fyrstu síður og efnisyfirlit ba - heim | skemmannotu"ust einnig vi" slíkar...

25
Handtaskan Frá nau!syn yfir í stö!utákn Anna Kristín Sigur!ardóttir

Upload: others

Post on 03-Mar-2021

0 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: fyrstu síður og efnisyfirlit ba - Heim | Skemmannotu"ust einnig vi" slíkar nau"synjar til a" flytja eigur sínar á milli sta"a.3 Til voru pokar undir bréf sem voru fyrst kalla"ir

Handtaskan Frá nau!syn yfir í stö!utákn

Anna Kristín Sigur!ardóttir

Page 2: fyrstu síður og efnisyfirlit ba - Heim | Skemmannotu"ust einnig vi" slíkar nau"synjar til a" flytja eigur sínar á milli sta"a.3 Til voru pokar undir bréf sem voru fyrst kalla"ir
Page 3: fyrstu síður og efnisyfirlit ba - Heim | Skemmannotu"ust einnig vi" slíkar nau"synjar til a" flytja eigur sínar á milli sta"a.3 Til voru pokar undir bréf sem voru fyrst kalla"ir

Listaháskóli Íslands

Hönnunar- og arkitektúradeild

Fatahönnun

Handtaskan Frá nau!syn yfir í stö!utákn

Anna Kristín Sigur!ardóttir

Lei!beinandi: Elísabet V. Ingvarsdóttir

Vorönn 2012

Page 4: fyrstu síður og efnisyfirlit ba - Heim | Skemmannotu"ust einnig vi" slíkar nau"synjar til a" flytja eigur sínar á milli sta"a.3 Til voru pokar undir bréf sem voru fyrst kalla"ir

Í ritger! "essari er fari! yfir uppruna og sögu handtöskunnar til a! reyna a! gera "ví

skil hvernig hún var! a! "eim ómissandi aukahlut og stö!utákni sem hún er í dag. Er

saga hennar rakin aftur til fyrstu heimilda "ess a! ma!urinn fór a! nota poka og

pyngjur til a! bera eigur sínar í, yfir í vasapoka og svo "a!an yfir í handtöskur og

hvernig breytingar á klæ!abur!i hafa haft áhrif á "essa "róun. Liti! er á hvers vegna

handtöskur ur!u frekar fylgihlutur fyrir konur en karla og hvernig sú "róun hefur allar

götur sí!an varpa! ákve!num dulú!arblæ á handtöskur. Einnig er sko!a! hvernig

"róun handtöskunnar hefur samtvinnast breyttum lifna!arháttum svo sem me!

tilkomu lestarkerfis og auknum fer!alögum. Hvernig "örf manneskjunar til a!

skilgreina "jó!félagsstö!u sína hefur gert handtöskur a! stö!utákni. Handtaskan er

einnig sko!u! út frá sjónarhorni kvenréttindabaráttunnar sem #mist leit á handtöskur

sem táknræna birtingarmynd um kúgun kvenna e!a tákn um frelsi. $á eru "eim

eiginleikum sem gera handtöskuna a! gó!ri söluvöru ger! skil. Sí!an er fyrirbæri! it-

taskan sko!a! og reynt a! átta sig á "ví hvers vegna konur eru tilbúnar a! borga

svimandi háar upphæ!ir og jafnvel selja sig í vændi til a! eignast slíkar töskur.

Page 5: fyrstu síður og efnisyfirlit ba - Heim | Skemmannotu"ust einnig vi" slíkar nau"synjar til a" flytja eigur sínar á milli sta"a.3 Til voru pokar undir bréf sem voru fyrst kalla"ir

Efnisyfirlit

Uppruni og saga handtöskunnar.....................................................................................4

$róun mi!aldarpyngja og vasapoka ...............................................................................4

Hannyr!atöskur ver!a a! fyrstu handtöskunum í nútíma skilningi ...............................6

Handtaskan eins og vi! "ekkjum hana í dag ver!ur til ..................................................9

Handtöskur ver!a órjúfanlegur partur af heildarútliti kvenna......................................10

Áhrif seinni heimsstyrjaldar og eftirstrí!sáranna á handtöskur ...................................11

!"#$%&'()$*#+,-'&+.&/)01)+,%2)33444444444444444444444444444356+

7&1.'&)$&1+)"8+)(,*9&#&+44444444444444444444444444444335:+

;<#0#=>#0?+0'@'&)$&1+44444444444444444444444444444444335A+

!"#$%&B2,0'-$+C&1.'()$*11&#3334444444444444444444444444445D+

7&1.'&)$&1+E/+$9"11#F''01.&=&#G''&1+344444444444444444444445H+

IE$&E#?+44444444444444444443444444444444444444445J+

7"080,.&#)$#G+4444444444444444344444444444444444443365+

I%2)8<1.&)$#G+44444444444444433344444444444444444443366+

!+

+

Page 6: fyrstu síður og efnisyfirlit ba - Heim | Skemmannotu"ust einnig vi" slíkar nau"synjar til a" flytja eigur sínar á milli sta"a.3 Til voru pokar undir bréf sem voru fyrst kalla"ir

! "!

Uppruni og saga handtöskunnar

Í !essari ritger" er markmi"i" a" kanna hva" ger"i handtöskuna a" svona

mikilvægum fylgihlut og a" !eirri frábæru söluvöru sem hún er í dag. Til !ess a"

skilja mikilvægi hennar í dag sko"a ég upphaf handtöskunnar, sögu hennar og !róun

me" !a" a" markmi"i a" sjá hva"a !ættir höf"u a"allega !au áhrif a" hún var" svona

vinsæl. Ég sko"a !a" hvernig hún breyttist frá !ví a" vera br#n nau"syn til a" bera

eigur sínar í yfir í !a" a" ver"a einskonar tákn um ákve"i" stö"ugildi og ímynd sem

ef til vill er ein ástæ"a !ess a" konur eru tilbúnar a" borga svimandi háar upphæ"ir

fyrir handtöskur. Mun ég einnig sko"a hvernig !essi !róun hefur a" mörgu leiti

samtvinnast kvenréttindabaráttu og stö"u kvenna í samfélaginu.

!róun mi"aldapyngja og vasapoka

Í gegnum mannkynssöguna hafa veri" nota"ir #msir pokar og pyngjur til a" geyma

mismunandi hluti (sjá mynd 1). Ári" 2001 fundust í Ölpunum fimm !úsund ára

gamlar líkamsleifar manns sem fékk nafni" „frosni Fritz” og kom í ljós a" hann var

me" pyngju undir #msa smáhluti festa vi" mittisbelti sitt.1 Forn-Grikkir báru pyngjur

sem voru kalla"ar byrasa og rómverjar bursa og reticulum.2

Búddamunkar í Kína og afrískir töfralæknar gengu me"

#msar pyngjur og poka auk !ess

sem hir"ingjar ví"a um heim

notu"ust einnig vi" slíkar

nau"synjar til a" flytja eigur

sínar á milli sta"a.3 Til voru

pokar undir bréf sem voru fyrst kalla"ir male og seinna

mail, en !a" or" er enn nota" yfir póst auk !ess sem til

voru pokar undir pappaskjöl sem kalla"ir voru budgets.4

Pyngjurnar !róu"ust svo !annig a" málmgrind bættist vi"

!ær sem ger"i !ær stærri og ögn móta"ri (sjá mynd 2). Á mi"öldum voru !essar

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!1 Dana Thomas, Deluxe: How luxury lost its luster, the Penguin press, New York, 2007, bls. 185. 2 Caroline Cox, The handbag: an illustraited history, Harper Collins publishers, New York, 2007, bls. 18. 3 Dana Thomas, Deluxe: How luxury lost its luster, bls. 186. 4 Vanda Foster, Bags and purses, önnur útgáfa, The costume accessories series, B.T. Batsford ltd., London, 1985, bls. 6.

