-οΰι

VISIO INAUGUR Α LIS.

PROPHET/1 Ε Ζ Ε C Η I Ε. L I SLATINE VERSA ET NOTIS PHiLOLOGKMS

ILLUSTRÄTA

CUJUS Ρ ART Ε Μ PRIM AM.

VENIA AMPLi FACULT. PHILOS/ UPSA:L.

'JPUBLICO'MODESTE OFFERUKT EXAMINX

M A G. G U S Τ Α. V U S Ö. S J O G R Ε ΝSTJP. MED-! CO - THEOLOG.

ET

LAURENTIUS G. HOLMVESTROGOTHI

AUDIT» GUSTAV. DIE Vill JU Ν II MDCCCXlVΗ. A. M. S.

U Ρ S A L I iE

EXCUDEBANT STENHAMMAR ET PALMBLAD.REGIJE ACADEMIAE TYPOGRAPJII.

hggadla

ε, η. fi ο l μ. född bergland

'

μϊν vordada moder f

Näst Gud tackar jag Eder för allt godt. Blygsamt hembår jagEder första fruckten af Eder godhet, af Edra omsorger för mittval. For Eder sållhet uppsändes till bimmelen mina suckar. E-der, Sanningen och Dygden helgas mitt lif: och, så länge j.aglefver» skall jag anse för min högsta glädje och lycka att vara

min vördada moders\

Jydigste Sonkars gustaf.

Η A Ν D Ε L S Μ Α Κ Κ Κ Ν

HÖGÅDLE HERR

'S. G. CALAMNIUSSAMT

HOGÄDLA FRU

J. M. CALAMNIUSfodd HOLM

DEN JBÅSTE SVÅGER OCH SYSTER

tacksamt tillegnadt

af

L. G. HOLM.

V I SI 0 IN AUGUR ALI S

PROPHET Μ EZECHIELIS

LATINE VERSA ET NOTIS PHILOLOGICIS

ILLUSTRA T A»

Ρ R O O Ε Μ I U M.Ardua res eft, vetuftis novitatem dåre, no»·

yis auctoritatem , obfoletis nitorem, obfcurislucem, faftiditis gratiam, dubiis fidem, omni-bus vero naturam et natura? fuae otnnia.

Herder.

Du&u et aufpiciis Josije Regis res Hebraica diu et o-ptime gerebatur. Illo autem mortuo, inteftinis laceratafadtionibus, externisque hoftium vexata incurfionibus,quo diutius, hoc magis in perniciem ruebat. Scilicethare Natio, dudtu Principum tam animo, quam ingeniohaud raro imbecillium a), mala utens fide, ad nullamfere non occafionem aliis male de fe fentiendi locumprsebebat, quin immo fuperba efflataque, implacabili•Barbarorum finitimorum odio , rapinae et crudelitati fefeobjiciebat b), Quse cum ita fuerint, quid eft, quod mi-

A reris.

a) i Reg. 23: 32, 37. 2 Chron. 36: g, 12.b) Regno podtus Nebtchadnezar iEgyptiis, tunc temporis

■»Syriie Dominis, bellum intulit; cui Joachim, nulla cogente ne-cesilfate, ad Euphraten fe cppofuir. Cedere coadlus, pacemauro emere necesfum habebat. Deinde, foedere cum iEgypdisidlo, altera vice decep us ed. 2 Reg. 24 : I. Zedechias , poft-quam ddem Babyloniis datara per o<do annos fervaverat, civiumutilitati ieque male confuluit, ispientibus confiliis ipretis, officiitandem immemor ad ^Egyptios dtficiens. 2 Chron, 36; 12,15,

rens, ÜEgyptios et Chaldseos c), alternis vicibus, magisinagisque Judseorutü fefe negotiis inimiscuisie, iilosquetributarios tandem reddidisfe. Coloniis afcdu&is ita de-bilitata d), ut cuilibet civitatum fimiimarum hello parBon esfet Jud^a, virium defeétus itßmemar, non folumeervices oftentabat, fed impetum quoque Potentioiisbello eoercere haud raro periclitabatur. Sic tandem,jam diu Indibrio habiti et lacesiiti hoftes, Judaeam i-pfamque Hierofolymain invadentes, pretioiuiii et magni-ilcum Teoiplusn Salomonis folo aquabant e) x et, civitatis

