fotograf-tekniği

7/31/2019 fotograf-teknii

1/149

M.Oktay ELDEM

FOTO RAF TEKN EL KTABI


2/149

Fransz Bilim adam Nicphore Nipce tarafndan 1826da ekilmi, tarihte bilinen ilkfotoraf. Eser ad View from the window Pencereden grlen manzarada, evinin

avlusu ve dier binalar grlmektedir, pozlama sresi 8 saat srmtr.


3/149

NSZ

Gnmz teknolojisindeki gelimeler, saysal (digital) fotoraf makineleriningiderek ucuzlamasn, ekilen fotoraflarn elektronik ortamlardasaklanabilmesi ve izlenebilmesi sayesinde bask ihtiyacnn azalmasnsalamtr. Bu sayede saysal fotoraf makinelerinin kullanm gn getikeyaygnlamaktadr. lkemizde fotoraflk, gelimi lkelere kyasla ok gebalam dolaysyla fotoraf makinesi teknolojisi ile ilgili ok az Trkekaynak birikmitir. Trkiyede genellikle an fotorafl iin kullanlan

fotoraf makinesinin, teknolojisini ve dayand optik-fizik kurallarnanlamak, makinenin zelliklerine ve ayarlarna hakim olmak amacylahazrladm bu kitabn, lkemizdeki bir eksiklii dolduracan umutediyorum.

Bu serinin ikinci kitabnda ele almay hedeflediim, fotorafn insan zerindeoluturduu etkiler yani Fotoraflk Sanat konusu bu kitabn kapsamdnda braklmtr.

Bu kitab kzlarmrem ve Sinem ELDEMe ithaf ediyorum


4/149


5/149


6/149


7/149

i

NDEKLER

1. FOTOGRAF MAKNELERNN TARHES ..........................................1 1.1 FOTOGRAFMAKNELERNN EVRM .................................................................6

2. ELEKTROMAGNETK DALGALAR VE FOTORAF..........................16 2.1 DALGABOYU, HIZ VEFREKANS.....................................................................16 2.2 RADYODALGALARI.......................................................................................17

2.2.1 Radyo Dalgalar le Ne Grrz ...........................................................17 2.3 MKRODALGALAR.........................................................................................18

2.3.1 Mikrodalga ile ne grrz.....................................................................18 2.4 GRNRIIK DALGALARI...........................................................................19

2.4.1 Grnr k ile ne Grrz? ...............................................................19 2.5 KIZILTES DALGALARI.................................................................................20

2.5.1 Kzltesi ile ne Grrz? .....................................................................20 2.6 ULTRAVYOLEDALGALARI............................................................................22 2.6.1 Ultraviyole ile ne Grrz? ..................................................................23

2.7 X-IINLARI....................................................................................................23 2.7.1 X-nlar ile ne grrz.......................................................................24

2.8 GAMA-IINLARI.............................................................................................25 2.8.1 Gama I nlar ile ne grrz.................................................................25

3. GZMZ NASIL GRR......................................................................27 3.1 KORNEA(CORNEA) .......................................................................................27 3.2 RS, GZNIIK AYARLAYICISI ....................................................................28 3.3 GZ MERCE, GZNOBJEKTF AYARI ........................................................29 3.4 RETNA .........................................................................................................29 3.5 K GZ, TEK GRNT(BNOKLERGRME) ...............................................30 3.6 GZMZNOPTK ZELLKLER ..................................................................30

4. FOTORAF MAKNESNN ALIMA LKES ..................................32 4.1 FOTORAFMAKNESN OLUTURANBRMLER..............................................33 4.2 DGTAL FOTORAF MAKNELERNE GENELBR BAKI...................................35

5. MERCEKLERN ZELLKLER ............................................................56 5.1 ODAKUZAKLII ............................................................................................58 5.2 GR AISI.................................................................................................60 5.3 GRNTBOYUTU........................................................................................62

5.3.1 Obje uzakl nn grnt boyuna etkisi..................................................63 5.3.2 Odak Uzakl nn grnt boyuna etkisi................................................63 5.3.3 Sensr boyutlarnn grnt boyuna etkisi.............................................63

5.4 ALANDERNL ...........................................................................................64 5.4.1 Dzensizlik Halkas ..............................................................................65 5.4.2 stn Netleme Mesafesi........................................................................66

5.5 GRNTKESKNL ...................................................................................68


8/149

ii

6. OBJEKTFLER.......................................................................................... 70 6.1 GEN AILIOBJEKTFLER ............................................................................ 72

6.1.1 Ultra Geni Al Objektifler................................................................. 73 6.1.2 Do rusallatrc Objektifler................................................................. 74

6.2 MAKROOBJEKTFLER ................................................................................... 75 6.3 NORMALODAK UZAKLIKLIOBJEKTF............................................................ 76 6.4 TELEFOTO OBJEKTFLER............................................................................... 77

6.4.1 De iken Odak Uzaklkl Objektifler..................................................... 78 6.4.2 Telefoto Range Zoom Objektifler .......................................................... 79

7. MERCEK BOZULMALARI..................................................................... 80 7.1 KRESEL BOZULMA...................................................................................... 80 7.2 GEZEGENMS BOZULMA............................................................................... 80

7.3 ASTGMAT BOZULMASI.................................................................................. 81 7.4 KROMATK BOZULMA................................................................................... 82 7.5 ODAKDZLEM ERL.............................................................................. 82 7.6 DSTORSYON ............................................................................................... 83

8. POZLAMA (EXPOSURE)......................................................................... 84 8.1 MERCEKLERN OPTK ZELL VE IIK DDET............................................ 87 8.2 DYAFRAM AIKLII VE IIK DDET ............................................................ 88 8.3 F-ODAKUZAKLII VE IIK DDET................................................................ 89

8.4 CCD

K

ARAKTERST.................................................................................. 90 8.5 KLASK POZLAMAAYARI.............................................................................. 92

8.6 IIK LM................................................................................................ 93 8.7 F-STOPAYAR TABLOSU................................................................................ 94 8.8 PERDEHIZI AYAR TABLOSU.......................................................................... 95 8.9 SENSRHIZI AYAR TABLOSU........................................................................ 95

8.9.1 Ortalama De er Yntemi.................................................................... 102 8.9.2 Blgesel lm Yntemi..................................................................... 102 8.9.3 Matris lm Yntemi........................................................................ 102 8.9.4 Merkez- a rlkl lm Yntemi........................................................ 103

8.10 MODERNFOTORAFMAKNELERNDE POZLAMAMODU SEM ................ 103 8.10.1 Aklk ncelikli Mod....................................................................... 104 8.10.2 Perde Hz ncelikli Mod................................................................. 104 8.10.3 Manual lm Modu........................................................................ 104 8.10.4 Pozlama Destek Ayar ...................................................................... 105 8.10.5 Pozlama Kilitlemesi.......................................................................... 105 8.10.6 Auto Bracketing ............................................................................... 105

9. NETLK AYARI ...................................................................................... 106 9.1 NETLEMEYNTEMLER............................................................................... 110

9.1.1 Elle Netleme Yntemi ......................................................................... 110


9/149

iii

9.1.2 Aktif Oto-netleme Yntemi .................................................................. 110 9.1.3 Pasif Oto-netleme Yntemi.................................................................. 111

9.2 NETLEMETEKNKLER .................................................................................113 9.2.1 Net kilidi.............................................................................................113 9.2.2 ok noktal, multi point focusing,........................................................113

9.2.3 Hassas Blgeli Oto-netleme Tekni i....................................................113 9.2.4 ok Noktal Oto-netleme Tekni i ........................................................113 9.2.5 Srekli Netleme Tekni i ......................................................................114 9.2.6 n tahminli Oto-netleme Tekni i ........................................................114 9.2.7 Oto-netlemenin srekli izlenmesi Tekni i ............................................114 9.2.8 Az k ortamnda oto-netleme Tekni i.................................................114 9.2.9 Gece ereveleme Tekni i ..................................................................114 9.2.10 Gece ekimi Tekni i .........................................................................114 9.2.11 Laser Hologram Tekni i ...................................................................115

9.3 NETLEMEHATALARINI NLEMEYNTEMLER .............................................115 9.3.1 Dioptri Ayar ......................................................................................115

9.3.2 Cam arkasndaki obje iin oto-netleme............................................... 115 9.3.3 Hassas Netleme .................................................................................. 115 9.3.4 Karma Oto-netleme Yntemi.............................................................. 115

10. ZNRLK VE GRNT KALTES ..........................................116 10.1 SENSRZNRLL.........................................................................116

10.1.1 Sensrlerin 35 mm film ede eri........................................................119 10.2 FOTORAFMAKNES KALTES LM...................................................125

11. FOTORAFILIK SZL...............................................................132


10/149

iv

EKLLER

EKL 1NSANGZ................................................................................................ 27 EKL 2FOTORAF MAKNESNN TEMELALIMA LKES ........................................ 32 EKL 3 SLRFOTORAF MAKNESNN GENEL YAPISI................................................ 34 EKL 4 SLR DGTAL FOTORAF MAKNESNN KONTROL VE GSTERGELER ............ 35 EKL 4 SLR DGTAL FOTORAF MAKNESNN KONTROL VE GSTERGELER ............ 41 EKL 5 NCE KENARLI VE KALIN KENARLI MERCEK................................................... 56 EKL 6 MERCEKTANIMLARI.................................................................................. 56 EKL 7 ODAK UZAKLII VE GRNT BOYUTU....................................................... 58 EKL 8 GR AISI GEOMETRK YORUMU............................................................ 61 EKL 9 GRNTBOYUTLARI................................................................................ 62 EKL 10 ALAN DERNLN GSTEREN BR OBJEKTF. .............................................. 64 EKL 11 DZENSZLK HALKASI.............................................................................. 65 EKL 10 ALAN DERNLN GSTEREN BR OBJEKTF. .............................................. 65 EKL 12 ALAN DERNLNN GEOMETRK YORUMU. ................................................ 67 EKL 13 KESKNLK................................................................................................ 69 EKL 14 PYASADA MEVCUTOBJEKTF RNEKLER ................................................. 70 EKL 15 GEN AI OBJEKTF VE ETKS ................................................................... 72 EKL 16 MEVCUTOBJEKTF RNEKLER ................................................................. 73 EKL 17 ULTRA GEN AI, BALIK GZ, OBJEKTF VE ETKS................................... 74 EKL 18 DORUSALLATIRICIOBJEKTF VE ETKS .................................................. 74 EKL 19 MAKRO OBJEKTF VE ETKS ..................................................................... 75 EKL 20 NORMALOBJEKTF KARILATIRMASI........................................................ 76 EKL 21 TELEFOTO OBJEKTF VE ETKS.................................................................. 77 EKL 22 DEKEN ODAK UZAKLIKLIOBJEKTF RNEKLER.................................... 78 EKL 23 DEKEN ODAK UZAKLIKLI OBJEKTFN YAPISI.......................................... 78 EKL 24 KRESEL BOZUILMANI GEOMETRK YORUMU.............................................. 80 EKL 25 GEZEGENMS BOZULMANIN GEOMETRK YORUMU...................................... 81 EKL 26 ASTGMAT BOZULMANIN GEOMETRK YORUMU.......................................... 81 EKL 27 KROMATK BOZULMA VE SONUCU.............................................................. 82 EKL 28 ODAK DZLEM ERL GEOMETRK YORUMU........................................... 83 EKL 29 BAREL DSTORSYON VE SONUCU............................................................... 83 EKL 30 BR OBJEKTF ZERNDEK DYAFRAM AYARLARI ....................................... 84 EKL 31 DYAFRAM, BYK VE KK MERCEK AIKLIKLARI, ................................ 85 EKL 32 POZLANMAYIANLAMAK........................................................................... 86 EKL 33 AIRI POZLAMA: F: 28 MM, F-STOP:4, PERDE HIZI: 1/30.............................. 86 EKL 34 NORMAL POZLAMA: F: 18 MM, F-STOP:3.5, PERDEHIZI: 1/3 ....................... 87 EKL 35 BR MERCEE GELEN VE GEEN IINLAR. .................................................. 87 EKL 36 BR MERCEKE GELEN VE DYAFRAMDAN GEEBLEN IINLAR. ................... 88 EKL 37 ODAK UZAKLII VE IIK YOUNLUU....................................................... 89