Mynd 1

Mynd 2

!

Page 7: fyrstu síður og efnisyfirlit ba - Heim | Skemmannotu"ust einnig vi" slíkar nau"synjar til a" flytja eigur sínar á milli sta"a.3 Til voru pokar undir bréf sem voru fyrst kalla"ir

! #!

pyngjur auk annarra hluta festar me" ke"ju e"a bandi vi" belti hjá

bæ"i körlum og konum (sjá mynd 3).5 Form og innihald !essara

pyngja var mjög mismunandi og fóru eftir stö"u eigandans og !eirri

tísku sem var til sta"ar. Einnig var efnisval mismunandi en algengt var

a" pyngjur heldra fólks væru úr silki me" skreyttri málmgrind.6 $ví

minni sem pyngjan var !eim mun háttsettari varstu í samfélaginu og

haf"ir a"ra !ér lægri til a" halda á !yngri hlutum.7 Mi"alda pyngjur voru ekki

einungis nota"ar til a" geyma peninga og ver"mæti, heldur voru

einnig til minni pyngjur sem haldi" var á í höndunum en !ær voru

oftast til skrauts e"a höf"u táknræna merkingu. $etta voru til dæmis

pyngjur sem voru gefnar brú"hjónum á brú"kaupsdaginn (sjá mynd 4)

og svo kalla"ar almoner sem voru litlar skreyttar pyngjur sem áttu a"

draga athygli a" peningunum sem !ær innihéldu en !ær voru nota"ar

vi" athafnir !ar sem a"alsmenn s#ndu gó"vild sína og gáfu fátækum

pening. 8

$a" a" pyngjurnar dinglu"u ni"ur úr beltum fólks utan klæ"a ger"i !ær a"

au"veldu skotmarki vasa!jófa e"a pyngjuskera eins og !eir voru upprunalega nefndir.

$ar sem au"velt var a" skera á pyngjurnar án !ess a" eigandi !eirra yr"i !ess var og

sem varú"arrá"stöfun vegna !essa fór fólk í auknum mæli a" bera pyngjurnar

innanklæ"a e"a fela ver"mæti sín í fellingum á fatna"i sínum.9 Ekki hurfu !ó allar

pyngjur innanklæ"a en t.d. má nefna a" pyngjur skosku hálandahöf"ingjanna héldust

á sínum sta" auk !ess sem vei"imenn héldu áfram a" bera sínar utanklæ"a. $ess fyrir

utan voru !a" a"allega miki" skreyttar pyngjur sem nota"ar voru vi"

hátí"leg tilefni sem enn voru bornar utan klæ"a. Eftir a" pyngjurnar

fær"ust innanklæ"a tóku sumar konur upp á !ví a" bera skrautlegar

sylgjur úr d#rum málmum sem köllu"ust chatelaine og voru !ræddar

upp á mittisbeltin (sjá mynd 5). Ni"ur úr !eim voru svo ke"jur sem

festar voru á nau"synjar sem !ær !urftu a" hafa vi" hendina. $etta var

d#r lei" til a" hafa rei"ur á !eim smáhlutum sem !urfti a" bera enda !#"ir chatelaine

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!5 Anna Johnson, Handbags: The power of the purse, Workman publishing company inc., New York, 2002, bls. xix-xx. 6 Vanda Foster, Bags and purses, bls. 7. 7 Caroline Cox, The handbag: an illustraited history, bls. 18. 8 Sama rit, bls. 18. 9 Sama rit, bls. 20.

Mynd 4

Mynd 5

Mynd 3

!

Page 8: fyrstu síður og efnisyfirlit ba - Heim | Skemmannotu"ust einnig vi" slíkar nau"synjar til a" flytja eigur sínar á milli sta"a.3 Til voru pokar undir bréf sem voru fyrst kalla"ir

! $!

líka húsfrú kastalans og gefur !ví kannski auga lei" a" !etta var ekki í bo"i fyrir

alla.10 Á 18. öld leit dagsins ljós n#jung en !a" voru vasar og tóku !eir fljótlega vi"

hlutverki pyngjanna. $essir vasar voru tvennskonar og ekki eins fyrir konur og karla.

Hjá körlum voru !eir sauma"ir fastir inn í fötin sem !eir klæddust. Hjá konum voru

!etta fallegir oft útsauma"ir perulaga vasar me" áföstum streng (sjá mynd 6) sem

bundnir voru í mitti" !annig a" vasarnir sátu yfir mjö"munum innan undir

undirpilsunum.11 Til a" hafa grei"an

a"gang a" !eim !á voru ger"

vasagöt sitt hvorum megin á kjólpils

kvenna.12 $essir kvenvasar ur"u

fljótlega partur af undirfatna"i

kvenna auk !ess sem !eir ur"u a"

leynistö"um sem ger"u konum kleift

a" fer"ast um me" persónulegar

eigur sínar án !ess a" nokkur yr"i

!ess var.13 $rátt fyrir a" !eir sæjust ekki !á voru !essir kvenvasar oft fallega

útsauma"ir og miki" lagt í !á. Konur af lægri stéttum fóru !ó ekki eins leynt me"

vasana sína og voru oft me" !á undir svuntunum.14 Eina fólki" sem hélt áfram a" nota

pyngjur og poka í sta" vasa var gamalt fólk og fátæklingar. $ar fyrir utan notu"u

flestir litlar le"urpyngjur undir peninga auk !ess sem margir báru á sér litlar fallega

skreyttar pyngjur me" ilmefnum til a" fela ólykt en bá"ar !essar tegundir pyngja voru

án málmhrings sem var ekki lengur í tísku. Vel skreyttar pyngjur ur"u einnig vinsælar

gjafir á seinni hluta 17. aldar og hélst sá si"ur út 18. öldina.15

Hannyr"atöskur ver"a a" fyrstu handtöskunum í nútíma skilningi

$ar sem ætlast var til a" konur af öllum !jó"félagsstigum leg"u stund á útsaum og

skrauthnútager" voru hannyr"atöskur e"a pyngjur !eim mikilvægir aukahlutir til a"

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!10 Vanda Foster, Bags and purses, bls. 8-9. 11 Anna Johnson, Handbags: the power of the purse, bls. xxi-xxii. 12 Vanda Foster, Bags and purses, bls. 9. 13 Caroline Cox, The handbag: an illustraited history, bls. 20. 14 Vanda Foster, Bags and purses, bls. 10-11. 15 Sama rit, bls. 8-19.

Mynd 6

Page 9: fyrstu síður og efnisyfirlit ba - Heim | Skemmannotu"ust einnig vi" slíkar nau"synjar til a" flytja eigur sínar á milli sta"a.3 Til voru pokar undir bréf sem voru fyrst kalla"ir

! %!

geta teki" allt sem tilheyr"i saumaskapnum me" hvert sem var. $essar töskur og

pyngjur voru fallega skreyttar, einskonar s#ning á handbrag" !ess sem töskuna átti

(sjá mynd 7). Einnig var me" tí" og tíma hægt a" kaupa tilbúnar hannyr"atöskur og

voru !ær frönsku einna vinsælastar. Smám saman fóru konur a" nota !essar töskur

undir fleira en einungis hannyr"ahluti

og hlutir sem höf"u á"ur átt heima í

vasapokum fóru í auknum mæli a"

rata í hannyr"atöskurnar. Má segja a"

!a" val kvenna a" setja hlutina frekar

í hannyr"atöskuna en í vasann hafi

gert !ær a" fyrstu handtöskunum í

nútíma skilningi.16

! &'()* !rengri kjólar komust í tísku í París í kringum 1790 var ekki lengur

hægt a" bera vasapokana innanklæ"a.17 Vasapokarnir hurfu og konur brug"u á !a"

rá" a" setja innihald !eirra yfir í

hannyr"atöskur sínar. Smám saman

voru !ær a"laga"ar !essu n#ja

hlutverki me"al annars me" !ví a"

lengja handföngin og gefa !eim

n#tt nafn (sjá mynd 8). Breska

nafni" sem töskurnar fengu var

indispensables og gefur sterklega í

skyn me" nokkru há"i a" konur

hafi strax or"i" mjög há"ar

handtöskunum sínum. Franska

nafni" yfir !ær var hinsvegar

reticule sem dregi" var af latneska

or"inu rete sem !#ddi net, en

Rómverjar til forna höf"u nota" netapoka sem hétu reticulum fyrir eigur sínar.18

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!16 Vanda Foster, Bags and purses, bls. 30-33. 17 Anna Johnson, Handbags: the power of the purse, bls. Xxi. 18 Vanda Foster, Bags and purses, bls. 33.

