συντοντισμός ύληςΆννα Στερεοπούλου

συντακτική ομάδακωστας γ

δώρα ιντζ.καραρτε.

Ελβίρα ΚρίθαρηΔημήτρης Μπ.

Άρης ΠαναγόπουλοςΑθηνά ΠαπαναγιώτουΟρέστης Σεφέρογλου

Άννα ΣτερεοπούλουΒασίλης Τσίγκας

Γαβριήλ ΦιλιππόπουλοςDon Cook

εξωφύλλο/οπισθόφυλλοΆρης Παναγόπουλος

damp

δημιουργικόΆρης Παναγόπουλος

damp

Πώς ορίζεται εκείνη η -σχεδόν μαγική- στιγμή που ένα σύνολο ατόμων καταφέρνει να υλοποιήσει το όραμα που έχει για ένα κοινό σκοπό; Και πώς αυτός ο ορισμός όταν παίρνει σάρκα και οστά σε επίπεδο δημιουργίας και προσωπικής έκφρασης, τελικά πραγματώνεται;

Μία τέτοια «δυσκολία» αντιμετωπίζουν όσοι και όσες ασχολήθηκαν, ασχολούνται και θα ασχολούνται με το εγχείρημα που λέγεται Freequency. Ένα εγχείρημα που ξεκίνησε ως διαδικτυακός ραδιοφωνικός σταθμός (αποκλειστικά) και μετεξελίσσεται σε ένα δίαυλο επικοινωνίας, μέσω του γραπτού λόγου και της ραδιοφωνικής έκφρασης.

Η ανάγκη για αδιαμεσολάβητη και μη χειραγωγούμενη ενημέρωση που βασίζεται και ανοίγει στο πεδίο της Τέχνης (με όποια μορφή και αν εκφράζεται αυτή) και της πολιτικής αντίληψης των πραγμάτων, είναι η κινητήρια δύναμη των ανθρώπων που απαρτίζουν το εγχείρημα. Μία προσπάθεια για ένα πολυσυλλεκτικό Μέσο που δεν αντιλαμβάνεται την δημιουργία με όρους αγοραίους. Κριτήριό μας είναι το ενδιαφέρον που βρίσκουμε στην επικοινωνία, στη μουσική, στις παραστατικές τέχνες, στην πολιτική και στους ανθρώπους που είναι «κοινωνοί» αυτών των εννοιών.

Η συνεργασία (μέσω της δικτύωσης) και η παρουσίαση ανάλογων εγχειρημάτων, είτε στο κοινωνικό, είτε στο καλλιτεχνικό πεδίο, είναι για μας ζητούμενο και μία από τις συλλογικές απαντήσεις μας στις επιθέσεις που δεχόμαστε

και θα δεχθούμε.

“...δεν θα καίγεται ο κόσμος γύρω μας, και εμείς θα ακούμε μουσική . ας καίμε τον κόσμο

γύρω μας, μετά μουσικής”

Ευχαριστούμε για τις ιδέεςκαι την έμπρακτη βοήθεια

στην υλοποίηση του τεύχους, τους Γαβριήλ, Αθηνά & Άννα

editorial

Το χειρότερο κλουβί είναι η ψευδαίσθηση της ελευθερίας......με είχε διαφωτίσει κάποια χρόνια πριν ο πατέρας ενός φίλου μου.

Και ακόμη περισσότερα χρόνια πριν, λυκειοκόριτσο ακόμα,κατάλαβα το παραμύθι της κλίκας.

Οι σκέψεις πολλές από τότε... Γεννιούνται, πλάθονται, εξελίσσονται...Και γίνονται λόγος, και γίνονται ήχος...

Πώς λοιπόν η ετυμολογία μιας λέξης μπορεί σταδιακά να εξελιχθεί; Πρόκειται άραγε για Αναμόρφωση (εξέλιξη) αυτής ή για Παραμόρφωση, αγγίζοντας τα όρια της Διαστρέβλωσης; Πώς οι έννοιες και τα σύμβολα μετουσιώνονται -ανούσια πλέον- σε κούφια σχήματα, ήχους και μανδύες που μάς τυλίγουν μεθυστικά και εθιστικά τα μάτια, ανίκανοι πλέον να διακρίνουμε την ουσία και το προφανές;

Και καταλήγουμε πάλι εκεί. Στην Αρχή.Στη Γέννηση. Στην Τέχνη*.

Και καταλήγουμε πάλι εκεί. Μέσα στο ίδιο μας το χέρι. Αυτό το ίδιο που κρύβει την “σπίθα” της άνθησης.

Αυτή η άνθηση που μάς απελευθερώνει από τον ίδιο μας τον (παλιό) εαυτό.

Είναι στο χέρι μας, λοιπόν. Να κάνουμε Τέχνη. Από το 0

Έως το Άπειρο

Άννα Στερεοπούλου

“...είδα την κυκλοφορία του σκοτεινού μου αίματος,είδα το πλέγμα του έρωτα και τη μεταμόρφωση του θανάτου,είδα το Άλεφ απ' όλα τα πρίσματα,είδα την Γη μέσα στο Άλεφ και ξανά μέσα στην Γη το Άλεφ και μέσα στο Άλεφ τη Γη,είδα το πρόσωπό μου και τα σωθικά μου,είδα το πρόσωπό σου και ζαλίστηκα και έκλαψα,γιατί τα μάτια μου είχαν δει αυτό το μυστικό και επαγωγικό πράγμα που οι άνθρωποι έχουν καπηλευθεί, τ' όνομά του,μα που κανένας από αυτούς δεν το 'χει δει ποτέ: - το ασύλληπτο σύμπαν.”

Jorge Luis Borges [The Aleph, 1945]*Εκ του “τίκτω” (αρχ. Ελλ.): γεννώ, παράγω, δημιουργώ

περιεχόμενα

tail’s tales [ένθετο]

φασίστας δεν γεννιέσαι, γίνεσαι 6 το οικογενειακό δέντρο του πρίγκηπα 11

the wall live @ los angeles coliseum 19.02.12 - ανταπόκριση 30

αλήθεια, αναπληρώνονται τα κενά μικρό μου; 16συνέντευξη sahara surfers 20

συνέντευξη liberteer 38

europa 25πόσο λίγος είσαι... 23

mind the ΓκΑΠ between you and yourself 42αφιέρωμα στον φωτογραφικό τομέα ΠΟΦΠΑ 44

άντρες, που ψηφίζουν άντρες, που μισούν τις γυναίκες 48αντι-τέχνη ναι, μη τέχνη όχι & συνέντευξη kaliptikal 50

η τεχνική της αναμόρφωσης

συνέντευξη space blanket 27

6

Φασίστας δεν γεννιέσαι, γίνεσαιτων Ελβίρας Κρίθαρη, Αθηνάς Παπαναγιώτου και Γαβριήλ Φιλιππόπουλου

Μίντια και νεοναζί: Μία σχέση βαθειάς στοργής

«Δολοφονικές επιθέσεις σε σπίτια μεταναστών», «άγριος ξυλοδαρμός μετανάστη στον τάδε σταθμό του ηλεκτρικού», «αυξάνονται ανησυχητικά τα ποσοστά της Χρυσής Αυγής στις δημοσκοπήσεις», «Χτυπάει 4άδα η Χρυσή Αυγή στις επερχόμενες εκλογές», «το προφίλ των βουλευτών της ΧΑ». Γνώριμες εκφράσεις. Φρασεολογία που καταλαμβάνει τηλεοπτικό χρόνο και αρκετά ιντερνετικά “παράθυρα”. Τουλάχιστον για το τελευταίο 4μηνο. Όταν και τεχνηέντως τα ποσοστά της νεοναζιστικής συμμορίας έκαναν την εμφάνισή τους στις προεκλογικές δημοσκοπήσεις. Όταν και αναγκαστικά η νεοναζιστική συμμορία πήρε μερίδιο στην τηλεοπτική πίτα.

Όσοι/ες ασχολούμαστε με το ζήτημα του εκφασισμού της κοινωνίας αντιμετωπίζαμε καθημερινά όλα αυτά που τώρα φαίνονται ανήκουστα. Μέχρι πρόσφατα η μόνη επαφή του κοινού με την δράση αυτών των ομάδων ήταν μέσα από τις έρευνες του Ιού (Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία) και κάποια ντοκιμαντέρ που ακουμπούσαν επιδερμικά το ζήτημα.

Για την ξεκάθαρη επιλογή του συστήματος προς μία ακροδεξιά και ρατσιστική ρητορική δεν χρειάζεται να πούμε πολλά. Αρκεί να θυμηθεί κανείς το κύριο πολιτικό πρόταγμα πριν τις εκλογές της 6ης Μαΐου. Στρατόπεδα συγκέντρωσης (κέντρα φιλοξενίας για τους politically correct ελληναράδες πολιτικούς και τους ψηφοφόρους τους), εγκληματικότητα αλλοδαπών στο κέντρο της Αθήνας, ασφάλεια για τους λιγοστούς ηρωϊκούς έλληνες κατοίκους και πολλά άλλα εμπνευσμένα.

Φυσικά όλα αυτά για να γίνουν κοινό κτήμα (άρα και συλλογική συνείδηση) χρειάζονται

τον μεσάζοντα. Ποιός άλλος θα μπορούσε να παίξει αυτό το ρόλο καλύτερα από τα Me-dia; Τα οποία φυσικά έχουν αναλάβει αυτή τη «βρώμικη δουλειά» της πειθάρχησης στα φοβικά καθεστώτα που πλασάρονται εδώ και 3 χρόνια (στη μετά μνημονίων εποχή) ως οι σωτήρες της χώρας, πολύ μεθοδικά αρχικά, εξαιρετικά χοντροκομμένα στη συνέχεια. Οι προσεκτικοί σέρφερς του διαδικτύου θα ανακάλυψαν πως στην ιστοσελίδα του Σκάι υπάρχει η εξής υποσελίδα www.skai.gr/crime, όπου μέσω ενός διαδραστικού χάρτη (συνδεδεμένο με την ΓΑΔΑ) βρίσκει κανείς τα είδη εγκληματικότητας που έχει κάθε περιοχή της Ελλάδας. Μην κατηγορηθούμε για μεροληψία όμως. Δεν κατέχει μόνο ο Αλαφούζος και ο εκάστοτε αστυνομικός συντάκτης του Σκάι την πρωτοπορία στον συντηρητικό, τρομολαγνικό και ακροδεξιό λόγο.

Ενημερωτικές εκπομπές και άρθρα σε ειδησεογραφικά site στήριζαν τα ρεπορτάζ τους σε αναρτήσεις διαφόρων ιστοσελίδων και blog ακροδεξιού περιεχομένου (Mega, ANT1, Star, newsit.gr, newsbeast.gr, newsbomb.gr είναι μόνο μερικά από αυτά). Απίστευτες φιγούρες «πολιτοφυλάκων» που εκπαιδεύονταν στα βουνά για να αντιμετωπίσουν το «πρόβλημα της εγκληματικότητας» στις γειτονιές τους, ξαφνικά θρονιάστηκαν στον τηλεοπτικό δέκτη και στην οθόνη των διψασμένων για ενημέρωση πολιτών, αυριανών ψηφοφόρων. Η λέξη «λαθρομετανάστης» χρησιμοποιείται πιο πολύ και από τη λέξη «και». Ο τονισμός της εθνικότητας κάποιου που διαπράττει οποιοδήποτε αδίκημα είναι απαραίτητος.Αλλιώς, δεν γίνεται ξεκάθαρος ο διαχωρισμός.

Ο χοντροκομμένος φασιστικός λόγος μπορεί να μην διαπότισε ποτέ εμφανώς τα δελτία των 8. Έφτασε όμως στα σαλόνια μας με τρόπο υπόγειο, μέχρι που μπήκε από την αυλόπορτα.

7

Δεν πάει πολύς καιρός που στις κεντρικές εισόδους των πολυκατοικιών του κέντρου αφισοκολλούνταν τα «μανιφέστα» μιας κάποιας πρωτοβουλίας κατοίκων που απαιτούσε την άμεση απομάκρυνση των μεταναστών από τις γειτονιές ή την επανοικειοποίηση των παιδικών χαρών που μολύνονταν από τα απαίσια γέλια των ξένων παιδιών. Δεν δίστασαν να χρησιμοποιήσουν όλα τα μέσα του λαϊκισμού: οι ίδιοι άνθρωποι που αποτελούσαν τον σκληρό πυρήνα των συλλογικοτήτων αυτών, διέδιδαν επίσης κάτι απίθανες ιστορίες οργίων στα διαμερίσματα, όπου διέμεναν κατά δεκάδες οι μετανάστες. Αυτοί οι αστικοί μύθοι της φρίκης ήταν βούτυρο στο ψωμί για όλους όσους δίψαγαν για ο,τιδήποτε μπορεί να κατανικήσει τη μιζέρια της ρουτίνας και να συνεχιστεί και μετά την λήξη των σίριαλ της τιβι. Ή και για τους ηθικολόγους του φιλήσυχου δόγματος της πατρίδος, της θρησκείας και της οικογένειας. Πάντως όχι απαραίτητα για φασίστες. Αν μπορούσαμε να καταδείξουμε με σιγουριά ένα από τα αίτια που οδήγησε στην εδραίωση του φασιστικού λόγου στις γειτονιές με έντονη παρουσία μεταναστών, είναι η ελλιπής προπαγάνδιση των αντιρατσιστικών και αντιφασιστικών ιδεών.

Δεν την βρήκαμε τη λύση. Ή αυτοί που την ήξεραν ήταν λίγοι. Είναι σπουδαίο ο φορέας του αντιφασιστικού λόγου να είναι ανοικτός και ουσιαστικά προσβάσιμος σε κάθε κοινωνική ομάδα, ανεξάρτητα από ηλικία, κοινωνική θέση, πολιτικές πεποιθήσεις. Θα πρέπει να είναι ένας φορέας που θα είναι και θα φαίνεται -αισθητικά- ανοιχτός. Η αισθητική είναι κρίσιμη.

Η φασιστική προπαγάνδα χρησιμοποίησε κάθε δυνατό μέσο προς προσηλυτισμό. Τα social network ήταν, όπως είναι φυσικό, μια ακόμα καλοστημένη φάκα, ωστόσο ας ρίξουμε μια ματιά πρώτα στο τυράκι. Η αντισυστημικότητα, την οποία προτάσσει ως επιχείρημα

η πλειονότητα των φασιστικών συσπειρώσεων, βρήκε τρόπο έκφρασης δανειζόμενη τη συνθηματολογία της αριστεράς και του αναρχικού χώρου. Η αισθητική των φασιστικών blog παραπέμπει στην άγρια επαναστατικότητα του οργισμένου εφήβου με κάτι από -αρχαιοελληνικό- ηρωϊκό ιδεώδες. Κυρίως όμως αυτό που προσφέρουν τα φασιστοσάϊτ είναι η δικτύωση. Περιθωριακά στοιχεία, μοναχικοί εθνικιστές, απολιτικοί χούλιγκαν, όλοι χωράνε στην ψηφιακή οικογένεια όπου κανείς δεν θα κριθεί για το μορφωτικό επίπεδο ή την ικανότητα κατασκευής επιχειρημάτων σε έναν, αγελαίων χαρακτηριστικών, δημόσιο διάλογο.Ο κοινός εχθρός (συνηθέστερα εδώ: ο Αλβανός) είναι ο συνεκτικός δεσμός της ομάδας.

Ωστόσο, δεν είναι μόνο η αποτελεσματική από πλευράς φασιστών χρήση των κοινωνικών δικτύων που διαδίδει τον φασιστικό λόγο. Είναι και η ίδια η φύση των social network που του επιτρέπει να ευδοκιμεί. Τα νέα μέσα δεν είναι επί της ουσίας πλατφόρμες διαλόγου και ανταλλαγής επιχειρημάτων. Εδώ η πληροφορία διαχέεται γοργά χωρίς επιχειρήματα. Ειδικά η οπτική πληροφορία. Παρέχεται λοιπόν στην φασιστική σοφιστεία ένα ασφαλές περιβάλλον για να αναπτυχθεί και να διαδοθεί χωρίς να πιαστεί στη μέγγενη της ρητορικής αντιπαράθεσης. Όλοι θα συμφωνούσαμε πως τα φασιστικά επιχειρήματα είναι, εξάλλου, σαθρά. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αλλά και οι νέες μορφές media του διαδικτύου είναι προσαρμοσμένα στην απλή αναπαραγωγή που τόσο βολεύει το φασιστικό επιχείρημα. Η πλευρά αυτή κατασκευάζει τα οχυρά της ακόμα και με τα ευτελέστερα μέσα που διαθέτει. Αξιοποιεί κάθε εθνικιστική κορώνα που σε καιρό κρίσης ηχεί δυνατότερη και στήνει ελεύθερα ιντερνετικές δομές που αποκλείεται να διαφύγουν της προσοχής του χρήστη. Σε λόγο που καταλαβαίνει ο καθένας. Στην αργκό του διαδικτύου, ακόμα και σε γκρίκλις.

Ψηφίζω, άρα υπάρχω:Μεταπολίτευση-Κράτος-Παρακράτος

Εν μία νυκτί τα «ξεκαθαρίσματα λογαριασμών» έγιναν «επιθέσεις σε βάρος μεταναστών. Τα αίτια διερευνώνται». Μέχρι που το αυγό έσπασε, το φίδι κούνησε την ουρά του επιδεικτικά και δάγκωσε αυτούς που το εξέθρεψαν. Και ξαφνικά απέκτησαν όνομα: Λεβεντόπαιδα. Που θα καθαρίσουν για «εμάς». Και είμαστε πολλοί οι «εμείς», 440.000 περίπου (στις εκλογές της 16ης Ιουνίου μειωθήκαμε κατά 20.000, αλλά και πάλι πολλοί είμαστε).

Ο κόσμος που υϊοθέτησε την ρατσιστική «επιχειρηματολογία» δεν ήταν κατά βάση ιδεολόγος της ακροδεξιάς. Η δουλειά πόρτα πόρτα των φασιστοειδών ανέδειξε τα φοβικά αντανακλαστικά της ελληνικής κοινωνίας, παρέχοντάς της μια ψευδαίσθηση προστασίας από εκείνα τα δεινά που πλήττουν τους φτωχούς. Για την ακρίβεια, όχι και τόσο ψευδαίσθηση: την επομένη των εκλογών της 6ης Μαΐου ξεπετάχτηκαν οι κοντοκουρεμένοι ράμπο που ξυλοφορτώνουν σήμερα με την άνεση του 6,9% της Χρυσής Αυγής στη βουλή, όχι μόνο τους μετανάστες που τολμούν να

κυκλοφορήσουν ανενόχλητοι στους ελληνικούς μας δρόμους, αλλά και τους ανυποψίαστους που κοιμούνται στα σπίτια τους. Καθόλου καινούργια δεν είναι όλα αυτά. Εκείνο που άλλαξε είναι η ελαστικοποίηση της ανοχής της κοινής γνώμης και η εξωτερίκευση των φασιστικών ενστίκτων που οδηγεί σε μια άτυπη νομιμοποίηση των μισάνθρωπων πρακτικών. Πλέον, οι φασιστικές ομάδες, από «πρωτοβουλίες κατοίκων», δρουν ανοιχτά ως δομές οργανωμένου εγκλήματος. Στις τάξεις τους συσπειρώνονται στοιχεία λούμπεν, αλλά ακόμα και μετανάστες: άνθρωποι που αμοίβονται για τις υπηρεσίες τους με χρήματα ή όπλα, χωρίς καμία ιδεολογική συνάφεια.

Αρχικά, θα πρέπει να μας προβληματίσει ότι στην ίδια κοινωνία που πριν από 20-30 χρόνια θεωρούταν ρετσινιά το να χαρακτηρίζεσαι εθνικιστής (εννοείται πως σπανίως θα τολμούσε κάποιος να αυτοχαρακτηριστεί έτσι). Το πραγματικό γεγονός της εισροής οικονομικών και πολιτικών προσφύγων και η καλλιεργούμενη ξενοφοβία που ποτέ δεν απασχόλησε τους θεσμούς, δημιούργησαν μια άλλη τάση.Τα μυαλά ξέχασαν την ιστορία και αφέθηκαν σε προβληματικές στην αρχή και τελικά αρρωστημένες ιδέες. Μήπως τελικά αυτά τα μετεχουντικά αντανακλαστικά της κοινωνίας που περιθωριοποιούσαν ακροδεξιές πολιτικές δεν ήταν και τόσο ενήλικα; Αρκεί κάποιος να

8

ρίξει μια προσεχτική ματιά στη σύνθεση της μεταπολιτευτικής βουλής επί Κ. Καραμανλή. Μήπως εμμέσως βοήθησαν στο να αναπτυχθούν εν κρυπτώ ομάδες, οι οποίες συστήθηκαν στη συνέχεια στην κοινωνία με ένα μετριοπαθέστερο πρόσωπο; Είναι αναμφισβήτητο πως αν κανείς ξεδιπλώσει την ιστορία των «ηγετικών» μορφών της Χρυσής Αυγής θα φτάσει (πού αλλού;) στην χούντα των συνταγματαρχών.

Έτσι φτάνουμε με τεράστια άλματα στο λόγο του σήμερα. Δεν είναι τυχαίο που ο Κασιδιάρης δηλώνει εθνικιστής αλλά όχι ναζιστής. Φυσικά υπάρχει μία (κρυφή) ελπίδα πως δηλώνοντας νεοναζιστής θα καθιστούσε το κόμμα του και τον εαυτό του έκνομο (ποτέ δεν ξέρεις βέβαια). Επιπλέον, οι βουλευτές της Χρυσής Αυγής (ναι οι βουλευτές. Να το λέμε μέχρι να το εμπεδώσουμε και να πάψουμε να αντιδρούμε σαν σοκαρισμένοι θεατρίνοι.) πρέπει να ισορροπήσουν μεταξύ του σκληροπυρηνικού ψηφοφόρου τους, οπαδού του Χίτλερ και του νέου βλάκα υποστηρικτή τους, που θέλει να τους βάλει στη βουλή για να εκδικηθεί το πολιτικό κατεστημένο. Είναι βέβαιο πως με τη πάροδο του χρόνου και διαπιστώνοντας και οι ίδιοι (πιστεύουμε με έκπληξη) ότι η κοινωνία δεν εμφανίζει τελικά καμία αδράνεια στον διαφαινόμενο εκφασιμό της, ο λόγος θα σκληραίνει. Οι ψηφοφόροι τους αποφάσισαν πως δεν πειράζει καθόλου που ο Άντρας επιτέθηκε μπροστά στα μάτια τους σε δύο γυναίκες (πολλά μέλη της Χρυσής Αυγής είναι υπόδικα για πολύ σοβαρότερα εγκλήματα, απλά αυτό ήταν live -on camera-, το είδαν όλοι). Πιστεύει κανείς πως θα έχουν ιδιαίτερο πρόβλημα αν δηλώσουν ανοιχτά θαυμαστές του υπαρκτού εθνικοσοσιαλισμού; Μάτσο άντρακλες που δεν σηκώνουν δεύτερη κουβέντα, άρειοι (ηλιοκαμένοι πάντως) που αναλαμβάνουν να καθαρίσουν τις πόλεις, αρνητές του ολοκαυτώματος, γραφικοί παγανιστές, θρησκόληπτοι, φαλλοκράτες που φαντασιώνονται τις γυναίκες ως Σπαρτιάτισσες

μάνες, εγκληματίες. Όλα τα παραπάνω θα γίνουν λόγος, όχι απλά πράξη. Θα γίνουν θεωρία, θα γίνουν η ιδεολογία που θα ανδρώνει το νέο αίμα χρυσαυγητών.Οι Νεοναζί με τις ερωτικές σχέσεις με τους μαφιόζους της νύχτας, τους νταβατζήδες, τους «προστάτες», τους πρεζέμπορους και πόσους άλλους, νομιμοποιήθηκαν και τυπικά στην συνείδηση της κοινής γνώμης. Πλέον μπορείς να καγχάζεις πως ο Χίτλερ είναι ένα πρόσωπο που δεν έχει κριθεί ακόμα από την ιστορία. Όπως και το να τραμπουκίζεις αδιάκοπα δεν είναι κατακριτέο. Το μακρύ χέρι του Κράτους έγινε το μακρύ χέρι του ελληνόψυχου, ρατσιστή, σεξιστή, ομοφοβικού ψηφοφόρου. Και αυτό το χέρι σπάνια κρατά κάτι άλλο από μαχαίρι. Ο Γκι Ντεμπόρ θα ένιωθε δικαιωμένος μετά το τρυφερό ενσταντανέ με τα χαστούκια του Κασιδιάρη προς την Κανέλλη.

Το σύστημα αναπαράγει τις ακροδεξιές πρακτικές μέσα από τους ίδιους τους μηχανισμούς επιβολής του. Με προεξέχουσα την αστυνομία. Το αβαντάρισμα των οργάνων της τάξης στους νεοναζί πλέον έφτασε στην πιο ξεκάθαρη μορφή του: Στα εκλογικά τμήματα όπου ψήφιζαν οι αστυνομικοί η ΧΑ είχε ποσοστά πάνω από 50%!Το πιο απογοητευτικό και το πιο απελπιστικό είναι να βλέπεις δεκάχρονα έτοιμα να στρατολογηθούν από τη νεοναζιστική οργάνωση. Τα παιδιά είναι σκληρά: η παιδική αθωότητα είναι υπερεκτιμημένη. Και πρέπει κάποιος να τους μάθει πως η διαφορετικότητα δεν είναι πεδίο για να εκφράζουμε την επιθετικότητα μας. Πως εμείς ως ανθρώπινο γένος, μετά και από σκληρά μαθήματα, αποφασίσαμε να μην συμπεριφερόμαστε σαν αγέλη.

Η ανάμιξη των πολιτισμών από δημιουργίας του -μάταιου- τούτου κόσμου είναι πανανθρώπινο κεκτημένο. Χωρίς δεύτερες ή τρίτες σκέψεις. Η φυσιολογική μετακίνηση των πληθυσμών απ’ άκρη σ’ άκρη του πλανήτη συμβαίνει, γιατί πολύ

9

απλά ο κόσμος έχει την περιέργεια να βλέπει και άλλες εικόνες. Όχι να περιχαρακώνεται μέσα σε χωρικά ύδατα και σύνορα. Υπάρχουν βέβαια και οι πραγματιστικοί λόγοι των μετακινήσεων. Κάτι που ο δυτικός κόσμος πολύ εύκολα ξεχνά. Φυσικά γιατί δεν συμφέρει κανένα «πολιτισμένο δυτικό» να σκεφτεί τί επιπτώσεις έχουν τα «ναι σε όλα» και η σιωπηρή αποδοχή της καπιταλιστικής βαρβαρότητας. Περιβαλλοντικές και κλιματικές αλλαγές, μη βιώσιμες συνθήκες ζωής, αλλά και πολιτικές διαμάχες, καθιστούν απαγορευτικό για μεγάλη μερίδα πληθυσμού να κατοικήσει στο τόπο που έτυχε να γεννηθεί. Και είναι εξαιρετικά αναγκαίο να αντιληφθούμε τί γίνεται πέρα από τη μύτη μας και τον μικρόκοσμό μας.

Οι διάλογοι και οι φωνές από το επεισόδιο, κατά το οποίο ο Κασιδιάρης επιτίθεται στις υποψήφιες, έχει γίνει remix και παίζει ως ring-tone σε κινητά. Ένα διεστραμμένο σενάριο:

Γίνονται ήχος κλήσης οι κραυγές ενός πακιστανού που μαχαιρώνεται στη Βικτώρια ή μιας γυναίκας που τόλμησε να απαξιώσει τις «αντράρες» με το βλέμμα της. Αυτό το ringtone θα κυκλοφορεί στα κινητά δωδεκάχρονων που ξελιγώνονται στα γέλια στο άκουσμά του, στο προαύλιο ενός σχολείου, σε κάποιο νησί της επικράτειας.

Η εντονότερη (ή απλά πιο εμφανής) παρουσία φασιστικών ομάδων δεν μπορεί να καμφθεί αλλιώς. Και φυσικά αν απλά μείνουμε θεατές στις ολοένα και αυξανόμενες επιθέσεις εναντίον μεταναστών και στις εξόφθαλμες προκλήσεις της Χρυσής Αυγής, ας αποδεχτούμε πως είμαστε συνυπεύθυνοι. Ας συμβιβαστούμε με την ιδέα πως οι χρυσαυγήτες μπήκαν στη βουλή, όπως κάποτε μπήκε το ΛΑΟΣ. Μέχρι η ιστορική συγκυρία να φέρει νέες φρικαλεότητες.

Παλινδρομήσαμε φίλοι. Και εις άλλα με υγεία…

photo by Stcyr74 on www.deviantart.com

“Για να τελειώνουμε με την άρνηση του Ολοκαυτώματος, το ρεβιζιονισμό και τα άλλα ψέματα.”

10

When the night is coldΕίναι η ώρα που ξυπνάνε τα φαντάσματα κι εγώ γυρνάω μόνος

Some get by and some get oldκαι δεν υπάρχει πια στο δρόμο μου ψυχή να μου μιλήσει ζωντανή

Just to show life's not made of gold λίγη χαρά, παιδιά γεννιούνται, πόλη άκου πως κρυώνουν,

When the night is cold.Και οι αγώνες μου αντάλλαγμα μου δίνουνε μια τόση δα ζωή.

