føroyski búskapurin - eitt sindur øðrvísi -
DESCRIPTION
Føroyski búskapurin - eitt sindur øðrvísi -. Magni Laksáfoss. Magni Laksáfoss. Búskaparfrøðingur Arbeiði við phd-verkætlan: “Kanning av føroyska búskapinum” Stuðlað av: BP Amoco Exploration (Faroes) Ltd. The Faroese Partnership Statoil. Grundin til verkætlanina. - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
![Page 1: Føroyski búskapurin - eitt sindur øðrvísi -](https://reader037.vdocuments.pub/reader037/viewer/2022102521/5681420c550346895dae0469/html5/thumbnails/1.jpg)
Føroyski búskapurin- eitt sindur øðrvísi -
Magni Laksáfoss
![Page 2: Føroyski búskapurin - eitt sindur øðrvísi -](https://reader037.vdocuments.pub/reader037/viewer/2022102521/5681420c550346895dae0469/html5/thumbnails/2.jpg)
Magni Laksáfoss
• Búskaparfrøðingur
• Arbeiði við phd-verkætlan:“Kanning av føroyska búskapinum”
• Stuðlað av:– BP Amoco Exploration (Faroes) Ltd.– The Faroese Partnership– Statoil
![Page 3: Føroyski búskapurin - eitt sindur øðrvísi -](https://reader037.vdocuments.pub/reader037/viewer/2022102521/5681420c550346895dae0469/html5/thumbnails/3.jpg)
Grundin til verkætlanina
• Bygdi myndilin EMFI í 1997
• Munur millum teoretisku læribøkurnar og ’veruleikan’ – serliga langt-sikt
• EMFI er ein stutt-sikts myndil
• Verkætlanin arbeiðir við langt-sikt
![Page 4: Føroyski búskapurin - eitt sindur øðrvísi -](https://reader037.vdocuments.pub/reader037/viewer/2022102521/5681420c550346895dae0469/html5/thumbnails/4.jpg)
Gjøgnumgongdin
• Føroyski búskapurin øðrvísi
• Hvussu veksur búskapurin?
• Frá útboðsbúskapi til eftirspurningsbúskap
• Niðurstøða
![Page 5: Føroyski búskapurin - eitt sindur øðrvísi -](https://reader037.vdocuments.pub/reader037/viewer/2022102521/5681420c550346895dae0469/html5/thumbnails/5.jpg)
Føroyski búskapurin øðrvísi
![Page 6: Føroyski búskapurin - eitt sindur øðrvísi -](https://reader037.vdocuments.pub/reader037/viewer/2022102521/5681420c550346895dae0469/html5/thumbnails/6.jpg)
Kjarnin í “vanligari” búskaparfrøði
Dømi: ekspansivur fíggjarpolitikkurtrýst á arbeiðsmarknaðin
lønarvøkstur
verri kappingarføriútflutningurin minkarinnflutningur økist
![Page 7: Føroyski búskapurin - eitt sindur øðrvísi -](https://reader037.vdocuments.pub/reader037/viewer/2022102521/5681420c550346895dae0469/html5/thumbnails/7.jpg)
Kjarnin í “vanligari” búskaparfrøði
Samanumtikið um “vanligan” ekspansivan fíggjarpolitikk:
Ekspansivur fíggjarpolitikkur vil- gjøgnum lønarvøkstur - kroysta útflutningsvinnurnar
- Størri almennan sektor- Minni privatan sektor
![Page 8: Føroyski búskapurin - eitt sindur øðrvísi -](https://reader037.vdocuments.pub/reader037/viewer/2022102521/5681420c550346895dae0469/html5/thumbnails/8.jpg)
Føroyski búskapurin øðrvísi
Tríggir avgerðandi munir:
1. Støddin á búskapinum
2. Fólkaflytingin
3. Fiskimenn løntir við hýrum
![Page 9: Føroyski búskapurin - eitt sindur øðrvísi -](https://reader037.vdocuments.pub/reader037/viewer/2022102521/5681420c550346895dae0469/html5/thumbnails/9.jpg)
Føroyski búskapurin øðrvísi
Støddin á búskapinum
Lítli búskapurin ger tað neyðugt at innflyta næstan alt- alneyðugt við “hørðum valuta”
Tí hevur útflutningsvinnan avgerðandi týdning fyri búskapin- “gongur tað væl í útflutningsvinnuni – so gongur tað væl í búskapinum”
![Page 10: Føroyski búskapurin - eitt sindur øðrvísi -](https://reader037.vdocuments.pub/reader037/viewer/2022102521/5681420c550346895dae0469/html5/thumbnails/10.jpg)
Føroyski búskapurin øðrvísiFólkaflytingin
-5%
-4%
-3%
-2%
-1%
0%
1%
2%
1933 1943 1953 1963 1973 1983 1993 2003
