Gaeilge

An Bhéaltriail 150 marc (25%)Cluastuiscint 120 marc (20%) Páipéar 1 220 marc (37%) Páipéar 2 110 marc (18%)

Iomlán 600 marc (100%)

Páipéar 1 5 nóiméad ag tús chun an pháipéir a léamh. 5 nóiméad ag deireadh ar mhaithe le seiceáil.

Páipear 1 220 marc (37%) Fad - 140 nóiméad

Ceist 1 – Ceapadóireacht

Giota LeanunachScéal Litir Comhrá

2 cheann le déanamh as 4

60 marc do gach ceist

35 nóiméad do gach ceist

Ceist 2 – Léamhthuiscint 2 cheann le déanamh

50 marc do gach ceist

30 nóiméad do gach ceist

Déan an cheist seo ar dtús. Gheobhaidh tú neart gaeilge ón dtéacs!

Páipéar 2Páipéar 2 110 marc (18%) Fad - 140 nóiméad

5 nóiméad ag tús chun an pháipéir a léamh. 5 nóiméad ag deireadh ar mhaithe le seiceáil.

Ceist 2 – Filíocht Ainmnithe

Ceist 1 – Prós Ainmnithe

Dhá cheist le freagairt (a) & (b)

An Cearrbhach Mac Cába An Bhean Óg Lig sinn i gCathúFiche bliain ag fás Clare sa spéir

Ceist (a) (35 mharc) 40 nóiméad – 1 lth. Ceist (b) (20 marc) 25 nóiméad – ¾ lth.

Dhá cheist le freagairt (a) & (b)

GealtJackNíl aon níBímse buan ar buairt gach ló Faoiseamh a gheobhadsa

Ceist (a) (35 mharc) 40 nóiméad – 1 lth.Ceist (b) (20 marc) 25 nóiméad – ¾ lth.

An scrúdú cainteLéitheoireacht 30 marc

Cumas agus stór Gaeilge 120 marc

150 marc25%

1Tús an scrúdaithe

Cur in aithneAinm

SloinneAois

Dáta breithe

Cur in aithneDia Duit

Dia is Muire duitConas atá tú? / Cén chaoi a

bhfuil tú?Táim ar fheabhas/

néirbhíseach.Ní gearánta dom, buíochas le

Dia.Cad is ainm/sloinne duit?

Síle is ainm dom.

HelloHello (reply)How are you?

I am excellent/ nervous.

I can’t complain, thank God.

What is your name/surname?Síle is my name.

Cén aois tú?Dáta breithe

Rugadh mé ar an…Suigh síos.

Sínigh é seo le do thoil.

What age are you?Date of birth

I was born on the…Sit down

Sign this please

Cómhra SamplachScrúdaitheoir: Dia duit!Tusa: Dia is Muire duit.Conas atá tú?Ní gearánta dom buíochas le Dia.Cad is ainm duit?Séan is ainm dom.Cad is slionne duit?Ó Murchú is sloinne dom.Cen aois tú?Táim seacht mbliana déag d’aois.

Cathain a rugadh tú?Rugadh mé ar an gceathrú lá de mhí Lúnasa míle

naoi gcéad ochtó ocht.Go maith! Anois, an bhfuil d’uimhir scrúdaithe ar

eolas agat?Tá, go deimhin. Is e m’uimhir ná 0387992.Maith thú! Anois, inis dom, céard iad na sleachta atá

ullmhaithe agat?Sliocht 1,5,7,8 agus 9.

Mo chlannStór focal:tuismitheoirí - parentsdaideo - grandadmamó - grannycolceathrar - cousinaintín - auntuncail - unclenia - nieceneacht -nephewdeirfiúracha -sistersdeartáireacha - brothersollscoil – universitythar lear - abroad

Réitím go maith leis/leí – I get on well with him/her.Bímíd i gcónaí ag argóint

– We are always arguingCuireann sí isteach orm- She annoys meTacaíonn sé liom – He supports me

Na hUimhreacha Pearsanta

duinebeirttriúr

ceathrarcúigearseisear

seachtarochtarnaonúr

deichniúr

bliain

2 = dhá bhliain

3 = trí bliana4 = ceithre bliana5 = cúig bliana6 = sé bliana

7 = seacht mbliana8 = ocht mbliana9 = naoi mbliana10 = deich mbliana

déag

is fiche

• Cé mhéad duine atá i do theaghlach?Tá cúigear i mo theaghlach, mé féin, mo thuismitheoirí,

deirfiúr amháin agus deartháir amháin. Is í Síle an duine is sine sa chlann. Tá sí trí bliana is fiche d’aois. Is é Pól an duine is óige sa chlann. Tá sé deich mbliana d’aois. Tagaim i lár baill.