folu-

c) Chaldsci, fodalitas fera qusedam et pailoritia , fuam exmontibus Alias Septentrionalis ducebant originem. Plankies Ba-bylonicas effufo agmine. ingresii, mercede condu'ili ut milites indefendendas Babylonias Regiones excipiebantur. Tandem vero,novis a Seprentrione au&i coloniis, tenratis atque cognitis viri¬bus, Duce Nabqpolassare rebellabant et, dominatu occupato,Euphraten fuperantes, Syriern totam ad PeluiTum usque fuasfubjiciebant domiiiatiani. Cfr. Michaelis in Specileg. Geogr.Hebr. exterae Th. II, et Eichhorns Aieem. Eibl, Tb. X. p.425 — 458.

d) Captivitates in Libris Reg. et Cbron. defcriptas, ab eisesfe diverias, quas capire 52: 2g 5qq, expofuit Jeremias, perfe patet. Nec immerito Capellus in Chronologia ad annosOrbis Conditi 339S et 3414 deportation« tres Majores easvoeaf^ quas in Libris Reg. er Chrom deicribuntur , anno RegniKebuchadnezaris. i,8 et 19 Lei.s; tres aurem Minores an¬no Ejusdem imperii 7, 18 et 23 a Jeremja iigniiieatas. Quutnin tri bus bis, animas fajum 4600 abduebs fuisfe narrat Pro-pheta, in una media Majortim. aeporta.ionum duplo plures ab-ducebantur. 2 Reg. 24: i 6. Cir, Hieron. Prabum ad Ez.€, 1: 2.

t) Saxomo, anno imperii fui quarto* anno 610 poftquam

folutis Compagtbus, in fe rvi totem partem civium maxi-mam abducebant eisqtie vetc ris retninifcendi fortunse efcihiltitiam Religionisque coatemtum animo perpendendipoenitendique comtnodam prsebebant occafionem.

Prophetas inter hnjus setatis, qui, Divino afflatiSpiritu, ultima experiebantur, ne faltem civitatis Caputa fundarnentis evet teretur, quique monitis conillibquefapientibus fanaticum frenare ardorem, audaciaque fpecielaéta, eventu triitia, civium confilia coercere ftuduerunt,fiiit Ezechiel. Huic cum omnibus fere Veteris Tefta-menti Scripfcoribus eft commune, quod plurima defint9quibus de vita et fatis illius certiores reddamur, hift.o-rica monumenta. Oraculi infcriptio docet, Eum, natumBuzo f) Sacerdote, vel ipfo genere in cives primi ο Γ¬

Α 2 di-

TFr^elifse /Egypto excesferant, Templi fundamenta ponebat. AdLacunar usque asdificium albo lapide conilabat. Parietes, cedri«nis tabulis, auro illitis, tecfri ita reniduerunt, ut intrantium ocu-los fulgor undique occurrens petΩι ingeref. Architedhira Secun-dum Sorobabelis Templum, ab Herode oriiatum, Priori9pretio vero Prius Secundo valde anfecelluit. Vafa Prioris aurea,Secundi nenea. Vid. Hospin. ex Talmud, de Orig. Tempi. C.5, et Woltoni defcriptio. Tempi. Salomon, ρ. 12.

f) Judasi L tri fidenter bunc Büzum eumdem faciünt cumJeremia Propheta, teile Kikchio, qui ad Ezechielis Cap. I: 3.tradit: fin Thargum Hierofilymitamim Ezechiel Propheta filiusjeremice Prophetce appellatur. Dicitur autem Jeremias eoquod viiipenderent eum auditorer. Regula: quippe fuas, quod pa¬tres Propheiarum in feripturis nominaü, ipß quoque hinc Prophe*tas egisfi intelligantur, rccutiti tenaces, cum in Prophetis nullunire-peiiant Büzum,Jeremiam furrogarunt9 ne vel magiilris fidein