![Page 11: Føroyski búskapurin - eitt sindur øðrvísi -](https://reader037.vdocuments.pub/reader037/viewer/2022102521/5681420c550346895dae0469/html5/thumbnails/11.jpg)
Føroyski búskapurin øðrvísiFólkaflytingin
-5%
-4%
-3%
-2%
-1%
0%
1%
2%
1933 1943 1953 1963 1973 1983 1993 2003
Ringar tíðir
Góðar tíðir
![Page 12: Føroyski búskapurin - eitt sindur øðrvísi -](https://reader037.vdocuments.pub/reader037/viewer/2022102521/5681420c550346895dae0469/html5/thumbnails/12.jpg)
Føroyski búskapurin øðrvísi
Fólkaflytingin
Tætt samband er millum fólkaflytingina og búskapargongdina
Nakað av tillagingini á arbeiðsmark- naðinum fer fram gjøgnum fólkaflyting (í mun til lønartillaging)
![Page 13: Føroyski búskapurin - eitt sindur øðrvísi -](https://reader037.vdocuments.pub/reader037/viewer/2022102521/5681420c550346895dae0469/html5/thumbnails/13.jpg)
Føroyski búskapurin øðrvísi
Fiskimenn løntir við hýrum• Fiskimenn eru løntir við hýrum – tvs. eftir
fonginum
• Hýrupartarnir hava verið stórt sæð óbroyttir seinastu 30 árini
• Løningin av fiskimonnunum er í prinsippinum óheft av búskapargongdini annars og av lønargongdini á landi
![Page 14: Føroyski búskapurin - eitt sindur øðrvísi -](https://reader037.vdocuments.pub/reader037/viewer/2022102521/5681420c550346895dae0469/html5/thumbnails/14.jpg)
Dømi: ekspansivur fíggjarpolitikkur
trýst á arbeiðsmarknaðin
lønarvøkstur
verri kappingarføri
útflutningurin minkar
innflutningur økist
- ja
fólkaflyting
- ikki eins nógv
onga ávirkan á hýrurnar
- ikki í fiskiveiðini
- ikki eins nógv
- ja
Hvørjar eru avleiðingarnar?
![Page 15: Føroyski búskapurin - eitt sindur øðrvísi -](https://reader037.vdocuments.pub/reader037/viewer/2022102521/5681420c550346895dae0469/html5/thumbnails/15.jpg)
Kjarnan í “vanligari” búskaparfrøði
Samanumtikið um “føroyskan” ekspansivan fíggjarpolitikk:
Ekspansivur fíggjarpolitikkur vil- gjøgnum lønarvøkstur – kroysta útflutningsvinnurnar (?)
- Størri almennan sektor (Ja)- Minni privatan sektor (Netto: nei)
![Page 16: Føroyski búskapurin - eitt sindur øðrvísi -](https://reader037.vdocuments.pub/reader037/viewer/2022102521/5681420c550346895dae0469/html5/thumbnails/16.jpg)
Hvussu veksur búskapurin?
![Page 17: Føroyski búskapurin - eitt sindur øðrvísi -](https://reader037.vdocuments.pub/reader037/viewer/2022102521/5681420c550346895dae0469/html5/thumbnails/17.jpg)
0
10.000
20.000
30.000
40.000
50.000
60.000
1750 1800 1850 1900 1950 2000
Føroyar og Hetland
![Page 18: Føroyski búskapurin - eitt sindur øðrvísi -](https://reader037.vdocuments.pub/reader037/viewer/2022102521/5681420c550346895dae0469/html5/thumbnails/18.jpg)
Pierre-Francois Verhulst
Notice sur la loi que la population pursuit dans son accroissement. (1838)
(Notat um lógina / reglusemi um fólkavøkstur)
![Page 19: Føroyski búskapurin - eitt sindur øðrvísi -](https://reader037.vdocuments.pub/reader037/viewer/2022102521/5681420c550346895dae0469/html5/thumbnails/19.jpg)
![Page 20: Føroyski búskapurin - eitt sindur øðrvísi -](https://reader037.vdocuments.pub/reader037/viewer/2022102521/5681420c550346895dae0469/html5/thumbnails/20.jpg)
r
-6,0
00
r
K
Fólkatal
Vøkstur
![Page 21: Føroyski búskapurin - eitt sindur øðrvísi -](https://reader037.vdocuments.pub/reader037/viewer/2022102521/5681420c550346895dae0469/html5/thumbnails/21.jpg)
-1,0
-0,5
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
0 10.000 20.000 30.000 40.000 50.000 60.000
population - N
r
![Page 22: Føroyski búskapurin - eitt sindur øðrvísi -](https://reader037.vdocuments.pub/reader037/viewer/2022102521/5681420c550346895dae0469/html5/thumbnails/22.jpg)
-1,0
-0,5
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
0 10.000 20.000 30.000 40.000 50.000 60.000