• Cad atá á dhéanamh acu?Tá Síle ag obair mar chuntasóir in oifig i lár na cathrach.

Ní chónaíonn sí sa bhaile faoi láthair. Tá árasán aici lena cairde i lár na cathrach. Tá mo dheartháir ag freastal ar mbunscoil áitiúil.

• Conas a réitíonn tú leo de ghnáth?Reítím go maith le Síle ach cuireann Pól isteach orm mar

tá sé an-pháistiúil. Bímid ag troid ó am go chéile mar ghoideann sé mo dhluthdhoiscaí agus tosaíonn argóintí i gcónaí maidir leis an teilifís!

• Cé mhéad duine atá i do theaghlach?

• Cad atá á dhéanamh acu?

• Conas a réitíonn tú leo de ghnáth?

Inis dom…

Tréithe pearsanta

cneasta/cineálta – kind éirimiúil – intelligentcairdiúil – friendlydílis – loyalmacánta – honestmímhacánta – dishonestcliste – clever

Cén sórt duine iad?

réchúiseach – easy-goinggealgháireach – cheerfuldíograiseach – diligentgreannmhar- funnyleithleasach – selfishcabhrach – helpfulcantalach - cranky

Is duine __________ mé/é/í

Inis dom faoi do thuismitheoirí..innealtóir – engineertréidlia – vetdlíodóir- solicitorailtire- architect meicneoir- mechanicbainisteoir bainc – bank

managermáinlia – surgeonstát seirbhíseach – civil

servant

tógálaí – buildercuntasóir – accountantpoitigéir – pharmacisteolaí – scientistrúnaí – secretarydearthóir faisin – fashion

designerscríbhneoir – writeririseoir – journalistsíceolaí – psychologistaisteoir - actor

Inis dom faoi do thuismitheoirí.Is múinteoir bunscoile í mo mháthair. Ta a lán

cúraimí (responsibilities) uirthi. Múineann sí rang a trí sa bhunscoil áitiúil. Is breá leí an post sin mar ta sé an-sásúil. Is dochtúir é m’athair. Oibríonn sé in ospidéal Naomh Eoin. Oibríonn se ó dhubh go dubh. Is eol don saol gur post dúshlánach (challenging), tuirsiúil, deacair é post an dochtúra. Ina theannta sin, tá na huaireanta oibre an-mhíshóisialta. É sin raite, is breá leis a phost!

An gcabhraíonn tú le hobair an tí?Cabhraím, cinnte! Tá a bpostanna féin ag gach

duine dínn. Táim féin freagrach as mo sheomra a ghlanadh agus na gréithe a ní. I rith an tsamhraidh bainim an féar freisin.

An bhfuil aon pheataí agat?Tá peata amháin agam, madra darb ainm

Mickey, agus tá iasc órga ag mo dheartháir óg.

Mo Theachteach scoite – detached houseteach leathscoite –semi-detached houseteach dha stór – two storey housebungaló – bungalowárasán – apartmenteastát tithíochta – housing estate

faoin tuath – in the countrycois farraige – beside the seai lár an bhaile – in the middle of the townar imeall an bhaile – on the edge of the town

1. Cá bhfuil tu i do chónaí?Táim i mo chónaí i gcontae na Mí2. Cá bhfuil do theach suite?Tá mo theach suite in eastát tithíochta i nDún Bóinne.3. Déan cur síos ar an teach dom.Is teach leathscoite dhá stór é. Is aoibhinn liom mo

theach agus tá mo sheomra féin agam.4. Cad iad na seomraí sa teach?Thíos staighre tá halla, leithreas beag, seomra

teilifíse, seomra bia agus cistín mhór. Thuas staighre tá seomra folctha, cófra te agus ceithre sheomra codlata: ceann do mo thuismitheoirí, ceann dom féin, ceann do mo dheirfiúr óg agus ceann breise le haghaidh cuiarteoirí.

