ga¿ so co„ hung arborophila davidi va¿ na’m loa¿i khašc cuža bo−...

Robert A. Atkins vaø Manon Tentij

Tröoøng Ñaïi hoïc Amsterdam

Phaïm Höõu Khaùnh

Vöôøn Quoác gia Caùt Tieân

vaø

Nguyeãn Traàn Vyõ

Vieän Sinh hoïc Nhieät ñôùi

Cô quan taøi trôï

UŒY BAN CHAÂU AÂU

Toaøn boä baûn baùo caùo khoa hoïc theå hieän keát quaû cuûa döï aùn nghieân cöùu veà loaøi Gaø so coå

hung ôû Khu Baûo toàn Thieân nhieân Caùt Loäc vaø Vöôøn Quoác gia Caùt Tieân trong khuoân khoå

cuûa döï aùn: “Môû roäng heä thoáng khu baûo veä ôû Vieät Nam ñeán theá kyû 21” do Toå chöùc Baûo

toàn Chim Quoác teá ôû Vieät Nam vaø Vieän Ñieàu tra Quy hoaïch Röøng, Haø Noäi thöïc hieän.

Haø Noäi, 1999

Gaø so coå hung Arborophila davidi

vaø

naêm loaøi khaùc cuûa boä Gaø

ôû hai khu baûo veä

thuoäc caùc tænh phía nam Vieät Nam

ii

Phuï traùch döï aùn: Nguyeãn Huy Phoàn vaø Vuõ Vaên Duõng, Vieän Ñieàu tra Quy hoaïch

Röøng

Jonathan C. Eames, BirdLife International

Nhoùm ñieàu tra thöïc ñòa: Robert A. Atkins (Tröôøng Ñaïi hoïc Amsterdam)

Manon Tentij (Tröôøng Ñaïi hoïc Amsterdam)

Phaïm Höõu Khaùnh (Vöôøn Quoác gia Caùt Tieân)

Nguyeãn Traàn Vyõ (Vieän Sinh hoïc Nhieät ñôùi)

Jonathan C. Eames (Toå chöùc Baûo toàn Chim Quoác teá ôû Vieät Nam)

Nguyeãn Cöû (Toå chöùc Baûo toàn Chim Quoác teá ôû Vieät Nam)

Theå hieän baûn ñoà: Haø Quyù Quyønh (Vieän Sinh thaùi vaø Taøi nguyeân Sinh vaät)

Cô quan taøi trôï: Lucie Burgers Foundation for Comparative Behaviour Research,

BirdLife International Vietnam Programme, Bristish Airways

Assisting Conservation Programme, Stiftung Avifauna protecta &

Zoologische Gesellschaft fur Arten-und Populationsschutz, Martina

de Beukelaar Stichting, University of Amsterdam, World Pheasant

Association, Partridge, Quail and Francolin Specialist Group,

Constructiebureau Tenij B.V.; Bever Zwerfsport and RAF Personal

Audio Amsterdam vaø UŒy ban Chaâu AÂu.

Bìa: AŒnh Gaø so coå hung, theo Delacour vaø Jabouille (1931)

Teân coâng trình: Robert A. Atkins, Manon Tentij, Phaïm Höõu Khaùnh vaø Nguyeãn

Traàn Vyõ (1998). Gaø so coå hung Arborophila davidi vaø naêm loaøi

khaùc cuûa boä Gaø ôû hai khu baûo veä thuoäc caùc tænh phía nam Vieät

Nam. Toå chöùc Baûo toàn Chim Quoác teá ôû Vieät Nam. Haø Noäi, Vieät

Nam.

Hieäu ñính vaø söûa chöõa: PTS. Nguyeãn Cöû

Baùo caùo ñöôïc löu tröõ taïi: Toå chöùc Baûo toàn Chim Quoác teá ôû Vieät Nam. Haø Noäi, Vieät Nam.

293B, Taây Sôn, Ñoáng Ña, Haø Noäi. Vieät Nam

Tel/Fax: ++ 8517217

E-mail: [email protected]

Baûn quyeàn thuoäc: Toå chöùc Baûo toàn Chim Quoác teá ôû Vieät Nam. Haø Noäi, Vieät Nam,

1/1999.

iii

Noäi dung

Toùm taét iv

Lôøi caùm ôn v

Lôøi noùi ñaàu vii

1 Giôùi thieäu 1-3

2 Vò trí 3-5

2.1 Vöôøn Quoác gia Caùt Tieân 3

2.2 Khu Baûo toàn Thieân nhieân Caùt Loäc 4

3 Phöông phaùp 5-7

3.1 Phöông phaùp ñieàu tra 5

3.1.1 Ñieàu tra Gaø so coå hung ôû Vöôøn Quoác gia Caùt Tieân 5

3.1.2 Ñieàu tra Gaø so coå hung ôû Khu Baûo toàn Thieân nhieân Caùt Loäc 6

3.1.3 Coâng 6

3.1.4 Caùc tuyeán ñieàu tra 6

3.2 Phaân tích soá lieäu 66

4 Keát qua û 7-14

4.1 Gaø so coå hung 7

4.2 Coâng 9

4.3 Keát quaû ñieàu tra theo tuyeán 9

4.3.1 Gaø loâi hoâng tía 9

4.3.2 Gaø tieàn maët ñoû 10

4.3.3 Gaø so ngöïc guï 12

4.3.4 Gaø röøng 13

5. Thaûo luaän 14-18


5.2 Tính toaùn soá löôïng 15

5.3 Moái ñe doïa ñeán Vöôøn Quoác gia Caùt Tieân 16

5.4 Moái ñe doïa ñeán Khu Baûo toàn Thieân nhieân Caùt Loäc 17

6. Keát luaän 18-21


6.2 Coâng 19

6.3 Gaø loâi hoâng tía 19

6.4 Gaø tieàn maët ñoû 19

6.5 Gaø so ngöïc guï 19

6.6 Gaø röøng 20

6.7 Khuyeán nghò veà nghieân cöùu vaø baûo toàn 20

Taøi lieäu tham khaûo 21-22

iv

Phuï luïc 23-36

I Sô ñoà aâm thanh thu ñöôïc töø Gaø so coå hung

II Moâ taû tuyeán ñieàu tra

III Thôøi gian bieåu ñieàu tra theo tuyeán

IV Danh saùch caùc loaøi chim ghi nhaän ñöôïc trong thôøi gian nghieân cöùu

V AŒnh chuïp

VI Loä trình

Baûn ñoà

1 Vieät Nam

2 Vöôøn Quoác gia Caùt Tieân

3 Khu Baûo toàn Thieân nhieân Caùt Loäc

Bieåu baûng

1 Quan heä giöõa soá laàn nghe ñöôïc tieáng voã caùnh vaø maät ñoä cuûa Gaø loâi hoâng tía

2 Quan heä giöõa soá laàn nghe ñöôïc tieáng voã caùnh vaø maät ñoä cuûa Gaø tieàn maët ñoû

3 Quan heä giöõa soá laàn nghe ñöôïc tieáng voã caùnh vaø maät ñoä cuûa Gaø so ngöïc nguï

4 Quan heä giöõa soá laàn nghe ñöôïc tieáng voã caùnh vaø maät ñoä cuûa Gaø röøng

Keát quaœ ñieàu tra Gaø so coå hung Arborophila davidi ôœ Vieät Nam

v

Toùm taét

• Baûn baùo caùo nhaèm giôùi thieäu keát quaû ñieàu tra Gaø so coå hung Arborophila davidi ñöôïc

tieán haønh trong khoaûng thôøi gian töø thaùng 2 ñeán thaùng 4 naêm 1997 taïi hai khu vöïc

thuoäc tænh Ñoàng Nai vaø Laâm Ñoàng.

• Gaø so coå hung ñöôïc phaùt hieän laàn ñaàu tieân treân theá giôùi vaøo naêm 1927 ôû vuøng röøng

Bu Kroai, thuoäc tænh Bình Phöôùc (tænh Soâng Beù cuõ). Töø ñoù veà sau ñaõ khoâng heà coù

thoâng tin gì veà loaøi naøy cho ñeán khi chuùng ñöôïc tìm thaáy laïi vaøo thaùng 6 naêm 1991 ôû

vuøng röøng gaàn traïm baûo veä Dak Lua, thuoäc Vöôøn Quoác gia Caùt Tieân, tænh Ñoàng Nai.

• Muïc tieâu cuûa döï aùn laø ñieàu tra loaøi Gaø so coå hung ôû Vöôøn Quoác gia Caùt Tieân vaø Khu

Baûo toàn Thieân nhieân Caùt Loäc, nhaèm xaùc ñònh hieän traïng, phaân boá, vaø boå sung caùc tö

lieäu veà sinh thaùi vaø taäp tính cuûa chuùng. Söû duïng phöông phaùp ñieàu tra theo tuyeán vaø

tieán haønh quan saùt nhieàu nôi khaùc thuoäc 2 vuøng nghieân cöùu. Ñoàng thôøi ñaõ thu thaäp soá

lieäu veà 5 loaøi khaùc thuoäc boä Gaø.

• Ñaõ xaùc nhaän söï hieän dieän cuûa Gaø so coå hung ôû caû 2 khu vöïc. Taïi Khu Baûo toàn Thieân

nhieân Caùt Loäc, ñaõ ghi nhaän ñöôïc 26 caù theå trong sinh caûnh röøng coù dieän tích 10 km2,

vaø 5 laàn ghi nhaän theo hai nhoùm caù theå toàn taïi ôû 2 ñòa ñieåm thuoäc Vöôøn Quoác gia Caùt

Tieân.

• Gaø so coå hung ñöôïc phaùt hieän ôû röøng thöôøng xanh treân ñòa hình nuùi thaáp daïng

nguyeân sinh vaø thöù sinh, keå caû ñoài tre/loà oâ vaø caây buïi. Khoâng quan saùt thaáy chuùng

trong caùc khu vöïc troàng Ñieàu ôû ven röøng.

• Gaø so coå hung coù theå thích nghi vôùi sinh caûnh söôøn ñoài tre coù ñoä doác vaø coù taùn nhoû

che phuû. Chuùng cuõng thích nghi ñöôïc vôùi sinh caûnh ñaõ ít nhieàu bò taùc ñoäng.

• Caû Vöôøn Quoác gia Caùt Tieân vaø Khu Baûo toàn Thieân nhieân Caùt Loäc ñeàu ñang bò ñe doïa.

Theo chuû tröông chung veà phaùt trieån caây coâng nghieäp, nhieàu nôi trong khu vöïc Khu

Baûo toàn Thieân nhieân Caùt Loäc ñaõ bò phaùt quang ñeå troàng Ñieàu.

• Döï aùn ñaàu tö cuûa Khu Baûo toàn Thieân nhieân Caùt Loäc caàn ñöôïc thöïc thi vaø phaùt trieån

nhaèm goùp phaàn gia taêng coâng taùc baûo veä moät caùch maïnh meõ hôn. Neân coù keá hoaïch

döøng vieäc phaùt trieån troàng Ñieàu trong khu baûo toàn, vì noù khoâng chæ ñe doïa ñeán tính

toaøn veïn cuûa khu baûo toàn maø coøn vi phaïm luaät ñònh ñoái vôùi moät khu baûo veä.

• Thöïc hieän toát keá hoaïch quaûn lí ñaõ coù vaø caùc luaät leä hieän haønh laø yeâu caàu ñoái vôùi Vöôøn

Quoác gia Caùt Tieân nhaèm ñeà phoøng moïi söï vi phaïm trong töông lai (ví duï nhö vieäc

phaùt trieån hoà nuoâi caù, thu löôïm phong lan) laøm aûnh höôûng tôùi nhöõng nôi coù lieân quan

ñeán vuøng cö truù cuûa Gaø so coå hung ôû Vöôøn Quoác gia.

• Tieán haønh ñieàu tra boå sung caùc khu vöïc khaùc ôû caùc tænh Laâm Ñoàng, Ñoàng Nai, Bình

Phöôùc vaø Bình Döông, keå caû Khu Baûo toàn Thieân nhieân Buø Gia Maäp ñang laø yeâu caàu

ñeå nhaèm xaùc ñònh söï phaân boá cuûa loaøi naøy ôû khu vöïc taây nam Vieät Nam cuõng nhö laø

xem xeùt ôû ñaâu coù theå xaây döïng theâm khu baûo toàn ñoái vôùi Gaø so coå hung.

• Treân cô sôû caùc keát quaû nghieân cöùu laàn naøy chuùng ta hy voïng hieän traïng baûo toàn cuûa

Gaø so coå hung seõ ñöôïc söûa ñoåi tieâu chí phaân haïng cuõ laø “Ñang bò ñe doïa”.


vi

Summary

• This report presents the results of a survey of Orange-necked Partridge at two sites in

Dong Nai and Lam Dong Provinces, conducted between February and April 1997.

• The orange-necked Partridge was discovered at Bu Kroai, Binh Phuoc Province (formerlly

Song Be Province) in 1927. There were no further records until it was re-discovered

near Dak Lua in Cat Tien National Park, Dong Nai Province in June 1991.

• This project aimed to survey Orange-necked Partridge in Cat Tien National Park and

Cat Loc Nature Reserve, to determine their status, distribution and to gather data on

ecology and behaviour. Methodologies based on line transects and cold-searching

were employed. Data on five other species of galliform were also collected.

• Orange-necked Partridge was recorded at both sites. Up to 26 individuals were recorded

in 10 km2 of forest habitat in Cat Loc Nature Reserve, and groups of two and five were

recorded at two localities in Cat Tien National Park.

• Orange-necked Partridges were recorded in lowland primary and secondary evergreen

forest formations, including bamboo and evergreen scrub. The species was not recorded

in cashew nut plantations.

• Orange-necked Partridge may have a preference for slopes covered with bamboo and

a thick leaf litter layer. The species is tolerant of some degree of habitat disturbance.

• Both Cat Tien National Park and especially Cat Loc Nature Reserve are under threat.

As part of official policy, extensive areas in cat Loc Nature Reserve have been cleared

and planted with commercial cashew net plantations.

• Cat Loc Nature Reserve requires the development and implementation of a management

plan and drastically improved levels of protection. Commercial cashew nut plantation

in the protected area should cease and current plantations be phased-out, since this

not only threatens the integrity of the protected area but violates protected area legislation.

• Improved management practices and enforcement of existing regulations are required

at Cat Tien National Park to prevent further illegal encroachment (for fish ponds and

orchards) as has recently occurred adjacent to an Orange-necked Partridge locality in

the park.

• Survey of additional sites in Lam Dong, Dong nai, Binh Phuoc and Binh Duong

Provinces, including the proposed Bu Gia Map Nature Reserve are required to determine

the distribution of the species in south-west Vietnam and whether additional protected

areas should be established.

• On the basis of our results we believe the conservation status of Orange-necked

Partridge should be revised to Endangered.


vii

Lôøi caùm ôn

Chuùng toâi xin chaân thaønh caùm ôn caùc cô quan coù teân döôùi ñaây ñaõ taøi trôï cho döï aùn:

Toå chöùc Lucie Burgers chuyeân nghieân cöùu veà taäp tính so saùnh. Toå chöùc Baûo toàn Chim Quoác

teá ôû Vieät Nam. Chöông trình hoã trôï veà baûo toàn cuûa haõng British Airways; Caùc toå chöùc

Stiftung Avifauna Protecta & Zoologische Gesellschaft fur Arten-und Populationsschutz; Marina

de Beukelaar Stichting; Stichting J.C. van der Hucht Fonds; Vieän Sinh hoïc Heä thoáng vaø Quaàn

xaõ thuoäc tröôøng Ñaïi hoïc Amsterdam; Hoäi Tró Theá giôùi; Nhoùm chuyeân gia veà Gaø So, Cay vaø

Ña ña; Vaên phoøng xaây döïng Tentij B.V; Bever Zwerfsport vaø Cô quan truyeàn hình RAF

Amsterdam.

Chuùng toâi cuõng xin ñöôïc caùm ôn caùc vò coù teân döôùi ñaây :

Tieán syõ Rene Dekker, Baûo taøng Lòch söû Töï nhieân Quoác gia Leiden veà söï giuùp ñôõ taän tình cuûa

oâng; oâng Jonathan Eames vaø Tieán syõ Nguyeãn Cöû ôû Chöông trình BirdLife Vieät Nam veà söï

höôùng daãn vaø tham gia laøm vieäc trong thôøi gian ñoaøn ôû Vieät Nam; tieán syõ Jan Wattel ôû Baûo

taøng Ñoäng vaät Tröôøng Ñaïi hoïc Amsterdam ñaõ tham gia cuøng chuùng toâi; oâng Traàn Vaên Muøi,

Giaùm ñoác Vöôøn Quoác gia Caùt Tieân; oâng Phaïm Höõu Khaùnh, Vöôøn Quoác gia Caùt Tieân ñaõ tham

gia vaø giuùp ñôõ chuùng toâi trong coâng taùc ngoaïi nghieäp cuõng nhö cung caáp caùc thoâng tin veà

taäp quaùn ñòa phöông; oâng Nguyeãn Traàn Vyõ, Vieän Sinh hoïc Nhieät ñôùi thaønh phoá Hoà Chí

Minh ñaõ tham gia vaø giuùp ñôõ nhieät tình trong coâng taùc ngoaïi nghieäp; Baø Ñoã Thò Chua ñaõ

giuùp ñôõ nhieät tình trong coâng taùc haäu caàn ôû Caùt Tieân; oâng Keith Howman vaø Jane Clacey ôû

Hoäi Tró Theá giôùi; oâng John Caroll, Chuû tòch Nhoùm Chuyeân gia veà Gaø so, Cay vaø Ña ña; oâng

Rod Hall töø BAAC; baø Charlotte Vermeulen ñaõ hy sinh caû ngaøy nghæ cuûa mình; oâng Boudewijn

Heuts giuùp ñoaøn trong coâng taùc thoáng keâ; oâng Tineke Prins ñaõ giuùp vieäc chuyeån giao thö töø;

oâng Jan-Herman van der Sloot thuoäc Trung taâm Phaân loaïi hoïc Amsterdam ñaõ giuùp theå hieän

baûng taàn soá aâm thanh; oâng Nick Brickle ôû Birdlife International vaø oâng Jon Brommer ñaõ goùp

nhieàu yù kieán vaø söûa ñoåi “khaét khe” baûn baùo caùo naøy; oâng Han Assink, oâng Ben King vaø taát

caû nhöõng ngöôøi khaùc ñaõ göûi thö cho chuùng toâi trong thôøi gian ôû Vieät Nam.


viii

Lôøi noùi ñaàu

Baùo caùo trình baøy caùc keát quaû ñieàu tra veà loaøi Gaø so coå hung. Ñaây laø moät phaàn trong chöông

trình laøm luaän vaên Thaïc syõ veà sinh hoïc cuûa Robert A. Atkins vaø Manon Tentif taïi Tröôøng

Ñaïi hoïc Amsterdam. Coâng taùc ngoaïi nghieäp ñaõ ñöôïc trieån khai taïi Vieät Nam töø thaùng 2 naêm

1997 ñeán thaùng 4 naêm 1997.

Ñaàu naêm 1996, chuùng toâi ñaõ nhaän ñöôïc taøi lieäu veà caùc loaøi Gaø so, Cay, Ña ña, Gaø loâi traéng

vaø Gaø röøng Guineâ: “Ñieàu tra hieän traïng vaø keá hoaïch haønh ñoäng baûo toàn 1995-1999 (McGowan

et al. 1995). Baûn Keá hoaïch haønh ñoäng ñaõ chæ ra söï caàn thieát phaûi tieán haønh ñieàu tra loaøi Gaø

so coå hung gaàn ñaây ñaõ ñöôïc phaùt hieän laïi ôû Vieät Nam. Vieäc thu thaäp thoâng tin ñeå coù theå

ñaùnh giaù ñöôïc caùc moái ñe doïa tieàm taøng ñeán söï soáng soùt cuûa loaøi naøy laø heát söùc böùc xuùc.

Noäi dung döï aùn cuõng nhö coâng taùc baûo toàn thieân nhieân laø nhöõng vaán ñeà haáp daãn vaø lí thuù

ñoái vôùi chuùng toâi. Tieán syõ Rene Dekker thuoäc Baûo taøng Lòch söû Töï nhieân Leiden cuøng vôùi

Tieán syõ Jan Wattel cuûa Baûo taøng Ñoäng vaät Amsterdam laø caùc giaùo sö höôùng daãn chuùng toâi

laøm luaän vaên. Thoâng qua Chöông trình Baûo toàn Chim Quoác teá ôœ Haø Noäi, chuùng toâi ñaõ ñöôïc

caáp thò thöïc ñeán Vieät Nam trong 3 thaùng ñeå tieán haønh coâng taùc ñieàu tra.