When the day is done Το μπλουζ του εργατόπαιδου Nick Drake Παύλος Σιδηρόπουλος

Το οικογενειακό δέντροτου πρίγκηπατου κωστα γ

Δύο “πρίγκηπες”, γεννιούνται με διαφορά είκοσι οχτώ ημερών σε διαφορετικές ηπείρους, με διαφορετικές καταγωγές, και σαν ήρωες του ίδιου (καταραμένου) παραμυθιού, κυνηγούν την καρδιά της “πριγκήπισσας” μουσικής μέχρι που τρώνε οι ίδιοι το “δηλητηριασμένο” μήλο.

ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΚΑΙ ΕΝΑΝ ΚΑΙΡΟ...

(το καλοκαίρι του 1948) σε απόσταση 10.500 περίπου χιλιομέτρων μεταξύ τους, γεννιούνται ο αγγλικής καταγωγής Nicholas Rodney Drakeκαι ο ελληνικής καταγωγής Παύλος Σιδηρόπουλος.

Λίγα χρόνια μετά, οι οικογένειές τους μετακομίζουν από τη Burma (Myanmar) στην Αγγλία και από τη Θεσσαλονίκη στην Αθήνα, αντίστοιχα.

Μεγαλώνουν σε ήρεμο περιβάλλον, έχοντας κι οι δύο από μία αδερφή που αποτελεί το στήριγμά τους, μια πολύ δυνατή σύνδεση με τη μητέρα τους, έναν αρκετά αυστηρό πατέρα και τόσες εξωτερικές ομοιότητες ώστε ο μαγικός

καθρέφτης του παραμυθιού να αδυνατεί να απαντήσει στο ποιός είναι ποιός.

Ξεκινούν σπουδές, μάλλον απρόθυμα, παρασυρμένοι από την περιέργεια και τη φιλομάθεια και χωρίς συγκεκριμένους επαγγελματικούς στόχους, τις οποίες τελικά εγκαταλείπουν για να “παραδοθούν” σε μια σχέση εξάρτησης με τη μουσική.

“Οπλισμένοι” και οι δύο με την κιθάρα ως βασικό όργανο (στην οποία είναι και οι δυο αυτοδίδακτοι) γράφουν τραγούδια, άλλοτε βυθισμένοι “στη μελαγχολική μελωδικότητα της παλιάς μουσικής” και άλλοτε επαγρυπνισμένοι από “την οργισμένη επαναστατικότητα της ροκ”.

11

ο παύλος με την μητέρα του

ο drake με την αδερφή τουο drake στο πιάνο

Η ενασχόληση του Nick Drake με τη μουσική ξεκινά από την παιδική ηλικία, αφού στο σπίτι που μεγαλώνει ακούει συχνά και τους δυο του γονείς να παίζουν, να συνθέτουν, να ηχογραφούν. Έτσι, μετά από παρότρυνση της μητέρας του, αρχίζει μαθήματα πιάνου, με αποτέλεσμα σε πολύ νεαρή ηλικία να έχει ήδη ηχογραφήσει, στο οικογενειακό τετρακάναλο μαγνητόφωνο που “διακοσμούσε” το σαλόνι του σπιτιού του, μια σειρά τραγουδιών, δικής του σύνθεσης. Στο σχολείο ανακατεύεται σε βραχύβιες μπάντες παίζοντας κυρίως σαξόφωνο, αλλά και πιάνο και κλαρινέτο. Το 1965, σα φοιτητής πια, ξοδεύει 13 αγγλικές λίρες για να αγοράσει την πρώτη του κιθάρα. Αρχίζει να πειραματίζεται με τον ήχο του και στρέφει το ενδιαφέρον του στη folk μουσική της Αγγλίας και της Αμερικής και στα blues. Την άνοιξη του 1968, κλείνει συμβόλαιο με την Island Records, όπου και μένει μέχρι το θάνατό του, κυκλοφορώντας 3 δίσκους (και κάποιες συλλογές).

Αντίστοιχα, ο Παύλος Σιδηρόπουλος, σαν παιδί, ακούει συχνά την μητέρα του να παίζει πιάνο στο σπίτι, αλλά ο ίδιος αρκείται στο να μουρμουρίζει μελωδίες κουνώντας ρυθμικά το κουνιστό αλογάκι του, μιας κι ο πατέρας του ήταν ενάντια στο να πάρει μαθήματα μουσικής. Στα σχολικά του χρόνια ανακαλύπτει τo rock 'n' roll και αποφασίζει ότι αυτή είναι η μουσική του. Ακούσματα από τη folk και τα blues, αλλά και το ρεμπέτικο (το ελληνικό μπλουζ, όπως έλεγε ο ίδιος) και την ελληνική λαϊκή μουσική, έρχονται να προστεθούν στο “ρεπερτόριο” του με το πέρασμα των χρόνων.Έτσι, το 1967, περνώντας στο Μαθηματικό της Θεσσαλονίκης, αρχίζει να ασχολείται πιο σοβαρά με την τραγουδοποιεία. Δημιουργεί με τον Παντελή Δεληγιαννίδη το ακουστικό μουσικό σχήμα “Δάμων και Φιντίας” και στη συνέχεια τα ηλεκτρικά σχήματα Μπουρμπούλια (μετά Σαββόπουλου εποχή), Σπυριδούλα,

Απροσάρμοστοι. Σημαντικές είναι και οι συνεργασίες του με μερικούς από τους πιο γνωστούς συνθέτες και ερμηνευτές εκείνης της εποχής.Αξιοσημείωτος είναι κι ο αριθμός των άλμπουμ που κυκλοφόρησε που φτάνει τις 7 δισκογραφικές δουλειές πριν το θάνατό του, και άλλες 6 μετά, χωρίς να λαμβάνονται υπ' όψη συλλογές και συμμετοχές σε δίσκους άλλων δημιουργών.

Τελικά, έχοντας αφήσει ένα αναμφίβολης σημαντικότητας έργο, που ακόμα και σήμερα διαμορφώνει και επηρεάζει, “φεύγουν” κι οι δύο από υπερβολική δόση ουσιών (αντικαταθλιπτικά και ηρωΐνη, αντίστοιχα) ο πρώτος το 1974,ο δεύτερος το 1990.

Παρ’ όλες αυτές τις συμπτώσεις -αν αναλογιστεί κανείς την άγνοια, επί της ουσίας, του κοινού για τον Nick Drake, σε αντιδιαστολή με την αναγνώριση σε επίπεδο λατρείας που χαίρει ακόμα και σήμερα ο Παύλος Σιδηρόπουλος, τον αριθμό των δισκογραφικών δουλειών του ενός και του άλλου, την κλασσική μουσική παιδεία του πρώτου σε σχέση με το ακατέργαστο ταλέντο του δεύτερου και, κυρίως, το λυρικό ακουστικό ήχο του Nick Drake σε σύγκριση με τον σκληρό ηλεκτρικό του Παύλου Σιδηρόπουλου- οι δύο τραγουδοποιοί είναι δημιουργικά “ξένοι” μεταξύ τους...

ή μήπως όχι;

Από το 1965 μέχρι τις αρχές του 1968, ο Nick Drake, με την καινούργια του κιθάρα, δοκιμάζει διάφορες τεχνικές και ηχογραφεί τραγούδια στο σπίτι του στην Αγγλία αλλά και στο δωμάτιο του, στο University of Aix στη Γαλλία. Πειραματίζεται, συνθετικά, να συνδυάσει τη ροκ με τα folk ακούσματά του. Την παραδοσιακή μουσική της Αγγλίας και της Αμερικής με το “νέο ρεύμα” της εποχής, το rock ‘n’ roll. Τα blues, η country, η folk ανακατεύονται με τη μελωδική θλίψη και το

13

προσωπικό του ύφος. Διασκευάζει παραδοσιακά τραγούδια αλλά και κομμάτια των Jackson C. Frank, Bob Dylan, Robin Frederick κ.ά. Η ποιότητα των ηχογραφήσεων είναι στο επίπεδο πρόχειρης οικιακής και το υλικό αυτό μένει στα συρτάρια της δισκογραφικής του (όπου έχει δοθεί από τον ίδιο ως demo) και στο σπίτι του μέχρι το 2007, 33 χρόνια μετά το θάνατό του, οπότε και κυκλοφορεί κάτω από τον τίτλοFamily Tree.

Από το 1979 μέχρι το 1981, ο Παύλος Σιδηρόπουλος, δουλεύει πάνω σε μια ιδέα του. Στόχος του να γράψει τραγούδια που θα συνδυάζουν το μπλουζ με το ρεμπέτικο, το folk με το ροκ και προφανώς το προσωπικό του ύφος. Το αποτέλεσμα αυτού είναι η σύνθεση 2 τραγουδιών μέσα στο 1979 (Το μπλουζ του Ρομπόλα, Το μπλουζ του Άι-Ονούφρη) και άλλων 10 μέσα στη διετία 1980-1981. Το υλικό αυτό, ηχογραφημένο πρόχειρα σε δωμάτια σπιτιών στα Νέα Στύρα Ευβοίας, τη Σαντορίνη και την Αθήνα, το δίνει, σε κασέττα, χέρι με χέρι στον Γιάννη Εμμανουηλίδη και τον Άγγελο Σφακιανάκη της “Οπισθοδρομικής Κομπανίας”, με στόχο να συνεργαστούν στην ηχογράφηση του δίσκου. Η συνεργασία δεν πραγματοποιείται ποτέ και η κασέττα δεν κυκλοφορεί, μέχρι το 1992, οπότε και το άλμπουμ “Τα Μπλουζ του Πρίγκηπα” φτάνει στα ράφια των δισκοπωλείων.

Και σε αυτό ακριβώς το σημείο έγκειται η μεγαλύτερη σύνδεση των δύο αυτών δημιουργών. Τα τραγούδια των δύο αυτών δίσκων έχουν το ίδιο ύφος, συνθετικά, ερμηνευτικά και στιχουργικά. Οι μουσικές επιρροές και των δύο είναι ολοφάνερες και σε μεγάλο βαθμό κοινές. Η προσπάθεια και των δυο να εκφραστούν μέσα από το “πάντρεμα” της παραδοσιακής λαϊκής μουσικής με το μπλουζ και το ροκ διαποτίζει κάθε δευτερόλεπτο της μουσικής τους. Η θεματολογία των στίχων είναι αντλημένη από κοινούς προβληματισμούς και “μεταφυσικά” παρόμοια βιώματα. Και το πιο εντυπωσιακό είναι το πόσο πανομοιότυπη είναι η αίσθηση που σου αφήνει η ακρόαση των δύο άλμπουμ.

Όλη η απογοήτευση μιας γενιάς που πέρασε κάποιες από τις μεγαλύτερες εξεγέρσεις του 20ου αιώνα, αλλά και των εκφυλισμό τους, που βουτήχτηκε στα ναρκωτικά και την βαρβαρότητα του παγκόσμιου πολιτικού στερεώματος, που γέννησε το ροκ και την αυτοκαταστροφή, στριμωγμένη ανάμεσα σε γυάλινα μπουκάλια που τσουγκρίζουν την ώρα της ηχογράφησης, πόδια που χτυπούν ρυθμικά το πάτωμα, εξωτερικούς θορύβους και λάθη των δημιουργών. Όλα αυτά κάνουν την ηχητική τους εμφάνιση σε ηχογραφήσεις έτσι κι αλλιώς κακής ποιότητας, την στιγμή που ακούς έναν άντρα με μια κιθάρα να “μιλάει” για τις μαύρες του, για τις ουσίες που τον ζορίζουν, για τα βάσανά του, μέσα απ’ τα παραδοσιακά τραγούδια του έρωτα και της ξενιτιάς, τα ρεμπέτικα των παρανόμων, τα blues της εργατιάς ή της απογοήτευσης, και τα υπαρξιακά blues, αυτά που όπου κι αν πας σε ακολουθούν (...wherever I have been and gone, the blues run the game..., Jackson C. Frank, διασκευή Nick Drake).

Οι δύο δίσκοι εκφράζουν την απαισιοδοξία που φυτεύτηκε στον πυρήνα μιας κοινωνίας με στόχο να γίνει πιο ακίνδυνη, αλλά τελικά μετατράπηκε σε οργή. Ακόμα κι αν κάποιες φορές είναι βαθιά εσωτερική, σχεδόν καταθλιπτική και απαισιόδοξη, ακόμα κι αν της λείπει η ικανότητα να βρίσκει διεξόδους ή αν απουσιάζει η ελπίδα, αυτή η οργή ντυμένη με λέξεις και νότες, διαπερνά όλα τα τραγούδια τους, για να σου θυμίσει τα διαχρονικά πανανθρώπινα δεινά, να σε κάνει “κομμάτια” και να αφήσει σε εσένα την επιλογή της διαχείρισης αυτών σου των κομματιών από δω και πέρα...

Τελικά, οι δύο αυτοί δίσκοι είναι, κατά πολύ, η ταυτόχρονη έμπνευση δύο ξένων για να φτιάξουν, από κοινού, την ίδια συλλογή τραγουδιών!

...ΚΑΙ ΖΟΥΝ ΤΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΟΥΣ ΚΑΛΑ,ΓΙΑ ΝΑ ΖΟΥΜΕ ΕΜΕΙΣ ΚΑΛΥΤΕΡΑ...

14

κινηματικός παύλος

15

Αλήθεια, αναπληρώνονταιτα κενά μικρό μου;ένα κείμενο για τις βρωμιάρες τις πανελλήνιες

της δώρας ιντζ.

Από καταβολής τυπικά ή ουσιαστικά πολιτισμένων κοινωνιών -από την εποχή του Νώε δηλαδή- ο ρόλος της παιδείας είναι ζωτικής σημασίας για τη δομή τόσο μιας ανθρώπινης προσωπικότητας όσο κι ενός συνόλου πολλών, κυρίως διαφορετικών, προσωπικοτήτων. Με λίγα λόγια, η παιδεία βρίσκεται στα πάντα! Η έλλειψή της, σε πολλές περιπτώσεις, μπορεί να οδηγήσει στην πτώση ενός τεράστιου ντόμινο από ασπρόμαυρες επιλογές, οι οποίες αργά ή γρήγορα θα πέφτουν με σειρά προτεραιότητας στα αθώα μας κεφάλια. Έτσι, λοιπόν, η σημασία της παιδείας σε αρκετά κράτη τούτου του γήϊνου κόσμου, διακοσμεί σαν χαριτωμένο καδράκι την συλλογή με τα κλισέ. Ένα από τα κομμάτια της παιδείας, η εκπαίδευση -κατά βάση με τη σχολική μορφή της- άπλωσε τα πλοκάμια της, κατέκτησε όλα τα «υπουργεία» της γνώσης και τυφλωμένη από εξουσιομανία άρχισε να κυνηγάει την άγουρη παιδική φαντασία κι ανεμελιά. Στα προαναφερθέντα κράτη ανήκει φυσικά και το ελληνικότατο, όπου τα σχολιαρόπαιδα -στις πλειοψηφίες πάντα αναφερόμεθα- φλερτάρουν με τις κρίσεις άγχους, ήδη, από νηπιακή ηλικία. Ίσως υπερβολή, όμως το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα διακατέχεται από αυτήν, κι όσοι πέρασαν απ’ αυτό (ουδείς αλώβητος) έχουν σίγουρα να αραδιάσουν πολλές ιστορίες παράλογης φύσης.

Το ελληνικό, λοιπόν, εκ-παιδευτικό καπιταλιστικό σύστημα προσπαθεί να κινηθεί ανενόχλητο και με βήματα σιγανά μέσα από τις αντιφάσεις του. Οι αντιφάσεις, ενώ συνήθως εξελίσσουν όσους δε μπορούν να τις αποφύγουν, το σύστημα το κρατούν στάσιμο, έρμαιο συνεχώς λανθασμένων χειρισμών. Πέρα από την κατεξοχήν

τραγελαφική αντίφαση με το ελάχιστο ποσοστό του ΑΕΠ για την εκπαίδευση, και τις φετινές τρομερές συνέπειες με τις ελλείψεις βιβλίων, τα κύματα «μετανάστευσης» φωτοτυπιών και σιντί, τους απεγνωσμένους εκπαιδευτικούς και μαθητές, άλλα και την ταυτόχρονη προσδοκία το σύστημα μέσα στις αίθουσες να κινείται ωσάν ρολόϊ, μπορούμε να διακρίνουμε κι άλλες πολλές που ούτε δέκα πάπυροι δεν θα έφταναν για την καταγραφή τους. Μία από τις πιο αστείες αντιφάσεις είναι η ανάπτυξη της κριτικής σκέψης, που ζητείται σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες κι όμως σε καμία δεν υπάρχει εύφορο έδαφος προς καλλιέργειά της.

Η κριτική σκέψη μαζί με άλλες βαρύγδουπες και δήθεν προοδευτικές εκφράσεις δέσποζαν στα σχεδιαγράμματα για το μάθημα της Έκφρασης - Έκθεσης της τρίτης λυκείου. Ακριβώς αυτός ήταν ο ρόλος τους, να υπάρχουν ως προκαθορισμένες εκφράσεις σε εντελώς θεωρητικό επίπεδο και να σερβίρονται σαν προτηγανισμένες πατάτες στα πιάτα των διορθωτών της τελικής μας έκθεσης. Ένα υπέροχο θεωρητικό τίποτα, το οποίο προσπαθεί μέσα στον πολτοποιημένο φοιτητικό -αργότερα- εγκέφαλό σου να συνθέσει αιτιολογίες για την αδύναμη κρίση σου και να τις εναποθέσει πάνω στα ξύλινα έδρανα. Κι αυτά ξύλινα μας βγήκαν.

Στον 17άρη κόσμο μας, δεν έχουμε ψυχικά αποθέματα και χρονικά περιθώρια να αναλύσουμε και να αξιολογήσουμε την πραγματική θέση των πανελληνίων εξετάσεων στην σχολική μας καριέρα. Οι πανελλήνιες εξετάσεις δεσπόζουν στην βασιλική αυλή κι έχουν ως υπηκόους όλες τις εξετάσεις και τις δοκιμασίες που θα μας θέσει το σύστημα,

16

ώστε να διαπιστώσει αν είμαστε ικανοί να το υπηρετούμε. Έτσι κι αλλιώς δεν το πολυνοιάζει, είμαστε δεν είμαστε ικανοί, για όλους μας υπάρχει μια θέση στις υπηρεσίες του. Οι εξετάσεις, επομένως, για την εισαγωγή στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα δεν είναι παρά ένα καρκίνωμα στο σάπιο σημείο της χρόνια ετοιμοθάνατης ελληνικής κοινωνίας.

Θέλει μεγάλο κουράγιο -κι εδώ δεν χωρούν περιθώρια για δίκαιες εξαιρέσεις, μέσα στην έξαρση οργής μόνο η γενίκευση υπάρχει- να αποδεχτείς τα δυσαναπλήρωτα κενά σου κι ότι 12 χρόνια στα θρανία ισοδυναμούν με ένα μάτσο γραπτές κόλλες, βρίσκοντας λόγο ύπαρξης στα ερωτήματά τους. Το πιο ξεδιάντροπο γεγονός είναι ότι πλασάρονται με το ιλουστρασιόν χαρτί της «απόφασης ζωής» στα χαωμένα μούτρα του κάθε διαγωνιζόμενου. Τόσο τα σχολεία όσο και τα φροντιστήρια κατέχουν τέτοια ιλουστρασιόν χαρτιά και μάλιστα φροντίζουν να τα αλληλοπροωθούν.

Κι η τρομολαγνεία σε σχέση με το αβέβαιο εργασιακό μέλλον σε αυτήν την αχόρταγη για νταβατζιλίκια χώρα καλά κρατεί.Στρατιωτική πειθαρχία και διαρκής ανταγωνισμός. Ειδικά στις μικρότερες ηλικίες ο ανταγωνισμός είναι πιο παιχνιδιάρικα άγριος. Ο ανταγωνισμός ζευγαρώνει με το παζλ των διαφορετικών εννοιών του καλού-κακού, άξιου-ανάξιου, ικανού-ανίκανου, άριστου-μέτριου, επιμελή-αδιάφορου, 13-20άρι, δημόσιο-ιδιωτικό, εσύ-απόφοιτος ξάδελφος υποψήφιος δημοσίου κ. ο. κ. και γεννά τον διαχωρισμό σε όλα τα επίπεδα. Η ελληνική εκπαιδευτική διαδικασία σε βάζει στην ουσία στη θέση σου. Από τις κλασσικές και διαχρονικές αξιολογήσεις μέσω διαγωνισμάτων και λοιπών συνεργατικών δραστηριοτήτων στον σχολικό μικρόκοσμο μέχρι την επιλογή δασκάλων για ιδιαίτερα και φροντιστήρια, την άνθηση της ιδιωτικής παραπαιδείας και την επέκταση στον οικονομικό διαχωρισμό πλέον, μιας και το ζήτημα επιχειρηματοποιείται με καλπάζοντες ρυθμούς.

σχέδιο: Τάσος Παπαϊωάννου

17

Ταξικός είναι ο διαχωρισμός που δίνει ζωντάνια σε όλες τις διακρίσεις.

Όλοι όσοι ανήκαμε στην αγχωμένη πλειονότητα που ένιωθε την πιο παραγωγική της περίοδο να γλιστράει έξω από τις σχολικές διαδρομές, κατά βάθος ζηλεύαμε φρικτά όσους μπορούσαν να πάρουν την διαδικασία των πανελλαδικών με μια απίστευτη χαλαρότητα. Δεν είχε σημασία αν οι συγκεκριμένοι συμμαθητές είχαν μικρούς ή μεγάλους βαθμούς ή αν είχαν αυτές τις περιβόητες πιθανότητες εισαγωγής στο πανεπιστήμιο, είχε σημασία ότι είχαν κερδίσει μια μάχη απέναντι στη μιζέρια. Στο απειλητικό δίλημμα «τα λεφτά σου και την ωραιοποιημένη μελλοντική ζωή σου» ή «το μέτριο παρόν σου» είχαν επιλέξει το παρόν. Γι’ αυτό και μόνο στα μάτια μας ήταν ήρωες. Όμως αδυνατούσαμε να ακολουθήσουμε το παράδειγμά τους. Εξακολουθούσαμε να «βυζαίνουμε» από τις Σωστές συμβουλές και να πιστεύουμε ότι όλα γίνονται για καλό. Ποιανού τελικά το καλό δεν είχαμε ιδέα. Είχαμε τόσο παραλύσει από την ψυχολογική πίεση σαν άλογα ιπποδρόμου που όταν τελικά μπήκαμε στη ρημάδα τη σχολή το μπάμ της φούσκας που έσκασε δε μας προκάλεσε καμμία αντίδραση. Στόχος επετεύχθη. Το σχολείο συνεχίζεται και μετά. Η σιχασιά απέναντι στην αληθινή κι ανεξερεύνητη γνώση είναι εκεί και σε περιμένει να την οικειοποιηθείς.

Τα κενά μπορούν να επιβιώσουν για πάντα μέσα μας. Το χάος μας είναι η τροφή τους. Και φτάνουμε να ρωτάμε τους παιδικούς εαυτούς μας αν αναπληρώνονται αυτά τα σταδιακά διογκούμενα κενά. Ζούμε προς ανεύρεση της απαντήσεως. Ένα είναι σίγουρο: ο θεσμός των πανελλαδικών εξετάσεων για εισαγωγή στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα, από τις πιο βάναυσες παρεμβάσεις στην εφηβική δημιουργικότητα κι ανεύρεση εαυτού, πρέπει να καταργηθεί. Η απαίτηση της κατάργησης ηχεί σαν ανεδαφικό κλισέ, αποκύημα της ρομαντικής οργής μας. Αν καταργηθούν οι πανελλήνιες θα τραβήξουν στο βούρκο και κάθε μορφή εξετάσεων όλων των εκπαιδευτικών βαθμίδων

στην ανήλικη κι ενήλικη ελληνική ζωή μας. Κι ο καπιταλισμός βασίζεται στις μεθόδους εξέτασης και τις δοκιμασίες για να μπορεί να ξεσκαρτάρει τους παραγωγικούς από τους μη παραγωγικούς, τους χρήσιμους και τους επικερδείς για τα σχέδια του. Οπότε ένα τέτοιο σχέδιο σε ένα σύστημα που όχι μόνο ακόμα δεν έχουμε διαλύσει, αλλά από μωρά έχουμε τραφεί με μικροσκοπικά κομματάκια των δομών του μολύνοντας τα κύτταρα μας, είναι εξαιρετικά δύσκολο, αν όχι ανέφικτο να γίνει πράξη.

Σε ένα διαφορετικό σύστημα, λοιπόν, όπου η προσωπικότητα του κάθε ατόμου θα ήταν σεβαστή κι άξια ειδικής παρατήρησης θα ήταν πιο ανθρώπινο οι εξετάσεις να καταργούνταν. Τα μαθητούδια όλων των τάξεων θα είχαν να αντιμετωπίσουν μόνο επωφελείς δημιουργικές δραστηριότητες και πολλές συζητήσεις με τους δασκάλους, ώστε να ξεκαθαρίσουν με πόσα και με ποια πράγματα θέλουν διαρκώς να ασχολούνται. Ενδιαφέρον και κατανόηση χρειάζονται. Άλλωστε, κανείς άνθρωπος δεν θέλει και δε μπορεί από τη φύση του να ασχολείται με ένα μόνο αντικείμενο. Μέσα μας κρύβουμε άπειρες προσωπικότητες και δυνατότητες. Πιο συγκεκριμένα, λοιπόν, στις τελευταίες τάξεις του λυκείου θα ήταν καλό να δίνονται περισσότερες ώρες στα μαθήματα επαγγελματικού προσανατολισμού, από ειδικούς καθηγητές κι όχι για παράδειγμα από τους γυμναστές. Έπειτα, οι μαθητές θα εισάγονταν σε όποια σχολή έκριναν την παρούσα φάση ότι ήθελαν πραγματικά, όχι για λόγους επαγγελματικής αποκατάστασης. Μέσα στη σχολή θα τους δινόταν ένα διάστημα ενός ή δύο χρόνων (ή ίσως και παραπάνω- δεν έχουμε όλοι τους ίδιους χρόνους) να καταλάβουν, μέσα από εργασίες, ατομική και ομαδική έρευνα, αν θέλουν πραγματικά να βρίσκονται εκεί. Όλα αυτά χωρίς ίχνος εξέτασης. Άλλωστε ποιός είναι ειδήμων να κρίνει την οπτική σου ματιά και τις δυνατότητες σου;

Βρισκόμαστε όμως στο παρόν καπιταλιστικό σύστημα. Εφόσον μέχρι στιγμής δεν έχουμε φέρει την επανάσταση, μπορούμε να φέρουμε

18

ρηξικέλευθες νότες μέσα στις συντηρητικές δομές του και να αγωνιστούμε ασταμάτητα γι’ αυτές. Ό, τι κι αν γίνει, ανταποκρίνεται ή όχι στην ιδεολογική μας καθαρότητα, είναι πέρα ως πέρα αναγκαίο και άμεσο. Αφού είμαστε μέσα σε αυτόν τον «ξεχειλωμένο» χορό πρέπει να χρησιμοποιήσουμε τις κινήσεις του, να τις μεταμορφώσουμε ως προς τις δικές μας επιθυμίες. Με λίγα λόγια, να ρουφήξουμε τις γνώσεις απ’ όπου κι αν προέρχονται και σε συνδυασμό με την προσωπική ευθύνη και πρωτοβουλία (να κάτι που μας έδωσε αβασάνιστα το ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο)

να τους τις πετάξουμε στη μούρη και να φτιάξουμε δικούς μας μηχανισμούς. Ίσως κάπως έτσι τα κενά μας να αναπληρωθούν για να μην τολμήσουν ποτέ να μας κάνουν να νιώσουμε απόκληροι της κοινωνίας που, χάρη σε μας δυστυχώς ή ευτυχώς, υπάρχει.

Προσωπικός απολογισμός ζημιών από τις πανελλήνιες εξετάσεις του 2008 που αποτέλεσε την αιτία συγγραφής αυτού του κειμένου: Υπερκατανάλωση σοκολατοειδών που οδήγησε σε πρησμένο στην κυριολεξία συκώτι, ψυχοσωματικοί πόνοι, πυρετός που δεν έπεφτε για δύο εβδομάδες, καθημερινό κλάμα, 8 κιλά παραπάνω στο βάρος, κάτι μισές σκέψεις-ποιηματάκια που βρέθηκαν καιρό μετά να περιμένουν στο πρόχειρο της χημείας κι ένας μήνας ψυχολογικής κατάπτωσης κι εγκλεισμού στο σπίτι, μετά το πέρας των εξετάσεων.Για ένα υπέροχο θεωρητικό τίποτα.

19

Sahara Surfersσυνέντευξη στους Γαβριήλ Φιλιππόπουλο & Άρη Παναγόπουλο

Ακούς τώρα και εσύ stoner rock από την Αυστρία και λες «πλάκα κάνουμε»; Η αλήθεια είναι πως όχι μόνο πλάκα δεν κάνουμε αλλά τα πράγματα κάπου εκεί στο Tyrol είναι πολύ σοβαρά. Όπως και να ‘χει εμείς εξακολουθούμε να πιστεύουμε πως οι Sahara Surfers αποτελούν ένα από τα καλύτερα παραδείγματα rock μουσικής με συναίσθημα, που σε συνεπαίρνει με κάθε riff και κάθε φωνητική μελωδία. Σε ένα ταξίδι που εκμηδενίζει την απόσταση μεταξύ Άλπεων και Σαχάρας.

