miesiêcznik

AspektGRUDZIEÑ 2019

ROK XXIV,  NUMER 263 ISSN 14264013

REDAKTOR NACZELNY:MIROS£AW ORZECHOWSKI

im. w. Wojciecha

Katolicki Klub

Jak mówi Pismo wiête,W  owym czasie wysz³o  rozporz¹dzenie  Cezara  Augusta,  ¿ebyprzeprowadziæ spis ludnoci w ca³ym pstwie.Pierwszy  ten  spis  odby³  siê  wówczas,  gdywielkorz¹dc¹ Syrii by³ Kwiryniusz. Wybierali siê wiêc wszyscy, aby siê daæ zapisaæ, ka¿dydo swego miasta. Uda³ siê tak¿e Józef z  Galilei, z  miasta Nazaret, do Judei, do miastaDawidowego, zwanego Betlejem, poniewa¿pochodzi³ z  domu i rodu Dawida, ¿eby siêdaæ zapisaæ z polubion¹ sobie Maryj¹, któraby³a brzemienna. Kiedy tam przebywali, nadszed³ dla Maryi czas rozwi¹zania. Porodzi³a swego pierworodnego Syna, owinê³a Gow pieluszki i  po³o¿y³a w ¿³obie, gdy¿ nieby³o dla nich miejsca w gospodzie (£k 2,17).

Narodzenie Jezusa mia³o miejscew  cile  okrelonym  czasie  historycznym, za panowania Cezara Augusta, wczasie spisu ludnoci. Spisy te odbywa³ysiê w Cesarstwie Rzymskim co czternacie lat. Ka¿dy w³aciciel ziemski by³ zobowi¹zany stawiæ siê w miejscu posiad³oci rodowej. Józef uda³ siê wiêc do Betlejem, gniazda rodowego króla Dawida.Droga z  Nazaretu do Betlejem wynosi³aok. 150 km. Ówczesne karawany przemierza³y j¹ w trzy do piêciu dni. Nie by³ato wiêc droga d³uga. Jednak dla Maryi,która by³a brzemienna, by³a drog¹ uci¹¿liw¹  i  niebezpieczn¹.  Chocia¿  podjêtaz rozkazu Cezara, mia³a byæ realizowaniem Bo¿ych planów. Wymaga³a ca³kowitego zaufania i powierzenia Bogu.

Zmierzcha³o, kiedy zobaczyli pierwsze zabudowania Betlejem. Wypada³ akurat dzieñ drugiego p³omienia wiêta Chanuki, wspomnienie mê¿nej Judyty. Józefpodziêkowa³ Panu za opiekê, bo dotarlido Betlejem. A by³  z polubion¹  sobieMaryj¹, która by³a brzemienna.

Mê¿czyzna zapuka³ do drzwi pierwszego z domów:  Wpuæcie nas, dobrzyludzie  prosi³  moja ¿ona jest brzemienna i nadchodzi jej czas.

Daremnie. Drzwi pozosta³y zamkniête, choæ w oknach migota³y wiat³a.

 Józefie  westchnê³a utrudzona Maria  idmy dalej.

Ale nie znaleli miejsca w ¿adnej gospodzie. Powodem by³o prawdopodobnieubóstwo. Przyszed³ wieczór i choæ karawana z któr¹ niew¹tpliwie przebyli drogê, by³a z pewnoci¹ liczna, to w³aniewtedy najbardziej dotkliwie da³a o sobieznaæ samotnoæ, opuszczenie w potrzebie.

Józef i Maryja wiedzieli, ¿e zbli¿a siê godzina, w której Syn Bo¿y przyjdzie na ziemiê. Mo¿e nie mieli pe³nej wiadomoci, ¿eten fakt wstrz¹nie wiatem, choæ zapewnePrzenajwiêtsza Panienka by³a przepe³nionatrosk¹ o godne przyjêcie Dzieciêcia.

Zmrok, pustoszej¹ce uliczki i ciche odg³osy gasn¹cego dnia nie wskazywa³y, ¿e z daleka, od miesi¹ca a mo¿e nawet dwóch, z dalekiej Persji, z miasta Kaszan jad¹ magowie,Mêdrcy ze Wschodu, wobec których NowoNarodzony Król ̄ ydowski Objawi siê wiatu. ̄ e po drodze odwiedz¹ króla Heroda i powiedz¹ mu, ¿e id¹ z darami aby pok³oniæ siê

nowemu Królowi, czym wzbudz¹ jego zbrodnicze zamiary.

Jak pisze w. Mateusz Ewangelista: GdyJezus narodzi³ siê w Betlejem w Judei za panowania króla Heroda, oto mêdrcy ze Wschodu przybyli  do  Jerozolimy  i  pytali:  «Gdziejest nowo narodzony Król ¿ydowski? Ujrzelimy bowiem Jego gwiazdê na Wschodziei przybylimy oddaæ Mu pok³on».

Skoro to us³ysza³ król Herod, przerazi³siê, a  z nim ca³a Jerozolima. Zebra³ wiêcwszystkich arcykap³anów i uczonych ludui wypytywa³ ich, gdzie ma siê narodziæ Mesjasz.  Ci mu odpowiedzieli: «W Betlejem judzkim, bo tak zosta³o napisane przez Proroka:A ty, Betlejem, ziemio Judy, nie jeste zgo³anajlichsze sporód g³ównych miast Judy, albowiem z ciebie wyjdzie w³adca, który bêdziepasterzem ludu mego, Izraela».

Wtedy Herod przywo³a³ potajemnie mêdrców i wywiedzia³ siê od nich dok³adnie o czasukazania siê gwiazdy. A kieruj¹c ich do Bet

lejem, rzek³: «Udajcie siê  tam i wypytujciestarannie o Dzieciê, a gdy Je znajdziecie, doniecie mi, abym i ja móg³ pójæ i oddaæ Mupok³on». Oni za, wys³uchawszy króla, ruszyli w drogê.

A oto gwiazda, któr¹ widzieli na Wschodzie, postêpowa³a przed nimi, a¿ przysz³a i zatrzyma³a siê nad miejscem, gdzie by³o Dzieciê. Gdy ujrzeli gwiazdê, bardzo siê uradowali. Weszli do domu i zobaczyli Dzieciê z Matk¹ Jego, Maryj¹; padli na twarz i oddali Mupok³on.  I  otworzywszy  swe  skarby,  ofiarowali Mu dary: z³oto, kadzid³o i mirrê.

A otrzymawszy we nie nakaz, ¿eby niewracali do Heroda, inn¹ drog¹ udali siê z powrotem do swojego kraju. Mt 2, 112

A wiêc,  oprócz  samotnoci  i  ubóstwa,czai siê w pobli¿u wiêtej Rodziny z³o. Odchwili narodzenia, a¿ po mêczeñsk¹ mieræJezusa.

Jak powiedzia³ Symeon do Maryi: «OtoTen przeznaczony jest na upadek i na powstanie wielu w Izraelu, i na znak, któremu

sprzeciwiaæ  siê  bêd¹. A Twoj¹  duszêmiecz  przeniknie,  aby  na  jaw  wysz³yzamys³y serc wielu».

Jaskrawe skutki sprzeciwu widzimydzisiaj.  Przysz³y  takie  czasy,  owszem,wci¹¿ dot¹d by³y, ¿e zdaæ musimy sprawê ze swojego w³asnego Betlejem. Czynasze  drzwi  pozostaj¹  zamkniête  dlaChrystusa?  Maleñki  Król  Zbawieniawo³a o pomoc, o obronê swojego Kocio³a. Dwa tysi¹ce lat temu pomogli Mupasterze  i  nie  pytali,  sk¹d  przychodziTen,  któremu  pok³on  oddali  Królowietego wiata. A dzisiaj bywa, ¿e zawodz¹Pasterze i stajnia nie jest gotowa, aby Goprzyj¹æ. Gdzie w tym wszystkim jestemy my, ochrzczeni w Jego imiê? Czypowiêcimy maleñk¹   jak NarodzonyChrystus  cz¹stkê naszego ¿ycia, ¿ebyuratowaæ wiat? Czy podniesiemy choæby niemia³o rêkê w Jego obronie, kiedyinni  nie  podnios¹? Wszystko mo¿emyodkupiæ prawie, ¿e niczym. Zróbmy to!

Niech  wiêc  w  wiêta  NarodzeniaZbawiciela  obudzi  nas  p³acz  Dzieci¹tka!  I  niech  pêknie  nam  serce  jeli  niewstaniemy  od  sto³u,  ¿eby  pochyliæ  siênad Jego ko³ysk¹. Otrzyjmy Jego ³zy i ogrzejmy to maleñkie Przenajwiêtsze Cia³o, które pragnie naszego ciep³a, aby zaskrawek k¹ta w naszych sercach znówoddaæ nam ca³y wiat.

Tego ¿yczymy Drogim Czytelnikomkatolickiego miesiêcznika Aspekt Polski. Niech Zbawienie stanie siê naszymudzia³em, bymy w Nowym Roku 2020mia³o patrzyli w  lustro, ¿e bronilimy¿³óbka poród bydl¹t, ¿e wytrwalimy wbiedzie  i  ubóstwie,  choæby  inni  niewytrwali, ¿e ¿aden z nas nie przyst¹pi³do cechu Heroda i Judasza.

MIROS£AW ORZECHOWSKI

Podnie rêkê Bo¿e DzieciêZbli¿amy siê do Betlejem, co w jêzyku hebrajskim oznacza dom chleba. Miasteczko le¿y8  km  na  po³udnie  od  Jerozolimy,  a  nazwa  pochodzi  prawdopodobnie  od  urodzajnocitamtejszych okolic, obfituj¹cych w bogate pastwiska i ¿yzne ziemie, na których uprawia siêpszenicê i jêczmieñ. Betlejem zwane jest równie¿ Miastem Dawidowym, poniewa¿ w nimurodzi³  siê  i  otrzyma³  królewskie  namaszczenie  jeden  z  najwybitniejszych  przywódcówIzraela, autor Psalmów  Dawid (1 Sm 16, 413).

WOKÓ£ NAS

Aspekt

adres do korespondencji: 90955 £ód 8, ul. Piotrkowska 17, skr. 22Konto bankowe: BG¯ BNP Paribas Oddzia³ w £odzi 12 2030 0045 1110 0000 0314 4920Asystent Kocielny: ks. Mateusz CiepluchaRedaktor naczelny: Miros³aw Orzechowskizastêpca: Iwona Klimczak

red. odpowiedzialny: Jan Waliszewski; wydanie: Aleksy Wyszkowski redakcja: Karol Badziak,prof. Jacek Bartyzel, ks. infu³at Józef Fija³kowski, prof. Tadeusz Gerstenkorn, Jaros³aw Jagie³³o,Janusz Janyst, Agnieszka Jarocka, Pawe³ Jaszczak, Marcin Keller, Jacek Kêdzierski, Bogdan Kulas,prof. Miros³aw Matyja, Jerzy Nagórski, prof. Bogus³aw Su³kowski, Jan Sza³owski, Teresa Szemerluk,W³adys³aw TrzaskaKorowajczyk, Izabela M. Treliñska.Druk: Polska Press Sp. z o.o., Oddzia³ Poligrafia, Drukarnia w £odziRedakcja zastrzega sobie prawo do zmian redakcyjnych i skrótów tekstów niezamówionych

email: redakcja@aspektpolski.pl strona internetowa:www.aspektpolski.pl

Modlitwa za Papie¿a FranciszkaWszechmog¹cy, mi³osierny Bo¿e, otaczaj swoj¹  ³ask¹ Ojca wiêtego Franciszka, któregoustanowi³e g³ow¹ Kocio³a wiêtego. Daj mu wiat³o Ducha wiêtego, aby zawsze prowadzi³Twoj¹ owczarniê drogami, które Tobie siê podobaj¹, a wiêt¹ ³ód Kocio³a kierowa³ zawszetam, gdzie Ty wska¿esz. Daj mu dobre zdrowie i wytrwa³oæ, aby w Imiê Twoje roztacza³ opiekênad ca³ym ludem Bo¿ym prowadz¹c go ku jednoci Kocio³a Chrystusowego.Matko Kocio³a, Królowo Pokoju, prosimy Ciê, upro te ³aski u Syna Twego, a Pana naszegoJezusa Chrystusa, Który ¿yje i króluje, przez wszystkie wieki wieków. Amen.

l

Aspekt , grudzieñ 2019 roku, nr 263

Modlimy siê wspólnie o cud i rych³¹ beatyfikacjê

Czcigodnej S³ugi Bo¿ej,

Wandy Malczewskiejw Parafii

Najwiêtszego Serca Pana Jezusaw Parznie

w niedzielê 5 stycznia 2020 r.,o godz. 16:00.

Projekt dofinansowany ze rodków Programu FunduszInicjatyw Obywatelskich na lata

2014 2020

Odpowiadamy (to pomys³ i wola mojej ma³¿onki) na apel Aspektu Polskiego o zg³aszanie  napotkanych  kapliczek.  Trudno w  tymprzypadku mówiæ o napotkaniu kapliczki,o której piszê, bowiem stoi ona po prostu nanaszej w³asnej dzia³ce lenej w SokolnikachLesie k/£odzi. Matka Bo¿a z pewnoci¹ otacza nasz dom nieustaj¹c¹ opiek¹, o czym moglimy siê przekonaæ którego lata, gdy w czasie huraganu z³ama³a siê stoj¹ca obok do mupotê¿na brzoza mijaj¹c go zaledwie metrdwa.

To obiekt wzorowany na ci¹gu kapliczek nadpiliczañskich, a wyrzebiony zosta³w 2010 roku przez religijnego artystê rzebiarza, nagrodzonego w tym roku za dorobek artystyczny przez prezydenta Andrzeja Dudê.