population - N
r
![Page 23: Føroyski búskapurin - eitt sindur øðrvísi -](https://reader037.vdocuments.pub/reader037/viewer/2022102521/5681420c550346895dae0469/html5/thumbnails/23.jpg)
-1,0
-0,5
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
0 10.000 20.000 30.000 40.000 50.000 60.000
population - N
r
![Page 24: Føroyski búskapurin - eitt sindur øðrvísi -](https://reader037.vdocuments.pub/reader037/viewer/2022102521/5681420c550346895dae0469/html5/thumbnails/24.jpg)
-1,0
-0,5
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
0 10.000 20.000 30.000 40.000 50.000 60.000
population - N
r
![Page 25: Føroyski búskapurin - eitt sindur øðrvísi -](https://reader037.vdocuments.pub/reader037/viewer/2022102521/5681420c550346895dae0469/html5/thumbnails/25.jpg)
-1,0
-0,5
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
0 10.000 20.000 30.000 40.000 50.000 60.000
population - N
r
K1 K2 K3 K4 K5K6
K7
![Page 26: Føroyski búskapurin - eitt sindur øðrvísi -](https://reader037.vdocuments.pub/reader037/viewer/2022102521/5681420c550346895dae0469/html5/thumbnails/26.jpg)
-1,0
-0,5
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
0 10.000 20.000 30.000 40.000 50.000 60.000
population - N
r
1856
1935
1905
1890
1871
1813
1989
K1 K2 K3 K4 K5K6
K7
1979
![Page 27: Føroyski búskapurin - eitt sindur øðrvísi -](https://reader037.vdocuments.pub/reader037/viewer/2022102521/5681420c550346895dae0469/html5/thumbnails/27.jpg)
-1,0
-0,5
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
0 10.000 20.000 30.000 40.000 50.000 60.000
population - N
r
1856
1935
1905
1890
1871
1813
1989
K1 K2 K3 K4 K5K6
K7
1979
![Page 28: Føroyski búskapurin - eitt sindur øðrvísi -](https://reader037.vdocuments.pub/reader037/viewer/2022102521/5681420c550346895dae0469/html5/thumbnails/28.jpg)
-1,0
-0,5
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
0 10.000 20.000 30.000 40.000 50.000 60.000
population - N
r
1856
1935
1905
1890
1871
1813
1989
K1 K2 K3 K4 K5K6
K7
1979
![Page 29: Føroyski búskapurin - eitt sindur øðrvísi -](https://reader037.vdocuments.pub/reader037/viewer/2022102521/5681420c550346895dae0469/html5/thumbnails/29.jpg)
-1,0
-0,5
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
0 10.000 20.000 30.000 40.000 50.000 60.000
population - N
r
1856
1935
1905
1890
1871
1813
1989
K1 K2 K3 K4 K5K6
K7
1979
![Page 30: Føroyski búskapurin - eitt sindur øðrvísi -](https://reader037.vdocuments.pub/reader037/viewer/2022102521/5681420c550346895dae0469/html5/thumbnails/30.jpg)
-1,0
-0,5
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
0 10.000 20.000 30.000 40.000 50.000 60.000
population - N
r
1856
1935
1905
1890
1871
1813
1989
K1 K2 K3 K4 K5K6
K7
1979
Deksbátar - sluppungar
![Page 31: Føroyski búskapurin - eitt sindur øðrvísi -](https://reader037.vdocuments.pub/reader037/viewer/2022102521/5681420c550346895dae0469/html5/thumbnails/31.jpg)
-1,0
-0,5
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
0 10.000 20.000 30.000 40.000 50.000 60.000
population - N
r
1856
1935
1905
1890
1871
1813
1989
K1 K2 K3 K4 K5K6
K7
1979
![Page 32: Føroyski búskapurin - eitt sindur øðrvísi -](https://reader037.vdocuments.pub/reader037/viewer/2022102521/5681420c550346895dae0469/html5/thumbnails/32.jpg)
-1,0
-0,5
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
0 10.000 20.000 30.000 40.000 50.000 60.000
population - N
r
1856
1935
1905
1890
1871
1813
1989
K1 K2 K3 K4 K5K6
K7
1979
Fiskimarkið
![Page 33: Føroyski búskapurin - eitt sindur øðrvísi -](https://reader037.vdocuments.pub/reader037/viewer/2022102521/5681420c550346895dae0469/html5/thumbnails/33.jpg)
Hvat lyftur búskapin upp?