Καταρχήν θα ήταν χρήσιμη μία μίνι παρουσίαση των Sahara Surfers μιας και (δυστυχώς) στην Ελλάδα ακόμα δεν είναι γνωστό το όνομα σας, πέρα από τους λίγους και «εκλεκτούς» που ενημερώνονται από τα εξειδικευμένα blogs του εξωτερικού. Julia: Γεια χαρά είμαι η τραγουδίστρια τωνSahara Surfers από το Tyrol της Αυστρίας.Michael: Γεια χαρά και από μένα. Είμαι ο drummer του συγκροτήματος. Μαζί λοιπόν με την Julia, τον κιθαρίστα Andreas και τον μπασίστα Hans-Peter αποτελούμε την stoner rock μπάντα, Sahara Surfers. Ξεκινήσαμε με

τον Andreas το 2007. Η Julia και εγώ είμαστε φίλοι αρκετά χρόνια, οπότε την ρωτήσαμε αν ήθελε να εμπλακεί καθώς η ιδέα μιας stoner rock μπάντας με γυναικεία φωνητικά, μας φάνηκε πολύ ενδιαφέρουσα. Με τον Hans-Peter «γνωριστήκαμε» μέσω internet. Τελικά το όλο concept δούλεψε πολύ καλά από την αρχή και αποφασίσαμε να το δούμε πιο ζεστά. Αυτή την στιγμή -σχεδόν 5 χρόνια μετά- έχουμε ήδη στις αποσκευές μας πολλά εξαιρετικά lives και 2 δίσκους, τα Spacetrip on a Paper Plane (2010) και Sonar Pilot (2011).

Παντού στο διαδίκτυο (και στο site σας) χαρακτηρίζεστε ως stoner μπάντα. Εμείς, αν και ακούμε πολλά πράγματα από Kyuss μέσα στα τραγούδια σας, πιο πολλά στοιχεία παίρνουμε από μπάντες όπως οι Tool. Πώς και εμμένετε να αυτοαποκαλείστε stoner μπάντα;M: Δεν έχετε άδικο. Είμαστε επηρεασμένοι από ένα μεγάλο εύρος μουσικών ειδών. Στην ουσία δεν επιμένουμε και πάρα πολύ στην ταμπέλα “stoner”. Και οι 4 μεγαλώσαμε στα 90s’ και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να είμαστε αρκετά

20

επηρεασμένοι από τα διαφορετικά είδη του rock εκείνης της εποχής. Μπάντες όπως οι Tool, οι Pantera και οι Soundgarden είναι μερικές από τις αγαπημένες μας οπότε είναι δύσκολο να μην φαίνονται οι επιρροές τους στην μουσική μας. Εξάλλου, ξέρουμε ότι δεν είμαστε η κλασσική stoner rock μπάντα. Τον καλύτερο «ορισμό» τον έχει δώσει ο παραγωγός μας,Matias: “Stoner Pop”. Προφανώς και δεν κάνουμε 15λεπτα τζαμαρίσματα, καθώς τα τραγούδια μας είναι πιο μελωδικά. Γράφουμε μουσική που μας αρέσει και είμαστε τυχεροί που έχουμε βρει ανθρώπους που τα γούστα μας ταιριάζουν.J: (διακόπτοντας) Έλα Michael, μην υπεκφεύγεις! Είμαστε όλοι τεράστιοι fans των Tool.M: Υπάρχει ένα σχόλιο σε ένα video μας στο YouTube το οποίο γράφει «είναι σαν οι Placebo να βρέθηκαν με ένα μέλος των Kyuss και 2 μέλη των Tool”. Ο τύπος έχει πέσει μέσα.

Για να το πάμε πιο μακριά: Η βάση σας είναι στη Αυστρία. Μια χώρα που μουσικά (όσον αφορά σε εμάς περισσότερο) κινείται σε χώρους όπως το post metal/ hardcore, κ.α., και όχι τόσο στα stoner ακούσματα. Πώς προέκυψε λοιπόν η συγκεκριμένη επιλογή ως προς την μουσική κατεύθυνση;J: Όντως υπάρχουν πολλές metal καιhardcore μπάντες στην Αυστρία, με τις οποίες έχουμε μεγαλώσει μαζί. Ειδικά στο Tyrol, δεν είναι εύκολο να βρεις μέρη να παίξεις την μουσική σου και τα περισσότερα clubs φιλοξενούν συνεχώς τις ίδιες μπάντες. Κάτι το οποίο είναι κάπως βαρετό. Αυτός μπορεί να είναι ένας λόγος. Θέλαμε να ακούσουμε κάτι διαφορετικό… και εννοείται τα χρήματα!!! (γέλια)M: Σωστά, έχουμε γίνει πάμπλουτοι! Σοβαρά τώρα, όλοι μας παίζαμε σε άλλες μπάντες πριν και νιώσαμε ότι έπρεπε να κάνουμε κάτι διαφορετικό.

Όταν ανακαλύπτατε την μουσική, τί ήταν αυτό που σας τραβούσε την προσοχή; Και τί από όλα αυτά τελικά ακούμε στους Sahara Surfers;J: Όπως σημείωσε προηγουμένως ο Michael,

μπάντες όπως οι Tool, οι Soundgarden, οι Pearl Jam και οι Kyuss αποτελούν για εμάς έμπνευση. Από εκεί και πέρα, εσείς πρέπει να μας πείτε τί ακούτε στους Sahara Surfers.

Ρίχνοντας μια ματιά στους στίχους (που σποραδικά πετάτε στη σελίδα σας στοfacebook), διακρίναμε μία πολύ προσωπική και αφαιρετική οπτική. Συγκεκριμένα μας έκανε «click» ο στίχος «let them betray you. Behind the scenes» από το Propeller, όπως και το “crystallized… no complaints…shifting lives” πέρασμα στο 3:50 περίπου του Sonar Pilot. Το ξέρουμε ότι είμαστε ιδιαίτερα περίεργοι, αλλά θέλουμε να μάθουμε τί κρύβεται πίσω από αυτούς τους στίχους.J: Έχετε απόλυτο δίκιο σε αυτό που λέτε. Είναι αφαιρετικοί και προσπαθώ πάντα να τους κάνω και πιο εσωτερικούς. Διαφορετικά, θα παίζαμε pop. Είναι δύσκολο να αναλύσω μια φράση από ένα συγκεκριμένο κομμάτι, αλλά θα προσπαθήσω. Το Propeller στην πραγματικότητα μιλάει για την κοινωνία που ζούμε και για το πώς τα media επηρεάζουν τις σκέψεις και τις πράξεις μας. Τίποτα δεν είναι σταθερό… όλα στροβιλίζονται. Σαν μια προπέλα. Όλα γίνονται υπογείως ή καλυμμένα και το ότι δεν μπορείς να δεις τί υπάρχει από πίσω είναι πραγματικά εκνευριστικό. Όσον αφορά στο Sonar Pilot… είναι δομημένο πάνω σε εικόνες και πράξεις «ακραίες». Όπως ένα όνειρο κατά την διάρκεια της μέρας. Δεν έχεις ενοχές για το τί έκανες εκεί γιατί όλα είναι μέσα στο κεφάλι σου. Δεν θα ήταν όμορφο να μπορείς να γίνεις κάποιος άλλος, έστω και για λίγο;

(Άρης) Και εδώ θέλω να τοποθετηθώ: Ακούω και ξανακούω την Julia και πέρα από το ότι μου αρέσει η φωνή της, πολλές φορές μου μοιάζει με την Anneke van Giersbergenαπό τους The Gathering. Αυτό ακούω τουλάχιστον εγώ. Συμφωνείτε ή διαφωνείτε;J: Ωωω, σ’ ευχαριστώ πάρα πολύ! Θα ήταν τέλειο να τραγουδάω σαν την Anneke. Αλλά ξέρεις είναι λίγο δύσκολο να σου απαντήσω εγώ για τον εαυτό μου. Ίσως τα αγόρια να πρέπει να απαντήσουν σε αυτή την ερώτηση.

21

Πέραν της ιδιαιτερότητας των στίχων, κάτι παρόμοιο διακρίνουμε και στα εξώφυλλα των 2 δίσκων σας αλλά και στο ίδιο σας το όνομα. «Sahara Surfers από την Αυστρία»;J: Η Αυστρία δεν έχει ερήμους έτσι ώστε να μπορούμε να επηρεαστούμε από την desert αισθητική και ατμόσφαιρα. Εδώ έχουμε βουνά και χιόνια οπότε σκεφτήκαμε ότι θα κάνει καλή αντίθεση.M: Το artwork του πρώτου δίσκου μας δημιουργήθηκε από τον Ιρλανδό καλλιτέχνη Bernard McCabe, ο οποίος το εμπνεύστηκε αφού άκουσε πρώτα το άλμπουμ. Στο Sonar Pilot το artwork επιμελήθηκε η φίλη μαςJulia Stubenb�ck. Μας φάνηκε λογικό απότην spacey αισθητική του Spacetrip on a Paper Plane να «προσγειωθούμε» στο Sonar Pilot.

Κεφάλαιο Sound Zero. Ακολουθήσατε τον δρόμο πολλών underground συγκροτημάτων (που για μας είναι και ο πιο τίμιος) δημιουργώντας την δική σας εταιρεία ώστε να κυκλοφορείτε τις δουλειές σας αποκλειστικά από εκεί.M: Σίγουρα δεν είμαστε οι μόνοι που το κάνουν αυτό. Συμφωνώ όμως με την άποψή σας και πιστεύω ότι είναι η πιο τίμια λύση. Θέλαμε να επικεντρωθούμε στην μουσική και κυρίως στην ευχαρίστηση που έχεις όταν παίζεις live. Οπότε αποφάσισα να φτιάξω την Sound Zero με τον Matias και τον Amadeus (σ.σ.: Ο Matias καιο Amadeus παίζουν στην sludge μπάντα Home).

“An important part of Sound Zero’s phi-losophy is that you will always be able to download our music for free.” Δεν θα μπορούσαμε να συμφωνήσουμε περισσότερο με τη στάση σας αυτή. Θεωρούμε ότι η μουσική πρέπει να ακούγεται και όχι να σκονίζεται στα ράφια των δισκάδικων.M: Ακριβώς αυτό πιστεύουμε και εμείς!! Δεν αποσκοπούμε στο κέρδος μέσω της μουσικής μας. Ξεκινήσαμε

για ευχαρίστηση και αυτό δεν πρόκειται να αλλάξει. Από την στιγμή που μπορούμε να καλύπτουμε τα έξοδα των περιοδειών μας αλλά και της παραγωγής των δίσκων είμαστε απόλυτα ικανοποιημένοι. Για να είμαι ειλικρινής, προσφέροντας δωρεάν τη μουσική μας, ενδεχομένως να φτάσαμε και σε αυτιά που δεν θα φτάναμε ποτέ. Προσωπικά, πρώτα ακούω κάτι και αν μου αρέσει αγοράζω το cd.

Ξεψαχνίζοντας το site της Sound Zero παρατηρήσαμε ότι «στηρίζετε» την προβολή που έχετε από Μέσα όχι και τόσο ευρέως γνωστά. Μιλάμε για διαδικτυακά κυρίως Μέσα, τα οποία απευθύνονται σε πιο στοχευμένο κοινό. Ποιά η σχέση σας με αυτοοργανωμένα εγχειρήματα όπως το δικό μας;M: Site και περιοδικά όπως το δικό σας, ήταν αυτά που μας βοήθησαν να αποκτήσουμε (την όποια) αναγνώριση έχουμε τα τελευταία 2 χρόνια. Οι άνθρωποι που ασχολούνται ενεργά με κάποιο είδος μουσικής, ψάχνουν συνεχώς για καινούργια ακούσματα. Χωρίς όλους εσάς και την προσπάθεια που καταβάλετε, θα παίζαμε ακόμα για τους εαυτούς μας στο προβάδικό μας. Για αυτό και εμείς με την σειρά μας, στηρίζουμε όλους εσάς.

Επειδή τα κλισέ μάς αρέσουν: Τελευταίες λέξεις δικές σας (ελπίζουμε να σας δούμε live στα μέρη μας).J: Θα θέλαμε να παίξουμε στην Ελλάδα το συντομότερο δυνατό! Εξάλλου έχω φίλους και συγγενείς στην χώρα σας, οπότε το θέλγητρο είναι ακόμα μεγαλύτερο!M: Το backpack μου είναι έτοιμο. Πότε φεύγουμε;!

22

Πόσο λίγος είσαι...του Βασίλη Τσίγκα

Οι άνθρωποι τείνουν να φοβούνται όσα δεν καταλαβαίνουν. Κάποτε, δεν τα καταλάβαιναν γιατί πολύ απλά δεν είχαν την απαιτούμενη γνώση. Αποδεκτό αυτό – δεν μπορείς να ζητήσεις ευθύνες από κάποιον που δεν έχει τα απαραίτητα εργαλεία να συνειδητοποιήσει π.χ. ένα φυσικό φαινόμενο. Στην περίπτωση, όμως, των δύο εκλογικών μαχών τις τελευταίες εβδομάδες στην Ελλάδα, οι ευθύνες είναι πολλές. Και ναι, πρέπει να αποδοθούν…

Γιατί ξεκίνησα το κείμενο με τη λέξη φόβο; Μα, επειδή αυτός ήταν ο απόλυτος πρωταγωνιστής στις εκλογές, που είναι πολύ πιθανό να σφράγισαν μια και καλή την υποδούλωση της χώρας για τα επόμενα χρόνια. Συγχωρέστε με, αν δεν θυμάμαι καλά, αλλά η τρομοκρατία των ΜΜΕ πριν τις κάλπες της 6ης Μαΐου και της 17ης Ιουνίου δεν πρέπει να είχε προηγούμενο στην ιστορία της Ελλάδας. Οι «πιο κρίσιμες εκλογικές μάχες της Μεταπολίτευσης» έγιναν η αφορμή για την πιο άγρια μιντιακή παραπληροφόρηση. Ο ετσιθελισμός των καναλαρχών και των εκδοτών, που έστω και για το ελάχιστο δυνατό χρονικό διάστημα, ένιωσαν μία σταγόνα κρύου ιδρώτα να κυλάει από το μέτωπό τους, οδήγησε σε έναν άνευ προηγουμένου κανιβαλισμό των απαίδευτων τηλεθεατών, ακροατών, αναγνωστών. Τα αποτελέσματα γνωστά…

Τα διλήμματα «ευρώ ή δραχμή», «Ευρώπη ή απομόνωση» γέμισαν τίτλους εφημερίδων και site, ώρες ατελείωτες τηλεοπτικού και ραδιοφωνικού χρόνου. Οι πολιτικοί, σε ρόλο κομπάρσου, άφησαν τους εκλεκτούς τους δημοσιογράφους και opinion maker,να πάρουν τη σκυτάλη, ούτως ώστε να μετουσιώσουν τον τρόμο σε ψήφους. Και τα κατάφεραν! Νέα δίπολα δημιουργήθηκαν, νέοι οχθροί παρουσιάστηκαν και ο ανενημέρωτος

λαός έκανε αυτό που τον διέταξαν.

Ώρες-ώρες με εντυπωσιάζει το πόσο λίγος είναι ο ελληνικός λαός. Αυτός, που σύμφωνα με τα όσα μάς μαθαίνουν στα σχολεία, αντιστάθηκε, αιώνες τώρα, σε κάθε μορφή δουλείας και επιβολής. Ο ίδιος, στα 26 χρόνια που ζω, τον έχω απολαύσει μόνο να ανοίγει τα πόδια του. Καμμία αντίσταση, καμμία μάχη, καμμία προσπάθεια. Τάξε του κάτι (ό, τι και αν είναι αυτό) και πάρε του την ψυχή. Και τα σώβρακα…

Γι’ αυτό, λοιπόν, ανέφερα ότι πρέπει να αποδοθούν ευθύνες. Και αυτές ανήκουν αποκλειστικά στο λαό. Κανένας άλλος δεν φταίει. Ούτε καν οι αηδιαστικοί, σιχαμεροί απατεώνες που «φροντίζουν» για την ενημέρωσή μας. Το τηλεκοντρόλ και το ποντίκι είναι στα δικά μας χέρια – εμείς αποφασίζουμε τί θα διαβάσουμε, τί θα ακούσουμε, τί θα πιστέψουμε…

Εμείς αποφασίζουμε πότε θα αντισταθούμε. Και (ιδιαίτερα) οι εκλογές της 17ης Ιουνίου, απέδειξαν ότι οι έλληνες δεν είναι διατεθειμένοι να αφήσουν τη βόλεψή τους. Το λέω μετά λύπης, αλλά ανήκω σε μια γενιά νέων ανθρώπων, που πολύ απλά don’t give a fuck. Η αποχή έφτασε το 40% του πληθυσμού. Οι μισοί σχεδόν, δηλαδή άνθρωποι σε αυτή τη χώρα (νεαρής ηλικίας, στην πλειοψηφία τους), αποφάσισαν να γράψουν ανάμεσα στα πόδια τους το ίδιο τους το μέλλον. Είτε το αντιλαμβάνονται είτε όχι, είτε τους ενδιαφέρει είτε όχι, το «όχι» στις εκλογές σημαίνει ότι και επίσημα αφήνουν στα χέρια των υπολοίπων το μέλλον τους. Και μπορεί «οι αποφάσεις να έχουν παρθεί από πριν για εμάς, ανεξαρτήτου το ποιός είναι στην κυβέρνηση», όμως ακόμα και ο «συγκαταβατισμός» σε αυτή την άποψη, φωνάζει παραίτηση.

23

Πήγαινε και ρίξε άκυρο. Πήγαινε και κάψε μια κάλπη. Πήγαινε και κάνε, τέλος πάντων, κάτι. Κάτι, που να υποδηλώνει πολιτική άποψη. Σωστή ή λάθος, είναι άλλου είδους συζήτηση. Όταν, όμως, πηγαίνεις και αράζεις στην παραλία για να κάψεις την κορμάρα και να μπανίσεις γκομενάκια, τότε, φίλε μου, είσαι λίγος. Πολύ λίγος, για την ακρίβεια. Πολύ «κοντός». Ειδικά, όταν έπειτα από κανένα δίμηνο και αφού έχεις πάει στην Μύκονο με τα λεφτά της μαμάς και του μπαμπά, μού βγεις στο Σύνταγμα και μου παίξεις τον αγανακτισμένο. Είχες την ευκαιρία σου, φίλε, και την έκαψες.

Από την μία, λοιπόν, ο ωχαδερφισμός των νέων, από την άλλη η τρομοκρατία των ηλικιωμένων και τα αποτελέσματα των εκλογών ήταν αυτά που ήταν. Κανένας, όμως, δεν μπορεί να φέρει ως επιχείρημα την άγνοια. Ή την παραπληροφόρηση. Ακόμα και τα ζώα, με την 50ή επανάληψη μαθαίνουν. Οι έλληνες επέλεξαν συνειδητοποιημένα, όχι μόνο να παραμείνουν στην ίδια πορεία παρακμής και υποδούλωσης, αλλά και να έχουν ως οδηγό κάτι φουσκωμένους τύπους με μαύρες μπλούζες. Αυτό θα γράψει η ιστορία…

24

Europaκείμενο της Αθηνάς Παπαναγιώτου

my voice will help you and guide youstill deeper into Europa with every word and every numberyou will enter into a still deeper layer,open relaxed and receptive

One,

Ένα ταξίδι βαθειά στην Ευρώπη,στη μεταπολεμική Γερμανία.1945. Στη μετα-αποκαλυπτική Γερμανία

2, Ένας “ουδέτερος” ταξιδεύει με τραίνοσε μια ταινία σκοτεινή.

three,

Ασπρόμαυρες λήψεις και αισθητική Noir. Έγχρωμες λήψεις. Ηθοποιοί συνομιλούν με

προβολές ηθοποιών σε διαφορετικό χρωματικό τόνο. Το cinema ενσωματώνει το cinema. four,

Στο τέσσερα ένας φίλος μου λέει για τον Trier: “Πολύς χαμός για το τίποτα. Μια τεράστια πρόκληση και υπερβολή”. Αγνοείστε τον.

5,

Ο Trier ασχολείται πολύ με τη φόρμα του. Πάρα πολύ. Η αισθητική τον ενδιαφέρει προφανώς. Αλλά δεν γαντζώνεται από αυτή. Αλλάζει εξ’ ολοκλήρου τρόπο ανά περιόδους. Για ‘μένα αυτό λέγεται καλλιτεχνικό θάρρος και όταν έχει άρτιο αποτέλεσμα καλλιτεχνική ευφυΐα.

25

On six I want you to go deeper

Ένα ταξίδι βαθειά στο Ναζισμό. Όχι μια μανιχαϊστική περιγραφή του χιτλερικού ανθρωπόμορφου τέρατος. Γιατί η πραγματικότητα δεν είναι καθαρή. Νύξεις.

I say 6,

Το Europa αποφεύγει κάτι πολύ δύσκολο: την πολιτική ορθότητα, την απλοϊκή περιγραφή του ναζισμού με τα πιο μελανά χρώματα, σ’ ένα κλίμα συναισθηματικής φόρτισης για τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν. Νομίζω, πως η επιτυχία του Trier είναι πως, αν και χρησιμοποιεί μια εντυπωσιακή φόρμα που υποβάλλει συναισθηματικά το θεατή και τον καθηλώνει, δεν παραμελεί το θέμα του. Αντίθετα τέμνει κάθετα αυτό για το οποίο αποφάσισε να μιλήσει: Ο Αμερικανός του θα συσχετιστεί με ένα δίκτυο ανθρώπων που δεν τοποθετούνται με ευκολία στους καλούς ή στους κακούς. Είναι και τα δύο. Ταυτόχρονα.

seven,

Ο εθνικοσοσιαλισμός στηρίχθηκε από μια πλειοψηφία Γερμανών που δεν είχαν δύο κεφάλια και ουρά. Γιατί ήταν συμφέρον. Έγινε ανεκτός από άλλους τόσους έτσι απλά. Γιατί το αντίθετο ήταν επικίνδυνο. Γιατί έτσι. Επειδή ποιός ασχολείται τώρα με αυτά όταν κάθε μέρα έχει να πάει στη δουλειά; Γιατί είναι οικείο, διαδεδομένο, αποδεκτό. Γιατί κάποιος είπε,πως στα πίσω βαγόνια κουβαλάνε Εβραίους αλλά εντάξει τώρα.

8,

Το Zentropa ταξιδεύει σε μια Ευρώπη αμήχανη που πρέπει να αναγεννηθεί με τη συμμετοχή πρώην (;) ναζιστών. Γιατί ήταν πολλοί. Και δεν μπορείς να τους εξοντώσεις όλους παρά μόνο αν ανοίξεις ξανά το Άουσβιτς, το οποίο βέβαια αποτελεί λογικό παράδοξο (τσακίστε τους φασίστες σε κάθε γειτονιά).

9, Ξέρετε αλήθεια πολλούς ιδεολόγους του φασισμού που ψήφισαν χρυσή αυγή; Εγώ ξέρω μια ξενοφοβική γριά, που μάλλον

είναι και τρυφερή γιαγιά, ένα 18άρη που δεν βρίσκει γκόμενα και λέει πως όλοι οι πολιτικοί είναι κλέφτες, μια αγροτική ιατρό που αμφιταλαντευόταν μεταξύ σύριζα και χρυσής αυγής. Η Σίσσυ Χρηστίδου είπε το Γιώργο Γερμενή γλυκούλη και έπεσε το πολιτικά ορθό κατεστημένο να τη φάει. Όσο αριστεροί είναι οι νέο-συριζαίοι, τόσο φασίστες είναι οι νέο-χρυσαυγίτες. Οι μετατοπίσεις αυτές είναι σπουδαίες αλλά δεν είναι “καθαρές”. Το “κακό” είναι αφάνταστα ελαφρύ. Γι ‘αυτό απίστευτα επικίνδυνο.

on the mental count of tenyou will be in Europa, be there at ten.

Το Europa (Zentropa όπως προωθήθηκε στην Αμερική) είναι η τρίτη ταινία της τριλογίας Europa (The Element of Crime (1984) και Epidemic (1987) οι άλλες δύο) και θα πάρει τρία βραβεία στις Κάννες το 1991, όχι όμως τον Χρυσό Φοίνικα. Κατά τη γνώμη μου μια ταινία απολαυστική από κάθε άποψη.

Βέβαια, όπως θα έλεγε και αυτός ο φίλος μου, το να γράφει η υποφαινόμενη άρθρο για ταινία του Lars Von Trier είναι σικέ παιχνίδι.Αλλά τί τα θες ρε φίλε, ουδείς τέλειος.

I say 10.

EuropaDirected by Lars von TrierStarring Barbara Sukowa, Jean-Marc Barr, Udo KierReleased 1991

26

Έπιασα την βελόνα. Την τοποθέτησα με προσοχή πάνω στις γραμμές του λευκού βινυλίου και η παραμόρφωση του ήχου -παρά την προσοχή μου- ήταν αναπόφευκτη! Η διαδρομή που βίωνα μέσω των ηχείων, μύριζε εικόνες από μια σουρρεαλιστικά φιλτραρισμένη ηλεκτρική αρένα, με πρωταγωνιστές μονομάχους τους Space Blanket και τον Χρόνο ως μόνο αντίπαλό τους. Έναν αγώνα, στον οποίο η νίκη φαίνεται να τούς ανήκει, αφού στη διαστημική τους κουβέρτα, συλλέγουν εύσημα επιρροών από post rock, stoner, ακόμα και techno, ενώ συνεχίζουν να διαμορφώνουν μεθοδικά τον ηδονικά βρώμικο και φουτουριστικό τους ήχο (cosmic disco punk, όπως τον αποκαλούν οι ίδιοι), ντύνοντάς τον κάθε φορά με τη νέα -για τα ελληνικά δεδομένα- τεχνική του Projection Mapping.

Πώς γεννήθηκαν οι Space Blanket και τί τους κάνει ίδιους, αλλά και διαφορετικούς μεταξύ τους, αλλά και με άλλους;Οι Space Blanket γεννήθηκαν τυχαία σε ένα studio, όταν συναντήθηκαν ο abdul καιο biscuit και αντάλλαξαν μουσικές και μη απόψεις. Ξεκινήσαμε τη συνεργασία μας πολύ παλιότερα το 2004 ως Dj / Vj ντουέτο τα καλοκαίρια στη Σέριφο, ενώ παράλληλα γράφαμε κομμάτια ψάχνοντας τον ήχο και το ύφος μας. Όλο αυτό το πράγμα κατέληξε να ονομαστεί Space Blanket, με άξονα τη δυνατή ηλεκτρονική μουσική σε συνδυασμό με visuals.

Ποιές είναι οι μουσικές και καλλιτεχνικές σας επιρροές, ξεχωριστά [abdul & biscuit], αλλά και ως ντουέτο; Ο abdul έχει περισσότερο ροκ καταβολές (post rock, classic, stoner κλπ), ενώ ο biscuiit προέρχεται από ένα πιο ηλεκτρονικό – techno υπόβαθρο. Και οι δύο συγκλίνουμε σε έναalbum το Darkdancer των Les RythmesDigitales, από το οποίο παίζουμε και ένα

κομμάτι στα live μας, το Soft Machine.

Η εξέλιξη της τεχνολογίας έχει επηρεάσει τόσο τον τρόπο ζωής μας, όσο και τις ίδιες τις τέχνες. Η ηλεκτρονική σας κατεύθυνση είναι κάτι που μαρτυρά και τον δικό σας θαυμασμό σε αυτό. Παρ’ όλ’ αυτά, η χρήση της ηλεκτρικής κιθάρας, των μελωδιών, αλλά και η προσφορά του Cosmic EP σας σεβινύλιο κρύβουν και έναν παράλληλο ρομαντισμό. Σε τί βαθμό, λοιπόν, προσπαθείτε να συνδυάζετε το παρελθόν με το μέλλον;

Εξαιτίας του διαφορετικού μας μουσικού back-ground η χρήση κιθάρας, φωνών και άλλων οργάνων μάλλον φυσιολογική φαίνεται. Όσον αφορά στην προσφορά του Cosmic EP σε βινύλιο, πιστεύουμε ότι είναι το μόνο φυσικό μέσο που έχει απήχηση και αξίζει κάποιος να κυκλοφορήσει, εξαιτίας του ήχου και του ύφους του. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι δεν προωθούμε το Ep ηλεκτρονικά, καθώς κυκλοφορεί σε όλα τα γνωστά digital distribu-tion site (beatport, amazon, i-tunes,juno etc). Ο συνδυασμός λοιπόν του παρελθόντος και του μέλλοντος είναι κάτι που μας βγαίνει αβίαστα και όχι επιτηδευμένα.

Space Blanketσυνέντευξη στην Άννα Στερεοπούλου

27

Ποιός είναι ο abdul και σε ποιό αστικό ή φυσικό τοπίο τού αρέσει να βλέπει την ανατολή;Ο abdul είναι το ½ των Blanket. Ανατολή καθημερινά στη Σέριφο σε στιγμή αράγματος, μετά το “Μεταλλείο”, με παρέα τα υπόλοιπα ρεμάλια.