Mynd 7

Mynd 8

Mynd 8

Page 10: fyrstu síður og efnisyfirlit ba - Heim | Skemmannotu"ust einnig vi" slíkar nau"synjar til a" flytja eigur sínar á milli sta"a.3 Til voru pokar undir bréf sem voru fyrst kalla"ir

! +!

$ar sem vasarnir voru or"nir svo nátengdir undirfatna"i !á var vart komist hjá !ví a"

uppnefna !essar n#ju töskur sem ridicules e"a fásinnu !ar sem mörgum fannst

fáranlegt og jafnvel hneykslanlegt a" bera í hendi sér !a" sem á"ur leyndist í földum

vösum. Kannski er !etta fyrsta dæmi" um undirföt sem yfirhöfn ( sjá skopmynd 9).

Reticule töskur ur"u fljótt tákn um stö"u og au" fjölskyldu eigandans og var oft á

tí"um miki" lagt í útlit !eirra.19

Fyrri part 19. aldar var endurkomu

vasanna fagna" !egar pils kvenna tóku a"

víkka á n#. Voru !etta bæ"i vasapokar sem

bundir voru í mitti" auk !ess sem sumir

tóku upp á !ví a" hneppa !eim vi" beltin

og enn a"rir a" sauma !á vi" pilsin. Haf"i

!etta í för me" sér dvínandi vinsældir

reticule taskanna en !ær voru samt enn vi"

l#"i, meira sem skraut en nau"syn. Í sta"

!ess a" konur bæru !ær í höndunum var

fari" a" festa !ær vi" beltin.20 En margar

konur voru or"nar svo hrifnar af !essum

töskum a" !ær héldu áfram a" bera !ær

!rátt fyrir möguleikann á a" notast vi" vasa og eyddu !ær oft miklum tíma í a" sauma

út í !ær og gera !ær sem fallegastar til a" s#nast fyrir mögulegum eiginmönnum.21

Um mi"bik 19. aldar ur"u pils kvenna enn stærri og til a"

halda !eim uppi ur"u til sérstök undirpils sem köllu"ust krinolín.

Vegna !ess hversu !étt pilsin lög"ust a" !essum n#ju undirpilsum

var ekki lengur hægt a" vera me" vasa. $etta var" til !ess a" enn á

n# var" !örf fyrir handtöskur en !á !óttu reticule töskurnar ekki

nógu stórar og fóru konur a" nota chatelaine töskur (sjá mynd 10).

$ær voru ekkert miki" stærri í sni"um en !ægilegri a" !ví leyti a"

!ær voru festar vi" mittisbelti líkt og chatelaine sylgjurnar.22

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!19 Caroline Cox, The handbag: an illustraited history, bls. 20-27. 20 Vanda Foster, Bags and purses, bls. 45-48. 21 Claire Wilcox , Bags, V&A Publications, London, 1999, bls. 59-61. 22 Vanda Foster, Bags and purses, bls. 48-49.

Mynd 10

!

Mynd 9

!

Page 11: fyrstu síður og efnisyfirlit ba - Heim | Skemmannotu"ust einnig vi" slíkar nau"synjar til a" flytja eigur sínar á milli sta"a.3 Til voru pokar undir bréf sem voru fyrst kalla"ir

! ,!

Handtaskan eins og vi" #ekkjum hana í dag ver"ur til

Me" tilkomu lestarkerfis í lok 19. aldar fóru konur a" fer"ast í auknum mæli frá

heimilum sínum og ur"u !ví oft a" hafa meira me"fer"is en á"ur haf"i tí"kast. $ær

!urftu !ví ekki einungis gó"ar fer"atöskur heldur einnig handtöskur sem voru sterkari

en reticule og chatelaine

töskurnar.23 Fyrsta lausnin á

!essum vanda voru töskur úr

gólfteppum (sjá mynd 11) en svo

ur"u til sterkar le"urtöskur sem

voru kalla"ar handtöskur og ur"u

!ær fljótt vinsælar.24 $essi fyrsta

nútíma handtaska var upphaflega

hönnu" sem handfarangurstaska

fyrir karlmenn; var sterkleg

le"urtaska me" fullt af hólfum

sem hægt var a" loka kyrfilega me" lás (sjá mynd 12). $ær voru í rauninni ekki

hanna"ar me" !a" í huga a" ver"a handtöskur heldur voru !ær búnar til af

le"urfyrirtækjum sem höf"u sérhæft sig í farangurs-

og hnakkager" eins og Louis Vuitton, Hermés og

Gucci. $etta kom !ó ekki í veg fyrir !a" a" konur

tóku !essum töskum fagnandi hendi og sáust í

auknum mæli arkandi um götur stórborga me" !essar

n#ju handtöskur enda hentu"u !ær hinum n#ja

lífsstíl.25 En konur í byrjun tuttugustu aldar voru í

auknum mæli farnar a" leggja stund á akademískt

nám, sækja inn á vinnumarka"inn og berjast fyrir

jafnrétti.26 Le"urfyrirtækin sem framleiddu !essar

fyrstu töskur voru ekki lengi a" taka eftir !essum

gó"u vi"tökum og átta sig á !ví a" konur voru sérstakur markhópur. Smám saman

var" !á meiri stíll yfir töskunum og má segja a" !ar me" hafi or"i" til !a" sem í dag

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!23 Caroline Cox, The handbag: an illustraited history, bls. 33. 24 Vanda Foster, Bags and purses, bls. 53. 25 Caroline Cox, The handbag: an illustraited history, bls. 33-34. 26 Vanda Foster, Bags and purses, bls. 61.

Mynd 12

!

Mynd 11

Page 12: fyrstu síður og efnisyfirlit ba - Heim | Skemmannotu"ust einnig vi" slíkar nau"synjar til a" flytja eigur sínar á milli sta"a.3 Til voru pokar undir bréf sem voru fyrst kalla"ir

! -.!

kallast, lúxus handtöskur.27 Ólíkt hinum vi"kvæmu, skrautlegu og oft ill lokanlegu

töskum sem konur höf"u gengi" me" á"ur voru komnar handtöskur úr sterku le"ri,

me" stö"ugu handfangi, loku"ust au"veldlega og voru læsanlegar me" lás. Loks gátu

konur gengi" um me" einkalíf sitt kyrfilega fali" í handtöskum sínum líkt og !ær

höf"u gert !egar pokavasar voru algengastir og ef til vill er !a" !ess vegna sem

handtöskur hafa allar götur sí"an veri" sveipa"ir dulú"arblæ.28 Freud velti !essari

dulú" fyrir sér og var duglegur í skrifum sínum a" tengja handtöskur og kynfæri

kvenna saman en !etta voru sta"ir !ar sem hendur karlmanna voru ekki velkomnar.29