Trong thôøi gian laøm vieäc ôû Vöôøn Quoác gia Caùt Tieân vaø Khu Baûo toàn Thieân nhieân Caùt Loäc,

chuùng toâi ñaõ cuøng laøm vieäc vaø ñöôïc söï giuùp ñôõ cuûa oâng Phaïm Höõu Khaùnh, caùn boä kyõ thuaät

cuûa Vöôøn Quoác gia Caùt Tieân, cuõng nhö cuûa oâng Nguyeãn Traàn Vyõ, caùn boä nghieân cöùu thuoäc

Vieän Sinh hoïc Nhieät ñôùi thaønh phoá Hoà Chí Minh. Caùc caùn boä höôùng daãn vaø tröïc tieáp quaûn

lí chuùng toâi trong thôøi gian nghieân cöùu ôû Vieät Nam laø oâng Jonathan C. Eames vaø Tieán syõ

Nguyeãn Cöû thuoäc Chöông trình Baûo toàn Chim Quoác teá.

Ngay töø khi ñeán Vieät Nam vaøo ñaàu thaùng 2 vaø laø dòp teát Nguyeân Ñaùn, ñeå baûo ñaûm phöông

tieän ñi laïi trong quaù trình nghieân cöùu vaø sinh hoaït ôû thöïc ñòa moät caùch tieát kieäm nhaát chuùng

toâi ñaõ mua vaø söû duïng xe ñaïp thay cho vieäc thueâ xe zeep vôùi giaù khoâng phuø hôïp nguoàn

kinh phí döï aùn.

Muïc tieâu ban ñaàu cuûa ñôït khaûo saùt laø chæ taäp trung vaøo loaøi Gaø so coå hung. Nhöng khoâng

may trong hai thaùng ñaàu ôû thöïc ñòa ñaõ khoâng heà phaùt hieän ñöôïc baát kyø moät daáu hieäu naøo

cuûa loaøi naøy. Trong vaøi tuaàn tieáp theo chuùng toâi ñaõ coù theå xaùc ñònh ñöôïc hôn 100 loaøi chim

vaø nhaän bieát ñöôïc tieáng hoùt cuûa haàu heát caùc loaøi chim soáng treân maët ñaát keå caû tieáng keâu cuœa

caùc loaøi thuoäc boä Gaø. Chuùng toâi ñaõ quyeát ñònh keát hôïp khaûo saùt veà Gaø so coå hung vôùi vieäc

tính toaùn 5 loaøi khaùc thuoäc boä Gaø. Baèng caùch naøy chuùng toâi coù theå nghieân cöùu treân moät

dieän tích roäng lôùn hôn ôû Caùt Tieân vaø cuõng seõ coù cô hoäi toát hôn ñeå phaùt hieän loaøi Gaø so coå

hung trong khi tính toaùn caùc loaøi khaùc.

Ñeán ñaàu thaùng 4, chuùng toâi haàu nhö ñaõ heát hy voïng tìm thaáy söï toàn taïi cuûa loaøi naøy ôû Vöôøn

Quoác gia Caùt Tieân. Cuøng vôùi moät nhoùm chuyeân gia cuûa Chöông trình Baûo toàn Chim Quoác

teá ôû Vieät Nam vaø Baûo taøng Lòch söû Töï nhieân Leiden, chuùng toâi ñaõ ñeán Khu Baûo toàn Thieân

nhieân Caùt Loäc gaàn ñoù. Taïi Caùt Loäc, ba naêm tröôùc ñaây, moät ñoaøn chuyeân gia cuûa Chöông

trình Baûo toàn Chim Quoác teá ôû Vieät Nam ñaõ tieán haønh ñôït ñieàu tra ngaén ngaøy taïi ñaây nhöng

chöa phaùt hieän ñöôïc baèng chöùng naøo veà söï coù maët cuûa Gaø so coå hung trong vuøng (Eames,

J.C. pers. comm.). Trong ñôït khaûo saùt laàn naøy ñoaøn ñieàu tra ñaõ thöïc söï tìm thaáy Gaø so coå

hung ñang sinh soáng taïi Khu Baûo toàn Thieân nhieân Caùt Loäc.

Chæ trong thaùng cuoái cuøng cuûa ñôït ñieàu tra thöïc ñòa chuùng toâi môùi hoaøn toaøn coù theå taäp

trung nghieân cöùu Gaø so coå hung, vì ñeán thôøi ñieåm naøy môùi coù theå bieát ñöôïc ñaëc ñieåm nôi

cö truù vaø caùch ñeå quan saùt chuùng taïi nhöõng nôi ñoù. Chuùng toâi tieáp tuïc ñieàu tra Gaø so coå

hung khi quay trôû veà Caùt Tieân. Do vaäy, trong baûn baùo caùo naøy chuùng toâi raát phaán khôûi

thoâng baùo raèng Gaø so coå hung hieän vaãn coøn soáng soùt vaø xin ñöôïc giôùi thieäu caùc keát quaû

ñieàu tra cuûa mình.

1


1. Giôùi thieäu.

Gaø so coå hung laø loaøi chim röøng ñaëc höõu ôû mieàn nam Vieät Nam, hai tieâu baûn ñaàu tieân ñaõ

thu thaäp ñöôïc ôû khu vöïc Bu Kroai, thuoäc tænh Soâng Beù, treân ñoä cao khoaûng 250 m, laø sinh

caûnh röøng raäm treân ñòa hình nuùi thaáp (Delacour, 1927) (Baûn ñoà 1). “So vôùi caùc loaøi khaùc

cuøng nhoùm thì Gaø so coå hung raát gioáng vôùi moät loaøi khaùc hieän coù ôû Sumatra, tuy nhieân giöõa

chuùng vaãn coù nhieàu ñaëc ñieåm sai khaùc” (Delacour et al. 1928). Trong moät thôøi gian daøi suoát

gaàn 64 naêm, ngöôøi ta cho raèng loaøi naøy vaãn coøn soáng soùt trong caùc vuøng röøng ñaõ bò phaù huœy

hoaøn toaøn, nhöng thôøi gian veà sau vaãn khoâng thaáy coù taøi lieäu naøo noùi veà chuùng nöõa, cho

neân ngöôøi ta tin raèng chuùng ñaõ bò tuyeät chuûng.

Vaøo thaùng 6 naêm 1991, laàn ñaàu tieân coù thoâng baùo ñaõ tìm thaáy laïi loaøi Gaø so coå hung ôû Vöôøn

Quoác gia Caùt Tieân, thuoäc tænh Ñoàng Nai, phía nam Vieät Nam. Ñòa ñieåm phaùt hieän laø khu ñoài

tre ôû gaàn traïm baûo veä Dak Lua thuoäc khu vöïc phía baéc cuûa Vöôøn Quoác gia, hai con tìm thaáy

vaøo ngaøy 21 vaø 22 vaø moät con vaøo ngaøy 24. Ñaàu naêm 1993, tieáp tuïc tìm thaáy laïi hai con ôû

cuøng ñòa ñieåm tröôùc ñaây. Tuy nhieân nhöõng laàn ñoù haàu nhö chæ môùi quan saùt thaáy ôû röøng,

chöù chöa nghe vaø ghi aâm tieáng keâu (Eames et al., 1992; McGowan et al., 1995; Eames, pers.

comm., 1997). Chuùng toâi thaáy chuùng treân caùc söôøn ñoài nhoû, coù ñoä cao 140-200 m, chuû yeáu

laø röøng loà oâ, coù caây cao töø 6 ñeán 10 m (Eames et al., 1992). Theo caùc caáp phaân haïng cuûa

Mace-Lande thì Gaø so coå hung thuoäc loaïi “Bò ñe doïa” vaø nguyeân nhaân ñe doïa laø do bò maát

moâi tröôøng soáng (McGowan et al., 1995). Naêm 1995, theo keá hoaïch haønh ñoäng baûo toàn vaø

ñieàu tra hieän traïng, ngöôøi ta ñaõ neâu khuyeán nghò veà söï caàn thieát phaûi tieán haønh khaûo saùt caùc

loaøi Gaø so, Cay, Ña ña, Gaø loâi traéng vaø Gaø röøng Guineâ (McGowan et al., 1995). Theo khuyeán

nghò naøy thì muïc tieâu cuûa chuùng toâi laø phaûi thu thaäp ñöôïc moät böùc tranh roõ neùt hôn veà söï

phaân boá, yeâu caàu vuøng cö truù, kích thöôùc chuûng quaàn, sinh thaùi, sinh hoïc sinh saûn, taäp tính,

caùc moái ñe doïa tieàm taøng vaø ghi aâm tieáng keâu cuûa loaøi Gaø so coå hung. Vuøng ñieàu tra laø

Vöôøn Quoác gia Caùt Tieân vaø Khu Baûo toàn Thieân nhieân Caùt Loäc, laø nhöõng nôi coù moâi tröôøng

soáng phuø hôïp vôùi loaøi naøy vaø ñaõ bieát roõ chuùng vaãn coøn toàn taïi ñoù.

Ngoaøi ra, coâng vieäc tính toaùn coøn ñöôïc tieán haønh vôùi 5 loaøi khaùc thuoäc boä Gaø ôû Vöôøn Quoác

gia Caùt Tieân: ñoù laø Coâng Pavo muticus imperator gaëp ôû Vieät Nam, Laøo vaø Trung Quoác vaø chæ

taïi moät ñòa ñieåm ôû mieàn taây Thaùi Lan (McGowan & Garson, 1995). Tröôùc ñaây loaøi Coâng ñöôïc

coi laø moät trong nhöõng loaøi phoå bieán nhaát trong vuøng phaân boá cuûa chuùng, hieän nay ñöôïc

bieát soá löôïng ñaõ giaûm ñi nhieàu (Eames et al., 1992). Vuøng soáng cuûa loaøi naøy laø ôû nhöõng khu

röøng hoãn giao ruïng laù, röøng thöa, cöûa röøng, nhöõng khu röøng taùi sinh vaø sau khai thaùc,

thöôøng gaëp chuùng ven caùc doøng suoái caïn hoaëc hai beân bôø soâng doïc caùc baõi caùt. Ñoù laø loaøi

hay cö truù ôû vuøng ñaát baèng, chaân ñoài vaø ñoâi khi ôû caùc vuøng cao nguyeân coù ñoä cao tôùi 900m

(King et al., 1975; Nguyeãn Cöû & Eames, 1992). Coâng laø loaøi chim thaän troïng, thöôøng gaëp ñi

theo ñaøn, ñaøn goàm coù moät con troáng, moät vaøi con maùi vaø con non (Delacour, 1977). Toå cuûa

chuùng thöôøng laøm ngay treân maët ñaát, taïi nhöõng nôi töông ñoái troáng traûi, chuùng thöôøng ñeû

töø 4 ñeán 8 tröùng (Delacour, 1977). Chuùng thöôøng nguû treân caây, hay keâu vaøo luùc maët trôøi moïc

vaø laën. Hieän nay chöa coù soá lieäu veà tình traïng cuûa quaàn theå Coâng ôû Vieät Nam, maëc duø gaàn

ñaây ñaõ coù caùc baùo caùo ghi nhaän nhieàu laàn quan saùt thaáy Coâng ôû Vöôøn Quoác gia Caùt Tieân

vaø Yok Don (McGowan & Garson, 1995; Eames et al., 1992). Nguyeân nhaân ñe doïa ñoái vôùi

Coâng laø do bò saên baét ñeå laáy thòt vaø buoân baùn, moâi tröôøng soáng bò phaù huûy vaø bò maát do vieäc

söû duïng chaát ñoäc laøm ruïng laù, phaùt röøng laøm nöông raãy vaø khai thaùc goã. Theo caáp ñaùnh giaù

cuûa Mace-Lande thì Coâng hieän ñöôïc xeáp vaøo loaïi “Bò ñe doïa” (McGowan & Garson 1995).

Muïc ñích ñieàu tra laàn naøy laø thu thaäp caùc soá lieäu veà Coâng ôû Vöôøn Quoác gia Caùt Tieân vaø tìm

hieåu veà khaû naêng xuaát hieän cuûa chuùng qua vieäc ñieàu tra phoûng vaán nhaân daân trong vuøng.

Gaø loâi hoâng tía Lophura diardi phaân boá roäng ôû Ñoâng Döông, tröø phía baéc Vieät Nam, vaø

vuøng soáng cuûa chuùng ñöôïc xaùc ñònh laø khu vöïc röøng treân ñòa hình nuùi thaáp (King et al.,

1975). Vuøng cö truù cuûa loaøi laø röøng raäm, caây buïi vaø röøng thöù sinh. Ngöôøi ta thöôøng gaëp

chuùng ôû doïc caùc ñöôøng moøn, ôû cöûa röøng (King et al., 1975; Eames et al., 1992). Chuùng

2


thöôøng ñi theo ñaøn nhoû goàm moät hoaëc vaøi con troáng vaø 3 ñeán 5 con maùi. Con ñöïc “goïi ñaøn”

baèng caùch voã caùnh. Gaø loâi hoâng tía soáng treân maët ñaát vaø chæ leo leân caây (ôû ñoä cao 2-3 m)

khi naøo bò ñe doïa. Chuùng ñeû tröùng ôû nhöõng nôi kín ñaùo; soá löôïng khoâng nhieàu (Delacour,

1977). ÔŒ Vieät Nam vaø Laøo öôùc tính loaøi naøy coù khoaûng 10,000 caù theå vaø soá löôïng cuûa chuùng

coù xu höôùng bò suy giaûm; Coøn ôû Thaùi Lan coù khoaûng 5,000 caù theå (McGowan & Garson

1995). Gaø loâi hoâng tía cuõng bò ñe doïa do röøng bò chaët vaø maát vuøng cö truù, bò saên baén ñeå laáy

thòt vaø buoân baùn (McGowan & Garson 1995; Eames et al., 1992). Tình traïng cuûa chuùng ñöôïc

xeáp loaïi “Nguy caáp” (McGowan & Garson, 1995).

Gaø tieàn maët ñoû Polyplectron germaini laø loaøi ñaëc höõu ôû mieàn nam Vieät Nam, vuøng cö truù cuûa

chuùng ñöôïc xaùc ñònh laø caùc khu vöïc röøng treân ñòa hình nuùi thaáp, vuøng ven ñoài, nôi coù ñoä

cao leân tôùi 1,100 m (Nguyeãn Cöû & Eames, 1992; Delacour, 1977). Ñaëc ñieåm vuøng soáng cuûa

chuùng laø röøng aåm thöôøng xanh, raäm raïp, nöûa thöôøng xanh hoaëc röøng tre nöùa treân nhöõng

khu ñaát töông ñoái baèng phaúng. Gaø tieàn maët ñoû döôøng nhö ñaõ quen vôùi moâi tröôøng soáng bò

taùc ñoäng ít nhieàu vì ngöôøi ta thöôøng phaùt hieän chuùng trong nhöõng caùnh röøng thöù sinh ñaõ

khai thaùc (Eames et al., 1992). Loaøi naøy khoâng nhuùt nhaùt song hay laån traùnh vaø keâu lieân tieáp

khi chuùng bò quaáy nhieãu hoaëc khi chuùng gaëp gôõ nhau. Chuùng raát ít khi bay vaø khi chaïy

thöôøng dang roäng ñoâi caùnh. Ñaây laø loaøi aên taïp, thöùc aên cuûa chuùng coù coân truøng vaø quaû caây.

Chuùng thöôøng nguû treân caây cao khoaûng 2 ñeán 3 m so vôùi maët ñaát. Caû con ñöïc vaø caùi ñeàu

phaùt tieáng keâu khaù ñieån hình vaø deã nhaän bieát, tieáng keâu thöôøng keùo daøi, caøng veà cuoái caøng

maïnh vaø doàn daäp hôn. Trong muøa sinh saûn, con ñöïc vaãn phaùt ra tieáng keâu töông töï song

coù phaàn to hôn (Delacour, 1977). Ngöôøi ta cho raèng chuùng thöôøng sinh saûn quanh naêm, con

caùi ñeû tröùng moät khi con con baét ñaàu soáng töï laäp ñöôïc (Delacour, 1977). Öôùc tính quaàn theå

Gaø tieàn maët ñoû coù khoaûng döôùi 10.000 con vaø neáu röøng tieáp tuïc bò maát ñi trong vuøng thì soá

löôïng cuûa chuùng seõ bò giaûm. Gaø tieàn maët ñoû bò ñe doïa do bò maát vuøng cö truù khi röøng bò taøn

phaù vaø bò saên baén ñeå laáy thòt. Theo Mace-Lande chuùng ñöôïc xeáp vaøo caáp “Nguy caáp”

(McGowan & Garson, 1995).

Gaø so ngöïc guï Arborophila chloropus, phaân boá ôû khu vöïc phía nam Vieät Nam (Johnsgard,

1988). Veà maët phaân loaïi hoïc ñoái vôùi loaøi naøy hieän nay chöa thaät roõ. Moät trong caùc loaøi phuï

cuûa noù ñaõ gaëp ôû Vöôøn Quoác gia Caùt Tieân (Delacour & Jabouille, 1924). Ñaëc ñieåm vuøng cö

truù cuûa chuùng laø röøng nhieät ñôùi thöôøng xanh ôû ñòa hình ñoài nuùi thaáp. Gaëp khaù phoå bieán

trong röøng aåm thöôøng xanh, raäm raïp, ôû caû caùc vuøng ñaát baèng vaø thung luõng doác. Raát hieám

gaëp ôû nhöõng vuøng caây buïi khoâ haïn. Thöôøng gaëp chuùng ñi töøng ñoâi hoaëc theo ñaøn nhoû.

Chuùng thöôøng aên haït, quaû meàm vaø moái. Hieän chöa coù caùc thoâng tin veà sinh hoïc sinh saûn vaø

hieän traïng chuûng quaàn cuûa loaøi naøy (Johnsgard, 1988). Gaø so ngöïc guï ñöôïc xeáp vaøo loaïi “An

toaøn” theo Mace-Lande, song chuùng cuõng bò ñe doïa do maát moâi tröôøng soáng (McGowan et

al. , 1995).

Gaø röøng Gallus gallus phaân boá ôû Nam Boä, treân caùc ñaûo nhoû ôû khu vöïc phía nam vaø vuøng

Trung Boä (tröø phía baéc), Caêm Pu Chia, Trung vaø Haï Laøo vaø Ñoâng Thaùi Lan (Delacour, 1977).

Vuøng cö truù cuûa Gaø röøng laø nhöõng caùnh röøng thöôøng xanh, röøng ruïng laù, röøng thöù sinh vaø

caây buïi. Loaøi naøy phaân boá roäng ôû Vieät Nam, coù theå gaëp trong caùc kieåu röøng khaùc nhau vaø

treân caùc ñai ñoä cao khaùc nhau (King et al. 1975; Nguyeãn Cöû & Eames., 1992). Gaø röøng

thöôøng soáng thaønh ñaøn vaøo muøa heø, muøa thu vaø muøa ñoâng. Vaøo muøa Xuaân, nhöõng con ñöïc

khoœe khoaén hôn chieám cöù moät laõnh ñòa cuøng vôùi 3 ñeán 5 con caùi. Nhöõng con ñöïc non soáng

ñôn ñoäc hoaëc soáng cuøng vôùi 2 hoaëc 3 con ñöïc khaùc. Loaøi naøy laøm toå treân maët ñaát, ñeû töø 4

ñeán 8 tröùng (Delacour, 1977), soáng ñònh cö phoå bieán trong vuøng phaân boá cuûa chuùng

(Nguyeãn Cöû & Eames, 1992). Gaø röøng khoâng bò ñe doïa maëc duø soá löôïng cuûa chuùng cuõng bò

giaûm do bò saên baét nhieàu. Theo Mace-Lande thì Gaø röøng ñöôïc xeáp vaøo caáp “An toaøn”

(McGowan & Garson, 1995).