Ποιός είναι ο biscuit και ποιόν πίνακα ζωγραφικής κρατά ως ανάμνηση εδώ και χρόνια;Ο biscuit είναι το δεύτερο μισό των Blanket και ο πίνακας που τον εχει επηρεάσει περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο ειναι ο Cosmic Athlete του Salvador Dali. Οταν σπούδαζα στην Αγγλία, ο πίνακας αυτός αποτέλεσε την κύρια πηγή έμπνευσης για την μπάντα που είχα τότε και με εκφράζει απόλυτα.

Το live Projection Mapping έχει ξεκινήσει εδώ και κάποια χρόνια στο εξωτερικό και είναι ήδη αρκετά διαδεδομένο. Αντίθετα, στην Ελλάδα είναι ακόμη πολύ νέο -έως άγνωστο- στο ευρύ κοινό. Πώς αρχικά σάς έγινε γνωστό και τί σας ώθησε να το εντάξετε στις live εμφανίσεις σας; Η ιδέα της εικαστικής συμβολής στα μουσικά live γεννήθηκε στην Αγγλία λίγο πρίν το 2000 και αφορμή αποτέλεσαν τα live των ChemicalBrothers, Orbital και Underworld που εκείνητην εποχή εμπεριείχαν τέτοιου είδους κινούμεναγραφικά και video. Έτσι από νωρίς, την εποχή που δεν υπήρχαν καν οι Space Blanket (2004) δοκιμάζαμε κάθε χρόνο στο “Μεταλλείο” club στη Σέριφο, visuals (δισδιάστατα) στα καθημερινά dj / vj set μας. Στη συνέχεια προσθέσαμε την καινοτομία της διαδραστικότητας ως πρός το μουσικό per-formance. Το projection mapping που είδατε στα τελευταία live μας είναι η φυσική εξέλιξη των προβολών αυτών. Έχοντας την απαραίτητη τεχνογνωσία, κατασκευάσαμε ένα μοντέλο αποτελούμενο από κύβους και προβάλαμε πάνω σε αυτή τη φόρμα υλικό - 3D visuals που έχουμε παράγει εξολοκλήρου για την συγκεκριμένη επιφάνεια με τέτοιο τρόπο, ώστε

οι προβολές να ειναι interactive (διαδραστικές) με το μουσικό μας performance. Θεωρούμε ότι οι Space Blanket δεν είναι ένα μουσικό μόνο σχήμα, αλλά ένα οπτικοακουστικό show.

Σάς έχουμε δει κατά καιρούς να φιλοξενείτε στις συναυλίες σας μουσικούς και από άλλα είδη. Υπάρχει, έστω και ως τρελή σκέψη, κάποια "διαφορετική" συνεργασία που θα σάς ενδιάφερε, όπως και η επίσκεψη του Γιώργου Μάγκα στη συναυλία των Tuxe-domoon στο Synch Festival το 2005;Η συνεργασία με άλλα άτομα στη μουσική είναι πάντα κάτι πολύ παραγωγικό και δημιουργικά διαδραστικό για εμάς. Εάν κατά τη διάρκεια της παραγωγής του κομματιού ακούμε στα αυτιά μας κάποιο άτομο που θα του ταίριαζε περισσότερο να συμβάλει, φωνητικά ή με κάποιο όργανο, του το προτείνουμε και προχωράμε έτσι, εντάσσοντας τον στη διαστημική μας κουβέρτα. Κάποια τόσο ''διαφορετική'' συνεργασία δεν έχουμε στο νου μας, καθώς αυτό προκύπτει κατά τη διάρκεια παραγωγής των κομματιών. Μπορεί κάποια στιγμή να ακούσετε κάτι από Space Blanket & Spyros Pan όμως (no further details)!!!

Ποιά τα μελλοντικά σας σχέδια και στόχοι και πού θα σάς δούμε και πάλι live προσεχώς;Τα μελλοντικά μας σχέδια περιλαμβάνουν προώθηση του Cosmic Ep στο εξωτερικό, σε εταιρίες, agent, festival κλπ, καθώς και την παραγωγή του επόμενου Ep μας που βρίσκεται στα σκαριά.

Θα τους βρείτε – δείτε – ακούσετε:www.spaceblanket.grwww.facebook.com/spaceblanketwww.soundcloud.com/spaceblanket

28

29

λεπτομέρεια από live των space blanket με την τεχνική του projection mapping

The Wall live@ Los Angeles Coliseum 19/02/12reviewed by Don Cook

in the flesh?

Sometimes an artist's vision will need techno-logy to catch up to them before their vision can be fully realized and presented as imag-ined. This is truly the case with Roger Wa-ters, who now has at his disposal the tools necessary to elevate his brain child, The Wall, to levels not seen in any concert setting. The master of the concept album, Mr. Waters brought his outdoor and updated version of The Wall to the Los Angeles Coliseum on May 19, 2012. The LA Coliseum, built in 1923 with seating of over 100,000, is home to the “Uni-

versity of Southern California Trojans” foot-ball team (American football that is) and has hosted the X and XXIII Olympic Games. Due to the massive size of the stage and wall, seating was limited to 50,000, and I had one of those 50,000 seats... Section 5, Row 17, Seat 10!

My journey to that seat starts in the summer of 2008 with a trip to Cleveland, Ohio to visit friends and family. I had lived in Cleveland for 17 years and had now been living in the Los Angeles area for 7 years. On this Cleveland

trip I decided to do some tourist type activi-ties, which I hadn't done much of when I lived there. One day the family and I made our way to the Rock and Roll Hall of Fame & Museum to finally act like tourists. The museum is a monument to and a collection of memora-bilia for the explosive period of 20th Century popular music. Walking through the museum I took in everything from stage outfits worn by Bruce Springsteen on his Born In The USA tour, to guitars from The Edge's collection, to a chronological display of recording equipment. It was inspiring.

As we made our way to the upper levels I found myself drawn to this one area. As I ap-proached the area it became apparent to me that this was a display based on Pink Floyd's performances of The Wall in the 1980's. There was a replica of the wall with the school teacher peering over the top. But what really pulled me into the display was a note written by Roger Waters. He wrote:

30

another brick in the wall, pt 2

victims of global conflicts

In the old days, pre-Dark Side of the Moon, Pink Floyd played to audiences which, by virtue of their size allowed an intimacy of connection that was magical. However, success overtook us and by 1977 we were playing in football stadiums. The magic crushed beneath the weight of numbers, we were becoming addicted to thetrappings of popularity.

I found myself increasingly alienated in that atmosphere of avarice and ego until one night in the Olympic Stadium, Montreal. Some crazed teenage fan was clawing his way up the storm netting that separated us from the human cattle pen in front of the stage, screaming his devotion to the "demi-gods" beyond his reach.

Incensed by his misunderstanding and my own connivance, I spat my frustration in his face. Later that night, back at the hotel, shocked by my behavior, I was faced with a choice. To deny my addiction and embrace that "comfortably numb" but "magic-less" existence or accept the burden of insight, take the road less traveled andembark on the often painful journey to discover who I was and where I fit.

The Wall was the picture I drew for myself to help me make that choice.

Roger Waters Summer 1995

31

I was immediately transported back to July 6, 1977 when I attended my first concert. It was Pink Floyd at the Olympic Stadium in Mon-treal, Quebec on their Animals Tour. I clearly remember the spitting incident at the show as I was about 30 meters away from the “crazed teenage fan” that Mr. Waters refers to in his note. At the time I didn't think too much about the incident as I was mesmerized by my first concert experience and the band's perfor-mance. As I was reading Roger's note I now realized that I had witnessed the catalyst to an artist's inspiration and motivation to cre-ate... and create he did!

So here I was, 35 years later, contemplating whether to go and see another show. In a way it would be a full-circle event for me, from witnessing the creative spark in 1977 to the modern day implementation of that fully real-ized spark. A friend of mine had seen a 2010 performance of the The Wall in an arena and said it was one of the best concerts he had ever attended. Of course, he said “it was the best ever” for a lot of things he would go and see. Another friend of mine mentioned that The Wall's stadium show was even more spectacular than the arena presentation and should not be missed. It was early May and I had a decision to make. Do I buy the iPad I had been saving for or do I take that money and buy a good seat for The Wall? I chose the latter, which in hindsight, was a wise choice.

I had not listened to The Wall in a number of years and decided to dust off my mp3 copy and give it a re-listen as a refresher before the May 19 show. What struck me as I listened to it was how personal of a story it was. One of isolation, loneliness, building a “wall” to protect one's emotions, and allowing others to help build that “wall”. It also seemed more of a Roger Waters piece than a Pink Floyd one. Yes, it had the Gilmour touch of vocals, melodies, and soaring solos. The etherial and atmospheric sounds of Wright and the steady Mason rhythms. But there was a theatrical

element that spoke more to Waters as a solo artist, than Pink Floyd as the band. It now made sense to me why Waters retained the rights to perform The Wall live when he split with the band.

I was now primed for the show!

The ticket indicated the show would start at “8p Prompt” so I made sure to be at my seat in plenty of time. Well, 8p prompt must have been a typo as the show did not start until 9pm! It was either a case of wishful thinking by the promoters or they delayed the start due to a major traffic jam outside the Coliseum (typical in Los Angeles), which prevented people from getting to the show on-time. The stadium lights finally dimmed and the opening chords of In “The Flesh?” rang out... the show had begun.

In a live setting, “In The Flesh?” is presented in full rock concert mode. Explosions, rockets, fire, sound effects, crashing planes, what else would one want from a show's beginning. Mr. Waters made his way to the front of the stage, enthusiastically greeted by the crowd, and looking very fit for a 68 year old. Wearing his trademark black t-shirt, black pants, and white tennis shoes he put on a full-length black leather jacket and sunglasses and belted out the words to “In The Flesh?”. The crowd is completely energized by this opening number and I experience the first of many emotionally charged moments that will occur throughout the show.

With any endeavor involving cutting-edge technology one always runs the risk of things not quite working out as planned. We would experience the frailty of technology in the next song, “The Thin Ice”. This was also the first song where I would hear the vocals of Robbie Wyckoff, who sings the David Gilmour parts. Mr. Wyckoff did not disappoint as he has the same range and timbre of Mr. Gilmour. It was becoming clear to me that tonight's perfor-

32

mance was about capturing the musical es-sence of the original The Wall recording. This was not to be an interpretation of the record, but a replication.

Mr. Waters had now made his way towards the back of the stage to play bass with the band and sing his part in “The Thin Ice”. His part came but there was no audible vocals... a glitch had occurred! It’s moments like these that an artist wakes up in the middle of the night with a cold sweat worrying about. The consummate professional, performer, and per-fectionist, Mr. Waters took one of many pos-sible paths and stopped the show so as to cor-rect the problem. Apologizing to the audience, Mr. Waters made it clear that he wanted to correct the microphone and monitor problems so he could give his best performance. No one in the crowd disagreed with him. After about a 10 minute delay the microphone and monitor mix were now working and the show could now resume. Mr. Waters asked the sound crew to start from the top, which initially they interpreted to mean from the top of the show. He corrected them as he meant from the top of the song “The Thin Ice”. A somewhat amusing moment to a rather somber event for the crew.

“The Thin Ice” was started from the top and this time with Mr. Waters vocals intact. As the song unfolded, pictures of civilians and military personnel who had lost their lives in various global conflicts of the 21st Century were projected on the circular center screen and the 130 meter long wall. Seeing the sheer number of lost lives displayed on the wall one could not feel some level of remorse for these people and their families. Clearly, Mr. Waters was taking a story, primarily about his experi-ences, and opening up the story’s interpreta-tion to a more global one. It wasn’t just about

him, it was about all of us! Throughout the evening’s performance the mammoth wall acted as a canvas to display various images, logos, and slogans used by governments and corporations to keep people in a perpetual state of conflict, fear, and consumerism, and ultimately to ensure we are walled off from each other’s humanity. Not only was modern technology being used to re-tool how the show was presented but modern day events were now a part of the message.

As the band played “Another Brick In The Wall, Part 1” I was again taken back by how well they were reproducing the sounds from the original recording. The classic Gilmour pro-cessed guitar parts and Wright synth pads were accurately captured and played by Dave Kilminster (Guitar), Snowy White (Guitar) and Jon Carin (Keyboards) making one almost be-lieve that the original band was up on stage.

“Another Brick In The Wall, Part 2 did not disap-point as the wall was

now starting to be filled in brick-by-brick by the stage crew. A group of local Los Angeles school children were added on-stage to sing along with the well known chorus, dance with Mr. Waters (yes, he dances on stage ever so slightly), and to express their displeasure with the inflatable school teacher that had ap-peared over the wall. At this point in the show the true multi-media nature of the perfor-mance had been revealed. Live performers, video imagery, and a theatrical setting had been put in front of you as a complete and holistic work.

Mr. Waters briefly addressed the crowd for the first time since “the glitch” during “The Thin Ice”, which was now a distant memory. Intro-ducing the next song, “Mother”, he explained that it was going to be a rather narcissistic

“Clearly, Mr. Waters was taking a story,primarily about his experiences, and opening up the story’s interpretation to a more global one. It wasn’t just about him, it was about all of us!“

33

moment as he would be performing a duet with himself from a 1980 performance of the song at Earls Court... technology would play a significant role again. Perfectly synchronized, the two Roger Waters, separated by three decades, took us through the melodic and melancholy song. As they sang “should I trust the Government”, the wall conveniently dis-played the words “no fucking way”, which was met by a solidarity of cheers from the crowd. In Mr. Waters updated vision, Mother now equals Government. It all made sense as he and his much younger self sang as one.

“Goodbye Blue Sky” featured the amazing vocal work and harmonies of Jon Joyce and the Lennon Cousins (Mark, Michael, and Kipp) as well as Mr. Wyckoff. Still visible to the audience the band was slowly sinking below the rising wall, which was providing a larger canvas for the high definition project-ions. The soothing “Goodbye Blue Sky” was now being replaced by the pulsating sounds of “Empty Spaces” complete with the original Gerald Scarfe animations looking as modern and relevant this night as they did 30 years ago. Segueing into the “What Shall We Do Now?”, which was not included on the origi-nal release, Mr. Waters spews out a litany of rock star excesses, with my favorite line being “keeping people as pets”, as he and the band bring the energy level up for the next song, “Young Lust”.

Ah, “Young Lust”, a classic guitar riff song with the obligatory cow bell to give it that extra spice. Pounding out the song the band is locked into a groove that would make the most stodgy individual move their body. An-other faithfully reproduced Gilmour solo by Mr. Kilminster and an extended jam featuring the B3 Organ work of Harry Waters (yes, that was Roger’s son up there) rounded out this crowd favorite.

Sitting on a lower portion of the wall, which now obscured the band except for three open-

ings, Mr. Waters sang “One Of My Turns”. Moving about the stage during the song he was the ever confident performer taking it in from the crowd and pouring it back out. His vocals were crisp and strong making me think that he must have a vocal coach or must have had amazingly good luck with his vocal chords in his older age. Back to sitting on the wall Mr. Waters now sang the dark and somber “Don’t Leave Me Now”. Sounding as pained and saddened now as he must have felt when he originally wrote the lyrics, Mr. Waters wove his words among the rhythmic breathing and time-synced piano that were enveloping the crowd.

If one had been lulled into a feeling of listless-ness at this point in time, it would have been quickly shaken as the power of “Another Brick In The Wall, Part 3” kicked in. The wall was now complete except for one lone opening! In what I considered to be an amazing feat of visual artistry the projections on the wall dur-ing “The Last Few Bricks” made it appear as if the wall had numerous holes in it, culminat-ing with what looked like a complete collapse of the wall. This was not the case as the wall was still intact. A spotlight hit the lone opening and from there appeared Mr. Waters to sing “Goodbye Cruel World”. The last brick was put in place as he sang the final “Goodbye”.

It was intermission time and a chance to finally sit down and rest my feet, yeah!

The show resumed and with much coaxing from myself and the people around me we were able to convince the people in front of us to sit down during the mellow “Hey You”.It was more like being at a movie theatre now than at a concert. “Hey You” was presented without a single visible band member while the image displayed on the wall was that ofan actual wall; rather ironic in my opinion. Wide eyes peered out from the wall as “Is There Anybody Out There?” began. Search lights scanned the crowd as the words

34

“Is There Anybody Out There?” were repeated. We were all still here and let the band know it! The eerie processed slide guitar from “Echoes” pierced the air, a homage to an earlier time when Pink Floyd was finding its concept voice. To this day that guitar sound will send shivers up my spine. A section of the wall was opened up to allow us to view G.E. Smith as he tastefully played the acoustic guitar.

Another section of the wall opened up on the left side of the stage revealing Mr. Waters comfortably sitting in a chair watching televi-sion. Holding a microphone he sang “Nobody Home” to a very relaxed audience. I chuck-led to myself as I found some humor in the thought of 50,000 people staring at a single person who was watching the tele. I was brought back to the moment as Mr. Waters sang of his past, the material trappings of his success, and the loss of love and fading roots. “Vera” continued the emotional swell as video of children greeting their fathers as they re-turned from military service were projected on the wall. Mr. Waters had now made his way to center stage to sing “Bring The Boys Back Home”, an anti-war song, now reinforced by a quote from U.S. President Dwight D. Eisen-hower that was displayed on the wall warning

of the perils of building up military power at the expense of the underserved. This was Mr. Waters at his most powerful moment in the show. And once again we were asked, “Is There Anybody Out There?”

Mr. Waters remained center stage to sing the opening lines of “Comfortably Numb”. A song about being injected with tranquilizers to combat a stomach virus so he could perform a show in the 70’s, “Comfortably Numb” is considered one of Pink Floyd’s best songs and certainly most popular. Featuring great back and forth vocals between Mr. Waters and Mr. Wyckoff, who was perched on top of the 11 meters high wall, the song is struc-tured around two guitar solos. As had been the case throughout the evening’s perfor-mance, Mr. Kilminster, also atop the wall, cap-tured the emotion, tone, and overall essence of the original Gilmour solos. The outro solo, which ranks as my Number Two Gilmour solo of all time (the solo in “Time” from Dark Side being my Number One), built to a level that had Mr. Kilminster almost out of breath by the solo’s ending. The audience responded in kind with roaring approval as the song ended.

The perfect-pitch singing and harmonies of Mr. Wyckoff, Mr. Joyce, and the Lennon cous-

run like hell

35

ins were on display again for “The Show Must Go On”. Now in front of the wall, the singers and musicians along with Mr. Waters, a fly-ing pig, and prominently displayed crossed-hammers revved up the audience for “In The Flesh” and the approaching rock anthem, “Run Like Hell”. Back to “rock concert” mode, there was not a single person sitting down as Mr. Waters asked if there were any paranoid people in the house or anyone who worries... this song was for them. The all familiar de-layed guitar kicked-off “Run Like Hell” fol-lowed by the driving drums and bass. As Mr. Waters and Mr. Wyckoff traded off vocal lines various “iSlogans” (e.g. iLead, iFollow, iResist, iProtect, iProfit, iLose) were projected on the wall along with images of Mao and Hitler wearing earbuds. It definitely was up to each person in the audience to draw their own conclusions from these slogans and images.

Original Scarfe animation was used again during “Waiting For The Worms”. As the band pushed the song forward, row upon row of hammers marched across the wall. A chorus of voices chanting “hammer, hammer, hammer” built to a deafening roar, ending with an abrupt “Stop”.

“The Trial” was about to begin. For those fa-miliar with the theatrical release of the movie The Wall “The Trial”, as presented at this per-formance, would have looked quite familiar. Gerald Scarfe’s work is kept intact for this song as Mr. Waters, alone again in front of the stage, sings all of the parts for each character (the school teacher, the wife, the mother) who had been called upon to weigh in on Pink’s “crimes”. The judge sentences “Pink” to be exposed before his peers and to teardown his wall. A chorus of “tear down the wall” filled the stadium as a montage of previously projected images were rapidly shown on the wall. “The Wall” then collapsed

to the approval of 50,000 individuals. The band re-emerged in front of the collapsed wall and guided us through “Outside The Wall”, which included Mr. Waters playing the trum-pet! While the song wound down Mr. Waters introduced each band member as they left the stage leaving himself alone once more to say his goodbyes. Thanking the crowd multiple times, Mr. Waters finally left the stage to an ecstatic and thoroughly entertained crowd.

The show had ended and my circle was complete!

I left The Coliseum that night with a new found appreciation for Mr. Waters master-piece, The Wall. As an audio release only, The Wall can cause the listener to lose focus at times, but as a live multi-media spectacle (with the updated messages) it is an amazing, thoughtful, and gripping piece of performance art. One can only hope that Mr. Waters has been capturing these performances and will release one of them on DVD in the near-fu-ture. If he does, go out and buy it, or rent it, or stream it, just be sure to see it!

Band Members

Roger Waters – Lead Vocals, Bass Guitar, Acoustic GuitarRobbie Wyckoff – Lead Vocals (Gilmour Parts)Grahm Broad – DrumsDave Kilminster – Guitar, VocalsG.E. Smith – Guitar, Bass GuitarSnowy White – GuitarJon Carin – Keyboards, Guitar, VocalsHarry Waters – OrganJon Joyce – Backing VocalsMark Lennon – Backing VocalsMichael Lennon – Backing VocalsKipp Lennon – Backing Vocals

36

SETLIST 01 “In The Flesh?” 02 “The Thin Ice” 03 “Another Brick In The Wall Part 1” 04 “The Happiest Days of Our Lives” 05 “Another Brick In The Wall Part 2” 06 “Mother” 07 “Goodbye Blue Sky” 08 “Empty Spaces” 09 “What Shall We Do Now?” 10 “Young Lust” 11 “One Of My Turns” 12 “Don’t Leave Me Now” 13 “Another Brick In The Wall Part 3” 14 “The Last Few Bricks” 15 “Goodbye Cruel World” 16 “Hey You” 17 “Is There Anybody Out There?” 18 “Nobody Home” 19 “Vera” 20 “Bring The Boys Back Home” 21 “Comfortably Numb” 22 “The Show Must Go On” 23 “In The Flesh” 24 “Run Like Hell” 25 “Waiting For The Worms” 26 “Stop” 27 “The Trial” 28 “Outside The Wall”

SPECIFICATioNS The Wall – 130 meters wide, 11 meters highA Wall Brick – 1.5 meters wide, 0.76 meters high42 1920x1080 High Definition Projectors

NoTEWoRTHY LINKS

Coliseum Historywww.lacoliseumlive.com/joomla/index.php?option=com_content&view=article&id=60&Itemid=68

The Wall @ the Rock & Roll Hall of Fame Museumwww.rogerwaters.org/rrmuseumint.html

The spitting incidentwww.angelfire.com/va/battersea/spit.html

Projections for The Wallwww.creativeplanetnetwork.com/videography/features/video-visions-projections-39the-wall39/20860

The Wall World Tour Band Bio’swww.rogerwaters.org/tour/2010-11bandbios.html

waiting for the worms

the wall is torn dow37

Liberteerσυνέντευξη στους Γαβριήλ Φιλιππόπουλο & Άρη Παναγόπουλο

Είναι πραγματικά πολύ σπάνιο να βρίσκεις καλλιτέχνες που σε εκφράζουν με το έργο τους αλλά και με την πολιτική τους στάση απέναντι στα σκατά που υπάρχουν γύρω σου είτε σε μορφή δίποδων όντων είτε σε μορφή αντικειμένων. Και μάλιστα να συνδυάζουν αυτά τα δύο (έκφραση-ιδεολογία) τόσο αρμονικά ώστε να βγαίνει ένα θετικό πρόσημο και από τον δημιουργό και από το δημιούργημα. Κυρίες και κύριοι ο Matt Widener, τραγουδιστής και πολυ-οργανίστας στους Liberteer, μας τιμά με τον λόγο του.

Ας ξεκινήσουμε λίγο ανάποδα. Παρόλο που οι Liberteer ήταν ο λόγος που επικοινωνήσαμε μαζί σου, ξέρουμε ότι είσαι ενεργός και με άλλες μπάντες. Σε τί φάση βρίσκεσαι με αυτές;Έχουμε επαναδραστηριοποιήσει τους Cretin και μάλιστα γράφουμε τον καινούργιο δίσκο. Έχουμε έτοιμα 10 τραγούδια. Οι The County Medical Examiners είναι στον πάγο, αν και δεν αποκλείεται να έχουμε και καινούργιο δίσκο κάποια στιγμή. Συνήθως όταν ακούω Carcass, εμπνέομαι και γράφω για τους The County Medical Examiners. Απλά έχω καιρό να ακούσω Carcass και μάλλον συνειδητά, γιατί όταν το κάνω ξέρω τί θα συμβεί. Επίσης, δουλεύω πάνω και σε ένα νέο project, για το οποίο δεν μπορώ να πω περισσότερα απότο ότι θα είναι αρκετά evil.

Ποιά ανάγκη οδήγησε στην δημιουργία των Liberteer και ειδικά στο να γράψεις τα πάντα μόνος σου;Πιστεύω ότι έχω δύο «αρετές» όσον αφορά στην μουσική. Η μία είναι ότι μπορώ εύκολα να καταλάβω αν κάτι που ακούω είναι καλό, όσον αφορά στην σωστή αρμονία, και τη φόρμα του τραγουδιού. Η δεύτερη είναι ότι δεν έχω

αυτή την φωνή μέσα στο κεφάλι μου που λέει «δεν μπορείς να δημιουργήσεις», σε αντίθεση με πολλούς ανθρώπους. Θεωρώ ότι όλοι μπορούν να εμπλακούν με την μουσική, απλά οι περισσότεροι πιστεύουν ότι είναι κάτι πολύ δύσκολο. Αντίθετα, στην δική μου περίπτωση, ποτέ δεν σκέφτηκα κάτι τέτοιο, δοκιμάζω πράγματα και βλέπω τί θα βγεί. Στην μουσική έχω μάθει να μην αμφιβάλλω ποτέ. Για άλλα πράγματα, δεν μπορώ να πω το ίδιο.

Σαν παλιό μέλος της grind σκηνής, έχεις το ίδιο ενδιαφέρον (και σαν ακροατής) για νέα ακούσματα;Δεν θα το έλεγα. Στις αρχές του ’90 ήμουν και εγώ στην φάση του tape trading και άκουγα τα πάντα. Το παράξενο είναι ότι πλέον, ενώ έχουμε την ευκολία του internet, δεν αφιερώνω το ίδιο χρόνο για να ακούσω άλλα συγκροτήματα. Για να είμαι ειλικρινής, συνήθως θα ακούσω ένα τραγούδι μέχρι την μέση και θα βγάλω συμπέρασμα, πράγμα που είναι άσχημο. Σήμερα, δεν δίνω σημασία αν οι δίσκοι που αγόρασα θα γίνουν οι αγαπημένοι μου, όπως έκανα στα ‘90s (σ.σ. πιο ειλικρινής, πεθαίνεις…). Είναι τραγικό. Πιστεύω ότι οι ευκολίες του internet έχουν και τα αρνητικά τους. Όπως και νά 'χει πάντως, ακούω νέα πράγματα, αλλά όχι με τον ίδιο ζήλο που το κάνει ένας νεότερος (ηλικιακά) ακροατής.

Παρότι οι Liberteer είναι μια αμιγώς grindcore μπάντα, ακούμε στον δίσκο, σε περίοπτη θέση, πολλά «ξένα» στοιχεία, όπως υμνητικά εφαλτήρια, εμβατηριακά τύμπανα, πνευστά, τα οποία τελικά δεν είναι καθόλου «ξένα».Χαίρομαι που τελικά αυτά τα «ξένα» στοιχεία βρήκαν τον στόχο τους. Η χρήση τους ήταν ο μόνος τρόπος για να συμπεριλάβω μελωδικά σημεία.

38

Όλα τα παραπάνω προσδίδουν τελικά ένα θετικό πρόσημο στον δίσκο. Εμείς τα ερμηνεύουμε ως την ενεργητική διαδικασία προς την κοινωνική επανάσταση. Δεν μένει μόνο στο στείρο καταγγελτικό ύφος της πλειοψηφίας των στρατευμένων συγκροτημάτων.Προσωπική μου άποψη είναι ότι υπάρχουν διαφορετικά στάδια στην επανάσταση, ή ίσως διαφορετικές μέθοδοι. Η μία είναι να αναγνωρίσεις και να προβάλεις τα προβλή-ματα της κοινωνίας και η άλλη, να εστιάσεις σε μία καλύτερη εναλλακτική. Και οι δύο αυτές μέθοδοι είναι συμπληρωματικές και χρειάζονται και οι δύο για να είναι αποτελεσματικές. Τα περισσότερα πολιτικο-ποιημένα grind συγκροτήματα ακολουθούν την πρώτη μέθοδο, κάνοντας εξαιρετική δουλειά στην παρουσίαση των προβλημάτων και της σαπίλας της κοινωνίας μας, χωρίς να προτείνουν όμως, καμμία λύση, πράγμα που είναι απελπιστικό έως και μηδενιστικό. Με τους Liberteer λοιπόν, ήθελα να δώσω το μήνυμα της ελπίδας και να προτείνω μια εναλλακτική

λύση. Αν δεν υπήρχαν όλες αυτές οι grind μπάντες που «ξυπνούν», και μόνο, τον κόσμο δεν θα υπήρχε λόγος ύπαρξης για τουςLiberteer. Συνοψίζοντας, ναι, ο δίσκος έχει μια θετική ματιά, αφού χρησιμοποιεί τον θυμό με δημιουργικό/ ενεργητικό τρόπο.

