1

Scrúdú nahArdteistiméireachta

GaeilgeArdleibhéal

Páipéar 11 6 0 MAR C

____________________________________________________________________________________

PÁIPÉAR SAMPLACH 5

____________________________________________________________________________________

Cuid I: Cluastuiscint(60 Marc, thart ar fiche nóiméad)

Cuid II: Ceapadóireacht(100 Marc)

____________________________________________________________________________________

2

3

Cuid ACloisfidh tú dhá cheann d’fhógraí raidió sa chuid seo.Cloisfidh tú gach fógra díobh faoi dhó. Beidh sos leis na freagraí a scríobh tar éis na chéad éisteachta agustar éis an dara héisteacht.

4

Cuid BCloisfidh tú dhá cheann de chomhráite sa chuid seo. Cloisfidh tú gach comhrá díobh faoi dhó.Cloisfidh tú an comhrá ó thosach deireadh an chéad uair. Ansin cloisfidh tú ina dhá mhír é.Beidh sos leis na freagraí a scríobh tar éis gach míre díobh.

5

6

Cuid CCloisfidh tú dhá cheann de phíosaí nuachta raidió/teilifíse sa chuid seo.Cloisfidh tú gach píosa díobh faoi dhó. Beidh sos leis na freagraí a scríobh tar éis na chéad éisteachtaagus tar éis an dara héisteacht

7

8

CEAPADÓIREACHT 100 MARCFreagair do rogha CEANNAMHÁIN de A, B, nó C anseo thíos.Nóta: Ní gá níos mó ná 500-600 focal nó mar sin a scríobh i gcás ar bith.

Scríobh AISTE nó ALT NUACHTÁIN / IRISE ar CHEANNAMHÁIN de na hábhair seo.

(a) Oideachas maith – is áis riachtanach do shaol an lae inniu é.(b) Sobaldrámaí – scáthán ar shaol ár linne.(c) An Sean is an Nua in Éirinn.(d) Na tuairimí, dar leat, atá ag daltaí ó thíortha iasachta den scoil agus den saol in Éirinn.(e) An dearcadh atá agat ar an nGaeilge agus an todhchaí a fheiceann tú atá i ndán dár dteanga agus

dár gcultúr.

Ceap SCÉAL a mbeadh do rogha CEANNAMHÁIN díobh seo oiriúnach mar theideal air.

(a) Is fearr fearg ná plámás.(b) Díomá.

Freagair do rogha CEANNAMHÁIN díobh seo.

(a) Scríobh an chaint a dhéanfá i ndíospóireacht scoile ar son an rúin seo a leanas nó ina aghaidh:

Níl muinín ag an bpobal as na Gardaí inniu.

(b) Is ball tú den ghluaiseacht idirnáisiunta timpeallachta Greenpeace.Iarradh ort píosa cainte a dhéanamh le Comhairle na Mac Léinn sa scoil seo agatsa ar an ábharseo a leanas:

Tá sé de dhualgas ar aos óg na linne seo a ndícheall a dhéanamhchun timpeallacht álainn na tíre seo a chaomhnú.

Scríobh an píosa cainte a dhéanfá le Comhairle na Mac Léinn.

A — AISTE nó ALT NUACHTÁIN / IRISE — 100 marc

B — SCÉAL — 100 marc

C — DÍOSPÓIREACHT nó ÓRÁID — 100 marc

9

Scrúdú nahArdteistiméireachta

GaeilgeArdleibhéal

Páipéar 22 0 0 MAR C

Páipéar Samplach 5

10

11

Ceist 1LÉAMHTHUISCINT 100 MARCFreagair A agus B

A – 50 marc

12

6 (a) Aimsigh dhá shampla den Tuiseal Ginideach, Uatha atá in Alt 2.(b) Déan cur síos i d’fhocail féin ar an saghas duine í an príomhcharachtar atá luaite sa

sliocht, dar leat. Ní gá níos mó 60 focal a scríobh. (15 marc)