Muïc ñích nghieân cöùu caùc loaøi thuoäc boä Gaø ôû ñaây laø nhaèm tính toaùn maät ñoä cuûa loaøi trong

phaïm vi töông ñoái nhoû ôû Vöôøn Quoác gia Caùt Tieân baèng caùch söû duïng caùc tuyeán ñieàu tra vaø

phöông phaùp ño ñeám theo tuyeán ñeå xaùc ñònh ñoä phong phuù cuûa moãi loaøi vaø laáy ñoù laøm caên

cöù ñeå ñieàu tra laïi trong töông lai nhaèm xem xeùt söï thay ñoåi cuûa chuùng.

3


2. Vò trí

2.1 Vöôøn Quoác gia Caùt Tieân

Vöôøn Quoác gia Caùt Tieân (11o21'-11

o34' vó ñoä Baéc, 107

o11'-107

o28 ñoä kinh Ñoâng) ñöôïc thaønh

laäp naêm 1978, coù dieän tích 36.500 ha (Thaùi Vaên Tröøng, 1988), thuoäc tænh Ñoàng Nai (baœn

ñoà 2) ñoàng thôøi giaùp vôùi tænh Bình Phöôùc vaø Laâm Ñoàng vaø toaøn boä naèm ôû khu vöïc phía nam

Vieät Nam (Robson et al., 1990).

Ranh giôùi cuûa vöôøn moät phaàn döïa vaøo ranh giôùi töï nhieân, moät phaàn coøn ñang ñöôïc ñieàu

chænh, coù 50 km ñöôøng ranh giôùi chaïy doïc theo soâng Ñoàng Nai, phaàn ranh giôùi coøn laïi truøng

vôùi ranh giôùi cuûa tænh. Laâm tröôøng Vónh An vaø La Ngaø thuoäc tænh Ñoàng Nai naèm veà phía taây

vaø nam cuûa Vöôøn Quoác gia.

Phaàn phía taây cuûa vöôøn bao goàm nhieàu quaû ñoài coù ñoä cao töø 150-300 m, coù röøng thöôøng

xanh nöûa ruïng laù bao phuû (Robson et al., 1990). Veà phía baéc cuõng laø vuøng ñoài naèm raûi raùc

treân ñoä cao khoaûng 150 ñeán 200 m, treân ñoù chæ coøn laïi nhöõng buïi nöùa moïc raûi raùc vaø traûi

daøi xuoáng taän phía ñoâng cuûa traïm gaùc Ñaø Coä. Röøng ôû caùc vuøng truõng bao phuû haàu heát caùc

khu trung taâm vaø phía ñoâng vöôøn, beân caïnh ñoù laø caùc vuøng ñaát ngaäp nöôùc lôùn naèm ôû vuøng

trung taâm cuøng vôùi caùc khu ñaát canh taùc noâng nghieäp ôû phía baéc vaø phía nam. Thaûm thöïc

vaät chuû yeáu laø röøng nhieät ñôùi nöûa ruïng laù theo muøa, röøng thöôøng xanh nhieät ñôùi vaø caùc khu

röøng tre nöùa roäng lôùn. Vì Caùt Tieân coù khí haäu gioù muøa nhieät ñôùi, möa nhieàu töø thaùng 5 ñeán

thaùng 10, vaøo muøa naøy vuøng ñaát öôùt trong trung taâm Vöôøn Quoác gia bò ngaäp vaø môû roäng

ñaùng keå (Tröông Quang Taâm, 1991).

Cho ñeán nay coù khoaûng 270 loaøi chim ñaõ ñöôïc ghi nhaän ôû Vöôøn Quoác gia Caùt Tieân (Robson,

1991). Taïi Vöôøn Quoác gia Caùt Tieân ñaõ phaùt hieän moät soá loaøi thuù lôùn nhö Boø toùt Bos gaurus,

Boø benten Bos javanicus, Voi Elephas maximus, coù theå coù caû Teâ giaùc moät söøng Rhinoceros

sondaicus, Raùi caù Anonyx cinerea , Vooïc nguõ saéc Pygathryx nigripes, Vöôïn ñen Hylobates

leucogenys vaø caùc loaøi Nai, Mang (Cervidae) (Robson et al., 1990; Eames et al., 1992).

Trong thôøi gian chieán tranh ôû Vieät Nam, phía baéc cuûa vöôøn ñaõ bò raûi chaát ñoäc laøm ruïng laù.

Treân vuøng ñoài cuûa vuøng naøy naøy tröôùc ñaây laø nhöõng caùnh röøng nhieät ñôùi thöôøng xanh, nay

chæ coù loà oâ, tre vaø nöùa. Gaø so coå hung ñöôïc thoâng baùo laø ñaõ tìm thaáy ôû moät trong nhöõng quaû

ñoài naøy vaøo naêm 1991 vaø 1993.

Coù hai thoân naèm trong phaïm vi Vöôøn Quoác gia Caùt Tieân laø thoân Dak Lua vaø Taø Laøi, caû hai

ñeàu naèm ôû phía nam. Nhöõng thoân naøy cuøng vôùi moät soá cuïm nhoû daân ñònh cö trong Vöôøn

ñaõ gaây taùc ñoäng maïnh ñeán caùc khu vöïc xung quanh. Tröôùc ñaây coù ñoàng baøo daân toäc soáng

ôû vuøng Taø Laøi, nhöng töø naêm 1978 hoï ñaõ ñöôïc chuyeån ñeán ñònh cö ôû gaàn Caùt Tieân. Vieäc

ñònh cö naøy ñaõ daãn ñeán vieäc caùc khu xung quanh vuøng Taø Laøi bò khai hoang ñeå canh taùc

noâng nghieäp, nhöõng maûnh röøng coøn laïi bò chaët haï, ñoát chaùy vaø thay theá vaøo ñoù baèng vieäc

troàng caùc loaøi caây khaùc nhau nhö ngoâ, thuoác laù vaø baép caûi. Vieäc khai thaùc cuûi cuõng ñaõ xaûy

ra maïnh. Khu vöïc xung quanh thoân Dak Lua cuõng bò khai khaån ñeå troàng luùa, mía vaø chaên

thaû gia suùc. Ñaùnh baét caù vaãn tieáp tuïc dieãn ra ôû caùc vuøng ñaát ngaäp nöôùc/baøu vaø caùc suoái

trong vuøng. Caùc caây lôùn hoï Daàu cuõng ñang bò cheát daàn do bò khai thaùc nhöïa quaù möùc.

Doïc theo ranh giôùi Vöôøn coù 13 traïm kieåm laâm, coù trang bò maùy boä ñaøm. Caùc traïm gaùc treân

soâng coù trang bò xuoàng maùy ñeå phuïc vuï vieäc tuaàn tra baûo veä tuyeán doïc soâng. Coù hai ñoäi cô

ñoäng ñöôïc trang bò maùy boä ñaøm vaø ñoùng ôû truï sôû chính cuûa Vöôøn ñeå phuïc vuï vieäc tuaàn tra

cô ñoäng baèng xe zeep hoaëc xe maùy. Tuy nhieân coù nhieàu vuøng roäng lôùn cuûa Vöôøn khoâng theå

ñeán ñöôïc baèng baát kyø moät loaïi phöông tieän naøo vì trong Vöôøn chæ coù moät ñöôøng oâ toâ duy

nhaát chaïy doïc theo höôùng baéc nam. Vaøo thaùng 4 naêm 1997, coù theâm moät ñöôøng moøn coù theå

ñi laïi baèng xe maùy daãn tôùi vuøng Baøu Saáu. Keá hoaïch tieáp theo laø xaây döïng moät traïm baûo veä

naèm saùt ñaøi quan saùt beân bôø Baøu Saáu.

4


Soá löôïng khaùch du lòch ñeán Vöôøn Quoác gia ñaëc bieät vaøo nhöõng ngaøy nghæ cuoái tuaàn ñaõ taêng

leân haøng naêm vôùi con soá töø 50-150 ngöôøi moãi ñoaøn. Tuy nhieân soá ngöôøi ngoaïi quoác tôùi ñaây

coøn bò haïn cheá bôûi phöông tieän ñi laïi, trung bình coù 2 khaùch moãi tuaàn.

Truï sôû Ban Quaûn lí Vöôøn Quoác gia gaàn ñaây ñaõ ñöôïc xaây döïng môùi cuøng vôùi heä thoáng nhaø

khaùch, taát caû naèm veà phía ñoâng, beân bôø soâng Ñoàng Nai.

2.2 Khu Baûo toàn Thieân nhieân Caùt Loäc

Khu Baûo toàn Thieân nhieân Caùt Loäc ñöôïc thaønh laäp ngaøy 9 thaùng 3 naêm 1996, thuoäc huyeän

Caùt Tieân tænh Laâm Ñoàng, naèm veà phía ñoâng baéc vaø caùch xa Vöôøn Quoác gia Caùt Tieân khoaûng

20 km (Baûn ñoà 1 vaø 3), coù dieän tích 30.026 ha. Hieän coù 10 traïm baûo veä.

So vôùi Caùt Tieân thì ñòa hình vuøng ñoài cuûa Caùt Loäc cao hôn. Vuøng ñoài ôû veà phía taây nam cao

300-400 m, ôû khu giöõa 400-500 m, coøn ôû phía ñoâng baéc laø 500-600 m. Ñaây laø cöûa ngoõ phía

nam cuûa caû vuøng Taây Nguyeân.

Ñaëc ñieåm thaûm thöïc vaät taïi ñaây laø röøng thöôøng xanh, raäm, daïng nguyeân sinh vaø thöù sinh,

vaø röøng hoãn giao tre nöùa coøn laïi treân caùc söôøn doác, tre vaø caây buïi treân vuøng ñoài vaø doïc soâng

suoái. Caùt Loäc laø nôi duy nhaát ôû Chaâu AÙ coøn laïi loaøi Teâ giaùc moät söøng vôùi soá löôïng hieän coù

öôùc tính 1-2 con maëc duø gaàn ñaây ngöôøi ta khoâng thaáy chuùng nöõa.

Theo caùch tính toaùn giaùn tieáp thì caùc nhaø khoa hoïc cho raèng hieän coøn töø 6 -12 Teâ giaùc ôû

Khu Baûo toàn Thieân nhieân Caùt Loäc. Laàn cuoái cuøng nhìn thaáy moät con vaøo naêm 1995. Töø naêm

1960 ñeán nay ñöôïc bieát ôû Caùt Loäc coù ñeán 17 con Teâ giaùc ñaõ bò saên baét (phoûng vaán kieåm laâm

Caùt Loäc naêm 1997).

Taïi Caùt Loäc chæ coù moät soá ít thoân ngöôøi daân toäc sinh soáng theo loái du canh, du cö vaø troàng

ñieàu. Röøng trong khu baûo toàn tröôùc ñaây ñaõ bò thai thaùc maïnh vaø hieän nay tình traïng phaùt

röøng laøm nöông raãy, troàng ñieàu vaãn laø vaán ñeà khaù gay caán.

Laâm Ñoàng laø tænh ngheøo so vôùi Ñoàng Nai veà nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân neân vieäc baûo veä

khu röøng Caùt Loäc coøn gaëp nhieàu khoù khaên. Khu vöïc naèm giöõa Vöôøn Quoác gia Caùt Tieân vaø

Khu Baûo toàn Thieân nhieân Caùt Loäc döï kieán seõ chuyeån thaønh moät haønh lang noái lieàn caû hai

khu naøy. Tuy nhieân hieän coù khoaûng 70.000 ngöôøi soáng trong vuøng naøy bao goàm caû thò traán

Boâ Go (nay ñoåi teân laø thò traán Caùt Tieân). Chính phuû coù chuû tröông xaây döïng moät khu kinh

teá môùi trong vuøng nghóa laø seõ coù söï di chuyeån daân töø caùc vuøng khaùc tôùi ñaây. Söï gia taêng veà

daân soá vaø söï haïn cheá veà nguoàn kinh phí cuøng vôùi vaán ñeà quaûn lyù haønh chính ñan xen giöõa

hai tænh cho neân trong töông lai ít nhieàu caùc yeáu toá ñoù seõ coù khaû naêng gaây aûnh höôûng baát

lôïi cho vieäc xaây döïng Khu Baûo toàn Thieân nhieân Caùt Loäc.

5


3. Phöông phaùp

3.1. Phöông phaùp ñieàu tra

3.1.1 Ñieàu tra Gaø so coå hung ôû Vöôøn Quoác gia Caùt Tieân

Moät trong nhöõng caùch toát nhaát ñeå ñieàu tra caùc loaøi thuoäc boä Gaø taïi caùc vuøng röøng raäm nhieät

ñôùi laø ghi laïi tieáng keâu cuûa chuùng ñeå xaùc ñònh söï hieän dieän vaø soá caù theå cuûa moãi loaøi

(Gaston, 1979), soá laàn quan saùt tröïc tieáp thöôøng laø thaáp hôn raát nhieàu so vôùi soá laàn nghe

tieáng keâu cuûa chuùng. Gaø so coå hung thuoäc gioáng Arborophila, vôùi tieáng keâu coù nhieàu aâm

höôûng vaø ngöôøi ta tin raèng loaøi naøy cuõng coù tieáng keâu töông töï nhö tieáng keâu cuûa Gaø so

ngöïc guï (Eames et al., 1992). Töø ngaøy 9 thaùng 2 ñeán ngaøy 4 thaùng 4 chuùng toâi ñaõ lieân tuïc

tieán haønh ñieàu tra khu vöïc naèm doïc theo con ñöôøng ñaát. Moïi tieáng keâu ñaõ ñöôïc ghi laïi maëc

daàu khoâng roõ laø cuûa loaøi naøo vaø laäp töùc môû laïi maùy ghi aâm ñeå hy voïng thu huùt chuùng tôùi

gaàn nhaèm ñònh loaïi moät caùch chaéc chaén.

Caùc soá lieäu veà söï hieän dieän cuûa Gaø so coå hung vaø caùc loaøi khaùc cuõng ñöôïc thu thaäp baèng

caùch phoûng vaán caùn boä cuûa vöôøn, ñaëc bieät laø caùc kieåm laâm vieân vaø nhaân daân ñòa phöông

soáng doïc theo ranh giôùi khu baûo veä. Moät trong soá hoï laø ngöôøi daãn ñöôøng trong cuoäc ñieàu

tra loaøi naøy taïi ñaây vaøo naêm 1996. Khi phoûng vaán thöôøng phaûi tuaân thuû moät soá nguyeân taéc

ñaõ ñöôïc nhieàu ngöôøi aùp duïng.

Vieäc ñieàu tra Gaø so coå hung taïi Caùt Tieân ñöôïc chính thöùc tieán haønh töø ngaøy 11 ñeán ngaøy 29

thaùng 4, töùc laø ngay sau khi trôû veà ñaây töø Caùt Loäc. Caùc khu vöïc ñieàu tra goàm coù vuøng röøng

xung quanh traïm baûo veä Dak Lua, khu vöïc Nuùi Töôïng, Taø Laøi, ñænh C 5 vaø doïc theo caùc truïc

ñöôøng chính cuûa vöôøn. Caùc phöông phaùp ñöôïc söû duïng trong ñieàu tra ñaõ ñöôïc noùi ñeán ôû

treân.

3.1.2 Ñieàu tra loaøi Gaø so coå hung ôû Khu Baûo toàn Thieân nhieân Caùt Loäc

Coâng taùc ñieàu tra taïi ñaây ñaõ ñöôïc tieán haønh töø ngaøy 5 ñeán ngaøy 10 thaùng 4 vôùi söï tham gia

cuûa oâng Jonathan C. Eames, tieán syõ Nguyeãn Cöû, tieán syõ Rene Dekler, oâng Phaïm Höõu Khaùnh

vaø oâng Charlotte Vermeulen. Haøng ngaøy ñoaøn ñöôïc phaân thaønh 2-3 nhoùm, ñi boä theo caùc

höôùng khaùc nhau töø nôi ôû ñeán röøng trong phaïm vi baùn kính khoaûng 4-5 km. Söû duïng maùy

ghi aâm ñeå ghi tieáng keâu vaø quan saùt tröïc tieáp baèng oáng nhoøm. Coâng vieäc ñieàu tra taïi ñaây ñaõ

buoäc phaûi döøng laïi sau 5 ngaøy laøm vieäc.

3.1.3 Coâng

Vieäc ñieàu tra Coâng ôû Vöôøn Quoác gia Caùt Tieân ñöôïc tieán haønh taïi khu vöïc Baøu Saáu vaø Dak

Lua vaøo thôøi gian 26 thaùng 2, 19, 20 vaø 21 thaùng 3. Caùc ñieåm ñieàu tra Coâng ôû Vöôøn ñöôïc xaùc

ñònh tröôùc thoâng qua phoûng vaán kieåm laâm vieân vaø nhaân daân ñòa phöông.

3.1.4 Caùc tuyeán ñieàu tra

Caùc loaøi Gaø tieàn maët ñoû, Gaø so ngöïc guï, Gaø loâi hoâng tía, vaø Gaø röøng ñöôïc tính toaùn theo

tuyeán. Khu vöïc gaàn Dak Lua coù 7 tuyeán, coøn 6 tuyeán khaùc naèm doïc theo tuyeán ñöôøng töø truï

sôû Ban Quaûn lí ñi veà phía nam keùo daøi 7 km, 2 tuyeán khaùc naèm doïc theo tuyeán ñöôøng ñi

Baøu Saáu (Baûn ñoà 2). Caùc tuyeán ñeàu xuaát phaùt töø truïc ñöôøng chính, ñi thaúng vaøo röøng coù

chieàu daøi 200 m, roäng 0,5 m, ñaùnh daáu töøng ñoaïn baèng maøu sôn ñoû hoaëc daûi ni loâng maøu.

Ngoaøi ra coøn coù caùc tuyeán daøi 50-1000 m naèm ôû phía ñoái dieän truïc ñöôøng chính naøy. Caùch

moät ngaøy sau khi phaùt tuyeán xong thì coâng vieäc ñieàu tra baét ñaàu. Haàu heát caùc tuyeán ñeàu ôû

röøng nöûa ruïng laù, tröø 1 tuyeán naèm döôùi chaân ñoài, doïc theo ñöôøng moøn cuõ chæ coù caây buïi vaø

tre. Kieåu röøng vaø thaûm thöïc vaät ôû caùc tuyeán ñieàu tra ñöôïc Phaïm Höõu Khaùnh moâ taû (xem Phuï

luïc II).

6


Caùc nhoùm thay nhau thöïc hieän vieäc ñieàu tra ôû taát caû caùc tuyeán töø ngaøy 4 ñeán ngaøy 21 thaùng

3. Thôøi gian quan saùt treân moãi tuyeán laø 30 phuùt. Buoåi saùng laøm vieäc töø khi maët trôøi moïc vaø

keát thuùc vaøo 10h00, buoåi chieàu töø 15h30 cho ñeán khi maët trôøi laën. Chi tieát veà phaàn naøy ñöôïc

moâ taû ôû Phuï luïc III.

Tieáng keâu cuûa taát caû chim trong phaïm vi baùn kính 50 m doïc caùc tuyeán ñeàu ñöôïc ghi nhaän,

ñaëc bieät chuù yù ñoái vôùi caùc loaøi thuoäc boä Gaø. Tröø Gaø loâi hoâng tía, vì caùc soá lieäu veà loaøi naøy

chæ thu thaäp ñöôïc baèng vieäc quan saùt tröïc tieáp trong voøng baùn kính 30 m doïc theo caùc tuyeán

ñieàu tra.

3.2 Phaân tích soá lieäu

Taát caû caùc soá lieäu thu thaäp ñöôïc töø caùc tuyeán ñieàu tra ñeàu ñöôïc söû duïng ñeå phaân tích tính

toaùn soá löôïng Gaø tieàn maët ñoû, Gaø so ngöïc nguï, Gaø loâi hoâng tía vaø Gaø röøng. Khoâng söû duïng

caùch tính nhö ñaõ ñöôïc moâ taû trong taøi lieäu cuûa (Bibby et al., 1992), bôûi vì caùc soá lieäu ñieàu

tra baèng vieäc nghe tieáng keâu/gaùy khaùc vôùi ñieàu tra baèng quan saùt chim tröïc tieáp ôû röøng.