Οι στίχοι σου και οι τίτλοι των τραγουδιών, είναι όσο πιο «προφανείς» γίνεται όσον αφορά στο μήνυμά τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το “Class war was never meant more than it does now”. Συμφωνούμε απόλυτα. Κοιτάξτε, όλα έχουν ειπωθεί πολύ καλύτερα από ανθρώπους εξυπνότερους από εμένα. Οπότε χρησιμοποίησα πολλές «διάσημες» αναρχικές ατάκες γνωστών προσώπων στους στίχους και στους τίτλους. Αυτό δίνει μια γενικότερη αίσθηση της αναρχίας και έχει έναν πιο περιεκτικό, παρά δηλωτικό χαρακτήρα. Ίσως ο επόμενος δίσκος να αναλύει μια συγκεκριμένη ιδέα.

39

Για ποιό λόγο πιστεύεις ότι σήμερα, σε ένα μεγάλο βαθμό, έχει εκλείψει η πολιτική τοποθέτηση μέσω της μουσικής και της καλλιτεχνικής δημιουργίας; Όπου ακόμα υπάρχει (αν εξαιρέσουμε τους Napalm Death) είναι σε ένα αφαιρετικό επίπεδο.Εύστοχη και δύσκολη ερώτηση. Υπάρχουν μπάντες, οι οποίες, αν και θεωρούνται «εξ’ όψεως» πολιτικοποιημένες, στην πραγματικότητα δεν είναι ή εστιάζουν περισσότερο στα προβλήματα και την θυματοποίηση της κοινωνίας. Σίγουρα είναι πιο ασφαλές από το να κάνεις πολι-τικές τοποθετήσεις, μέσω του έργου σου. Και αυτό γιατί, από τη στιγμή που θα τοποθετηθείς πολιτικά, είσαι πλέον πολύ περισσότερο εκτεθειμένος στην κριτική. Έχω γνωρίσει τέτοιες μπάντες και έχω απογοητευτεί. Και είναι πολύ εύκολο να τις εντοπίσεις. Τους κάνεις συγκεκριμένες ερωτήσεις , οι οποίες, απαιτούν απαντήσεις με σαφείς δηλώσεις και τοποθετήσεις. Από τις απαντήσεις τους λοιπόν, καταλαβαίνεις πόσο απολιτικοί είναι. Γνωρίζετε πως υπάρ-χουν σήμερα πολιτικοποιημένες grind μπάντες, οι οποίες κάνουν επιχειρηματικές συμφωνίες με μεγάλες εταιρείες. Αυτό για 'μένα είναι απαράδεκτο. Αν προωθείς τους δίσκους σου στο πλαίσιο ενός αντικαπιταλιστικού μηνύματος και μετά υπογράφεις συμφωνία με μία αυτοκινητοβιομηχανία, δεν γίνεται να σε πάρουν στα σοβαρά. Καταλαβαίνω ότι πρέπει να κάνουμε καθημερινά συμβιμασμούς. Και ο ίδιος οδηγώ αυτοκίνητο για να πάω στην αστική δουλειά μου και καταναλώνω προϊόντα του δυτικού πολιτισμού. Δεν είμαι κανένας άνθρωπος των σπηλαίων, που τρέχει γυμνός στα λαγκάδια. Ζω με τις δικές μου εκπτώσεις. Όμως η μπάντα είναι διαφορετική υπόθεση. Πρέπει να παλέψεις, έτσι ώστε το μήνυμά της να είναι αγνό, καθαρό, ακόμα και αν αναγκάζεσαι να ζεις με συμβιμασμούς που σου επιβάλλονται από την κουλτούρα σου. Όσον αφορά στους Napalm Death… φαίνεται ότι σέβονται το πολιτικό μήνυμα που προβάλλουν και την ίδια τους την ιδεολογία. Έχει τύχει να

ακυρώσουν συναυλίες, στις οποίες υπάρχουν εταιρικά συμφέροντα και δεν φοβούνται να τοποθετηθούν (πολιτικά), όποτε ερωτούνται για τα πολιτικά τους πιστεύω. Η ύπαρξή τους και μόνο, μου δίνει πολλές ελπίδες.

Τί σημαίνει για 'σένα, σε καθημερινό επίπεδο, η αναρχική ιδεολογία;Είναι ένα εργαλείο. Το κουβαλάω συνέχεια μαζί μου για να μπορώ να αποδομώ το πλαίσιο που περιλαμβάνει έννοιες όπως ο καπιταλισμός, τα media, το marketing και ο εθνικισμός. Αυτή είναι και η ουσία της κουλτούρας μου, η οποία είναι τόσο θωλή και δύσκολο να την καταλάβεις, ακριβώς γιατί έχεις γεννηθεί μέσα σε αυτόν και συνεχώς βομβαρδίζεσαι με το τί είναι σωστό. Σού φαίνεται τόσο οικεία. Η αναρχική ιδεολογία όμως -για 'μένα- είναι εκείνο το φως που αποκαλύπτει όλα αυτά τα ψέματα και τις ανισότητες. Όταν ο «αναρχικός Matt» βγαίνει στο προσκήνιο, τότε αυτή η ιδεολογία γίνεται ακόμα πιο χρήσιμη. Μου υπενθυμίζει το πώς πρέπει να συμπεριφέρομαι στους ανθρώπους γύρω μου. Με βοηθά πνευματικά. Μου προσφέρει μια πιο αυθεντική επικοινωνία με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

Δεν κρύβεις ότι κατατάχθηκες εθελοντικά στον αμερικανικό στρατό. Δεν διακρίνεις μια αντίφαση;Ναι, η αντίφαση είναι τεράστια. Η αναρχία και ο στρατός είναι δύο τελείως αντίθετα πράγματα. Είναι ωραία η ερώτησή σας, αλλά είναι καλύτερη η ερώτηση «Θα υπηρετούσες, σήμερα, στον στρατό;». Εννοείται πως όχι. Η θητεία μου έγινε πολύ παλιά. Τότε, όχι μόνο δεν ήμουν αναρχικός, αλλά πίστευα πάρα πολύ στον εθνικισμό. Ήμουν όπως κάθε φοβικό άτομο. Ανήγαγα τους υπαρξιακούς μου φόβους, τον φόβο για τον θάνατο, ακόμα και τον φόβο της προσωπικής μου ελευθερίας, σε υποκατάστατα σαν τον πατριωτισμό, τα οποία με κάλυπταν συναισθηματικά και ελάττωναν τη δυσφορία μου. Προσπαθούσα να εκτονώσω τα προβλήματα αυτοεκτιμήσης που είχα με το να είμαι τραμπούκος. Αλλά, ευτυχώς κατάλαβα

40

πόσο λάθος έκανα. Απολύθηκα από τους πεζοναύτες, βλέποντας τα πάντα διαφορετικά πλέον. Η δύναμη της εξουσίας με ενοχλούσε και ρωτούσα την κυβέρνησή μας και και κάθε κυβέρνηση «Γιατί η Αμερική παρεμβαίνει στα άλλα κράτη;». Θα μπορούσα βέβαια να είχα φτάσει σε αυτό το συμπέρασμα χωρίς να χρειαζόταν να υπηρετήσω στον στρατό, αλλά δεν είμαι και πολύ σίγουρος γι’ αυτό. Όπως και να’ χει, τα πιστεύω μου πλέον, 12 χρόνια μετά τον στρατό, είναι πολύ διαφορετικά από αυτά που είχα ως νεός. Αλλά προκύπτει και ένα άλλο θέμα. Όλοι αλλάζουμε όσο μεγαλώνουμε. Άλλοι περισσότερο και άλλοι λιγότερο, αλλά όλοι αφήνουμε πίσω τον παλιό μας εαυτό. Αυτόν, με τον οποίο δεν συμφωνούμε πια ή ντρεπόμαστε για αυτόν ή ακόμα περισσότερο, τον εαυτό που ζηλεύουμε. Πιστεύω ότι υπάρχει μια ένταση μεταξύ των διαφορετικών -ανά περιόδους- εαυτών μας και αυτή η ένταση, ή καλύτερα, η αντίφαση, είναι κάτι πολύ καλό. Μπορείτε να με θεωρείτε σαν έναν καλό άνθρωπο, αναλύοντας την τροχιά μου μέσα στον χρόνο. Ελπίζω τουλάχιστον.

Ας μιλήσουμε λίγο για τα ενδιαφέροντά σου πέραν της μουσικής. Ψάχνοντας λίγο, είδαμε ότι σπουδάζεις και ότι ασχολείσαι με την λογοτεχνία. Πες μας λίγα πράγματα πάνω σε αυτά.Σπουδάζω λογοτεχνία. Πάντα μου άρεσε το διάβασμα. Είναι λυπηρό όμως, το ότι τα περισσότερα βιβλιοπωλεία κλείνουν. Και αυτό οφείλεται εν μέρει στα διαδικτυακά βιβλιοπωλεία, αλλά πολύ περισσότερο στο ότι ο κόσμος δεν διαβάζει πλέον τόσο πολύ. Η τηλεόραση συνέβαλε σε μεγάλο βαθμό σε αυτό, και τώρα με την έκρηξη των social me-dia αποτελείωσε ότι είχε απομείνει. Όταν ο συγγραφέας δημιουργεί μια μεταφορά, για παράδειγμα, ο αναγνώστης δεν πρέπει να μένει αμέτοχος. Πρέπει να συμμετέχει την ώρα που διαβάζει και να γίνεται η γέφυρα. Έτσι κατά κάποιον τρόπο “γινόμαστε όλοι ενεργοί ποιητές”. Τέλος πάντων, πλατειάζω. Σπουδάζω λογοτεχνία και λίγο φιλοσοφία, καθώς και

κλασσική μουσική. Και για να μην φανώ σνόμπ, παίζω και role-playing games (χαχα). Για να μην μακρυγορώ όμως, για τα προς το ζην, παίζω βιντεοπαιχνίδια, ώστε να ελέγχω αν λειτουργούν σωστά.

Επανερχόμενοι στο “Better to die…..”, δίνεις κάποιες οδηγίες προς τους ενδιαφερόμενους για χρήση του δίσκου και με «εναλλακτικούς» τρόπους. Πρόκειται απλά για μια έξυπνη ιδέα, στην οποία καταλήξαμε με τον γραφίστα και πιστεύω πως το layout βγήκε πολύ καλό.

Μαθαίνεις - ενημερώνεσαι για τη δράση των επαναστατικών οργανώσεων παγκοσμίως; Συμφωνείς με την ένοπλη πάλη ως «εργαλείο» των εκμεταλλευόμενων;Η ενημέρωσή μου περιορίζεται στις εγχώριες καταστάσεις των Η.Π.Α και το πώς αυτές εμπλέκονται σε πολεμικές συρράξεις με άλλες χώρες, αλλά γνωρίζω κάποια πράγματα για τις επαναστατικές οργανώσεις και δράσεις παγκοσμίως. Συμφωνώ πως η ένοπλη πάλη είναι ένα πολύτιμο εργαλείο εναντίων των καταπιεστών, κάτι το οποίο όμως έχει να κάνει με τις συνθήκες πάντα. Κούφιες δηλώσεις δημιουργούν ρήσεις που τελικά μας πληγώνουν. Πιστεύω όμως ότι η βία μπορεί να είναι νόμιμοποιημένη.

Διάλεξε την ερώτηση που πάντα ήθελες να σου κάνουν και απάντησέ την.Αν με ρωτούσαν «Ποιό είναι το αγαπημένο σου κομμάτι κλασσικής μουσικής;», θα απαντούσα η 6η Συμφωνία του Μάλερ. Τις προάλλες άκουσα ζωντανά τον Manfred Honeck και την Συμφωνική Ορχήστρα του Pittsburgh να παίζουν την συγκεκριμένη Συμφωνία και ήταν υπέροχα. Η 6η του Μάλερ συνοψίζει τέλεια την ζωή: θάνατος, ελπίδα και τραγωδία.

41

Mind the ΓκΑΠ betweenyou and yourselfτου Δημήτρη Μπ.

Είναι Τρίτη μεσημέρι και μόλις έχω τελειώσει την δουλειά-πρόβα μου στον Κεραμεικό. Με τους συνεργάτες βγαίνουμε σε ένα μπαλκόνι επί της Πειραιώς που αν και έσφυζε από κίνηση, είχε τον απαραίτητο για 'μάς αέρα - ήμασταν για ώρα στο υπόγειο. Ενώ συζητούμε κουρασμένα τις τρέχουσες υποθέσεις μας, ακούγομαι:

«Παιδιά;! Αυτός είναι ο Παπανδρέου;!»

Πριν προλάβουν να μου απαντήσουν, έχω ήδη αρχίσει… Με όλη την δύναμη της φωνής μου (που κατά τα παράπονα φίλων είναι πράγματι αρκετά δυνατή) εξαπολύω στον γιωργάκη άπειρες βρισιές, κατάρες και λοιπά κοσμητικά επίθετα.

Απαραίτητη σημείωση: παρ' όλη την οργή μου, τίποτα από αυτά που είπα δεν ήταν πραγματικές βρισιές, αλλά κινούνταν όλα στην λογική:

«θα έπρεπε να ντρέπεσαι για αυτά που έχεις κάνει / θα έπρεπε να ντρέπεσαι να κυκλοφορείς / θα έπρεπε να φοβάσαι να κυκλοφορείς»,

με πραγματικό σκοπό, όχι να απευθυνθώ στην ούτως ή άλλως ανύπαρκτη αξιοπρέπειά του, αλλά να δημιουργήσω «θέμα» στην γειτονιά, για να φανεί ότι ούτε η απλή παρουσία «τους» δεν μπορεί να γίνεται (πια) ανεκτή!

Με την δεύτερη-τρίτη βρισιά μου ο γιωργάκης σαστίζει, ενώ οι δύο ή τρεις μπράβοι του αρχίζουν πανικοβλημένοι να τον καλύπτουν με τα σώματά τους αλά μπόντυγκαρντ, ενώ ταυτόχρονα προσπαθούν να καταλάβουν από πού και τί θα τους έρθει!

Εγώ συνεχίζω ακάθεκτος να τον στολίζω και η γειτονιά έχει πια για τα καλά καταλάβει τον διάσημο επισκέπτη της, αλλά και τις γαϊδουροφωνάρες μου. Ωστόσο, κανείς τους δεν αντιδρά, παρά περιορίζονται σε μεταξύ τους διευκρινιστικούς (ποιός; πού;) ψιθύρους. Οι συνεργάτες μου είναι σαστισμένοι. Προς στιγμήν τους δικαιολογώ. Φωνάζω τόσο δυνατά δίπλα τους, που σχεδόν φοβούνται και οι ίδιοι.

Οι μπράβοι του γιωργάκη με εντοπίζουν και όντας πια σίγουροι για την ασφαλή μας απόσταση (εγώ στο μπαλκόνι, αυτοί στο απέναντι πεζοδρόμιο) οδηγούν τον τώρα χαμογελαστό (!) ΓΑΠ προς το αυτοκίνητό του με γοργούς ρυθμούς. Λίγο πριν επιβιβαστούν, εκείνος θα υψώσει την γροθιά του προς εμένα αγωνιστικά, με μια θλιμμένη έκφραση, τύπου «τι-υγιές-να-φωνάζει-ένας-νέος-για-το-δίκιο-του», σπάζοντας τελικά την ώριμη στάση μου, κάνοντάς με να του φωνάξω να βάλει την γροθιά του εκεί που ξέρει…

Το «περιστατικό» λήγει και το αυτοκίνητό τους χάνεται στην Πειραιώς. Η γειτονιά με το γνωστό «α-ρε-πούστηδες» συνεχίζει την καθημερινότητά της. Οι μέχρι πρότινος σιωπηλοί συνεργάτες μου, μαζί και με άλλο κόσμο που έχει βγει στο μπαλκόνι μας, ρωτούν γιατί τελικά έβρισα, γιατί φώναζα τόσο πολύ και άλλα παρόμοια.

Κι ακούω τον εαυτό μου, άθελά μου, να ψελλίζω «συγγνώμη»…

Δυο μέρες αργότερα, Πέμπτη, στο ίδιο σχεδόν σημείο με αυτό που ο ΓΑΠ μού ύψωσε την γροθιά, το λεωφορείο που με μεταφέρει προς την Ομόνοια, θα σταματήσει για να επιβιβαστούν

42

δυο ελεγκτές. Το σκηνικό γνωστό. Κυρίες τρέχουν να ακυρώσουν τελευταία στιγμή το εισιτήριο, γέροι βγάζουν περήφανοι τις κάρτες απεριορίστων διαδρομών-πολιτισμού-videoclub-καπή κ.ο.κ, ενώ διάφοροι ανάμεσά τους κι εγώ, παίρνουμε το ύφος «ωχ-την-πατήσαμε!».

Οι ελεγκτές αφού σβήσουν τα ακυρωτικά μηχανήματα κατεβάζοντας τον διακόπτη που είναι σε αυτά τα μικρά άχρηστα κουτιά δίπλα στον οδηγό, θα χωριστούν για να ελέγξουν τους επιβάτες του πρώτου και του δεύτερου μισού του λεωφορείου. Ο πρώτος επιβάτης του πρώτου μισού ήμουν εγώ…

Έχω πολλές φορές προβάρει τον (καταιγιστικό) μονόλογο εναντίον του «ελεγκτή» τις άπειρες ώρες που έχω περιμένει σε στάση κάποιο λεωφορείο, αλλά καμιά φορά δεν βρήκα το κουράγιο να τον ερμηνεύσω, αν και συχνά σε αντίστοιχους ελέγχους έχω πετάξει δυο-τρία τσιτάτα που με έχουν όντως «σώσει». Εκείνη την φορά όμως, και μετά την αυθόρμητη, αυτοσχεδιαστική ερμηνεία μου δυο μέρες πριν κατά ΓΑΠ, είχα μεγάλες προσδοκίες από τον εαυτό μου. Όπως λένε όμως στην γλώσσα του θεάτρου (που όπως κάθε «γλώσσα του - » είναι τουλάχιστον εκνευριστική) «έπαθα σεντόνι».

Τίποτα. Ούτε μια λέξη. Ούτε μια ατάκα. Το μόνο που κατάφερα να πω, και ενώ οι υπόλοιποι επιβάτες γύρω μου επεδείκνυαν με την γνωστή τους περηφάνια τις κάρτες τους (και ‘γώ που νόμιζα ότι κανείς δεν χτυπάει εισιτήριο πια…) ήταν ένα «με έχετε ξαναπιάσει», γιατί πράγματι αναγνώρισα τον ελεγκτή. Εκείνος διαδικαστικά μου είπε ότι δεν θα κατέβω μέχρι το τέρμα και πως θα τα ξαναλέγαμε σε λίγο. Είχε άλλωστε

δει ότι ο συνάδελφός του ήταν μπροστά στον πραγματικό εχθρό. Τρεις ή τέσσερις πακιστανοί, στο τέλος του λεωφορείου, χωρίς ούτε ένα εισιτήριο.

Όχι, δεν φώναξα. Ούτε όταν τους στρίμωξαν στο τέλος ενώ φώναζαν στον οδηγό να μην ανοίξει την μπροστά (για ‘μένα) και την πίσω (για αυτούς) πόρτα. Ούτε όταν τους ζήτησαν τα χαρτιά τους. Ούτε όταν τελικά ο οδηγός από λάθος ή από (εθνική) αλληλεγγύη άνοιξε την μπροστινή πόρτα στην μέση της λεωφόρου για να κατέβω. Ούτε όταν δυο λεπτά αργότερα είδα μια κλούβα να ελέγχει τους εν λόγω μετανάστες ή οποία έμοιαζε από μακριά να προσπαθούν να δικαιολογηθούν…

Είχα σαστίσει. Με τον εαυτό μου. Με την εκκωφαντική σιωπή μου. Με την αντίφαση. Να τρομοκρατώ βροντοφωνάζοντας εναντίον ενός (έστω και συμβολικά) μεγάλου εξουσιαστή και να σιωπώ ενοχικά εμπρός σε δυο πολύ μικρότερους.

Είχα σαστίσει. Με την αντίφαση.Με το κενό μου.

Και δεν είχα υψώσει καν την γροθιά…

43

Αφιέρωμα στον φωτογραφικότομέα ΠΟΦΠΑτης καραρτε.

Τί είδαν τα μάτια μας (μα, τί άλλο; φωτογραφίες..) και τί άκουσαν τα αυτιά μας..; Ο Γιάννης και ο Παναγιώτης, έχοντας τη σκέψη και τη διάθεση των υπολοίπων δασκάλων φωτογραφίας1, παρέα με τον κόσμο που ερχόταν να δει την έκθεση και τους μαθητές που παραμένουν εκεί, ως άλλοι πιστοί οπαδοί αυτού του συλλογικού εγχειρήματος.. Ένα σημείο συνάντησης με διαφορετική σύνθεση κόσμου, ένας ανοιχτός χώρος που αυξάνει τα μέλη του κάθε χρόνο και μία κοινή συνισταμένη, η Φωτογραφία. Το κίνητρο για να διαβώ την είσοδο του πανέμορφου νεοκλασικού κτηρίου, ξεπερνάει ακόμα και το ενδιαφέρον που βρίσκουμε στην Τέχνη. Είναι η επιλογή να είμαστε όλοι εκεί και να στηρίζουμε τέτοιες και άλλες, πολύ αξιόλογες και αφιλοκερδείς ενέργειες.

Ο Πολιτιστικός Όμιλος Φοιτητών του Πανεπιστημίου Αθηνών απαρτίζεται από 4 τομείς, οι οποίοι είναι ο Φωτογραφικός, ο Κινηματογραφικός, ο Θεατρικός και ο Χορευτικός. Έτσι μια σειρά από δωρεάν σεμινάρια και εργαστήρια διαφορετικών αντικειμένων, είναι διαθέσιμα προς κάθε ενδιαφερόμενο.

Πότε και πώς δημιουργήθηκε ο Φωτογραφικός Τομέας;Αν και δεν αποτελεί το πιο παλιό τμήμα του Πολιτιστικού Ομίλου, εντάχθηκε το 1987 στον ΠΟΦΠΑ. Πριν από εμένα και όσους συνάντησα εδώ, νομίζω ότι συμμετείχαν κάποιοι άνθρωποι, οι οποίοι δεν ήταν φοιτητές. Ωστόσο, απευθύνεται σε φοιτητές και διαχειρίζεται κατά

μεγάλο ποσοστό από τους ίδιους και όλους εμάς τους παλαιότερους. Τη δεκαετία του ’80, όταν ο Πλάτων Ριβέλλης επέστρεψε από την Αμερική και άρχισε έναν κύκλο επιμορφώσεων, φημολογείται πως πρόσωπα από τον περίγυρό του, συνέβαλαν στην υλοποίηση του Τομέα. Στην προσπάθειά μου όμως να αποφύγω οποιαδήποτε ανακρίβεια, ας αφήσουμε ένα μυστήριο γύρω από το πώς δημιουργήθηκε και ας το θέσουμε ως μύθο..

Πόσα χρόνια αποτελείτε μέλη του Φωτογραφικού Τομέα και πώς πραγματοποιείται η εναλλαγή των ρόλων;Οι περισσότεροι από εμάς συμμετέχουν 10-12 χρόνια συνολικά, ως μαθητές και ως δάσκαλοι. Από τα παλαιότερα μέλη, όσοι έχουν την ικανότητα και τη διάθεση ξεκινούν σιγά σιγά να βοηθούν, μέχρι που κάποια στιγμή αναλαμβάνουν το τμήμα. Έπειτα, κάνει ο καθένας τον κύκλο του, φεύγει και τη θέση του παίρνει κάποιος άλλος. Σε αυτό το επίπεδο θεωρώ ότι υπάρχει μια αξιοκρατία, μη θεσμοθετημένη (βλέμμα στους μαθητές και χαμόγελα). Ουδέποτε υπήρξε διαφωνία σε ό,τι αφορά τα πρόσωπα, τα οποία θα κληθούν να διδάξουν. Αντιθέτως, η μεγαλύτερή μας δυσκολία έγκειται στην πιθανότητα αντικατάστασης του ενός από αυτά. Στην πλειοψηφία τους οι υπεύθυνοι των τμημάτων μπορούν να αναγνωρίσουν την αξία, τις δυνάμεις και τις αδυναμίες των ίδιων, αλλά και εκείνων που αναλαμβάνουν αυτήν την ευθύνη για πρώτη φορά. Επιπλέον, το κοινό μας ενδιαφέρον για τη Φωτογραφία, είναι αυτό που ενώνει τις όποιες διαφορές προκύπτουν στην πορεία.

1Δευτέρα: Ντίνος, Τρίτη: Παύλος - Θοδωρής, Τετάρτη: Γιάννης, Πέμπτη: Γιάννης, Παρασκευή: Παναγιώτης - Βαγγέλης

44

Ποιά ήταν η δική σας πορεία;Η κοινή μας ιστορία ως δάσκαλοι, είναι ότι ήρθαμε πρώτα ως μαθητές. Συναντηθήκαμε τυχαία, έχοντας στο μυαλό μας πάνω κάτω ό,τι έχουν όλοι.. Δηλαδή, μια μερική και ίσως διαστρεβλωμένη αντίληψη αυτής της Τέχνης. Συνήθως, μας ενδιαφέρει το φωτογραφικό αποτέλεσμα, η “όμορφη εικόνα” και η τεχνική κατάρτιση αποτελεί το πρωταρχικό μας μέλημα. Ακόμα και όσοι οδηγούνται εδώ με κίνητρο τη γνώση της “Καλλιτεχνικής Φωτογραφίας”, φέρουν συχνά τη διαδεδομένη άποψη, που έχει να κάνει με το γυμνό σώμα, τα τοπία και τα συνήθη. Από το πρώτο κιόλας μάθημα, ανοίγει ένας νέος δρόμος, την ύπαρξη του οποίου κατά κανόνα αγνοούσαν. Είναι αλήθεια ότι αν ζητήσεις από έναν Έλληνα να σου πει 10 μουσικούς, θα σου απαντήσει αμέσως. Αντίστοιχα για 10 φωτογράφους όμως, θα δυσκολευτεί πάρα πολύ. Διότι πολύ απλά δεν υπάρχει κάποιο σύστημα το οποίο να σε εκπαιδεύει, οπότε η κρίση που αναπτύσσεις έχει επιρροές από όλα όσα προβάλλονται γύρω σου.

Ποιά είναι τα ουσιώδη χαρακτηριστικά που σας διαφοροποιούν;Η πρόσκλησή μας, σε όποιον επιθυμεί να έρθει στον Πολιτιστικό Όμιλο, αφορά σε μια πρώτη επαφή με τη Φωτογραφία. Το πόσο αρχική είναι αυτή η γνωριμία και σε τί βάθος φτάνει, μπορούμε να το συζητήσουμε. Ας το αξιολογήσουν όμως, όσοι παρακολουθούν τη διαδικασία και όχι μόνον εμείς οι ίδιοι. Κανείς δεν υφίσταται εδώ ως αυθεντία, όπως επίσης η μορφή των μαθημάτων δεν έχει τον κατά τύπους ακαδημαϊκό χαρακτήρα. Πρόκειται για μια ανοιχτή συζήτηση. Προσπαθούμε να

αφήνουμε την ελευθερία στον καθένα, χωρίς όμως να αγνοούμε πως ο συγκεκριμένος χώρος έχει μια επίσης συγκεκριμένη φυσιογνωμία, η οποία διατηρείται από το 1987. Αυτή συνίσταται κυρίως, στο ότι η αντίληψη που καλλιεργείται δεν έχει σχέση, ούτε αφορά στην εφαρμοσμένη πλευρά της Φωτογραφίας. Οι περισσότερες σχολές οργανώνονται σε μεγάλο βαθμό με σκοπό να παράξουν επαγγελματίες φωτογράφους. Για παράδειγμα, το ΤΕΙ είναι περισσότερο τεχνοκρατικό. Ενώ, η Καλών Τεχνών έχει μια αρκετά περιορισμένη ματιά στην εν λόγω Τέχνη, αφού την απασχολεί σχεδόν μόνον ένα είδος. Αντίθετα, εμείς κινούμαστε με γνώμονα την Ιστορία της. Αυτό που ζητάμε από τους μαθητές είναι να εμπνευστούν από αυτήν, να την “ακολουθήσουν” και να αφεθούν, χωρίς να θέτουν περιορισμούς. Δεν ξέρω αν μοιάζει γραφικό, το συναντάς εντούτοις σπάνια και στον βαθμό που το βρίσκεις, το πληρώνεις συχνά αρκετά ακριβά.

Πότε ξεκινούν τα σεμινάρια και τί περιλαμβάνουν;Συνήθως, ξεκινάμε αρχές-μέσα Οκτωβρίου και λειτουργούν 5 τμήματα (από Δευτέρα έως Παρασκευή), τα οποία έχουν αντιστοίχως από 1-2 υπευθύνους. Στην αρχή, προτείνουμε στους παρευρισκομένους να τα επισκεφθούν όλα, ώστε να αποφασίσουν ποιό τους ταιριάζει περισσότερο. Πέρα από τη βασική τεχνική κατάρτιση στη λήψη και επεξεργασία της αναλογικής και της ψηφιακής φωτογραφίας, ο κύριος κορμός του μαθήματος αφορά στη γνωριμία των μαθητών, με την Ιστορία της Φωτογραφίας. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω της

45

Η ‘ακαδημαϊκή’ χρονιά ολοκληρώνεται με την ομαδική έκθεση φωτογραφίας των μαθητών, παλαιών, αλλά κυρίως νέων. Η φετινή κεντρική έκθεση ήταν η μεγαλύτερη σε συμμετοχή, με 160 δημιουργούς, στο 90% νέων μαθητών, κυρίως ασπρόμαυρη, αλλά και έγχρωμη. Απολαύστε μονάχα, ένα μικρό δείγμα.. και ραντεβού στην Ίριδα για τις υπόλοιπες…

46

προβολής του έργου διαφόρων φωτογράφων των τελευταίων 120 ετών, που η ίδια η ιστορία της εν λόγω τέχνης έχει κρίνει ως σημαντικούς για ποικίλους λόγους.., όπως διότι υπήρξαν πρωτοπόροι, είτε διότι έδωσαν ένα νέο δρόμο, προήγαγαν ή επέφεραν μια αλλαγή. Επιπλέον, παραδίδεται μάθημα εμφάνισης και εκτύπωσης του φίλμ στους σκοτεινούς θαλάμους. Παράλληλα, ανά τακτά χρονικά διαστήματα κάνουμε βόλτες στην πόλη, πάντα με τη φωτογραφική μηχανή ανά χείρας..