Mylê, ¿e wa¿n¹ informacj¹ jest równie¿fakt,  ¿e  nasza  kapliczka  zosta³a  uroczyciepowiêcona  przez  ks.  Przemys³awa  Szewczyka, tak wiêc mo¿na siê przy niej modliæ.Christus Vincit

JERZY NAGÓRSKI

Nasze kapliczki

W Sokolnikach

Przysy³ajcie nam zdjêcia i krótkie opisy kapliczek,przydro¿nych krzy¿y i wi¹tków. Bêdziemy je publikowaæ, ¿eby uwieczniæ ich obecnoæ wród nas:email: redakcja@ aspektpolski.pl lub adres:90955 £ód 8, skr. poczt. 22.

REDAKCJA

1 wrzenia br.  obchodzilimy 80.  rocznicêwybuchu II wojny wiatowej, która zmieni³ahistoriê Polski. Nie ma w Polsce rodziny, której ta wojna nie dotknê³a. Nasi krewni, ich s¹siedzi i przyjaciele byli ofiarami obu okupantów.  Napisano na ten temat wiele ksi¹¿ek, nakrêcono filmów. Ale ka¿da polska rodzina maswoj¹, czêsto niezwykle dramatyczn¹ historiê,która nie powinna ulec zapomnieniu. Prosilimy wiêc naszych Czytelników, by podzielilisiê swoimi rodzinnymi historiami.  Teksty, które otrzymalimy potwierdzi³y,¿e by³o warto. Dostalimy niezwykle opowieci, pe³ne ludzkich dramatów, ale i przepojone mi³oci¹. Niektóre maj¹ formê literack¹, inne pe³ne s¹ faktów, dokumentów. Dostalimy prace z ró¿nych stron Polski, a tak¿ezza granicy. Lektura by³a niezwykle trudna,bo Wasze opowiadania s¹ wstrz¹saj¹ce i poruszaj¹ce. Trudno nam dzi wyobraziæ sobie¿ycie opisane przez naszych laureatów.  Nagrodzilimy dziewiêciu autorów: troj

gu  przyznalimy  równorzêdne  nagrody,pozosta³ym szeciu wyró¿nienia. Nie chcemy ustawiaæ rankingu, bo ka¿da z tych opowieci jest inna i ka¿da jest wa¿na. Wszystkiebêdziemy sukcesywnie publikowaæ.  Laureaci nagród:n Antonina Sebesta z Mylenic za opowieæ pt.Szkice do portretu wojennego rodziny ze Stanis³awowan Patrycja Cicha z Koby³ki za opowiadanie pt.W Teklinien Joanna Józefowicz  z  Bia³egostoku    zaopowiadanie Uratowa³a mnie modlitwa.

Wyró¿nieniaDanuta Urbañska , Janina Szymczyk ze Starej

Wsi, Halina Justyna z Gajkowic, January Witkowski, Cezary Rembowski z £odzi, Alicja Rupiñskaz Gdyni.

Gratulujemy i dziêkujemy! Autorom wyró¿nionych prac wylemy nagrody ksi¹¿kowe.

REDAKCJA

KONKURS

Podziel siê swoj¹ histori¹

W niedzielê 8 grudnia o godz. 18.00 metropolita  warszawski  przewodniczy³  uroczystejMszy w. w najm³odszym sto³ecznym sanktuarium.  Bêdzie  ono  miejscem  kultu  Najwiêtszej Maryi Panny czczonej w Jasnogórskiej Ikonie. Oprócz rozwijania duchowocii pobo¿noci maryjnej nowe sanktuarium bêdzie propagowa³o Dzie³o Duchowej Adopcjioraz  bêdzie miejscem  ekspiacji  za  grzechyprzeciwko ¿yciu. Paulini, których ka¿dorazowy przeor bêdzie kustoszem sanktuarium, bêd¹ te¿ s³u¿yli penitentom w sakramencie pokuty oraz kierownictwem duchowym.  W dekrecie ustanawiaj¹cym sanktuariumJasnogórskiej Matki ¯ycia metropolita war

szawski udzieli³ pasterskiego b³ogos³awieñstwa wszystkim wiernym, którzy zapatrzeniw  przyk³ad Maryi, Matki  ¯ycia  podejmuj¹modlitwê i apostolskie inicjatywy maj¹ce nacelu obronê ¿ycia poczêtego. Przeor waszawskiego konwentu paulinów o. Marek Tomczykpodkrela, ¿e myl ustanowienia sanktuariumJasnogórskiej Matki ¯ycia to inicjatywa oddolna wiernych modl¹cych siê w tym miejscuw obronie ¿ycia.

wi¹tynia oo. paulinów na Nowym Miecie uzyskuj¹c rangê sanktuarium bêdzie miejscem  codziennej adoracji Najwiêtszego Sakramentu oraz celebracji codziennych liturgii,czuwañ modlitewnych i nabo¿eñstw ku czci

Najwiêtszej Maryi Panny. Przed obchodamiuroczystoci i wi¹t maryjnych w sanktuariumsprawowane bêd¹ Msze wiête i nabo¿eñstwaekspiacyjne za grzechy przeciwko ¿yciu dzieci

poczêtych a nienarodzonych. Natomiast codziennie, na zakoñczenie Mszy wiêtych odmawiany bêdzie Apel Jasnogórski.

BP KEP

Ku czci Jasnogórskiej Matki ̄ yciaOd niedzieli 8 grudnia archidiecezja warszawska bêdzie mia³a nowe sanktuarium maryjne.Kard. Kazimierz Nycz na probê genera³a Zakonu Paulinów ustanowi³ diecezjalne Sanktuarium Jasnogórskiej Matki ̄ ycia w kociele rektorskim wiêtego Ducha w Warszawie. To w³anie przy tej wi¹tyni w 1987 r. powsta³o Dzie³o Duchowej Adopcji Dziecka Poczêtego.

NASZE SPRAWY grudzieñ 2019 roku, nr 263Aspekt

W tym kontekcie, na uwagê zas³uguje raportNaczelnej Izby Kontroli dotycz¹cy nadzorunad stosowaniem dodatków do ¿ywnoci.Z  raportu  pokontrolnego  opublikowanego15 lutego 2019 r. wynika, ¿e jestemy pozostawieni sami sobie, bo instytucje powo³ane dodbania o bezpieczeñstwo i zdrowie publiczne,nie wywi¹zuj¹  siê  ze  swoich  zadañ. Raportstwierdza, ¿e przeciêtny konsument w Polscespo¿ywa w ci¹gu roku ponad 2 kg dodatkówdo  ¿ywnoci  oznaczonych  ró¿nego  rodzajuE. W jednym dniu mo¿e skonsumowaæ nawet 85 ró¿nych E. Nikt nas nie ostrzega, ¿ejemy mnóstwo szkodliwych substancji. Mamytylko ogóln¹ orientacjê, ¿e w jedzeniu znajduj¹siê jakie polepszacze niezbêdne dla utrzymania walorów spo¿ywczych po¿ywienia: jakie substancje do regulowania kwasowociproduktów, przeciwutleniacze, wzmacniaczesmaku, emulgatory, stabilizatory, konserwanty, barwniki; ale nie wiemy, ¿e jest ich tak du¿o w jednym produkcie i ¿e mog¹ szkodziæ.  Wyniki badañ NIK okaza³y siê druzgoc¹cedla  rz¹dz¹cych.  Raport  NIK  stwierdzi³,  ¿ebrakuje w³aciwego nadzoru nad stosowaniemdodatków do ¿ywnoci. Inspekcje s³u¿b sanitarnych nie badaj¹ ka¿dorazowo wszystkichdodatków znajduj¹cych siê w produktach. Nieweryfikuj¹ dok³adnie, czy to co jest napisane na opakowaniu zgadza siê z tym, co jestw rodku. Najbardziej bulwersuj¹ce jest to, ¿einspektorzy sprawdzaj¹ jedynie limity danegoE w produkcie nie bior¹c pod uwagê ich kumulacji w codziennej diecie i jak ta kumulacjamo¿e wp³ywaæ na zdrowie. Nie badaj¹ te¿, czydodatki te nie wchodz¹ w interakcje z innymisk³adnikami diety i lekami. NIK negatywnieoceni³a biern¹ postawê G³ównego InspektoraSanitarnego, który nie inicjowa³, nie organizowa³  i nie prowadzi³ dzia³añ  informacyjnychprzedstawiaj¹cych  Polakom  potencjalne  zagro¿enia. Równie¿ nieaktywne by³o Ministerstwo Zdrowia i s³u¿by sanitarnoepidemiologiczne mimo, ¿e dostêpnych jest coraz wiêcejdowodów  i  publikacji,  które  wskazuj¹  naszkodliwoæ wielu dodatków do ¿ywnoci.

Ok.  70  proc.  diety  przeciêtnego  konsumenta stanowi ¿ywnoæ przetworzona w warunkach przemys³owych, zawieraj¹ca substancje dodatkowe, które dodaje siê, aby zapobiecniekorzystnym zmianom smaku, barwy, zapachu, wyd³u¿yæ okres trwa³oci, zwiêkszyæ atrakcyjnoæ wyrobu oraz zwiêkszyæ efektywnoæ procesu produkcyjnego. W Unii Europejskiej dopuszczonych jest do stosowaniaw ¿ywnoci ponad ró¿nych 330 dodatków.W Polsce dzienne limity spo¿ycia okrelonodla 200 sk³adników, ale nasze laboratoria mog¹ wykonywaæ badania kontrolne tylko w stosunku do 65 substancji dodatkowych. Z tegowynika,  ¿e  pozosta³e  135  substancje mog¹bezkarnie byæ umieszczane w ¿ywnoci, bonie ma stanowisk do ich wykrycia. W raporciestwierdzono, ¿e prawo dotycz¹ce dodatkóww ¿ywnoci jest bardzo liberalne. Tylko wo

bec niewielkiej iloci produktów istnieje zakazstosowania dodatków. Dotyczy to ¿ywnocinieprzetworzonej, miodu, mas³a, mleka pasteryzowanego i sterylizowanego oraz naturalnejwody mineralnej, kawy i herbaty liciastej.  Aby dana substancja zosta³a dopuszczonado  ¿ywnoci,  musi  uzyskaæ  ocenê  bezpieczeñstwa dla zdrowia Europejskiego Urzêduds. Bezpieczeñstwa ¯ywnoci (EFSA). NIKzwróci³a uwagê na z³e prawo, które wymagazapewnienia bezpieczeñstwa ka¿dego z dodatków u¿ywanych z osobna, nie zabezpieczaj¹c

przed ryzykiem wynikaj¹cym z obecnociw rodkach spo¿ywczych wielu dodatków naraz. W raporcie NIK wyrazi³a nadziejê, ¿e cosiê mo¿e w tej materii zmieniæ, bo EFSA przeprowadza obecnie ponown¹ weryfikacjê dopuszczenia dodatków do ¿ywnoci. Prace temaj¹ siê zakoñczyæ do koñca 2020 r. Z listydodatków dopuszczonych do ¿ywnoci EFSAusunê³a ju¿ barwnik E 128 u¿ywany do barwienia miêsa. Ograniczono tak¿e stosowaniebarwników oznaczonymi E 104 (¿ó³cieñ chinolinowa stosowana w rybach wêdzonych,w deserach w proszku), E 110 (¿ó³cieñ pomarañczowa stosowana w zupach w proszku, w panierkach, w ciastkach biszkoptowychz galaretk¹, w kremach jogurtowych), E 124(czerwieñ  koszenilowa  stosowana w  s³odyczach  i  galaretkach  owocowych). Dla  tychtrzech barwników zaostrzono rygory, czyli obni¿ono akceptowane dzienne spo¿ycie (ADI).  W  czasopismach  i  audycjach  telewizyjnych mówi siê ci¹gle o kulturze ¿ywieniowej diecie i racjonalnym od¿ywieniu. W szko³ach prowadzi siê zajêcia z edukacji ¿ywieniowej opartej na piramidzie ¿ywieniowej. Zaleca siê liczyæ kalorie. Nikt jednak nie wspomina o liczeniu dodatków E dla danego wyrobu. Na etykietach rozpisane s¹ wyranie

i w szczegó³ach wartoci od¿ywcze z podaniem kalorycznoci i RWS (referencyjnej wartoci  spo¿ycia). Niestety nie ma podobnegozestawienia dla dodatków E. Nie podaje siêiloci i dopuszczalnych norm, czyli akceptowanego dziennego spo¿ycia (ADI). Sk³adnikiwraz  z  dodatkami  zapisane  s¹  jednym  ci¹giem i mo¿liwie najmniejsz¹ czcionk¹. Jeszcze kiedy umieszczano informacjê o dodatkach w postaci litery E z co najmniej trzycyfrowym numerem. Taki zapis by³ ³atwy dozapamiêtania i identyfikacji. Teraz unika siêpisania E i zapisuje siê sk³adniki w postacid³ugich nazw chemicznych z podaniem funkcji technologicznej, np. w kostkach roso³owychznajduje siê:wzmacniacz smaku: glutaminianmonosodowy, 5rybonukleotydy diosodowe.  Kto zapewne dba o to, by w mediach panowa³o  g³uche milczenie  na  temat  niebezpiecznej dla zdrowia kumulacji dodatków E.Wiele siê mówi o tym, ¿e ronie iloæ zachorowañ na nowotwory, alergie i inne choroby.Nie wi¹¿e siê jednak tego z substancjami za