Enn í dag eru handtöskur geymslur fyrir persónulegustu eigur hverrar konu og getur

innihald handtösku oft veri" eins og spegilmynd sálarinnar.30

Handtöskur ver"a órjúfanlegur partur af heildarútliti kvenna

$örf kvenna til a" eiga töskur fyrir hvert tækifæri og

vi" hvern klæ"na" jókst og til ur"u allskonar litlar

stílhreinar le"ur handtöskur sem flestum fylgdi líti"

veski í stíl. Litlar töskur úr málmi auk !ess sem

dorothy töskur (sjá mynd 13) ur"u vinsælar en !ær

töskur voru úr m#kri efnum og loku"ust !egar toga"

var í reimarna, sem virku"u sem handföng og minntu

a" mörgu leyti á reticule töskurnar. Eftir fyrri

heimstyrjöldina fóru konur í auknum mæli a" far"a

sig, reykja sígarettur og ganga í efnisminni kjólum og

hjálpa"i !a" allt vi" !a" a" töskur ur"u órjúfanlegur hluti heildarútlis og klæ"na"ar

kvenna.31 $ar sem konur gátu í auknum

mæli treyst á a" skapa eigin tekjur !á var

tali" a" !ær !yrftu ekki lengur a" treysta á

!a" a" punta sig í von um a" krækja í

eiginmann til a" sjá fyrir sér og !ar af

lei"andi myndu handtöskur !róast meira

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!27 Caroline Cox, The handbag: an illustraited history, bls. 34-37. 28 Anna Johnson, Handbags: the power of the purse, bls. Xxiv. 29 Caroline Cox, The handbag: an illustraited history, bls. 52-55. 30 Laronche, Martine, „ The secret life of handbags”, í The Guardian, 5. apríl 2011, sótt 8. janúar 2012, http://www.guardian.co.uk/artanddesign/2011/apr/05/secret-handbags-pierre-klien-laronche 31 Vanda Foster, Bags and purses, bls. 61- 69.

Mynd 13

!

Mynd 14

!

Page 13: fyrstu síður og efnisyfirlit ba - Heim | Skemmannotu"ust einnig vi" slíkar nau"synjar til a" flytja eigur sínar á milli sta"a.3 Til voru pokar undir bréf sem voru fyrst kalla"ir

! --!

yfir í praktík en skraut.32 Sú var" !ó ekki raunin og töskur ur"u fáanlegar í

óendanlegum útfærslum og voru !ó flestar í skrautlegum austurlenskum stíl og

margar úr d#rum efnum auk !ess sem fari" var a" nota rennilása

á !ær. Pochette töskur (sjá mynd 14) voru kannski helsta

n#jungin á !essum tíma en !a" voru töskur sem voru ekki me"

nein handföng heldur var oft haldi" á !eim me" !ví a" klemma

!ær undir handlegginn. Á fjór"a áratug sí"ustu aldar var í fyrsta

skipti fari" a" framlei"a efni, hanska, skó og

handtöskur í stíl vi" hvort anna" og konur

lög"u meira kapp á a" !essir hlutir færu

saman. Töskur undir súrrealískum áhrifum nutu auk !ess mikilla

vinsælda og mátti sjá hinar fur"ulegustu töskur sem voru allt frá !ví

a" vera í laginu eins og skip e"a fata me" kampavíni yfir í a" líta út

eins og fiskabúr !aki" plastskeljum (sjá mynd 15).33 Minimalismi

haf"i líka áhrif á útlit handtaskna á !essum tíma sem er kannski sk#rasta dæmi" um

!a" hvernig pochette töskurnar !róu"ust yfir í clutch töskurnar me" !ví a" allt auka

prjál var fjarlægt og voru !etta stílhreinar nútímalegar töskur sem small í !egar !eim

var loka" (sjá mynd 16).34

Áhrif seinni heimsstyrjaldar og eftirstrí"sáranna á handtöskur

Seinni heimstyrjöldin haf"i mikil áhrif á !róun

handtöskunnar sem á einni nóttu glata"i öllu !ví

„skopskyni” sem súrrealisminn haf"i fært !eim. Helsta

n#jungin sem strí"i" haf"i í för me" sér var a" handföngin

lengdust og í sta" handtaska komu rúmgó"ar axlartöskur

sem voru praktískar !ar sem ma"ur gat bori" !ær um lei"

og ma"ur nota"i hendurnar í eitthva" anna" (sjá mynd 17).

Einnig gengu flestar konur um me" einhverskonar

innkaupapoka.35 A" hætta a" nota töskur og taka upp

karlmannsvasa var einnig hugmynd sem kom upp á !essum

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!32 Caroline Cox, The handbag: an illustraited history, bls. 47.!33 Vanda Foster, Bags and purses, bls. 69- 73. 34 Caroline Cox, The handbag: an illustraited history, bls. 48. 35 Vanda Foster, Bags and purses, bls. 74-75.!

Mynd 15

!

Mynd 16

!

Mynd 17

!

Page 14: fyrstu síður og efnisyfirlit ba - Heim | Skemmannotu"ust einnig vi" slíkar nau"synjar til a" flytja eigur sínar á milli sta"a.3 Til voru pokar undir bréf sem voru fyrst kalla"ir

! -/!

árum en fékk lítinn me"byr. $egar strí"inu svo lauk fannst konum a" hlutverk !eirra

væri a" líta vel út og vera me" „gó"a” handtösku. Gó" handtaska !#ddi nútímaleg,

smekkleg og skynsamleg hönnun úr anna" hvort svörtu kálfaskinni e"a krókódíl.

$etta voru d#rar töskur en !ær !óttu gó" fjárfesting

!ar sem !ær áttu a" passa vi" flestar ger"ir skóa og

fatna"ar og ey"a !annig !örfinni fyrir a" eiga tösku

fyrir hverja dragt e"a kjól. $egar fram li"u stundir

voru !ó ekki allir sammála !essu en fatahönnu"urinn

Christian Dior sag"i í bók sinni frá 1954 um tísku a"

konur gætu veri" í sömu dragtinni frá morgni til

kvölds en !a" gengi ekki a" !ær væru me" sömu töskuna og best væri ef fyrri part

dags væru konur me" látlausar stærri handtöskur en seinni partinn me" minni og ögn

fínni töskur.36 Vinsældir axlartöskunnar dvínu"u fljótlega og duttu !ær nær alveg úr

tísku á eftirstí"sárunum nema á me"al unga fólksins á me"an clutch töskur komu

sterkar inn aftur auk !ess sem konur höf"u ekki áhuga á heimager"um handtöskum

lengur heldur vildu fá verksmi"juframleiddar vel ger"ar töskur (sjá mynd 18).

Innkaupapokarnir sem höf"u or"i" vinsælir í strí"inu héldu sínu striki sem ef til vill

hefur átt !átt í !ví a" handtöskur fóru ört stækkandi !egar fram li"u stundir.37

Merkjatöskur líta dagsins ljós

Á eftirstrí"sárunum fóru stóru tískuhúsin a" átta sig á möguleikunum sem fólust í !ví

a" hanna eigin handtöskur og eru margar !eirra frægar og

eftirsóttar enn í dag !ar á me"al Hermés taska sem átti seinna

meir eftir a" heita Kelly bag (sjá mynd 19) í höfu"i" á Grace

Kelly prinsessu af Mónakó og má segja a" !essar töskur hafi

veri" upphafi" a" !ví sem seinna áttu eftir a" kallast it-töskur.38

$ar sem enn var skortur á le"ri skutu upp kollinum töskur úr

plasti, vynide, pvc og fleiri gerviefnum sem konur tóku opnum örmum.39 $egar

sjöundi áratugurinn tók svo vi" me" unglingad#rkun og framtí"ardraumum ur"u

vinsældir !essara gerviefna enn meiri auk !ess sem hli"artöskur til a" skella yfir

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!36 Caroline Cox, The handbag: an illustraited history, bls. 68- 71. 37 Vanda Foster, Bags and purses, bls. 75. 38 Caroline Cox, The handbag: an illustraited history, bls. 74- 76. 39 Vanda Foster, Bags and purses, bls. 75- 77.!

Mynd 19

!

"#$%!&'!