4

<$inis fü i sie.. Ad Sacra itaqiie procuranda frätas edaca-tusque, quominus gravibus inde derivatis in Patria fun-geretur vicibus, fors impedivit iniqua. Adolefeens interalios comes jam ibat Regi Jechoniae, tertio imperiimenfe a Nebuchadnezare in Chaldaeam abdoéto g).Civium, domi manentium, ftultitiam et vana conaminacaptivus heic Nofter fama accipiebat. Scilicet Zede-chiaS Rex, fprefcis fapientibus Prophetse Jeremia? mo-nitis, optimum quemque flocci faciens 3 temerariis ve-cordium Fraudatorum confiliis morem gerebat h) fuisquefidens viribus, faftu tumens, in animum induxit, jure-jurando violato, jugum Chaldseornm invifum cervice ex·cutere. Ad hssc, eis nunciata, qui jamjam extorreserant, aures amgebant, utque oceaiionem recuperandieliberfcatis gratam gaudio accipienfces, ab oppidanis jundtisviribus facere fibi animo proponebant. Ezechiel veromoinenta conaminis perpendens, miferiam et infortu-nium, quse tam urbanis, quam captivis inde exoriren*-urpraefentiens* Dei jusfu et dudbu munus obiit Propheticumet, nuda ac infucata in medium prolata veritate, Gen·

tem

deregare, vel ignorantiam fateri habeant necesfumA CarpzoviiIntrodud:. in Libb. Canon, V:is T:i P. 3* p. 199.

g) Reiiqua, quas de vita, miraculis,. morté er fepulcro aPseudo-Ebiphanio aiiisque traduntur, magis decora fabuJis quamincorruptis rerum gefbmmi monumentis, omni hiilorica ca ren tEde. Vid. Gregor. Ναζιανζέ Orat. 47» T. % Opp, p. 724.■λεγεται και Ιεζεκιήλ $8λοε ysysvnjcBai. πξοτεξΜ Ιεξεμι'ά, et Ε-ϊίρηαν, de vitis Proph. C. 9. T. II. ρ, 240,

h) Tales erant falil ifti Prophetae , Iticrum tantum feclantes,et propterea vaticinantes ea, quas populus libenter audirer. Ejusgeneris docflores Hieroiblymis Hananias , inter Captivos Semaiassüiique fuerunt. Jer.. 2g: 1, fqq. 29 : 8, 9,; 24.

5

tern deiiram ab imminente ruina repellere conabatur.Sed iurdis canebat auribus. Hasc eivitas, infignis pie-tate, infignis fceleribus, libertatem non jam pati valuit:altera So doμa Hferosolyma seque ac Sodoma duropleétebatur lupplicio.

Anno captivitatis quinto, fécnndnm aeram Nabopo-lassaris tricefimo ij, apud flumen Cabarim k) Vifioneinangoratus Solemni munus Ezechiel adiit Propheti-cum. Haec prima illius vifio omni naturae artisque ele-gantia et magnificentia, nobilibus et amplisfimis tam adnaturam fa&is, quam fiétis pi&uris , ingeniofis imagni-bus, vividis coloribus et diftionis omnibus, qnas Divi-na admittit Poéfis, diftindlta veneribus, apta omninoerat, quae Sp-eétatoris-, ut hodie le&oris, admiratio-nem moverit mäximam. Potentisfima naturae , genero-iisfima adfunt creata: Homo, Taurus, Leo, Aquila,Symbolo repraefentata Cherueum l), fupra quos Glo¬

ria

. i) Nam hic annus tricefimus ab anno ut Hieronymo ple--risque Veterum Interpretum videtur, nativitatis Frpphef«, an a>Jubilaso prascedenn , -en, ut vulr Chäldteus, a iine 30:1111 anni,poiiquam Helcias librurn legis in diebus Josle invenisfet, iftnumerandusfuh judice Iis eft. Qcinmodo has fententias,. qua-ruai nulli asfeutire posfunius., refutantur vid. Hiero n. Fradum;p. 17 Fqq. cujus de hac re hypotheiis, a Mici-iacle" accuratiuspropoiita, veritati proxinia videtur. Vid. Michael. Anineik. zudeiner Deut. Bibi. ii b er Γ. ad C. 1: 1. Im vierten Jahr, ait, &c.