Caùch tính theo soá laàn quan saùt thaáy chim döïa treân phöông phaùp giaû ñònh raèng “soá löôïng

chim nhìn thaáy tröïc tieáp giaûm daàn theo cöï ly quan saùt” (Bibby et al., 1992). Giaû ñònh ñöôïc

neâu cho raèng khi ñieàu tra döïa treân cô sôû tieáng chim naøo keâu to, thì cô hoäi nghe ñöôïc tieáng

keâu cuûa 1 con khi chuùng goïi nhau naèm trong phaïm vi tuyeán ñieàu tra (trong voøng baùn kính

50 m doïc hai beân tuyeán) thöïc teá laø moät. Nhö vaäy laø phöông trình ñöôøng cong nghe tieáng

chim trôû thaønh raát ñôn giaûn vaø heä soá “cô hoäi phaùt hieän” bieán maát trong phöông trình. Maät

ñoä toái ña trong moãi tuyeán ñöôïc tính baèng caùch laáy soá laàn nghe ñöôïc tieáng keâu cuûa chim

nhieàu nhaát trong moãi tuyeán chia cho caùc tuyeán ñieàu tra. Maät ñoä trung bình chim ôû moãi tuyeán

ñöôïc tính baèng caùch laáy toång bình quaân caùc laàn coù tieáng keâu ghi nhaän ñöôïc treân ñoù chia

cho soá tuyeán. Tuyeán chaïy daøi 200 m vaø roäng 100 m (ñoái vôùi loaøi Gaø loâi hoâng tía roäng 60 m)

bao goàm noät vuøng roäng 20.000 m2, töùc laø baèng 2 ha (ñoái vôùi Gaø loâi hoâng tía 12.000 m2). Caùc

trò soá treân moãi ha laø maät ñoä bình quaân vaø toái ña treân moãi tuyeán seõ ñöôïc chia ra laøm 2, coøn

trong tröôøng hôïp Gaø loâi hoâng tía laø 1,2. Toång dieän tích vuøng cö truù cuûa loaøi naøy roäng gaàn

baèng dieän tích caû khu vöïc ñieàu tra, tuy nhieân chöa coù soá ño cuï theå, do vaäy cuõng chöa theå

tính toaùn chính xaùc soá löôïng cuûa 4 loaøi chim noùi ñeán ôû Vöôøn Quoác gia Caùt Tieân.

Muoán tính toaùn maät ñoä cuûa moät ñaøn döïa treân cô sôû soá laàn nghe tieáng con ñöïc keâu/gaùy, thì

caàn phaûi ñieàu tra ban ngaøy vaø vaøo thôøi gian maø chuùng keâu/gaùy nhieàu nhaát. Chæ baèng caùch

naøy ngöôøi ta môùi coù theå hy voïng thu thaäp ñöôïc soá lieäu ñaày ñuû veà soá laàn con ñöïc keâu/gaùy

trong moät vuøng ñaõ xaùc ñònh. Caùc soá lieäu thu ñöôïc vaøo thôøi gian khaùc, hoaëc thaáy coù söï cheânh

leäch quaù lôùn ñeàu phaûi xem xeùt kyõ ñeå loaïi boû tröôùc khi tieán haønh phaân tích. Nhö vaäy ñeå coù

ñöôïc taäp hôïp caùc soá lieäu chính xaùc khi phaân tích, chuùng ta caàn phaûi xaùc ñònh ñöôïc moät soá

yeáu toá sau:

1) Söï sai khaùc veà nhòp ñieäu keâu/gaùy cuûa chim vaøo caùc thôøi ñieåm ñieàu tra khaùc nhau trong

ngaøy.

2) Söï sai khaùc veà nhòp ñieäu keâu/gaùy vaøo thaùng ñieàu tra theo tuyeán ñieàu tra (thaùng ba) so vôùi

caùc thaùng khaùc cuûa caû thôøi gian nghieân cöùu trong vuøng.

Coâng vieäc tính toaùn ñöôïc tieán haønh baèng phöông phaùp ño kieåm tra treân caùc oâ hình vuoâng,

söû duïng heä ñieàu chænh Yates (Test with a Yates correction). Vì kích thöôùc cuûa oâ tieâu chuaån

nhoû neân chæ tieán haønh kieåm tra moät soá laàn baèng phöông phaùp kieåm tra xaùc suaát chính xaùc

cuûa Fisher (Fisher’s Exact Probality Test).

Söï khaùc bieät giöõa caùc khu vöïc ñaët tuyeán ñieàu tra nhö ñaõ ñöôïc moâ taû ôû treân, coù theå thaáy roõ

laø do caùch choïn vò trí tuyeán khaùc nhau hoaëc coù theå do ñieàu tra ôû caùc thôøi ñieåm khaùc nhau

trong thaùng, soá lieäu thu thaäp coøn phuï thuoäc bôûi khaû naêng cuûa ngöôøi ñieàu tra, maëc daàu ñaõ

boá trí hai ngöôøi cuøng nhau tieán haønh ñieàu tra treân moãi tuyeán.

7


4. Keát quaû

4.1. Gaø so coå hung

Töø ngaøy 8 thaùng 2 ñeán ngaøy 5 thaùng 4, chöa thu thaäp ñöôïc baát kyø soá lieäu naøo veà loaøi naøy

ôû Vöôøn Quoác gia Caùt Tieân. Lyù do chuû yeáu laø vì chöa xaùc ñònh ñöôïc vuøng soáng cuûa loaøi moät

caùch saùt thöïc, maët khaùc khu vöïc ñaët tuyeán vaø quan saùt xung quanh röøng Saêng leû luùc naøy

chöa phuø hôïp vì ñaây khoâng phaûi laø vuøng cö truù thích hôïp cuûa Gaø so coå hung. Vieäc ñieàu tra

laïi vuøng ñoài tre gaàn traïm Dak Lua, nôi tröôùc ñaây (1991) ñaõ quan saùt thaáy, thöïc chaát vaøo thôøi

kyø ñaàu tieân naøy cuõng khoâng thu ñöôïc keát quaû gì.

Taïi Khu Baûo toàn Thieân nhieân Caùt Loäc, nhö treân ñaõ noùi, chuyeán khaûo saùt 3 naêm veà tröôùc taïi

ñaây cuûa nhoùm chuyeân gia thuoäc Toå chöùc Baûo toàn Chim Quoác teá ñaõ khoâng thaønh coâng trong

vieäc phaùt hieän Gaø so coå hung. Töø ngaøy 5 thaùng 4, sau 5 ngaøy ñieàu tra, toång soá ñaõ quan saùt

ñöôïc 26 laàn (vôùi ít nhaát laø 22 caù theå) taïi 6 ñòa ñieåm khaùc nhau xung quanh khu vöïc caém traïi.

Vaøo ngaøy ñaàu tôùi ñaây ñaõ nhìn thaáy moät con ôû gaàn ñöôøng moøn ñi vaøo khu baûo toàn, caùch khu

trung taâm khoaûng 4-5 km veà phía nam (baûn ñoà 3). Tieáp ñeán, töø ngaøy 6-10 thaùng 4 ñaõ lieân

tuïc quan saùt vaø ghi aâm tieáng keâu cuûa chuùng ôû haàu heát caùc tuyeán ñieàu tra caùch nôi caém traïi

khoâng xa. Baèng keát quaû quan saùt tröïc tieáp ñaõ cho thaáy raèng vuøng soáng cuûa chuùng khaù ña

daïng: röøng thöôøng xanh thöù sinh, röøng hoãn giao tre/loà oâ, nöùa, röøng tre nöùa, caây buïi vaø

thöôøng gaëp chuùng ôû caùc trieàn doác.

Maët khaùc, nhöõng nôi ñaõ quan saùt thöôøng laø nhöõng nôi coù moâi truôøng ñaõ bò taùc ñoäng ít nhieàu;

cuï theå ñaõ gaëp moät ñoâi treân söôøn ñoài (ñoä doác 40%) haàu heát laø tre/loà oâ, nöùa (coù ñoä cao 10 m)

vaø moät soá loaøi caây thöôøng xanh (Phuï luïc V, hình 2). Do chuùng ñang maûi kieám aên neân ñaõ coù

theå quan saùt trong voøng 10 phuùt. Caùch ñoù khoaûng 20 m laø lôùp thaûm muïc vaø thöïc bì ñaõ bò

ñoát, caùch xa khoaûng 200 m luùc ñoù coù tieáng caây ñoå. Khoaûng caùch giöõa chuùng vaø ngöôøi quan

saùt chæ xa chöøng 5 m. Lieân tuïc nghe tieáng keâu “chíp, chíp, ...” trong khi caû hai con ñang maûi

meâ tìm kieám thöùc aên, ñaøo bôùi lôùp ñaát thaûm muïc (daày 10 cm), chuùng ñöùng saùt nhau. Töø ñieåm

quan saùt coù theå nhìn raát roõ vieàn ñoû treân maét, moät ñaëc ñieåm maø tröôùc ñaây chöa ñöôïc moâ taû

vaø theå hieän treân hình veõ cuûa King et al.(1975).

Vaøo ngaøy 7 thaùng 4, moät nhoùm quan saùt ñaõ ghi aâm ñöôïc tieáng keâu cuûa Gaø so coå hung; vaø

quan saùt roõ hai con coù maøu keû soïc treân löng (Eames, J.C., pers. comm.). AÂm höôûng khi keâu

khaù ña daïng, moät con keâu nghe lieân tuïc nhö tieáng coøi vaø moãi luùc moät to daàn leân, coøn con

khaùc laïi keâu töøng tieáng moät. Sô ñoà aâm thanh qua ghi aâm tieáng keâu cuûa Gaø so coå hung theå

hieän ôû Phuï luïc I. Caùc aâm höôûng phaùt laïi qua maùy ghi aâm nghe raát roõ vaø khaù ñieån hình.

Ngaøy 13 thaùng 4 taïi Vöôøn Quoác gia Caùt Tieân, ôû söôøn phía taây khu Nuùi Töôïng tuy coù quan

saùt thaáy nhöng chöa hoaøn toaøn khaúng ñònh vaø phaûi ñeán ngaøy 16 thaùng 4 thoâng tin treân ñöôïc

minh chöùng khi nghe tieáng keâu cuûa 4-5 con vaø theâm vaøo ñoù laø ñaõ nhìn thaáy moät con. Vaøo

luùc 18h00 ngaøy 23 thaùng 4 laïi nghe ñöôïc tieáng keâu cuûa hai ñoâi vaø quan saùt moät con khaùc

ñang ñaøo bôùi quanh caây nöùa ñoå treân maët ñaát. Tieáp ñoù, ngaøy 24 thaùng 4 taïi khu Nuùi Töôïng

laïi nghe tieáng keâu cuûa hai ñoâi. Vuøng Nuùi Töôïng laø khu ñoài keùo daøi vôùi ñoä cao töø 150-200 m.

Thaûm thöïc vaät ôû ñaây chuû yeáu laø tre/loà oâ, nöùa vaø röøng goã hoãn giao nöûa ruïng laù, nhìn chung

töông töï nhö ôû Dak Lua. Moät tuaàn sau ñoù ñaõ tieán haønh ñieàu tra laïi taïi Dak Lua vaø ngaøy 20

thaùng 4 ñaõ nghe vaø nhìn thaáy moät con, ngaøy 25 thaùng 4 laïi nhìn thaáy 2 con. Caùc keát quaû

ñieàu tra treân ñaây ñaõ cho pheùp khaúng ñònh söï hieän dieän cuûa Gaø so coå hung ôû vuøng Dak Lua.

Nhö vaäy coù theå keát luaän ôû Caùt Tieân, taïi khu vöïc Nuùi Töôïng coù ít nhaát laø 3 ñoâi Gaø so coå hung

vaø 1 ñoâi khaùc ôû vuøng Dak Lua. Khu vöïc röøng naèm giöõa hai vuøng naøy khoâng tìm thaáy chuùng.

Vaøo thôøi ñieåm ñieàu tra ôû vuøng Caùt Tieân thöôøng Gaø so coå hung ít ñaùp laïi tieáng keâu phaùt ra

töø maùy ghi aâm so vôùi thôøi gian tröôùc ñoù ôû Caùt Loäc. Raát ñaùng tieác laø cho ñeán nay vaãn chöa

chuïp ñöôïc aûnh cuûa Gaø so coå hung ôû röøng.

8


4.2 Coâng

ÔŒ Vöôøn Quoác gia Caùt Tieân ít nhaát ñaõ nghe tieáng keâu vaø quan saùt thaáy Coâng ôû 4 ñòa ñieåm

khaùc nhau. Tieáng keâu coù theå nghe ñöôïc töø khoaûng caùch khaù xa. Thôøi gian nghe thaáy Coâng

keâu laø töø thaùng 2 ñeán thaùng 4, vaøo buoåi saùng vaø toái, sau muøa sinh saûn (töø thaùng 3 ñeán thaùng

6) ñaây laø thôøi kyø thay loâng vaø luùc ít khi nghe thaáy tieáng Coâng (Eames et al., 1992).

Nôi taäp trung nhieàu Coâng ôû Caùt Tieân laø khu vöïc quanh Baøu Saáu. Taïi ñaây ngaøy 26 thaùng 2

ñaõ gaëp ñaøn Coâng coù 8 con, goàm con ñöïc, con caùi vaø caùc con non gaàn ñoä tröôûng thaønh. Cuõng

taïi ñaây, vaøo caùc ngaøy töø 19-21 thaùng 3 coù 4 con ñöïc keâu vaøo luùc töø 6h30-7h30 saùng.

Taïi vuøng Dak Lua ñaõ coù caùc soá lieäu quan saùt Coâng nhö sau: nghe tieáng keâu cuûa con ñöïc vaøo

caùc buoåi saùng töø phía ñoài tre/loà oâ gaàn thoân (vaøo thaùng 3), 3 laàn quan saùt thaáy moät con khaùc

chaïy qua ñöôøng moøn gaàn ñoù, ngaøy 4 thaùng 3 nghe 2 con keâu ôû khu röøng gaàn ñoù, vaø tröôùc

ñoù, ngaøy 27 thaùng 2 ñaõ thaáy 1 con ñöïc non nguû ôû caây cao caïnh ruoäng luùa vaøo luùc 18h00,

gaàn thoân Dak Lua vaøo luùc 18h00 giôø.

Nhaân daân ôû Dak Lua cho bieát thöôøng gaëp Coâng ôû gaàn ñoù, tuy nhieân tröôùc ñaây thöôøng gaëp

phoå bieán hôn. Theo caùc kieåm laâm vieân, thì moät soá nôi ôû doïc soâng Ñoàng Nai vaøo muøa möa

cuõng thöôøng hay gaëp Coâng. Thôøi gian ñieàu tra laø muøa khoâ neân ñaõ khoâng cho pheùp gaëp

Coâng ôû khu vöïc naøy.

4.3. Keát quaû ñieàu tra theo tuyeán

Khoâng coù söï sai khaùc ñaùng keå veà soá löôïng chim ñieàu tra qua tieáng keâu/gaùy ôû vuøng Dak Lua,

khu vöïc Ban Quaûn lí, vuøng Baøu Saáu vaø taïi caùc tuyeán ñieàu tra ôû röøng. Cho neân coù theå noùi

raèng möùc ñoä hoaït ñoäng theå hieän baèng tieáng keâu/gaùy cuûa chim trong thaùng 3 khoâng coù söï

thay ñoåi.

4.3.1 Gaø loâi hoâng tía

Khoâng gaëp Gaø loâi hoâng tía trong thaùng 2, vaø laàn gaëp chuùng xuaát hieän ñaàu tieân laø vaøo thaùng

3 trong naêm. Vaøo buoåi saùng sôùm khi maët trôøi baét ñaàu moïc thì thoâng thöôøng hay gaëp loaøi naøy

ñi kieám aên theo ñaøn, ñaõ gaëp ñaøn goàm 2 con ñöïc vaø 4 con caùi. Chuùng xuaát hieän nhieàu vaøo

thaùng 3 vaø trong thaùng 4 thöôøng thaáy nhöõng con ñöïc “voã caùnh” nhieàu hôn, coù theå muøa sinh

saûn baét ñaàu vaøo thaùng 3. ÔŒ Caùt Tieân chöa heà nghe thaáy tieáng keâu cuûa loaøi naøy. Coøn ôû Khu

Baûo toàn Thieân nhieân Caùt Loäc vaøo luùc naøy ñaõ nghe tieáng keâu cuûa loaøi naøy vaøi laàn treân caùc

trieàn doác, chuùng voã caùnh vaø goïi nhau, ñoâi luùc laïi coù tieáng keâu cuûa loaøi Gaø loâi traéng Lophura

nycthemera .

Caùc soá lieäu veà keát quaû ñieàu tra Gaø loâi hoâng tía nhö sau:

Loaøi naøy ít keâu vaøo thôøi ñieåm töø 9h00 ñeán 10h00, neáu so saùnh vôùi keát quaû quan saùt vaøo thôøi

gian töø 6h00 ñeán 9h00 (p<0.05; N=74). Soá lieäu thu ñöôïc töø 9h00 ñeán 10h00 khoâng ghi trong

baùo caùo naøy.

Caùc tuyeán ñaõ ñieàu tra töø 6h00 ñeán 9h00 giôø thì keát quaû ñöôïc goäp laïi do khoâng coù söï khaùc

nhau ñaùng keå (N=74).

Caùc soá lieäu thu ñöôïc veà hoaït ñoäng goïi nhau cuûa chuùng vaøo buoåi saùng khoâng sai khaùc nhieàu

so vôùi buoåi chieàu. Do vaäy, taát caû caùc soá lieäu thu ñöôïc ñeàu söû duïng ñeå tính toaùn maät ñoä cuûa

ñaøn (N=121).

Soá löôïng trung bình caùc con ñöïc nhaän bieát baèng tieáng voã caùnh trong caùc tuyeán ñieàu tra laø

0,23 (Bieåu 1).

Soá löôïng trung bình caùc con ñöïc nhaän bieát baèng tieáng voã caùnh treân 1 ha laø 0,19 (baûng 1).

9


Baûng 1: Quan heä giöõa soá laàn nghe ñöôïc tieán voã caùnh vaø maät ñoä cuûa Gaø loâi hoâng tía

Gaø loâi hoâng tía

Tuyeán ñieàu tra n x toái ña x s.d

1 5 1 0,20 0,40

2 5 2 0,60 0,80

3 5 0 0,00 0,00

4 5 1 0,40 0,49

5 5 1 0,20 0,40

6 5 0 0,00 0,00

7 5 0 0,0 0,00

8 10 0 0,00 0,00

9 12 1 0,08 0,28

10 9 1 0,22 0,42

11 9 2 0,22 0,63

12 8 4 1,00 1,22

13 8 1 0,13 0,33

14 4 1 0,25 0,43

15 6 1 0,17 0,37

x/tuyeán 1,07 0,23

Ñoä leäch chuaån 1,00 0,26

x/ha 0,89 0,19


n : Soá laàn ñi boä khaûo saùt treân tuyeán

x toái ña : Soá löôïng cao nhaát caùc con ñöïc voã caùnh ñaõ tính ñöôïc treân tuyeán

ñieàu tra vaøo moïi thôøi ñieåm

x: Soá löôïng bình quaân caùc con ñöïc ñeám ñöôïc khi voã caùnh treân tuyeán ñieàu tra

s.d Ñoä leäch chuaån

4.3.2 Gaø tieàn maët ñoû

Gaø tieàn maët ñoû raát phoå bieán ôû Caùt Tieân. Haøng ngaøy coù theå nghe tieáng keâu hay gaëp chuùng

doïc tuyeán ñöôøng chính ôû vöôøn. Thoâng thöôøng chæ gaëp ñi leû, chöa gaëp chuùng ñi ñoâi. Ñaõ tìm

thaáy moät toå, coù moät tröùng cuøng vôùi con caùi ôû toå (Phuï luïc V, Hình 1). Raát deã daøng ñeán gaàn

vaø quan saùt khi coù con caùi ñang naèm ôû toå. Toå laøm ôû choã coù neàn ñaát truõng caùch bôø con

ñöôøng ñaát chính cuûa vöôøn khoaûng 4 m. Toå coù caáu taïo sô saøi, nguyeân lieäu laøm toå chæ laø caùc

sôïi loâng mòn loùt treân laù. Con caùi khi naèm ôû toå vaãn coù theå ñeå loä maøu traéng cuûa quaû tröùng ôû

phía döôùi. Gaø tieàn maët ñoû chæ ñeû 1-2 tröùng (Delacour, 1977). Sau khoaûng 18 ngaøy, toå vaø

tröùng ñaõ hoaøn toaøn bò maát, khoâng roõ lí do.

