Fuglalíf á háhitasvæðummat á verndargildi

Faghópur 1

15. október 2009

Mat á verndargildi svæða - fuglar

• Íslenska fuglafánan

• Verndarviðmið

– Líffræðilegur fjölbreytileiki

– Alþjóðlegt gildi

• Fuglalíf á háhitasvæðum

Íslenska fuglafánan

• Óvenjuleg tegundasamsetning:

- sjófuglar, endur og vaðfuglar eru ríkjandi

- spörfuglategundir aðeins 12eru þó 60% tegunda heimsins

Ljósm. Jóhann Óli Hilmarsson

Á Íslandi verpa að staðaldri um 75 tegundir fugla

Fábreytt búsvæði

Alþjóðlegt mikilvægi I

• 1% reglan

• Mikilvægir stofnar

• Ábyrgðartegundir

• Mikilvæg svæði

Heiðlóa

Alþjóðlegt mikilvægi II

• Stórir stofnar bersvæðafugla verpa á Íslandi

• Stærstu stofnar heiðlóu,spóa og lóuþræls í Evrópu

• Sama gildir um marga sjófuglastofna

Heiðlóa

Spói- hvergi algengari í EvrópuJóhann Óli Hilmarsson

Heiðagæs – 80% heimsstofns verpur á hálendi Íslands

Jóhann Óli Hilmarsson

21 ábyrgðartegund

Fýll

Heiðagæs

Straumönd

Æður

Húsönd

Fálki

Sandlóa

Heiðlóa

Sendlingur

Lóuþræll

Jaðrakan

Spói

Stelkur

Skúmur

Kría

Langvía

Álka

Teista

Lundi

Skógarþröstur

Snjótittlingur

nytjar

talning

vístölur

stofnmat

1700 1800 1900 2000

Válistar

• Opinberar skrár yfir lífverur sem eiga undir högg að sækja eða eru í hættu

• Ein af meginstoðum náttúruverndar í heiminum

• Hluti af alþjóðlegum skuldbindingum

• Til leiðbeiningar þeim sem taka ákvarðanir um landnotkun og auðlindanýtingu

Válisti – FUGLAR - 33 tegundir

• Tekin saman af NÍ 2000 (IUCN viðmið)

• Hefur enga stöðu í íslenskri umhverfislöggjöf

• Engar aðgerðir eða forgangsröðun í kjölfar útgáfunnar

Helstu hættuflokkar

• Útdauð (Extinct)

• Útdauð í (íslenskri) náttúru (Extinct in the wild)

• Í bráðri hættu (Critically endangered)

• Í yfirvofandi hættu (Vulnerable)

• Í nokkurri hættu (Lower risk)

• Upplýsingar ófullnægjandi (Data deficient)

• Ekki metin (Not evaluated)

Húsönd – í Hættu (EN) Jóhann Óli Hilmarsson

0

200

400

600

800

1000

1200

1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000

Ár

Fjö

ldi

steg

gja

að v

ori

Aðhvarfslína: R2 = 0,7473

Húsandarstofninn 1960 – 2000fjöldi steggja að vori

Náttúruruannsóknarstöðin við Mývatn

Svartbakur – í Yfirvofandi hættu (VU)Jóhann Óli Hilmarsson

Svartbakur í vetrartalningum

y = 2,0951x-0,6632

R2 = 0,7054

0

0,5

1

1,5

2

2,5

1972 1982 1992 2002

Vetr

arv

ísit

ala

NÍ vetrarfuglatalningar

Ábúð hrafnsóðala á NA-landi1981-1998

30

40

50

60

70

1980 1985 1990 1995 2000

Hlu

tfa

ll se

tra

í á

bú

ð (

%)

ÓKN

Aðhvarfslína = 2,1% fækkun á ári

Fálki Jóhann Óli Hilmarsson

Daníel Bergmann

KHS Leiðsögumenn 2009

ari

Staðan í dagx Í hættu/eyðilögð

KHS okt 2009

x

x

x

x

x

x

x

Eitt setur í ábúðTvö setur: óregluleg ábúð

Náttúrustofuþing 8. október 2009

Rjúpa – vinsæl veiðibráð og lífréttur fálkans!

Daníel Bergmann

Fjallrjúpa

Lagopus mutusÞekkt útbreiðsla

Fjallrjúpa

Lagopus mutusÞekkt útbreiðsla – grátt: ókannaðir reitir

Fjallrjúpa

Lagopus mutusÞekkt útbreiðsla – grænt: líklegir varpreitir

Fjallrjúpa

Lagopus mutusLíkleg útbreiðsla

Verndarviðmið

• Líffræðileg fjölbreytni

– Sjaldan mæld – yfirleitt tegundaauðgi = fjöldi teg.

– Tegundalistar teknir saman og geti í eyðurnar

– Einkunn: 1, 3, 6, 10

• Sjaldgæfar tegundir

– Allt válistategundir

– Einkunn miðast við hættuflokka og varpdreifingu

– Strjált rjúpnavarp fær ekki prik !

16 háhitasvæði

Háhitasvæðin misstór !

Stærð

(ferkm)

Verður 12 háhitasvæði

Þekking á fuglalífi

góð

góðlítil/staðbundin

Þekking á fuglalífi

Lítil/staðbundinengin

góð

Þekking á fuglalífi

Fuglar á háhitasvæðum I

• 55-64 tegundir varpfugla skráðar

• 9-18 tegundir á válista

Fuglar á háhitasvæðum II

• Fjölskrúðugt fuglalíf (5 láglendissvæði)

• Talsvert fuglalíf (1 á Rnesi 3 á hálendi)

• Lítið fuglalíf (7 hálendissvæði)

Fuglarík háhitasvæði

• Við sjó

– Reykjanes (sjófuglar)

• Stór og fjölbreytt – hálendi og láglendi

– Hengill

• Lífauðug votlendi í grennd

– Krýsuvík

– Geysir

– Mývatn (Bjarnarflag)

Tegundasnauð háhitasvæði

• Þurr eða gróðurvana og hátt til fjalla

– Brennisteinsfjöll

– Kerlingarfjöll

– Köldukvíslarbotnar

– Vonarskarð

– Kverkfjöll

– Askja

– Fremrinámar

Fuglalíf á háhitasvæðum

Tegundaauðgi

lítilnokkurmikil

mjög mikil

Fuglalíf á háhitasvæðum

Alþjóðlegt mikilv.

lítiðnokkuð

mikið

Fuglalíf á háhitasvæðum

Fágætar tegundirLítið gildi

Nokkuð gildi

Mikið gildi

Fjöldi varpfuglategundaá háhitasvæðum

Fjöldi tegunda og hæð yfir sjó

Hæð yfir sjó (m)

Fjöldi varpfugla

Fjöldi tegunda og stærð svæða

Fjöldi varpfugla

Stærð svæða (ferkm)

Mývatn

• Fjórar tegundir á válista að byggja tilvist sína að mestu leyti á Mývatni og vistkerfi þess:

• Flórgoði

• Skutulönd

• Húsönd

• Hrafnsönd

Jóhann Óli Hilmarsson

Hrafnsönd – í Yfirvofandi hættu (VU) Jóhann Óli Hilmarsson