Πού στεγάζεται αυτό το όνειρο και τί καλείστε να αντιμετωπίσετε σε αυτόντον χώρο;Σε γενικές γραμμές, τα μαθήματα πραγματοποιούνται σε κτήρια της Πανεπιστημιακής Λέσχης. Έχουμε μετακινηθεί αρκετές φορές, αλλά τα τελευταία τρία χρόνια τα σεμινάρια λαμβάνουν χώρα στο κινηματοθέατρο Ίριδα, (Ακαδημίας & Ιπποκράτους 15). Οι χώροι θεωρούνται κοινόχρηστοι και οι τομείς κανονίζουν πώς θα τους διαχειριστούν, ύστερα από συνεννόηση και ανάλογα με τις ανάγκες τους. Όλοι οι τομείς χρηματοδοτούνται από το Πανεπιστήμιο. Ωστόσο, δεδομένων των οικονομικών δυσκολιών, της γραφειοκρατίας και σε μια λογική συναινετική, προσπαθούμε και φτιάχνουμε ό,τι μπορούμε μόνοι μας. Για παράδειγμα, το 2011 είχαμε επιδιορθώσει τα καθίσματα στην Ίριδα. Η όλη προσπάθεια είναι εθελοντική. Δεν υπάρχει κανενός είδους συναλλαγή και κανείς από όσους διδάσκουν δεν πληρώνεται, ουδέποτε, όχι μόνον τα τελευταία χρόνια. Ένα εξίσου σημαντικό τμήμα του Φωτογραφικού Τομέα, είναι η Βιβλιοθήκη. Φιλοξενείται στον 2ο όροφο του κτηρίου και αυτήν τη στιγμή, είναι από τις σημαντικότερες στην Ελλάδα. Περιέχει μοναδικούς τίτλους βιβλίων και υπό αυτήν την έννοια, λειτουργεί συμπληρωματικά με τις άλλες δύο των Αθηνών, της Καλών Τεχνών και του Πλάτωνος Ριβέλλη.

Το κτήριο είναι “θεσμικά κατοχυρωμένο”;Το παρόν οικόπεδο είναι κληροδότημα του Αντ. Παπαδάκη, αφορά στη φοιτητική μέριμνα και ανήκει αποκλειστικά στους φοιτητές. Ο χώρος είναι τα μέλη του, δεν ανήκει σε κανένα και προσδιορίζεται από ό,τι συμβαίνει εντός, από όλους τους τομείς και από όσους συμμετέχουν με οποιονδήποτε τρόπο. Αυτή είναι η δύναμη που τον προστατεύει. Όσο μεγαλύτερη είναι η παρουσία του κόσμου, τόσο πιο δύσκολα θα μετακινηθούμε στο μέλλον. Δεν κρύβω πως έχουμε αυτήν την ανησυχία, την οποία είχαμε και στο παρελθόν. Πόσο μάλλον τώρα, που συμβαίνουν όλες αυτές οι συγχωνεύσεις των δημόσιων κτηρίων και έχει καταργηθεί το φοιτητικό Άσυλο. Γενικώς, όσες φορές έχει χρειαστεί, ο “χώρος” αυτοπροστατεύεται από τα ίδια του τα μέλη. Έτσι πρέπει και ευχόμαστε να παραμείνει. Ο χαρακτήρας του διαμορφώνεται από τον πυρήνα και αυτή είναι η σπουδαιότητα του εγχειρήματος.

Ποιοί είναι οι στόχοι σας μέσα από την προσπάθεια που κάνετε; Σε ποιούς απευθύνεστε;Τυπικά, ο ΠΟΦΠΑ απευθύνεται σε φοιτητές του Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Ουσιαστικά όμως, είναι ένας χώρος ανοιχτός σε όλους, ανεξαρτήτως ηλικίας και φοιτητικής ιδιότητας. Αυτό, συμβαίνει και στην πράξη. Οι στόχοι είναι αμιγώς εκπαιδευτικοί. Δε θα βρούμε δουλειά σε κανέναν, ούτε ευελπιστούμε στον ‘Μεγάλο Φωτογράφο’. Ευελπιστούμε ωστόσο, στην καλύτερη ματιά ως προς τη Φωτογραφία και ευρύτερα..

Θα ήθελα να μου πείτε ένα στοιχείο που πρέπει να αφήσει κανείς πριν μπει στην Ίριδα και ένα που πρέπει ή θα θέλατε να πάρει μαζί του φεύγοντας..Να αφήσει τις βεβαιότητές του και να πάρει τις αμφιβολίες του (και τα άδεια μπουκάλια – Διατηρείτε τον Χώρο Καθαρό!)

47

Άντρες, που ψηφίζουν άντρες,που μισούν τις γυναίκες1 2

της Αθηνάς Παπαναγιώτου

Oι γλαφυρές σκηνές βίας και βασανισμών εναντίον γυναικών, είναι σεξιστικές; Είναι φαλλοκρατική η αφήγηση ενός παρανοϊκού μίσους για τη θηλυκότητα; Το να περιγράφει κανείς μια πραγματικότητα σημαίνει ότι την προπαγανδίζει κιόλας; Ότι έστω εμμέσως την προτείνει; Αλλάζουν μήπως τα πράγματα όταν κινούμαστε στο επίπεδο της μυθοπλασίας; Οφείλει το φαντασμένο να είναι ένα καθαρό δέον; Ο κόσμος όπως θα έπρεπε να είναι;

Ο David Fincher σκηνοθετεί ένα αστυνομικό θρίλερ, βασισμένο στο πρώτο βιβλίο της τριλογίας Millenium, του Stieg Larsson. Το The Girl with the Dragon Τattoo είναι μια ταινία: Δυνατό και απολαυστικό θέαμα που σε απορροφά, πλοκή που σε κρατά μαζί της, εξαιρετική μουσική επένδυση, όμορφες λήψεις, καλές ερμηνείες.

Σκληρή. Βίαιη. Στις περισσότερες από τις “σκοτεινές” σκηνές πρωταγωνιστεί η Lisbeth. Σκηνές, που κάνουν κάποιους να χαρακτηρίζουν την ιστορία εν τέλει αντιφεμινιστική: Η Lisbeth, κακοποιημένη ως ανήλικη, θύμα βιασμού, περιθωριοποιείται και υιοθετεί έναν αρρενωπό, άγριο τρόπο. Μήπως αυτές οι γλαφυρές σκηνές βίας και βασανισμών εναντίον γυναικών, η περιγραφή ενός παρανοϊκού μίσους για τη θηλυκότητα, είναι τελικά φαλλοκρατικές;Θα ψηφίσω όχι. Η κουβέντα είναι τεράστια και εξαιρετικά ενδιαφέρουσα. Προσωπικά θεωρώ πως μια ταινία είναι μία (ή καλύτερα κάποιες) ιστορίες. Όχι όλες οι ιστορίες. Συνεπώς δεν αξιώνει (και πολύ κάνει κατά την άποψη μου) να εξαντλήσει ένα θέμα. Επιπλέον θεωρώ, πως

ακόμα και μια μυθοπλασία έχει κάθε ηθικό δικαίωμα να περιγράφει ένα -έστω φανταστικό- είναι. Τίποτα δεν την περιορίζει στην ηθικολογία, το κήρυγμα. Πόσο μάλλον όταν περιγράφει κάτι φορτίζοντάς το αρνητικά.

Το The Girl with the Dragon Τattoo πέρα από τα προφανή νοήματα μιας ιστορίας αντρών που μισούν τις γυναίκες, θυμίζει πως:

Το θηλυκό δεν είναι ανόητο. Η ευφυΐα δεν έχει φύλο. Οι άνθρωποι δεν είναι καλοί σε διάφορες δραστηριότητες με κριτήριο τα γεννητικά τους όργανα. Ανατρέποντας μια μακριά παράδοση στο αστυνομικό μυστήριο, η λύση δεν έρχεται μόνο από τον άντρα και η θέση που επιφυλάσσεται στην γυναίκα δεν είναι αυτή της Femme fatale, της ερωμένης, της απροστάτευτης.

Το θηλυκό δεν είναι απαραίτητα χαριτωμένο. Το χαριτωμένο δεν είναι πάντα αδύναμο. Η γυναίκα δεν τελειώνει το φύλο της μόνο με την γλυκύτητά της, τα κόκκινα χείλη της, το επιδεικνυόμενο μπούστο της, τους ραφινάτους τρόπους της. Όλα τα παραπάνω και τα αντίθετά τους δεν έχουν φύλο.

Η σεξουαλικότητα και οι τροπικότητές της, ευτυχώς δε συνοψίζονται σε ένα καθαρό δίπολο.Ο σεξισμός είναι φασισμός. Κάθε τρόπος που αποθεώνει ένα κυρίαρχο στοιχείο (όπως ο φαλλός) σε βάρος του περιθωριακού αντιθέτου του είναι φασιστικός. Η ταινία αναδεικνύει αυτή τη σχέση με έναν κάποιο τρόπο.

1Χρησιμοποιούμε δίπολα (άντρες-γυναίκες) γιατί σκεφτόμαστε σε μια γλώσσα φαλλολογοκεντρική, ετεροκανονική. Υπάρχει ο κυρίαρχος πόλος και το συμπλήρωμά του, ο πυρήνας και το περιθώριο, ο κανονικός και ο ανώμαλος, που βοηθά τον πρώτο να οριστεί αρνητικά, εξοβελίζοντας τον δεύτερο από τον λόγο, εξουσιάζοντάς τον. Θα μπορούσαμε ίσως καλύτερα να μιλάμε για το αρσενικό και το θηλυκό μας κομμάτι. Θα μπορούσαμε πιθανόν να θολώσουμε το έμφυλο δίπολο στο λόγο. Τίποτα δεν είναι φυσικό από εκείνο το σημείο που αποφασίσαμε να υπερβούμε το ζωώδες. Καλύτερα όλα να είναι φυσικά, αφού είναι εφικτά από ένα όν που δεν είναι μετα-φυσικό.

2Όχι μόνο γιατί η χρυσή αυγή φαίνεται να προτιμάται από άντρες ψηφοφόρους, αλλά γιατί αξίζουν ιδιαίτερες σελίδες οι γυναίκες που ψηφίζουν γυναίκες/άντρες που μισούν τις γυναίκες, όπως και οι μετανάστες που συμμετέχουν σε εκδηλώσεις της χρυσής αυγής.

Αυτός που ορίζεται ως λευκός, ετεροφυλόφιλος, άντρας είναι λίγος και επικίνδυνος. Εκείνος που γι’ αυτό πιστεύει πως είναι ανώτερος από τον μελαμψό, τη γυναίκα, την τυχαιότητα είναι άρρωστος.

Δυνατή. Από τους τίτλους αρχής, θυμίζοντας πως ο Fincher ξέρει να γυρίζει video clip. Με ένα πολύ ιδιαίτερο soundtrack, αποτέλεσμα της συνεργασίας των Atticus Ross και Trent Reznor: Οι μουσικοί συναντιούνται ξανά μετά την πρώτη κοινή τους δουλειά για το sound-track της ταινίας The Social Network, επίσης του Fincher, για την οποία βραβεύτηκαν μεταξύ άλλων και με βραβείο καλύτερης μουσικής επένδυσης στα Oscar του 2011. Το αποτέλεσμα είναι υποβλητικό και πλαισιώνει νομίζω άρτια την ταινία.

Στη Σουηδία του κοινωνικού κράτους, της φρέσκιας, νεανικής, minimal αισθητικής του IKEA, στη χώρα της πολυπολιτισμικότητας, εφάπτεται το παρελθόν με το μέλλον.Ένα παρελθόν μιας όχι και τόσο αθώας ουδετερότητας την περίοδο του

δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, που περιελάμβανε εμπόριο πρώτων υλών, βρώμικες συναλλαγές με το τρίτο Ράϊχ,

αποστολή εθελοντών στρατιωτών στο πλευρό των ναζιστών. Ενισχυμένες ομάδες νέο-ναζί διαγράφουν ένα μέλλον δυσοίωνο. Αυτό είναι το παρόν της Ευρώπης που παθαίνει παράκρουση. Της Ελλάδας που ξαμολάει τον διατροφικό της εαυτό.

Η ιστορία επιχειρεί να φωτίσει τη σκοτεινή πλευρά μιας “ιδεώδους” κοινωνίας.

Ο Fincher πάντα έπειθε πως το mainstream δεν είναι απαραίτητα επιφανειακό.

«Ταυτίζονται με τη δύναμη του θεού και πιστεύουν πως είναι κατ’ εικόνα. Αυτή είναι η βασική τρέλα τους. Τους έχει καταπνίξει

κάποιο αρχέτυπο· το εγώ τους έχει διασταλεί με ψυχωτικό τρόπο, έτσι ώστε δεν γνωρίζουν πού

αρχίζουν οι ίδιοι και πού σταματά η θεότητα.[…]»

Philip Kindred Dick, The Man in the High Castle

The Girl with the Dragon Tattoo

Directed by David Fincher

Starring Rooney Mara,Daniel Craig, Christopher Plummer

Released 2011

49

Αντι-τέχνη ναι, μη τεχνη όχισημειώσεις για το graffiti σε χαρτί, για όσους δεν έχουν βάψει και θα ήθελαν

της Ελβίρας Κρίθαρη

“Ξεκινώντας για άλλη μια φορά προς το σπίτι του Ζ. προσπαθούσα να κάνω με το μυαλό μου μια περίληψη αυτού που σχεδιάζαμε μέρες τώρα και μπορεί να χάναμε και τον χρόνο μας αν τελικά δεν έπιανε το σχέδιο. Και τα εμπόδια ρε γαμώτο ήταν πολλά. Αλλά ευτυχώς ήμασταν οι δυο μας και ένας ξένος, κλασσικά interail από κονέ μάς βρήκε, και παίζει να τον φτιάξουμε. Λίγα άτομα, πιο εύκολη συνεννόηση. Ήταν άνοιξη του 2007 και έχουν σκάσει αρκετοί ξένοι όλο τον χειμώνα, λίγοι έβαψαν βέβαια αφού το subway ήταν σχεδόν impos-sible τότε. Καλά αυτό που θέλαμε να κάνουμε εμείς βέβαια ήταν επιστημονικής φαντασίας. Μαζεύω λοιπόν τον Ζ. και τον ξένο και πάμε προς το μέρος που είχαμε ως στόχο. Κουνάμε spray και παίρνουμε και τα απαραίτητα μαζί

μας. Μπαίνοντας, όλα αλλάζουν, έξω έχεις την άνεση και την ξενοιασιά του ότι δεν έχεις κάνει τίποτα άρα δεν είσαι ένοχος για κάτι. Μέσα όμως είναι αλλιώς, μπήκες, κι αυτό είναι ήδη μια παράβαση. Ανάλογα με την περίσταση, το μέρος, την ώρα, την χώρα, την παρέα, την προετοιμασία, την είσοδο, την έξοδο, η ψυχολογία αλλάζει. Η ένταση αυξομειώνεται συνεχώς. Πρέπει να βάψεις και σχεδόν να μην κοιτάς αυτό που κάνεις, ειδικά αν βάφεις άκρη έχεις μεγαλύτερη ευθύνη. Εκεί μετά τα πρώτα πέντε λεπτά, πάντα μα πάντα σκέφτεσαι -μακάρι να μην μας δούνε τώρα στα μισά και πάει χαμένος ο κόπος. Κάποιες φορές γίνεται έτσι, τις περισσότερες όμως όχι. Και έρχεται το τέλος, photos για να φύγουμε, εκεί αρχίζεις να νιώθεις μια γλυκιά ευφορία. Φεύγοντας προς

vandals and trains

50

την έξοδο προσπαθείς να συγκρατήσεις την χαρά σου και να μην πανηγυρίσεις, η έξοδος είναι εξίσου σημαντικό κομμάτι με την είσοδο. Βγαίνοντας μπορεί να ακουστεί ή πιο ηλίθια ατάκα μπροστά στην πιθανότητα οι περαστικοί να σε υποψιαστούν. Στο σπίτι τα ξημερώματα η φωτογραφική σου μηχανή θα είναι το τελευταίο αντικείμενο που θα αφήσεις από τα χέρια σου πριν κοιμηθείς. Κάτι καινούργιο έγινε, θα κάνει μια διαδρομή και μετά θα σβηστεί, όμως εσύ το έχεις καταγράψει. Αυτό μένει, μια φωτογραφία. Έτσι είναι το graffiti και δεν θα αλλάξει. Εφήμερο και γι’ αυτό μας αρέσει” (Ανωνύμου)

Μαντεύω το λαχάνιασμα.

Εντάξει, εύκολα φαντάζεται κανείς πως μια πράξη παραβατικής δημιουργίας προϋποθέτει ταυτόχρονα τους υψηλούς σφυγμούς του ντελίριου της τέχνης και την κομμένη ανάσα της πάλης με τον φόβο. Δεν γνωρίζουμε ποιός υπογράφει την παραπάνω μαρτυρία μιας νύχτας graffiti, αλλά ορισμένοι θα αναγνωρίσουν σε αυτή μερικά από τα βασικά στοιχεία του βανδαλισμού και της (αντι)τέχνης που συνυπάρχουν σε μία ξέφρενη στιγμή βαψίματος μιας επιφάνειας, που για λόγους αστικής ευπρέπειας -και όχι μόνο-, δεν θά ‘πρεπε να είχε βαφτεί.

Το graffiti των τοίχων, οικείο και γνώριμο πια όσο και οι ίδιοι οι τοίχοι στους δρόμους που περπατάς μια ζωή, είναι αυτό που μετατρέπει την πόλη σε μιαν αχανή, διαρκώς ανανεώσιμη «γκαλερί», την οποία το graffiti τρέφει, αλλά και τρέφεται από αυτήν, σε μία σχέση αμφίδρομη. Graffiti από τις (πάλαι ποτέ) διαφημιστικές πινακίδες στις ταράτσες των πύργων της πόλης, μέχρι τα σωθικά της: στα τούνελ, που την ημέρα σφύζουν από ανθρώπινη αναμονή,

κάποια βράδια αντιλαλούν βιαστικοί ψεκασμοί χρωμάτων των εισβολέων. Το αποτέλεσμα αυτής της πρακτικής, υπεργείως ή υπογείως, μπορεί να μείνει σε κοινή θέα μερικά χρόνια, συχνά όμως λίγες μόνο ώρες: ο χρόνος ζωής αυτών των έργων θα ξεκινήσει να μετρά αντίστροφα τη στιγμή που η βαλβίδα κουμπώνει στο πρώτο spray.

(αφ)Ορισμοί.

Το φυσικό σύνορο ανάμεσα στην τέχνη και το αντίθετό(;) της, υποθέσαμε πως κατ’αρχήν καθορίζεται από την σχέση των δύο με το εμπόριο. Και το graffiti εξελίχθηκε διόλου αντιεμπορικά. Τον παλιό καιρό (μόλις λίγες δεκαετίες πριν -αν αγνοήσουμε την συμβολή του ανθρώπου των σπηλαίων) αποτύπωνε μια ανάγκη έκφρασης που δεν εξαργυρωνόταν με χρήμα ή φήμη. Αποζητούσε, μάλλον, την προβολή της ανωνυμίας ως άλλης ταυτότητας, σε μια εποχή -και μία ήπειρο- που η ανθρωπότητα γνωριζόταν ήδη αρκετά καλά αναμεταξύ της υπό τα προσωνύμια του μέσου καταναλωτή, τηλεθεατή, κ.λπ... Τα ονόματα στους τοίχους, ψευδώνυμα μεν, εξέφραζαν υπαρκτούς ανθρώπους. Και η επαναλαμβανόμενη παρουσία τους στα ντουβάρια της μητρόπολης, μαρτυρούσε το πέρασμα κάποιου το ίδιο γνωστού όσο και ξένου, που νικούσε στιγμιαία την μοναξιά μέσα στην πολυκοσμία, οικειοποιώντας τον χώρο και δίνοντας τον λόγο στον τυχαίο διαβάτη, σε μία άτυπη δημόσια συζήτηση που ξεκίναγε κάπως έτσι: «ήμουν κι εγώ εδώ, όπως κι εσύ».

Όπως είναι φυσικό, η θέση ενός τέτοιου «γραφιά» δεν θα ήταν περίοπτη κοινωνικά. Τη μοναξιά που νιώθουν όλοι, στον δρόμο την εξωτερικεύουν μόνο όσοι χρειάστηκε να

51

τον περπατήσουν πολύ. Η σχέση αυτής της νέας μορφής τέχνης που γεννιόταν με το περιθώριο ήταν, επομένως, στενή. Παραμένει η ίδια και σήμερα, με τη διαφορά ότι η άλλοτε υποχρεωτική περιθωριοποίηση, στις μέρες μας τίθεται ως αυτοσκοπός. Διόλου κακά, αν αναλογιστούμε πως «περιθωριοποίηση» θα μπορούσε να λεχθεί αλλιώς η… ποίηση του περιθωρίου και άρα η ανάγκη των ανθρώπων να την εκφράσουν, η αποδοχή και η επιζήτησή της είναι μια πράξη έντονα πολιτική. Εκείνοι που αυτοπροσδιορίζονται στο πλαίσιό του έχουν προηγουμένως αμφιβάλλει για το status quo, αν δεν ψάχνουν ήδη τρόπους να το απορρίψουν. Επιβεβλημένα ή εσκεμμένα, το graffiti βρίσκεται πάντα σε διαλεκτική σχέση με την αναίρεση του γενικά αποδεκτού.

Εμπορικό ή μη, περιθωριοποιημένο αλλά με μεγάλη απήχηση, εξελίσσεται μαζί με τις αντιφάσεις του. Μια έντεχνη πρακτική που γεννήθηκε σαν απάντηση σε ανείπωτα κοινωνικά ερωτήματα, τώρα εγκολπώνεται τα χαρακτηριστικά της κοινωνίας που θέλησε να

χαρακτηρίσει. Η βιασύνη του graffiti είναι όμοια με τη βιασύνη των κοινωνικών υποκειμένων. Η μορφή της Τέχνης άλλωστε, καταδεικνύει και τη μορφή της κοινωνίας. Αλλά και η βία των γκραφιτάδων δεν είναι άλλη από την ίδια βία που περιορίζει τον χώρο και τον τρόπο έκφρασής τους, αντιστρόφως εκφρασμένη.

Τεχνίτες ή καλλιτέχνες, κάπως βάνδαλοι.

Το graffiti δεν είναι τελικά παρά ατόφια Τέχνη. Η εξειδίκευση της τεχνοτροπίας το αποδεικνύει. Στα χρόνια που πέρασαν αναπτύχθηκαν τα στυλ και οι τάσεις, το graffiti ωρίμασε, έχει κανόνες και τρόπους για να παραβαίνονται. Το graffiti ξεχύνεται παντού, στους δρόμους και στους υπονόμους, πλημμυρίζει την πόλη όσο και η μουσική, η Παράσταση, οι λέξεις μας. Οι ζωγραφιές στους τοίχους, τα ακαταλαβίστικα «φουσκωτά» γράμματα, όλα εφορμούν από την ανάγκη κάποιου να επικοινωνήσει ζωγραφίζοντας. Αυτοαναφορική ή όχι, πάντως Τέχνη και αντι-Τέχνη μαζί. Κι αυτό, διότι η αμφισβήτηση των δομών της Τέχνης όπως την

vandals and trains

52

ξέραμε μέχρι τώρα, εμπεριέχεται στις νέες καλλιτεχνικές μορφές του σήμερα. Εξάλλου, το αντίθετο της Τέχνης δεν είναι παρά η απουσία της.

Και ο βανδαλισμός; Εκείνος που όρισε βανδαλισμό το γέμισμα με χρώμα είχε μια κάπως διαστρεβλωμένη άποψη για το τί συνιστά καταστροφή. Εξαιτίας του, μυριάδες θα κληθούν να επαναπροσδιορίσουν τις έννοιες και ο κόσμος θα τους πει ποιητές, ζωγράφους, μουσικούς… Μπορεί και γκραφιτάδες.

Λίγο παραδίπλα,κάπου σ’αυτή την πόλη.

Κάποιος δικός τους τσεκάρει τώρα το μέρος που πρόκειται να βάψει. Κάποιος κουβαλά την σακκούλα με τα spray. Σε έναν τοίχο κάτι, κάπως θα ειπωθεί. Δεν έχει και τόση σημασία αν κυνηγηθεί, αν δεν προλάβει. Θα έχει ήδη εντρυφήσει, με τον τρόπο που εντρυφούν οι απόκληροι και οι καλλιτέχνες, και κυρίως όσοι βρίσκουν τους εαυτούς τους και στα δύο, σε ‘κείνο που όσοι δεν πρωτοπόρησαν θα ονομάσουν βέβαια με κάποια ζήλεια: νοθεία της Τέχνης και τεχνική της νοθείας της.

vandals and trains

*Φωτογραφικό υλικό: vandalsandtrains.tumblr.com

53

Μιας και ανοίξαμε θέμα στο zine, εσωκλείουμε επιλογικά τις απαντήσεις στη συνέντευξη που μας παραχώρησε ο Μιχάλης από τους Kaliptikal*, για όσα ζητήματα συμπαρασύρει μια συζήτηση υπό το γενικό όρο graffiti. Οι υπογραμμίσεις δικές μας.

Το graffiti είναι μια μορφή αντι-τέχνης. Μπορούμε να το τοποθετήσουμε δίπλα στον Ντανταϊσμό, εφόσον δεχτούμε ότι και το graffiti αμφισβητεί της αρχές της μοντέρνας κοινωνίας και είναι αντιεμπορικό. Επίσης το ότι οι γκραφιτάδες θεωρούνται αναρχικοί και καταστροφικοί, αρνούνται τον νόμο, την αισθητική, την ομορφιά, τον καθωσπρεπισμό, χρησιμοποιούν ψευδώνυμα και εκφράζουν τον αυθορμητισμό είναι στοιχεία πολύ κοινά με βασικές εκφράσεις της αντι-τέχνης. Δεν ξεκίνησε με αυτά τα στοιχεία αλλά στην πορεία διαφοροποιήθηκε και υϊοθέτησε κάποια.

Στην σημερινή εποχή δεν θα ορίσουμε ακριβώς το graffitiως περιθωριακό, αν και θα μπορούσαμε να πούμε κάτι τέτοιο πριν από 10 με 15 χρόνια. Τα δεδομένα έχουν αλλάξει, αλλά σίγουρα ξεκίνησε ως τέτοιο και συνεχίζει να αναπτύσσεται από κάποιους περιθωριακά. Δεν μπορεί όμως με την απήχηση που έχει τώρα και με την αλληλεπίδραση που έχουν οι γκραφιτάδες με τον υπόλοιπο κόσμο να θεωρηθεί περιθωριακό.

Με τον κόσμο της τέχνης δεν τα πηγαίνουν και πολύ καλά οι περισσότεροι, θεωρώντας ότι αυτό που κάνουν είναι under-ground ενώ οι καλλιτέχνες της εποχής τους ξεπουλημένοι και συστημικοί. Βέβαια, αυτό δεν είναι ακριβώς έτσι, αφού

στο Internet, ειδικότερα τα τελευταία χρόνια, ο διαμοιρασμός των προσωπικών μας στιγμών εξελίσσεται όλο και περισσότερο. Και το graffiti δεν θα μπορούσε να μην επηρεαστεί από όλο αυτό το κύμα, με αποτέλεσμα να αναλώνεται διαδικτυακά ένα μεγάλο κομμάτι οπτικού υλικού και να έχει απολέσει κατά πολύ την underground φύση του.

Πρέπει να δοθεί ένας τελικός ορισμός στο κίνημα αυτό και όχι να θεωρείται ότι το graffiti -με την μορφή γραμμάτων- είναι έγκλημα και παράνομο και η street art είναι κάτι άλλο, επειδή είναι αναπαραστατική, μοιάζει πιο πολύ στην διαφήμιση και απευθύνεται στον απλό κόσμο που θα δει ένα έργο street art και θα νιώσει υποτίθεται συναισθήματα. Δηλαδή ο απλός κόσμος θέλει να βλέπει ροζ καρδούλες, κοπελίτσες και κίτρινα ανθρωπάκια στα κτίρια για να νιώσει συναισθήματα; Θα παραβλέπει δηλαδή τα προβλήματα της κοινωνίας για να νιώσει κάτι μέσω ενός έργου street art; Μπούρδες είναι αυτά. Το graffiti είναι ένα. Όλα τα άλλα περί street art είναι εφευρέσεις των gallery και των υπόλοιπων θεσμικών παραγόντων της τέχνης που, χωρίς να θέλω να τους κατηγορήσω, είναι επιχειρήσεις και κοιτάνε τί πουλάει και από εκεί και πέρα το εκμεταλλεύονται αναλόγως. To graffiti είναι ένα πολιτικό σχόλιο και ας μην λέει τίποτα και ας μην μπορεί κανείς να το διαβάσει.