wartymi w oferowanej w handlu ¿ywnoci¹,choæ dodatki ¿ywieniowe skomasowane w du¿ych ilociach w jednym produkcie s¹ bomb¹z opónionym zap³onem. Rosn¹c¹  iloæ zachorowañ w Polsce przypisuje siê czynnikomcywilizacyjnym  z³ej diecie, smogowi i stresom. Nie ma debat o tym, ¿e jemy szkodliw¹¿ywnoæ nafaszerowan¹ chemikaliami i GMO.Tylko nieliczni konsumenci maj¹ wiadomoætego problemu i staj¹ na g³owie, by zdobyæ¿ywnoæ jak najmniej przetworzon¹. Niestety,wiêkszoæ zubo¿a³ych Polaków musi jeæ to,co wy³o¿one jest na pó³kach hipermarketów,bo jest tanie. Od paru lat w dyskontach w Polsce zaroi³o siê od ciep³ego pieczywa prostoz pieca. Ma³o kto wie, ¿e chrupi¹ce, pachn¹cebu³eczki powstaj¹ z g³êboko mro¿onego ciastanaszpikowanego licznymi ulepszaczami i konserwantami, m.in. propionanem wapnia E 282przeciw pleniom i sorbinianem potasu E 202 s³odzikiem uwa¿anym za rakotwórczy.  Ciekawe, dlaczego w mediach omawia siêdzia³alnoæ NIK w ró¿nych kontekstach; a too jej prezesach, a to o przeprowadzanych przezni¹ kontrolach dotycz¹cych GetBacku i S³u¿by Wiêziennej. Nie wspomina siê natomiasto dokumencie alarmuj¹cym Polaków o szkodliwych substancjach zawartymi w ¿ywnoci

i o pora¿aj¹cych zaniedbaniach s³u¿b powo³anych do ochrony naszego zdrowia. Czy dziennikarze i politycy, których nie zainteresowa³raport NIK wiedz¹, co jedz¹? Czy nie zale¿yim na swoim zdrowiu i zdrowiu dzieci? Smutne jest to, ¿e otwieraj¹c polski rynek na UE,zliberalizowalimy nasze wczeniejsze surowewymagania, które chroni³y zdrowie konsumentów w Polsce. Nie mielimy na pó³kachfrykasów, ale i nie mielimy tylu trucizn. Niemo¿na by³o sprowadzaæ do nas batonikówsnickersów i marsów, bo przekracza³y polskie normy jakociowe. Wraz z UE zawita³a donas kolorowa, piêknie opakowana ¿ywnoæ,a  z  ni¹ mnóstwo  niezdrowych  sk³adników.Najbardziej  nara¿one  s¹  dzieci,  które  corazczêciej cierpi¹ na ró¿ne schorzenia, g³ówniena  alergie. Nic dziwnego,  bo w  s³odyczachznajduj¹ siê przeró¿ne barwniki wywo³uj¹cereakcje alergiczne. Takim barwnikiem jest naprzyk³ad tartrazyna (E 102).  Raport NIK stwierdzi³, ¿e spo¿ycie dodatków do ¿ywnoci, takich jak konserwanty,przeciwutleniacze,  s³odziki,  emulgatory,wzmacniacze smaku i barwniki przez niektóredzieci, przekracza normy nawet piêciokrotnie.W przebadanej na zlecenie NIK sa³atce ze ledziem znajdowa³o siê 12 dodatków do ¿ywnoci. Rekordow¹ liczbê substancji dodatkowych zastosowano w kie³basie l¹skiej  a¿19, (na statystyczny produkt przypada 5 dodatków do ¿ywnoci. W kie³basie l¹skiej znalaz³siê konserwant  azotan sodu E 250 powoduj¹cy zaburzenia cinienia, który przekszta³casiê w potencjalnie rakotwórcze Nnitrozoaminy. W sk³ad tej kie³basy wchodzi³ te¿ dodatekE 407 wywo³uj¹cy zaburzenia jelit i ¿o³¹dkaoraz E 412 powoduj¹cy skurcze oskrzeli i nie¿yt nosa. W analizowanych 501 produktach¿ywnociowych, azotyn sodu E 250 wystêpowa³ a¿ w 130 produktach. W raporcie mo¿naznaleæ  zestawienie  dodatków  potencjalnieszkodliwych z przyporz¹dkowaniem chorób,które mog¹ wywo³ywaæ lub potêgowaæ, np.barwnik E 110 mo¿e byæ rakotwórczy i niebezpieczny dla astmatyków oraz dla dzieci powoduj¹c  dekoncentracjê  i  nadpobudliwoæ.NIK  zwróci³  uwagê  na  szkodliwe  dzia³aniakwasu askorbinowego E 300. Czêste spo¿ywanie produktów zawieraj¹cych ten dodatekmo¿e przyczyniæ siê do powstania nadkwasoty, tworzenia kamieni nerkowych, a w wyniku  jego  reakcji  z benzoesanem sodu E 211uwalnia siê rakotwórczy benzen.  Jestemy wiadkami monopolizacji handlu¿ywnoci¹ i zastêpowania ¿ywnoci preparatami chemicznymi. Nie wrócimy ju¿ do dawnych sposobów produkcji ¿ywnoci, gdy dokonserwacji u¿ywano soli, do barwienia ¿ywnoci ekstraktu z marchwi, buraków, a zieleñuzyskiwano z chlorofilu lici. Dobrze jednak,¿e ukaza³ siê raport naczelnego organu kontroli pañstwowej NIK, który mimo zamilczenia nale¿a³oby przejrzeæ, by uczuliæ siê na to,co jemy. O tym, ¿e ¿adna instytucja w Polscenie  dba  o  nasze  zdrowie,  dowiadujemy  siêkoñcowej konkluzji raportu, która brzmi: Izba alarmuje, ¿e system nadzoru nad stosowaniem dodatków nie gwarantuje pe³nego bezpieczeñstwa ¿ywnoci. Wiemy te¿, ¿e producenci nastawieni s¹ tylko na swój zysk, a swoj¹ aktywnoæ koncentruj¹ na lobbowaniu przytworzeniu prawa, by kry³o  ich zach³annoæ.Wobec powy¿szego, pozostaje nam zrobiæ sobie ci¹gê z nazwami substancji dodawanychdo ¿ywnoci, zaopatrzyæ siê w lupê i potraktowaæ  zakupy  jak  swoiste  grzybobranie.Zanim wrzucimy jaki produkt do koszyka wsklepie, obejrzyjmy go dok³adnie  (jego etykietkê), tak jak robimy to z ka¿dym znalezionym grzybem; w trosce o zdrowie nasze i naszych bliskich.

MARCIN KELLER

Czy ¿ywnoæ nam szkodzi?Ka¿dego dnia s³yszymy, ¿e co nam szkodzi  a to smog, palenie w piecu wêglowym i mieci,a to jedzenie miêsa. Tak nam wmówiono koniecznoæ walki z globalnym ociepleniem, ¿e budz¹c siê rano mamy wyrzuty sumienia, ¿e nie doæ dbamy o nasz¹ planetê. Poddajemy siêwszechpotê¿nej sile medialnego nacisku wspieranego przez autorytety  od polityków po celebrytów. To oni nam mówi¹, co jest dla nas wa¿ne. S¹ jednak obszary, o które nikt siê nie troszczy,np. co producent wrzuci³ do produktów ¿ywnociowych i kosmetyków? Na co dzieñ nie mylimyo tym, ufaj¹c, ¿e o jakoæ towarów oferowanych na polskim rynku dbaj¹ pañstwowe instytucje.

Aspekt , grudzieñ 2019 roku, nr 263SPOJRZENIA

Od 9 czerwca tego roku trwa fala protestów wtej 7,5milionowej metropolii. Oficjaln¹ przyczyn¹ wyst¹pieñ  jest  tzw.  ustawa  ekstradycyjna  umo¿liwiaj¹ca  przekazywanie mieszkañców Hongkongu w³adzom Chiñskiej Republiki  Ludowej  i  tamtejszemu wymiarowisprawiedliwoci. Manifestanci domagaj¹ siêrównie¿ demokratycznych wyborów do lokalnych w³adz. Dzi szefa autonomii wybierakolegium  z³o¿one  z  cz³onków prochiñskichelit. Faktycznie sprawa jest o wiele bardziejz³o¿ona. Chodzi o wprowadzane przez w³adzepekiñskie  zmiany w  programach  szkolnychHongkongu, do których dok³adana jest chiñska edukacja patriotyczna. Zmiany te nie podobaj¹ siê m³odym ludziom. Na ulice Hongkongu wychodz¹ setki tysiêcy mieszkañców.Media podaj¹, ¿e jednego dnia by³o ich nawetdwa miliony. S¹ to w przewa¿aj¹cej wiêkszoci uczniowie, studenci, m³odzi inteligenci i robotnicy. Mówi¹, ¿e przyszli protestowaæ naulice, bo chc¹ zachowaæ specjalny status autonomii Hongkongu. Obawiaj¹ siê, ¿e z³ota erawolnoci, demokracji i kapitalizmu  koñczysiê. Jest jeszcze inna mniej eksponowana przyczyna obecnych protestów. W 2017 r. chiñskiparlament postanowi³, ¿e w po³udniowej prowincji  Chin  Guangdong  bêdzie  budowanenajwiêksze na wiecie megalopolis z³o¿onez dziewiêciu organizmów miejskich, w tymHongkongu, Makau, Kantonu i Shenzen. Od1 lipca 2047 r., kiedy Hongkong powróci dochiñskiej macierzy, miasto to stanie siê jedn¹z dzielnic tego megamiasta. Prace posuwaj¹siê bardzo szybko. W tym roku oddano ju¿ 55metrowy most  rozpostarty  nad  tafl¹ morza.Budowana jest te¿ w ekspresowym tempie aglomeracyjna  sieæ metra. Mieszkañcy Hongkongu boj¹  siê, ¿e  to megamiasto wch³onieich, ograniczy ich swobody i zmieni ich kapitalistyczny styl ¿ycia.

Warto przyjrzeæ siê historii. Hongkong zosta³ przekazany (oddany) przez BrytyjczykówChinom 1 lipca 1997 r., zgodnie z traktatamipodpisanymi jeszcze w XIX w. Kolejne decyzje okreli³y okres przejciowy, który maobowi¹zywaæ 50  lat. Koñczy siê on 1  lipca2047  r.  i od  tego dnia Hongkong stanie  siêczêci¹ Chiñskiej Republiki Ludowej. Omawiany autonomiczny region Chiñskiej Republiki Ludowej, nazywany te¿ specjaln¹ enklaw¹Chin,  funkcjonuje  pod  nazw¹  SpecjalnegoRegionu Administracyjnego SAR  (SpecialAutonomic Region). Miasto to nadal korzystaz dziedzictwa poprzednich w³acicieli. Jêzykangielski jest drugim po kantoñskim jêzykiemurzêdowym. Równie¿  system  prawny  tegomiasta bazuje nie na chiñskim, lecz na brytyjskim systemie prawnym. W Hongkongu niema cenzury, rz¹d trzyma siê daleko od biznesu, bogaci nie p³ac¹ podatku od dywidendy,a  s¹dy s¹ niezale¿ne od Chin. Pod kontrol¹chiñskiego, komunistycznego mocarstwa funkcjonuje  kapitalistyczna  enklawa.  Dlategomówi siê o Hongkongu: jeden kraj, dwa systemy, miasto gdzie Wschód styka siê z Zachodem. Hongkong  jest  globalnym  orod

kiem finansów, któremu liberalna amerykañska  grupa  rankingowa  Heritage  Fundationprzyznaje niezmiennie od 1995 r. tytu³ najbardziej wolnorynkowej gospodarki wiata.

Terytorium obecnego Hongkongu le¿y napo³udniowym wybrze¿u Chin w pobli¿u ujcia rzeki Sikiang. Obejmuje wyspê Hongkongzwan¹  po  chiñsku  Siangkang,  co  znaczypachn¹cy port, pó³wysep Koulun oraz kilkadrobnych wysepek. Siangkang zosta³ przyznany Brytyjczykom decyzj¹ traktatu nankiñskiego po I wojnie opiumowej w 1842 r.W 1898 r. obszar kolonii angielskiej zosta³ powiêkszony o Nowe Terytoria i wydzier¿awiony Brytyjczykom na 99 lat. Hongkong po

I wojnie wiatowej sta³ siê jednym z najwiêkszych portów wiata oraz wielkim orodkiemhandlowym.  Terytorialnie  port  ten  stanowiczêæ miast Koulun i Victoria, która jest orodkiem administracyjnym SAR (ca³ego Hongkongu).