EKL 38 CCDKARAKTERST.............................................................................. 90 EKL 39 CCDKAREKTERSTNN YARATTII ETK. ............................................... 91 EKL 40 IIK TANIMLARI VE BRMLER.................................................................... 93


11/149

v

EKL 41 DJTAL FOTORAF MAKNESDA POZLAMATEKN BLOKEMASI ..........100 EKL 42 DJTAL FOTORAF MAKNESDA POZLAMATEKN BLOKEMASI,KODAK

...................................................................................................................100 EKL 43 NETLEMENN GEOMETRK YORUMU..........................................................106 EKL 44 DEK OBJELERE NETLEME RNEKLER .................................................109

EKL 45 NETLEME DII GRNTNN CCDERT ZERNDEK GRNTS.............111 EKL 46 NETLENM GRNTNN CCDERT ZERNDEK GRNTS................112 EKL 47 CANON50 MM F /1.4OBJEKTFN MTFGRAF. ........................................125 EKL 48 USAFLENS TEST CHART.........................................................................126 EKL 49 TEST ZMLERNNGR ALANINA YERLEM ........................................127


12/149

vi

TABLOLAR

TABLO1 BR DGTAL................................................................................................ 6 TABLO2 NSAN GZNNOPTK ZELLKLER ........................................................ 30 TABLO3 DGTAL FOTORAF MAKNELERNN TEMEL.............................................. 35 TABLO3 DGTAL FOTORAF MAKNELERNN TEMEL.............................................. 46 TABLO4 BR DGTAL.............................................................................................. 56 TABLO5 MERCEKFORMLLER ............................................................................... 59 TABLO6 35 MM LK FLM VE DEK ODAK UZAKLIKLARIN GR AILARI.......... 60 TABLO7 MSADE EDLEBLR DZENSZLK HALKASI DEERLER.............................. 66 TABLO8 MERCEK BOZULMALARI............................................................................. 79 TABLO9 MERCEK BOZULMALARI............................................................................. 80 TABLO11 YAKIN VEUZAK NOKTA FORML.......................................................... 94 TABLO12 YAKIN VEUZAK NOKTA FORML.......................................................... 94 TABLO13 YAKIN VEUZAK NOKTA FORML.......................................................... 94 TABLO14 YAKIN VEUZAK NOKTA FORML.......................................................... 95 TABLO15 YAKIN VEUZAK NOKTA FORML.......................................................... 95 TABLO16 ORTAMIN IIK DURUMUNA BALI OLARAK POZLAMA AYARLARI. .............. 97


13/149

Fotograf makinelerinin Tarihesi

1

1. FOTOGRAF MAKNELERNN TARHES Fotoraflk ve fotoraf makinelerinin geliimi, Romallar dnemindebalam ve zaman iinde evrimleerek bugnk durumuna ulamtr. Camerakelimesi latince kkenli olup camera obscura kelimelerinden gelmektedir.

Camera oda veya frn anlamna gelir, obscura ise karanlk demektir yanikaranlk-oda demektir. Bu karanlk oda btn istenmeyen nlar tutar, birbutona baslnca bir aklktan ieri kontroll bir miktar n ieri girmesineve bir kayt ortam, film veya CCD, zerine odaklanmasn salar. Butarihede, insanolunun fotoraf makinelerini uzun bir zaman diliminde kkadmlarla nasl gelitirdiini, bu servende fotoraf makinesinin sonundagazete, dergi ve sanat dnyasn nasl yarattna tank olacaksnz.

Romallar dneminde (ancient times):Fotoraf Makinesi karanlk odalarkullanlrd (camera obscuras). Grnt karanlk bir odann duvarnda duvardaalan kk bir delik ile oluturulurdu.16. yzyl: Camera odalarndaki delie teleskop lensi koyarak parlaklk venetlik saland.17. yzyl:Camera obscuralar artistler tarafndan ok sk kullanlr olmayabalad ve sedan sandelyeleriekline dntrlerek tanabilir bir durumagetirildi.1727: Professor J. Schulze tebeir, nitric asid ve gm dz yass biriedekartrd. ienin gne nda pozlandrlan yznde baz karanlklarolutuunu grd. Bu ilk tesadfi yaratlm a duyarl bileik olmutur.1800: Thomas Wedgwood, gm nitrat ile ilenmi deri zerine opak birmalzeme ile kaplayarak gnein grntsn kaydetti. Elde edilen grnthemen bozuluyordu1816: Nicphore Nipce, camera obscura ile a duyarl kad(photosensitive paper) birletirdi1826:Nipce ilk kalc grnty yaratt.1834: Henry Fox Talbot, kalc negatif grnty yaratt. Silver clorideemdirilmi bir kat kullanarak ve daha sonra tuz solusyonunda bu grntysabitledi. Talbot daha sonra pozitif grnty contact printing ile baka birkada kaydetti.1837: Louis Daguerre gm kapl bakr plaka zerine silver iodide kapladzerine grnty kaydedip stlm civada develop etti. Daguerreotypeprocess.1851: Frederick Scott Archer, Londrada bir heykeltra, cam plaka zerine

collodition (nitrat emdirilmi pamuun ether ve alchol iinde zlmesi) ve birkimyasal karm pskrterek fotoraftaki znrl artrd. Wet platecollodion fotography, Daguerreo type processten hem daha ucuzdu hem de


14/149


2

negatif/pozitif ilemler defalarca yaplyordu. Bu proses yaynland fakatpatent alnmad.1853:Nada (Felix Toumachon) Pariste portre studyosunu at.1855:Stereoscopic an balangc1855-57:Cam zerine direkt pozitif grnt teknii olan ambrotypes ve metaltintypes veya ferrotypes Amerikada populerlik kazand.1861: sko fiziki James Clerk-Maxwell, renkli fotoraflk systeminitantt. 3 ayr siyah beyaz filmi kartrd. Herbir filme krmz yeil vemavi filtrelerden geirerek kayt ald. Daha sonra bu filmleri bir fenerli slideiinde ayn filtreler kullanlarak dndrlyor ve perde zerine drlyordu.Bu ynteme renk ayrm yntemi denir.1861-65:Mathew Brady, Amerikan i savan 7000 negatif fotoraf ile raporetmitir.

1870: US Kongresi bat dna photograflar yollam. En ilgin resimlerWilliam Jackson ve Tim O'Sullivan tarafndan ekilmitir.1871: Richard Leach Maddox, bir ingiliz doktor, bir cam plaka zerine jelatinve silver bromide emulsionu kullanarak kuru plaka prosesini baarmtr.1877: Edweard Muybridge,ngiliz, San Francisco zenginlerinin "drtnalagiden bir atn 4 aya ayn anda yerden kesilirmi bahsini ardk fotoraflarekerek sonuca balamtr.1878: Kuru plakalar ticari olarak sata sunulmutur.

1880: George Eastman, 24 yanda iken , Eastman Dry Plate Companyirketini Rochester, New York ta kurmutur. lk yar-ton fotoraflar gnlkgazetelerde grlmeye balamtr, New York Graphic.1888: lk Kodak camera, 20-foot kat makaral, 100 adet 2.5-inch apndadairesel resimler iin kullanlmaya balanmtr.1889: Kat yerine film kullanan ilk Kodak fotoraf makinesi yapld.1890: Jacob Riis, How the Other Half Lives, dergisini yaynland, evsizleringrntleri vard.1900: Kodak Brownie kutulu makaral filmli fotoraf makinesini tantt, roll-film camera.1906: Panchromatic siyah beyaz filmler sayesinde yksek kalitede renkleriayran renkli fotograf yapld.1907: lk ticari renkli film Autochrome plaka, Lumiere kardeler tarafndanFransada retildi.1914: Oscar Barnack, Alman Mikoskop eticisi Leitzde alan bir ii,24x36 mm ereveli film kullanan modern fotoraf makinesini gelitirdi.1917: Nippon Kogaku K.K., Tokyoda kuruldu, daha sonra Nikon adn ald .1924: lk yksek kaliteli 35 mm Fotoraf Makinesi. Leitz, Barnack'sncamerasn gelitirerek "Leica" adnda piyasaya srd.


15/149


3

1928: Albert Renger-Patzsch publishes The World is Beautiful, close-upsemphasizing the form of natural and man-made objects; Rollei introduces theRolleiflex twin-lens reflex producing a 6x6 cm image on rollfilm.1931: MIT de Harold ("Doc") Edgerton strobe photografl gelitirdi1932: inception of Technicolor for movies, where three black and whitenegatives were made in the same camera under different filters; Ansel Adams,Imogen Cunningham, Willard Van Dyke, Edward Weston, et al, form Groupf/64 dedicated to "straight photographic thought and production".; HenriCartier-Bresson buys a Leica and begins a 60-year career photographingpeople; On March 14, George Eastman, aged 77, writes suicide note--"Mywork is done. Why wait?"--and shoots himself.

1928: Albert Renger- Patzsch Dnya yaynlamaktadr

gzel , doal ve insan yapm nesnelerin form

vurgulayan yakn -up; Rollei rollfilm 6x6 cm grnt

reten Rolleiflex ift lens refleks tantt .1931: MIT

de Harold (" Doc") Edgerton Strobe photografl

geli tirdi 1932 : Ba langcndan filmler iin

Technicolor , siyah ve beyaz negatifler farkl filtreler

altnda ayn kamera yaplm tr ; Ansel Adams,

Imogen Cunningham , Willard Van Dyke , Edward

Weston , ve ark , "dz fotoraf d nce ve retim"

adanm formu Grup f/64 , Henri Cartier-BressonLeica satn alr ve insanlarn fotorafn 60 yllkkariyeri ba lar; 14 Mart'ta, 77 ya George


16/149


4

Eastman , intihar notu yazar" Benim alma yaplr

Neden bekleyin " - ve kendini vurur .

1934: Fuji Photo Film kuruldu. 1938de, Fuji filmin yansra camera ve lensretti.1936: Kodakchormeun gelitirilmesi.lk renkli ok katmanl film.Exaktann gelitirilmesi, 35 mm Single Lens Reflex (SLR) kamerann ncskinci dnya sava:ok katmanl renkli negatif filmin geliimiMargaret Bourke-White, Robert Capa, Carl Mydans, and W. Eugene Smithwar for LIFE magazine dergisini yaynladlar1948: svirede Hasselblad ilk orta formatl SLR makineyi sata sundu;Japanyoda Pentax otomatik diyafram tantt.1949: Dou Alman Zeiss, Contax Si gelitirdi, pentaprizm Vizrde tersevrilmemi grnt veren ilk SLR makine.1959: Nikon F tantld.1963: first color instant film developed by Polaroid; Instamatic released byKodak; first purpose-built underwater introduced, the Nikonos

1963: Polaroid tarafndan geli tirilen ilk renk instantfilm , Kodak tarafndan yaymlanan Instamatic ilksualt tantld amal ina edilen, Nikonos

1972: 110-formatnda, 13x17 mm ereve boyutlarnda Fotoraf MakinesiKodak tarafndan tantld1973: C-41 color negative process introduced, replacing C-221980: Elsa Dorfman begins making portraits with the 20x24" Polaroid1973: C -41 renkli negatif sreci C -22 yerine tantld

1980: Elsa Dorfman 20x24 " Polaroid portreler

yapmaya ba lar .

1982: Sony Mavica "still video" Fotoraf Makinesiy tantt


17/149


5

1983: Kodak 8x11 mm ereveli disk cameray tantt, (Minox spycamerasnda olduu gibi)1985: Minolta dnyann ilk autofocus SLR systemini sata sundu.1992: Kodak Photo CD yi tantt


18/149

Fotograf makinelerinin Evrimi

6

1.1 Fotograf Makinelerinin EvrimiAadaki tabloda 1839dan gnmze kadar geen zamanda retilmi eitlifotoraf makineleri gsterilmitir.