Το περιοδικό μας είναι ένα μέσο παρουσίασης του graffiti και ανάδειξης οπτικού υλικού που είναι σε αποκλειστικότητα από τους φωτογράφους και τους δημιουργούς και δεν έχει αναλωθεί στον κυκεώνα των site που μας κατακλύζουν μέσα στον απέραντο δημόσιο χώρο του διαδικτύου. Η δουλειά μας μπορεί να μην διαφέρει πολύ από μια γκαλερί, στο κομμάτι της επιμέλειας. Θα πάρουμε οπτικό υλικό, όχι όμως από καλλιτέχνες και θα επιμεληθούμε της δημιουργίας ενός καλλιτεχνικού εντύπου, προωθώντας τις δράσεις μια συγκεκριμένης ομάδας ατόμων και δρώντας ανεξάρτητα από τον παράγοντα κέρδος, άσχετα αν δημιουργούμε ένα προς πώληση προϊόν. Το να πουλάς κάτι δεν σημαίνει ότι το κάνεις για να κερδίσεις χρήματα, απλά επειδή στην κοινωνία που ζούμε το χρήμα είναι το μέσον των συναλλαγών πρέπει το προϊόν να έχει μια τιμή έτσι ώστε να ορίζεται κάπως η αξία του. Βασικό μας μέλημα είναι να υπάρχει μια έντυπη καταγραφή των πολύ ιδιαίτερων και προσωπικών δράσεων των γκραφιτάδων και να μην αναλώνεται το οπτικό υλικό, που συλλέγουν από τις δράσεις τους, στο διαδίκτυο.

*(Την Τετάρτη, 20 Ιουνίου, το δεύτερο τεύχος του περιοδικού kaliptikal έκανε τηνεμφάνισή του.)

54

Φωτογραφία Εξωφύλλου tail's tales

Unit� Minime di Sensibilit� [2011] | Roberto PuglieseInteractive Sound Installation

(speaker, circuits, computers, sound cards, cables, sensors, software).ph. Michele Alberto Sereni

tail's tales

η ιδέα

10 Απριλίου 2005. Μια ημέρα πριν επιστρέψω μόνιμα στην Ελλάδα, μετά τη διαμονή μου (σπουδές και εργασία) στο Λονδίνο. Εκείνες τις ημέρες μόλις είχα πρωτοδιαβάσει κάπου για τον πίνακα του Hans Holbein (The Ambassadors) και την τεχνική της Αναμόρφωσης σε αυτόν. Η επίσκεψή μου λοιπόν, στη National Gallery (Λονδίνο), έκρινα πως ήταν απαραίτητη. Έστω τελευταία στιγμή. Και ήταν τελικά ο σπόρος που διατηρήθηκε από τότε και βρήκε πλέον το γόνιμο έδαφος στο Freequency – the zine, ώστε να αρχίσει να ανθίζει. Η εκτενής -τελικά- έρευνα θεωρήθηκε απαραίτητη από την ίδια, αλλά και τον συνοδηγό Ορέστη Σ. Το ίδιο απαραίτητη όμως, θεωρήθηκε (από όλους μας) και η ανάγκη επ-έκτασης του zine, δίνοντας ζωή στο tail's tales, καθώς και χώρο σε κάθε ανάγκη εκτενούς έρευνας και ανάλυσης διαφορετικών θεμάτων κάθε φορά, που θεωρούμε σημαντικό να μοιραστούμε μαζί σας. Η μόνη χρονική δέσμευση εμφάνισης του ένθετου βασίζεται σε μια λεπτομερή ανάλυση και παρουσίαση πνευματικών αναγκών και όχι σε μια απλή επανεμφάνιση του tail's tales. Όλα στον χρόνο τους. Όπως και η Αναμόρφωση, μετά από επτά χρόνια βρήκε τον χώρο να αρχίσει να καρποφορεί και ταυτόχρονα να αναμορφώνει την... μορφή του Freequency – the zine!

Στην περίπτωσή μας, τα παραμύθια έχουν καλό τέλος, ακόμη και στην προέκτασή τους!

Α. Σ.

Η τεχνική της Αναμόρφωσηςοπτικές γωνίες ή θέσεις υπεροχής

των Ορέστη Σεφέρογλου και Άννας Στερεοπούλου

Βρείτε τις διαφορές:

Σκηνή 1:Πλάνο αεροπλάνου που σκίζει τον ουρανό, αφήνοντας μια άσπρη γραμμή... CUT!

Σκηνή 2:Πλάνο θάλασσας, από ψηλά, πάνω στην οποία διαγράφεται η πορεία ενός κρισ-κραφτ, το οποίο αφήνει λευκή γραμμή αφρού... CUT!

Ποιές λοιπόν οι διαφορές σε αυτά τα δύο πλάνα; Πόσες φορές κοιτάξαμε ένα αεροπλάνο στον ουρανό, χαζεύοντας την άσπρη γραμμή που αφήνει πίσω του; Το ίδιο ακριβώς είδαμε και όταν παρατηρήσαμε το κρισ-κραφτ που σκίζει την θάλασσα.

Εικόνες σχηματικά σχεδόν πανομοιότυπες. Σε τί διαφέρουν όμως; Προφανώς στην περιγραφή και μετάφραση /εξήγηση που ο εγκέφαλός μας δίνει ή αναγκάζεται να δεχτεί για μια τόσο γνωστή εικόνα, η οποία τόσο εύκολα έρχεται να αποκτήσει μια τελείως νέα μορφή. Έχουμε έτσι λοιπόν μια πρώτη διατύπωση του όρου της τέχνικής της Αναμόρφωσης. Μιας τεχνικής, η οποία από την αρχαιότητα κι όλας, εμπνέει και καθορίζει καλλιτέχνες, τα μηνύματα των έργων τους και τη νοοτροπία κοινωνιών, καθώς εξελίσσει και εξελίσσεται, ανά τους αιώνες.

Η “νέα μορφή” που δίνουμε σε μια εικόνα ή/και έννοια και θεωρία, όπως επίσης και “η χρονικά καθυστερημένη πρόσβαση σε ένα βαθύτερο νόημα, αναμένοντας την αποκάλυψη αυτού”, όπως σημειώνει ο Βρετανός συνθέτης (ειδικευόμενος στον ήχο) Mark Peter Wright. Είναι λοιπόν μια τεχνική που βοηθάει στην εξέλιξη ή μια τεχνική που εξαπατά; Ή μήπως και τα δύο;

...σκοπιές του Ορέστη ΣεφέρογλουΦωτογράφος [ www.orestisseferoglou.com ]

Πριν καν ξεκινήσουμε, αυτή την περιπλάνησή μας στην τεχνική της Αναμόρφωσης, ας προσπαθήσουμε να ορίσουμε την εικόνα (ή την «εικόνα»): Εικόνα είναι η αναπαράσταση της (ή μιας) πραγματικότητας, είναι η οπτική αντίληψη μιας σκηνής, η ζωγραφική αναπαράσταση. Είναι η δισδιάστατη εμφάνιση ή αναπαράσταση, με τεχνικά μέσα, ενός πραγματικού αντικειμένου, αλλά επίσης και το είδωλο ενός ατόμου ή ενός αντικειμένου. Κάθε εικόνα μάς δείχνει κάτι, σε κάθε εικόνα μπορούμε να δούμε δυο πράγματα. Αυτό που ο δημιουργός της θέλει να μας δείξει αλλά και αυτό που ο παρατηρητής θέλει να δει ή καταφέρνει να αντιληφθεί. Μια εικόνα εξάλλου (ακόμα και η πιο απλή σε σύνθεση) μπορεί να έχει παραπάνω από μία ανάγνωση. Τί γίνεται όμως όταν στη μέση μπαίνει μια θαυμαστή τεχνική που αλλάζει τα νοήματα και τις μορφές; Μια τεχνική που προσθέτει επιπλέον επίπεδα στην εικόνα και καταφέρνει να προσελκύει ακόμα περισσότερες αναγνώσεις. Ο λόγος για την Αναμόρφωση.

Η Αναμόρφωση είναι μια διαστρεβλωμένη προβολή ή προοπτική που απαιτεί από τον θεατή να τοποθετηθεί σε μια συγκεκριμένη γωνία θέασης (οπτική γωνία - vantage point),έτσι ώστε η εικόνα να ανασυσταθεί.

Το Λονδίνο, η Πινακοθήκη και το αναμορφωτικό κρανίο.

Πριν συνεχίσουμε όμως, ας μεταφερθούμε στο Λονδίνο και συγκεκριμένα στην Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου. Εκεί, ανάμεσα σε χιλιάδες πίνακες ζωγραφικής, βρίσκεται ίσως ένα από τα πιο χαρακτηριστικά δείγματα της τεχνικής της Αναμόρφωσης στην ζωγραφική. «Οι Πρέσβεις» (The Ambassadors – 1533) του Hans Holbein είναι ένα διπλό πορτραίτο δύο νεαρών ευγενών διπλωματών που πλαισιώνονται από διάφορα αντικείμενα (νεκρή φύση), επιμελώς τοποθετημένα στον χώρο. Το νόημα των αντικειμένων αυτών, αλλά κυρίως η θέση τους, έχουν αποτελέσει και αποτελούν αιτίες για μεγάλες συζητήσεις και διαμάχες. Πέρα όμως

1

από αυτές τις ιδιαιτερότητες αντικειμένων - θέσης, ο Holbein έδωσε και μια ακόμη κατεύθυνση στο αριστούργημά του. Αυτή είναι τόσο σωστά κρυμμένη όσο και ξεκάθαρη. Αρκεί κανείς να κοιτάξει από μία συγκεκριμένη γωνία για να ανακαλύψει με τη βοήθεια της προοπτικής ένα ακόμα επίπεδο στον πίνακα, που ίσως να είναι και το πιο σημαντικό. Ο Holbein τοποθετεί στο έμπροσθεν μέρος του πίνακα, ένα παραμορφωμένο αντικείμενο, μια διαστρεβλωμένη μορφή, που ένας θεατής κοιτώντας τον (πίνακα) σε ευθεία, αδυνατεί να αναγνωρίσει. Ξαφνικά όμως, ένας άλλος θεατής λίγο πιο δεξιά θα αναφωνήσει «ένα κρανίο!», και το κρανίο μπορεί να το δει μονάχα εκείνος την συγκεκριμένη στιγμή. Τοποθετήθηκε στην σωστή οπτική γωνία και η εικόνα του άγνωστου αντικειμένου αναμορφώθηκε και ανασυστάθηκε σε ένα κρανίο. Το κρανίο συμβολίζει (και υπενθυμίζει) ότι οι ευγενείς πλούσιοι πρέσβεις είναι κοινοί θνητοί. Την υπενθύμιση του θανάτου έρχεται να συμπληρώσει, ακριβώς στην ίδια ευθεία με το κρανίο, η παρουσία ενός αγαλματίδιου με τον σταυρωμένο Χριστό. Έτσι με βάση την Αναμόρφωση, ο Holbein δημιουργεί συνολικά τρία επίπεδα στο έργο του. Το επίπεδο της πραγματικής ζωής παρουσιάζεται μέσα από το διπλό πορτραίτο και τα αντικείμενα στον χώρο. Η Αναμόρφωση μάς οδηγεί στο επόμενο, την υπενθύμιση του θανάτου και ταυτόχρονα καταλήγουμε στο τελευταίο και ανώτερο επίπεδο κατά τον Holbein, πέρα από τον θάνατο, στην ανάσταση.Οι «Πρέσβεις» μάς επιτρέπουν να κατανοήσουμε την ουσία της τεχνικής της Αναμόρφωσης. Επαναδιαπραγματευόμαστε (ως θεατές – παρατηρητές) με την εικόνα των δύο ευγενών διπλωματών. Μέσω της Αναμόρφωσης ανακαλύπτουμε μια βαθύτερη έννοια που ο ζωγράφος προσπαθεί να εκφράσει. Η εικόνα αποκτά

νέα μορφή και μάς επιτρέπει να εκλάβουμε ένα διαφορετικό (και βαθύτερο) νόημα. Η πρόσβαση σε αυτό το νόημα καθώς και στα νέα επίπεδα του έργου, έρχεται με χρονική καθυστέρηση.

Εδώ ίσως είναι η ουσία της Αναμόρφωσης, γενικότερα: η αναμονή. Το βαθύτερο νόημα, η νέα μορφή, που βρίσκονται μέσα σε μια εικόνα, περιμένουν τον θεατή να τις αποκαλύψει. Δηλαδή, με άλλα λόγια αναμένουν τον θεατή να βρει την οπτική γωνία επιτρέποντας στην Αναμόρφωση να λειτουργήσει και στην εικόνα να ανασυσταθεί. Η νέα μορφή θα βρίσκεται πάντα εκεί κρυμμένή,

η Αναμόρφωση θα μας οδηγήσει σε αυτήν.

Πέρα όμως από τα διαφορετικά επίπεδα που δημιούργησε ο Hans Holbein, δημιουργείται μια συνθήκη εξαιρετικής σημασίας. Κάθε Αναμόρφωση για να ολοκληρωθεί απαιτεί τουλάχιστον μία συγκεκριμένη οπτική γωνία θέασης. Ένα «μαγικό» vantage point όπου ο θεατής/ «αναγνώστης» αντιλαμβάνεται την μεταμόρφωση της εικόνας και έτσι ανακαλύπτει ένα επιπλέον νόημα. Παράλληλα, όπως δηλώνει και ο Felice Verini (που θα δούμε στη συνέχεια), προκύπτει ένα ενδιαφέρον ερώτημα για το τί συμβαίνει έξω από κρίσιμο σημείο θέασης της Αναμόρφωσης.

“My concern is what happens

outside the vantage point of view.”Felice Varini

Ο Felice Varini γεννήθηκε το 1952 στο Locarno της Ελβετίας και ζει μόνιμα στο Παρίσι. Θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους εκφραστές της σύγχρονης μορφής της Αναμόρφωσης, έχοντας επικεντρωθεί στη γεωμετρική προοπτική και την χωρική (αρχιτεκτονική) ζωγραφική. Χρησιμοποιεί

The Ambassadors [1533] | Hans Holben the YoungerOil on oak | National Gallery, London

2

Huit carr�s [2006] | Felice Varini

3

τεχνικές projector - stencil. Ο Felice ζωγραφίζει σε αρχιτεκτονικούς και αστικούς χώρους, όπως κτήρια, τοίχους και δρόμους. Σύμφωνα με τον μαθηματικό και κριτικό τέχνης, Jo�l Koskas: «Ένα έργο του Varini είναι μια αντι-Μόνα Λίζα».

Τα έργα του χαρακτηρίζονται από ένα (μοναδικό) πλεονεκτικό σημείο, δηλαδή μια μόνο οπτική γωνία από την οποία ο θεατής μπορεί να δει την πλήρη ζωγραφική (συνήθως ένα απλό γεωμετρικό σχήμα, όπως κύκλος, τετράγωνο, γραμμή), ενώ από όλα τα άλλα σημεία στο χώρο ο θεατής θα δει «σπασμένα», κατακερματισμένα σχήματα. Από τις αρχές της δεκαετίας του ’80, ο Varini ανέπτυξε την ζωγραφική του σε αρχιτεκτονικούς χώρους. Έχοντας σαν βάση τα χωρικά δεδομένα (όρια) του περιβάλλοντος στο οποίο θα εργαστεί, ορίζει τον τρόπο με τον οποίο η παρέμβασή του θα υλοποιηθεί. Ο τρόπος δηλαδή με τον οποίο εκφράζει την άποψη του, επηρεάζεται άμεσα από τον χώρο δημιουργίας και αποτελεί την βάση της δικής του οπτικής γωνίας. Με άλλα λόγια η Αναμόρφωση του Varini συνδέεται άμεσα με τα χαρακτηριστικά του χώρου/ περιβάλλοντος στον οποίο θα τοποθετήσει την ζωγραφική του. Το πλεονεκτικό σημείο (vantage point) της Αναμόρφωσης προκύπτει από αυτά τα χωρικά (αρχιτεκτονικά) χαρακτηριστικά. Η ζωγραφική μορφή βρίσκει τη συνοχή της, όταν ο θεατής στέκεται σε αυτό το σημείο. Εργάζεται με παστέλ, ακρυλικό και μεταξοτυπία για να δημιουργήσει στον χώρο, γεωμετρικά σχήματα (μορφές), συχνά σε μια μνημειακή κλίμακα. Με τη μελέτη των βασικών χαρακτηριστικών και της ιστορίας του κάθε τόπου, ο Varini ορίζει μία μοναδική οπτική γωνία γύρω από την οποία το έργο του μορφοποιείται. Σε κάθε έργο του, η επιλεγμένη προοπτική (οπτική γωνία) δημιουργείται για να λειτουργήσει ως το τελικό σημείο για την ανάγνωση της ζωγραφικής και του χώρου. Έτσι ξεδιπλώνεται η σημασία κάθε «παρέμβασης» του Varini: η ζωγραφική είναι συνεπής όταν ο θεατής βρεθεί στην οπτική γωνία της Αναμόρφωσης, η μετακίνηση όμως του θεατή πέρα από αυτή (την γωνία) αποκαλύπτει ένα άπειρο από άλλες γωνίες θέασης για αυτή την ζωγραφική μορφή. Για τον καλλιτέχνη ωστόσο, το πλεονεκτικό σημείο της Αναμόρφωσης δεν αποτελεί την θέση (για τον θεατή) ώστε να δει το έργο του ολοκληρωμένο, δεδομένου ότι αυτό το σημείο εμπεριέχει το σύνολο των γωνιών θέασης όπου ο θεατής μπορεί να βρεθεί.

«Aller au-del� du cadre»«Πηγαίνετε πέρα από το κάδρο»

Felice Varini

Η Αναμόρφωση λοιπόν, ως τεχνική, επιτρέπει στον καλλιτέχνη να δώσει την κατεύθυνση προς τα βαθύτερα επίπεδα (ερμηνείες-προβολές) του έργου του, ενώ ταυτόχρονα για να λειτουργήσει η Αναμόρφωση, τοποθετεί τον θεατή σε μια κρίσιμη (πλεονεκτική) γωνία θέασης. Η αναμόρφωση λειτουργεί σε αυτή τη γωνία, ενώ παράλληλα ο καλλιτέχνης εξερευνά το τι συμβαίνει σε όλες τις άλλες (άπειρες) θέσεις γύρω από το vantage point. Τόσο η Αναμόρφωση όσο και τα κατακερματισμένα κομμάτια του έργου (όταν είμαστε έξω από την οπτική γωνία), συνθέτουν και ολοκληρώνουν το έργο. Ίσως η ουσία αυτής της τεχνικής να βρίσκεται στην καθυστέρηση της πρόσβασης σε αυτά τα βαθύτερα επίπεδα και νοήματα (μέσω της Αναμόρφωσης). Η τεχνική της Αναμόρφωσης ωθεί τον θεατή προς την αναμονή αλλά και αναζήτηση της αποκάλυψης.

Η Αναμόρφωση ως έννοια στη Φωτογραφία.

Η φωτογραφία απελευθέρωσε την ζωγραφική από το υπαρξιακό βάρος της απεικόνισης. Με την εμφάνιση της φωτογραφίας, η ζωγραφική ήταν τελικά σε θέση να προχωρήσει προς τα εμπρός αλλά και σε πολλές ακόμα κατευθύνσεις. Πώς όμως θα γίνει κάτι αντίστοιχο και για την φωτογραφία; Η ίδια η φωτογραφία, 200 χρόνια μετά την εμφάνιση της, βρίσκεται σε υπαρξιακή κρίση. Εδώ να σημειώσω πως δεν κινδυνεύει η ύπαρξή της ως μέσο (αφού ως μέσο δεν μπορεί να πάψει να υπάρχει). Η φωτογραφία κινδυνεύει γιατί έχει μπει σε έναν κύκλο που την απομακρύνει από το να κοιτάξει μπροστά. Κινδυνεύει να ανα-κυκλωθεί. Θα μπορούσε κανείς σε αυτό το σημείο να υποστηρίξει ότι το πρόβλημα είναι η έλλειψη δημιουργικότητας. Και όμως δεν είναι αυτό το πρόβλημα, μιας και η δημιουργικότητα πάντα θα υπάρχει (έστω και στον ελάχιστο ικανό βαθμό). Εξάλλου δεν είναι λυτρωτικό να γνωρίζεις ότι κάθε φωτογραφία έχει ήδη ληφθεί; Μήπως πλέον μπορούμε πραγματικά να φωτογραφίσουμε;

Πώς όμως η φωτογραφία θα ξεφύγει από τον κύκλο της νοσταλγίας και του «συντηρητισμού»; Η φωτογραφία είναι μια μορφή τέχνης και ως τέτοια πρέπει να εξελιχθεί. Διαφορετικά, υπάρχει στάση, και στην τέχνη αυτό συνεπάγεται με θάνατο.

4

Η Αναμόρφωση ως έννοια ορίζεται ως «η εξέλιξη ενός τύπου οργανισμού από τον έναν στον άλλο με μια μακρά σειρά σταδιακών αλλαγών».

Η φωτογραφία, έχοντας -σε ένα βαθμό- γίνει απαρχαιωμένη, θα αναζητήσει την Αναμόρφωσή της γενικότερα. Μπορεί να γίνει το πρώτο μέσο που θα προχωρήσει μπροστά, επειδή το ίδιο έθεσε τον εαυτό του ως ξεπερασμένο. Και αν το να αρχίσει η φωτογραφία να κυνηγάει (ξανά) την αποφασιστική στιγμή, φαντάζει άκρως ανεπίκαιρο, τότε το να βρει τη χαμένη δόση του τυχαίου (στην τέχνη της) ίσως αποτελεί ένα από τα στάδια της εξέλιξής της. Σίγουρα οφείλει να πάρει το καλλιτεχνικό ρίσκο που της αναλογεί. Η Αναμόρφωση στην φωτογραφία λειτουργεί σαφέστερα ως έννοια και όχι καθαρά ως τεχνική. Ίσως γιατί ο φωτογράφος δεν δημιουργεί μια επιπλέον ξεχωριστή γωνία θέασης στο έργο του (ώστε να λειτουργήσει η τεχνική της αναμόρφωσης) αλλά διαλέγει από την αρχή την πλεονεκτική γωνία και μέσα από αυτή προβάλλει όλα τα επίπεδα του έργου του.

Πόσο ευρεία μπορεί να είναι όμως η επιρροή της Αναμόρφωσης στις Τέχνες; Είναι αλήθεια πως είναι ικανή να υιοθετήσει γρήγορα κάθε νέο μέσο και αυτό δικαιολογεί την προνομιούχο σχέση της με το “στοιχείο”, όταν μάλιστα επεκτείνεται σε ακουστικές και άλλες “σφαίρες” και ο στόχος της “ασάφειας” παραμένει ο ίδιος καθορίζοντας τις αισθήσεις και την αντίληψή μας.

...σκοπιές της Άννας ΣτερεοπούλουΣυνθέτις [ www.annastereopoulou.gr ]

Το Video Mapping και η Αναμόρφωση της αλήθειας...

Στον χώρο του video, οι τεχνικές δημιουργίας και προβολής είναι από τις πλέον εξελιγμένες. Η Στερεοσκοπική εικόνα έδωσε την σκυτάλη της στο 3D, τα γραφικά και το animation προστέθηκαν επηρεάζοντας κατά πολύ, ενώ επίσης η τεχνική του Video Mapping είναι ήδη ένα από τα πιο διαδεδομένα ρεύματα του χώρου, στο εξωτερικό. Όπως το περιγράφει ο Gabriel otero [aka Vj Mushroom, Vj, Μουσικός, Chef], ειναι η τεχνική που χρησιμοποιούμε ως οπτική προβολή πάνω σε κάθε είδους επιφάνεια, ώστε να παράξουμε μια επίδραση (effect) της χωρικής και κατασκευαστικής οπτικοποίησης, μετατρέποντας σχεδόν κάθε επιφάνεια σε μια δυνατή [dynamic] προβολή βίντεο. Και δεν έμεινε ανεπηρέαστη από την ίδια την Αναμόρφωση. Ο otero συνεχίζει, το anamorphic mapping είναι η αναπαράσταση μιας επιφάνειας ή ενός αντικειμένου, αλλοιωμένο όμως από την οπτική γωνία όπου στέκεται κανείς κάθε φορά. Θα ανα-μετασχηματίσει αυτή την επιφάνεια, έτσι ώστε να δημιουργήσει την ψευδαίσθηση τριών διαστάσεων (3D), όταν είναι θεατή από την σωστή γωνία. Ποιά είναι άραγε η σωστή γωνία; Οι δημιουργοί της εγκατάστασης “anna.null” (Szabolcs Pet�fi και Clemens Russ), μετά από την πρόσκλησή τους από το sound:frame festival 2011 (Αυστρία), να το δημιουργήσουν και παρουσιάσουν στην έκθεσή του, εξηγούν πως πρόκειται για ένα project που στοχεύει στην αναδόμηση του χώρου, την πρόκληση της προοπτικής και την αναζήτηση της αλήθειας. Σημειώνουν μάλιστα, “καθώς ο θεατής

Up & down [1997] | Felice Varini

5

καλείται να περιηγηθεί, ώστε να βρει αυτή την μοναδική προοπτική, όπου όλα τα παραμορφωμένα μέρη ενώνονται, σχηματίζοντας ένα αναγνωρίσιμο αντικείμενο, το εύθραστο γίνεται βαρύ, το μικρό, μεγάλο και η σύγχιση εξαφανίζεται. Οπότε, πού βρίσκεται η αλήθεια;”

Η Ανά-, Παρά-, Διά- Μόρφωση του Ήχου και λοιποί συνθετικοί κοινωνοί του.

Σημαντικό κομμάτι παραμένει ο ίδιος ο Ήχος. Από την αυγή της Ανθρωπότητας, όπου ο -τότε- άνθρωπος χρειάστηκε να επικοινωνήσει για πρώτη φορά, χρησιμοποίησε “εργαλεία” όπως η Φωνή του και η κρούση αντικειμένων (όπως η πέτρα και τα οστά). Η επανάληψη φυσικών, αλλά και ανθρώπινων ήχων και κατ’ εξελίξη, λέξεων και προτάσεων (γνωστή και ως ηχολαλία), πέρα από την σημαντική της συμβολή στην δημιουργία κωδικών επικοινωνίας των ανθρώπων, υπήρξε και η βασική πηγή έμπνευσης του γάλλου ραδιοφωνικού εκφωνητή και συνθέτη Pierre Schaeffer [1910-1995], ιδρυτή και πρωτεργάτη της “συγκεκριμένης μουσικής” [δεκαετίες 1940-1950]. Η θεμελιώδης αρχή της“Musique Concr�te” (γαλλ.) στηρίζεται στην συλλογή διαφόρων φυσικών και τεχνητών ήχων, οι οποίοι -κατόπιν επεξεργασίας και διαμόρφωσης [όπως αναστροφή (reverse), επιμήκυνση ή σύμπτυξη, χρήση φίλτρων και εφέ) κ.ά.]- συνθέτουν μια νέα ηχητική “εικόνα”.

Αναπόσπαστο μέρος αυτού αποτελεί το “στοιχείο”, σε γλωσσολογικό επίπεδο (Λεκτική Αναμόρφωση) και πιο συγκεκριμένα, με την χρήση της μετωνυμίας (αντικατάσταση μιας λέξης με μια άλλη, συσχετισμένης όμως σημασίας). Ακολουθούν τα σύμβολα, ως οπτική αποτύπωση της ηχητικής γλώσσας. Το πρώτο γράμμα του αλφάβητου -Άλφα- αποτελεί ένα από τα αρχαιότερα κρυμμένα σύμβολα της ιστορίας της Ανθρωπότητας, με έννοια που εξελίσσεται ανά τους αιώνες, είτε φωνητικά, είτε γραφικά. Ο πρόγονος του γράμματος/ σημείου Άλφα (Αρχή), είναι το Άλεφ, “η κεφαλή του βοδιού” δηλαδή, κάτι που μαρτυρά και η απεικόνισή του στις βραχογραφίες του όρους Παγγαίου [4.500-5.000 π.Χ.], από όπου αντλούμε πληροφορίρες για τις ρίζες του ελληνικού αλφαβήτου και τον -πέραν συνόρων- αποσυμβολισμό του.Από γλωσσολογικής πλευράς, το παράδειγμα του Οδυσσέα, συστήνοντας τον εαυτό του ως “ο Κανένας”, στην προσπάθειά του να ξεφύγει

από τον Κύκλωπα Πολύφημο, είναι ένα από τα πλέον αντιπροσωπευτικά παραδείγματα της ελληνικής και παγκόσμιας μυθιστορίας, όπου το όνομα χαρακτηρίζει το άτομο και την δράση του. Στην συγκεκριμένη περίπτωση όμως, περισσότερο βάρος πρέπει να δοθεί στον “πολυμήχανο” χαρακτηρισμό του εν λόγω Ομηρικού ήρωα, ο οποίος αντιπροσωπεύει άξια την έννοια της ίδιας της Αναμόρφωσης, ως η “τέχνη της εξαπάτησης”.