M’áit chónaitheceantar – areaáiseanna – facilitieslinn snámha- swimming poolamharchlann – theatrepictiúrlann – cinemaleabharlann – libraryionad spóirt – sports centreionad siopadóireachta – shopping

centremeánscoil – secondary schoolbunscoil – primary schoolbialann(a) –restaurant(s)

páirc(eanna) imeartha – playing field(s)

galfchúrsa – golf coursecúirt(eanna) leadóige – tennis

court(s)tá sé suite – It is situatedionad phobail – community centreollmhargadh – supermarketteach tábhairne – pubsfadhb an bhruscair – problem of

rubbishfadhb na ndrugaí – problem of drugsfadhb an óil –problem of drinkdífhostaíocht - unemployment

1. An maith leat do cheantar dúchais?Is maith liom an ceantar mar tá sé síochanta agus

glan. Chomh maith leis sin tá muintir an cheantair an-chairdiúil.

2. An bhfuil mórán áiseanna i d’áit dhúchais?Toisc go bhfuil mé i mo chónaí i lár an bhaile tá a lán

áiseanna ar fáil anseo, mar shampla, pictiúrlann le sé scáileán (6 screens), cúpla teach tábhairne, bialann Iodálach agus bialann Síneach, ionad spóirt nua, cúpla scoil, páirceanna imeartha agus a lán siopaí.

iargúlta- remote gnóthach – busy ciúin – quiet síochánta/ suiaimhneach –peaceful leadránach –

boring dainséarach – dangerous glan - clean

siopa bróg siopa spóirt siopa ceoil siopa éadaí siopa bréagán siopa

leabhar

3. Cad iad na siopaí ata sa cheantar?Tá ollmhargadh, siopa poitigéara, siopa crua-earraí agus siopa nuachtán.

4. Cad atá le déanamh sa bhaile?Caithfidh mé a admháil (I have to admit) go bhfuil a

lán clubanna agus cumann ar fáil sa bhaile, cuir i gcás club sacair, club na n-óg agus club rugbaí.

Club leadóige – Tennis club Club damhsa – dance club Cumann Lúthchleas Gael – GAA Cumann drámaíochta –

drama society Cumann ceoldrámaíochta – musical society

An Scoilag freastal ar – attendingbunscoil – primary schoolmeánscoil – secondary schoolollscoil - universityscoil chónaithe – boarding schoolscoil measctha – mixed schoolcomhairle na ndaltaí – students’ councilcinnire – prefect

suimiúil – interestingdeacair – difficultéasca - easyspreagúil - inspiringleadránach – boringrialacha – rulespríomhoide – principleleas-phríomhoide – vice-principleceaintín scoile – school canteen

1. Cén scoil ina bhfuil tú?Táim ag freastal ar scoil Ghramadaí Dhún Dhealgan.2. Cén sórt scoile í?Is scoil measctha í agus tá thart ar cúig chéad dalta sa scoil.3. An maith leat an scoil?Is breá liom an scoil mar tá na múinteoirí an-chneasta, cabhrach (helpful) agus tuisceanach (understanding). Chomh maith leis sin tá a lán ábhar ar fáil sa scoil seo.4. Cé mhéad ábhar a dhéanann tú féin?Déanaim seacht n-ábhar, Gaeilge, ar ndóigh, Béarla, Fraincis, matamaitic, ceimic, cuntasaíocht agus ealaín.