Tablo 1 Bir DigitalTarih Tanm Grnm

1839 Daguerro tipiFotoraf makinesi

~ 1840 Daguerro tipikayar kutulu fotoraf makinesi


19/149


7

Tarih Tanm Grnm

1841 metal fotoraf makinesi

~1850 Krkl fotoraf makinesi

1861 Single reflex fotoraf makinesi

1865flash pudras


20/149


8

Tarih Tanm Grnm

~1873 Renkli fotoraf makinesi

~1880Elde tanabilir fotoraf makinesi

1881 kiz mercekli reflex fotoraf makinesi

1882 Minyatr fotoraf makinesi


21/149


9

Tarih Tanm Grnm

1885 Casus fotoraf makinesi

~1885 Strut fotoraf makinesi

~1885 Katlanabilir fotoraf makinesi

1887 Kitap tipi fotoraf makinesi


22/149


10

Tarih Tanm Grnm

1888 Makara film fotoraf makinesi

~1890 Panorama fotoraf makinesi

~1890 Opera fotoraf makinesi

1897 Katlanr makaral fotoraf makinesi

1897Birleikmakaral ve plakal fotoraf makinesi


23/149


11

Tarih Tanm Grnm

1900 Snapshot fotoraf makinesi

~1900 Damga ('stamp') fotoraf makinesi

~1900 Basn fotoraf makinesi

1903 vest pocket fotoraf makinesi

1913 35 mm fotoraf makinesi


24/149


12

Tarih Tanm Grnm

1929 kiz mercek reflex fotoraf makinesi

1933 35 mm reflex fotoraf makinesi

1934 spring motor fotoraf makinesi

1936 Minyatr fotoraf makinesi 8x11mm


25/149


13

Tarih Tanm Grnm

1948 Derhal olan resim (instant picture)fotoraf makinesi

1956 Filmi deitirilebilir fotoraf makinesi

1959 zoom lens

1960 Elektrik motorlu fotoraf makinesi


26/149


14

Tarih Tanm Grnm

1963 Otomatik ISO okumal 2 filmkasetli fotoraf makinesi

1964 Elektronik flal fotoraf makinesi

1967Otomatik pozlama ayarl single lensreflex

Kometa (Comet) Otomatik ilk fotoraf makinesi (1958de Brksel EXPO fuarnda

sergilenmi, fakat seri retime geirilememi), ZENIT-5 lk Rus SLR, film makarasmotorlu fotoraf makinesi 1963FT-2 (1958) -- first panorama fotoraf makinesi to be produced in larger series, ZENIT-6 first russian SLR with zoom-lens(1964), ZENIT-16 -- first SLR with hard plasticbody(1972

FT- 2 (1958 ) - ilkpanorama FotorafMakinesi byk seriretilebilirZENIT-6 zum lens

( 1964) ile ilk rusa

SLR fotoraf makinesi ,


27/149


15

Tarih Tanm Grnm

ZENIT-16 - sert plastikgvde (1972 ilk SLR

1977 Otomatik netlemeli (auto focus)compact fotoraf makinesi1981 Digital fotoraf makinesi


28/149

Elektromagnetik Dalgalar ve Fotoraf

16

insan Bal ars Toplu ine babinalar molekl atom Atom ekirdeiTek hcreli

Dalga boyu (cm)

Radyo Mikrodalga104 102 1

Kzltesi Grnr Ultraviyole X- n Gama I n10-2 10-5 10-6 10-8 10-8 10-12

2. ELEKTROMAGNETK DALGALAR VE FOTORAF

Fotoraf ekmek, n kontroll bir ekilde bir kayt ortam zerine

odaklanmas demektir. Ik bir elektromagnetik dalgadr. Gzmzspektrumun ok kk bir blgesinde, grnr blgesindeki elektromagnetikdalgalarn kaydn yapar. Fakat bilim adamlar elektromagnetik dalgalarnbaka dalgaboylarnda da kayt yaparlar. Bu blmde elektromagnetikspektrumun nasl tanmland ve eitli dalga boylarnda nasl kayt yapldve neler grnd anlatlacaktr. Salan/yaylan bir enerji olarak k konusu,bilim adamlar ve fizikiler tarafndan allm, deneyler yaplm ve teorisiortaya konmutur. Yaklak yzyl ncesine kadar hi kimse k iin tatminedici bir teori gelitiremedi. Fiziki Max Planck, n yksek hzda parackkatar olduu teorisini yaynlad. Herhangi bir k kaynann d dnyayasylenemeyecek miktarda parack yolladn iddia etti. Bu teori kuantumteorisi olarak bilinir. In kuantmna photon denir. Kuantum teorisi Xnlarn, radyasyonu ve fotoelektrik olaylar aklamakta kullanlr.

2.1 Dalga Boyu, Hz ve FrekansDalga boyu bir dalgann iki tepesi arasndaki mesafe olarak tanmlanr.Elektromagnetik spektrumdaki dalga boylar, uzun radyo dalgalar iin bir bina

kadar iken gama nlarnn dalga boyu ise atomun ekirdeinden dahakktr Elektromagnetik dalgalar sadece dalga boylar ile tanmlanmazlar,ayn zamanda frekanslarndan ve enerjilerindende bahsetmek lazm. Bu byklk birbirine matematiksel olarak baldr. X-nlarnn enerjisindenmikrodalgann dalga boyundan ve radyo dalgalarnn frekansndan bahsederiz.Elektromagnetik spektrum en uzun dalga boyundan en ksa dalga boyunakadar tm bileenleri ierir. Bunlar radyo dalgalar, mikrodalga, kzltesi(infrared), optik, ultraviyole, x-n ve gama-n olarak isimlendirilir.

Sonraki blmlerde tm spektrum hakknda ksa bir tur yapacaz.


29/149


17

2.2 Radyo DalgalarRadyo dalgalarnn boyu bir futbol sahasndan daha byk ve bir toptanda

daha kk olabilir. Radyo dalgalarradyomuza muzik tad gibi TV ve ceptelefonumuzada sinyaller tarlar. TVzerindeki anten ile TV istasyonundan

yaylan dalgalar elektromagnetik formda alr daha sonra bu sinyaller TVdezmlenerek ekranda gsterilir.

2.2.1 Radyo Dalgalar le Ne GrrzUzaydaki bir ok cisim rnei gezegenler yldzlar gaz ve toz bulutlargalaksiler bir ok dalga boyunda radyasyon yaparlar. Bunlarn bazlar ok

uzun dalga boyundadr, bir ka kilometre boyunda. Radyo dalgalarnn boyuoptik nlarnboyundan ok dahabyk olduu iinradyo teleskoplaroptik teleskoplardanok farkl alrlar.Radyo teleskoplarmetalden yaplm tabak formundadr vezerine den radyodalgalarn yanstarak

odak noktasnda toplarlar. Radyo teleskoplar ile iyi bir grnt eldeedebilmek iin fiziksel olarak optik teleskoplardan byk olmak zorundadrlar.rnein 64 metre tabak antene sahip bir parkes radyo teleskobu yinedeyeterince net bir grnt oluturamaz. Daha net ve hassas bir grnt eldeetmek iin bilim adamlar bir ok kk radyo teleskobu bir araya getirirler.Alc tabak antenleri bir dizi halinde birbirine balarlar. Btn bu antenlerikaplad alan boyutlarnda bir radyo ateleskobu elde etmi olurlar. Very LargeArray (VLA) dnyann ilk radyo astronomi gzlemcisidir. VLA Yeklindedizilmi olup 27 anten ierir. Utan uca 36 km dir yaklak Ankarann yarskadar bir alan kaplar. VLA bir interferometerdir; bunun anlam her bir anteniftinden ald sintyalleri arparak bir interference patterni oluturur, vebunlarn dnyann dnmesi nedeni ile nasl nasl deitiini analiz edipgkyzndeki radyo kaynaklarn tespit eder. Yukardaki grnt bizim

samanyolu galaksindeki karbonmonoksit gazn gstermektedir. Radyoastronominin en byk avantaj gne, bulut ve yamurdan etkilenmemesidir.


30/149


18

2.3 MikrodalgalarMikrodalgann santimetre ile llen dalga boyu vardr. Mikrodalgalar sis,

duman, hafif yamur, kar vebulutun iinden rahatlklageerler. Bu yzden birbilgiyi bir yerden baka biryere iletmek iin kullanlrlar.Ksa mikrodalgalar uzaktan

alglamada kullanlr. Hava tahminlerinde doppler radar olarak kullanlr.Telefon haberlemesi, gsm ve bilgisayar verileri de mikrodalgalarla iletilir.

2.3.1 Mikrodalga ile ne grrz

Radarlar bir cismin konumunu tespit etmek iin ksa mikrodalga katarlaryollayp cisimden geri yansyan alglarlar. Bu yntem aktif yntem olarakadlandrlr. Pasif yntemde ise hi bir dalga gnderilmez sade cisimdenkaynaklana mikrodalga alglanr. Yani alc basit bir gzlemci gibidir.

1960lardatesadfen bykbir keif yapld.Bell labratuarndaalan iki bilimadam dkgrlt seviyelizel bir antenkullanarak arkafon grltsnalgladlar. Bu

grlt ile ilgili acayip olaney her ynden veiddette geliyor olmasyd.Eerbu grlt bizim dnyamzdan kaynaklanyor olsayd radyo istasyonlar,havaalan kulesi vb.gibi bir ynden geliyor olmas gerekirdi, ayn her yndendeil. Bir sre sonra bilim adamlar bunun kozmik mikrodalga radyasyonuolduunu anladlar. Bu radyasyon tm uzay dolduruyordu ve evreninbalangcna bir kant olduuna inanld, big bang teorisi. Evinizde birmikrodalga teleskop olsayd mikrodalga frnndan kaynaklana kaak sinyallerigrebilirdiniz ve bir ok insan yaps cihazlardan kaynaklanan sinyallerigrecektiniz. Fakat ayn zamanda btn ynlerden gelen bir sinyalidealglayacaktnz.te bu kozmik mikrodalga masdr.


31/149


19

2.4 Grnr I k DalgalarElektromagnetik dalgalardan grebildiimiz sadece grnr k dalgalardr.

Bu dalgalar gk kuandakirenkler olarak alglarz. Herbir renk farkl dalga boyunasahiptir. Krmz en uzun,mavi en ksa dalga boyunasahiptir. Btn dalgalarbirlikte olduunda beyaz k

olarak alglanrlar.

2.4.1 Grnr k ile ne Grrz?

Gzdeki koniler grnr n ok hassas alclardr. Gne grnr ndoal kaynadr ve gzmz objelerdenyansyan gne n grr. Bir objeningrdmz rengi bu objeden yansyan nrengidir. Dier renklerin tm absorbe olur,emilir. Bir ok dalga boyuna kar krolduumuz iin Dnyay ve evreni tanmak iinfarkl dalgaboylarn alglayacak cihazlar

yapmak nemlidir. Bir ok cihaz grnr bizim grdmzden daha netalglayabilir. Dnyay gzlemek iin uydularn kullanlmasnn ve uzaygzlemek iin teleskop kullanmann nedeni budur. Uydu ile alnan renkligrntlerde 2 farkl teknik kullanlr. True-color ve false-color. True-colorgrnt almak iin uydu sensor ile cisimlerden yansyan grnr n redgreen blue renklerini kaydeder daha sonra bu bilgiler bilgisayardabirletirilerek grnt oluturulur. Sonu bizim grdmz grnt gibidir.

False-color tekniinde isecisimlerden yansyann parlaklk bilgisikaydedilir. Daha sonraparlaklk bilgisi saysaldeerlere dntrlr verenk-kodlamas iinkullanlr. Cismi busaylarla rastgele boyanrfakat genellikle

gzmze daha gerek grlecekekilde veya cismin baz zelliklerinivurgulamak iin kullanlr. Yukardakiekilde patlayan bir yldz ierenYenge Bulutsunun true ve false color grntlerini gryorsunuz.


32/149


20

Astronomistler contrast ve parlaklk bilgilerini ayarlayarak ilgilendikleriblgeyi sa taraftakiekilde daha vurgulu bir duruma getirebilmilerdir.

2.5 Kzltesi dalgalarKzltesi n elektromagnetik spektrumun grnr k ile mikrodalgablgesi arasndadr. Uzak, orta ve yakn olmak zere 3 blgeye ayrlmr

(grnr kta krmz ve morblge gibi). Yakn blge grnra yakndr, uzak kzltesi isemikrodalgaya yakndr. Uzakkzltesi dalgalar termaldir.Dier bir deyile biz hergn bunm tipini s dalgalar olarak

alglyoruz. rnein Gne nda, bir atete, radytr veya scak birkaldrm. Derimizdeki scaklk alglayc sinirler vucut iindeki scaklk iledardaki scaklk farkn alglar Yakn kzltesi her zaman scak deildir.Gerekte onlar alglayamayz. rnein TV uzak kumanda cihaznn gibi.

