Bir sonbahar akam daha yaklayordu. Ankara yine her zaman ki hareketliliini yayor ve insanlar tela iinde gndelik ilerine gidip geliyorlard. Necatibeyden kp Shhiyeye geldi. aydnlk otobsne bindi ve Ulusta indi. Terminale gitmeden nce Ulusta kk bir ii vard, halledip oradan hzla terminale geecekti.

Ulusta ana cadde o kadar kalabalkt ki yrmekte zorlanyordu insanlar. O kadar dikkat etmesine ramen birka kiiye kolunu arpt. Seyyar satclar kaldrmlar doldurmu, bu nedenle insanlar yrmek iin yola tayorlard. Ulus adeta mayn tarlas gibiydi, hzla Genlik Parkna yneldi ve kalabalktan kendisini kurtard.

Sada eski Meclis olanca heybetiyle duruyordu. Solda ise mehur Ankara Palas Ankara Palasa varmadan nce Ulus arsndan halk ezgileri ykseliyordu etrafa. ah Plak yine dinletiyor dedi iinden. Mahsuninin Amerika katil trks alyordu.

Ankara Palas geip Stad Oteline varmasna ramen hala Mahsuninin sesi kulandayd, Amerika katil katill Mahsuninin trks diline doland, syleye syleye stadyuma doru yrmeyi srdrd.

Bir yandan yryor ve bir yandan da yapaca uzun yolculuu dnyordu, can skld birden. O, uzun boyuyla bacaklar koltuklar arasnda skyor ve yolculuk onun iin adeta bir ikence haline geliyordu. u koltuk aralarn neden sanki geni yapmazlard ki?

Btn bunlar dnrken 19 Mays stadyumunun nne varmt. Sonra parat kulesinin yanndan karya geip terminale dald. rtkanlarn, abi nere, otobs hemen kalkyor szlerine aldrmadan bir stanbul firmasnn yazhanesine doru yneldi. Biletini ald ve cebine koydu.

Saatine bakt, otobsn kalkmasna daha 45 dakika vard. inden, Allah verede otobs 303 olsa diye geirdi. Grlt ve sigara dumanndan uzaklamak iin hzla dar frlad. ok katl otoparka doru yneldi.

Parkn kndaki kulbeye yaklanca admlarn kltp voltalamaya balad. Yazhanelerin tam karsnda epeyce boluk vard. Birka tane bank grd ama hepsi de doluydu, insanlar oturuyordu.

Ar admlarla yrmeyi srdrd. Etrafta, kendisi gibi otobs hareket saatini doldurmaya alan bakalar da vard. Bfenin yanndaki duvara srtn verip etraf gzlemlemeye balad. leride bir limonatac srtndaki o parlak bakr ibriimle, bara bara limonata satmaya alyordu.

Yazhanelere alan kapdan bir kadnla ocuun kp bulunduu yere doru geldiini farketti. 8 - 9 yalarnda bir erkek ocuu ve orta yal bir kadnd gelenler. Geldiler ve birka adm tesinde durup beklemeye baladlar.

Kadnn yzndeki krklklar yaamnn ne kadar ileli olduunu gsteriyordu. stnde iekli, koyu renk, yamal ama temiz bir fistan, banda kenarlar oyal ilenmi tlbent, ayanda naylon ve bacanda pijama vard.

ocuun ise ayanda siyah soukkuyu lastik, kaput bezine benzer bir kumatan eski, askl bir pantolon, stnde cbrrten kumatan dirsekleri yamal alaca bir gmlek vard.

ocuk uzaktan limonatacy grdnde anasna parmayla iaret etti. Kadn nce pek oral olmad, sonra elini fistannn cebine sokup yle bir yoklad, sana soluna bakp elini cebinden kardktan sonra kard demir paralara bir gz att. Can skld ve paralar geri cebine koydu. Anlalan ok az paras vard. Belki de gidecekleri yere zor gtrecekti.

Limonatac bunlara doru geliyor, o yaklatka ocuk anasnn fistann ekitirerek limonata almas iin srar ediyor, kadn byk bir sknt basyordu.