ÔŒû Khu Baûo toàn Thieân nhieân Caùt Loäc vaøo thôøi gian ñieàu tra haøng ngaøy ít nghe tieáng keâu cuûa

Gaø tieàn maët ñoû, chöùng toû soá löôïng cuûa chuùng ôû ñaây khoâng nhieàu baèng ôû Caùt Tieân, vaø chæ

quan saùt ñöôïc chuùng ôû caùc thung luõng heïp, khoâng gaëp treân goø ñoài doác.

Soá lieäu veà keát quaû ñieàu tra Gaø tieàn maët ñoû nhö sau:

Gaø tieàn maët ñoû thöôøng ít keâu hôn töø 9h00 ñeán 10h00 giôø so vôùi luùc töø 6h00 ñeán 9h00

(p<0,05; N = 74). Soá lieäu thu ñöôïc töø 9h00 ñeán 10h00 khoâng ghi trong baùo caùo naøy.

Taïi caùc tuyeán ñieàu tra soá lieäu thu thaäp töø 6h00 ñeán 9h00 coù theå goäp laïi vì khoâng coù söï sai

khaùc nhieàu (N = 71).

Nhòp ñoä nghe tieáng keâu vaøo buoåi saùng vaø chieàu khoâng sai khaùc nhau nhieàu, do vaäy coù theå

söû duïng taát caû ñeå tính maät ñoä chuûng quaàn.

10


Soá löôïng trung bình nghe tieáng keâu treân moãi tuyeán ñieàu tra laø 0,59 (baûng 2).

Soá löôïng trung bình nghe tieáng keâu treân 1 ha laø 0,30 (baûng 2).

Baûng 2: Quan heä giöõa soá laàn nghe ñöôïc tieán voã caùnh vaø maät ñoä cuûa Gaø tieàn maët ñoû

Gaø tieàn maët ñoû


1 5 2 1,40 0,49

2 5 2 0,80 0,75

3 5 1 0,20 0,40

4 5 0 0,00 0,00

5 5 2 0,80 0,75

6 5 2 1,00 0,63

7 5 1 0,60 0,49

8 10 3 1,10 0,71

9 12 3 0.75 1,01

10 9 1 0,11 0.31

11 9 1 0,22 0,42

12 8 1 0,13 0,33

13 8 2 0,63 0,70

14 4 2 0,50 0,87

15 6 2 0,67 0,75

x/tuyeán 1,67 0,59


x/ha 0,83 0,30


n : Soá laàn ñi boä khaûo saùt treân tuyeán ñieàu tra

x toái ña : Soá laàn nghe tieáng keâu nhieàu nhaát treân tuyeán vaøo moïi thôøi ñieåm

x: Soá laàn nghe tieáng keâu bình quaân treân tuyeán ñieàu tra

s.d: Ñoä leäch chuaån

4.3.3 Gaø so ngöïc gu ï

Gaø so ngöïc guï raát nhuùt nhaùt, thöôøng gaëp ñaøn töø 2 ñeán 4 con. Vaøo thaùng 4 baét ñaàu nghe

tieáng keâu cuûa chuùng, thoâng thöôøng luùc baét ñaàu chæ nghe tieáng keâu cuûa moät con, coù theå ñoù

laø tieáng keâu goïi ñaøn cuûa con ñöïc. Gaø so ngöïc guï thöôøng xuyeân kieám aên, laån traùnh trong

röøng neân khoâng bao giôø gaëp chuùng xuaát hieän ôû choã troáng hay doïc ñöôøng moøn.

Ñaõ quan saùt tröïc tieáp vaø nghe tieáng keâu cuûa Gaø so ngöïc guï ôû röøng Caùt Loäc. Sinh caûnh vuøng

soáng cuûa chuùng laø röøng thöôøng xanh vaø tre nöùa, töông töï nhö ñaëc ñieåm vuøng soáng cuûa Gaø

so coå hung.

Soá lieäu thu thaäp veà loaøi naøy nhö sau:

Trong quaù trình ñieàu tra thaáy raèng Gaø so ngöïc guï ít keâu vaøo buoåi saùng töø thôøi gian töø 9h00

ñeán 10h00 giôø so vôùi thôøi gian töø 6h00 ñeán 9h00 giôø (p<0,05; N=74). Soá lieäu thu ñöôïc töø

9h00 ñeán 10h00 khoâng ñöa vaøo baùo caùo naøy.

Caùc tuyeán ñieàu tra töø 6h00 ñeán 9h00 giôø coù theå goäp laïi vì khoâng coù sai khaùc ñaùng keå ñoái

vôùi loaøi naøy (N=71).

Gaø so ngöïc guï thöôøng keâu nhieàu hôn töø 6h00 ñeán 9h00 (p<0,05; N=121) so vôùi töø 15h00 ñeán

19h00 hay muoän hôn. Tuy nhieân chuùng toâi chæ laáy soá lieäu thu thaäp ñöôïc vaøo buoåi saùng ñeå

tính toaùn maät ñoä cuûa chuûng quaàn.

11


Soá löôïng trung bình caùc ñoâi goïi nhau treân tuyeán ñieàu tra laø 1,06 (Baûng 3).

Soá löôïng trung bình caùc caëp goïi nhau treân moãi ha laø 0,53 (Baûng 3).

Baûng 3: Quan heä giöõa soá laàn nghe ñöôïc tieán voã caùnh vaø maät ñoä cuûa Gaø so ngöïc nguï

Gaø so ngöïc guï


1 3 0 0,00 0,00

2 3 5 3,17 1,03

3 3 1 0,33 0,47

4 3 2 1,67 0,47

5 3 2 1,33 0,58

6 3 1 0,50 0,41

7 3 2 0,67 0,94

8 6 2 1,17 0,69

9 8 2 0.75 0,66

10 5 2 0,40 0.80

11 5 1 0,40 0,49

12 5 2 1,00 0,63

13 4 3 1,00 1,22

14 2 2 1,50 0,50

15 3 3 2,00 1,41

x/tuyeán 1,97 1,06


x/ha 0,98 0,53


n : Soá laàn ñi boä khaûo saùt treân moät tuyeán (chæ tính buoåi saùng)

x toái ña : Soá laàn nghe tieáng keâu nhieàu nhaát cuûa moät ñoâi treân tuyeán ñieàu tra vaøo moïi thôøi

ñieåm

x: Soá laàn nghe tieáng keâu trung bình treân tuyeán ñieàu tra


4.3.4 Gaø röøng

Ñaây laø loaøi raát phoå bieán trong Vöôøn Quoác gia Caùt Tieân. Coù theå nghe con troáng gaùy ôû nhieàu

nôi trong Vöôøn. Thöôøng gaëp chuùng ñi theo ñaøn vaøo baát kyø thôøi ñieåm naøo trong thôøi gian

nghieân cöùu doïc theo caùc ñöôøng moøn. Toå Gaø röøng tìm thaáy vaøo ngaøy 17 thaùng 4 ôû caïnh buïi

tre, nôi ñaõ töøng bò chaët phaù, coù 8 tröùng. Vaøi ngaøy sau (23 thaùng 4) oå tröùng ñaõ bò maát, khoâng

roõ lyù do.

Caùc soá lieäu thu ñöôïc veà gaø röøng nhö sau :

Gaø röøng thöôøng gaùy ít hôn trong khoaûng thôøi gian töø 9h00 ñeán 10h00 so vôùi thôøi gian töø

6h00 ñeán 9h00 (p<0,05; N=74).

Soá lieäu thu ñöôïc töø 9h00 ñeán 10h00 khoâng ñöa vaøo baùo caùo naøy.

Caùc soá lieäu ñieàu tra treân tuyeán töø 6h00 ñeán 9h00 coù theå goäp laïi ñoái vôùi loaøi naøy vì raèng

khoâng coù söï khaùc nhau ñaùng keå ( N=71).

Gaø röøng gaùy nhieàu hôn vaøo buoåi saùng töø 6h00 ñeán 9h00 (p<0,05; N =121) so vôùi buoåi chieàu

töø 15h00 ñeán 18h00 hoaëc thaäm chí chaäm hôn. Chæ söû duïng caùc soá lieäu quan saùt ñöôïc vaøo

buoåi saùng ñeå tính maät ñoä cuûa chuûng quaàn.

Soá löôïng trung bình nghe tieáng gaùy cuûa caùc ñoâi treân tuyeán laø 1,38 (baûng 4).

Soá löôïng trung bình nghe tieáng gaùy cuûa caùc ñoâi treân moãi ha laø 0,53 (baûng 4).

12


Baûng 4: Quan heä giöõa soá laàn nghe ñöôïc tieán voã caùnh vaø maät ñoä cuûa Gaø röøng

Gaø röøng


1 3 5 3,00 1,63

2 3 2 1,33 1,47

3 3 2 1,33 0,47

4 3 2 1,00 0,82

5 3 6 3,00 2,16

6 3 2 1,33 0,47

7 3 0 0,00 0,00

8 6 4 0,83 1,46

9 8 3 1,63 1,40

10 5 1 0,20 0.45

11 5 3 1,00 1,26

12 5 4 2,00 1,10

13 4 1 0,25 0,75

14 2 5 3,50 1,50

15 3 1 0,33 0,43

x/tuyeán 2,73 1,38


x/ha 1,37 0,69


n : Soá laàn ñi boä khaûo saùt treân moät tuyeán (chæ tính buoåi saùng )

x toái ña : Soá laàn nghe tieáng gaùy nhieàu nhaát cuûa caùc ñoâi treân moät tuyeán vaøo moïi thôøi

ñieåm

x: Soá laàn nghe tieáng gaùy trung bình treân tuyeán ñieàu tra


13


5. Thaûo luaän

5.1 Gaø so coå hung

Töø ñaàu thaùng 4 khoâng coøn tìm thaáy baát kyø daáu hieäu naøo veà loaøi naøy ôû röøng Caùt Tieân. Coù theå

do coøn thieáu kinh nghieäm trong quan saùt hoaëc luùc naøy ñaõ baét ñaàu vaøo thôøi kyø sinh saûn cuûa

chuùng.

Soá löôïng Gaø so coå hung coøn soáng soùt ôû Vöôøn Quoác gia Caùt Tieân coù theå ít hôn raát nhieàu so

vôùi soá löôïng chuûng quaàn coøn laïi ôû Khu Baûo toàn Thieân nhieân Caùt Loäc. Ñieàu naøy chöùng toû taïi

Caùt Loäc coù moâi tröôøng soáng phuø hôïp hôn vaø bò taùc ñoäng ít hôn so vôùi ôû Caùt Tieân. Ngoaøi ra

coøn coù lyù do khaùc laø soá ngöôøi tieán haønh ñieàu tra ôû Caùt Loäc nhieàu hôn (7 ngöôøi) vaø thôøi gian

ñieàu tra taäp trung hôn trong moät soá ít ngaøy (6 ngaøy), trong khi ñoù ôû Caùt Tieân chæ coù 4 ngöôøi

laøm vieäc trong moät thôøi gian daøi cuûa thaùng 4.

Taïi Vöôøn Quoác gia Caùt Tieân ñaõ tìm thaáy Gaø so coå hung ôû hai ñòa ñieåm. Vaø caû hai nôi ñeàu

ôû gaàn vôùi khu daân cö, trong sinh caûnh röøng tre nöùa, loà oâ. Ñaây laø caùc khu vöïc ñaõ vaø ñang

bò taùc ñoäng maïnh meõ cuûa con ngöôøi. Haøng tuaàn, taïi caùc khu vöïc ñaõ tìm thaáy Gaø so coå hung

vaãn coù ngöôøi chaët tre, nöùa vaø loà oâ. Vuøng thung luõng xung quanh Nuùi Töôïng hieän ñang coù

döï aùn xaây döïng hoà nuoâi caù neân thöôøng xuyeân bò taùc ñoäng bôûi caùc hoaït ñoäng khaùc nhau, keå

caû tieáng oàn aøo cuûa caùc loaïi ñoäng cô. Tuy nhieân, raát khoù ñeå xaùc ñònh ñöôïc möùc ñoä aûnh

höôûng cuûa caùc taùc ñoäng ñoù ñoái vôùi Gaø so coå hung. Khoaûng caùch giöõa hai ñòa ñieåm ñaõ tìm

thaáy loaøi naøy ôû Vöôøn Quoác gia Caùt Tieân laø 21 km vaø sinh caûnh ôû ñaây coù theå ñaõ khoâng phuø

hôïp vôùi yeâu caàu veà nôi cö truù cuûa Gaø so coå hung. Thaûm thöïc vaät taïi ñoù chuû yeáu laø röøng, doïc

soâng coù nhieàu tre, vuøng nöông raãy, röøng troàng vaø khu vöïc thuoäc Ban Quaûn lí Vöôøn Quoác

gia. Tuy nhieân coù vaøi vuøng ñoài xen laãn nhöng chöa coù daáu hieäu veà söï hieän dieän cuûa chuùng.

Döôøng nhö ôû Caùt Tieân caùc caù theå soáng soùt ñaõ soáng taùch bieät nhau. Coù hai ñaøn nhoû neân deã

toån thöông hôn so vôùi moät ñaøn lôùn. Phaàn phía taây Vöôøn Quoác gia Caùt Tieân coù theå vaãn coøn

moät vaøi nôi coù sinh caûnh thích hôïp vuøng soáng cuûa chuùng, song moät vaøi nôi hieän ñang bò

xaâm laán trong vaøi naêm gaàn ñaây.

ÔŒ Khu Baûo toàn Thieân nhieân Caùt Loäc ñaõ tìm thaáy Gaø so coå hung taïi 6 ñòa ñieåm khaùc nhau,

trong khu vöïc roäng 10 km2 coù sinh caûnh vuøng cö truù khaùc nhau. Haàu heát nhöõng khu vöïc naøy

ñeàu ít nhieàu ñaõ bò taùc ñoäng. Caùc loaøi döôøng nhö phaàn naøo ñaõ quen vôùi söï taùc ñoäng nhö vaäy,

song moät caâu hoûi ñaët ra laø lieäu loaøi Gaø so coå hung coù theå toàn taïi ñöôïc ñeán luùc naøo khi maø

röøng ôû Khu Baûo toàn Thieân nhieân Caùt Loäc vaãn coøn tieáp tuïc bò chaët phaù, vaø moâi tröôøng thieân

nhieân ôû ñaây ñang ngaøy caøng bò suy thoaùi.

Raát tieác laø coâng taùc ñieàu tra ôû röøng Caùt Loäc ñaõ phaûi taïm ngöøng sau thôøi gian ngaén nguûi. Ñieàu

naøy ñaõ laøm aûnh höôûng ñeán keát quaû nghieân cöùu khaù nhieàu, nhaát laø ñoái vôùi caùc yeâu caàu veà

nghieân cöùu hieän traïng vuøng soáng vaø caùc ñaëc ñieåm veà sinh thaùi hoïc cuûa loaøi naøy. Chính vì

vaäy maø cho ñeán nay chuùng ta vaãn chöa thu thaäp ñöôïc caùc soá lieäu veà caáu truùc ñaøn cuõng nhö

vuøng hoaït ñoäng cuûa Gaø so coå hung ôû Caùt Loäc.

Theo Mace-Lande (McGowan et al., 1995) thì loaøi naøy ñöôïc xeáp vaøo caáp ñaùnh giaù “Bò ñe

doïa”. Keát quaû nghieân cöùu treân ñuû ñeå ñaùnh giaù laïi tình traïng bò ñe doïa ñoái vôùi chuùng.

5.2 Tính toaùn soá löôïng

Moät soá vaán ñeà vaø caùc nhaân toá taùc ñoäng ñeán keát quaû ñieàu tra thöïc ñòa ñöôïc ñeà caäp ñeán nhö

sau:

Ñoä phong phuù cuûa chim ñöôïc tính toaùn chæ coù giaù trò haïn cheá khi ñeà caäp ñeán soá löôïng tuyeät

14


ñoái. Vieäc tính toaùn chæ ñöôïc tieán haønh treân moät dieän tích nhoû ôû Vöôøn Quoác gia Caùt Tieân do

vaäy chöa theå coi ñaây laø ñaïi dieän cho caùc loaøi khaùc nhau. So saùnh caùc loaøi vôùi nhau cuõng ít

coù taùc duïng; caùc loaøi khaùc nhau veà taäp tính, sinh thaùi, soá löôïng vaø quaù trình dieãn bieán.

Giaù trò cuûa vieäc tính soá löôïng quaàn theå laø coù theå söû duïng keát quaû laàn naøy phuïc vuï cho vieäc

tieáp tuïc ñieàu tra tieáp theo vaøo caùc naêm sau vaø giuùp chuùng ta coù theå so saùnh caùc keát quaû ñaït

ñöôïc trong nhöõng naêm sau ñoù moät caùch thieát thöïc. Do vaäy keát quaû tính toaùn laàn naøy caàn

ñöôïc xem nhö laø neàn taûng ñeå tieán haønh vieäc tính toaùn ôû quy moâ lôùn hôn trong töông lai ñoái

vôùi caùc loaøi khaùc nhau soáng trong cuøng moät ñòa ñieåm vaø cuøng thôøi gian trong naêm.

Vieäc di chuyeån ñeán caùc vuøng röøng raäm, yeân tónh vaø caùch xa khu trung taâm thöôøng laø raát khoù

khaên, do vaäy caùc tuyeán ñieàu tra ñöôïc môû vuoâng goùc vôùi tuyeán ñöôøng chính. Caùc loaøi chim

coù theå sôï haõi bay ñi hoaëc bò thu huùt ra choã ñöôøng moøn troáng traûi. Do vaäy khoâng theå coi vieäc

löïa choïn ñòa ñieåm môû tuyeán laø ngaãu nhieân. Vì chæ coù hai con ñöôøng ôû Vöôøn Quoác gia Caùt

Tieân, moät con ñöôøng coù dieän tích röøng xung quanh bò “taùc ñoäng” khoâng nhieàu do vaäy neáu

khu vöïc ñieàu tra chæ ôû quanh ñoù thì seõ khoâng ñaïi dieän cho nhöõng khu vöïc roäng lôùn hôn ôû

Caùt Tieân .

Thôøi gian ñieàu tra treân moãi tuyeán laø 30 phuùt. Ñaây laø khoaûng thôøi gian töông ñoái daøi ñoái vôùi

moät cöï ly 200 m, song khoâng theå lôïi duïng toái ña thôøi gian naøy ñeå chôø nghe ñöôïc tieáng keâu

cuûa moät caù theå trong khu vöïc ñieàu tra. Tuy nhieân neáu laøm nhö vaäy thì seõ laøm taêng gaáp ñoâi

khaû naêng ghi ñöôïc tieáng keâu cuûa moät caù theå, ñaëc bieät khi coù chim bay ngang qua vuøng ñieàu

tra. Neáu ñöôïc nhö vaäy thì trong tröôøng hôïp ñoù seõ cho keát quaû laø maät ñoä cuûa chim seõ cao

hôn giaù trò thöïc. Neáu giaûm thôøi gian quan saùt ôû moãi tuyeán, keát quaû seõ laø moät soá con hieän

dieän taïi ñoù nhöng laïi khoâng ñöôïc ghi nhaän; vaø maät ñoä cuûa chuùng laïi coù giaù trò thaáp hôn thöïc

teá.

Khi môû tuyeán thöôøng gaëp khoù khaên laø laøm theá naøo ñeå phaùt ñöôïc moät tuyeán chaïy theo

ñöôøng thaúng. Coâng vieäc naøy caøng khoù khaên hôn trong muøa möa vaø khi gaëp thaûm thöïc vaät

raäm raïp. Keát quaû laø moät soá oâ vuoâng khi tính toaùn maät ñoä chæ theo caùc ñöôøng uoán cong nhoû

heïp thay vì moät ñöôøng thaúng do vaäy daãn ñeán sai soá lôùn hôn raát nhieàu.

Keát quaû ñieàu tra chæ döïa treân tieáng chim keâu, cho neân nhöõng con khoâng keâu ñaõ khoâng ñöôïc

theå hieän trong keát quaû tính toaùn, do coù nhöõng con thöôøng keâu nhöng keâu vaøo thôøi ñieåm naøo

thì chöa ñöôïc xaùc ñònh khi tieán haønh vieäc tính toaùn. Vieäc tính maät ñoä chuûng quaàn ôû ñaây chæ

döïa theo soá laàn con ñöïc keâu vaø thöôøng coi ñoù laø söï hieän dieän cuûa caû hai con ñöïc vaø caùi.

Khi ñi theo caùc tuyeán ñieàu tra veà muøa khoâ thöôøng nghe ñöôïc raát nhieàu tieáng chim keâu/gaùy.