Obecnie na czele lokalnego rz¹du Hongkongu stoi pani Carrie Lam. Jej zastêpcamijest szef lokalnej s³u¿by bezpieczeñstwa JohnLee  i  sekretarz  odpowiedzialny  za wymiarsprawiedliwoci  Teresa  Cheng. W³anie  tenazwiska  s¹  najczêciej  skandowane  przezprotestantów, którzy ¿¹daj¹ od rz¹du w Pekinie natychmiastowego usuniêcia ich ze stanowisk. Pekin jednak tego nie robi w myl obowi¹zuj¹cej  w  kulturze  azjatyckiej  zasadymianzi, czyli twarzy. Zasada ta mówi, ¿e niewolno ustêpowaæ i uginaæ siê pod ¿¹daniemdemonstrantów. Pekinowi zale¿y na tym, abyHongkong by³ nadal oaz¹ otwartego biznesu,bram¹ do Chin. Hongkong ma nadziejê narozwój wielkiego handlu  i chce zarabiaæ namobilizowaniu kapita³u dla projektu NowegoJedwabnego Szlaku  na ich ubezpieczeniu,obs³udze  prawnej,  doradczej,  ksiêgowej.Miasto to nie jest wolne od problemów. Mimowielu starañ chiñskich w³adz, trudno jest wypleniæ szajki narkotykowe, dla których Hongkong by³ kiedy wa¿nym miejscem przerzu

towym. W miecie  tym widaæ wielkie kontrasty pomiêdzy hiperbogatymi, a biednymi.Ulokowali siê tutaj w³aciciele wielkich fortun, wród nich wielka wiatowa finansjerai potentaci rynku nieruchomoci. Od wielu latna hongkoñskim rynku nieruchomoci panujewielki  kryzys.  wiatowe  raporty  podaj¹,  ¿eHongkong jest najmniej dostêpnym rynkiemmieszkaniowym wiata. Jest to tak¿e najbardziej przeludnione miasto wiata. Mieszkanias¹ dochodowym biznesem. Deweloperzy kupuj¹ tu ziemie i buduj¹ domy, ale nie wystawiaj¹ ich na sprzeda¿ czekaj¹c, a¿ ceny pójd¹w górê. Innym procederem jest dzia³anie w³acicieli  lokali,  którzy  dla  wiêkszego  zysku,grodz¹  swoje  powierzchnie  mieszkaniowedrewnianymi  przepierzeniami  i  dziel¹  je  naklitki o redniej powierzchni 5,3 metra kwadratowego na osobê. W takich klitkach gniedzi siê ponad 200 tysiêcy mieszkañców tegowielomilionowego miasta. Trudno siê zatemdziwiæ frustracji ludzi, którzy wyszli na ulice.Zapocz¹tkowane pó³ roku temu protesty trwaj¹ nieustannie przechodz¹c ró¿ne fazy nasile

nia i wygaszania. Demonstranci maj¹ ju¿ naswoim koncie  atak  na  siedzibê  tamtejszegoparlamentu i przedstawicielstwa w³adz centralnych. Zorganizowali strajk generalny, polegaj¹cy na tym, ¿e pracownicy wielu firm przerwali pracê na znak solidarnoci z protestuj¹cymi. Demonstranci parali¿owali pracê lotniska  i  blokowali  pracê wy¿szych  uczelni.  18sierpnia protest przybra³ formê cichego marszu. Ulicami Hongkongu  przemaszerowa³owtedy oko³o miliona m³odych ludzi w kompletnej ciszy. Demonstranci staj¹ siê coraz bardziej agresywni, niektórzy uzbrojeni s¹ w metalowe prêty i ostre narzêdzia. Dewastowanes¹ sklepy i p³on¹ barykady na ulicach. Trudnosiê zatem dziwiæ, ¿e policja rozprawia siêz nimi coraz ostrzej. Kiedy w dniu 1 padziernika Chiny uroczycie obchodzi³y 70. Rocznicê proklamacji Chiñskiej Republiki Ludowej,w Hongkongu  protesty  nie  ustawa³y.  Rz¹dchiñski jednak nie chce radykalizacji konfliktui powstrzymuje siê od u¿ycia si³y, choæ armiaczeka w gotowoci. Chiny nie chc¹ si³owegorozwi¹zania konfliktu, bo zale¿y im na spokoju w regionie. W styczniu 2020 roku odbêd¹siê na Tajwanie wybory prezydenckie i parlamentarne, a Chiny chcia³yby zacieniaæ wspó³pracê z tym bliskim s¹siadem. Cierpliwoæi wyczekiwanie jest metod¹ chiñskich w³adz.

Nie  da  siê  unikn¹æ  pytania,  kto  za  tymwszystkim stoi? Kto inspiruje, pomaga i doradza protestuj¹cym mieszkañcom Hongkongu.W³adze w Pekinie zarzucaj¹ udzia³ obcych si³w podsycaniu niepokojów spo³ecznych wskazuj¹c na USA i Wielk¹ Brytaniê. Widaæ wielepodobieñstw ³¹cz¹cych protesty w Hongkongu  z  innymi  kolorowymi  rewolucjami nawiecie. Wspóln¹  cech¹  wichrzycieli  jestnadreprezentacja  m³odych  ludzi.  Podobniewygl¹da³y protesty podczas arabskiej wiosny. Podobnie by³o podczas rewolucji ró¿ wGruzji, rewolucji pomarañczowej i tej niedawnej na Ukrainie, rewolucji  tulipanóww Kirgistanie oraz antyputinowskich protestów w Rosji. Masowe  protesty m³odychludzi mia³y te¿ miejsce w Hongkongu w czerwcu 2014 r. Zapamiêtano je pod nazw¹ rewolucja parasolkowa, bo demonstranci  szliw strugach deszczu pod parasolkami. Dzisiajna  czele  protestuj¹cych w Hongkongu  stoiruch Occupy Central. Ten sam ruch, który organizowa³  protesty  piêæ  lat  temu.  Chiñskiemedia podawa³y wtenczas, ¿e liderzy tego ruchu przeszli specjalne przygotowania u amerykañskich s³u¿b specjalnych. Nie mówi siêg³ono  o  tym,  ¿e miêdzynarodowi  eksperciucz¹ m³odzie¿  taktyki  ruchów  protestacyjnych, strategii prowadzenia negocjacji z w³adzami, pracy na portalach spo³ecznociowych.Proklamowany cel, to szerzenie wartoci demokratycznych. A w rzeczywistoci chodzio destabilizacjê polityczn¹ i wywieranie wp³ywu na wewnêtrzn¹ sytuacjê pañstw.

Amerykanie  z  powodu  szybko  rosn¹cejpotêgi Chin, obawiaj¹ siê o swój status hegemona wiata, dlatego pilnie ledz¹ wydarzeniaw Hongkongu,  a  nawet  prowokuj¹  Chiny.wiadcz¹ o tym dwie ustawy, które pod koniec listopada uchwali³ Kongres amerykañski.Podczas obrad jeden z senatorów wypowiedzia³  takie  zdanie: Amerykanie  nienawidz¹tyranów i s¹ solidarni z Hongkongiem. Ca³ywiat widzia³ odwagê protestuj¹cych i brutalnoæ chiñskiej partii komunistycznej. Tak d³ugo, jak zwolennicy demokracji bêd¹ wychodziæ na ulice, Amerykanie bêd¹ ich wspieraæ.

W ustawie o prawach cz³owieka i demokracji w Hongkongu rz¹d Stanów Zjednoczonych  uzale¿ni³  preferencyjny  status  tegoregionu w swoich relacjach handlowych, odjakoci autonomii Hongkongu. Ponadto ustawa ta otworzy³a drogê do nak³adania sankcjiprzez  USA  za  ³amanie  praw  cz³owieka.Druga ustawa Kongresu zakaza³a eksportu doHongkongu rodków i broni do walki z demonstrantami, wród których wymieniono gaz³zawi¹cy  i  gumowe  kule.  Z  tego widaæ,  ¿eAmerykanie przypisuj¹ sobie prawo decydowania,  jakim sprzêtem maj¹  siê pos³ugiwaæs³u¿by porz¹dkowe innego pañstwa. Nie dziwiwiêc, ¿e odpowied Chin na takie dictum by³anatychmiastowa. ChRL na³o¿y³a sankcje naorganizacje  pozarz¹dowe maj¹ce  siedzibyw USA. Rz¹d chiñski robi swoje choæ wie, ¿eca³y wiat wyczekuje, jaka bêdzie jego nastêpna  reakcja  na  przeci¹gaj¹ce  siê  protestymieszkañców Hongkongu. Chiny s¹ znane zestrategicznej dalekowzrocznoci i znakomitejdyplomacji wiêc póki co, realizuj¹ swoje mocarstwowe cele. Jednym z narzêdzi tej politykijest  zaciskanie  wspó³pracy  z  Rosj¹,  którejprzychylnoæ jest bardzo wa¿na w rozgrywceze Stanami Zjednoczonymi. Postêpuj¹ w mylregu³y: wróg mojego wroga jest moim przyjacielem. Przywódca Chin Xi Jinping przyznaj¹c  rok  temu  chiñski  Medal  PrzyjaniPutinowi,  nazwa³  rosyjskiego  prezydentaswoim  najlepszym,  najbli¿szym  przyjacielem. Polska mog³aby siê uczyæ od tych obupañstw dalekowzrocznoci.

MIROS£AW ORZECHOWSKI

Sk¹d siê bior¹ protesty  w  Hongkongu?Gdy widzimy w mediach relacje z jakich protestów, wraz z informacj¹ otrzymujemy interpretacjê wydarzeñ obowi¹zuj¹c¹ w mainstreamie. Do ukrytych faktów i prawdy musimyniestety dochodziæ sami. Przy próbie rozszyfrowania sprawy protestów w Hongkongu, najbardziej  istotny jest  fakt, ¿e Hongkong zwi¹zany jest z Chinami, które rywalizuj¹ o mocarstwowoæ  ze  Stanami  Zjednoczonymi.  Odrzucaj¹c  dyplomatycznohandlow¹  wojnêpomiêdzy tymi potê¿nymi mocarstwami, nie da siê zrozumieæ wydarzeñ w Hongkongu.

Foto:

Wiki

pedia

WOKÓ£ NAS grudzieñ 2019 roku, nr 263Aspekt

Od czasów pamiêtnego wyst¹pienia premieraDavida Camerona, który 23 stycznia 2013 r.zapowiedzia³  referendum w sprawie cz³onkostwa Wielkiej  Brytanii  we WspólnocieEuropejskiej, zmienia³y siê rz¹dy konserwatywne, w³adze sprawowa³a Teresa May i Boris Johnson, a jednak lewicowe media wieszczy³y rych³y upadek brytyjskiego buntu. JeliAnglicy odrzuc¹ europejsk¹ homogenizacjê,to polegnie masoñski plan jednego europejskiego organizmu, jednego europejskiego jêzyka, jednego europejskiego obyczaju, jednego europejskiego pañstwa.

My, nieszczêni widzowie polskiej telewizji, s³yszelimy nie raz, ¿e ju¿ zaraz Brytyjczycy odrzuc¹ fa³szywe referendum, ¿enikt normalny na Wyspach nie chce wyjciaWielkiej  Brytanii  z  Unii  Europejskiej,  ¿echwilowy spadek nastroju Anglików ust¹pii Europa odetchnie, bo przecie¿ wszyscyw Europie chc¹ byæ unionistami. David Cameron,  kiedy  formu³owa³  problem Brexitu,zak³ada³ zreszt¹, ¿e w wyniku pozornego politycznego buntu Anglików nast¹pi¹ reformywspólnoty, ¿e wzronie poziom historycznejdominacji Wielkiej Brytanii w Europie, itd.Okaza³o siê, ¿e po upadku rz¹dów Cameronai Teresy May, Anglicy mieli ju¿ tego dosyæ.

  Po kilku próbach porozumienia siê z Uni¹Europejsk¹  i  kilku  g³osowaniach  nad  tymiustaleniami w brytyjskim parlamencie  rozpisano nowe wybory. Grudzieñ 2019  rokuokaza³ siê dla Brytyjczyków lustrem, w którym zobaczyli w³asne odbicie, z którego mog¹ byæ dumni.  W wyniku przedterminowych wyborówprzeprowadzonych 12 grudnia 2019 r. PartiaKonserwatywna  premiera Borisa  Johnsonabêdzie mieæ bezwzglêdn¹ wiêkszoæ w nowej Izbie Gmin  tak wynika z oficjalnychrezultatów  czwartkowych  wyborów  parlamentarnych w Wielkiej Brytanii. To najlepszy wynik konserwatystów od czasu ostatniego zwyciêstwa Margaret Thatcher w 1987 r.Partia Konserwatywna Borisa Johnsona bêdzie mieæ 364 pos³ów w 650osobowej IzbieGmin,  co daje  jej  bezwzglêdn¹ wiêkszoæ.Opozycyjna Partia Pracy bêdzie mia³a 202mandaty. To z kolei jest najgorszym wynikiem od 1935 roku.  Zwyciêstwo brytyjskich konserwatystówoznacza, ¿e wyjcie Wielkiej Brytanii z UEw ustalonym terminie, czyli 31 stycznia przysz³ego roku, jest przes¹dzone. Przed wyboramikonserwatyci zapowiadali, ¿e jeszcze przedwiêtami  Bo¿ego  Narodzenia  pod  obrady

parlamentu wróci ustawa o porozumieniuz UE w sprawie warunków wyjcia.  Boris  Johnson 55letni charyzmatycznypolityk, omieszany w polskojêzycznych mediach,  poprowadzi³  Partiê  Konserwatywn¹do najlepszego wyniku od 1987 roku, przejmuj¹c w toku kampanii kontrolê nad bliskoszeædziesiêciu    tradycyjnie  lewicowymiokrêgami  wyborczymi. Wyborcy  byli  tamna zbyt zmêczeni przeci¹gaj¹cym siê opónieniem ws. opuszczenia Wspólnoty.

  My Polacy zarzucamy sobie sami czêsto,¿e bierzemy chêtnie przyk³ad z obcych tradycji. Jeli tak, to zachodzi ju¿ dzi pytanie, czyjako Naród siêgniemy po laur integralnoci,samodzielnoci  i  to¿samoci  w  kryteriachrozwoju naszej drogi pañstwowej? Niech angielski Brexit bêdzie nam przyk³adem.

MIROS£AW ORZECHOWSKI

Get Brexit done! Zakoñczmy BrexitKryzys polityczny wywo³any Brexitem, a wiêc procesem opuszczania przez Wielk¹ Brytaniêstruktur Unii Europejskiej, zapocz¹tkowany przez referendum w czerwcu 2016 roku, ogarn¹³Wyspy Brytyjskie i ca³¹ Europê.