Limonatac, ilimonata buuuuz diye bara bara yanlarna geldi ve durdu. ocuk anasnn fistann ekitirmeyi hala srdryordu. Anas en sonunda limonatacya iaret etti ve limonatac cam bardaa koyduu limonatay ocua uzatt.

Kadn fistannn cebinden kard demir paray limonatacya verdi, limonatac parann stn sayarak kadna uzatt ve yavaca oradan uzaklat. Kadnn baklarndaki aknlk, limonata fiyatnn tahmininin de stnde olduunu gsteriyordu.

ocuk limonata bardan ald, dudaklarna gtrd, iyice yanatrd, biraz iti ve barda anasna uzatt. Anas ocuun uzatt limonatay istemiyor ve imesi iin ocua doru srarla itiyordu.

ocuun inat ettiini gren ana barda ald, yavaa dudana yanatrd, iiyormu gibi yapp dudana dedirip tekrar ocua verdi. ocuk, anasnn kendisine uzatt barda tuttu, biraz iti ve tekrar anasna uzatt.

Anas yine almak istemedi ama ocuk diretiyordu. Kadn, aresizlikle ocuunun elinden barda ald, dudaklarna yaptrd ve tekrar ocuuna verdi. Bir bardak limonata ana ile oul arasnda belki 20 kez el deitirdi.

ocuk limonatay yudum yudum iiyor, sonra anasna uzatyor, anas barda dudana gtrp bir damla bile imeden ona geri veriyordu. Nihayet limonata bitmi ve bardak duvarn dibine braklmt.

stanbul otobs perona geleli 10 dakika olmutu. O, yava yava ocukla anasndan uzaklat, otobse yanat. yle bir bakt, ans iyi gitmiyordu, otobs 303 deil 302 kt. inden, bu otobsle stanbul zor bulunur dedi.

ofr muavini, stanbul yolcular kalmasn diye seslenmeye balaynca otobse binip koltuuna oturdu.Demeler kirli, koltuun ayar bozuktu. Nihayet otobsn motoru alt ve hareket etti.

Otobsn penceresinden bir kez daha ana ile ocua bakt ve ite o anda karmakark duygular yaad. Yrei kabard, gzleri doldu ve boazna bir ey dmlendi. Felaket duygulanmt, birden anas geldi gznn nne, uzun zaman olmutu grmeyeli. Toplumsal mcadele Onu koparp almt adeta ailesinden.

Kim bilir imdi nasld? Srekli romatizmalarndan dert yanard, sabahn krnde kalkar ve gece ge saatlerde yatard.Evin onca ii, inek, dana, koyun, bahe ve horantann yemei, bula kolay deildi. Aadan yukar her dorulduunda vay anamm vay, vay belimmm vay derdi durmadan.

Memlekete gitmek, anasnn ve aasnn elini pmek, onlarla hasret gidermek sanki hi aklna gelmemiti onca yl. Ankara terminalindeki o yoksul kadnla ocuk bir ok etkisi yaratmt zerinde.

Anas yllar var ki romatizmadan ikayet ediyordu, birde Almanyada ki gelininden. Olunu koparp elinden almt, atlar yakard, ben yanarm yavruma yavrum yanar yavrusuna diye. Aasnn da sal iyi deildi, naslsn aa dediinde, tesbih taneleri gibi dizilirdi pepee, sayd rahatszlklar aklnda tutamayacak kadar oktu.

Ya emmisi!? Askerde alevi olduunu gizlediinden onu da dier jandarmalarla birlikte Kogiri isyann bastrmak iin Dersime gndermilerdi. Grd vahete nasl dayanmt?! Onun iin anlatmas ok gt. Srekli kaak ttn ier, bulamadnda gnde 3 - 4 paket birinci sigaras zor yeterdi. O da bir sr hastalkla har neir yayordu.

Dnlerde deve oynatp ortal enlendiren emmisi hadmd. Evlenmi, ei 15 gn beklemi, sonra baba evine geri dnmt. Emmisi bunlarla birlikte kalyordu.

ocukluu geldi birden aklna. Evlerinde oda, bir ahr bir samanlk ve birde tandrlklar vard.

Aasyla anas ahrn bir kesine st aacndan yaptklar sedirde yatarlard kn. ki gz odada bac ve kardeleri, dier odada ise, emmisiyle birlikte kendisi ve kk kardei yatyordu.