2.5.1 Kzltesi ile ne Grrz?Herhangi scaklktaki bir cisim Kzltesi dalga boyunda nm yapar. Bize

gre ok souk olancisimler bile ,buz gibi,bu nm yapar. Cisimgrnr dalga boyundanm yapacak kadarscak deilse Kzltesidalga boyunda nmyapar. rnein scak bir

odun kmr grnr k yayamaz fakat kzltesinde nm yapar ve biz onuscak olarak alglarz. nsan vucudu gl birKzltesi yayar 10 mikron dalga boyunda. Resimdeelinde yanm bir kibrit tutan gzlkl bir adamnfotografdr. Hangi parann en scak olduunudnyorsunuz. Gzlklerin scakln adamn eliylekarlatrrmsnz.Yandaki gibi bir resim yapmak iin zel bir Fotoraf Makinesi ve film kullanlr. Bu sayede scaklkfarkllklar alglanr ve true color veya false color

yntemi kullanlarak renklendirme yaplr bylece gzmznyorumlayabilecei bir grnt ortaya kar. Turuncu blgeler scak, beyaz-mavi aras blgeler ise souk alanlar gsterir.


33/149


21

nsanlar kzltesi nn gremezler fakatengerekli ylan, ngrakl ylanlar kzltesiolarak grrler. Pits adnda sensorleri vardrve kzltesi grnt oluturmalar salar busayede scak kanl hayvanlar karanlkta bilegrrler.Dnyamz ve gne uzak cisimler galaksilerKzltesi bandnda nm yaparlar.Yrngedeki Uydular ile hem dnyamzhemde evren kzltesi detektrler ilegrntlenmektedir.

GOES 6 uydusu ile 1986 ylnda alnm bir resimi gryorsunuz. Bilimadamlar scaklk bilgisini kullanarak nerelerin kara, deniz ve bulut olduunu

bulurlar. Scaklk farklarn kullanarak 256 farkl renk tonu kullanrak dahagerek bir grnt olutururlar.Kzltesi dalgaboyunda bulutlar daha detayl grlrler. Bulut yaplarnincelemek iin byk imkan tanr. Siyah renkli bulutlar daha lk, daha parlakgrnenler ise daha souktur. Galapagosun gneybats gney amerikannbats, ok katl bulutlarn olduu bir blge vardr. Daha scak bulutlarn dahaalt dzeylerde olduu grlyor. Okyanus, yakn olan bulutlar daha lkyapmaktadr. Birok cisim kzltesi radyasyon yapt gibi zerine den

kzltesi yanstrlar. Ksmi olarak yakn kzltesi nm. Yaknkzltesi scaklkla ilgili deildir. Kzltesi film objeleri grr nk Gne veya dier kaynaklar cisimleri aydnlatr ve bu cisimlerde bu dalga boyunu yaabsorbe eder yada yanstr. Yansyan ve absorbe olan kzltesi nesneninrengini belirliyor diyebilirsiniz. Yani krmz mavi yeil ve kzltesikombinasyonu cismin rengini belirler. Aalar ve otlarn clorofil grnrn yansra near kzltesini nasl yansttn gryorsunuz. kzltesidalgalarn gremesekte onlar daima ordadrlar. Grnr k yeil, kzltesiise soluk krmz renkte gsterilmitir.Bu grnt kzltesi dalgalar alglayan bir film ile ekilmi ve daha sonra

false-color teknii ilerenklendirilmitir.

Kzltesi kkrmznn tonlar ile

renklendirilmitir.Bunun anlamresimdeki krmz

renkler yansyan kzltesi n etkisi ile oluturulmutur. Bunun etkisi ileaalar ve otlarn krmza grlmesine neden olmutur. Resimdeki grnr


34/149


22

k ile oluturulan renk yeildir binann neden yeil grndnyorumlaynz.

Landsat 5 uydusu tarafndannear kzltesi dalga boyundaalnm bir grnt.(soldaki).Aydnlk blgelerkzltesinin ok yansdalanlardr, karankk alanlarise kk bir yansmannolduu alanlardr. Sa altta

grlen kareli blge hakknda ne dnrsnz. Sadaki resimde kzltesibilgisi grnr n mavi ve yeil bilgisi ile birletirilmi ve krmz olarakilenmitir. Near infrared salkl bitkilerden yansyorsa sol altta bulunan

krmz kareler hakknda ne dnrsnz.Uydularla ayn zamanda uzayn grntsde alnmtr. Aadaki resimgalaksimizin merkez blgesinigstermektedir. IRAS uydusutarafndan ekilmitir. Grnty kesendumanl, yatay Sekli zellii gne sisteminin dzlemindeki tozlartarafndan yaylan belli bir scaklk

vardr.2.6 Ultraviyole Dalgalar

Bu dalga boyu insan gz tarafndangrnemez, fakat baz bcekler yaban arsbu dalga boyunu grr. Bilim adamlar uvbandn e ayrrlar: yakn uv, uzak uv veuta olan uv. Gneimiz btn dalgaboylarnda nm yapsada vcudumuzdakigne yannn sebebi UV nlardr.


35/149


23

2.6.1 Ultraviyole ile ne Grrz?Uzaydaki scak ve aktif nesneler byk miktarda UV n yayarlar. Resimde

grnr k (altta) ve UV ile alnm (stteki) 3farkl galaksinin fotoraflarn gryorsunuz.Fotoraflar NASAnn Ultraviolet ImagingTelescope (UIT) uydusu tarafndan alnmtrResimdeki gibi birgalaksi yeni yldz

oluumlarnnbalad bir gaz bulutunu gsterir. Sadakiresimde extrime UV nda gneingrntsdr. 171 Angstrom. Gneten gelen bu

nlar atmosfere girer ou ilerledikedurudurulur, ozone tabakasnda, baz gnleratmosfere daha fazla UV nlar girer. Bilimadamlar bu nlardan insanlarn korunmas iin bir index hazrlamlardr.

2.7 X-I nlarX-snlarn grebilseydik acaba dnya nasl grlrd. O zaman grdmz

hastenelerdeki X-nfilmlerine benzerdi. X-nfilmi X-nlarn grr sadece,sizin derinizin iinden geipgelenleri, X-nlar kemiktenveya metalin iinden geemez

dolaysyla bu blgeler karanlk grlecektir. Hastenede bir film ektirdiinizzaman x-nlarna duyarl bir film sizin vucudunuzun bir tarafna konulur vebr yandan x-n atelenir ve bu nlar sizin iinizden geerek flmin zerine

der. Tabi kemiklerden ve baz katblgelerden ya hi geemez (bu blgelerbeyaz grlr) veya daha az geer. Budurumda banyo edilen film zerinde siyahbeyaz ve aradaki gri tonlarda bir resimoluur. X-nlarnn vucudunuzdangetiini hissetmesseniz. Kemikleriniz vedileriniz derinizden daha fazla X-nabsorbe eder, kemiklerinizin ve dilerinizin

bir silueti film zerinde oluur deri iseeffaf grlr. Metaller ise kemiklerdendaha fazla X-n absorbe eder resimdeki dolgu maddesini ayrd edebilirsiniz.Gne nlar belli bir ada zerimize dtnde yerde bir glge oluturur.


36/149


24

Benzer olarak X-nlarda zerimize der derimizin iinden geipkemiklerimizin glgeleri film zerine der. Uydularda X-n detektrlerikullanlr. Astronomide X-nlar yayan eyler (kara delikler gibi)hastanelerdeki X-n makineleri gibidir. Detektr ise X-n filmler gibidir.

2.7.1 X- nlar ile ne grrzUzaydaki bir ok cisim x nlar yayar, rnein kara delikler,ntrn yldzlar,binary yldz sistemleri, spernova kalntlar, yldzlar,gneimiz ve baz gezegenler. Dnyamz bir ok dalgaboyunda (X-nlar band dahil) k yayar, ldar.Gerekte dnyamz ldamaz sadece atmosferin sttabakalarnda retilen aurora ldar. Aurorayagneten gelen ykl paracklar neden olur. Krmz

parlak blge X-in yayndr. Gneten gelen yksekenerjili paracklar dnyann magnetosferindekielektronlara arpar ve auroa oluur. Bu elektronlar dnyann magnetik alanboyunca hareket ederler ve ionesfere girerek burdaki elektronlarla arprlar.Bunun sonucunda X-n yayn oluur. Fakat bu nlar atmosferin daha altkatmanlarnda absorbe olurlar dolaysyla bir tehlike oluturmazlar. (Bu resimAralk 30, 1996 uyduyla alnmtr.)Gneimizde X nlar yayar. Bu resimde gneimizin X-nlar ile nasl

grndn gstermektedir. Bu fotograf 27nisan 2000 de Yokoh uydusu tarafndan alnmtrSadaki grnt zeldir. Bir spernova kalntsngstermektedir. Kkmagellanic bulutsu adlbir galaxinin yaknndapatlayan bir yldznkalntsdr. Zt renklerbu kalntnn neye

benzedeini gstermek iin kullanlmtr. X-nlar: mavi, grnr k: yeil radyo dalgalarda:krmz olarak gsterilmitir. Uzaynderinliklerindeki bir ok cisim X-nlar yayar.Birok yldz ikili yldz sistemi oluturur. Bunun anlam iki yldz birbirininyrngesinde dolanmaktadr. Bu yldzlardan biri kara delik veya ntrnyldz olduu zaman dier yldzdan byk miktarlarda madde ekmeyebalar. Bu madde spiral izerek kara delie veya ntrn yldzna doru akar

bu srada scaklk ok ykselir. Scaklk milyon derecenin stne kt zamanbu maddeler X nlar yaymaya balarlar.


37/149


25

2.8 Gama-I nlarGama nlar elektromagnetik spektrum iinde en ksa dalga boyuna ve en

fazla enerjiye sahip olan dalgadr.Gama n radyoaktif atomlar

tarafndan veya nkleerpatlamalarda ortaya kar. Gamanlar canl hcreleri ldrebilir.

Bu yzden kanserli hcreleri ldrmekte kullanlr. Gama nlar uzaynengin uzaklklarn katederek bize kadarular, bu nlar sadece dnyamznatmosferinde absorbe olurlar. Deiik dalgaboylarndaki dalgalar atmosferde deiikderinliklere kadar ilerleyebilir. Dolaysylabu nlar ykseklerdeki gzetleme balonlarveya uydular tarafndan alglanabilir. Gama

nlar uzayn en scak blgelerinde retilirler. Spernova patlamalar, atomuntahrip olmas gibi olaylarda ortaya kar. Ntrn yldzlar, pulsarlar ve karadeliklerde gama n kaynadr.

2.8.1 Gama I nlar ile ne grrzOptik klarda veya X nlarnda olduunun aksine gama nlar

yakalanamaz veya bir ayna ile yanstlamazlar.Gama n btn bunlarn iinden geer. Gama nteleskobu Compton salmas diye adlandrlan birsre ile alr. Gama n bir elektronla arpr veenerjisini kaybeder. Gama nlarn grebilseydikgece gkyz bize ok farkl grlrd Gamanlar ile ayn grnts bir lambaya benzer aynzellikleri grlmez ay sanki gneten daha

parlakm gibi grlr. Gama nlar ile bir gr yldz alevlerinin , supernova, karadelikler, ntron yldzlar ve aktif galaksilerin iine bakmak anlamna gelir. Evreni bu yksek enerji asndankefetmek sayesinde bilimadamlar yeni fizik teorilerini test etmeyi vednyada yaplmas imkansz deneyleri yapmay baarabileceklerdir. Gamanlarn grebilseydik bu iki ntron yldz veya pulsarn gkyzndeki enparlak yldz olduunu grrdk. Bilgisayarla yaplan dnmler sonucundaYenge Bulutsu pulsar ile Geminga pulsar grlmektedir.