Vaøo buoåi saùng sôùm di chuyeån treân lôùp thaûm muïc deã daøng hôn, coøn vaøo caùc thôøi ñieåm khaùc

trong ngaøy ngöôøi ta raát khoù ñeå coù theå ñi xuyeân qua röøng maø khoâng gaây tieáng ñoäng. Tieáng

oàn aøo phaùt ra coù theå laøm cho chim bay ñi hoaëc cuõng coù theå laøm cho chuùng döøng laïi vaø caát

tieáng keâu. Trong khi di chuyeån neáu coù nhieàu tieáng oàn thì raát khoù nghe ñöôïc tieáng chim keâu.

5.3 Moái ñe doïa ñoái vôùi Vöôøn Quoác gia Caùt Tieân

Hoaït ñoäng khai thaùc caùc loaïi goã quyù taïi Vöôøn Quoác gia Caùt Tieân keùo daøi ñeán naêm 1978

(Thaùi Vaên Tröøng, 1988). Töø naêm 1978, Caùt Tieân ñaõ ñöôïc xem nhö laø moät Khu Baûo toàn Thieân

nhieân neân keå töø ñoù vieäc khai thaùc goã ñaõ laø baát hôïp phaùp, vaø töø naêm 1986 ñeán naêm 1990

khu baûo toàn Caùt Tieân ñöôïc ñeà nghò chuyeån thaønh Vöôøn Quoác gia (Thaùi Vaên Tröøng, 1988).

Khai thaùc goã baát hôïp phaùp hieän vaãn coøn xaåy ra ôû ranh giôùi phía taây cuûa Vöôøn, tuy nhieân

möùc ñoä khai thaùc khoâng nhö nhöõng naêm 1978 vaø 1990.

Trong thôøi gian chieán tranh ôû Vieät Nam, röøng Caùt Tieân ñaõ töøng laø caên cöù khaùng chieán cuûa

ta, neân nhieàu khu vöïc roäng lôùn ñaõ bò raûi chaát ñoäc laøm ruïng laù. Raát nhieàu vuøng röøng ñaõ bò

aûnh höôûng naëng neà vaø cho ñeán nay chæ coøn laïi caùc loaøi tre nöùa. Sau chieán tranh, khu vöïc

15


xung quanh Caùt Tieân, ñaëc bieät laø vuøng Dak Lua ñaõ trôû thaønh khu daân cö, nhöõng ngöôøi lính

ñaõ coù gia ñình rieâng vaø ôû laïi ñaây cho ñeán nay, hoï ñaõ tieán haønh khai khaån ñaát ñai ñeå laøm

noâng nghieäp, khai thaùc goã, cuûi vaø xaây döïng phaùt trieån baûn laøng.

Nhieàu ñoàng baøo daân toäc ít ngöôøi tröôùc ñoù ñaõ töøng sinh soáng trong caùc khu röøng raäm taïi ñaây,

nay hoï quay veà ôû thoân Taø Laøi. Töø taäp quaùn du canh du cö hoï ñaõ chuyeån sang troàng luùa, ngoâ,

caây coâng nhieäp vaø chaên nuoâi. Theo caùch laøm naøy nhieàu khu vöïc röøng möa nhieät ñôùi nguyeân

sinh roäng lôùn ñaõ bieán thaønh nöông raãy, ñaát canh taùc noâng nghieäp. Hieän nay röøng ñang ñöôïc

troàng laïi ôû moät soá khu vöïc, song chæ vôùi caùc loaøi caây nhaäp noäi nhö keo Acasia vaø baïch ñaøn

Eucalyptus.

Röøng vaø caùc vuøng ñaát ngaäp nöôùc trong Vöôøn Quoác gia cho ñeán nay vaãn coøn bò nhieàu taùc

ñoäng baát lôïi cuûa con ngöôøi. Khu vöïc ñaát ngaäp nöôùc ôû trung taâm Vöôøn nhö Baøu Saáu, laø nôi

khoù ñeán, vaãn bò ñaùnh baét caù traùi pheùp. Ñieàu ñoù ñaõ gaây taùc ñoäng maïnh ñeán caùc loaøi chim

thuù quyù hieám vaø bò ñe doïa phaân boá xung quanh. Hôn theá nöõa, nhöõng ngöôøi saên baét baát hôïp

phaùp thöôøng nhoùm löûa ôû caùc baõi coû vaø laøm aûnh höôûng ñeán caùc thaûm coû non laø thöùc aên cuûa

caùc loaøi thuù aên coû. Baøu Saáu laø nôi ñaõ coù nhieàu Caù saáu Crocodilus siamensis tröôùc ñaây: “...ñoâi

maét cuûa Caù saáu nöôùc ngoït thöôøng saùng ruïc vaøo ban ñeâm khi noåi leân maët nöôùc, troâng nhö

nhöõng vì sao...(Morris, 1987). Hieän nay ñaõ khoâng coøn tìm thaáy Caù saáu ôû Baøu Saáu. Phaûi

chaêng Caùt Tieân cuõng laø nôi ñaõ gaëp Teâ Giaùc moät söøng, ñaây laø nôi “...ñaõ coù luùc nhìn thaáy

thöôøng xuyeân ôû nhöõng vuøng ñaàm laày xung quanh ñoù “ (Morris, 1987).

Gaàn thoân Dak Lua coù Baøu Beøo, ñöôïc hình thaønh doïc theo moät con suoái nhoû, coù nhieàu tre

bao quanh cuøng vôùi nhieàu caây goã lôùn thuoäc hoï Daàu ñaõ cheát. Ñaây laø nôi cö truù lyù töôûng cuûa

loaøi Coø quaêm caùnh xanh Pseudibis davisoni vaø coù theå cuõng laø nôi laøm toå cuûa loaøi naøy

(Eames et al., 1992). Vì naèm keà vôùi thoân baûn, Baøu Beøo bò con ngöôøi taùc ñoäng maïnh. Ñoù laø

vieäc khai thaùc tre nöùa, thu löôïm maêng, ñaùnh caù, caét coû vaø chaên thaû traâu boø. Caùc baõi coû ôû ñaây

laø nôi truù nguï cuûa loaøi Coâng.

Haàu heát vuøng cö truù cuûa Coâng cuõng laø nôi thu huùt söï hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi ví duï nhö

khu ñoàng coû ngaäp nöôùc ôû phía nam Nuùi Töôïng ôû Vöôøn Quoác gia Caùt Tieân. Coù ñeán 3 phaàn

tö dieän tích cuûa khu naøy, chieám khu vöïc 50 ha daõ bieán thaønh hoà nuoâi caù theo döï aùn ñaõ thöïc

hieän töø thaùng 1 ñeán thaùng 4 naêm 1997. Khi ao caù naøy ñi vaøo hoaït ñoäng thì seõ thu huùt raát

nhieàu loaøi chim aên thòt vaø chim nöôùc. Giaø ñaãy Java Leptoptilos javanicus, Dieäc löûa Ardea

purpurea , Haïc coå traéng Ciconia episcopus, OÙ caù Pandion haliaetus , Dieàu caù ñaàu xaùm

Ichthyophaga ichthyaetus, Coå raén Anhinga melanogastter vaø Coác ñen Phalacrocorax niger ,

chuùng coù theå gaëp may khi töï döng coù nguoàn thöùc aên ñöôïc mang ñeán. Haäu quaû coù theå laøm

nhöõng loaøi chim naøy bò quaáy nhieãu hoaëc bò ngoä ñoäc.

Phaàn lôùn caùc traïm gaùc cuûa vöôøn naèm doïc soâng Ñoàng Nai ñeàu coù troàng hoa maøu ñeå söû duïng

hoaëc baùn ôû chôï. Dieän tích cuûa nhöõng khu ñaát naøy töông ñoái lôùn; moãi traïm gaùc caàn hai maùy

keùo ñeå caøy ruoäng mía trong hai ngaøy. Ñeå coù ñöôïc nhöõng caùnh ñoàng mía, thuoác laù hoaëc ngoâ,

thì chính caùc ñôn vò baûo veä naøy laïi phaûi phaù huyû moät soá vuøng röøng xung quanh ñoù.

Moät trong nhöõng moái ñe doïa lôùn nhaát ñoái vôùi Vöôøn Quoác gia Caùt Tieân coù leõ laø vieäc tieáp tuïc

xaây döïng cô sôû haï taàng cuûa vöôøn. Keát quaû laø hieän nay ñaõ xaây döïng ñöôïc moät con ñöôøng

chaïy ñeán Baàu Saáu; tröôùc ñaây muoán ñeán ñoù phaûi ñi boä maát khoaûng 3 tieáng ñoàng hoà qua röøng

raäm, ñoù laø khu vöïc raát quan troïng ñoái vôùi caùc loaøi thuù lôùn vaø Coâng. Moät choøi quan saùt vaø

traïm gaùc ñöôïc xaây döïng ñeå canh giöõ vieäc ñaùnh baét caù troäm ôû Baøu Saáu. Veà maët lyù thuyeát, ñaây

laø moät yù töôûng hay, song söï hieän dieän cuûa con ngöôøi taïi khu vöïc xa xoâi ñoù coù theå gaây aûnh

höôûng nghieâm troïng ñeán caùc loaøi nhö Boø röøng, Boø toùt, Giaø ñaãy, Ngan caùnh traéng Cairina

scutulata vaø Coâng.

Du lòch trong nöôùc ñang phaùt trieån nhanh taïi Vöôøn Quoác gia Caùt Tieân. Vaøo caùc ngaøy nghæ

cuoái tuaàn coù khoaûng 50 ñeán 150 ngöôøi ñeán thaêm Vöôøn. Soá löôïng khaùch du lòch taêng leân do

16


vaäy phöông tieän daønh cho hoï cuõng ñöôïc taêng theo. Hieän ñang coù keá hoaïch xaây döïng moät

beå bôi, moät saân boùng ñaù vaø moät caêng tin roäng ñöôïc thieát keá theo kieåu nhaø truyeàn thoáng cuûa

“daân toäc thieåu soá”. Ñoàng thôøi khu vöïc truï sôû Ban Quaûn lí Vöôøn cuõng ñaõ ñöôïc môû roäng ñaùng

keå. Vaên phoøng môùi qui moâ lôùn hôn hai laàn so vôùi tröôùc ñaây, cuøng vôùi heä thoáng phoøng ôû ñuû

tieän nghi cho khaùch du lòch trong vaø ngoaøi nöôùc.

5.4 Moái ñe doïa ñoái vôùi Khu Baûo toàn Thieân nhieân Caùt Loäc

Khu Baûo toàn Thieân nhieân Caùt Loäc ñöôïc thaønh laäp naêm 1996. Tröôùc kia röøng ôû ñaây ñaõ bò khai

thaùc maïnh. Hieän nay röøng ôû ñaây chöa ñöôïc baûo veä thaät nghieâm ngaët, vaø chöa coù caùc ñieàu

kieän, phöông tieän ñeå phuïc vuï khaùch du lòch cuõng nhö caùn boä nghieân cöùu. Daân soá ôû Caùt Loäc

coù 200 hoä gia ñình, phaàn ñoâng laø caùc coäng ñoàng daân toäc thieåu soá, tröôùc ñaây chuû yeáu hoï

soáng theo loái du canh, du cö vaø saên baén. Chính quyeàn ñaïi phöông ñaõ khuyeán khích hoï

chuyeån phöông thöùc canh taùc sang troàng caây coâng nghieäp nhö troàng ñieàu. Vì lôïi ích kinh teá

cuûa caây ñieàu neân moät soá khu röøng lôùn treân caùc ñænh ñoài ñaõ bò phaù truïi. Hoaït ñoäng saên baén

vaãn tieáp tuïc dieãn ra nhaèm caûi thieän ñôøi soáng haøng ngaøy cuûa caùc gia ñình.

Khu Baûo toàn Thieân nhieân Caùt Loäc laø nôi duy nhaát ôû Chaâu AÙ coøn laïi daáu veát söï toàn taïi cuûa

loaøi Teâ giaùc moät söøng. Caùt Loäc cuõng laø nôi cö truù cuûa quaàn theå Gaø so coå hung. Caùt Loäc tuy

ñaõ trôû thaønh Khu Baûo toàn Thieân nhieân nhöng coù leõ coâng taùc quaûn lyù baûo veä ôû ñaây coøn chöa

thöïc söï ñöôïc cuõng coá. Neáu khoâng coù haønh ñoäng baûo veä khaån tröông thì e raèng 10 naêm sau

caùc quaàn theå chim thuù quyù treân seõ chaúng coøn bao nhieâu nöõa ñeå baûo toàn.

17


6. Keát luaän

6.1 Gaø so coå hung

Ñaõ coù baèng chöùng veà söï toàn taïi cuûa loaøi Gaø so coå hung ôû Vöôøn Quoác gia Caùt Tieân tænh Ñoàng

Nai vaø Khu Baûo toàn Thieân nhieân Caùt Loäc thuoäc tænh Laâm Ñoàng. Tuy ñaõ phaùt hieän ñöôïc loaøi

naøy ôû caû hai nôi, song soá löôïng chuùng hieän tìm thaáy ôû Caùt Loäc nhieàu hôn laø ôû Caùt Tieân.

Qua keát quaû ñieàu tra laàn naøy ñaõ chæ ra raèng yeâu caàu veà nôi cö truù cuûa Gaø so coå hung laø caùc

vuøng ñoài thaáp vôùi ñoä cao ít nhaát laø 150 m, coù ñoä doác, thaûm thöïc vaät chuû yeáu laø röøng thöôøng

xanh hoãn giao tre nöùa, lôùp thaûm töôi khoâng coù caây buïi, gai raäm raïp. Veà muøa khoâ ôû nhöõng

choã ñoù cuõng caàn coù nguoàn nöôùc.

Gaø so coå hung thöôøng ñi thaønh ñoâi, vaø saün saøng ñaùp laïi nhanh choùng khi coù tieáng keâu phaùt

ra töø maùy ghi aâm.

Keát quaû ñieàu tra laàn naøy ñaõ cho thaáy muøa sinh saûn cuûa chuùng coù khaû naêng baét ñaàu vaøo

thaùng 4, laø thôøi kyø ñaõ nghe chuùng keâu nhieàu ôû röøng.

Coù leõ caàn phaûi xem xeùt laïi vieäc xeáp loaïi tröôùc ñaây veà caùc tieâu chuaån ñaùnh giaù tình traïng

theo Mace-Lande, nhaát laø trong ñieàu kieän moâi tröôøng soáng cuûa chuùng ñang tieáp tuïc bò huyû

hoaïi. Tuy nhieân vaán ñeà naøy caàn phaûi ñöôïc nghieân cöùu theâm.

Hieän traïng baûo veä cuûa Gaø so coå hung theo caùc caáp ñaùnh giaù cuûa Mace-Lande ñöôïc xeáp vaøo

caáp “Bò ñe doïa”, nhö ñoái vôùi caùc loaøi khaùc thuoäc nhoùm naøy ñaõ ñöôïc neâu trong chöông trình

haønh ñoäng baûo veä quoác teá thôøi kyø 1995-1999 (McGowan et al., 1995). Hieän traïng ñöôïc xaùc

ñònh nhö treân laø vaøo giai ñoaïn môùi chæ coù raát ít thoâng tin veà loaøi naøy, cho neân vieäc xem xeùt

laïi hieän traïng baûo veä cuûa loaøi hieän nay laø ñieàu caàn thieát vaø neân söû duïng caùc caáp ñaùnh giaù

môùi cuûa IUCN (IUCN, 1996).

Keát quaû ñieàu tra laàn naøy cuõng ñaõ thöû tính toaùn treân dieän roäng 2000 km2, töùc laø bao truøm

dieän tích giöõa khu vöïc ñaõ thu thaäp maãu chuaån laø Bu Kroai, vuøng röøng Caùt Loäc vaø Caùt Tieân.

Tuy vaäy, nhö ñaõ neâu ôû phaàn ñaàu, röøng ôû vuøng Bu Kroai hieän nay haàu heát ñaõ bò phaùt quang

cho neân vieäc môû roäng vuøng phaân boá cuûa loaøi taïi ñaây cuõng khoâng ñaùng keå.

Vieäc söû duïng vaø phaù huyû caùc sinh caûnh vuøng soáng ôû khu vöïc Caùt Tieân vaø Caùt Loäc ñaõ ñöôïc

moâ taû vaø thaûo luaän. Döïa treân nhöõng ñieàu ñaõ ñöôïc phaùt hieän vaø neâu trong baùo caùo, hieän

traïng baûo veä cuûa Gaø so hieän nay caàn ñöôïc xeáp vaøo tieâu chí “Ñang nguy caáp/ Endangered:

B1+2c”.

6.2 Coâng

Khu vöïc Baøu Saáu thuoäc trung taâm Vöôøn laø nôi coù soá löôïng Coâng nhieàu nhaát hieän nay ôû Vöôøn

Quoác gia Caùt Tieân.

Raát khoù ñeå coù theå öôùc tính ñöôïc hieän coù bao nhieâu con ôû Caùt Tieân bôûi vì döôøng nhö Coâng

coù maët ôû nhieàu nôi khaùc nhau, ñaëc bieät laø doïc theo soâng Ñoàng Nai vaøo muøa möa. Coâng taùc

ñieàu tra laàn naøy chæ tieán haønh vaøo muøa khoâ vaø khoâng thaáy chuùng xuaát hieän taïi nhöõng ñieåm

ñieàu tra.

Söï coù maët thöôøng xuyeân cuûa con ngöôøi ôû khu vöïc Baøu Saáu coù theå ñaõ coù taùc ñoäng tieâu cöïc

ñeán loaøi naøy.

18


6.3 Gaø loâi hoâng tía

Maät ñoä trung bình cuûa loaøi naøy ôû vuøng röøng nöûa ruïng laù ñöôïc xaùc ñònh laø 0,19 con treân moät

ha (döïa treân soá laàn nghe con troáng ñaäp caùnh), maät ñoä toái ña laø 0,89 con troáng/ha.

Khoâng gaëp loaøi naøy vaøo thaùng 2, song vaøo thaùng 3 töøng nhoùm caùc con ñöïc cuøng vôùi moät vaøi

con caùi thöôøng di kieám aên vôùi nhau, raát deã gaëp chuùng hoaëc coù theå nghe thaáy tieáng voã caùnh

cuûa nhöõng con ñöïc. Ñieàu naøy chöùng toû muøa sinh saûn cuûa chuùng baét ñaàu vaøo thaùng 3.

6.4 Gaø tieàn maët ñoû

Maät ñoä trung bình Gaø tieàn maët ñoû (theo tieáng keâu cuûa con ñöïc) ôû Vöôøn Quoác gia Caùt Tieân

trong caùc vuøng röøng thöôøng xanh nöûa ruïng laù laø 0,30/ha, maät ñoä toái ña laø 0,83/ha.

6.5 Gaø so ngöïc guï

Gaø so ngöïc guï raát phoå bieán ôû Vöôøn Quoác gia Caùt Tieân, maät ñoä trung bình (ghi nhaän theo

tieáng keâu cuûa con ñöïc) ôû röøng thöôøng xanh nöûa ruïng laù laø 0,53/ha, maät ñoä toái ña laø 0,98/

ha.

Gaø so ngöïc guï thöôøng keâu (tín hieäu cuûa con ñöïc) vaøo buoåi saùng nhieàu hôn laø buoåi chieàu (p

< 0,05, N =121).

6.6 Gaø röøng

Gaø röøng raát phoå bieán ôû Vöôøn Quoác gia Caùt Tieân. Maät ñoä trung bình (theo tieáng gaùy cuûa con

troáng) laø 0,69/ha, maät ñoä toái ña laø 1,37/ha ôû röøng thöôøng xanh nöûa ruïng laù.

Gaø troáng thöôøng gaùy vaøo buoåi saùng nhieàu hôn laø buoåi chieàu (p < 0,05, N =121).

6.7 Caùc khuyeán nghò veà coâng taùc nghieân cöùu vaø baûo toàn

Töø caùc keát quaû nghieân cöùu thu ñöôïc ôû Vöôøn Quoác gia Caùt Tieân vaø Khu Baûo toàn Thieân nhieân

Caùt Loäc, coù theå coù moät soá khuyeán nghò caàn ñöôïc ñeà xuaát ñoái vôùi caùc böôùc nghieân cöùu tieáp

theo nhö sau :

Caàn xem xeùt laïi ñaëc ñieåm vaø tình traïng vuøng cö truù hieän coù ôû Vöôøn Quoác gia Caùt Tieân vaø

Khu Baûo toàn Thieân nhieân Caùt Loäc, neân söû duïng aûnh veä tinh ñeå tìm ra nguyeân nhaân vì sao

coù söï khaùc nhau veà soá löôïng quaàn theå cuûa caùc ñaøn Gaø so coå hung ôû hai khu vaø thu thaäp

theâm thoâng tin veà söï phaân boá vaø yeâu caàu vuøng cö truù cuûa chuùng.