Page 15: fyrstu síður og efnisyfirlit ba - Heim | Skemmannotu"ust einnig vi" slíkar nau"synjar til a" flytja eigur sínar á milli sta"a.3 Til voru pokar undir bréf sem voru fyrst kalla"ir

! -0!

öxlina áttu glæsta endurkomu og !óttu vera í takt vi" frelsi"

sem fylgdi tí"aranda !essa tímabils.40 Vi" lok áratugarins

snerist efnisval !ó algerlega vi" fyrir tilstilli

hippahreyfingarinnar. Gerviefni glötu"u vinsældum sínum

og hli"artöskur úr mjúkum náttúrulegum efnum me"

útsaumi ur"u vinsælar (sjá mynd 20). Á áttunda áratugnum

var" sí"an afturhvarf til tísku fjór"a áratugarins sem var" til

!ess a" til dæmis pochette töskur komust aftur í tísku auk

!ess sem innkaupatöskurnar fengu nafni" tote töskur og

ur"u mjög vinsælar.41 Redicule töskur nutu einnig vinsælda

á n# og !egar lí"a tók á áratuginn ur"u vinsælar töskur sem voru eins og stórar mjúkar

handtöskur me" bandi til a" vippa yfir öxlina og voru í raun millivegurinn á milli !ess

a" vera handtöskur og í!róttatöskur.42 Miki" var um stórar hálf formlausar hli"ar- og

handtöskur (sjá mynd 21) en einnig fór a" bera aftur á minni

oft nokku" litríkum og skreyttum handtöskum sem minntu

einna helst á !ær sem höf"u veri" vinsælar á sjötta áratug

sí"ustu aldar.43 Vi" upphaf níunda áratugarins fór a" bera á

„merkja snobbi“ !ar sem konur voru tilbúnar a" borga meira

fyrir handtöskur me" áfestu vörumerki frá !ekktum

tískuhúsum og er !etta a" mörgu leyti enn lenskan í dag.44

Handtaskan haf"i hér teki" á sig !á mynd sem vi"

skilgreinum hana út frá enn í dag. $ó a" au"vita" sé útlit

hennar alltaf a" breytast samfara n#jungum á svi"i tækni,

breyttum fer"amátum, síbreytilegri tísku, breyttri peninganotkun til dæmis me"

tilkomu grei"slukorta og breytingum á stö"u og hlutverki kvenna í samfélaginu.45

Handtaskan sem söluvara

Í aldanna rás hefur ma"urinn reynt a" greina sig frá !eim sem hann telur sér lægri í

!jó"félagsstiganum me" klæ"na"i og aukahlutum. Á mi"öldum voru til lög sem

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!40 Caroline Cox, The handbag: an illustraited history, bls. 92- 97. 41 Vanda Foster, Bags and purses, bls. 85- 87. 42 Caroline Cox, The handbag: an illustraited history, bls. 122- 125. 43 Vanda Foster, Bags and purses, bls. 87- 88. 44 Caroline Cox, The handbag: an illustraited history, bls. 126. 45 Vanda Foster, Bags and purses, bls. 6.

Mynd 20

!

Mynd 21

!

Page 16: fyrstu síður og efnisyfirlit ba - Heim | Skemmannotu"ust einnig vi" slíkar nau"synjar til a" flytja eigur sínar á milli sta"a.3 Til voru pokar undir bréf sem voru fyrst kalla"ir

! -"!

skilgreindu hvernig og hversu miki" ma"urinn mátti leggja í !essa hluti allt eftir !ví

hversu háttsettur hann var í samfélaginu. Í dag gilda !ó engin lög hva" !etta var"ar en

!essi !örf manneskjunnar til a" skilgreina samfélagsstö"u sína er !ó enn til sta"ar og

hafa handtöskur frá ákve"num fyrirtækjum jafnvel or"i" a" vi"urkenndu stö"utákni.

$a" er einmitt einn af !eim !áttum sem gerir töskur a" gó"ri

söluvöru.46 Hinn !átturinn sem á stóran !átt í velgengni !eirra er

a" allt frá !ví a" handtöskur litu dagsins ljós voru !ær fljótt

a"laga"ar a" tí"aranda og smekk. $a" sem átti mestan !átt í

!essum sveigjanleika er a" töskur eru ekki bundnar líkt og flestur

annar tískuvarningur vi" !a" a" passa ákve"num líkamshluta auk

!ess a" !ær geta au"veldlega veri" úr næstum hva"a efni sem er

og forma"ar hvernig sem er (sjá mynd 22 og 23), !ær geta sta"i"

einar og sér án tengsla vi" fatna"inn sem hálfger"ur skúptúr e"a

listaverk. $etta hefur leitt til !ess a" handtaskan hefur noti"

mikilla vinsælda sem efnivi"ur til skreytinga.47 Vegna !essa hafa handtöskur

óendanlega möguleika á a" höf"a til sem flestra !ar sem vi"skiptavinurinn getur vali"

úr öllum !eim aragrúa handtaska sem tískufyrirtæki hafa upp á a" bjó"a.48

Upprunalega voru !ó handtöskur ekki framleiddar hjá tískuhúsum og var !a" ekki

fyrr en á sjötta áratug sí"ustu aldar a" tískuhúsin fóru a" átta sig á !eim

gró"amöguleikum sem fólst í sölu á handtöskum.49

Handtöskur hafa veri" allt frá !ví á tíunda áratug

sí"ustu aldar a"altekjulind tískufyrirtækja. $egar

gengi" er inn í tískuvöruverslun hvar sem er í

heiminum kemst ma"ur ekki hjá !ví a" rekast á

fjöldann allan af handtöskum. Meginástæ"an fyrir

!ví er sú a" fátt selst jafn vel og handtaskan. Ólíkt

ö"rum tískuvarningi skiptir aldur vi"skiptavinarins e"a vaxtarlag ekki máli !egar

kemur a" !ví a" varan passi honum, !a" eina sem skiptir máli er hvort handtaskan og

sú ímynd sem tískumerki töskunnar stendur fyrir falli honum í ge". $a" var meira a"

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!46 Han Young Jee, Joseph C. Nunes og Xavier Drèze, „Signaling status with luxury goods: the role of brand prominence”, í Journal of Marketing, vol. 74, júlí 2010, bls. 15. 47 Vanda Foster, Bags and purses, bls. 6. 48 Anna Johnson, Handbags: the power of the purse, bls. 168-177. 49 Caroline Cox, The handbag: an illustraited history, bls. 72.

Mynd 22!

Mynd 23!

Page 17: fyrstu síður og efnisyfirlit ba - Heim | Skemmannotu"ust einnig vi" slíkar nau"synjar til a" flytja eigur sínar á milli sta"a.3 Til voru pokar undir bréf sem voru fyrst kalla"ir

! -#!

segja algengt á tíunda áratugnum a" sjá rá"leggingar í tískutímaritum á !ann veg a" ef

fólk hef"i ekki efni á a" fylgja n#justu tískustraumunum !á gæti !a" samt uppfært

útlit sitt me" !ví a" festa kaup á n#rri handtösku. Sum töskufyrirtæki !ar á me"al