38/149


39/149

Gzmz Nasl Grr

27

3. GZMZ NASIL GRRGzmz oluturan birimlerekilde gsterilmitir. Ik kornea ve n odadankrlarak geer, iristen geerek mercee ular. Mercekte krlmaya urar,viterus boluunda ilerleyerek retina zerinde grnty oluturur. Retinaya

bal optik sinirler grnty beyne iletirler.

ekil 1nsan Gz

3.1 Kornea (Cornea)Fotoraf makinesi iin objektif ne kadar nemliyse gz iin de kornea aynnemi tar. Kornea, gzn n tarafnn en d ksmnda bulunan son derecesaydam bir tabakadr. In yaklak yzde doksan sekizini geirir ki bu,camn effaflna yakndr. Kornea denen saydam blm k nlarnkrarak, bu nlarn mercekten geip, gzn arkasndaki retinaya ulamalarnsalar. Odaklama iin gerekli olan n krlmnn te ikisi bu sayedesalanr. Krlmann geri kalan te birlik blmn ise, gzn i ksmnda

bulunan mercek gerekletirir.


40/149

Gzmz Nasl Grr

28

3.2 ris, Gzn I k AyarlaycsKorneann (saydam tabakann) arkasnda yer alan iris, retinay gereksiznlardan korur. evresinde bulunan iki kas sayesinde gzbebeinin boyutunuk iddetine gre ayarlar Kaslardan biri tpk bir kese ba gibi gzbebeini

daraltr. Gz bebeinin etrafnda papatya yapraklar gibi da uzanan dierkaslar ise n iddeti azaldnda gz bebeini bytrler. Bu sayede gzniine giren k miktar sabit tutulur.Uzun sre aydnlk bir ortamda bulunduktan sonra karanlk bir ortamageildiinde gzde meydana gelen kamamann iki nedeni vardr. Birincisi,karanlkta retina duyarllnn artmasdr; ikincisi ise, iristeki kaslarn hareketegemeleri iin ksa bir srenin gerekmesidir. Karanlk bir yerden birdenaydnlk ortama geildiinde, gz bebei ksa bir sre geniliini korur. Gzkta kaldktan ancak 0.04-0.05 saniye sonra gz bebei iristeki kaslarnyardmyla daralmaya balar ve bu daralma 0.1 saniyede maksimuma ular.Gze giren k miktar, gzbebei aklnn derecesine gre yaklak 30 katdeiebilir. Ornein bir fla patlamas ile 0.1 saniyede yaplacak deiimsonucunda gzbebei hemen ayarlanp krar. Karanlk bir yere ilkgirdiiniz anda etrafnzdaki eyalar ok zor seebilirsiniz. Bunun sebebi,retinanzn duyarllnn o an iin ok dk olmasdr. Fakat 1 dakika gibiksa bir sre iinde duyarllk 10 kat artar. Retina daha nce uyarlmas iingereken k iddetinin onda biriyle uyarlabilir. 20 dakika sonra duyarlk6.000 kat artar ve 40 dakika sonra vaklak 25.000 kat ykselir. Gz, aduyarlln 500.000 ile 1.000.000 kat gibi byk saylar arasndadeitirebilir. Duyarllk aydnlanma derecesine gre otomatik olarakayarlanr.Retinann grnty kaydetmesi iin objedeki hem karanlk hem de aydnlknoktalarn belirlenmesi gerekir. Bu nedenle duyarlln reseptrlerin daimadaha karanlk deil daha aydnlk olanlara cevap verecei ekilde bir ayarlamayaplmaldr. Retinann duruma gre kendisini ayarlamasna rnek olarak,

sinemadan parlak gn na kld zamanlar verebiliriz. Bu srada cisim-lerdeki koyu noktalar bile son derece aydnlk grlr. Kontrast ok az olduuiin btn grnt beyazlar. Kukusuz bu yetersiz bir grmedir ve retina,cismin koyu noktalar alclar ar uyarmayacak kadar uyum gsterincerahatszlk kaybolur. Tersine, kii karanlk bir ortama girdiinde, balangtagenellikle retina duyarll ok hafif olduundan cisimlerdeki aydnlknoktalar bile retinay uyaramaz. Fakat karanla uyumdan sonra aydnlknoktalar kaydedilmeye balar. leri derecede aydnlk ve karanla uyumarnek olarak, gnein k iddeti aynkinden 30.000 kat daha fazla olduuhalde gzn hem parlak gne hem de ay nda grev yapmasgsterilebilir.


41/149

Gzmz Nasl Grr

29

3.3 Gz Mercei, Gzn Objektif AyarGz mercei, iris ile gzbebeinin hemen arkasnda yer alr. Grevi gzegelen k nlarn krarak a tabakaya odaklamaktr.effaf, kat, elastik vesarms renkte olup protein liflerinden olumutur. Iki kenar da dbkey olan

bu saydam yapnnekli byte merceklerine benzer.Lensin (gz mercei) ekli, etrafnda bulunan kaslar yardmyla deiebilir. Busayede gze farkl alardan gelen k srekli a tabakaya odaklanr. Ornein,yakna bakldnda gz merceinin evresindeki kaslar kaslr, merceinortas bombeleir. Uzaa bakldnda kaslar gever, mercek uzayarak incelirve uzaktaki nesnelerin grntleri netletirilir. Gz merceinin grevi Fotoraf Makinesi merceinin grevi ile ayndr. Fotoraf Makinesi objektiflerinde,n uzakla gre istenilen blgeye odaklanmas iin elle veya otomatikolarak mercek ayar yaplr. Gelimi bir Fotoraf Makinesiya yakndanbakldnda mesafe ayar yaplrken objektifin kendi ekseni etrafnda dndgrlr. Bu ayarn yaplmas iin geen zamanda grntde bir bulanklkolur.

3.4 RetinaRetina kornea ve mercekten krlarak geen nlarn dt tabaka, dier birdeyimle grntnn olutuu blgedir. Buraya den grnt elektriksinyallerine evrilerek beyne gnderilir. Fotoraf Makinesi iin film ne

demekse gz iin de retina ayn anlam tar. Tpk fotoraf filminin objektifinarkasnda bulunmas gibi, retina gzn arkasnda bulunur ve odaklanannesnenin grnts burada oluur. Retinadaki hcreler stste yerleerek sonderece ince, 11 ayr tabaka olutururlar. Grntnn dt nokta 9. kattadr.Bu noktann ap yaklak 1 milimetredir. Retinann arka tarafnda, alglayan ubuk ve koni hcreleri bulunur. Bu iki tip hcrenin grevi,zerlerine den elektrik sinyallerine evirmektir. Mikroskop altndakibiimleri nedeniyle bu isimlerle adlandrlrlar. ubuk hcrelerin says 120

milyon, konilerin says 6 milyondur. Yani gzde bir koni hcresine karlk 20ubuk hcresi vardr. Sadece d grnleri ve saylar deil, bu hcrelerinalglama ekilleri de farkldr. ubuk hcreleri hafif a bile yantverebilirler. Koni hcrelerinin alabilmeleri iin ise daha gl k gerekir.ubuk hcreler yalnzca a kar duyarldr. Yani nesnelerden gelen agre ancak siyah-beyaz bir grnt olutururlar. ubuk hcreleri az kta bilegrev yapabilecek kadar duyarldrlar. Ancak nesnelerin ayrntlarnzmleyip, renklerini saptamazlar. Gece yldzlara bakarken ya da karanlkbir sinemada koltuk bulmaya alrken gzmzn retinasndaki ubukhcrelerin saladklar grnt sayesinde hareket ederiz. Retinadaki ubuklaryalnzca a kar hassas olduklar iin oluan grntde sadeceekiller


42/149

Gzmz Nasl Grr

30

belirgindir, renkler ise belirgin olmaz. Bu yzden karanlkta btn nesnelersiyah ve grinin tonlareklinde alglanr.

3.5 ki Gz, Tek Grnt (Binokler Grme)Aslnda her gz tek bana grebilir ve her birinde ayr ayr grnt oluur(eki12.7). Gzler arasndaki aralk 5 cm.'den biraz daha fazla olduu iin ikiretinada oluan grntler birbirlerinden farkldr. Her gzden gelen grntiki boyutludur. ki gzden gelen bilgiler beyinde boyutlu tek bir grnthaline getirilir. Bu sayede derinlik ve cisimler arasndaki mesafe alglanr. Ikigzn grd grntler birbirinden farkldr, ancak birbirlerini tamamlarlar.Bu iki grnt arasndaki kk farkllklar alglayp yorumlamamzgrntnn boyutlu olmasn salar.

3.6 Gzmzn Optik zelliklerinsan gz fotoraf makinesinden ok farkl almaktadr. Aadaki rnektebu farkllk aklanmtr.

rnek:Burdaki rnek bizim aslnda gzmzle deil beynimizle grdmzispatlar:leri doru bir cisme baknz ve banz bir yandan dier yana doru yavaaeviriniz. Baktnz cisim tpk Fotoraf Makinesida olduu gibi gr anziinde kayacaktr.imdi yznz tekrar cisme doru dnnz ve bu seferbanz deil sadece gzlerinizi sadan sola eviriniz. Bu durumdaretinanzdaki grntnn deimesine ramen baktnz cisimi kararl birekilde grmeye devam edeceksinizdir.

Bu farklla ramen, fotoraf makineleri ile bir karlatrma yapabilmek iingzmzn optik zellikleri aadaki tabloda verilmitir.

Tablo 2 nsan Gznn Optik zellikleriOdak Uzakl 17 mm (2/3").Zoom 8 mm ile 800 mm

Gr as 180 derece yatay genilik,120 derece dikey ykseklikDiafram f-2.0 ile f-10.25 / 1 orannda veya 5 f-stops adm.ubuk sensrler 120 Milyon siyah/beyaz pixel

Duyarlk 10 million/1 orannda.Gece karanlnda 27 km uzaklktaki mum n grebiliriz.Koni sensrler 6 Milyon RGB pixel


43/149

Gzmz Nasl Grr

31

Renk 200 farkl hue deeri .

Fovea

Retinann arkasnda, merkezde 0.5 mm boyutlarnda tmkoni hcrelerinden oluan bir blge. Retinada yksekznrlkl tek blge. ou grmz foveann dnyaytaramas sayesinde olur. Foveada bulunan 35,000 koni

hcresinin her biri beynimize sinirler ile baldr ve grntybir kerede gnderir. Foveann gr as 1.7 derecedir.

znrlk Gzmz, futbol sahas uzaklktaki bir kurun kalem ucunuayrd edebilir. Gr as edeeri .004 derecedir.

Tarama hz20 mS saniye tarama hz50 mS saniye beyine sinyal gnderme sresiToplam 70 mS peryoda sahiptir.

.


44/149

Fotoraf Makinesini Oluturan Birimler

32

Pinhole kamera tarafndan olu turalan grnt

Farkl pinholeler tarafndanolu turulan ayrk grntler

Ayrk Grntlerin ak trlmas

Bir mercek tarafndan olu tutulan grnt

4. FOTORAF MAKNESNN ALIMALKES En basit Fotoraf Makinesi, zerine toplu ine ile delik alm, ii siyahrenkte bir kutudur (pinhole camera).phesiz objeden yansyan ok azmiktardaki k bu delikten geip Fotoraf Makinesiya girecektir. Delik

bykse ieri daha fazla k girecektir fakat bu da netlii azaltacaktr. Netlikazalmas, sislenme, bir ka grntnn st ste binmesinden kaynaklanr.

ekil 2Fotoraf Makinesinin Temel alma lkesi


45/149


33

Kk veya byk delik tarafndan oluturulan grntnn boyutu ayndrfakat bir tanesi sisli iken dieri keskindir. Fotografik mercek, cilalanm vedikkatlice ekil verilmi bir cam parasdr. Bu cam krarak Fotoraf Makinesinn arka duvarnda planlanan grnty oluturur. Bir mercek, topluine deliinden daha fazla k geirir. Grntnn hem parlakln hemdekeskinliini artrr Mercein temel prensibi ok basittir. nce, bir tek delik ileoluturulan bir grnty dnnz, sonra bir baka delii brnn stndednnz. Bu da ikinci bir grnt oluturacaktr. Bu iki grnt ststeakrsa grnt bir ncekinden iki kat daha parlak olacaktr.imdi ncbir delii ilkinin yannda dnnz, drdncy de br yannda ve beinciyide aasnda dnnz. Btn drt deliin oluturduu grntler ilkindenbiraz kak olarak oluacaktr. Bu drt grnt aktrlabilirse sonu grnt5 kat daha parlak oluacakt. Krlma kanunlarn kullanarak bu 4 grnty

merkezdeki bir tane ile aktrmak mmkndr. Her bir delik arkasna birprizma yerletirirsek 4 grntnn nn krlarak tek bir grntoluturmasn salam olursunuz. Dier bir deyile daha fazla delik ve prizmakullanlrsa daha parlak ve youn bir grnt oluur. Aslnda bir mercek birdizi prizmadan oluur.