k) Efi Chobar v. Cabaris, cujus hic et infra C. 3: 15,23.10: 15, 22. fit mentio flumen Mesopotamije, quod oritur fu¬pra Ras.en am 'y.ac in montibus Mafiis, atque prope Cir-cecium Euphrati illabitur. Vid. Michäcl, Suppl. ad Lex. Hebr..p. 664.

IJ Animantium Thronum Divinum gefiantiunv f. CherubL

6

ria et Majeftas Divina rnortalium iiftifenr oculis confpi-cua, adoranda· Splendor et lumen ignis ruti lan tis tam

ardens

num forma, duda eil a Tauro, Leone, Aquila et Homine,utpote naturis inier cetcras principatum tenemibus: quippe Leoftris , Aquila Avibus, Bos pecoribus, Homo omnibus imperat.Simulque Symbolik iliis Isorum, Deo miniilrantium Spirituum,.videmur intelligentia, vires, velocifas, obfequium admnbrari:bos euim et leo inter an imal i a fummi corporis robore eminent ,

homo ingenii et aqiiila vifus acumine prailant. Hasc autem nonfolum iEgypticorum, verum, et totius ?fere A ilas populorum «ηremotisfima. inde rerum memoria communis erat eonfuetudo, utin fua Mijthologia quam T/ieologiam vel, ii vis, Phyficam Symbolicamf. Allegoriccim ied'us dixeris, ad certas difcjplinas fuas arcanas do-drinas exprimendas varias animantium formas in uno iimulacroconjungerent, cujusmodi fimulacris multiformibus Deorum pro-prietates maxitne infignes voluerint reprasientafas. Ira PorPhy-rius de abftinent. L. IV. Sed. 9 de Sacerdotibus iEgypri lo-quens: EtKUcrat π&ξ avrois (©seg) ris μεχςι τξοι%Υ]λχ αν&ςω-7icst$Y\s, ro rfs 7Τξοσού7ΐο\' οξνε8; ν αλλ8 ηνos ζω8 ttezrriy.evos,και πάλιν κ. τ. Λ. Eusebius Prasparat. Evangtl. L III, C. 12^ilmulacrum folis, quod Elephantinopoli vifi.ur, defenbit αν^ςει-κελον και καΒ'κ,μενον y.vavsv τε rvjv χξοιαν, κεφαλήν σε κ.ξ/8

■κεκτημενον, και βασιλειον, κεςατα rξayε^a έχον ClarisilinaSphingis imago, templorum vEgypticorum foribus irTculpra,ro μεν σώμα τtav Äecvrcs, ro τίξόνoo7Sov ös αν&ξω718, habuit, utait Clem. Alexanor. Strom. L. V. Ex quo genere animan¬tium allegoricorurn funt et Grypes illi, leontina et aquiiina for-

■ r. ■> ' 5ma cempofiti (Arabibus Perilsque didi,vid. Herbflot Biblioth. Oriental) et monocerotes alati in pa-Jatii Perf* poiitani ruderibus confpicui. vid. Chardinii Itiner.T. I. Tab, 56, 57. vid, Rosenm, Schol. ad Ez. C. 1: 10.

?

ardens Thromim in medio pofitum eireumdafc, nfc Pro-pheta, vix fui compos, adorans in terram procidat.Quam m i rand a Divini fngenii yis , quain abundans com·ponendi facultas! Hoc vero exquifko magnificentise ap-parätu fulgentique Majeftatis fplendore certiores redde-rentnr JudaeL de Omnipotente Deo, Patrom Tutori,adhuc faventi et propitio, qui in dubiis affliclisque re¬bus tam posfet, quam vellet auxiiium prgebere, ii tan-tummodo fupplices et Jehovte confidentes, omni fepoiltaIdololatria et impietate, ad confilia, quae, jusfu Dei,veri nominis Prophetse pandebant, atteuderent Divina.