Louis Vuitton tóku einnig upp á !ví

a" framlei"a fatalínur og s#na á

tískuvikunum eingöngu í !eim

tilgangi a" vekja athygli á

handtöskum sínum, skapa !eim

fallega umgjör" og umtal í von um a"

selja fleiri töskur (sjá mynd 24).50

Fyrirbæri" it-taskan

Tískufyrirtæki hafa lagt sig fram vi" a" marka"setja handtöskur sínar me"

augl#singum og greinum í tískutímaritum og hafa búi" !annig til fyrirbæri" it-

töskuna, en !a" er sú taska sem stendur upp úr á hverri ártí" og allir ver"a a"

eignast.51 Kelly handtaskan frá Hermés er ein af fyrstu it-töskunum en ástæ"an fyrir

velgengni hennar er sú a" ímynd Grace Kelly um ríkidæmi

og háttsetta samfélagsstö"u festist einnig vi" Kelly

handtöskuna. $etta haf"i !a" í för me" sér a" hver sá sem

keypti sér Kelly handtösku fékk ímynd me" í kaupbæti.52

Vegna !essa hafa töskuframlei"endur veri" duglegir vi" a"

senda töskur sem gjafir til !eirra leikkvenna sem mest bar á í

von um a" næla í augl#singu og ímynd fyrir handtöskurnar ef

!ær yr"u mynda"ar me" !ær (sjá mynd 25). Fjöldi n#rra

handtaska var" til í hverri ártí" og ur"u !ví !ær sem fyrir voru fljótt álitnar gamaldags

e"a úreltar. $a" var von tískufyritækjanna a" me" !essu myndu konur vilja skipta

töskum sínum út mun oftar sem myndi auka sölu. Sú var" raunin og ári" 2006 haf"i

sala á handtöskum aukist helmingi meira en sala á fatna"i. $essi !rá kvenna til a"

eignast næstu it-tösku hefur líka or"i" til !ess a" fyrirtæki hafa hækka" ver" á

handtöskum sínum og oft !urfa vi"skiptavinir a" skrá sig á bi"lista til a" eignast

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!50 Dana Thomas, Deluxe: How luxury lost its luster, bls. 51-52. 51 Sama rit, bls. 167-169. 52 Caroline Cox, „Bags of class: why do women love handbags so much?”, í Mail online, 7. október 2007, sótt 7. Janúar 2012, http://www.dailymail.co.uk/femail/article-486265/Bags-class--women-love-handbags-much.html#

Mynd 24!!

Mynd 25!!

Page 18: fyrstu síður og efnisyfirlit ba - Heim | Skemmannotu"ust einnig vi" slíkar nau"synjar til a" flytja eigur sínar á milli sta"a.3 Til voru pokar undir bréf sem voru fyrst kalla"ir

! -$!

„heitustu” töskurnar.53 Hafa meira a" segja veri" dæmi um !a" a" konur hafi selt sig í

vændi til a" eiga fyrir !essum töskum og ári" 2005 kom í ljós a" fórnarlömb

hvirfilbylsins Katrínar í Bandaríkjunum höf"u nota" kort frá rau"a krossinum sem

!eir fengu fyrir nau"synjum til a" kaupa d#rar handtöskur.54 Í Bretlandi kom líka upp

mál !ar sem kona haf"i sviki" út úr vinnuveitanda sínum andvir"i 13 milljóna

íslenskra króna sem hún haf"i svo eitt í handtöskur frá !ekktum merkjum.55 Einnig

hefur sprotti" upp fjöldinn allur af vefsí"um !ar sem hægt er a" leigja handtösku

tímabundi" og !ví au"veldara a" hafa efni á !ví a" vera alltaf me" n#ja og n#ja

tösku.56 $etta getur veri" hentugt !ar sem !essar it-töskur geta í dag kosta" allt frá

hundra" !úsund íslenskum krónum upp í milljónir króna. $a" hefur jafnvel veri" sagt

a" konur séu frekar tilbúnar til a" ey"a í !essar handtöskur en a" kaupa sér farartæki

e"a frí til útlanda.57 Allur !essi æsingur í kringum it-töskurnar hefur haft !au áhrif a"

margar konur hafa misst áhugann á !ví a" keppast vi" a" eiga alltaf n#justu töskurnar

og vilja frekar eiga tösku sem !ær telja gó"a fjárfestingu en a" eltast vi" a" vera me"

sömu tösku og önnur hver leikkona fær gefins. Hafa töskuframlei"endur brug"ist vi"

!essu me" !ví a" framlei"a it-töskur í takmörku"u upplagi sem oft er erfitt a" eignast

og !annig gert töskurnar aftur a" fágætri lúxusvöru, en !a" vir"ist vera einmitt !a"

sem konur eru tilbúnar a" borga fyrir.58

Merkjapólitík handtöskunnar

$rátt fyrir grí"arlegar vinsældir !essara merkjataska !á vir"ist vera

a" !eir sem eru virkilega ríkir vilji sí"ur töskur !ar sem merki

fyrirtækisins er áberandi. $a" er vegna !ess a" !eir vilja greina sig

frá !eim sem !eir líta á sem lægra setta sér í !jó"félaginu. $eir vilja

ekki vera settir í hóp me" !eim sem eru frekar ríkir og kaupi

merkjatöskur me" áberandi merki (sjá mynd 26) til a" vekja athygli á au" sínum. $eir

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!53 Caroline Cox, The handbag: an illustraited history, bls. 154-158. 54 Dana Thomas, Deluxe: How luxury lost its luster, bls. 169-170. 55 „Office girl who stole £70,000 from bosses to buy 22 designer handbags is jailed”, í Mail online, 17. Júní 2011, sótt 8. janúar 2012, http://www.dailymail.co.uk/news/article-2004722/Treasury-assistant-stole-70-000-bosses-buy-22-designer-handbags-jailed.html. 56 Dana Thomas, Deluxe: How luxury lost its luster, bls. 169-170. 57 Caroline Cox, The handbag: an illustraited history, bls. 158-162. 58 Joanna Blythe, „Over 'It': Why the PR hyped must-have bag has had its day”, í Mail online, 11. mars 2008, sótt 8. Janúar 2012, http://www.dailymail.co.uk/femail/article-528909/Over-It-Why-PR-hyped-bag-day.html

Mynd 26!

Page 19: fyrstu síður og efnisyfirlit ba - Heim | Skemmannotu"ust einnig vi" slíkar nau"synjar til a" flytja eigur sínar á milli sta"a.3 Til voru pokar undir bréf sem voru fyrst kalla"ir

! -%!

sem eru svo alls ekki ríkir leggja miki" á sig til a" eignast !ær töskur sem !essir

frekar ríku kaupa !ví !eim lí"ur me" !ví eins og !eir tilheyri sama klassa og !eir.

$etta er ástæ"a !ess a" oft er erfitt a" sjá frá hva"a merki allra d#rustu handtöskurnar

eru (sjá mynd 27). A" sama skapi útsk#rir !a" hvers vegna

helst eru ger"ar eftirhermur af töskum me" áberandi

merkjum en !a" er einmitt vegna !ess a" !eir sem kaupa

helst !ær töskur eru !eir sem eiga líti" af pening en vilja

geta bori" eins töskur og !eir sem ríkari eru.59 En

vinsældum !essara it-taskna hefur frá !ví seint á áttunda

áratug sí"ustu aldar fylgt heill vi"skiptaundirheimur !ar

sem versla" er me" eftirlíkingar af töskum !ekktra

tískumerkja. Ástæ"an fyrir !ví er a" fólk var tilbúi" a"

borga miklu meira fyrir handtösku bara ef hún var me" rétta vörumerki" sem var" til

!ess a" margir stó"ust ekki freistinguna a" fara út í !a" a" falsa !au. Einnig ger"u

tæknin#jungar í tækjabúna"i !essum ósvífnu a"ilum au"veldara fyrir !egar kom a"

!ví a" herma eftir minnstu smáatri"um í saumaskap og ger" taskanna (sjá mynd 28)

.60 $a" er samt kannski svolíti" skondi" a" !ó !essar eftirlíkingar sem oft eru

nákvæmlega eins, jafnvel framleiddar í sömu verksmi"ju og úr sömu efnum skuli oft

falla svona illa i krami" en mörgum finnst ekkert

hallærislegra e"a meira ni"urlægjandi eins og !a" a"

ganga um me" eftirlíkingu sem er ef til vill vegna !ess a"

kaupendur eftirlíkinga eru oftast lægra settir í

samfélagsstiganum.61 Enda hefur !a" s#nt sig a" töskur

snúast um svo miklu meira en !a" a" vera geymsla undir

hluti sem ma"ur !arf a" hafa vi" hendina. $egar !ú kaupir !ér tösku !á fær"u

ákve"na ímynd og stö"u í samfélaginu me" í kaupbæti.62

Handtaskan og kvennréttindabaráttan

Allt frá !ví handtaskan kom fram á sjónarsvi"i" hefur hún a" miklu leyti veri"

samtvinnu" a" miklu leiti kvennréttindabaráttunni og stö"u kvenna í samfélaginu.