4.1 Fotoraf Makinesini Olu turan BirimlerFotoraf makinesi genel olarak aada belirtilen paralardan oluur.

1. Objektif 2. Lens tutucu3. Diafram4. Odak dzlemi perdesi5. Kayt ortam Photographic film veya CCD6. Omuz Asks halkas7. Denkla r, Shutter release8. Film hz ayar (ISO)9. Pozlama gstergesi10. Vizr (Viewfinder )11. Hotshoe, Fla soket12. Pentaprizma13. Ayna14. Focus ring


46/149


34

ekil 3 SLR fotoraf makinesinin genel yaps

Vizrden (10) bakan bir gz ayna (13) ve toplayan pentaprizma (12)sayesinde objektifin iinden bakm gibi olur. SLR zellii olmayan fotoraf makinelerinde ise objektifin iinden baklamaz vizrn n tarafa alandeliinden objeye baklabilir. Objektifin grd ereve ile ile vizrngrd ereve arasnda farkllk vardr, buna paralax hatas denir. zellikleyakn ekimlerde bu etki gittike artar.

Denklare (7) basldnda ayna (13) yukar doru hareket eder. Perde (4)alr Bu sayede n yolu deiir, k vizre deil film (5) zerine der.Aynann yukarda kalma sresi set edilen perde hzna baldr. Mercekten (1)geen n miktar ise set edilen diafram (3) deerine gre deiir. Netlemeyapmak iin netleme halkas (14) ile ayar yaplr. Lensler bir btn olarakileri/geri hareket ederek filmin mercein odanda olmasn salar

12

13

14


47/149


35

4.2 Digital Fotoraf Makinelerine Genel Bir Bak u anda piyasada. SLR, SLR like, compact, ultra compact olmak zere 4 tipdigital Fotoraf Makinesi bulunmaktadr. Her birinin kullanm alan farkldr.Fotoraf makinesi alrken ncelikle kullanm amacanz daha sonra btenizibelirlemeniz gerekir. Kullanm amalar An fotorafl, Belge, kayt, webkullanm, Amatr ve Profesyonel fotoraflk. Aadaki tabloda kullanmamacanza gre seilebilecek Fotoraf Makinesilar tipleri grlmektedir.

Tablo 3 Digital Fotoraf Makinelerinin Temel

Kullanm amacnz belirlemenin yan sra hzl hareket eden objelerin ekimi,az kl ortamlarda ekim ve ok uzak objelerin ekimini yapmay srarladnyorsanz en pahal SLR Fotoraf Makinesilarn bile yetersiz kalacanaklnzdan karmamanz gerekir.

SLR SLR LIKE COMPACT ULTRACOMPACT

ekil 4 SLR Digital Fotoraf makinesinin kontrol ve gstergeleri

Kullanm Amac KategoriAn fotorafl Ultra Compact

Compact

Belge, kayt, web kullanmUltra Compact

CompactSLR like

Amatr fotoraflk SLR likeSLR

Profesyonel fotoraflkSLR

+

Aksesuar


48/149


36

Fotaraf makinesinin kalitesini belirleyen en nemli paras objektifidir, ikincinemli paras ise kullanlan optik sensrn zellikleridir (CCD boyutlar,pixel kapasitesi). Aadaki ekide ve tabloda Digital SLR ve CompactFotoraf Makinesilarn temel zellikleri karlatrlarak zetlenmitir.Tabloda belirtilen zellikler ilerleyen blmlerde daha detayl olarakincelenecektir. ncelemede rnek olarak benim kullandm Canon 350DDSLR Fotoraf Makinesis seilmitir.


49/149


37


50/149


38


51/149


39


52/149


40


53/149


41

ekil 5 SLR Digital Fotoraf makinesinin kontrol ve gstergeleri

Mod kadran

hotshoe

A/kapa anahtar

Objektif deitirmemandal

Alan derinlii nizleme

denklar Omuz asks halkas

Fla Kontrol

Ayna

Kabza

Ayar kadran Fla senkronizasyon konta

Balantsoketleri kapa

EF-S Objektif iin montajklavuzu

EF Objektif iin montajklavuzu

Dahili fla /AF yardmc

Objektif kilitleme pimi

Objektif yuvas

Krmz gzazaltma/

Zamanlayclambas

Uzak kumandasensr

Kontaklar

USB portu

Uzak Kumanda girii

Video k


54/149


42

CF kart yuvas

Batarya yuvas kapa

Batarya yuvas kapaama mandal

Tripod soketi

Ayar butonu(setting)

Hafzaya ulam lambas

Vizr penceresi

Vizr lastii

Dioptri ayar

LCD panel

MENU btonu

JUMP butonu

PLAYBACK butonu

EREASE butonu

LCD monitor

INFO butonu/Kenardzeltme butonu

CF kart yuvas

CF kart kartma mandal

Resim ilerletme butonu

Diyafram/Pozlama telafi butonu

AE kilit/FE kilit/ Index/kltme butonu

AF nokta seme/ Byltme butonu

Yazc/LCD panelaydnlatma

DC Gkablo girii

ISO hz ayarWhite balance ayarAF mod seme Ik lm modu seme

Ok tular


55/149


56/149


44

oto netek ekAI netlAI serv

Batarya k

Fla Pozlamakompanzasyonu

Tungsten lamba WBBeyaz florasan WB

Fla WBKullanc istei WB

Pozlama seviyesi gsterge bar

AEB Otomatikpozlama sralamas

Pozlama Seviye deeriAEB deeriCF kard yazma durumu

Tek ekimAI netleme

AI Servo


57/149


58/149


46

Tablo 4 Digital Fotoraf Makinelerinin Temelzellikler

zellikDigital

standartKompaktmakinalar

Digital Geli mi kompakt makinalar Digita

AUTOPORTRE:Arka plan bulanklatrlarak konu olarak ekilenahs n plana kartlMANZARA:Geni manzara veya gece grntleri ekmek iin uygundurYAKIN EKM:iek, bceklerin yakn ekiminde kullanlr. Maksimum zoom mesafede durunuz.FLA KAPALIGECE PORTRE EKMSPOR

-- AV: Aparture Value:Diafram ncelikli ekim Modu

-- TV: Time Value:Perde ncelikli ekim modu-- P: Program Modu

-- M: Manuel

Mod kadran

-- A-DEP: Area Depth:Alan derinliiA/KapaAnahtar

Fotoraf makinesini ap kapatmaya yarar. Uzun sre kullanlmavardr.Baz makinelerde bu sre ayarlanabilir


59/149

zellikDigital



Ayar Kadaran --Seilen ekim moduna bal olarak diyafram akln vkullanlr.

Denklar AF modunda yarm baslarak nce netleme ve pozlama ayar yaplrBaz kompakt makineler netleme ve pozlama yapmadan da ekim yKrmz gz

azaltma/Zamanlayc lambas

ki amala kullanlr. ekim esnasnda Fotoraf Makinesinin titreimekilen resim iinde bulunmak istediinizde .Zamanlaycy setikten sonra denklare yarm basarak ayar yapbalayacaktr. Belli bir sre sonra ekim yaplr.

Uzak

KumandaSensrKabzaAyna

Objektifi deitirmek iin man

kart

Kontaklar

Objektif yuvas

Objektif kilitleme pimi

Objektif deitirmemandal


60/149


48

zellikDigital



EF-S Objektif iin montaj

klavuzu

EF obkektif iin Montaj

klavuzuAlan derinlii

n izlme -- --BalantSoketleriKapa

USB konnektr, kablolu Uzak kumanda soketi, video k gibi giri

Fla kontrol Dahili fla. otomatik ekim modlarnda Az kl ortamda otomatik olde kullanlr. AF asist ayn zamanda krmz gz nlemek iin 2 kere Omuz asks

halkas

Hotshoe -- Harici fla balant aya ve senkronizasyon balantlar.Harici Flan Fotoraf Makinesi ile uyumlu olmas gerek


61/149

zellikDigital

standartKompakt

makinalar


Dahili fla /AFyardmc I

Dioptri ayar: -- --Vizrdeki grnty net grmekGzlk kullanmaya gerek kalmimkan vardr.

Vizr PenceresiVizr lasti i

Kompakt Fotoraf Makinesilerdevizr grnts ayr bir mercekteniletilir. Objektifin grd grnt

ile vizrden grdnz grntayn deildir. Paralax hatas denir.Lcd ekrannda grlr. Fakat d ortamlarda ekrann grlmesizorlar. Ayarlarda ayn ekrandagsterilir. Zorluk yaratr

SLR fotoraf makinelerinde manzaray grrsnz. Ayrca aysays vb gibi grlr. Uzak

zamanlayc ile ekimlerde gzvizrn ask kemerindki kapak il

LCD Panel -- -- SLR makinelerde olabilir. PozlaekranMENUINFOJUMP

PLAYBACKEREASE

LCD monitr grnt ekrannda, SLR makinelerde objeyi fotoraf ektikten sonra k


62/149


50

zellikDigital



grrsnz. SLR makinelerde ekerken ki grnt vizrden izlenirfotoraflar izleyebilir, silebilir, baz grnt ilemleri yapabilirsinizyapma zoom yapma gibieylerde grlr

Tripod SoketiHafzaya

Ulam lambasOk tular

Ayar butonuBatarya Yuvas

kapa veama mandal

Genellikle lithium ion charge edilebilir pil kullanlr. Normal kalemCharge ilemi pili karmadan yaplabildii gibi pili makineden doldurulabilir. Normal koullarda bir dolu pille makinenin ka ekim yapabilmelidir, en iyisi 500 ekim olmasdr.

DC G KabloGirii

CF kart YuvasAF nokta

seme/byltm

e butonuAE kilit/ FE kilit/ Index/

Kltmebutonu


63/149

zellikDigital



Diyaframpozlama telafi

butonuResim ilerletme

butonuKompakt Fotoraf Makinesilerdeobjektif deitirilemez

SLR makinelerde deitirilebilir

Objektif Genellikle 3 zoomlu olurlar. 3 ten byk zoomlar objektif kalitesini kf-stop deerinin kk olmas . rnein f 2.8 5.8 diye yazyorsa gen

belirtir. Bu rakam kldke az kta daha iyi ekimler yaplabilir.Focus ring --

Tahmini obje mesafesigirilerek odaklamayaplabilir.

Manual focus modunda (AF/M)modunda iken elle ayar yapmaKompakt makinelerde elle netlem

Objektif zerindeki zoom halkas dndrlerek veya ilerZoom ring:. -- zoom butonuolabilir..

Ayar ekran -- --

Grntekran:

Hafza birimi: Compatc flash, memory stick, SD card kullanlabilir.Men ve hzlayar butonlar

ISO, Film hz olarak bilinir.Digital Fotoraf Makinesilarda CCDden sonraki devrelerin kazancn


64/149


52

zellikDigital



artrlabilir, ISO arttka grlt artar.WB, White balance. Beyaz dengesiznrlk: resim kayt kalitesi.Seilen moda gre dosya boyutu deiir.Siyah/beyaz ekimi

Filtre ayar: Siyah beyaz ekimlerde sar/krmz/turuncuBraketing. Ardk pozlama deerlerinde veya ardk byaplmasn salar.

AE kilidi Herhangi bir manzaradan alnan pozlama deeri bu tua manzara ekilirken bu deerler kullanlabilir.AF/M seim

anahtar: -- --AF konumunda Fotoraf Makinemodunda ise siz elle focus ring k

EV butonu


65/149


53

Quality 73/83/74/84/76/86/ RAW+7L / RAW 52Red-eye On/Off Off / On 98Beep On / Off 50AF mode ONE SHOT / AI FOCUS / AI SERVO 70Metering mode q: Evaluative / w: Partial / e: Center-weighted average metering 77ISO speed 100 / 200 / 400 / 800 / 1600 55m> Shooting 2 menu (Red)AEB 1/3-stop increments, 2 stops 90Flash exp comp 1/3-stop increments, 2 stops 100White balance Q/ W/ E/ R/ Y/ U/ I/ O 56

WB SHIFT/BKTWB correction: B/A/M/G bias, 9 levels each WB-BKT: B/A andM/G bias 1 level, 3 levels 59 60

Custom WB Manual setting of white balance 57Color space sRGB / Adobe RGB 62Parameters Parameter 1, 2 / Set 1, 2, 3 / B/W 63 64x> Playback menu (Blue)Protect Erase-protect image 115Rotate Rotate vertical image 113Print order Specifies images to be printed (DPOF). 137Auto play Auto playback of images 112Review time Off / 2 sec. / 4 sec. / 8 sec. / Hold 104


66/149


54

Auto power off1min. / 2 min. / 4 min. / 8 min. / 15 min. / 30 min.