Caàn xem xeùt caùc khu vöïc coù ñaëc ñieåm töông töï naèm ngoaøi hai Khu baûo veä Caùt Tieân vaø Caùt

Loäc vaø kieåm tra xem lieäu Gaø so coå hung hieän nay coøn soáng soùt taïi nhöõng nôi ñoù hay khoâng.

Neân xem xeùt thaän troïng vaø kòp thôøi coù bieän phaùp ngaên chaën moïi aûnh höôûng baát lôïi ñeán

ñoäng vaät hoang daõ ñoái vôùi döï aùn xaây döïng hoà nuoâi caù ôû vuøng Nuùi Töôïng thuoäc Vöôøn Quoác

gia Caùt Tieân.

Kòp thôøi ñaåy maïnh keá hoaïch quaûn lyù, baûo veä vaø cung caáp taøi chính ñoái vôùi Khu Baûo toàn

Thieân nhieân Caùt Loäc ñeå taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho coâng taùc baûo toàn vaø nghieân cöùu khoa

hoïc.

Trieån khai maïnh meõ coâng taùc nghieân cöùu ôû caùc Khu baûo veä Caùt Tieân vaø Caùt Loäc seõ giuùp cho

caùc caùn boä vaø nhaân daân thaáy roõ hôn taàm quan troïng cuûa vieäc baûo toàn noùi chung vaø baûo veä

19


caùc loaøi ñoäng vaät hoang daõ trong vuøng noùi rieâng.

Gia taêng coâng taùc giaùo duïc baûo toàn thieân nhieân cho moïi ñoái töôïng ôû trong vaø ngoaøi caùc khu

baûo veä, chuù yù ñeán caùc loaøi hoang daõ coù taàm quan troïng ñaëc bieät ñoái vôùi coâng taùc baûo toàn

hieän nay taïi ñaây.

Neân coù bieåu töôïng cho Vöôøn Quoác gia Caùt Tieân, ñieàu ñoù seõ coù taùc duïng tuyeân truyeàn vaø thu

huùt khaùch du lòch ñeán nhieàu hôn, beân caïnh laø vieäc ñaàu tö mua saém theâm phöông tieän ñi laïi

nhö xe ñaïp cho du khaùch thueâ vaø baùn caùc haøng löu nieäm taïi choã ñeå goùp phaàn taêng thu

nhaäp cuûa Vöôøn Quoác gia.

20


Taøi lieäu tham khaûo

Bibby, C.J., Burgess, N.D. and Hill, D.A., 1992. Bird Censis Techniques. Academic Press,

London.

Collar, N.J., Crosby, M.J. and Statterfield, A.J., 1994. Birds to watch 2: The World List of

Threatened Birds. BirdLife International, Cambridge.

Davison, G.W.H., 1979. Problems of Censusing Pheasants in Tropical Rain Forest. In: Savage,

C.D.W. (ed.), Pheasants in Asia 1979. WPA, Reading.

Delacour, J. 1927. New Birds from Indo-China. Bull. Brit. Orn. Club 47: 151-170.

Delacour, J., Jabouille, P. and Lowe, P.J., 1928. On the Birds Collected During the Third

Expedition to French Indo-China. Ibis (12) 4:23-51.

Delacour, J. and Jabouille, P., 1931. Les Oiseaux de l’Indochine Francaise. Volume I, Plate

XII., Exposition Coloniale, Paris.

Delacour, J., 1977. The Pheasants of the World. Second Edition. Spur Publications and WPA,

Hindhead.

Eames, J.C. and Rands, M.R.W., 1992. A New Perspective on the Conservation of Galliforms

in Asia. In: Jenkins,D. (ed), Pheasand in Asia 1992. WPA, Hindhead.

Eames, J.C., Robson, C.R., Nguyen Cu and Truong Van La, 1992. Forest Bird Surveys in

Vietnam 1991. ICBP Study Report No. 51. ICBP, Cambridge.

Gaston, A.J. 1979. Field Study Techniques for Censing Pheasants. In: Savage, C.D.W. (ed.),

Pheasants in Asia 1979. WPA, Reading.

Hays,W.L. 1994. Statistics, Fifth edition. Harcourt Brace, Orlando.

Johnsgard, P.A.1988. The Quails, Patridges and Francolins of the World. Oxford University

Press, Oxford.

Karr. J.K. 1981. Surveying Birds in the Tropics. Studies in Avian Biology 6: 548-553.

King, B. Dickinson, E.C. and Woodcock, M. 1975. A Field Guide to the Birds of South-East

Asia. Collins, London.

Lekagul, B and Round, P.D. 1991. A Guide to the Birds of Thailand. Saha Karn Bhaet Co.,

Bangkok.

McGowan, P.J.K. 1989. Calling as a Means to Survey the Malaysian Peacock Pheasant: a

Preliminary Assessment. In: Hill, D.A., Garson, P.J. and Jenkins, D. (eds.), Pheasants in Asia

1989. WPA, Reading.

McGowan, P.J.K., Dowell, S.D., Carrill, J.P and Aebischer, N.J and the WPA /Birdlife /

SSC Prtridge, Quail, and Francolin Specialist Group. 1995. Partridges, Quails, Francolins,

Snowcocks and Guineafowl: Status Survey and Conservation Action Plan 1995-1999. IUCN,

Glannd.

McGowan, P.J.K and Garson, P.J. 1995. Pheasants: Status Survey and Conservation Action

Plan 1995-1999. IUCN, Gland.

21


Morris, G.E.1987. News of Cat Tien. Garrulax 2: 3-5.

Nguyen Cu and Eames, J.C, 1992. The Distribution and Status of Pheasants in Vietnam. In:

Jenkins, D. (ed.), Pheasants in Asia 1992. WPA, Reading.

Robson, C.R., Eames, J.C, Newman, M., Nguyen Cu and Truong Van La 1990. Forest Bird

Survey in Vietnam 1989/90: Final Report. Unpublished Peport to ICBP, Cambridge.

Robson, C.R.,1991. The Avifauna of Cat Tien National Park, Dong Nai. Garrulax 8: 4-9.

Schaller, B.G., Nguyen Xuan Dang, Le Dinh Thuy and Vo Thanh Son 1990. Javan

Rhinoceros in Vietnam. Oryx 24: 2: 77-80.

Swinscow, T.D.V., 1981. Elementaire Statistics. Stafleu, Brussels.

Thai Van Trung, 1988. The General Features of Ecogenic Factors and Vegetation Types in

the Tropical Lowland Mixed Dipterocarp Rain Forest Ecosystems at Nam Cat Tien Forest

Reserve. Garrulax 4: 6-9.

Truong Quang Tam, 1991. The Significance of the Nam Cat Tien Forest Reserve for the

Conservation of Botanical Value. Garrulax 8: 1-4.

Walter, H.1985. Vegetation of the Earth and Ecological Systems of the Geo-biosphere. Third

Edition. Springer-Verlag, Berlin.

22

Keát quaœ ñieàu tra G

aø so coå hung Arborophila davidi ôœ Vieät Nam

23

Keát quaœ ñieàu tra Gaø so coå hung A

rborophila davidi ôœ Vieät Nam

Phuï luïc II. Moâ taû tuyeán ñieàu tra

T. Thôøi gian Ñòa ñieåm Kieåu röøng Öu theá Ñoä che Muøn Ñoä daøy Ñoä cao % taùn Ñoä cao Ñoä che Ñoä doác Lôùp Ghi chuùñieàu tra maët ñaát che phuû % muøn (cm) taùn (m) che phuû taàng döôùi taàng döôùi ñaù phuû (%)1 040397 Dak Lua Röøng nöûa ruïng laù Xaêng leû 0 60 2 30 20 3 65 TB 102 040397 Dak Lua Röøng nöûa ruïng laù Xaêng leû 0 40 2 20 15 3 60 TB 103 050397 Dak Lua Röøng nöûa ruïng laù Xaêng leû 0 90 2 20 40 3 70 TB 54 050397 Dak Lua Röøng nöûa ruïng laù Xaêng leû 0 80 2 20 20 3 60 TB 0 ñöôøng ñi C65 050397 Dak Lua Röøng nöûa ruïng laù Xaêng leû 0 90 5 20 30 3 60 TB 5 20m cuoái 180o6 050397 Dak Lua Röøng nöûa ruïng laù Caây buïi 0 70 1 15 10 3 70 TB 0 ñöôøng moøn cuõ7 050397 Dak Lua Röøng nöûa ruïng laù Xaêng leû 0 90 3 30 50 4 30 TB 18 050397 Dak Lua Röøng tre Xaêng leû 10 75 1 - - 4 80 TB 0 ñoài tre, caây cheát9 110397 Truï sôû Röøng nöûa ruïng laù Xaêng leû 0 50 1 30 20 4 60 TB 010 110397 Truï sôû Röøng nöûa ruïng laù Xaêng leû 0 80 2 30 40 4 80 TB 011 110397 Truï sôû Röøng nöûa ruïng laù Xaêng leû 0 50 1 30 20 5 60 TB 012 110397 Truï sôû Röøng nöûa ruïng laù Xaêng leû 0 80 2 30 40 4 80 TB 0 tuyeán sinh thaùi13 130397 Truï sôû Röøng nöûa ruïng laù Xaêng leû 0 85 1 20 40 3 30 TB 1 ñeán caây Ong Dung14 130397 Truï sôû Röøng nöûa ruïng laù Xaêng leû 0 50 2 >30 20 7 65 TB 15 ñöôøng moøn cuõ15 200397 Baøu caù saáu Röøng nöûa ruïng laù Xaêng leû 0 60 2-3 >30 30 7 70 Doác 70 ñeán Baøu Saáu16 200397 Baøu caù saáu Röøng nöûa ruïng laù Xaêng leû 0 60 2-3 35 30 7 60 Doác 75 ñeán Baøu Saáu

24


Phuï luïc III. Thôøi gian bieåu ñieàu tra theo tuyeán.

Tuyeán Ngaøy Giôø GT GL GR GS

1 040397 16h40-17h10 2 0 2 0

060397 5h55-6h25 1 0 3 0

070397 6h17-6h47 2 0 5 0

070397 17h55-18h20 1 0 1 1

080397 6h50-7h20 1 1 1 0

2 040397 17h35-18h00 2 0 1 0

060397 6h00-6h30 0 0 1 2

070397 6h25-6h55 1 2 2 3

070397 17h25-17h50 0 1 3 0

080397 7h35-8h05 1 0 1 4,5

3 050397 5h55-6h20 1 0 1 0

050397 15h55-16h15 0 0 0 0

060397 6h40-7h10 0 0 2 0

070397 6h20-6h50 0 0 1 1

070397 17h20-17h45 0 0 0 0

4 050397 6h45-7h10 0 0 0 2

050397 16h00-16h30 0 0 0 0

060397 6h40-7h10 0 1 2 2

070397 7h10-7h30 0 1 1 1

070397 16h35-17h00 0 0 0 0

5 050397 6h50-7h20 2 0 1 2

050397 16h45-17h10 1 0 0 0

060397 7h45-8h15 0 1 2 1

070397 7h15-7h45 0 0 6 1

070397 16h40-17h10 1 0 2 0

6 050397 8h15-8h45 1 0 1 0

050397 16h50-17h20 0 0 0 0

060397 7h50-8h10 2 0 2 1

070397 7h20-7h50 1 0 1 0.5

070397 16h00-16h25 1 0 1 0

7 050397 8h25-8h55 1 0 0 0

050397 17h30-17h55 1 0 0 3

060397 8h30-9h00 0 0 0 0

070397 7h20-7h50 1 0 0 2

070397 16h05-16h35 0 0 0 0

8 050397 17h50-18h20 1 0 2 0

050397 8h45-9h10 1 0 0 0

060397 6h10-6h40 1 0 0 0

070397 18h00-18h20 1 0 0 0

9 110397 6h40-7h10 1 0 0 1

120397 7h00-7h30 2 0 0 0

120397 15h40-16h10 3 0 0 0

130397 6h00-6h30 2 0 4 1

130397 16h00-16h30 0 0 0 0

140397 6h05-6h35 1 0 0 2

140397 16h00-16h30 0 0 1 0

150394 6h00-6h30 1 0 1 2

150397 16h00-16h30 1 0 0 1

160397 6h0-6h30 0 0 0 1

10 110397 6h45-7h15 0 0 0 1

120397 7h45-8h15 0 0 2 0

120397 16h00-16h30 0 0 0 0

25


130397 6h05-6h35 0 0 0 1

130397 6h37-6h30 0 0 0 0

130397 16h45-17h15 0 0 1 0

140397 6h50-7h20 1 0 3 1

140397 15h55-16h25 1 0 1 0

150397 6h00-6h30 0 1 2 0

150397 16h00-16h30 2 0 0 0

16-397 6h00-6h30 2 0 3 1

170397 7h25-7h55 3 0 3 1

11 120397 7h15-7h45 0 1 0 0

120397 16h00-16h30 0 1 0 1

130397 6h05-6h35 0 0 1 0

130397 17h30-17h50 0 0 0 0

140397 7h40-8h10 0 0 0 0

140397 16h45-17h15 0 0 0 0

150397 6h40-7h10 0 0 0 2

150397 16h35-17h05 0 0 0 0

16-397 6h00-6h30 1 0 0 0

12 110397 6h45-7h15 0 0 0 0

120397 7h50-8h20 0 0 0 0

120397 16h30-17h00 1 0 0 0

130397 15h45-16h15 0 0 0 0

140397 7h45-8h30 0 2 2 1

140397 16h30-17 1 0 0 0

150397 7h05-7h35 0 0 0 0

150397 16h50-17h20 0 0 0 0

170397 6h45-7h15 0 0 3 0

13 130397 7h10-7h40 1 1 2 2

130397 15h55-16h25 0 0 0 0

140397 6h50-7h20 0 1 1 1

140397 17h30-18h00 0 1 2 1

150397 7h45-8h15 0 0 2 0

150397 16h05-16h35 0 0 1 0.5

160397 6h50-7h20 0 1 4 1

170397 6h02-6h32 0 4 0 0

14 130397 7h05-7h35 2 0 0 1

130397 16h55-17h25 0 0 0 0

10397 6h00-6h39 1 0 1 0

140397 17h20-17h50 1 0 0 0

150397 8h80h30 0 0 0 3

150397 17h45-18h10 0 0 0 0

160397 7h10-7h35 1 0 0 0

170397 16h00-16h30 0 1 0 1

15 200397 6h25-6h55 2 1 2 2

200397 16h00-16h30 0 0 1 0

200397 17h00-17h30 1 0 0 0

210397 6h30-7h00 1 0 5 1

210397 8h55-9h25 0 0 1 1

16 190397 16h45-17h15 0 0 0 0

200397 6h30-7h00 2 0 0 3

200397 8h15-8h45 1 0 0 3

200397 16h00-16h30 0 1 0 0

200397 16h40-17h10 0 0 0 0

210397 6h40-7h10 1 0 1 0

210397 9h00-9h30 0 0 0 2

Chæ daãn GT = Gaø Tieàn maët ñoû; GL = Gaø loâi hoâng tía; GR = Gaø röøng; GS = Gaø so ngöïc nguï