1. Cén t-ábhar scoile is fearr leat?Is fearr liom an Fhraincis thar aon ábhar ar bith eile, mar tá sé an-suimiúil agus tá múinteoir iontach againn. 2. Inis dom faoi na rialacha sa scoil.Tá siad an-dian ar smacht anseo. Tá cosc ar ghruaig dhaite (coloured hair), ar an bhfón póca a úsáid, ar smideadh (make-up), ar thobac nó drúgaí nó alcól agus ar bhróga reatha (runners) a chaitheamh.3. An bhfuil a lán áiseanna sa scoil?Tá cinnte! Tá neart seomraí ranga sa scoil chomh maith le halla staidéir, seomra ríomhaire, leabharlann bheag, saotharlann eolaíochta, seomra ealaíne, agus seomra ceoil. Ina theannta sin, tá an t-ádh linn go bhfuil halla spóirt agus dhá chúirt leadóige agus páirceanna haca sa scoil freisin.

1. An gcaitheann sibh éide scoile?Caithimid, ach is fuath liom é mar ta sé sean-aimseartha

(old-fashioned)! Ach ag an am céanna toisc go gcaitheann gach éinne an chulaith chéanna níl aon idirdhealú (distinction) idir na daltaí agus is maith an rud sin.

2. Déan cur síos ar an gculaith scoile dom.Caithimid sciorta ildaite (multi-coloured), léine bhán,

carbhat ildaite, geansaí glas, stocaí bána agus bróga dubha.

Corcra – purple donn – brown dúghorm – navy

bándearg – pink liath – greydubh - black

1. Conas a thagann tú ar scoil gach lá?Tagaim ar an mbus gach lá mar tá mé i mo chónaí faoin tuath.

2. Inis dom faoi gnáthlá scoile.Éirím ar leathuair tar éis a seacht de ghnáth. Fágaim an teach tar éis mo bhricfeasta a ithe. Siúlaim go dtí stad an bhus. Faighim an bus ar deich tar éis a hocht agus sroichim an scoil ar

leathuair tar éis a hocht. Buailim le mo chairde ansin sa locair scoile agus téimid go dtí an halla

tionól ar a deich chun a naoi. Tosaíonn an chéad rang ar a deich tar éis a naoi a chlog. Faighimid sos ar a haon déag agus lón ar a deich tar éis a haon.Críochnaíonn an lá scoile ar a deich chun a ceathair a chlog.

3. Cad a dhéanann tú gach lá tar éis scoile?Críochnaíonn scoil ar a ceathair a chlog. Buailim le mo chairde sa chaifé. Uaireanta téim go dtí an halla staidéir ar feadh cúpla uair. Ina dhiadh sin téim abhaile ar an mbus. Sroichim an teach ar a seacht a chlog. Ithim mo dhinnéar agus tógaim sos ar feadh uaire chun

féachaint ar an teilifís. Déanaim níos mó staidéir ansin agus téim a luí ar a deich a

chlog.

1. An ndearna tú an idirbhliain?Rinne mé cinnte. Tá an bhliain sin éigeantach (compulsory)

sa scoil seo agus caithfidh mé a adhmháil gur bhain me taitneamh agud tairbhe (benefit) as!

2. Cad é an rud is fearr a rinne tú i rith na bliana?Bhí deis againn dul ar thaithí oibre ar feadh coicíse.

Chuaigh mé féin chuig oifig dlíodóra den chéad uair agus thaitin sé go mór liom. Chabhraigh mé leis an rúnaí i dtosach maidir le ghnáth-obair oifige agus ansin chuaigh mé os comhair na cúirte leis an dlíodóir agus chonaic mé í i mbun oibre.

An idirbhliain

3. An ndearna sibh aon rud eile suimiúil?Chuireamar an ceoldhráma West Side Story i láthair agus

ghlac mise an phríomhpháirt. Ní dhéanfaidh mé dearmad go deo ar an gcéad oíche, bhí mé an- neirbhíseach ach de réir mar a chuaigh an tseachtain ar aghaidh, chuaigh mé i dtaithí air (I got used to it). Bhí mo theaghlach ar fad an-bhródúil asam.

Caithimh Aimsire

Tacaím le – I supportna tosaithe – the forwardsna cúlaithe – the backsbonn óir – gold medalbonn airgid – silver medalbonn cré-umha – bronze medallucht féachanna - audiencefaoiseamh - relieféalú ó bhrú – escape from

pressure

rugbaí – rugbysacar – soccerpeil ghaelach – gaeliciománaíocht – hurlingcamógaíocht – camogiehaca – hockeycispheil – basketballleadóg – tennisbadmantan – badmintongleacaíocht - gymnastics

• An bhfuil suim agat i spórt?Tá an-spéis agam i spórt. Imrím haca le foireann na

scoile agus leis an bhfoireann áitiúil. Téim ag traenáil dhá uair in aghaidh na seachtaine. De ghnáth bíonn cluiche againn ar an Domhnach.