Επιστρέφοντας στον ίδιο τον Ήχο, με τον όρο Αναμόρφωση, ο Schaeffer εννοεί “ορισμένες παρατυπίες”, οι οποίες παρατηρούνται κατά την μετάβαση μιας φυσικής δόνησης (κραδασμού) σε έναν αντιληπτό ήχο, “υποδηλώνοντας μια ψυχολογική αλλοίωση της φυσικής πραγματικότητας και η οποία αποδεικνύει ότι η αντίληψη δεν μπορεί να μειωθεί σε φυσική μέτρηση.” Κάτι τέτοιο είναι εφικτό στα πλαίσια της ποιότητας ενός τόνου (χροιά· timbre) ή του χρόνου κρούσης/ διάρκειας ήχησής του. Για παράδειγμα, ο ανεστραμμένος (ηχογραφημένος) ήχος ενός πιάνου μοιάζει μεγαλύτερος σε διάρκεια από ότι στην αυθεντική του μορφή, διότι η ανεστραμμένη του εκδοχή είναι λιγότερο συνήθης και επιδρά στην λειτουργία του αυτιού με έναν πιο ενεργό τρόπο. Ο τρόπος αντίληψης του -κάθε- ήχου όμως, έγκειται στον κάθε ακροατή, ξεχωριστά, όπως αντίστοιχα και “ο θεατής είναι αυτός που φτιάχνει την εικόνα”, σύμφωνα με τον γάλλο Ντανταϊστή και Σουρεαλιστή καλλιτέχνη Marcel Duchamp [1887-1968].Πιο τεχνικά, ένα ενδιαφέρον -προσωπικά εφαρμοσμένο- παράδειγμα, είναι η νοητική μετατροπή του ήχου των αυτοκινήτων σε παφλασμό κυμάτων. Ξεκίνησε στα φοιτητικά μου χρόνια, όπου για ένα διάστημα το διαμέρισμα στο οποίο έμενα, είχε το παράθυρο να “βλέπει” στον κεντρικό δρόμο. Στην προσπάθειά μου να αποκοιμηθώ, μετέφραζα στο νου την φασαρία (ήχο) που δημιουργούσε κάθε περαστικό αυτοκίνητο ανά χρονικά διαστήματα. Αντί για “αυτοκίνητο” λοιπόν, έπειθα τον εαυτό μου πως αυτό που άκουγα ήταν παφλασμός κύματος στην παραλία. Η πρώτη φορά που η προσπάθεια αυτή ήταν επιτυχής, σχεδόν τρόμαξα. Τελικά, με πήρεο ύπνος. Πώς εξηγείται επιστημονικά και απλά όμως ένα τέτοιο φαινόμενο; Ο ήχος που δημιουργεί το περαστικό αυτοκίνητο σε δεδομένες συνθήκες (συγκεκριμένη ταχύτητα σε δρόμο χωρίς κίνηση, υλικό δρόμου -άσφαλτος, χωματόδρομος, βρεγμένος ή όχι-, συχνότητα αυτοκινήτων που

6

περνάνε, απόσταση από το σημείο “εκπομπής” κλπ), δημιουργούν και την ποιότητά του. Το είδος του συγκεκριμένου ήχου, λοιπόν, προσεγγίζει σε μεγάλο βαθμό τον ήχο του Λευκού Θορύβου. Παρόμοια είναι και τα τεχνικά χαρακτηριστικά του παφλασμού του κύματος σε μια παραλία ή ακόμα του θροΐσματος των φύλλων, του αέρα ενός ανεμιστήρα και λοιπά. Ο Λευκός Θόρυβος ανήκει στους σύνθετους και μη περιοδικούς ήχους και δανείζεται το όνομά του από τα χαρακτηριστικά του Λευκού Φωτός/Χρώματος, το οποίο περιέχει όλα τα χρώματα του ορατού φάσματος. Εξίσου, ο Λευκός Θόρυβος είναι ομοιόμορφος σε όλο το φάσμα συχνοτήτων. Αντίστοιχα, αλλά με κάποιες διαφορές, ισχύει το ίδιο για τις κατηγορίες του Θορύβου, όπως Ροζ, Καφέ, Μπλε, Βιολέ, Γκρι, κλπ.Οι ιδιότητες του Λευκού Θορύβου όμως, είναι αυτές που μάς ενδιαφέρουν στο παρόν παράδειγμα και η πιο βασική, αυτή της “Ακουστικής Επικάληψης” (Sound Masking) του μεγαλύτερου μέρους του ηχητικού φάσματος. [“Ακουστική Επικάλυψη ή

Masking effect ονομάζεται η περίπτωση κατά την οποία η ύπαρξη ενός ήχου μεταβάλλει το κατώφλι ακουστότητας.” - Αλέξανδρος Δ. Κονταξής | “Ακουστότητα είναι η αντίληψη της στάθμης ενός ήχου υποκειμενικά. Δύο ήχοι της αυτής στάθμης είναι δυνατόν να μην έχουν την ίδια ακουστότητα, αν ανήκουν σε διαφορετικές συχνότητες.” -

Αλεξάνδρα Σωτηροπούλου] Με άλλα λόγια, ο Λευκός Θόρυβος λειτουργεί ως παραμόρφωση του ήχου και ως εμπόδιο μετάδοσης (επικάλυψη) αυτού. [Απτό παράδειγμα, το μέρος ενός μουσικού κομματιού για ορχήστρα, κατά το οποίο ενώ ολόκληρη η ορχήστρα παίζει δυνατά (forte), στην ίδια ένταση παίζει και ένα

piccolo φλάουτο, ξεχωρίζοντας όμως μέσα από όλην την ορχήστρα.] Η ίδια ακριβώς λειτουργεία είναι και αυτή των εγκεφαλικών κυμάτων, γνωστά ως “Άτρακτοι”

(Sleep Spindles), τα οποία δημιουργούνται από τον ίδιο μας τον εγκέφαλο κατά την διάρκεια εγκοίμησης (λίγο πριν μας πάρει ο ύπνος). Οι “άτρακτοι” είναι εκρήξεις ταλαντώσεων της εγκεφαλικής δραστηριότητας, οι οποίες δρουν ανά τακτά χρονικά διαστήματα και διάρκεια τουλάχιστον 0,5’, κατά το 2ο στάδιο του ύπνου, με στόχο την εμπόδιση εισόδου εξωτερικών ηχητικών σημάτων στον εγκέφαλο και την διατήρηση του κοιμόμενου σε ήρεμη κατάσταση. Η συχνότητά τους κυμαίνεται μεταξύ 12 – 14 Hz και αντιστοιχεί στα Alpha Εγκεφαλικά Κύματα, εμφανιζόμενα κυρίως κατά τις πρώτες στιγμές της αφύπνισης και εγκοίμησης και η οποία χαρακτηρίζεται ως η ιδανικότερη για τον ανθρώπινο εγκέφαλο (διαύγεια), ενώ παίρνουν το όνομά τους από το σχήμα της κυματομορφής τους, παρόμοιο μιας ατράκτου (αδράχτι, κλωστοϋφαντουργία). [Από την έρευνα για το project “ονειρογράφος...v.5.spindle” (Άννα Στερεοπούλου, 2009-2011)].

Ας κάνουμε όμως μια ιστορική αναδρομή, ξεκινώντας από τη Musique Concr�te του Pierre Schaeffer [1910-1995] που έλαβε χώρα κυρίως στις δεκαετίες του 1940 και 1950. Συγκεκριμένα, το 1948 δημιουργεί στο Studio d’Essai του, το πρώτο του πειραματικό έργο, Σπουδή για Σιδηρόδρομο (�tude aux chemins de fer) και ένα χρόνο αργότερα συναντά και ξεκινά μια δεκαετή συνεργασία με τον συνθέτη Pierre Henry [1927-], η οποία τους οδηγεί σε δημιουργία πολλών έργων, όπως η Συμφωνία για έναν μόνο άνθρωπο(Symphonie pour un homme seul, 1950), αποτελούμενο από ήχους ανάσας, σφυρίχτρας, βημάτων. Το 1951 το εργαστήριό τους (Group de Recherche de Musique Concr�te - G.R.M.C.) λαμβάνει επίσημη κρατική αναγνώριση και αποτελεί πλέον έναν σημαντικό χώρο από τον οποίο θα περάσουν πρωτοπόροι δημιουργοί, όπως ο Pierre Boulez [1925-] και ο Karlheinz Stockhausen [1928-2007], καθώς και συνεργάτες τους, όπως ο έλληνας αρχιτέκτονας και συνθέτης IannisXenakis [1922-2001], αλλά και η μαθήτριά τους Eliane Radigue [1932-]. Η Musique Concr�te λοιπόν, αποκτά βασική υπόσταση στην ηλεκροακουστική μουσική της εποχής, ενώ συναντάται και ως Πειραματισμός (Experimental), με κύριο αντιπρόσωπο τον John Cage [1912-1992] και τις ιδιόμορφες μουσικές του συνθέσεις και απόψεις. Η οπτική του πώς το κοινό αντιλαμβάνεται τον πιανίστα που ανεβαίνει στην σκηνή για να

7

ερμηνεύσει μουσική (σιωπή!) διάρκειας 4’33’’ (1952) αλλάζει σε μεγάλο βαθμό, χωρίς βέβαια μια τέτοια πρόταση να γίνει αποδεκτή από την αρχή. Ο ίδιος, εμπνευσμένος από τους ήχους που η ίδια η σιωπή μπορεί να προσφέρει, τον οδηγεί, από ένα σημείο της ζωής του και έπειτα, να πάψει να ακούει μουσική, υποστηρίζοντας πως είναι ήδη διαθέσιμη και πολύ πιο ενδιαφέρουσα όταν κανείς ανοίγει το παράθυρο και ακούει τον ήχο της κίνησης του δρόμου. Σε “απάντηση” αυτού του ακατανόητου ακόμη ρεύματος, και ως μια πιο pop μορφή, δημιουργείται ο Μινιμαλισμός, με πρώτη σύνθεση το In C (1964) σε σύνθεση του Terry Riley [1935-], δίνοντας την ελευθερία εκτέλεσής του από οποιοδήποτε τύπο ή αριθμό μουσικών οργάνων. Μια ευκαιρία δίνει και ο K. Stockhausen μετο Stimmung (1968) στην ίδια την ανθρώπινη φωνή, αναδεικνύοντας την χρήση της ως πραγματικό φυσικό όργανο. Γραμμένο για 6 τραγουδιστές και 6 μικρόφωνα και με τίτλο πολυσύνθετης έννοιας, υπονοεί την διάθεση, εναρμόνιση ή την ίδια την φωνή (γερμ. ρημ. stimme), αλλά ακόμα πιο ουσιαστικά, προτείνει, όχι μόνο τη σωστή τοποθέτηση του τόνου των φωνών ως όργανα, αλλά την εναρμόνιση πολλών φωνών ως μία ψυχή. Δεν είναι τυχαία άλλωστε η επιλογή

της συγκεκριμένης σύνθεσης από τον σκηνοθέτη Stanley Kubrick να την συμπεριλάβει στην ταινία του 2001: A Space Odyssey, (1968 επίσης), μέσω της οποίας πραγματεύεται την ίδια την Ανθρωπότητα και την Ζωή.

Η δεκαετία του 1970 καλωσορίζει πλέον μια νέα εποχή του ήχου, δίνοντας χώρο στα Ηχοτοπία (Soundscapes) και σε αναρρίθμητους μουσικούς και καλλιτέχνες, που διψούν για εξέλιξη αυτού, όπως ο Robert Wyatt [1945-], με το ντεπούτοalbum των Soft Machine, The End of an Ear (1970), αλλά και τη συνεργασία του με τον Brian Eno [1948-] στο Ambient 1: Music for Airports. Αδικημένος σε φήμη ο Roger Eno [1959-] (αδερφός του B. Eno) είναι εξίσου ρομαντικός στην επεξεργασία του ήχου του πιάνου, όπως άλλωστε ο Harold Budd [1936-] (πιάνο) και o Clive Wright με την ουσιώδη απλότητα των κιθαριστικών του φράσεων. Την ίδια εποχή όμως, συναντάμε το φαινόμενο Kraftwerk που τολμούν να δώσουν ψυχή στον Ηλεκτρονικό Υπολογιστή και τα Synthesizers,υμνόντας τα με την χρήση αυτών, ζωντανά στις συναυλίες τους. Χαρακτηριστικό είναι το Radio-activity (1975), υπονοώντας ίσως τη δύναμη του ήχου ως μέσο επικοινωνίας ή/και επικινδυνότητας.

The Dream House | La Monte Young - Marian Zazeela

8

Εύκολα μπορούμε να κάνουμε τον συνειρμό του Ηχοεντοπισμού (Echolocation), ως στοιχείο έμπνευσης των Soundscapes. Η επικοινωνία μεταξύ των θηλαστικών όπως οι φάλαινες, τα δελφίνια, οι νυχτερίδες, μέσω των σημάτων που αποστέλλουν τα ίδια με στόχο τον εντοπισμό της πορείας τους, αλλά και άλλων ζώων, ενέπνευσε, πέρα από την τέχνη, την ίδια την τεχνολογία και την επιστήμη (Radar, Sonar, Υδροακουστική, Πομποί, κλπ) και αυτές με τη σειρά τους την ίδια την τέχνη. Αλησμόνητες παραμένουν οι πρώτες νότες του Echoes (Pink Floyd, 1970), με τον Richard Wright [1943-2008] να παίζει μια απλή μελωδία στο πιάνο, μέσω όμως, ενός ηχείου Leslie 145, δημιουργώντας το εφέ ενός ήχου Sonar. Οι Βόμβοι (drones), ως αποτέλεσμα ηλεκτρονικής επεξεργασίας φυσικών ήχων, αλλά και η χρήση φυσικών οργάνων, όπως τα (χάλκινα) πνευστά του Ben Neill [1957-] -διευθυντή του Theatre of Eternal Music Brass Ensemble- δημιουργούν μία νέα μορφή ηχητικού κόσμου. Στο Δεύτερο Όνειρο (The Second Dream) οι τέσσερις νότες που παίζουν οι 8 τρομπέτες με σίγηση (muted), οι αρμονικές νότες που παράγονται, αλλά και η χρήση του σιωπηλού στοιχείου, όπως ο Cage τελικά καθιέρωσε και ενέπνευσε, δημιουργούν μια μυστιριώδη ψευδαίσθηση ηλεκτρονικού οργάνου. Αναπόφευκτη είναι πλέον η συνεργασία του Neil με μία από τις μορφές της ηλεκτρονικής Ambient μουσικής, La Monte Young [1935-] και την εικαστικό συνεργάτιδα και σύντροφό του Marian Zazeela [1940-]. Το όνειρο τους για τη δημιουργία μιας εντελώς νέας Ambient αντίληψης, πραγματοποιείται με το Dream House: Seven Years of Sound and Light [Μία από τις σημαντικότερες συζεύξεις ήχου, φωτός και αρωμάτων (Συναισθησία), μέσω της δύναμης των κυμάτων του ήχου και του ηλεκτρομαγνητισμού].Η επιρροή στη μουσική πέρα από τα Δυτικά

καθιερωμένα, και κυρίως η Ινδική μουσική και φιλοσοφία, την οποία παρακολουθούσαν και μελετούσαν πολλοί μουσικοί και καλλιτέχνες της περιόδου, είναι εμφανής, τόσο στους τελευταίους, αλλά και στην pop, jazz και world σκηνή. ΟιBeatles, με το ανατρεπτικό τους albumSgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band (1967), ο ψυχεδελικός και progressive rock Rick Wakeman [1949-] των YES, με την Αναμορφική εικόνα στο εξώφυλλο-οπισθόφυλλο του album του No Earthly Connection (1976), η ηχητική απόδοση του πίνακα The Starry Night (Vincent Van Gogh) από τον Henri Dutilleux [1916-], στο Timbres, espace, mouvement ou la nuit etoilée (1978) και οι εφευρέσεις μουσικών οργάνων της Laurie Anderson [1947-] από το 1977 (Tape-bow violin, Talking stick, Voice filters). Για πολλούς καλλιτέχνες όμως, η πρόκληση μη συμβατών μουσικών οργάνων, είναι εξίσου σημαντική, όπως για τους Einst�rzende Neubauten (μεταλλικά εργαλεία και αντικείμενα), την Bj�rk (βάδισμα σε χιόνι), και καλλιτέχνες που καλλούνται να συμμετάσχουν εδώ και έξι χρόνια στο Ice Festival (Νορβηγία), με έργα και μουσικά όργανα φτιαγμένα αποκλειστικά από πάγο. Ο Μινιμαλισμός του Steve Reich [1936-] με το Different Trains, για Κουαρτέτο Εγχόρδων και Μαγνητοταινία (1988), συνδυάζει το κουαρτέτο εγχόρδων με ηχογραφημένες λούπες ήχων τραίνων και τις εναρμονίζει μελωδικά με αποσπάσματα ηχογραφήσεων από συνεντεύξεις με θέμα τα χρόνια πριν, κατά την διάρκεια και μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, παραπέμποντας στα Τραίνα του Ολοκαυτώματος (οδηγούμενα από Γερμανούς Ναζιστές, μεταφέροντας Εβραίους αιχμαλώτους προς απέλαση). Τέτοια έργα λοιπόν, ή η καινοτομία ασυνήθιστων μουσικών οργάνων από τους Einst�rzende Neubauten, μάς θυμίζουν άραγε κάτι από Musique Concr�te, ή την πρωτοποριακή χρήση των γραφομηχανών και ήχων πυροβολισμών στις συνθέσεις του Erik Satie [1866-1925];! Τί μήνυμα -συνεχίζουν να- μάς δίνουν οι συνεργασίες καλλιτεχνών από διαφορετικούς χώρους, όπως η Jazz, World, Drum’n’Bass (όπως οι Bill Laswell, Zakir Hussain, Talvin Singh);

Τα μουσικά και καλλιτεχνικά ρεύματα εναλλάσσονται. Αλλάζουν όνομα και μέσο και αναμυγνείονται το ένα με το άλλο. Η ταμπέλα του Πειραματισμού συνεχίζει -ευτυχώς- να μάς στοιχειώνει από το 1940, το Σύγχρονο καταλήγει Κλασσικό, σε μικρό πλέον χρονικό διάστημα και ο Θόρυβος (Noise)

Vj Mushroom [aka Gabriel Otero] | Smoke Screens

9

μετατρέπεται από βρώμικος, σε ήχο για κοστουμαρισμένη ακρόαση (από τον Luigi Nono, έως τον Trente-moeller), παραδίδοντας τον under-ground χαρακτήρα του σε είδη όπως η Industrial, Trance και Juke / Trap (ως εξέλιξη της Dubstep, τα τελευταία περίπου 2 χρόνια).Η ίδια η τεχνολογία (Ηλεκτρισμός, Synthesizer, Ψηφιακά μέσα) αναπαριστά τον φυσικό ήχο ενός οργάνου ή της ίδιας της φύσης. Παράλληλα, τα φυσικά όργανα καλλούνται από τους καλλιτέχνες να δημιουργήσουν την ψευδαίσθηση ενός άλλου ήχου ή εικόνας. Ο ήχος εγχόρδων σε μια σύγχρονη σύνθεση είναι ήχος αυθεντικής ηχογράφισης εγχόρδων ή ψηφιακή αναπαραγωγή; Οι αρμονικές ενός σήματος (απλού κύματος/ ημιτόνου) είναι γέννημα ενός modular synthe-sizer (αναλογικού ή ψηφιακού) ή απλά μια τέτοια ερώτηση περιττεύει, καθώς ο ηλεκτρισμός είναι η πρωταρχική φυσική και ελεύθερη πηγή [κατά τον επιστήμονα και εφευρέτη Nikola Tesla (1856–1943)]. Ποιό είναι πραγματικά το κίνητρο αυτού του στόχου; Μήπως πρόκειται για μια -ανθρώπινα εγωϊστική, ας μού επιτραπεί- προσπάθεια να κατακτήσει το μη έχον; Πόσο διαφορετικά επιθυμούμε να πλάσσουμε κάτι, το οποίο ήδη πληρεί τις προϋποθέσεις για το οποίο το προσεγγίσαμε αρχικά; Πόσο πιο τέλεια επιθυμούμε να πλάσουμε το δημιούργημά μας, με μοντέλο την ίδια την Φύση; Αναρρωτιόμαστε αν μάς αρκεί ή όχι η Φύση, όπως και η έννοια του απείρου (της); Ή μήπως είμαστε καταδικασμένοι σε μια άρρητη προσπάθεια εξέλιξης, χρησιμοποιώντας -κατ’ ευχήν-το τελειότερο έργο τέχνης που μάς προσφέρθηκε και ονομάζεται Εγκέφαλος; Αυτό το όργανο που είναι το ίδιο που μάς καθοδηγεί στις πιο σοφές επιλογές, ενώ ταυτόχρονα μάς θέτει τους πιο απρόσμενους γρίφους και μάς προκαλλεί να αμφισβητούμε το αυτονόητο;Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι ένας άλυτος και γοητευτικός λαβύρινθος, -σημειώνει ο ιταλός νέος συνθέτης Roberto Pugliese - ευτυχώς όμως, ο τρόπος με τον οποίο μεταφράζει τις πληροφορίες που λαμβάνει από έξω δεν είναι “τέλειος”. Υπάρχει διαφορά μεταξύ της αντικειμενικής και της αντιληπτής πληροφορίας. Ο ήχος που το “αυτί” μας ακούει δεν έχει τα ίδια χαρακτηριστικά με τον ήχο

που πραγματικά διαδίδεται στον αέρα. Οπότε τα αυτιά μας (άρα και ο εγκέφαλος) λειτουργούν ως “φίλτρα”.

Είναι αλήθεια πως μία από τις βασικές λειτουργίες του ανθρώπινου αυτιού, είναι η μετατροπή της μηχανικής ενέργειας σε ηλεκτρική (έσω ους) και η τελική αποστολή των σημάτων από τον Κοχλία στον εγκέφαλο. Τα “φίλτρα” που αναφέρει ο Pugliese είναι άλλη μια πηγή έμπνευσης για την δημιουργία των Synthesizer και των φίλτρων τους. Ο ίδιος επίσης εμπνέεται, από την Αναμόρφωση, δημιουργώντας και μια ομώνυμη σύνθεση, συνδεδεμένη με την τεχνική, μόνο όμως από την πλευρά της έννοιας. Όπως εξηγεί: Η σύνθεση πραγματοποιήθηκε χρησιμοποιόντας αποκλειστικά ήχο πιάνου, αλλά μόνο σε συγκεκριμένα ηχητικά γεγονότα, μπορεί να ακουστεί η φυσικότητα, ο μηχανισμός και οι δυναμικές (χρωματισμοί) του πιάνου. Οπότε, όπως για την οπτική Αναμόρφωση, όπου υπάρχει ένα συγκεκριμένο και μοναδικό οπτικό σημείο, το οποίο επιστρέφει την επιθυμητή εικόνα, έτσι και στη σύνθεσή μου “Anamorphosis” υπάρχει μόνο ένα μεταφυσικό επίπεδο επαφής, μεταξύ του πιάνου και των ήχων που ακούγονται.

Με πόσα ακόμη όμως λεπτομερή παραδείγματα μπορούμε να συνεχίσουμε; Πόσο πιο βαθειά αντέχουμε – θέλουμε – πρέπει να συνεχίσουμε; Είναι όντως πολύ ενδιαφέροντα όλα όσα αναφέραμε

Unit� Minime di Sensibilit� [2011] | Roberto PuglieseInteractive Sound Installation

ph. Michele Alberto Sereni

10

και σίγουρα, η έρευνα και μελέτη της Τέχνης έως σήμερα αποτελεί μεγάλη πηγή έμπνευσης. Το θέμα όμως, όπως και η ουσία και στόχος ενασχόλησης και παρουσίασης ενός θέματος, όπως η Αναμόρφωση, είναι η αναζήτηση νέων τρόπων και μέσων για την έκφραση και εξέλιξη μιας ιδέας. Μιας ιδέας, η ουσία της οποίας παραμένει αναλλοίωτη από πάντα· η Εξέλιξη. Είναι λοιπόν στο χέρι, στη ματιά, στο αυτί του κάθε καλλιτέχνη, για το πώς θα δεχθεί και θα στείλει το κάθε μήνυμα, έμμεσα ή άμεσα. Και είναι στην αντίληψη του κάθε θεατή – ακροατή – αναγνώστη για το αν και πώς θα γίνει ο ίδιος το μέσον διάδοσης και εξέλιξης της κάθε ιδέας, ξεπερνώντας τα εμπόδια και τις “παραμορφώσεις” ή/ και χρησιμοποιώντας τα δημιουργικά. Έγκειται στον ίδιο αν θα δεχθεί την έννοια της κάθε λέξης ή συμβόλου που θα του “προσφέρουν”, χρησιμοποιώντας την κρίση του και το πιο πολύπλοκο αγαθό που τού προσφέρθηκε και καλείται “περιέργεια”. Έγκειται, τέλος, στον ίδιο αν θα ακούσει τον ίδιο του τον Ήχο, αυτό το υπόγειας -ψυχικά- επίδρασης μέσον, το οποίο, όπως ο πατέρας του ασυρμάτου, Guglielmo Marconi [1874-1937] υποστήριζε, από τη στιγμή που θα γεννηθεί ένας ήχος, δεν παύει να ηχεί, παρά μόνο αλλάζει μορφή ενέργειας... μέσω μιας χαωτικής διαδρομής -θα προχωρήσω την σκέψη αυτή- ενός φρακταλικού μοτίβου που κρύβεται στο Άτομο και το Σύμπαν του κάθε δημιουργού, του κάθε ανθρώπου.Καλλιτέχνης, μα πάνω απ’ όλα άνθρωπος ο Gabriel otero, μιλώντας για το έργο του, μάς επιστρέφει στην

αρχή... Στο “Άλεφ”, ως Σύμβολο ιστορικό, μαθηματικό, φιλοσοφικό και βάσει της ετυμολογικής του οικουμενικότητας: Οι διαφορετικές οπτικές γωνίες ενός ατόμου, ως ανθρώπινο ον που διαβάζει ένα βιβλίο ή που παρακολουθεί ένα βίντεο, είναι άπειρες. Και αυτό που μού αρέσει είναι η ιδέα πως μπορώ να είμαι ένα είδος μεσάζοντα. Και συνεχίζει: Για να γίνω πιο σαφής, με έλκει η δημιουργία μιας απρόσμενης πραγματικότητας, μέσω συμβατών γωνιών. Αυτό το έργο μού θυμίζει το Aleph, ένα από τα διηγήματα του Jorge Luis Borges. Το “απόλυτο αντικείμενο”, εμπνευσμένο από τον Αργεντίνο συγγραφέα, αναπαριστά ένα ολόκληρο σύμπαν μέσα σε κάτι μικρότερο και από μια ίντσα...

“...είδα την κυκλοφορία του σκοτεινού μου αίματος,είδα το πλέγμα του έρωτακαι τη μεταμόρφωση του θανάτου,είδα το Άλεφ απ’όλα τα πρίσματα,είδα την Γη μέσα στο Άλεφ και ξανά μέσα στην Γητο Άλεφ και μέσα στο Άλεφ τη Γη,είδα το πρόσωπό μου και τα σωθικά μου,είδα το πρόσωπό σου και ζαλίστηκα και έκλαψα,γιατί τα μάτια μου είχαν δει αυτό το μυστικόκαι επαγωγικό πράγμα που οι άνθρωποι έχουν καπηλευθεί, τ’όνομα του,μα που κανένας από αυτούς δεν το ‘χει δει ποτέ:το ασύλληπτο σύμπαν...”

[Τέλος Α’ μέρους]

Κρητομινωϊκό Aleph - Null

11

Ευχαριστούμε τους:

Gabriel otero [aka Vj Mushroom]www.vjmushroom.wordpress.comwww.vimeo.com/30787437Roberto Pugliesewww.robertopugliese.comConstantinos Elefo Pwww.soundcloud.com/elefoSpiros Trainwww.viewgazer.blogspot.gr/2012/03/train-sp-collective-kidnaping-noise.html

Κυριότερες Πηγές:

Felice Variniwww.varini.orgwww.en.wikipedia.org/wiki/Felice_Varini

Hans Holbein - “The Ambassadors”www.nationalgallery.org.uk/ paintings/hans-holbein-the-younger-the-ambassadors

Κονταξής Αλέξανδρος Δ.*, Διπλωματική Εργασία:«Ακουστικά Ακύρωσης Θορύβου», [Αθήνα, Μάϊος 2008]*Διπλωματούχος Ηλεκτρολόγος Μηχανικός και Μηχανικός Υπολογιστών Ε.Μ.Π.

Σωτηροπούλου Αλεξάνδρα*, «Εμβάθυνση στο Σχεδιασμό Χώρων Ακρόασης· προς χρήση των σπουδαστών του τμήματος Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ», *Επίκουρος Καθηγήτρια, Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Ε.Μ.Π.

Duckworth William & Fleming Richard (Edited by),“Sound and Light: La Monte Young and Marian Zazeela”[Bucknell University Press, January 2009]

Prendergast Mark, “The Ambient Century; from mahlerto moby - the evolution of sound in the electronic age”Bloomsbury Publishing Plc, Great Britain 2000

Szabolcs Pet�fi και Clemens Russ, “anna.null”www.youtu.be/NQI4SiyRvIg