• Broytingarnar í beriførleika stava allar frá broytingum í útflutnings-vinnunum
• Líknandi úrslit eru m.a. kend frá búskaparfrøðini um menningarlond
• Gjaldsjavna-avmarking’Current account’-restricted economy
![Page 34: Føroyski búskapurin - eitt sindur øðrvísi -](https://reader037.vdocuments.pub/reader037/viewer/2022102521/5681420c550346895dae0469/html5/thumbnails/34.jpg)
Hvat lyftur búskapin upp?
• Vinnupolitisku karmarnir hava stóran týdning fyri um broytingar henda
• Góður vinnu-, fiskivinnu- og fíggjarpolitikkur hava avgerandi týdning
![Page 35: Føroyski búskapurin - eitt sindur øðrvísi -](https://reader037.vdocuments.pub/reader037/viewer/2022102521/5681420c550346895dae0469/html5/thumbnails/35.jpg)
Frá útboðsbúskapi til eftirspurningsbúskap
![Page 36: Føroyski búskapurin - eitt sindur øðrvísi -](https://reader037.vdocuments.pub/reader037/viewer/2022102521/5681420c550346895dae0469/html5/thumbnails/36.jpg)
Landbúnaður
Fiskivinna
Flaka-vinna
Ídnaður og handverk
Byggi-vinna
Húsarhalds-tænastur
Flutningur
Almennar tænastur
Tænastu-vinna
Handil
0%
20%
40%
60%
80%
100%
1801 1826 1851 1876 1901 1926 1951 1976 2001
![Page 37: Føroyski búskapurin - eitt sindur øðrvísi -](https://reader037.vdocuments.pub/reader037/viewer/2022102521/5681420c550346895dae0469/html5/thumbnails/37.jpg)
Fiskivinna og fiskavirking
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
1801 1826 1851 1876 1901 1926 1951 1976 2001
![Page 38: Føroyski búskapurin - eitt sindur øðrvísi -](https://reader037.vdocuments.pub/reader037/viewer/2022102521/5681420c550346895dae0469/html5/thumbnails/38.jpg)
Landbúnaður
Fiskivinna
Flaka-vinna
Ídnaður og handverk
Byggi-vinna
Húsarhalds-tænastur
Flutningur
Almennar tænastur
Tænastu-vinna
Handil
0%
20%
40%
60%
80%
100%
1801 1826 1851 1876 1901 1926 1951 1976 2001
Útboðsbúskapur
Egin nýtsla Útflutningur
![Page 39: Føroyski búskapurin - eitt sindur øðrvísi -](https://reader037.vdocuments.pub/reader037/viewer/2022102521/5681420c550346895dae0469/html5/thumbnails/39.jpg)
Landbúnaður
Fiskivinna
Flaka-vinna
Ídnaður og handverk
Byggi-vinna
Húsarhalds-tænastur
Flutningur
Almennar tænastur
Tænastu-vinna
Handil
0%
20%
40%
60%
80%
100%
1801 1826 1851 1876 1901 1926 1951 1976 2001
Blandingsbúskapurmen við rættiligum útboðs-eyðkennum
![Page 40: Føroyski búskapurin - eitt sindur øðrvísi -](https://reader037.vdocuments.pub/reader037/viewer/2022102521/5681420c550346895dae0469/html5/thumbnails/40.jpg)
Landbúnaður
Fiskivinna
Flaka-vinna
Ídnaður og handverk
Byggi-vinna
Húsarhalds-tænastur
Flutningur
Almennar tænastur
Tænastu-vinna
Handil
0%
20%
40%
60%
80%
100%
1801 1826 1851 1876 1901 1926 1951 1976 2001
Eftirspurningsbúskapur
![Page 41: Føroyski búskapurin - eitt sindur øðrvísi -](https://reader037.vdocuments.pub/reader037/viewer/2022102521/5681420c550346895dae0469/html5/thumbnails/41.jpg)
Avleiðingin
• Broytingin frá útboðsbúskapi til eftirspurningsbúskap hevur havt við sær:
– Útflutningsvinnurnar nógv minni ávirkan á búskapargongdina
– Eftirspurningurin frá tí almenna og tí privata hava stóra ávirkan (t.d. økti eftirspurningurin orsakað av nýggju lánimøguleikunum)
– Fíggjarpolitikkurin hevur stóran týdning fyri búskapargongdina
![Page 42: Føroyski búskapurin - eitt sindur øðrvísi -](https://reader037.vdocuments.pub/reader037/viewer/2022102521/5681420c550346895dae0469/html5/thumbnails/42.jpg)