/ Off 41Auto rotate On / Off 105LCD brightness 5 levels 106Date/Time Setting the date/time 37File numbering Continuous / Auto reset 67Format Initializes and erases card 118Shoot w/o card On / Off 41b> Set-up 2 menu (Yellow)

Language

15 languages (English, German, French, Dutch,Danish, Finnish, Italian, Norwegian, Swedish,Spanish, Simplified Chinese, Russian, TraditionalChinese, Korean, and Japanese.) 36

Video system NTSC / PAL 114Communication Print/PTP / PC connection 121Custom Functions

(C.Fn) Customize the camera 146

Clear settingsClear all camera settings (Resets the camera to

the default settings.) 35Clear all Custom

Functions (Resetsall CustomFunction settingsto the default.) 147Sensor cleaning Select to clean the sensor. 39Firmware Ver. Select to update the firmware. -


67/149


55


68/149

Merceklerin zellikleri

56

5. MERCEKLERN ZELLKLER Fotograf makinesini oluturan en nemli para mercektir. Mercein grevi,Fotoraf Makinesiya giren kontrol etmektir.

ekil 6nce kenarl ve kaln kenarl mercek

Mercek, bir noktaya ynlendiren/toplayan veya bir birbirindenuzaklatran bir alettir. Genellikle cam veya plastikten yaplr. Yukardaki

ekilde ince kenarl mercek ile n bir noktada toplanmasn, kaln kenarlmercek ile n bir noktadan uzaklatn ve ayn zamanda gelen nmercek yzeyinden de yansd grlmektedir. Optik fizikte, mercekleritanmlayan bir ok parametre ve formller vardr. Objektiflerin zelliklerinianlatmadan nce temel mercek tanmlarn ve kurallar ksaca hatrlayalm.

ekil 7 Mercek Tanmlar

Tablo 5 Bir Digital

f Odak Uzakl, fotograflkta, mercek sonsuzanetlenmiken, optik merkez ile odak dzlemi (sensr

dzlemi) arasndaki mesafe olarak tanmlanr.OdakDzlemi

Mercekten aktarlan n keskin/net bir grntoluturduu yzey olarak tanmlanr. Bu dzleme sensr

do

di

So Si

O

f f

Odak Dzlemi

12

3

4

5

Optik eksen

6


69/149

Merceklerin zellikleri

57

konulur.

O

Optik Merkez: Farkl kaynaklardan gelen nlarn,mercein iinde kesitii kabul edilen bir nokta olaraktanmlanr. Bu nokta genellikle mercein iinde olmasnaramen baka bir yerde de olabilir.

So

objenin optik merkeze olan uzakl. Eer bir objedenmercee gelen btn nlar biribirine paralel ise objesonsuzda kabul edilir. rnein normal bir objektifiin 600metre uzaktaki bir obje sonsuzdaym gibi kabul edilebilir.Fakat tele zoom bir mercek iin kabul edilemez. Fotoraf Makinesida Sonsuz ( sembol ile gsterilir ve netlemeskalas zerinde gsterilir.

Si Grntnn optik merkeze olan uzakldo objenin boyudi grntnn boyu.

Bir mercein a kar davran ekli ise ksaca aada anlatld gibidir:Optik eksene paralel gelen n (1), oda kesecek ekilde krlr. Odakeserek gelen n(2) ise optik eksene paralel olacakekilde krlr. Optikmerkeze gelen n(3) ise krlmadan geer. Bu n, optik eksen zerindekibir cismin grntsn bulmak iin yeterlidir. Herhangi bir noktaya gelen nise(4) optik merkezden geecekekilde kaydrlr (5) ve sa tarafta odakdzlemi ile kesime noktas bulunur. Krlan n bu noktadan geer (6).Bylece, cisim optik eksen zerinde olmasa da, bu kural kullanlarakgrntnn yeri bulunur.


70/149

Odak Uzakl

58

5.1 Odak Uzakl Objektifin odak uzakl, nlarn krlma derecesini belirler. Bu krlma,objektif iindeki merceklerin yapld camn zelliine, yzeyin eriliine veelemanlar arasndaki mesafeye baldr. lk iki faktr mercek reticileritarafndan belirlenir, nc faktr ise kullanc tarafndan deitirilebilir.Odak uzaklklar merceklerin zerine yazlr, 50 mm yazl ise, objektif sonsuza netlendii zaman, optik merkez ile sensr arasndaki mesafenin 50mm olduu tanmlanmaktadr.Odak Uzakl, objenin, sensr zerine den grntsnn boyutlarnbelirler. Odak uzakl arttka, ayn uzaklktaki bir obje, gittike daha bykgrlr. ekil 8Error! Reference source not found.de bytmeningeometrik yorumu gsterilmitir.

ekil 8 Odak uzakl ve grnt boyutuOdak uzakl arttka aacn grnts sensrde daha byk bir yer kaplar.Odak uzakln artrmaya devam edelim. Bu durumda, gittike aacn dahakk bir blgesi sensr dolduracaktr, rnein: aacn dallar sonra

yapraklar. Bytmeye devam edersek, en sonunda sadece bir yapra sensredecektir. Burdaki olay bytme deilde, aacn belli bir blgesine dahayakndan bakma olarak yorumlarz. Aslnda odak uzaklndaki deiikliin


71/149

Odak Uzakl

59

yapt etki budur. Aacn yanna gitmeden, aaca daha yakndan bakmaysalar. Ne kadar yakndan bakmak istersek, aacn o kadar kk bir blgesinigrrz. Aslnda gr as ile bytme oran ayn anlama gelmektedir. Gr as daraldka bytme artar. Ayn objeyi ayn mesafeden daha uzun odakuzaklkl mercekle fotoraflarsanz ksa odak uzaklkl objektiflere gre dahabyk bir grnt elde edersiniz. Etki olarak uzun odakl objektifler objeyidaha bytr veya daha yakna getirirler. Aadaki tabloda bir merceinformlleri verilmitir

Tablo 6 Mercek FormlleriM:Byltme :magnificationf: odak uzaklSo: objenin optik merkeze olan uzakl.Si: Grntnn optik merkeze olanuzakldo: objenin boyu

M=Si/So=di/do

M=f/(So-f)=(Si-f)/f

di: grntnn boyu

Bu iki formln ok ilgin uygulamalar vardr. Grnt incelenerek, objeninuzakl veya boyutlar hesaplanabilir. Grntnn tm sensr doldurmasistendiinde, odak uzaklnn ne seilmesi gerektii veya objeden ne kadaruzaa gidilmesi gerektii hesaplanabilir.rnek :Odak uzakl 300 mm olan bir mercek ile 900 metre uzakta bulunan, 3metreuzunluundaki bir objenin fotoraf ekiliyor. Sensr zerindeki grntsnnboyu ne olur?zm :Si/So=di/do formulun kullanacaz..Mercek sonsuza netlenmise Si=F olur, deilse, 2 denkleminden Sihesaplanabilir. Bu soruda mercek sonsuza netlenmitir, dolaysyla forml

F/So=di/do ekline dnr. Yerine koyarsak:0.3m/30m=di/900m: di=9/900=1/100=1cm bulunur.


72/149

Odak Uzakl

60

5.2 Gr AsGr as, belli bir uzaklktaki objeye veya manzaraya objektiften bakarken ,ne kadarlk ksmn grdmz belirler. Dik gen bantsndan Q, gr as (angle of view) aadaki gibi hesaplanr:

Q=2 x tan-1(b/2f) b: Filmin boyutuf: Odak uzakl

Burda b, sensrn boyutu olarak; en, boy veya kegen deerlerinden birikullanalabilir, her biri iin farkl gr as vardr. Gr as odak uzaklarttka azalmakta, sensrn boyutlar bydke artmaktadr. Tablo 7dafarkl odak uzaklkl objektifler iin gr as deerleri verilmitir.

Tablo 7 35 mm lik film ve deiik odak uzaklklar iin gr alarOdak uzakl

(mm)Gr as

Fil min uzun Kenar(derece)

Gr asFilmin ksa Kenar

(derece) 15 100 7720 84 6224 74 5328 65 4635 54 3850 40 2790 23 15105 19 13135 15 10200 10 6.9300 6.9 4.6


73/149

Grnt Keskinlii

61

ekil 9 Gr As Geometrik yorumu

Maksimum kapsama alan, alan as olarak tanmlanr ve odak dzlemindekullanl aydnlanma dairesi oluturacak, mercekten ieri giren en geni

adaki ktr. Tm dairenin d snrlarnda oluan aydnlanma ise ortadankaybolmadan nce resmin parlaklnda elale etkisi yapar.

Kullanlabilecek en byk sensr boyutu kullanl aydnlanma dairesi iindekalmak zorundadr. Dar taan blgelerde iyi bir grnt olumaz.

Alan as temel optik kouldur ve normal odak uzaklkl mercekler iin hepayn deerde olur.

Gr as ise, merceksensr uzakl sabitken, sensrn boyutlarna baloluan mercein kapsama alan olarak tanmlanr.

nemli olan; fotorafnn pozisyonunu fazla deitirmeden, istenenbyklkte ve kapsamda fotoraf ekebilmesidir. Bylecea SLR makinelerinve objektiflerin neden bu kadar tutulduunu anlam oluyoruz.

Bir Fotoraf Makinesi iin, mercein normal odak uzakl, sensrn kegenuzunluuna eittir. Mercek daha bykse odak uzakl artrlm olur, dahakkse Fotoraf Makinesi ve sensr boyutlar kltlm olur.

Toplam aydnlanma as

Gr as

mercek

alan as

Maksimum sensr boyutu

Toplam aydnlanma emberi

f: odak uzakl

sensr


74/149

Odak Uzakl

62

c

b

a

F 1

F 2

d

e

i

g

h

1

2

3

5.3 Grnt Boyutu

ekil 10 Grnt Boyutlar


75/149

Grnt Keskinlii

63

a, b ve c objeleri ayn boyutta, d,e objeleri ise dierlerinden kktr. F1 veF2 noktas odak dzlemidir. Odak dzlemlerindeki g,h,j sensrleri aynboyutta olup j sensr dierlerinden kktr.Q1 gr as, f1 odak uzaklna ve g sensrnn boyutlarna bal olarakbelirlenir.Q2 gr as ise f1 odak uzaklna ve i sensrnn boyutlarna balolarak belirlenir.Q3 gr as ise f2 odak uzaklna ve h, j sensrnn boyutlarna balolarak belirlenir.Q1>Q2>Q3

5.3.1 Obje uzakl nn grnt boyuna etkisic objesi g sensr zerine tam olarak der. Objeyi b noktasna

kaydrrsak, bu sefer g sensr zerinde daha kk bir blgede cgrnts oluur, i boyutunda. Yani c objesinin sensr zerindekigrntsnn boyu klr. Aynekilde c objesi a konumunauzaklatrlrsa g sensr zerindeki boy dahada ksalr. Sonu olarak obje-mercek uzakl arttka grntnn sensr zerindeki boyu (optik eksene dikolan ykseklii) klr, yaknlatka ise byr.

5.3.2 Odak Uzakl nn grnt boyuna etkisia objesinin F2 odak dzleminde bulunan h sensr zerindeki grnts,sensr tam olarak doldurur.ayet mercein odak uzakl azaltlrsa, (F1odak uzakl) ve g sensr bu yeni odak dzlemine konursa (focusing), aobjesinin g sensr zerindeki grntsnn boyu bir nceki odakuzaklndan daha kk olacaktr. Sonu olarak, mercein odak uzaklazalrsa, grnt boyu klrken gr as artar, odak uzakl artarsagrnt boyu byrken gr as azalr.