26


Phuï luïc IV. Danh luïc chim ghi nhaän ñöôïc ôû Vöôøn Quoác gia Caùt Tieân

vaø Khu Baûo toàn Thieân nhieân Caùt Loäc

TT. Teân Vieät Nam Teân khoa hoïc Ngaøy

Loaøi quan saùt

1 Dieäc xaùm Ardea cinerea 3/4/97

2 Dieäc löûa Ardea purpurea

3 Coø xanh Butorides striatus

4 Coø traéng Egretta garzetta

5 Coø ngaøng lôùn Egretta alba

6 Coø ruoài Bubulcus ibis

7 Coø bôï Ardeola bacchus

8 Coø löûa Ixobrychus cinnamomeus

9 Haïc coå traéng Ciconia episcopus 17/2/97

10 Gaø ñaõy Java Leptoptilos javanicus 26/2/97

11 Coø quaêm caùnh xanh Pseudibis davisoni 20/2/97

12 Le naâu Dendrocygna javanica 16/3/97

13 Le khoang coå Nettapus coromandelianus 26/2/97

14 OÙ caù Pandion haliaetus

15 Dieàu maøo Aviceda leuphotes 17/2/97

16 Dieàu aên ong Pernis ptilorhynchus 20/2/97

17 Dieàu haâu Milvus migrans

18 Dieàu löûa Haliastur indus 21/2/97

19 Dieàu caù ñaàu xaùm Ichthyophaga ichthyaetus 21/2/97

20 Dieàu hoa Mieán Ñieän Spilornis cheela 20/2/97

21 Dieàu buïng traéng Circus melanoleucos 20/2/97

22 Öng löng ñen Accipiter soloensis 15/2/97

23 Dieàu AÁn Ñoää Butastur indicus 28/2/97

24 Ñaïi baøng Maõ Lai Ictinaetus malayensis 15/2/97

25 Ñaïi baøng buïng hung Hieraaetus kienerii 28/2/97

26 Dieàu nuùi Spizaetus nipalensis 26/2/97

27 Caét nhoû buïng hung Microhierax caerulescens 22/2/97

28 Caét buïng hung Falco severus 26/2/97

29 Cay Trung Quoác Coturnix chinensis 26/4/97

30 Gaø so coå hung Arborophila davidi 16/4/97

31 Gaø so ngöïc nguï Arborophila chloropus 4/3/97

32 Gaø loâi hoâng tía Lophura diardi 2/3/97

33 Gaø röøng Gallus gallus

34 Gaø tieàn maët ñoû Polyplectron germaini 22/2/97

35 Coâng Pavo muticus 25/2/97

36 Cun cuùt löng naâu Turnix suscitator 13/4/97

37 Gaø nöôùc hoïng naâu Rallina fasciata 13/4/97

38 Cuoác ngöïc traéng Amaurornis phoenicurus 17/2/97

39 Gaø ñoàng Gallicrex cinerea 26/2/97

40 Xít Porphyrio porphyrio 19/3/97

41 Gaø loâi nöôùc AÁn Ñoä Metopidius indicus 26/2/97

42 Te vaët Vanellus indicus 28/2/97

43 Choi choi nhoû Charadrius dubius 28/2/97

44 Choi choi buïng xaùm Tringa glareola 20/2/97

45 Choaét nhoû Actitis hypoleucos 20/2/97

46 Cu xanh moû quaëp Treron curvirosta

47 Cu xanh ñuoâi ñen Treron pompadora 12/4/97

48 Gaàm ghì löng xanh Ducula aenea

49 Gaàm ghì vaèn Macropygia unchall

50 Cu sen Streptopelia orientalis 28/2/97

27


51 Cu ngoùi Streptopelia tranquebarica 14/2/97

52 Cu gaùy Streptopelia chinensis 28/2/97

53 Cu luoàng Chalcophaps indica 8/2/97

54 Veït ngöïc ñoû Psittacula alexandri 8/2/97

55 Veït luøn Loriculus vernalis 8/2/97

56 Tìm vòt Cacomantis merulinus 20/4/97

57 Tìm vòt vaèn Cacomantis sonneratii 24/2/97

58 Tìm vòt tím Chrysococcyx xanthorhynchus 9/3/97

59 Cu cu ñen Surniculus lugubris 10/3/97

60 Tu huù Eudynamys scolopacea 28/2/97

61 Phöôùn Phaenicophaeus tristis

62 Bìm bòp lôùn Centropus sinensis 8/2/97

63 Bìm bòp nhoû Centropus bengalensis 21/2/97

64 Coù voï Glaucidium cuculoides 9/2/97

65 Cuù muoãi maøo Eurostopodus macrotis 8/2/97

66 Cuù muoãi ñuoâi daøi Caprimulgus macrurus 16/2/97

67 Yeán ñuoâi cöùng löùon Hirundapus giganteus 31/3/97

68 Yeán coï Cypsiurus batasiensis 26/2/97

69 Nuoác buïng vaøng Harpactes oreskios 2/3/97

70 Boùi caù nhoû Ceryle rudis 19/2/97

71 Boàng chanh Alcedo atthis 28/2/97

72 Saû moû roäng Pelargopsis capensis 21/2/97

73 Saû vaèn Lacedo pulchella 20/2/97

74 Saû ñaàu naâu Halcyon smyrnensis

75 Saû ñaàu ñen Halcyon pileata 20/2/97

76 Traûu hoïng vaøng Merops leschenaulti

77 Traûu hoïng xanh Merops viridis 25/4/97

78 Traûu lôùn Nyctyornis athertoni

79 Saû röøng Coracias benghalensis

80 Yeång quaï Eurystomus orientalis 17/2/97

81 Nieäc moû vaèn Rhyticeros undulatus 9/2/97

82 Cao caùt buïng traéng Anthracoceros albirostris

83 Hoàng hoaøng Buceros bicornis 3/3/97

84 Thaày chuøa ñít ñoû Megalaima lagrandieri 10/3/97

85 Thaày chuøa buïng naâu Megalaima lineata 20/2/97

86 Cu roác ñaàu ñen Megalaima australis 9/3/97

87 Thaày chuøa ñaàu xaùm Megalaima faiostricta 20/2/97

88 Cu roác coå ñoû Megalaima haemacephala 20/2/97

89 Goõ kieán luøn maøy traéng Sasia ochracea 27/4/97

90 Goõ kieán naâu Micropternus brachyurus 11/4/97

91 Goõ kieán xanh buïng vaøng Picus vittatus 22/2/97

92 Goõ kieán xanh gaùy ñen Picus canus 16/2/97

93 Goõ kieán naâu ñoû Gecinulus viridis

94 Goõ kieán xanh gaùy vaøng Picus flavinucha 2/3/97

95 Goõ kieùn xanh gaùy ñoû Picus chlorolophus 20/2/97

96 Goõ kieán vaøng nhoû Dinopium javanense 28/2/97

97 Goõ kieán ñaàu raén Meiglyptes jugularis 21/2/97

98 Goõ kieán xaùm Mulleripicus pulverulentus 16/2/97

99 Goõ kieán ñen buïng traéng Dryocopus javensis 21/2/97

100 Goõ kieán ñen hoïng traéng Hemicircus canente 10/3/97

101 Goõ kieán vaøng lôùn Chrysocolaptes lucidus 14/2/97

102 Moû roäng ñen Corydon sumatranus 28/2/97

103 Moû roäng ñoû Cymbirhynchus macrorhynchus 2/3/97

104 Moû roäng hoàng Eurylaimus javanicus 26/2/97

105 Moû roäng xanh Psarisomus dalhousiae 11/4/97

28


106 Ñuoâi cuït caùnh xanh Pitta moluccensis 17/4/97

107 Ñuoâi cuït buïng vaèn Pitta ellioti 21/2/97

108 Sôn ca Alauda gulgula 26/4/97

109 Nhaïn naâu xaùm Riparia riparia 3/4/97

110 Nhaïn buïng traéng Hirundo rustica 28/2/97

111 Nhaïn buïng vaèn Hirundo striolata 28/2/97

112 Nhaïn hoïng traéng Xibeâri Delichon urbica 30/3/97

113 Phöôøng cheøo ñen Hemipus picatus 18/4/97

114 Phöôøng cheøo xaùm nhoû Coracina polioptera 21/2/97

115 Phöôøng cheøo naâu Tephrodornis virgatus 22/2/97

116 Phöôøng cheøo khoang Lalage nigra 21/2/97

117 Phöôøng cheøo ñoû lôùn Pericrocotus flammeus 20/2/97

118 Chim ngheä ngöïc vaøng Aegithina tiphia 19/4/97

119 Chim ngheä lôùn Aegithina lafresnayei 22/2/97

120 Chim xanh traùn vaøng Chloropsis aurifrons 25/4/97

121 Chim xanh nam boä Chloropsis cochinchinensis

122 Chaøo maøo vaøng ñaàu ñen Pycnonotus atriceps

123 Chaøo maøo vaøng maøo ñen Pycnonotus melanicterus

124 Chaøo maøo Pycnonotus jocosus 2/3/97

125 Boâng lau hoïng vaïch Pycnonotus finlaysoni 18/2/97

126 Boâng lau tai vaèn Pycnonotus blanfordi 28/2/97

127 Caønh caïch buïng hung Criniger ochraceus 20/2/97

128 Cheøo beûo Dicrurus macrocercus

129 Cheøo beûo xaùm Dicrurus leucophaeus 1/3/97

130 Cheøo beûo moû quaï Dicrurus annectans 18/2/97

131 Cheøo beûo röøng Dicrurus aeneus 21/2/97

132 Cheøo beûo côø ñuoâi baèng Dicrurus remifer 16/2/97

133 Cheøo beûo bôøm Dicrurus hottentottus 20/2/97

134 Cheøo beûo côø ñuoâi cheû Dicrurus paradiseus

135 Vaøng anh Trung Quoác Oriolus chinensis 23/2/97

136 Vaøng anh ñaàu ñen Oriolus xanthornus

137 Chim lam Irena puella 22/2/97

138 Quaï khoang Corvus torquatus 3/4/97

139 Quaï ñen Corvus macrorhynchos 13/4/97

140 Gieû cuøi buïng vaøng Cissa hypoleuca 2/4/97

141 Chim khaùch Crypsirina temia

142 Treøo caây traùn ñen Sitta frontalis

143 Chích chaïch maù vaøng Macronous gularis 19/4/97

144 Chích chaïch maù xaùm Macronous kelleyi 28/4/97

145 Hoaï mi nhoû Timalia pileata 19/4/97

146 Chuoái tieâu ngöïc ñoám Pellorneum ruficeps 20/2/97

147 Khöôùu ñaàu traéng Garrulax leucolophus

148 Oanh löng ñen Erithacus cyane 29/3/97

149 Chích choeø Copsychus saularis 25/2/97

150 Chích choeø löûa Copsychus malabaricus

151 Seû buïi ñaàu ñen Saxicola torquata 14/2/97

152 Seû buïi ñen Saxicola caprata 26/4/97

153 Hoeùt ñaù buïng hung Monticola rufiventris 29/3/97

154 Chích maøy lôùn Phylloscopus inornatus 9/3/97

155 Chích ngöïc vaøng Phylloscopus ricketti 12/4/97

156 Chích ñôùp ruoài Abroscopus superciliaris

157 Chích ñaàu nhoïn maøy ñen Acrocephalus bistrigiceps 28/2/97

158 Chích ñuoâi daøi Orthotomus sutorius 10/3/97

159 Chích boâng caùnh vaøng Orthotomus atrogularis

160 Chieàn chieän ñaàu naâu Prinia rufescens 9/3/97

29


161 Chieàn chieän buïng vaøng Prinia flaviventris 19/4/97

162 Chieàn chieän buïng hung Prinia subflava 21/2/97

163 Chieàn chieän löng xaùm Prinia hodgsonii 28/2/97

164 Chieàn chieän ñoàng vaøng Cisticola exilis 28/2/97

165 Ñôùp ruoài Xibeâri Muscicapa sibirica 9/3/97

166 Ñôùp ruoài naâu Muscicapa latirostris 9/3/97

167 Ñôùp ruoài hoïng ñoû Ficedula parva 18/4/97

168 Ñôùp ruoài hoïng vaøng Cyornis tickelliae 28/2/97

169 Ñôùp ruoài gaùy ñen Hypothymis azurea 16/4/97

170 Thieân ñöôøng ñuoâi phöôùn Terpsiphone paradisi 9/3/97

171 Chìa voâi vaøng Motacilla flava 31/3/97

172 Chim manh lôùn Anthus novaeseelandiae 21/2/97

173 Nhaïn röøng Artamus fuscus 22/2/97

174 Baùch thanh maøy traéng Lanius cristatus 28/2/97

175 Saùo saäu Sturnus nigricollis 3/4/97

176 Saùo saäu ñaàu traéng Sturnus burmannicus

177 Saùo ñaàu vaøng Ampeliceps coronatus

178 Yeång Gracula religiosa

179 Huùt maät hoïng naâu Anthreptes malacensis

180 Huùt maät buïng hung Anthreptes singalensis 18/4/97

181 Huùt maät hoïng tím Nectarinia jugularis 9/3/97

182 Huùt maät ñoû Aethopyga siparaja 22/2/97

183 Huùt maät buïng vaïch Hypogramma hypogrammicum 119/3/97

184 Baép chuoái moû daøi Arachnothera longirostra 18/4/97

185 Baép chuoái ñoám ñen Arachnothera magna 9/3/97

186 Chim saâu löng ñoû Dicaeum cruentatum 9/3/97

187 Seû buïng vaøng Passer flaveolus 26/4/97

188 Roàng roäc Ploceus philippinus 25/4/97

189 Di cam Lonchura striata 15/3/97

190 Di ñaù Lonchura punctulata 28/2/97

191 Seû ñoàng ngöïc vaøng Emberiza aureola 27/2/97

Loaøi nghe tieáng

192 Ngan caùnh traéng Cairina scutulata 20/3/97

193 Duø dì Neâpan Bubo nipalensis 23/3/97

194 Cuù muoãi Java Batrachostomus javensis 23/3/97

195 Nuoác buïng ñoû Harpactes erythrocephalus

Loaøi quan saùt ôû khu baûo toàn Caùt Loäc töø 5/4 ñeán 10/4 naêm 1997:

196 Le hoâi Podiceps ruficollis

197 Coø löûa luøn Ixobrychus sinensis

198 Dieàu traéng Elanus caeruleus

199 Nhaùt hoa Rostratula benghalensis

200 Boàng chanh ñoû Ceyx erithacus

201 Chuoái tieâu ñaát Trichastoma tickelli

202 Laùch taùch vaønh maét Alcippe peracensis

203 Hoeùt ñaù Monticola solitarius

204 Seû Passer montanus

205 Roàng roäc vaøng Ploceus hypoxanthus

Loaøi nghe tieáng

206 Lophura nycthemera

30


Phuï luïc V.AŒnh chuïp

AŒnh 1: Gaø tieàn maët ñoû ôœ toå. (aûnh: Manon Tentij)

AŒnh 2: Moät trong nhöõng nôi quan saùt ñöôïc Gaø so coå hung taïi Khu BTTN Caùt Loäc. (aûnh:

Manon Tentij)

31


Phuï luïc VI. Lòch trình

Thaùng Ngaøy Lòch trình, noäi dung coâng vieäc thöïc hieän

Thaùng 1

29 Amsterdam -Luaân Ñoân- Kuala Lumpur

31 Kuala Lumpur - TP. Hoà Chí Minh

1 Mua saém thieát bò nghieân cöùu

Thaùng 2

2 TP. Hoà Chí Minh - Vöôøn quoác gia Caùt Tieân, ñeán phía ñoâng baéc cuûa vöôøn

3 Ñeán traïm baûo veä Ñaø Coä

4 Trôû veà TP. Hoà Chí Minh

5 Nhö treân

6 Nhö treân

7 Nhö treân

8 Vöôøn quoác gia Caùt Tieân

9 Ñi ñeán Dak Lua

10 Ñi boä theo höôùng taây nam ñeán khu vöïc Nuùi Töôïng

11 Ñi boä theo höôùng ñoâng baéc, leân thaùc, xuoáng taây nam ñeán khu vöïc Nuùi

Töôïng

12 Ñi ñeán khu baûo toàn sinh thaùi, caùch trung taâm vöôøn 3 km, ñeán Nuùi

Töôïng vaø ñeán vuøng ñoàng coû ngaäp nöôùc gaàn ñoù

13 Ñi boä theo höôùng ñoâng baéc ñeán chôï vaø ñi veà phía taây nam Nuùi Töôïng.

14 Di theo höôùng ñoâng baéc ñeán Dak Lua, phoûng vaán ngöôøi daãn ñöôøng vaø

ñieàu tra vuøng Baøu Beøo

15 Ñi theo con ñöôøng xuoáng Ñaø Coä

16 Ñi veà phía ñoâng baéc caùch vaên phoøng 7 km vaø theo höôùng ñoâng nam

Nuùi Töôïng

17 Ñi veà phía ñoâng baéc caùch vaên phoøng cuûa vöôøn 7 km

18 Ñi veà phía ñoâng nam Nuùi Töôïng

19 Noäi nghieäp

20 Töø vaên phoøng ñi Dak Lua vaø Baøu Beøo

21 Ñi Baøu Beøo vaø caùnh ñoàng luùa gaàn ñoù

22 Ñi doïc theo ñöôøng ñeán gaàn Dak Lua roài töø ñoù veà phía Nuùi Töôïng

23 Ñi veà phía ñoâng baéc caùch vaên phoøng 7 km, töø vaên phoøng ñi Dak Lua.

24 Ñeán ñoài tre nöùa vaø ñi doïc theo tuyeán ñöôøng moøn

25 Ñi leân ñoài ñeán caùnh ñoàng mía, doïc theo con ñöôøng ñeán caùnh ñoàng luùa

tröôùc ñaây gaàn Baøu Beøo.

26 Ñi Baøu Saáu

27 Ñeán khu baûo toàn Caùt Loäc, quay veà Baøu Beøo vaøo ngaøy hoâm sau

28 Töø Dak Lua veà vaên phoøng cuûa vöôøn, ñi tieáp 7 km veà phía taây baéc.

Thaùng 3

1 Ñi chôï, ñeán phía taây baéc caùch trung taâm cuûa vöôøn 7 km.

2 Töø vaên phoøng ñi Dak Lua, ñi doïc theo con ñöôøng veà phía ñoâng nam

3 Ñi ñeán Boâ Go, môû tuyeán ñieàu tra 1 vaø 2

4 Môû tuyeán 3,4,5,6,7 vaø 8

5 Ñieàu tra doïc theo tuyeán ñöôøng vaø môû tuyeán môùi

6 Ñieàu tra 8 tuyeán, nghæ buoåi chieàu

7 Ñieàu tra 8 tuyeán laàn thöù 2, tröø tuyeán 2 chæ ñieàu tra 1 laàn

8 Ñieàu taû tuyeán 2, töø Dak Lua ñeán trung taâm

9 Ñieàu tra theo höôùng ñoâng baéc doïc theo ñöôøng vaø ñi xuoáng phía taây

nam tìm choã môû tuyeán.

10 Ñieàu tra tuyeán 9,10,11 vaø 12

11 Môû tuyeán 9,10,11 vaø 12 vaø ñieàu tra tuyeán 14

12 Ñieàu tra tuyeán 9 vaø 12 vaø 10,11 laàn 2 vaø môû tuyeán 13 vaø 14

32


13 Ñieàu tra laïi tuyeán 9,10,11,12,13 vaø 14

14 Nhö 13

15 Nhö 14

16 Nhö 15

17 Ñieàu tra tuyeán 10,12,13 vaø 14 vaø trao ñoåi veà phöông phaùp

trong noäi boä ñoaøn.

18 Nghæ

19 Ñieàu tra vuøng Baøu Saáu vaø tuyeán 16

20 Ñieàu tra ñieåm chuaån 1 vaø tuyeán 15 vaø 16 hai laàn vaø ñieåm chuaån 2 moät

laàn.

21 Ñieàu tra tuyeán 15 vaø 16 hai laàn vaø ñieåm chuaån 1 moät laàn vaø ñieàu tra

treân ñöôøng daãn ñeán Baøu Saáu vaø töø ñoù veà trung taâm

22 Töø Caùt Tieân veà TP. Hoà Chí Minh

23 TP. Hoà Chí Minh

24 Nhö 23

25 Töø TP. Hoà Chí Minh ñi Caùt Tieân

26 Khu trung taâm

27 Töø vaên phoøng ñi Dak Lua vaø ñieàu tra vuøng ñoài tre nöùa vaø tuyeán 1 vaø 2

28 Ñieàu tra tuyeán 1 vaø 2 vaø vuøng ñoài tre nöùa

29 Ñieàu tra tuyeán 2, töø Dak Lua ñi veà vaên phoøng

30 Ñieàu tra töø vaên phoøng ñi theo höôùng ñoâng baéc

31 Chuaån bò ñi traïm Ñaø Coä

Thaùng 4

1 Töø trung taâm ñi Ñaø Coä, ñieàu tra ñieåm 3

2 Ñieàu tra ñieåm 4 vaø 5 hai laàn vaø ñieåm 6 moät laàn

3 Ñi theo soâng Ñoàng Nai baèng thuyeàn vaø thaêm traïm Ñaï My, Ñaï Lak vaø

Ñaï Roâng, roài ñi Ñaø Coä veà trung taâm

5 Töø Caùt Tieân ñi khu baûo toàn Caùt Loäc, ñieàu tra doïc theo con ñöôøng ñeán

thoân 4, caém traïi taïi nhaø cuûa daân baûn sau khi ñi boä 4-5 km

6 Ñieàu tra xung quanh khu vöïc traïi

7 Nhö treân

8 Nhö treân vaø ñieàu tra tuyeán A

9 Ñieàu tra tuyeán A,B vaø C vaø xung quanh traïi

10 Ñieàu tra doïc theo con ñöôøng veà traïi, töø khu baûo toàn Caùt Loäc veà vöôøn

quoác gia Caùt Tieân.

11 Ñi Coâng an huyeän Taân Phuù, thò xaõ Taân Phuù vaø ñieàu tra phía taây baéc cuûa

trung taâm Vöôøn.

12 Ñieàu tra phía taây baéc cuûa vöôøn doïc ñöôøng ñi Baøu Saáu

13 Ñieàu tra vuøng Nuùi Töôïng vaø khu ñoàng coû truõng gaàn ñoù

14 Töø Caùt Tieân veà Bieân Hoaø - TP. Hoà Chí Minh

15 Töø TP. Hoà Chí Minh ñi vöôøn quoác gia Caùt Tieân, ñeán vuøng Nuùi Töôïng

16 Ñieàu tra phía ñoâng nam Nuùi Töôïng vaø doïc ñöôøng moøn

17 Nhö 16

18 Nhö 17

19 Nhö 18 vaø ñieàu tra khu vöïc veà phía taây baéc

20 Ñieàu tra doïc theo ñöôøng ñeán Dak Lua, ñaëc bieät laø vuøng nuùi gaàn ñöôøng

ñeán Baøu Saáu, ñieàu tra röøng tre nöùa ôû vuøng Ñaéc Lua vaø ñieàu tra doïc theo

tuyeán ñöôøng daãn ñeán vaên phoøng.

21 Ñieàu tra doïc theo ñöôøng veà trung taâm vaø ñöôøng daãn ñeán khu nuùi röøng

tre nöùa gaàn caùnh ñoàng mía, ñieàu tra caùnh ñoàng luùa gaàn Baøu Beøo.

22 Ñieàu tra qua ruùi gaàn ñöôøng ñeán Baøu Saáu vaø töø Dak Lua veà trung taâm

Vöôøn

23 Ñieàu tra phía ñoâng nam ñeán Nuùi Töôïng

24 Nhö 23

33


25 Ñieàu tra ñænh C5 (nuùi vöôïn) vaø ñi Dak Lua hai laàn

26 Ñieàu tra treân tuyeán ñöôøng ñi Taø Laøi vaø ñeán ñænh nuùi troàng hoãn giao tre

nöùa cuûa daân Taø Laøi

27 Ñieàu tra phía ñoâng nam ñeán Nuùi Töôïng (hai laàn) vaø phía taây baéc vaên

phoøng

28 Chuaån bò baùo caùo keát quaû ñieàu tra taïi Vöôøn quoác gia Caùt Tieân

29 Töø vöôøn quoác gia Caùt Tieân ñi Ñaø laït

30/4 ñeán

14 thaùng 5 Nghæ

15 Taïi TP. Hoà Chí Minh ñi thaêm chôï thuù, bay töø thaønh phoá Hoà Chí Minh ñi

Kuala lumpur

16 Töø Heathrow ñi Schiphol.

34

Baœn ñoà 1: Vieät Nam

Haø Noäi

Ñaø Laït

Khu Baœo toàn Caùt Loäc

Vöôøn Quoác gia Caùt Tieân

Bu Kroai

TP Hoà Chí Minh

Thöøa Thieân-Hueá

Quaœng Nam-Ñaø Naüng

N

HOAØNG SA

TRÖÔØØNG SA

COÂN ÑAŒO

ga¿ so co„ hung arborophila davidi va¿ na’m loa¿i khašc cuža bo−...

Documents