Józef Glemp urodzi³ siê 18 grudnia 1929 r.w Inowroc³awiu. Podczas okupacji pracowa³przymusowo w  niemieckim  gospodarstwierolnym. W 1950  r. wst¹pi³  do Prymasowskiego Wy¿szego  Seminarium Duchownegow Gnienie. wiêcenia kap³añskie otrzyma³w 1956 r. w bazylice prymasowskiej w Gnienie, z r¹k Biskupa Franciszka Jedwabskiego.Pracowa³ jako kapelan sióstr dominikanekw Miel¿ynie, przy zak³adzie dla dzieci nieuleczalnie  chorych,  równoczenie  powiêcaj¹csiê pracy wychowawczej i nauczaniu religiiw szkole w Ruchocinku i w domu dla nieletnich przestêpców w Witkowie.  W latach 19581964 odby³ studia specjalistyczne z prawa kanonicznego i wieckiegona Papieskim Uniwersytecie Laterañskim wRzymie. Po powrocie do Polski pe³ni³ funkcje:sekretarza  w  Prymasowskim  Wy¿  szymSeminarium Duchownym w Gnienie i notariusza w Kurii Metropolitalnej Gnienieñskiejw  Trybunale  Metropolitalnym.  W  latach1967 1979 pracowa³ w Sekretariacie PrymasaPolski w Warszawie, jako referent i jednoczenie  kapelan  i  sekretarz  Ks.  Kard.  Stefana

Wyszyñskiego. W tym okresie s³u¿y³ pomoc¹duszpastersk¹ w kociele w. Marcina i w orodku  duszpasterstwa  akademickiego  przykociele w. Anny.  W latach 19721979 prowadzi³ zajêciaz prawa rzymskiego, a póniej z prawa  ma³¿eñskiego na Akademii Teologii Katolickiejw Warszawie. W 1979 r. zosta³ mianowanybiskupem  ordynariuszem  diecezji warmiñskiej.  wiêcenia  biskupie  przyj¹³ w bazyliceprymasowskiej w Gnienie  z  r¹k  PrymasaStefana Wyszyñskiego, Abp. Metropolity krakowskiego Franciszka Macharskiego i Bp. Jana Ob³¹ka, sufragana warmiñskiego. W Episkopacie Polski pe³ni³ funkcjê przewodnicz¹cego Komisji Iustitia et Pax.  W  1981  r.  mianowany  ArcybiskupemMetropolit¹ warszawskim  i  gnienieñskim,Prymasem Polski. Jako Prymas Polski zosta³tak¿e  opiekunem  duszpasterstwa  Poloniizagranicznej i ordynariuszem na terenie Polski dla Kocio³ów obrz¹dku grekokatolickiegoi ormiañskiego. W 1983 r. otrzyma³ godnoækardynalsk¹.  Po  reorganizacji  struktur Kocio³a w Polsce, w marcu 1992 r., pozosta³ Ar

cybiskupem Metropolit¹ warszawskim,  zachowuj¹c godnoæ Prymasa Polski.

W latach 19812004 pe³ni³ funkcjê przewodnicz¹cego Rady Sta³ej i Konferencji Episkopatu Polski. By³ tak¿e przewodnicz¹cymII Synodu Plenarnego w Polsce. By³ cz³onkiem watykañskiej Kongregacji dla Kocio³ów Wschodnich,  Papieskiej Rady  ds. Kultury  i  Najwy¿szego  Trybuna³u  SygnaturyApostolskiej. By³ doktorem honoris causa 10wy¿szych  uczelni w  kraju  i  zagranic¹  orazhonorowym obywatelem wielu miast. W 2000r. otrzyma³ Pokojow¹ Nagrodê im. Giorgia LaPiry, w uznaniu dla postawy w czasie stanuwojennego w Polsce.  Jako duchowy opiekun polskiej emigracjiodwiedza³ wielokrotnie rodowiska polonijnena wszystkich kontynentach. W swoim dorobku posiada ponad 100 artyku³ów z dziedzinyteologii, historii teologii, prawa kanonicznegoi ponad 50 ksi¹¿ek, w wiêkszoci dokumentuj¹cych  jego  pos³ugê  pastersk¹  i  dzia³alnoækaznodziejsk¹.  6 grudnia 2006 r. Ojciec wiêty BenedyktXVI przyj¹³ jego rezygnacjê z urzêdu arcybiskupa metropolity warszawskiego,  z³o¿on¹w zwi¹zku z osi¹gniêciem wieku emerytalnego,  zgodnie  z  przepisami  prawa  kanonicznego. W 2007 r., po rezygnacji Abp. Stanis³awa Wielgusa z urzêdu arcybiskupa metropolity warszawskiego, Ojciec wiêty Benedykt  XVI  powierzy³  mu  pe³nienie  funkcjiadministratora  apostolskiego  archidiecezjiwarszawskiej do kwietnia 2007 r.

  18 grudnia 2009 r. ukoñczy³ 80 lat. Tegosamego dnia zgodnie z decyzj¹ papie¿a Benedykta XVI zakoñczy³ 28letni¹ pos³ugê jakourzêduj¹cy Prymas Polski. Jego nastêpc¹ zosta³ Abp Henryk Muszyñski. Od  tej  chwilitytu³ Prymasa powróci³ do gnienieñskiej stolicy biskupiej, z któr¹ jest historycznie zwi¹zany, Kardyna³owi Józefowi Glempowi zaprzys³uguje do¿ywotni tytu³ prymasa seniora.

Zmar³ 23 stycznia 2013 r. po ciê¿kiej chorobie. Ojciec wiêty Benedykt XVI napisa³w depeszy kondolencyjnej: ta mi³oæ Bogai Kocio³a, troska o ¿ycie i godnoæ ka¿degocz³owieka sprawia³y, ¿e by³ aposto³em jednoci, a nie roz³amu, zgody, a nie konfrontacji,wspónego budowania pomylnej przysz³ociw  oparciu  o  przesz³e,  podnios³e  i  bolesnedowiadczenia Kocio³a  i  Narodu. Doda³te¿: Osobicie bardzo ceni³em jego szczer¹dobroæ, prostotê, otwartoæ i serdeczne oddanie sprawie Kocio³a w Polsce i na wiecie.Takim pozostanie w mojej pamiêci i modlitwie.

AP

18 grudnia minê³a 80. rocznica urodzin, a 23 stycznia minie 7. rocznica mierci Ksiêdza Prymasa Józefa Glempa. By³ sprawiedliwym w duchu swego patrona w. Józefa (...) Taka sprawiedliwoæ, pe³na pokornego oddania woli Bo¿ej, by³a fundamentem jego g³êbokiej mi³ocido Boga i cz³owieka, która by³a wiat³em, natchnieniem i moc¹ w trudnej pos³udze przewodzenia Kocio³owi w  dobie  znacz¹cych  przemian  spo³ecznych  i  politycznych,  jakie mia³ymiejsce w Polsce i w Europie  napisa³ Ojciec wiêty Benedykt XVI w depeszy kondolencyjnej.

Przez sprawiedliwoæ do mi³oci

Foto:

10Do

winin

gStre

et

Boris Johnson

Aspekt , grudzieñ 2019 roku, nr 263SPOJRZENIA

Kiedy w 2002 r. Kropiwnicki zosta³ prezydentem £odzi, problem ten by³ dla mnie widoczny i koniecznoæ podjêcia dzia³añ s³u¿¹cych  zapobieganiu  ludzkiemu  nieszczêciurównie¿. Kilka pomys³ów by³o, lecz on niewidzia³ mnie w swoim otoczeniu, a i ja niewidzia³em siê obok cz³owieka, któremu tylko¯ydzi i Litzmannstadt Ghetto w g³owie.

Proponowa³em wtedy zagospodarowanieprzez miasto kubatury (olbrzymiej) hal pofabrycznych na tanie mieszkania komunalne i socjalne (wzoruj¹c siê na powieci Grishama Obroñca ulicy). Pomys³ tylko czêciowo podchwycono, lecz nie na rzecz takichmieszkañ. Kropiwnicki (specjalista od katolickiej nauki spo³ecznej), który najwidoczniejlosem biedoty z mieszkañ komunalnych siênie przejmowa³, postanowi³ urz¹dziæ w halach pofabrycznych sklepy, kina, hipermarkety (Manufaktura w dawnym Poznañskim)czy luksusowe apartamenty dla nowobogackich u Scheiblera.  Proponowa³em równie¿ rozwój budow

nictwa komunalnego w systemie TBS. By³ate¿ jeszcze jedna mo¿liwoæ. Ok. 200 mieszkañ mo¿na by³o wygospodarowaæ w hoteluCentrum, który  ju¿ przestawa³ byæ znacz¹cym hotelem w £odzi. Niestety, dopuszczonodo  dzikiej  prywatyzacji. Gmach  po  by³ymhotelu Centrum przejê³a firma produkuj¹cawodê sodow¹, czy inne napoje, a jedyne copotrafi³a,  to  wyburzyæ  kilkunastopiêtrowygmach, w którym mo¿na by³o zorganizowaæok. 200 mieszkañ.

Problem mieszkalnictwa  komunalnegow £odzi nabrzmia³ tak¿e z powodu fa³szywejnarracji przez minione æwieræ wieku uprawianej przez w³adze miasta i obecnej w mediach.Jej rdzeniem by³o: £ód siê wyludnia, a skorosiê wyludnia,  to nowe  lokale mieszkalne s¹zbyteczne. Niestety to fa³sz. Okaza³o siê, ¿e£ód jednoczenie wyludnia siê, ale i rozsypuje siê w kupê gruzu jej substancja mieszkaniowa, te stare kamienice, w których znajdowa³a siê wiêkszoæ mieszkañ komunalnych.  Obecnie deweloperka buduje w £odzi

z wielkim rozmachem, lecz jej dzie³o nie rozwi¹¿e problemów lokatorów komunalnych.Ich problem jest problemem ³ódzkiego Magistratu, z którym on, nikt inny musi siê uporaæ.

Nakazuje mu to ustawa o samorz¹dzie gminnym.

JACEK KÊDZIERSKI

£ódzkie problemy z lokalami komunalnymi?Problem z lokatorami z rozsypuj¹cych siê kamienic nie jest w £odzi nowy. Powszechniewiadomo, ¿e ¿ydowscy inwestorzy budowali je ma³o starannie, tj. bez solidnych fundamentów, albo i w ogóle bez podpiwniczenia (st¹d czêsta obecnoæ komórek na zewn¹trztych kamienic), a dzi te kamienice id¹ w rozsypkê.

Foto:

kreo

n197

4/ W

ikipe

dia

£ódzkie kamienice sypi¹ siê w zastraszaj¹cym tempie

Ale  realizacja  przez  komunistów  choæbyczêci  ¿¹dañ politycznych  równa³oby  siê  zupadkiem  systemu  zdje³ano  w  CCCP.Dlatego ludzie systemu rzucili wojsko, milicjê i ca³¹ bezpiekê na rewolucjonistów, czyli, lekko licz¹c 10 mln Polaków  rodzin nielicz¹c.  Stan wojenny poród wielu klêsk, jakichby³ przyczyn¹, do jednego przyczyni³ siê wyj¹tkowo skutecznie  do zd³awienia wszelkiejaktywnoci spo³ecznej Polaków. Komunistom wysz³o to na dobre, bo po roku strajków,ulicznych  walk  demonstrantów  z  ZOMO,rewolucjonici zeszli do podziemia, a zwykliPolacy wrócili do maszyn, produkcji akordowej  i  dramatycznego  niedostatku  wszystkiego. Zmaganie siê z trudami codziennociby³o kolejnym elementem pacyfikacji powstañczych nastrojów w Solidarnoci. Zabiegani za podstawowymi artyku³ami, m³odzi ojcowie i matki porzucili walkê i przeszlina bierny opór  wobec wszystkiego. I  tenstan przetrwa³ najd³u¿ej, bo a¿ po dzi dzieñ,mimo ¿e up³ynê³o a¿ 30 lat od tamtych wydarzeñ, mimo miertelnych ofiar wród strajkuj¹cych i manifestuj¹cych, mimo skrytychmorderstw  ksiê¿y  i  dzia³aczy  opozycji  odpowiedzialni za to bezprawie, funkcjonariusze PZPR i bezpieki wci¹¿ pozostaj¹ bezkarni, wielu z nich do¿ywa spokojnie i w do

statku swych dni, wielu stanowi elitê spo³eczeñstwa.

Stan wojenny mia³ wszystkie cechy zamachu stanu: wprowadzono go niezgodnienawet z wówczas obowi¹zuj¹cym prawem.Mia³ byæ mniejszym z³em i ocaliæ Polskêprzed sowieck¹ interwencj¹. Dzi liczne dokumenty  i  relacje  potwierdzaj¹,  ¿e  ¿adnainterwencja nie by³a planowa, choæ prosi³o ni¹ gen. Jaruzelski.

W chwili wprowadzenia stanu wojennego powo³ana zosta³a Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego,  nazwa  szybko  przez  Polaków Wrona, zamkniêto granice pañstwa,ograniczono  swobodê  poruszania  siê  pokraju, wprowadzono godzinê milicyjn¹. Zmilitaryzowane zosta³y najwa¿niejsze instytucjei przedsiêbiorstwa. Zakazano strajków i zgromadzeñ, dzia³alnoci zwi¹zkowej i spo³ecznej. S¹dy dzia³a³y w trybie doranym. Wprowadzono cenzurê korespondencji i ³¹cznocitelefonicznej. Na ulicach pojawi³o siê wojskoi ZOMO. Ok. 10 tys. osadzono internowania.Osoby zaanga¿owane w dzia³alnoæ opozycyjn¹ pozbawiano mo¿liwoci pracy.