Litteratura jam Hebraica ferream fuam nadla seta-tem, Judaei ex captivifate Babylonica domum reverte-bantur. Chaldaica- imbutnSspientia, omnia myftico modoexplicandi arte periti Doétores, in libris fuis ex asvofuperiori reilduis facris arcana quserere et enucleare re-

duces

Herders Geif! d. Ebr. Poefie. T. I. p. 177 fqq. — Qui, diveri&sVeterum Interprctum fententias et explicationes velit coiiectasvidere, adeat H. Pradum in Comment. ad hancce vifionem.Recentiores inter, qui folidis fuam de Eis opinionem argumen-tis finnarunt, funt MiCHAeus et Herder quorum Prior ίηΤ.Ϊ.Comment. Soc. Reg. Scient. Goetting, p. 157-184 conrendit,per Cherubinos nihil aliud esfe inteiligendum, quam equos To-nantes. cfr. quse in Obierv. ad Lowth p. 189 aifert. Quamquidem hypotheiiu 5 haud fpemendis ufus argumentis refutatHerder 1, c. p. 183 "4 fiiamque profert fententiam: anfangserfcheinen fie (die Cherubinen) als Hilter mit dem feurigenSchwert &c. cfr. Ρ. II. p. 18 fqq·'— Nihil igitur Vates noiterinibliti v. inandiri inßituisfe cenfrndus eil,cum Sumrai NuminieThronum ejusmodi ex vadorum animantium forrais compofius··na t Ulis tribuit geßandum. cfr. jef, 6. Dan, 7, Apoc. 4.

s =====

duces domi magnopere ftuduerunt. Sic vifioriem quam-cumque Prophetarum explicaturi, genuina fua principiimagini ademta anftoritate^ iingulis partibus iuas tribu-endo iignificationes, Totius fenfum Myfticum eruere,antiqua jam nota in novas et inauditas redigere formasiludio arteqne conabantur. Si vero prima hsec Ezechi-elis Vifio, tam mifere habita , Interpretibus hujusmodiobveniret, tam explicatu,quam perceptu difficillima, noneft, quod mireris. Scilicet heic non una tantum prin-ceps imago, fed quas praebet Hiftoria Poefisque Hebrai-ca finere poteft componendi rationes, jundlae adfunt piu-rimse. Huic vero ingeniofse moli, eorum ex fententiatam fublimibus uberi myfteriis, unde et quam, ad o-innes numeros refpondentem invenirent expüeationem?Hinc illse querelae de obfcuritate hujus vifionis, hincillae ejusdem diverAe Judaeorum expiicandi rationeS.Jam tritura Judseis vetuftate proverbium fuit:Ϊ"ΰ3*)>0 m) (Res magna eft opus ouadrigoe). A Dodto-ribus Judaeis n), tefte Hieronymo o), ledtu fuit hoccaput adolefcentibus vetitum. Sic etiam Kimchius ρ)monuisfe Rabinos tradit, ne quisquam in hanecommentarios fcriberet, aut res tam fublimes et occul-

tas

m) Apud MaimonidEm de Fundam. Leg. C. IV. §.21.71) Tradt. Schabbath. C. I. fol. 13· €ol. 2.o) In Pnefat. ad Ezf.chielem: "aggrediar, ait, Fzechielem

Prophetam cujus difficultarem Hebraeorum probat traditio. Namniii quis apud eos astatem facerdotalis miniAeni, id eA, triceix-iTium annum expleVerit, nec principia Genefeos, nec Canticum Can-ticorum, nec hujus voluininis exordium et finem legere perniit-titur: &c. cfr. Originem in prooem. homii. IV. in Caiit.

p) In Praefat. ad Proph, Ezechielem.