.O.F. Suriname.
Essed, Frank F., 1986
Aloude en moderne Foresterie; Bijkans 1000 iaar georganiseerd; Uitgaue
naar aanleiding uan eeuwfeest Foresterie in Suriname. Paramaribo: A.O.F.
Suriname.
Lie A Kwie & J. Cor & Henk G. Esajas, 1995
'De Foresterbeweging in Suriname = The Forester Movement in Suriname.'
Suralco Magazine 77 (3): L-28.
Mulder, Jannes H. & Philip Dikland, 2005
'Bedreigde begraafplaatsen in Paramaribo.' Oso, Tijdschrift uoor Surinamis-
tiek 24 (2)t 263-275.
Polak, J.A., 1981
'Foresters (The Ancient Order of).' In: H.D. Benjamins & J.F. Snelleman
(red.), Ency clop aedie uan Nederlands ch'West-Indië. Amsterdam: Emmering,
pp. 304 -305.
Ramdanie, Nancy de, 2004
'Begraven met een glimlach; Met de complimenten van Robin Hood,.' Para-
maribo Post 2: t.Vlugt, lngrid de, 1996 .
'Forester-gemeenschap; Dood is toegang tot nieuw leven.' Kompas ueehbladt (26120-22.
OgO Tijdschrift voor Surinamistiek 2006.2
Jannes Mulder was internist-oncoloog en promoveerde op muizenonderzoek.
Later heeft hii op het Ministerie van V'WS te Den Haag gewerkt. Hij verbleef in
2003-2004 op het Ministerie van Volksgezondheid te Paramaribo. Mulder doet
nu onderzoek naar rituelen en geritualiseerde gewoonten . Uhle" Xl2e Ck ( t^f X 5 , n I
Jannes H. MuLDER DB Anciont oÍdsr ol Forestsrs in Suriname