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!59 Han Young Jee, Joseph C. Nunes og Xavier Drèze, „Signaling status with luxury goods: the role of brand prominence”, bls. 15-20. 60 Caroline Cox, The handbag: an illustraited history, bls. 128. 61 Sama rit, bls. 162. 62 Sama rit, bls. 128.!

Mynd 27!

Mynd 28!!

Page 20: fyrstu síður og efnisyfirlit ba - Heim | Skemmannotu"ust einnig vi" slíkar nau"synjar til a" flytja eigur sínar á milli sta"a.3 Til voru pokar undir bréf sem voru fyrst kalla"ir

! -+!

Fyrir mörgum var hún tákn hins n#ja kvenfrelsis !ar sem konur voru ekki lengur

bundnar vi" heimilin heldur gátu fari" um eins og !eim s#ndist án !ess a" !urfa a"

svara fyrir !a".63 $a" voru !ó alls ekki allar konur !eirrar sko"unar a" handtöskur

væru tákn um frelsi og mörgum fannst fásinna a" hafa losa" sig vi" kvenvasana til

!ess eins a" bera handtösku. Fannst !eim a" konur ættu líkt og karlmenn a" sauma í

föt sín djúpa rúmgó"a vasa og njóta !annig sama frelsis og karlmenn. Me"al !eirra

var femeníski rithöfundurinn Charlotte Perkins Gilman sem í útópískri skáldsögu

sinni Herland sauma"i karlmannsvasa í fatna" kvenna og losa"i !ær vi"

handtöskurnar.64 %msar kvenréttindarbaráttukonur notu"u muninn á annars vegar

vösum sem sauma"ir voru í herrafatna" og hins vegar handtöskum sem konur báru í

réttindabaráttu sinni sem eins konar táknræna myndlíkingu til a" s#na fram á ójöfnu"

kynjanna.65 $a" er !ví kannski ekki skr#ti" a" !egar Diane Vreeland, sem var" seinna

ritstjóri Vogue, hafi l#st !ví yfir !egar hún hóf störf hjá Harper´s Bazaar ári" 1937 a"

hún ætla"i a" útr#ma handtöskum og koma stórum vösum, líkt og !eim sem tí"ku"ust

í herrafatna"i, í tísku me"al kvenna. Hún fékk !ó ekki a" koma !essari sko"un sinni í

gegn !ar sem handtöskuframlei"endur voru á bak vi" stóran hluta !eirra

augl#singatekna sem fjármögnu"u bla"i".66 Handtöskur ur"u ört vaxandi marka"svara

!ar sem flestar konur voru ánæg"ar me" a" ganga me" handtösku. Jafnframt var mjög

algengt a" !egar fyrsta gó"a handtaskan var keypt fyrir ungar stúlkur !á var !a" líkast

einskonar vígsluathöfn sem marka"i fyrstu skref !eirra sem fullvaxta konur.67 En

hva" sem töskunum lei" !á voru konur smám saman a" fá auki" frelsi og ver"a

fjárhagslega sjálfstæ"ari vegna !ess a" margar hverjar voru farnar a" afla eigin tekna.

$rátt fyrir !etta aukna frelsi og ey"slugetu virtist sem konur kysu a" fjárfesta í

handtöskum frekar en a" ganga í fötum me" stórum vösum.68

Kvenréttindabaráttukonur voru !ó ekki hættar a" notast vi" handtöskur sem táknræna

birtingarmynd um kúgun kvenna og til a" s#na fram á mismunun kynjanna mótmæltu

konur handtöskunum aftur á áttunda áratug sí"ustu aldar !ar sem !ær vildu sömu

réttindi og karlar og s#ndu !a" á táknrænan hátt me" !ví hætta a" halda á handtöskum

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!63 Dana Thomas, Deluxe: How luxury lost its luster, bls. 186. 64 Caroline Cox, The handbag: an illustraited history, bls. 10. 65 Sama rit, bls. 37-38. 66 Dana Thomas, Deluxe: How luxury lost its luster, bls. 187. 67 Caroline Cox, The handbag: an illustraited history, bls. 80. 68 Sama rit, bls. 116.

Page 21: fyrstu síður og efnisyfirlit ba - Heim | Skemmannotu"ust einnig vi" slíkar nau"synjar til a" flytja eigur sínar á milli sta"a.3 Til voru pokar undir bréf sem voru fyrst kalla"ir

! -,!

og hafa !annig bá"ar hendur frjálsar líkt og karlmenn.69 Töskufyrirtækin voru ekki

lengi a" koma til móts vi" !etta og ur"u fínger"ar axlartöskur sem minntu á

skjalatöskur fljótt vinsælar á me"al vinnandi kvenna (sjá mynd 29).70 $rátt fyrir allt !á

hafa vinsældir handtöskunnar aukist samsí"a auknu jafnrétti og batnandi stö"u kvenna

í samfélaginu og kalla"i til dæmis tískusöguritarinn

Farid Chenoune handtöskuna verkfærakassa

kvenleikans.71 Eftir a" kvenréttindabaráttukonur höf"u

notast vi" handtöskur sem sönnunargagn um ójöfnu" í

kynjamálum lengi vel var nokku" skondi" a" á

endanum var hópur karla sem bar"ist fyrir !ví a"

hanna"ar væru handtöskur fyrir karlmenn.72 Í dag bera

konur handtöskur til upphafningar og sem einhvers

konar ver"launagrip fyrir !a" a" hafa ná" frama í

heimi karlmanna.73

Lokaor"

$rátt fyrir #msar mótbárur og misjafnar vinsældir eru handtöskur enn mikilvægur

fylgihlutur í lífi kvenna og erfitt er a" gera sér í hugarlund a" !a" eigi eftir a" breytast

og a" handtöskur muni í framtí"inni heyra sögunni til. $ær eiga !ó án efa eftir a"

halda áfram a" !róast, breytast og laga sig a" n#jum lifna"arháttum en !essi

a"lögunarhæfi !eirra er einmitt !a" sem hefur fært !eim !á velgengi sem !ær hafa átt

a" fagna. Handtöskur eru ekki lengur einungis ætla"ar konum og hafa karlmenn í

auknum mæli fært !á hluti sem !eir geyma vanalega í vösum sínum yfir í handtöskur

og ef til vill er !a" merki !ess a" auki" jafnrétti ríkir á milli kynjanna. $ar sem

manneskjan hefur öldum saman keppst vi" a" skilgreina sig og stö"u sína í

samfélaginu me" ytra útliti sínu og klæ"abur"i er ólíklegt a" !a" eigi eftir a" breytast

í brá". Vi" búum á tímum efnishyggju !ar sem lífsgæ"i og !jó"félagssta"a eru oft á

tí"um mæld í !ví hversu miki" fólk hefur á milli handanna. Á me"an vi" búum enn í

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!69 Caroline Cox, The handbag: an illustraited history, bls. 118. 70 Stephanie Pedersen, Handbags: what every woman should know, David and Charles, Devon, 2006, bls. 51- 52. 71 Caroline Cox, The handbag: an illustraited history, bls. 8. 72 Sama rit, bls. 108. 73 Anna Johnson, Handbags: the power of the purse, bls. 11.

Mynd 29!