Emmisi gece yle bir horluyordu ki kara tren bile onun yannda sivri sinek vzlts kalrd. O, korkudan yorgan bana ektii halde, yine de bu horultuyu duyuyor ve korkuyla sabah zor ediyordu.

anadoluda yaayan, 8 ocuklu yoksul bir ailenin 7. ocuuydu. Erkek ocuu olmasna ramen yoksulluk nedeniyle ilkokula gidene kadar fistanla dolat.

Aas ona imento kadna benzer, eski tapu defterlerinden katlar buluyor, makasla kesip iple dikip defter yapyordu. Defterini defalarca silerek kullanyor, tm okul dnemine yetirmeye alyordu.

lkokul tatil olduunda, kyden 2 kilometre uzakta bulunan kendi tarlalarnn bulunduu Bektayerinde hayvanlar gderdi. Bir kaval olmasn hayal ederdi, yle yank yank almas iin ama onu alacak para nerede?

Akam olduunu Haydarbeyin iftliinde bulunan byk kayalklar glgeyle dolduunda anlard. Ama, hava bulutlu ve yamurluyken kayalklarda glge olmaz ve vaktini arrd. Ne evlerinde nede kolunda saati yoktu, nk saat ok parayd.

Bulutlu, kapal havalarda akam oldu diye kye dndnde, akam olmadn babasnn kzgn baklarndan anlayp, yedii bol frayla Bektayerine geri dnd ok olmutu.

yle ok severdi ki sabah uykusunu, ama hayvanlar gn douuyla birlikte evden karld iin hibir zaman sabah uykusuna doyamad. Kmesteki horoz bile ondan daha anslyd.

Kyde 3 kez ok korktuunu hatrlad. Bir defasnda yaman bir k gnyd hastalanm, karn sanclar iinde kalmt. Ne kadar bilinen koca kar ilalar varsa denemiler ama are olmamlard.

En son askerliini shhiye olarak yapan teyzesinin kocas bokesenin Hasan eniteden yardm istemiler, o elinde ine kutusuyla hemen koup gelmiti.

Hanim bacs ispirtolu gazocan yakm, enitesi ine kutusunu gaz ocann stne brakmt. Su kaynayacak ve inenin mikrobu krlacakt.

Birden o ineleri vcuduna saplanm gibi dnd ve aclar hissetti. Yataktan kalkt ve yavaa kapya yneldi. Anas, olum nere gidiyon diye seslenince o, helaya dedi. Oysa tuvalet ihtiyac yoktu.

Evden kt tuvalete gider gibi yapp keden hzla kyn pnarna doru kotu. Diz boyu kar vard ve karnnn sanclarndan duramyordu. Arkasna bakt hi kimse izlemiyordu. 400 500 metre ileride, tepede ky mezarla vard. Hzla mezarla ulat ve ineden kurtulduu iin derin bir nefes ald.

Mezar talar arasna iyice gizlenip evlerini gzetlemeye balad. Uzun sre eve dnmediini gren anas ve Hanim bacs darda aramaya baladlar. Bulamaynca aresiz kalan Hasan enite enjektr kutusunu alp evine geri dnd.

Birden farkna vard, artk karn armyordu. ne korkusuyla karnnn ars gemiti. kinci korktuu ise snneti geldiindeydi.

Bektayerine kam, arkasndan Hanim bacs kovalam, ayrlktan te korktuu iin gidemeyince yakalanp kyde snnetiye teslim edilmiti.

Naslda ac ekmiti snnet olurken. Aas, snnet olmazsan kz olursun dediinde, hi dnmeden hemen, oluruuum demi, yine de onu dinlememiler zorla snnet ettirmilerdi.

nc korktuu ise Ankarada okurken yazn kye dnd bir Haziran aynda olmutu. Bindii otobs yolda arza yapm, tamiri uzun srm, inecei ky yoluna geldiinde oktaaan karanlk bastrmt.

2.5 kilometre uzaktaki kye yalnz bana nasl gideceini saatlerdir dnyor ve acayip korkuyordu. te yine korktuu bana gelmi, otobs onu karanlkla babaa brakmt.