Brutalnie  t³umione by³y,  g³ównie przezZOMO, demonstracje, a strajki jak np. w kopalni Wujek, w której zginê³o 9 górników,zakoñczono siê u¿yciem wojska.  Zdelegalizowana zosta³a oczywicie So

lidarnoæ,  a  jej  czo³owi dzia³acze  internowani. Wprawdzie dzia³alnoæ konspiracyjna,g³ównie w formie podziemnej prasy i pomocy internowanym i ich rodzinom, zaczê³a siêtu¿ po wprowadzeniu stanu wojennego, alepo  jego  zniesieniu  odradza³a  siê  ju¿  innaSolidarnoæ  ta która w 1989 r. podpisa³aprzy okr¹g³ym stole porozumienie z komunistami. Warto podkreliæ wielk¹ rolê Kocio³a, który w okresie stanu wojennego i ponim niós³ wszechstronn¹ pomoc spo³eczeñstwu.

Wprowadzenie stanu wojennego wywo³a³o szok w wiecie. wiatowa prasa, z wyj¹t

kiem niemieckiej, która podesz³a bardzo powci¹gliwie  do  wydarzeñ  w  Polsce,  pe³nas³ów poparcia dla Solidarnoci, a Stany Zjednoczone wprowadzi³y sankcje gospodarcze.

Stan  wojenny  zawieszono  w  grudniu1982 r., a w lipcu 1983 r. Sejm PRL uchwali³jego zniesienie oraz amnestiê dla wiêniówpolitycznych.  Dziewiêæ  lat  póniej  Sejmuzna³ jego wprowadzenie za nielegalne. Mimo prób os¹dzenia winnych wprowadzeniastanu wojennego, s¹ ma³e szanse na uzyskanie sprawiedliwoci przed s¹dami.

IWONA KLIMCZAK

38. rocznica wprowadzenia stanu wojennegoMinê³o 38 lat od wprowadzenia stanu wojennego w Polsce. W nocy z 12 na 13 grudnia1981 r. na ulice polskich miast wyjecha³y czo³gi, a wiêzienie zape³ni³y siê tysi¹camiinternowanych, aresztowanych i skazanych w trybie doranym wiêniów politycznych.Rewolucja Solidarnoci, jak ka¿da rewolucja okaza³a siê szybko utopi¹, nawet mimo,i¿ postulaty na dzisiejszy rozum by³y ca³kiem umiarkowane.

Pomnik górników poleg³ych na Kopalni Wujek w grudniu 1981 roku

SPOTKANIA grudzieñ 2019 roku, nr 263Aspekt

Tragiczne losy Ojców Niepodleg³oci

Gen. Rozwadowski urodzi³ siê w 1866 r. Poukoñczeniu  gimnazjum  uczy³  siê w  SzkoleKadetów Kawalerii oraz w Wojskowej Akademii Technicznej w Wiedniu. Szybko da³ siêpoznaæ  jako niezwykle  zdolny  strateg  i  dowódca w armii austriackiej, w której s³u¿y³.Nie by³o wszak Polski na mapie Europy.

Prelegent wiele miejsca powiêci³ koñcowemu okresowi I wojny wiatowej i odradzaniu siê pañstwa polskiego, szukaj¹c tu rozbie¿noci w koncepcjach pañstwowych Pi³sudskiego  i Rozwadowskiego, które skutkowa³yniechêci¹ tego pierwszego, mimo ¿e obaj walczyli po stronie pañstw centralnych (Niemcyi AustroWêgry).

Gdy wybuch³a I wojna wiatowa, g³ówneuderzenie pañstw centralnych idzie po prawejstronie Wis³y, od Annopola, w kierunku Lublina, Kranika. Tu walczy gen. Rozwadowskii  jest  jednym  z  wa¿niejszych  dowódców.Warto podkreliæ jego stosunek do miejscowejludnoci. Otó¿ zachowuje siê wobec niej wyj¹tkowo porz¹dnie: dba o miejscow¹ ludnoæ.

Z drugiej strony w sierpniu do walki wyrusza Pi³sudski  ze swoj¹ I Brygad¹. Jak podkrela prelegent, Pi³sudski, agent austriacki i niemiecki, mia³ wznieciæ powstanie. Ale I Brygada zachowuje siê wobec ludnoci cywilnej zupe³nie inaczej ni¿ Rozwadowski: kradnie, gwa³ci kobiety, wszczyna burdy. Ludnoæ wiêc ichnie popiera. Dlaczego tak czyni Pi³sudski? pyta H. Nicpoñ. Bo tak naprawdê robi wszystko, ¿eby powstania nie wznieciæ. Nie by³o onow interesie Niemiec. Gdyby bowiem wybuch³o,  Rosjanie  skierowaliby  na Kielecczyznê,gdzie operowa³ Pi³sudski wszystkie si³y i post³umieniu powstania mieliby krok do s³abobronionego Berlina. Niemcom i Austrii najbardziej zale¿a³o, ¿eby silne wojska rosyjskiewci¹gn¹æ w pu³apkê. Jak najdalej od Berlinai Wiednia. Takim miejscem jest pu³apka galicyjska.

Tymczasem 7 padziernika Rada Regencyjna, powo³ana przez Niemców w 1916 r.,og³asza niepodleg³oæ Polski i oznajmia, ¿ew  sk³ad  pañstwa  polskiego  powinny wejæziemie zaboru austriackiego i rosyjskiego w Berlinie do przyjêcia, ale i zaboru niemieckiego  to dla Niemców nie do przyjêcia. Radaoznajmia te¿, ¿e w przypadku wybuchu powstania na ziemiach polskich, nale¿y udzieliæmu wszelkiej pomocy. De facto wypowiadawiêc Niemcom pos³uszeñstwo. 28 padziernika mianuje nowym wodzem naczelnym i szefem sztabu gen. Rozwadowskiego, a jego zastêpc¹  gen.  Zagórskiego,  jednego  z  szefówwywiadu austriackiego.

Wtedy na scenê wkracza Pi³sudski, a w³aciwie wkraczaj¹ Niemcy, którzy trzymaj¹ Pi³sudskiego w Magdeburgu. Niemcy chc¹ pozbyæ siê Rady Regencyjnej i wykorzystuj¹ Pi³sudskiego. By daæ mu w³adzê, wymylaj¹ rz¹dlubelski. Premierem zosta³ wiêc socjalista Ignacy Daszyñski. Po przyjedzie Pi³sudskiegoprzekazuje  mu  w³adzê.  Na  scenê  wkraczaJêdrzej Moraczewski, agent niemiecki, znanyz proniemieckich pogl¹dów i on zostaje premierem nowego rz¹du.

Niemcy byli wietnymi in¿ynierami spo³ecznymi. Przyk³adem scenariusz z Leninem,

którego przywieziono do Rosji, ¿eby wysadziæimperium. Lenina witaj¹  t³umy, bo Niemcyka¿demu kto przychodzi p³ac¹ miesiêczne pobory. Scenariusz z Pi³sudskim by³ trochê inny,bo Niemcom zale¿a³o, ¿eby w Polsce nie wybuch³o powstanie. Pi³sudski otrzyma³ w³adzêw sposób kameralny. Musia³ tak¿e zapewniæ,¿e nie bêdzie siêga³ po ziemie zaboru pruskiego. Niemcy nie chc¹ traciæ swych rubie¿ywschodnich, czyli terenów Polski. Anglicy godz¹ siê pomóc Niemcom z obawy, ¿e po wojnie Francja stanie siê supermocarstwem i mo¿e  zagroziæ Wielkiej  Brytanii. W  interesieLondynu le¿y niedopuszczenie do os³abieniaNiemiec ponad miarê. St¹d w czasie konferencji w Pary¿u Anglicy popieraj¹ Niemców.

Niemcy przywieli Pi³sudskiego 10 listopada, to by³ ostatni dzieñ, gdy mogli to uczyniæ legalnie. 11 listopada podpisuj¹ akt kapitulacji i trac¹ mo¿liwoæ swobodnego dzia³ania.

Gdy  gen.  Rozwadowski  i  Pi³sudski  siêspotykaj¹, widaæ, jak ró¿n¹ wizjê pañstwa maj¹. Pi³sudski uwa¿a, ¿e wojsko powinno byæz  pospolitego  ruszenia,  ochotnicze  i milicjaobywatelska, czyli jako si³y zbrojne ¿adna ranga. Rozwadowski uwa¿a, ¿e wojsko ma byæz poboru, wyszkolone, profesjonalne, wojskoktórego przeciwnik bêdzie obawia³, a do tegoapolityczne. Rozwadowski uwa¿a, ¿e dla ¿o³nierza najwa¿niejsza jest przysiêga. ̄ eby ¿o³nierze austriackiej armii mogli s³u¿yæ w wojskupolskim, uzyska³ zgodê cesarza na zwolnieniez przysiêgi. 7 listopada sk³adaj¹ przysiêgê nawiernoæ odrodzonemu pañstwu polskiemu.

Trudno  wyjaniæ  dzi  sprawê  czeskiejSkody, jednego z najwiêkszych wówczas producentów broni. Z³o¿y³a Polsce ofertê przeniesienia ca³ej produkcji wojskowej do Polski nawietnych warunkach.  Pañstwo polskie mia³oby z tego wysokie zyski. Propozycjê przedstawiciel Skody z³o¿y³ na rêce gen. Rozwadowskiego, który j¹ przekaza³ rz¹dowi Moraczewskiego. Ten siê jednak nie zgadza siê. Trudnozrozumieæ powody tej decyzji. Na pewno by³aw interesie Niemiec, którym zale¿a³o, by armia polska by³a s³aba i le uzbrojona. Historiamog³aby siê potoczyæ inaczej

Tymczasem wybucha wojna polskobolszewicka. Jak podkrela H. Nicpoñ, gdybymy nie wszczêli  tej wojny, otrzymalibymydu¿o wiêcej na Wschodzie. Znów w interesieNiemiec i Wielkiej Brytanii by³o, ¿eby ¿¹daniapolskie os³abiæ. Wojna by³a wietnym pretekstem. Pañstwo polskie skupione w walkach naWschodzie nie pomog³o powstañcom l¹skimi wielkopolskim.

Mamy wojnê polskobolszewick¹. Prelegent podkrela, ¿e przez d³ugi czas uwa¿a³, ¿ePi³sudski stchórzy³. Historycy mówi¹ te¿ o za³amaniu nerwowym Pi³sudskiego. Ale to niewszystko t³umaczy³o. Nowe wiat³o na sprawêrzuca opublikowane w Najwy¿szym Czasiezeznania Tomasza D¹bala z 1937 r. D¹bal totrochê komunista,  trochê socjalista, przyjani¹cy siê z Pi³sudskim. Jeli wierzyæ jego zeznaniom, to dymisja Pi³sudskiego zwi¹zana by³a z ofert¹ objêcia przez Pi³sudskiego funkcjikomisarza ludowego na Polskê. To t³umaczydymisjê na rêce Witosa.  Dramat Rozwadowskiego rozegra³ siêw 1926 r. Gen. Rozwadowski by³ do bólu uczciwy,  przestrzegaj¹cy  przysiêgi wojskowej,wymagaj¹cy od ¿o³nierzy, czego nie mo¿na

powiedzieæ o  Pi³sudskim, dla którego standardy  zachowania  tworzy³y okolicznoci. Zdaniem Henryka Nicponia genezy zamachu majowego nale¿y szukaæ w sytuacji miêdzynarodowej. W 1925  r. mamy uk³ad w Locarno,który daje  trwa³oæ granic  tylko zachodnichNiemiec. Zagro¿ona jest Czechos³owacja i Polska. 12 maja mia³y rozpocz¹æ siê rozmowyo federacji polskoczeskiej. To zmieni³oby uk³ad si³ w ca³ej Europie. Rz¹d londyñski wys³a³do attache wojskowych okólnik, ¿e w Polscebêdzie zamach stanu i jest on w interesie Wielkiej Brytanii. To, zdaniem H. Nicponia, wiadczy o zaanga¿owaniu Londynu i Berlina.

Gen.  Rozwadowski  twardo  broni  legalnych w³adz,  jest  pryncypialny,  bo  sk³ada³przysiêgê. Po stronie rz¹du opowiada siê te¿gen. Zagórski. Obaj zap³ac¹ za to ¿yciem, przyczym cia³a Zagórskiego nigdy nie odnaleziono.Tu bardzo ciekaw¹ postaci¹ w tym czasie by³ks. Józef Pana, mocno dzi zapomniany. By³g³ównym kapelanem Legionów i ich wspó³twórc¹. On by³ na miejscu, podczas kryzysuprzysiêgowego,  ale  nie  opowiedzia³  siê  postronie Pi³sudskiego, uwa¿a³, ¿e nale¿y dotrzymaæ przysiêgi. Broni³ Lwowa, zosta³ odznaczony przez Pi³sudskiego krzy¿em Virtuti Mi

litari i innymi odznaczeniami. To jeden z ojców niepodleg³oci.

Podczas mszy wiêtej w intencji ofiar zamachu majowego, gdy w kociele s¹ wszyscypi³sudczycy, ks. Pana wychodzi jako celebrans z tymi wszystkimi orderami, rzuca je naziemiê i mówi, ¿e tych orderów nie bêdzie nosi³, bo wrêczy³ mi je Pi³sudski. Mówi³: Ja, by³ykapelan wojsk legionowych Pi³sudskiego, owiadczam wobec Boga, trumien pomordowanych mych  braci  i wszystkich  obecnych,  conastêpuje: Zgrzeszy³em  ciê¿ko,  gdy¿  niemalba³wochwalczo  czci³em  i  wierzy³em w  prawoæ i uczciwoæ ¿o³niersk¹ Pi³sudskiego, leczPan Bóg sprawiedliwy mnie za to ukara³, gdy¿dzisiaj muszê patrzeæ na najwiêksz¹ ze zbrodnina wiecie, któr¹ pope³ni³ Pi³sudski.