• Ar bhuaigh sibh aon chomórtas mór riamh?Anuraidh bhí foireann na scoile ag imirt i gCluiche

Ceannais na hÉireann. Bhí an cluiche ar siúl i mBaile Átha Cliath. D’imríomar in aghaidh Coláiste Wesley. Bhíomar ar chomhscór ag leath am ach le linn an dara leath, fuair Míchael cúl agus bhí an bua againn!

• Cad í an foireann sacair/peile is fearr leat?Tacaím le Man Utd. Is foireann den scoth iad, dar liom.

Tá siad sa chéad áit sa tsraith (league) faoi láthair.

• An raibh tú riamh ag cluiche mór?Bhí an t-ádh dearg liom anuraidh mar chonaic mé iad ag

imirt i gcoinne Chelsea in Old Trafford. Thug m’athair an ticéad dom do mo bhreithlá. Bhain mé an taitneamh as an gcluiche.

Léitheoireachtleabhair bhleachtaireachta- detective booksleabhair fhicsean eolaíochta – science fiction booksleabhair eachtraíochta – adventure booksúrscéalta rómánsúla – romance novelsleabhair uafáis – horror booksgreannán – comiciris - magazinefilíocht – poetryúrscéal - noveldírbheathaisnéis/beathaisnéis – autobiography/ biography

• An bhfuil suim agat i léitheoireacht?Tá suim mhór agam i léitheoireacht.• Cén sórt leabhair is fearr leat?Is aoibhinn liom leabhair bhleachtaireahta toisc go bhfuil siad suimiúil agus

tugann siad ealú dom ón staidéar.

• An bhfuil tú i do bhall den leabharlann?Táim, cinnte! Is minic a théim chuig an leabharlann chun

leabhair a fháil ar iasacht (on loan). Tá réimse leathan leabhair ann ar fáil ann! Nuair a bhíonn sé ag stealladh báistí is bhreá liom a bheith i mo shuí os comhair na tine agus mé sáite (engrossed) i leabhar éigin.

• Cad é an leabhar deireanach a léigh tú?Is é an leabhar deireanach a léigh mé ná ‘The Da Vinci

Code’. Bhí sé bunaithe ar bhleachtaire a bhí ag fiosrú dúnmharú (investigating a murder). Scríobh Dan Brown an leabhar. Bhí sé spreagúil agus suimiúil, dar liom.

taitneamhach – enjoyable corraitheach – moving

réadúil – realistic spreagúil - exciting

Scannánaíochtscannáin bhleachtaireachta – detective filmsscannáin fhicsean eolaíochta – science fiction filmsscannáin eachtraíochta- adventure filmsscannáin rómansúla – romance filmsscannáin uafáis – horror filmsscannáin ghrinn – comediesscannáin ghrinn rómánsúla – romantic comedy

• An dtéann tu go dtí an phictiúrlann go minic?Téim, cinnte! De ghnáth téim le mo chairde oíche Dé hAoine.• Cén sórt scannáin is fearr leat?Is fearr liom scannán fhicsean eolaíochta. Ta an-suim agam i

scannáin.

• Cad é an scannán deireanach a chonaic tú?Chonaic mé an scannán ‘The King’s Speech’ le deanaí. Is

scannán stairiúil é atá suite in am réim Rí George VI i Sasana.

• Cé a bhí ag aisteoireacht ann?Bhí Colin Firth ag aisteoireacht ann. Is aisteoir den scoth é. Tá súil agam go mbuafaidh sé duais Oscar mar ceapaim go bhfuil sé tuillte (earned) aige.

• Ar thaitin an scannán leat?Bhí an scannán ar fheabhas. Bhí sé corraitheach (moving)

agus réalaíoch mar scannán. Bhain mé an-sult as.