Ekinlerin saplar rzgarn etkisiyle ses yapyor, O arkasndan cin geldiini dnerek korkudan geriye bakamyordu. Korkuyu bastrmak iin ne kadar bildii trk varsa hepsini srayla avaz kt kadar sylyor, yine de korkuyu yenemiyordu. Osman Trenin trklerini bile sylemi, ama hala korkuyu zerinden atamamt.

Kye girdiinde soldaki mezarlk karlad ve daha da korktu. Evlerine girdiinde vcudu terlemi, btn giysileri srlsklam olmutu. Anas, aas, bacs ile kk kardei Sat ve emmisi onu byk bir zlemle karlayp sarlp pmlerdi. Yine duygu seline kaplm ve kendisini alamaktan alkoyamamt. 12 Eyll darbesinin arifesinde yaad bu an bir daha asla unutamayacakt. O gece sabaha kadar uyuyamad

Birka yl sonra okuduu kitaplarla birlikte dnyas deimi ve eytann, cinin olmadn anlamt. Bunu anladktan sonra kye gittiinde akranlaryla gece mezarla kyorlar, Alacann yanp snen klarn seyrederek sohbet ediyorlard. O gnlerde kylerinde hala elektrik yoktu.

Otobs gidiyor, yol bir trl bitmiyordu. O ise dncelerine her saniye yeni bir eyler ilave ediyordu. ocukluk ak Sultan geldi aklna, sonra kendisine ak Neriman Sultan Belikada ki daysnn oluyla evlenmek istedi ama o Sultan istemedi. Garip bir ey oldu, Sultan o ocuun Ankarada ki abisiyle evlendi O gnden sonra bir daha Sultan grmedi, arayp sormad Sonra daha neler neler dnd

Sonra gariban Bhdmn kz Nezegl hatrlad... Okulda nbeti olduunda tezek odun getirip de evlerinde olmad iin gazya getiremeyen Nezegl... ok yoksullard, babas Murtaza emmi, lakabyla Bhdm, kyn obanln yapard. Nezegl saft, temizdi, dili peltek peltekti. Bir film eridi gibi o kadar ok geriye gitmi, bir sr anlarn adeta yeniden yaamt ama hala otobs stanbula varamamt. Birden yan koltukta oturan kiiyi fark etti, devlet memuru grnmnde birisiydi. Galiba otobs hareket ettiinden beri yannda yolculuk yapyordu.

Terminaldeki ana ile ocuu hatrlad yeniden ve kendi anasn dnmeye balad tekrar tekrar. Ana ile evlat arasnda varolan sevginin gcn ve kutsalln sanki yeni grmeye, anlamaya balamt. Sz verdi kendi kendisine, ne olursa olsun Ankaraya dndkten sonra sendikadan izin alp gidecekti anasna.

Nihayet 8 - 9 saatten sonra otobs stanbula gelmiti. Otobsten iner inmez yal bir amcaya orluya giden otobslerin yazhanesini sordu. Tarif zerine buldu ve 15 dakika sonra orluya hareket etti.

orluda Blge alma Mdrlndeki ilerini bitirip hzla stanbula, oradan da Ankaraya hareket etti. Onca yol alm ama 1 saniye bile uyumamt. Hep o kadnla ocuunun arasnda geen limonata ime ann dnyor ve bir bardak limonatann defalarca el deitirmesi Onu o gne kadar yaamad bir ruh haliyle babaa brakyordu.

Ve ardndan anas Haa geliyor, o gle yzyle tepenin banda, dilinde bir gurbet trks Onun yolunu gzlyordu Bir an nce anasna varmal onun elini ayan pmeli, dizinin dibinden hi deilse birka gn ayrlmamalyd.

u Ankara terminalinde tank olduu o ksack grnt, Ona ok ey retmi, ana sevgisinin ne demek olduunu artk ok daha iyi anlamt. Var ise cennet, gerekten analarn aya altnda olmalyd.

O, yoksul kadna ve ocuuna ok ey borlu olduunu hissetti. Onca kitap okumu ama en nemli eyi kitaplardan deil, o yoksul kadnla ocuk arasnda geen 3 - 5 dakikalk yaanlan anla birlikte renmiti.

YAAM GEREK ANLAMDA BR OKULDU. ETYOR, RETYOR, NSANI DETRP DNTRYORDU.!