5.3.3 Sensr boyutlarnn grnt boyuna etkisiF1 odak dzleminde bulunan g sensr iin gr as Q1 iken sensrboyutunun i kadar kltlmesi durumunda gr as klr, Q2.Q2


76/149

Odak Uzakl

64

zerine objenin daha kk bir blgenin sdrlmas ile gerekleir, Yukardaanlatlanlarda, dikkat edilecek olursa en iyi gr asnn ve gr asnnalabilecei en byk ve en kk deerlerin ne olaca konusu aktakalmtr. Yani, bir referans gr asna ihtiya vardr.te o referans, insangznn gr a deeridir ve 45 ile 55 derece arasnda kabul edilir. Verilenbir sensr format iin, normal odak uzakl olarak tanmlanan deer, gr asn 53 derece yapan odak uzakl deeridir. Yaygn olarak kullanlan 35mm sensrler iin normal odak uzakl 50 mm dir. Yani biz byle birobjektiften bir objeye baktmzda plak gzle grdmz boyutlardagrrz. Gr as 55 dereceden byk olan merceklere geni al mercek,45 dereceden kk olan merceklere ise uzun odakl veya telefoto mercekdenir.

5.4 Alan Derinli

i

ekil 11 Alan derinliini gsteren bir objektif.

ekilde f/22 ve sonsuza odaklanm bir objektif grlyor, alan derinlii20feet (stn netleme mesafesi) ile sonsuz arasnda grlyor Netlemenoktasn 20 feet alrsanz alan derinlii 10 feet ile sonsuz arasnda olur.Modern SLR Fotoraf Makinesilarda ekim butonuna baslmadka diyaframmaksimum aklk deerinde kalr. Bu tr objektifler, netleme yaplana kadariewfinderda parlak bir grnt grmenizi salar. Sonuta siz vizrdenbaktnzda sadece maksimum aklk deerindeki alan derinliini


77/149

Grnt Keskinlii

65

grrsnz, ayarladnz diyafram aklk deerinden deil. Bir ok SLRFotoraf Makinelerinde alan derinliini nceden gsteren buton ilaveedilmitir. Butona bastnzda gerek aklk deeri devreye girer ve sizgrnty, daha karanlk grnsede gerek alan derinliini grrsnz. Alanderinlii kavramn vermeden nce stn netleme mesafesi (hyperfocaldistance) ve dzensizlik halkas ap (circle of confusion) tanmlarnvermemiz gerekir.

5.4.1 Dzensizlik HalkasBir fotoraf temel olarak noktalardan oluur. Ik objeye

ekil 12 Dzensizlik halkas

ekil 13 Alan derinliini gsteren bir objektif.

arptktan sonra objenin bir ok noktasndan yansr. Fotoraf Makinesinnobjektifi, objeden yansyan bu nlar sensr zerinde karlk gelen noktalaraynlendirir. Sensr zerindeki her bir nokta aslnda objektif tarafndan daireyedntrlr. Bu daire 1/100 inch ten kk ise insan gzne keskin bir noktaolarak grlr. Bu deerden bykse gze keskin grlmez , bir daire olarakgrlr, bu durumda grnt bulank veya netleme ddr (out of focus) denir.Sensr zerindeki her netleme d halkasna dzensizlik halkas, circle of confusion, denir ve objektiften geen nlarn kesimesi ile oluan konininap ile gsterilir. Belli bir uzaklktaki objeye netleme yapldnda objedendaha yaknda ve daha uzakta olan cisimler sensr zerinde daha byk circleof confusion oluturacaktr. Dzensizlik halkasn etkileyen dier bir faktr iseobjektifin akldr, f/stop deeri Objektif akln azaltnca (f/stop deerinibytnce) objektiften geen ve odakta kesien nlarn oluturduu koninin

asn kltm oluruz bylece daha kk bir dzensizlik halkas oluur;alan derinlii artm olarak yorumlanr. Pratikte, deiik uzaklktaki objeleriyeterince net olarak kaydetmek iin objektif akl kk olmaldreklinde

Odak dzlemi

Bulanklk halkas Bulanklk halkas

Mercekin mmkn olan

hareket blgesi

Mercekin saladminimum bulanklk halkas


78/149

Odak Uzakl

66

ifade edilir. Dzensizlik halkas boyutlar, kullanlan sensrn boyutlarna dabaldr. Tecrbeler gstermitirki dzensizlik halkas odak uzaklnn 1/1000den byk olmamaldr. Bu sensr bykl iin normal olandr. Msadeedilen dzensizlik halkas ap aadaki tabloda tanmlanmtr.

Tablo 8 Msade edilebilir dzensizlik halkas deerleriFilmFormat 16 mm 35 mm 21/4 x 23/4

4 x 5101 x 127mm

8 x 10203 x 254mm

DzensizlikHalkasap

0.001025.4mikron

0.002050.8mikron

0.0040101 mikron

0.0060152 mikron

0.0120305mikron

Bir ok objektifin minimum dzensizlik halkas deeri kktr. Byleceodak dzlemi ileri ve geri kaydrlsa bile yeterince keskin grnt elde edilir.Buna ramen, bu kaydrma artrlrsa dzensizlik halkas byr ve grntdaha az keskin bir hal alr.te bu ayarlama objektifin kaydrma uzakl,netleme veya net derinlii olarak tanmlanr.

5.4.2 stn Netleme Mesafesistn netleme mesafesi (hyperfocal distance); verilen f/stop deeri iin,objektif sonsuza odaklandnda, halen keskin bir grntnn olutuu kabuledilen nokta ile optik merkez arasndaki uzaklk olarak tanmlanr ve aadakiformulle hesaplanr.

NM=F2 /((f-stop).C) F:odak uzakl C: dzensizlik halkas ap

rnek:Odak uzakl 155 mm olan ve f/stop deeri 2.8 olan bir objektif iin

dzensizlik halkas ap 0.05 mm ise stn netleme mesafesi ne kadardr ?zmNM=1552/2.8x0.05=169mayet objektifi stn netleme mesafesine odaklarsanz alan derinlii buuzakln yaklak yarsndan sonsuza uzanr.


79/149

Grnt Keskinlii

67

Burayaodaklanm

Alan DerinliiKeskin blge

Resimde 0.25 mm aplNokta oluturuan blge

Resimde 0.25 mm aplNokta oluturuan blge

Kabul edilebilir Kabul edilebilir

Fotoraf ekilen bir sahnenenin keskin olarak kabul edilebilir, objektife olanen yakn mesafe ile en uzak mesafe arasndaki fark olarak tanmlanr.Fotoraf ekilen sahnede bir ok obje birden fazla dzlemde bulunduu vederinlii olduu iin bu kavram nemlidir. Alan derinlii objektifin odakuzaklna, f/stop deerine objektifin netlendii uzakla ve dzensizlikhalkas deerine baldr.

ekil 14 Alan derinliinin geometrik yorumu.


80/149

Odak Uzakl

68

Alan derinlii ksa odakl objektiflerde uzun odakl objektiflerden dahabyktr. Objektif akl azaldka artar. Bir objektif yakn mesafedeki birobjeye netlendii zaman alan derinlii ksa olur. Uzaklk artarsa alan derinliide artar. Dolaysyla yakndaki objeyi odaklarken daha dikkatli olmak gerekir.Tam doru netleme geni objektif aklklarnda da nemlidir. Negatiftenbytme yaplrken netleme olaan st nemlidir. nk negatifdeki kkbir bulanklk byk oranda byr. Bir objektif sonsuza netllendii zaman buobjektifin stn netleme mesafesi alan derinliinin yakn limiti olaraktanmlanr sonsuz ise uzak blgesi olur. Objektif stn netleme mesafesindebulunan bir obje zerine odaklanrsa alan derinlii bu uzakln yarsndansonsuza uzanr. Fotorafnzda maximum alan derinlii istediiniz zaman;objektifinizi, f/stop deeri iin belirlenen stn netleme mesafesine netlemeniz

gerekir, bu mesafeden daha uzakta duran objenin zerine deil, bunuyaptnz zaman alan derinlii stn netleme mesafesinin yarsndan sonsuzakadar uzanm olur. Verilen bir f/stop deeri iin alan derinliini hesaplamakiin baz pratik yollar vardr:

YN: Keskin olarak kabul edilen yakn noktaUN: Keskin olarak kabul edilen uzak noktaOM: stn odaklama mesafesi

YN=OM.D/(OM+D)UN=OM. D/(OM+D)

D: odaklama uzakl

rnek:155 mm odak uzaklkl, f/stop=2.8 bir objektife 3m uzaktaki bir objeyeodaklanmsa alan derinlii ne olur.zmBir nceki rnekte byle bir objektifin stn netleme mesafesi 169m olarakhesaplanmt YN=169x3/169+3=2.95mUN=169x3/169-3=3.05m

5.5 Grnt Keskinli iObjektif reticileri fiziksel imkanszlklar yznden mercein merkezi blgesiile d blgelerini ayn hassasiyette ileyemezler Bir mercein d kenarlar ilekeskin grnt oluturulamaz dolaysyla mercein uygun kullanm diyaframkullanarak mmkn olur. Diyafram mercein d blgelerinden gelip sensredecek nlar bloklad iin daha keskin bir grnt elde edilebilir. Fakatdiyafram ok kltmeninde snrlar vardr. Aklk deeri ok kltldzaman salma (differaction) olay meydana gelir. Diyafram baklarna arpank salr ve grntde netlik kaybna neden olur.


81/149

Grnt Keskinlii

69

mercek

obje grnt

Dolaysyla birok kaliteli objektiflerde f/stop deerinin en ak deerden 2basamak aadan balatmak uygun olacaktr. Tavsiye edilen aklk deerioptimum veya kritik aklk deeri olarak tanmlanr. Optimum aklkdeerinden daha aada bir deerde salma nedeni ile grntde keskinlikkayb olur fakat buna ramen alan derinlii artar. Dolaysyla alan derinliininartmas resmin keskinlii ile bir eliki oluturmaz. rnein bir pinholeFotoraf Makinesida sonsuz bir alan derinlii vardr fakat keskinlik okktdr. ekilde iris apnn klmesi ile bir noktann nasl daldgrlmektedir

ekil 15 Keskinlik


82/149

Objektifler

70

6. OBJEKT FLER

ekil 16 Piyasada mevcut Objektif rnekleri


83/149

Objektifler

71

SLR Fotoraf Makinesilarn en byk zellii objektifin deitirilebilirolmasdr. SLR Fotoraf Makinesilarda perde (shutter) direkt olarak sensrinhemen nnde olur dolaysyla herhangi bir anda sensrde bir yanmaolumadan objektif rahatlkla sklp taklabilir. Bir ok Fotoraf Makinesi veobjektif reticisinin yapt objektifler bir biri yerine uymayabilir. Bazlarvidal olur bazlar ise bayonetli olur. Farkl markalar bir biri yerinekullanmak iin zel adaptrler kullanmak gerekebilir. 35 mm sensrler iinobjektifler genellikle iki gruba ayrlrlar.lk grupta temel olarak 3 set vardr.Bunlar geni al, normal ve uzun odak uzaklkl . 2. grupta ise zelobjektifler vardr, bunlar ultra-wide angle , extreme telephoto ,shift objektif ,zoom objektif ve macro objektifler ierir. Genellikle 35 mm geni a ve 200mm uzun odakl objektif seerler veya 28 mm geni a 135 mm uzun odak

uzaklkl seilir. Objektifi deitirmek iin iki neden vardr: Birincisi; gr asn veya Fotoraf Makinesinn pozisyonunu deitiremediiniz durumlardarnein bir gemide yolculuk ettiinizi ve kumsaln fotografn ekmek istiyorolun. Daha geni al bir grnt almak isterseniz daha geriye gitmenizgerekir fakat gemide olduunuz iin bunu yapamassnz. Bunun zm geni al bir objektif ile objektifi deitirmektir. Kumsalda gnelenen gzel birbayann fotorafn ekmek isterseniz, kyya oldula yaklamanz gerekir,gemide olduunuz iin bunu da yapamassnz zm; uzun odakl mercek

kullanmaktr. Bu sayede uzaktaki objeleri daha yakna getirmi olursunuz(gnelenen bayan)kinci

fotograf-tekniği

Documents