Page 22: fyrstu síður og efnisyfirlit ba - Heim | Skemmannotu"ust einnig vi" slíkar nau"synjar til a" flytja eigur sínar á milli sta"a.3 Til voru pokar undir bréf sem voru fyrst kalla"ir

! /.!

!annig samfélagi er líklegt a" handtöskur gegni áfram hlutverki stö"utákns og munu

handtöskur !ar af lei"andi halda áfram a" vera ein mikilvægasta söluvara

tískuheimsins.

Page 23: fyrstu síður og efnisyfirlit ba - Heim | Skemmannotu"ust einnig vi" slíkar nau"synjar til a" flytja eigur sínar á milli sta"a.3 Til voru pokar undir bréf sem voru fyrst kalla"ir

! /-!

Heimildarskrá

Blythe, Joanna, „Over 'It': Why the PR hyped must-have bag has had its day”, í Mail online, 11. mars 2008, sótt 8. janúar 2012, http://www.dailymail.co.uk/femail/article-528909/Over-It-Why-PR-hyped-bag-day.html

Cox, Caroline, The handbag: an illustrated history, Harper Collins publishers, New York, 2007.

Cox, Caroline, „Bags of class: why do women love handbags so much?”, í Mail online, 7. október 2007, sótt 7. janúar 2012, http://www.dailymail.co.uk/femail/article-486265/Bags-class--women-love-handbags-much.html#

Foster, Vanda, Bags and purses, önnur útgáfa,The costume accessories series, B.T. Batsford ltd., London, 1985.

Han Young Jee, Joseph C. Nunes og Xavier Drèze, „Signaling status with luxury goods: the role of brand prominence”, í Journal of Marketing, vol. 74, júlí 2010, bls. 15-30.

Johnson, Anna, Handbags: The power of the purse, Workman publishing company inc., New York, 2002. 1)*2345'6!7)*893'6!„ The secret life of handbags”, í The Guardian, 5. apríl 2011, sótt 8. janúar 2012, http://www.guardian.co.uk/artanddesign/2011/apr/05/secret-handbags-pierre-klien-laronche

„Office girl who stole £70,000 from bosses to buy 22 designer handbags is jailed”, í Mail online, 17. Júní 2011, sótt 8. janúar 2012, http://www.dailymail.co.uk/news/article-2004722/Treasury-assistant-stole-70-000-bosses-buy-22-designer-handbags-jailed.html Pedersen, Stephanie, Handbags: what every woman should know, David and Charles, Devon, 2006.

Thomas, Dana, Deluxe: How luxury lost its luster, the Penguin press, New York, 2007.

Wilcox, Claire, Bags, V&A Publications, London, 1999.

!!

Page 24: fyrstu síður og efnisyfirlit ba - Heim | Skemmannotu"ust einnig vi" slíkar nau"synjar til a" flytja eigur sínar á milli sta"a.3 Til voru pokar undir bréf sem voru fyrst kalla"ir

! //!

Ljósmyndaskrá

Mynd 1- Scythian pouch frá 5.öld- Johnson, Anna, Handbags: The power of the purse, Workman publishing company inc., New York, 2002, bls. Xix.

Mynd 2- $#sk pyngja frá c.a 1550 me" járnramma- Ivo, Sigrid, Bags, The pepin press B.V., Amsterdam, 2011, bls 19.

Mynd 3- Mynd frá 1513 af konu me" pyngju fasta vi" mittis/mja"mabelti- Wilcox, Claire, Bags, V&A Publications, London, 1999, bls 13.

Mynd 4- Frönsk brú"kaupspyngja frá c.a. 1700- Ivo, Sigrid, Bags, Bls 28.

Mynd 5- Hollensk chatelaine úr silfri frá 1740- Ivo, Sigrid, Bags, bls 51.

Mynd 6- Bundnir vasapokar frá Englandi í kringum aldamótin 1700- Wilcox, Claire, Bags, bls 32.

Mynd 7- Ensk hannyr"ataska frá sí"ari hluta átjándu aldar- Ivo, Sigrid, Bags, bls70.

Mynd 8- Frönsk reticule taska úr silki frá !ví snemma á nítjándu öld- Ivo, Sigrid, Bags, bls 73.

Mynd 9- Skopmynd af kventísku í París í kringum 1800- Wilcox, Claire, Bags, bls 49.

Mynd 10- Chatelaine taska úr flaueli frá 1879- Ivo, Sigrid, Bags, bls 54.

Mynd 11- Carpet bag frá 1840- Cox, Caroline, The handbag: an illustrated history, Harper Collins publishers, New York, 2007, bls 29.

Mynd 12- Ensk le"urhandtaska frá 1870- Ivo, Sigrid, Bags, bls 127.

Mynd 13- Dorothy taska frá 1918- http://www.scycxh.com/a-black-drawstring-dorothy-bag-1918-lc1987_10.html, sótt 5. nóvember 2011

Mynd 14- Pochette taska frá 1920- http://www.nulathanhauser.com/archive/12-2008/blog.pl, sótt 25. desember 2011

Mynd 15- Handtaska undir súrrealískum áhrifum frá millistrí"sárunum eftir franska hönnu"inn Anna Marie- Cox, Caroline, The handbag: an illustrated history, bls 63.

Mynd 16- Tískuteikning sem birtist í Vogue 1920 !ar sem módel heldur á clutch tösku- Cox, Caroline, The handbag: an illustrated history, bls 45.

Mynd 17- T#písk strí"sárataska frá fimmta áratug sí"ustu aldar- Cox, Caroline, The handbag: an illustrated history, bls 68.

Mynd 18- Rau" le"urhandtaska eftir Pauline Trigére frá 1952- Cox, Caroline, The handbag: an illustrated history, bls 78.

Mynd 19- Kelly taska frá 1990 eftir Hermés- Ivo, Sigrid, Bags, bls 338.

Mynd 20- Hippataska frá 1971 eftir Odyssey- Cox, Caroline, The handbag: an illustrated history, bls 111.

Page 25: fyrstu síður og efnisyfirlit ba - Heim | Skemmannotu"ust einnig vi" slíkar nau"synjar til a" flytja eigur sínar á milli sta"a.3 Til voru pokar undir bréf sem voru fyrst kalla"ir

! /0!

Mynd 21- Handtaska eftir Carlos Falchi frá sí"ari hluta áttunda áratugarins- Cox, Caroline, The handbag: an illustrated history, bls 124.

Mynd 22- Empire-veski eftir Alexander McQueen hausti" 2008- http://www.trenddelacreme.com/2008/12/acquiring-taste-for-faberge-eggs.html, sótt 25. desember 2011

Mynd 23- Veski eftir Alexander McQueen vori" 2011- http://www.anothermag.com/loves/user/Ju_Cesar/5, sótt 25. desember 2011

Mynd 24- Mynd úr augl#singaherfer" töskuframlei"andans Louis Vuitton vori" 2011- http://www.handbagstake.com/page/2, sótt 25. desember 2011

Mynd 25- Hér sést leikkonan Angelina Jolie me" Louis Vuitton tösku- http://kaloka.livejournal.com/60762.html, sótt 25. desember 2011

Mynd 26- B-bag frá Fendi sem kostar í kringum 85 !úsund íslenskar krónur- http://www.classyluxuryhandbags.com/shop/index.php?main_page=product_info&cPath=9_1_11&products_id=264, sótt 25. desember 2011

Mynd 27- Selleria bag frá Fendi sem kostar meira en 4,5 milljónir íslenskra króna- http://handbags.wetpaint.com/page/Most+Expensive+Designer+Bags+Handbags+List, sótt 25. desember 2011

Mynd 28- Fendi eftirlíking- http://www.bagluxury.org/fendi-c-72.html, sótt 25. desember 2011

Mynd 29- Rau" handtaska eftir Jan Michael frá níunda áratugnum- http://www.alexandravintage.com/products-page/handbags/vintage-1980s-rouge-red-handbag-with-silver-detail/, sótt 2. janúar 2012