Niðurstøða
![Page 43: Føroyski búskapurin - eitt sindur øðrvísi -](https://reader037.vdocuments.pub/reader037/viewer/2022102521/5681420c550346895dae0469/html5/thumbnails/43.jpg)
Niðurstøða (1)
• Føroyski búskapurin hevur øðrvísi eginleikar enn tað, lærubøkurnar innan búskaparfrøði vanliga leggja dent á
• Serliga kemst munurin av:– Støddini á búskapinum– Fólkaflytingini (arbeiðsmarknaðinum)– Lønningini av fiskimonnum
• Hetta ger, at nógvar av niðurstøðunum frá lærubókunum kunnu ikki nýtast ókritiskt
![Page 44: Føroyski búskapurin - eitt sindur øðrvísi -](https://reader037.vdocuments.pub/reader037/viewer/2022102521/5681420c550346895dae0469/html5/thumbnails/44.jpg)
Niðurstøða (2)
• Búskaparvøksturin er avmarkaður av gjaldsjavnanum“gongur tað væl í útflutningsvinnuni
– so gongur tað væl í búskapinum”
• Avmarkingin var meiri eyðsýnd fyrr tá búskapurin var útboðsbúskapur, men er enn galdandi uppá langt sikt
• Góður vinnu-, fiskivinnu- og fíggjarpolitikkur hevur avgerandi týdning fyri búskaparvøksturin
![Page 45: Føroyski búskapurin - eitt sindur øðrvísi -](https://reader037.vdocuments.pub/reader037/viewer/2022102521/5681420c550346895dae0469/html5/thumbnails/45.jpg)
Niðurstøða (3)
• Búskapurin er farin frá einum útboðsbúskapi til ein eftirspurningsbúskap
– útflutningsvinnan minni týdning fyri konjunkturin
– fíggjarpolitikkurin avgerandi fyri konjunkturstýringina
![Page 46: Føroyski búskapurin - eitt sindur øðrvísi -](https://reader037.vdocuments.pub/reader037/viewer/2022102521/5681420c550346895dae0469/html5/thumbnails/46.jpg)
Føroyski búskapurin- eitt sindur øðrvísi -
Magni Laksáfoss
Takk fyri áhugan
![Page 47: Føroyski búskapurin - eitt sindur øðrvísi -](https://reader037.vdocuments.pub/reader037/viewer/2022102521/5681420c550346895dae0469/html5/thumbnails/47.jpg)
Broytingar í beriførleika
Ár Broyting Frá Til
1784 + 500 5.000 5.500
1814 + 7.000 5.500 12.500
1871 + 14.500 12.500 27.000
1905 + 10.000 27.000 37.000
1935 + 23.000 37.000 60.000
1979 - 5.000 60.000 55.000
2003? - 3.000 55.000 52.000
![Page 48: Føroyski búskapurin - eitt sindur øðrvísi -](https://reader037.vdocuments.pub/reader037/viewer/2022102521/5681420c550346895dae0469/html5/thumbnails/48.jpg)
Kommisionsbetænkningen fra 1938
• ”der stort set ikke findes andre erhverv end Landbrug og Fiskeri og de deraf afledede Erhverv (Handel, Haandværk, Bankvirksomhed, Samfærdsel).”
• ”Alt i alt kan man sige, at ca. 9/10 af Befolkningen i større eller mindre Grad er direkte eller indirekte afhængige af Fiskeriet.”
(s. 11 í ”Betænkningen angaaende Færøernes Erhvervsforhold 1938”)
![Page 49: Føroyski búskapurin - eitt sindur øðrvísi -](https://reader037.vdocuments.pub/reader037/viewer/2022102521/5681420c550346895dae0469/html5/thumbnails/49.jpg)
![Page 50: Føroyski búskapurin - eitt sindur øðrvísi -](https://reader037.vdocuments.pub/reader037/viewer/2022102521/5681420c550346895dae0469/html5/thumbnails/50.jpg)
0
10.000
20.000
30.000
40.000
50.000
60.000
1710 1760 1810 1860 1910 1960 2010
1784 1814
1979
1935
1905
1871
1710
![Page 51: Føroyski búskapurin - eitt sindur øðrvísi -](https://reader037.vdocuments.pub/reader037/viewer/2022102521/5681420c550346895dae0469/html5/thumbnails/51.jpg)
D0
S0
N
w
N0
D1
A
B
C
N1
S1