13

Ceist 1 ar leanúintLÉAMHTHUISCINT 100 MARC

B – 50 marc

6 (a) Aimsigh dhá shampla den Tuiseal Ginideach, Iolra atá in Alt 3.(b) Déan cur síos i d’fhocail féin ar an léiriú a thugann an t-údar TJ English dúinn ar na

Gael-Mheiriceánaigh. Ní gá níos mó ná 60 focal a scríobh. (15 marc)

14

15

Ceist 2 Prós

Freagair Ceist 2A nó Ceist 2B thíos:

2A: (i) “Gearrscéal cumasach, dorcha é An Gnáthrud a chruthaíonn pictiúr inasteillebheatha de Bhéal Feirste dúinn le linn na dTrioblóidí.”An ráiteas sin a phlé. (30 marc)

nó

(ii) Maidir leis an sliocht as dírbheathaisnéis/leabhar taistil Seal i Neipeal, scríobhcuntas gairid ar an bpáirt atá ag an ‘bhfear beag beathaithe’ sa sliocht sin. (30 marc)

2B: (i) Maidir leis an ngearrscéal roghnach a ndearna tú staidéar air le linn do chúrsa, déan plégairid ar an léargas a fhaighimid ann ar an saol sóisialta nó polaitíochta atá mar chúlra leisan scéal.Ní mór teideal an ghearrscéil sin, mar aon le hainm an údair a scríobh síos go soiléir.

(30 marc)

nó

(ii) Maidir leis an sliocht as dírbheathaisnéis/leabhar taistil roghnach a ndearna tú staidéar air lelinn do chúrsa, déan plé gairid ar dhuine amháin de na príomhcharachtair ann agus ar anbpáirt a ghlacann sé/sí sa sliocht sin.Ní mór teideal na dírbheathaisnéise/leabhair taistil sin, mar aon le hainm an údair a scríobhsíos go soiléir. (30 marc)

PRÓSAINMNITHE nó PRÓS ROGHNACH. 30 MARC

16

Ceist 3 Filíocht

Freagair Ceist 3A nó Ceist 3B thíos:

3A: Freagair (i), (ii) agus (iii).(i) Do thuairim gairid uait ar an úsáid a bhaineann an file as íomhánna láidre agus as

friotal dúchasach sa dán ‘Colscaradh’. (14 marc)

(ii) Déan plé gairid ar dhá mhothúchán a músclaíodh ionat féin nuair a léigh tú an dánseo. (6 marc)

(iii) Cuirtear dhá phictiúr éagsúil os ar gcomhair sa dán – pictiúr den fhear agus pictiúrden bhean. Cé acu den dá phictiúr sin is mó a chuaigh i bhfeidhm ortsa. Tabhairfáthanna. Is leor dhá fháth. (10 marc)

FILÍOCHTAINMNITHE nó ROGHNACH. 30 MARC

ColscaradhShantaigh sé beani nead a chine,faoiseamh is geanAr leac a thine, 4aiteas is greanni dtógáil chlainne.

Shantaigh sí fearis taobh den bhriste, 8dídean is searcis leath den chíste,saoire thar learis meas na mílte. 12

Thángthas ar réiteach.Scaradar.

FoilsithelecaoincheadAn

Sagart.

17

3B: Freagair (i), (ii) agus (iii).

(i) Maidir le dán nua-aimseartha a chum fear agus a ndearna tú staidéar air le linn dochúrsa, déan plé gairid ar an úsáid a bhaineann an file as dúlra sa dán sin. (14 marc)

(ii) Maidir le dán nua-aimseartha a chum fear agus a ndearna tú staidéar air le linn dochúrsa, déan plé gairid ar éifeacht na húsáide a bhaineann an file as dhá cheanndíobh seo a leanas:athrá; suíomh an dáin; íomhánna; an t-atmaisféar. (6 marc)

(iii) Scríobh nóta gairid ar an úsáid a bhaineann an file as codarsnacht nó as mothúcháin sadán. (10 marc)

18

Ceist 4 LITRÍOCHT BHREISE

Freagair do rogha ceann amháin as Ceist 4 (A, B, C, D, E nó F) thíos:

4A: AN TRIAIL: “Tugtar léiriú maith sa dráma seo An Triail ar chás na máthar aonair in Éirinnsna seascaidí.”