Ordery te, które dot¹d zdobi³y mi pier ()otrzymane z r¹k Pi³sudskiego, nosi³em z dum¹i chlub¹. Dzi po tej zbrodni, któr¹ on pope³ni³,pal¹ mi piersi, zwracam je, gdy¿ te same ordery  znajduj¹  siê  na  piersiach  genera³a Dreszera, zwyciêzcy w bratobójczej walce, rzucammu pod nogi, poniewa¿ zosta³y zhañbione.

Zosta³ natychmiast zwolniony ze stanowiska i przeniesiony w stan spoczynku. W latach30tych dzia³a³ w ruchu ludowych i spó³dzielczym oraz w Zwi¹zku Hallerczyków.

Losy ks. Panasia s¹ bardzo ciekawe, dziwne, ¿e hierarchowie o nim zapomnieli. Po wejciu do Lwowa Sowietów zosta³ aresztowanyi zamordowany podczas ledztwa, prawdopodobnie w kwietniu 1940 r. Zgina³ jak mêczennik za polskoæ i za wiarê. Pochodzi³ z Odrzykonia, z Podkarpacia.

Jak wspomniano, gen. Rozwadowski i Zagórski zginêli. Wszystkie poszlaki wskazuj¹,¿e  gen. Rozwadowski  zosta³  otruty,  ale  niemo¿na tego potwierdziæ, bo nie ma jego cia³a.Pochowany we  Lwowie  ze  swoimi  ¿o³nierzami, zosta³ przeniesiony przed zniszczeniemCmentarza Orl¹t przez Sowietów. Byæ mo¿epochowano go na Cmentarzu £yczakowskim.Cia³a Zagórskiego nigdy nie znaleziono. Dwanajwa¿niejsi  ludzie  zostali  zamordowani.W 1939 r. równie¿ w tajemniczych okolicznociach  umiera  Wojciech  Korfanty.  Stanzdrowia pogorszy³ siê nagle po aresztowaniu przez sanacjê w 1939 r., mimo zwolnienia i leczenia nie uda³o siê go uratowaæ. Lekarze,  podobnie w  przypadki  Rozwadowskiego podejrzewali zatrucie arszenikiem.

Warto dodaæ, ¿e po zajêciu Krakowa Hitler wystawi³ przy grobie Pi³sudskiego wartêhonorow¹. Uwa¿a³, ¿e gdyby Pi³sudski ¿y³ toPolska uderzy³aby wraz z nim na Rosjê.

Spotkanie odbywa³o siê w ramach projektu dofinansowanego przez Narodowy InstytutWolnoci z Funduszu Inicjatyw Obywatelskich na lata 20142020).

NOTOWA£A: IKA

Genera³ Tadeusz Rozwadowski  wybitny dowódca wojskowy i strateg, a tak¿e dyplomata,zwyciêzca w bitwie warszawskiej, jeden z ojców polskiej niepodleg³oci, ofiara sanacji by³bohaterem listopadowego spotkania Aspektu Polskiego . Wyk³ad na jego temat wyg³osi³Henryk Nicpoñ, autor ksi¹¿ki pt. Polowanie na genera³a. Pi³sudski kontra Rozwadowski.

Gen. W³odzimierz Zagórski, W³adys³aw Sikorski i gen. Tadeusz Rozwadowski

Aspekt , grudzieñ 2019 roku, nr 263SPOJRZENIA

Niektóre instrukta¿e wyst¹pieñ publicznychzalecaj¹  rozpoczêcie  przemowy  od  ¿artu,gdy¿ to zjednuje s³uchaczy. Dariusz Stachura,  notabene  znakomity  tenor,  tak  w³anieuczyni³, ale postanowi³ zarazem zainaugurowaæ sw¹ dyrektorsk¹ kadencjê ¿artem repertuarowym, czyli premier¹ opery komicznejDonizettiego,  maj¹cej  podtytu³  Teatralneobyczaje i nieobyczajnoci, zawieraj¹cej nieza du¿o muzyki, za to obszerne partie mówione.  Jak  siê  wydaje,  jedynym  istotnymprzes³aniem ³ódzkiej inscenizacji jest znanask¹din¹d prawda o piewakach, któr¹ swegoczasu dobitnie wyrazi³ Jerzy Waldorff: piewak ³atwiej pogodzi siê ze zmian¹ rz¹du, jakz wiêkszymi oklaskami dla swego partnera.

Re¿yser Roberto Skolmowski (znany midot¹d jako Robert) poprzedzi³ przedstawienieprojekcj¹ ekranow¹ stanowi¹c¹ wizjê apokaliptyczn¹. Nasta³ oto rok 2040 i z niejasnegopowodu dosz³o do prawie ca³kowitej zag³adyludzkoci. Tylko w ruinach ³ódzkiego teatruoperowego zachowa³o siê ¿ycie. Tu w³anie,jak gdyby nigdy nic  na przekór totalnej katastrofie,  trwaj¹  przygotowania  do  próby(a wiêc teatr w teatrze). Primadonna æwiczyariê, zaczynaj¹ siê utarczki w zwi¹zku z decyzjami obsadowymi, pojawiaj¹ siê ¿¹daniazaliczki,  podwy¿ki  (tak¿e,  w  zbiorowymprotecie, podwy¿ki o pó³ tonu  co ma byæ

zabawne, lecz jest muzycznym nonsensem,bo wy¿ej piewaæ na ogó³ trudniej). Zwi¹zane z mentalnoci¹ solistów intrygi, zazdroæ,implikuj¹  nibymieszne  sytuacje,  niestety,niewiele  tekstu  (polskiego w  tej  realizacji)mo¿na zrozumieæ, gdy¿ dykcja jest ogólniefatalna  nie po raz pierwszy na tej scenie!Zreszt¹ autorka polskiej wersji libretta, Joanna  Kulmowa,  raczej  nie  osi¹gnê³a  wy¿yn,da³o siê zrozumieæ m.in. takie zdanie: To beczy nie to be  jak napisano w Biblii. Odrazu  inna  uwaga  podstawowa.  Nie  odmawiam  Piotrowi Miciñskiemu  umiejêtnociwokalnych i aktorskich, ale s³uchanie przezdwie  godziny  jego  rozwijanej  dra¿ni¹cym,drewnianym falsetem narracji w roli Agatywystawi³o mnie na ciê¿k¹ próbê.

Skolmowski postanowi³ zrobiæ z tej operykabaret,  wzoruj¹c  siê  po  czêci  chyba  nazwariowanym  kabarecie Olgi  Lipiñskiej.Tyle  ¿e  tutaj,  zamiast  uroczego  szaleñstwa,widzowie musieli ogl¹daæ koncepcyjny bana³i wcale nie mieszn¹  co jest g³ównym paradoksem ca³ego przedsiêwziêcia  tandetn¹b³azenadê, do której momentami wci¹gniêtazosta³a nawet dyryguj¹ca umieszczon¹ wy¿ej,ni¿ zwykle, orkiestr¹, Marta Kosielska. Zamiast wykonywaæ niepotrzebne i naiwne gesty, powinna ona zachowaæ dystans, to by³obylepsze. W ka¿dym razie Kosielska sumiennie

spe³ni³a  swe  zadania,  by³a  precyzyjna  rytmicznie, wietnie panowa³a nad orkiestrow¹dynamik¹ w sensie nieforsowania jej podczaspiewu (a z tym w ³ódzkiej placówce ró¿niebywa), potrafi³a przekonuj¹co skontrastowaæwyrazowo ró¿ne fragmenty, np. marsze ¿a³obny  i  triumfalny. Muzycy orkiestry  konstruktywnie wspó³dzia³ali,  sekcja  skrzypiec,w rossiniowskiej uwerturze jeszcze nieca³kowicie spójna, potem wysz³a na prost¹.

Bardzo dobra technicznie okaza³a siê wykonywana przez Joannê Wo koloraturowapartia primadonny Corilli Sartinacchi (w trakcie arii m.in. popijaj¹cej szampana). Nielespisali siê wokalnie inni solici, w tym wykolegowany niegdy z Wielkiego, w³anieskutkiem intryg, bas Rafa³ Pika³a. W ogóle,jeliby szukaæ atutu premiery, to w muzycznym wykonawstwie. Tak¿e w kontrapunktuj¹cej dyskretnie grupce tancerzy (wród nichutalentowana nie tylko tanecznie Beata Bro¿ek, która te¿ na ³ódzk¹ scenê, jako Colom

bina,  niniejszym  powróci³a).  Nie  zawiod³azapewne swych sympatyków twórczyni dekoracji i kostiumów, zawsze pe³na fantazji,Zuzanna Markiewicz. To wszystko nie zmienia  jednak  ca³ociowego  wra¿enia,  jak¿emarnego.

W Teatrze Wielkim bywa³y takie spektakle, na które chodzi³o siê kilka razy (ostatniobalet  Ludwiga Minkusa Don  Kichot).  Ci,którzy  na Viva  la Mamma! dosiedzieli  dokoñca (bo zauwa¿y³em, ¿e niektórzy w trakcie przerwy wyszli) raczej siê ponownie naRoberto Skolmowskiego nie wybior¹. Wygl¹da  na  to,  ¿e  re¿yserowi  gust  siê  obni¿y³.Jaki czas temu Robertowi trochê lepiej uda³osiê  wyre¿yserowanie  na  tej  samej  sceniepokrewnego w tematyce dzie³ka DomenicoCimarosy, Impresario  w  opa³ach.  Tamtoprzedstawienie  by³o w  tanich,  scenicznychwyg³upach bardziej powci¹gliwe.

JANUSZ JANYST

Roberto zawiód³rodowiskow¹ anegdot¹ przywita³ publicznoæ ze sceny Teatru Wielkiego w £odzi,przed premier¹ Viva  la Mamma! Gaetano Donizettiego, nowy dyrektor placówki,Dariusz Stachura. Oto ów ¿art: jedna piewaczka mówi do drugiej  By³am dzi u fryzjera. A ta druga  I co, zasta³a zak³ad zamkniêty?

Oznajmi³ o tym prefekt Kongregacji ds. Biskupów ks. kard. Marc Ouellet w wywiadziedla hiszpañskiego pisma Vida nueva. Toprzykra  i  smutna  konsekwencja  kryzysuKocio³a  i  ateizacji  przetaczaj¹cej  siêprzez Europê.

 Gdy przyby³em tu [do Watykanu]przed prawie dziesiêcioma  laty,  jedennominat na dziesiêciu nie przyjmowa³tej decyzji, t³umacz¹c to wzglêdami osobistymi  lub  innymi.  Obecnie  jest  ichtrzech na dziesiêciu  owiadczy³ kanadyjski kardyna³ kurialny, który obj¹³ tostanowisko 30 czerwca 2010. Wyrazi³przypuszczenie, ¿e byæ mo¿e kandydacinie czuj¹ siê na si³ach byæ biskupami,mo¿e brakuje im wiary, mo¿e maj¹ jakie trudnoci w swoim ¿yciu lub wol¹nie ryzykowaæ, ¿e wyrz¹dz¹ jakie szkody Kocio³owi.

 S¹ to ró¿ne powody, które nale¿yuszanowaæ  doda³ purpurat. Jego zdaniem trzeba to ³¹czyæ z ogólnym kryzysem wiary, jaki prze¿ywa du¿a czêæwiata i który przejawia siê tak¿e w ma³¿eñstwie, ¿yciu konsekrowanym, kap

³añskim i w kulturze.  Kardyna³prefekt  przedstawi³  nastêpnieportretrobota idealnego biskupa.  Nie wystarczy podkrelaæ prawd wiary, gdy¿ kultura

zmieni³a siê ogromnie w ostatnich 40 latachi nale¿y wejæ w now¹ epokê dialogu  stwierdzi³ rozmówca pisma, zaznaczaj¹c, ¿e Koció³ potrzebuje dzimniej profesorów, a wiêcej duszpasterzy. Dlatego szuka siê obecnieduchownych czuj¹cych zapach owiec, abyodczuwali empatiê i zainteresowanie najubo¿szymi i dalekimi.

 Jeli troszczymy siê bardziej o cierpi¹

cych, opuszczonych, biednych, walcz¹cych oprze¿ycie,  to  ca³a  wspólnota  jest  w  staniemisji i w ten sposób odnawia siê dziêki konkretnej mi³oci  podkreli³ 75letni prefektKongregacji ds. Biskupów. Przyzna³, ¿e ci¹gle jeszcze s¹ kap³ani i biskupi, którzy niezrozumieli do koñca tej sprawy.  Biedni nies¹ ideologi¹ dla papie¿a, ale s¹ czym ewangelicznym.  Jest  to  misja,  wychodz¹ca  odmi³oci  i  jeli  nie  poprzedza  jej mi³oæ,  to¿adne wyjanienie nie pomo¿e, ¿adne s³owotam nie dotrze  stwierdzi³ kardyna³ Ouellet.