An ráiteas sin a phlé. (40 marc)

4B: ATHIG NÁ TIT ORM: “Tá cur síos suimiúil ar shaol na Gaeltachta agus ar shaol na tuaithele linn óige Mhaidhc Dainín le fail sa leabhar A Thig Ná Tit Orm.”

An ráiteas sin a phlé. (40 marc)

4C: TÓRAÍOCHT DHIARMADAAGUS GHRÁINNE: “Tá an-léiriú sa Tóraíocht ar théamaan bháis – téama arbh é bás Dhiarmada a bhuaicphointe.”

É sin a phlé. (40 marc)

4D: GAFA: “Ní haon ionadh é go bhfuil fadhbanna pearsanta ag Eoin nuair a smaoiníonn tú ar ansórt geáitsíochta a bhíonn ar siúl ag a athair, Breandán.”

Do thuairim uait faoi seo. (40 marc)

4E: CANARYWHARF: Maidir le ceann amháin de na gearrscéalta seo a leanas as angcnuasach Canary Wharf, déan cur síos ar an gcaidreamh idir beirt de na príomhphearsanaann: Canary Wharf; Cosaint Sonraí; Mil.

(40 marc)

LITRÍOCHT BHREISE. 40 MARC

19

FoilsithelecaoincheadChlóIar-Chonnachta.

4F: COLMÁIN: (40 marc)(i) “Faighimid léargas cumasach sa dán Colmáin ar shaol uaigneach, coimhthíoch,

doicheallach na cathrach sa lá atá inniu ann.”É sin a phlé. (20 marc)

(ii) Mínigh na línte seo: “Amanta theastaigh uaidh téaltú chucugo ciúin, súgradh leo go binn;a chrúb a chur iontu ar son grinn.” (10 marc)

(iii) Nóta gairid uait ar chúlra an dán seo. (10 marc)

Colmáini gcead do Sigurdur Pálsson

An cat úd ar an seachtú hurlár de theachard cathrach, shíl sé ansiúd ina áras spéiregur colmán a bhí ann ó dhúchas.Ó saolaíodh é ba é an seachtú hurlár - 4crochta ansiúd idir an saol is an tsíoraíocht -a bhaile agus a bhuanchónaíNí fhaca sé a mhacasamhail féin ariamh,cat dá dhéanamh, dá dhath, dá dhreach. 8Ní fhaca sé ach daoine agus colmáin ar an aoirdeacht.Shíl sé ar dtús gur duine a bhí ann,gur ionann dó ina dhóigh agus ina chósúlachtleo siúd ar dhá chois a bhí ina thimpeall. 12Chuirfeadh sé naipcín fána bhráidagus shuíodh sé ag an mbord go béasachle greim bídh a ithe le lánúin óg an tí.Ní raibh de thoradh air sin ach scread eitigh. 16Thógfaí ar shiúl é láithreachagus dhéanfaí prácás bídh as canna stáina shá go míbhéasach faoina shoc.Is minic a shuíodh sé ina aonar 20ar leac na fuinneoige, ag féachaintar na colmáin nach dtiocfadh ina láthair.Amanta theastaigh uaidh téaltú chucugo ciúin, súgradh leo go binn; 24a chrúb a chur iontu ar son grinn.Ar na laethe úd a mhothaíodh sé dáimh as an ghnáthleis na colmáin, bhíodh iontas an domhain airnach ndéanfadh siad cuideachta leis i dtráth ná in antráth. 28Sa deireadh, lá buí Bealtaine le luí gréine,chinn sé léim an cholmáin a thabhairt ó leac na fuinneoigeleis na heiteoga a bhí in easbaidh air….faraoir.An lá a cuireadh i dtalamh é i bpaiste créafóige 32sa chúlchlós, a chorp beag ina phraiseach,bhí colmáin ag cuachaireacht ó gach leac fuinneoige.