Trudno  oprzeæ  siê wra¿eniu,  ¿e  parali¿wiary dotar³ do  samego centrum Kocio³a.Odrêtwienie i oziêb³oæ religijn¹ czuæ nawetw s³owach ks. kard. Marca Ouelleta. Nie wol

no stawiaæ pobie¿nych hipotez w  takfundamentalnych  sprawach,  ale dotycz¹ one nas, wierz¹cych ludzi Kocio³a.Z trosk¹ wiemy, ¿e kryzys kap³añstwajest  niezwykle  grony  dla  Kocio³aChrystusowego, bo brak biskupów i brakksiê¿y, a przecie¿ notujemy te¿ g³êbokispadek powo³añ kap³añskich mo¿e doprowadziæ do zaniku ¿ycia sakramentalnego! To niezwyk³a próba dla Kocio³a, dla nas wiernych i dla duchowoci religii. Naszym kap³anom na pewnopotrzebna jest nasza modlitwa.

wiêtego Kocio³a katolickiego moce piekielne nie przemog¹, ale z³o ronie w naszych sercach. Porzucanie wiary i oziêb³oæ duchowa mo¿e byæ zgubna dla cz³owieka. Bez ksiê¿y nikniewa¿noæ Kocio³a, co oddala nas od Boga, ku potêpieniu.

TERESA SZEMERLUK

Módlmy siê za naszych kap³anówNiepokoj¹ce informacje dobiegaj¹ ze Stolicy Apostolskiej. Oko³o 30 proc. ksiê¿y, którychPapie¿  Franciszek  wybiera  na  biskupów,  odmawia  tej  nominacji  i  jest  to  wskaniktrzykrotnie wy¿szy ni¿ jeszcze 10 lat temu.

WYDARZENIA grudzieñ 2019 roku, nr 263Aspekt

Pytanie to tylko na pozór retoryczne, bo jestemy w ostatnich latach wiadkami z jednejstrony  podwa¿ania  religijnego  charakterutych wi¹t i rugowania ze wi¹t Bo¿ego Narodzenia Boga, który siê narodzi³; a z drugiejz uczynienia z tych wi¹t targowiska pró¿noci i jarmarku. Czasem mam wra¿enie, ¿e mykatolicy bronimy siê coraz s³abiej, a czêstoulegamy bezwolnie tym pogañskim trendom.Dawne wi¹teczne zwyczaje te¿ ewoluuj¹i niektóre zanikaj¹, co jest rzecz¹ naturaln¹,bo zmienia siê wiat, styl ¿ycia i obyczaje.

Cztery tygodnie przed Bo¿ym Narodzeniem rozpoczyna siê Adwent, czyli oczekiwanie. Oczywicie oczekiwanie na narodzenie Pana Jezusa. W tym czasie wierni odbywaj¹ rekolekcje, uczestniczymy te¿ w roratami  czy mszach  wiêtych o Matce Bo¿ej,których symbolem jest zapalona wieca. Mszarozpoczyna siê od s³ów:Rorate caeli desuper(spucie  rosê  niebiosa).  Dalej  piewamy:Spójrz, Panie, na udrêkê twego ludu/ I polijtego, którego masz pos³aæ/ Zelij Baranka,W³adcê ziemi, ze ska³y pustyni do góry CórySyjonu/ By on sam zdj¹³ z nas jarzmo niewoli.Pan Bóg daje nam nadziejê: Pocieszcie siê,pocieszcie siê, ludu mój/ Wkrótce nadejdzietwoje zbawienie/ Czy dlatego tracisz ducha,¿e odnowi³a siê  twoja boleæ?/ Ocalê ciê,nie bój siê/ Jam jest bowiem Pan, Bóg twój,wiêty Izraela,/ twój Odkupiciel.

Jest  to  wiêc  czas  smutku,  jak WielkiPost, ale i czas refleksji i nadziei. Znanymzwyczajem  zwi¹zanym  z  Adwentem  jestwieniec adwentowy z czterema wiecami.W pierwsz¹ niedzielê  zapalana jest  jedna wieca, w drugim druga, a w ostatnim wszystkie. Zwyczaj pochodzi z Niemiec i jestzwi¹zany z wyznaniem ewangelickim. Innym tak¿e niemieckiego rodowodu jest kalendarz adwentowy, przy pomocy któregoodlicza siê dni do wi¹t. Ten ³adny zwyczajniestety zosta³ szybko wykorzystany w celach  komercyjnych.  Przybiera  to  czasemwrêcz ¿a³osne formy, jak kalendarz adwentowy z jednym sklepów internetowych zkarm¹ dla zwierz¹t.

To wyj¹tkowy dzieñ w polskim kalendarzu. Nigdzie na wiecie nie ma tak uroczystej  i  odrêbnej  od wszystkich  innych  obyczajów wigilii. S³owo wigilia pochodzi z ³aciny (vigilia) i oznacza czuwanie. Wprawdzieto, co najwa¿niejsze odbywa siê wieczorem,ale ca³y dzieñ obrós³ zwyczajami obecnymijeszcze w szcz¹tkowej formie w niektórychdomach. W wigiliê nale¿a³o wstaæ wczenie,aby  rok by³  pomylny,  nie wolno by³o  siêk³óciæ, by ca³y rok nie by³ pe³en niezgody.Nie nale¿a³o te¿ po¿yczaæ nikomu pieniêdzyani innych rzeczy.  Niegdy wierzono, ¿e tego dnia duchy mog¹ odwiedzaæ swoich bliskich, siadaj¹c nale¿a³o wiêc dmuchaæ na ³awy i sto³ki, bo nieprzygnieæ ducha.

Punktem kulminacyjnym by³a wieczerzawigilijna, która powinna siê zaczynaæ, gdyna niebie zab³ynie pierwsza gwiazdka.  Ile

dzieci staje dzi w oknie, jak za czasów mojego dzieciñstwa, by czekaæ na tê gwiazdê. Byæmo¿e niektóre szukaj¹ jej w smartfonach  Niezwyk³e by³o menu wigilijne. Choæw  tym  dniu  nie  ma  nakazanego  postu,  towiêkszoæ Polaków go zachowuje, bo postnawinna byæ ca³a wieczerza. Liczba potraw nastole  ró¿ni³a  siê  w  zale¿noci  od  regionuPolski i zamo¿noci, najczêciej by³o ich 7lub 12. Królowa³a ryba, choæ karp, w któregoobronie stanie dzi tak wielu, pojawi³ siê jakoobowi¹zkowa potrawa wigilijna dopiero w okresie PRLu. Wczeniej, owszem karpia jedzono, ale z wigili¹ bardziej kojarzy³ siê sandacz i szczupak.  Na  wigilijnym  stole,  nakrytym  bia³ymobrusem, z siankiem pod nim, nie mo¿e te¿zabrakn¹æ zupy grzybowej albo czerwonegobarszczu, kapusty z grochem, makie³ek czykutii oraz kompotu z suszu. To niezwyk³e,bo w³aciwie  ka¿dy  polski  dom ma  swojewigilijne menu  i  zwyczaje. Najwa¿niejsze,by ka¿dej  z  tych potraw  spróbowaæ,  bo  tozapewni powodzenie na nadchodz¹cy rok.  Zanim jednak zasi¹dziemy do wigilijnejwieczerzy  nale¿y  podzieliæ  siê  op³atkiem.Ten typowo polski zwyczaj jest jednym z naj

piêkniejszych i zachowuje siê w niemal ka¿dym polskim domu. Op³atkiem dzielimy siête¿ podczas tzw. spotkañ wi¹tecznych organizowanych w miejscach pracy, stowarzyszeniach, instytucjach, szko³ach. To te¿ piêknyzwyczaj ³¹czenia siê z innymi ludmi w wi¹tecznej atmosferze. Chyba, ¿e jest siê radn¹warszawsk¹ z Lewicy (nazwiska chyba niewarto podawaæ).  To jest gest z katolickiegorytua³u zwi¹zanego ze wiêtami  wymyli³apani  radna, gdy dziennikarka TVN chcia³aprze³amaæ siê z ni¹ op³atkiem.  Próbuje mipani narzuciæ katolicki zwyczaj i to podczasgdy pe³niê oficjaln¹, publiczn¹  funkcjê. Tonaprawdê nie  jest dobry pomys³. Ciekawe,jakie  wiêta  obchodzi  ta  pani  25  grudnia?Mo¿e jak inna pos³anka z nowego rozdania przesilenie zimowe. Pozostaje wspó³czuæ.  Tradycja op³atka nawi¹zuje zapewne do

chrzecijañskiego  zwyczaju  dzielenia  siêchlebem z pierwszych wieków chrzecijañstwa. W Polsce sta³a siê jednym z najbardziejszanowanych zwyczajów, swoistym symbolem wi¹t Bo¿ego Narodzenia. Op³atki dawano  te¿ zwierzêtom, by zapewniæ pomylnychów. W niektórych regionach przeznaczanodla  nich  kolorowe  op³atki.  Zwierzêta,  jakwiadomo, mówi¹ w wigiliê ludzkim g³osem,ale nie nale¿y ich pods³uchiwaæ.

Wieczerza rozpoczyna³a siê od odczytania fragmentu Ewangelii o narodzeniu PanaJezusa. To mia³o podkrelaæ i przypominaæ,co wiêtujemy. Zwyczaj ten, mimo ¿e corazmniej powszechny zachowa³  siê w  jeszczewielu domach, podobnie jak przygotowanydodatkowy talerza dla zamorskiego gociaalbo zb³¹kanego wêdrowca. Tego dnia niktnie powinien bowiem spêdzaæ sam, ka¿degonale¿y te¿ przyj¹æ na wieczerzê. Warto rozejrzeæ, czy nie mamy wokó³ siebie takiej samotnej osoby. Drobny gest mo¿e byæ wielkim dobrem uczynionym bliniemu.  Czas po wieczerzy wigilijnej to czas prezentów, sk³adanych pod przystrojonym drzewkiem  sosnowym  lub  jod³owym.  Zwyczajubierania choinki jest te¿ doæ m³ody i przyby³, podobnie jak wiele zwyczajów z Niemiec. Dzi choinki nie tylko w instytucjachpublicznych i sklepach, ale czêsto te¿ w domach pojawiaj¹ siê ju¿ w okolicach Miko³ajek. Choæ i tu wkrada siê wspó³czesne szaleñs

two,  w myl  którego  choinka  jest  niepoprawna politycznie.  Pod choink¹ znajdujemy prezenty, któreprzynosi Miko³aj, Gwiazdor lub Anio³ek w zale¿noci od regionu. Ten wspó³czesnywiêty Miko³aj nie ma nic wspólnego zewiêtym biskupem; to w³aciwie starszy panw czerwonym kubraczku, z brod¹ wymylony  przez  cocacolê  w  celach  marketingowych. Tu  chyba najlepszy produkt  reklamowy wszechczasów.  Te prezenty, które maj¹ sprawiaæ radoæi byæ wyrazem naszej mi³oci wobec bliskichs¹ chyba jednym z najwiêkszych problemówwi¹t Bo¿ego Narodzenia. Dawniej prezentmusia³ byæ skromny, a najcenniejsze by³y tezrobione w³asnorêcznie. Jak jest dzi, widzimy

Polska prze¿ywa g³êboko  pisze Zofia

Kossak w piêknej ksi¹¿ce Rok polski  ³¹cz¹c po swojemu stare wierzenia z nowymi.Wilia, wieczerza o charakterze sakramentalnym jest tak mocno zwi¹zana z nami uczuciowo, ¿e w oczach wielu Polaków przes³aniaw³aciwe wiêto. Staje siê treci¹ miast wstêpem.  A przecie¿ najwa¿niejsze zaczyna siê powigilii. Wieczór wigilijny koñczy siê bowiemPasterk¹,  msz¹  wiêt¹,  tradycyjnie  odprawian¹ o pó³nocy, podczas której figurka PanaJezusa przenoszona jest do ¿³óbka. Narodzi³siê nam Zbawiciel

Przygotowania do wi¹t wi¹¿¹ siê te¿ g³ównie z sza³em zakupów, co zrêcznie, a czêstowrêcz bezczelnie wykorzystuj¹ handlowcy.Nachalna  reklama,  wi¹teczny  wystrójsklepów i wszelaki asortyment wi¹teczny pojawiaj¹ siê ju¿ po Wszystkich wiêtych. Jeszcze niemia³o, bo przecie¿ mamynow¹  wieck¹  tradycjê  w  postaci  BlackFriday, po którym wiêta zaczynaj¹ siê wsklepach  na  ca³ego.  Co  ciekawe,  g³ównym motywem wi¹t podczas których czcimy  narodzenie  Pana  Jezusa  jest Miko³aj,choinka, ba³wan, gwiazdka i nieg. Akcenty religijne znikaj¹ nawet z kartek wi¹tecznych.

wiat  oszala³  tak  bardzo,  ¿e w wielupañstwach zachodnich, w imiê chorej poprawnoci politycznej nie u¿ywa siê terminologii wiêta Bo¿ego Narodzenia,a czas wi¹teczny, zimowe wiêta. Niena topie jest nawet najbardziej chyba popularne  w  wiecie  ¿yczenie  Merry Christmas  teraz mówi siê Seasons gretting(wi¹teczne  ¿yczenia),  albo Happy Holidays (weso³ych dni wolnych). Przed kilkoma laty brytyjskie miasto Birmingham zamieni³o Christmas na Winterval  neologizm ³¹czony s³owo i zima (winter) i fes

tival (festiwal, impreza). Bo¿e Narodzenie nazimow¹ imprezê zamieni³a te¿ IKEA budz¹ctym  sprzeciw  (jeszcze)  Skandynawów.  Tosama IKEA, która wyrzuci³a pracownika zacytat z Bliblii nt. homoseksualistów i odmowêpromowania ideologii LGBT. Warto zastanowiæ siê przed nastêpnym zakupem w tym sklepie. S¹ przecie¿ inne Niektórzy mo¿e