Ang Mga Gamit ng Wika

April M. Bagon-Faeldan

• PersonalNaipapahayag ang mga sariling

damdamin, pananaw, opinyon at maging personalidad ng isang indibidwal. Sakop nito ang mga bulalas ng damdamin tulad ng pagkagulat, galit, hinanakit at tuwa. Maging ang pagmumura ay maituturing sa uring ito, kung kaya, ang ganitong gamit ay nasa ilalim ng alinman sa formal at informal na talakayan.

• ImajinativNalulubos ang gamit ng wika kapag nailapat sa pagsulat o pagbigkas ng mga akdang pampanitikan. Malikhain ang tunguhin nito kung kaya karaniwan nang mapapansin ito sa mga gawang masining o estetiko. Sa pasulat o pasalita man, nagagamit ito sa mga tula, awit, kuwento at iba pang nangangailangan ng talinghaga.

• InteraksyonalMahalaga ang gamit na ito ng wika sa dahilang sa pamamagitan nito, pinananatili ang mga relasyong panlipunan. Sa mga magkakaibigan, nariyan ang pagbibiruan at panunukso. Sa mga magkakamag-anak, nariyan ang mga paanyaya at pasasalamat. Sa mga pangkat panlipunan, nariyan ang mga salitang pangkabataan, wika ng mga bakla, at mga propesyonal na jargon.

• Informativ/RepresentasyonalTulad ng ngalan nito, ginagamit ang wika dahil na rin sa pangangailangang maipaalam ang napakaraming katotohanan, datos at informasyong hatid ng mundo. Dahil dito, mas higit na formal ang gamit na ito ng wika lalo pa’t gamit ito sa pagtuturo, mga talumpati, pakitang-kuro, pagbabalita o sa simpleng pag-uulat.

• InstrumentalGinagamit ang wika upang magawa ng isang indibidwal ang kanyang nais gawin. Pasalita man o pasulat, magagamit ang wika upang mag-utos, makiusap, humingi, magmungkahi at magpahayag ng sariling kagustuhan.

• RegulatoriMadalas na ginagamit ito ng mga taong may nasasakupan o mga taong may taglay na kapangyarihang magpakilos ng kanyang katawan. Kontrolado ng gumagamit ng wika ang sitwasyon kung kaya, kaya niyang pakilusin ang sinuman matapos niyang magamit nang ganap ang wika. Sa pasalita, kapansin-pansin ito sa mga talumpati o debateng ang layunin ay manghimok tulad sa isang halalan. Sa pasulat, mapapansin ito sa mga memorandum, patakaran, resolusyon at iba pa.

• HeuristikGamit ito ng taong nais na matuto at magkamit ng mga kaalamang akademik at/o profesyonal. Upang kanyang mabatid, kailangan niyang sumuri, mag-eksperimento, magtanong at sumagot, magbigay-kahulugan, makipagtalo at pumuna.

Antas ng Wika

April M. Bagon-Faeldan

• Formal–Pambansa. Nasa ganitong antas ang wika

kapag umabot na siya sa pagiging opisyal na wika ng bansa. Opisyal kapag naisabatas o ginagamit na upang mabigyang-kahulugan ang mga batas. At sapagkat pambansa, ito ang dapat na ituro sa mga paaralan, gamitin maging ng pamahalaan at nararapat lamang na kumatawan sa lahat ng wikang matatagpuan sa ating bansa. Sa Pilipinas, ito ay ang wikang Filipino.

- Pampanitikan. Ang ganitong wika ay karaniwan lamang matatagpuan sa mga akdang pampanitikan. Ang mga ganitong salita ay hindi literal kung kaya naglalaman ng mga talinghaga at masining na pagpapahayag na karaniwang malalalim at makukulay.

Informal- Lalawiganin. Dayalektal ang karaniwang tawag sa

mga salitang ito. Palasak at natural na ginagamit ang mga salitang ito sa isang particular na lugar, ngunit maaaring maintindihan o iba ang ibig sabihin sa ibang lugar. Nahahaluan samakatuwid ang mga salitang ito ng kakaibang tono o punto.

• DAGA (Bikol: lupa, Tagalog: isang uri ng hayop)• INDAY(Bisaya: Magandang dalaga, Tagalog:

kasambahay)• MANONG (Ilokano: kuya, Tagalog:tsuper)

- Kolokyal. Sa ilang tradisyunal na libro, itinuturing ang mga salitang ito na may “kagaspangan” diumano ang pagkakagamit. Ngunit sa dumaraming linggwist ng bansa, ang mga ganitong salita ay natural na phenomenon ng pagpapaikli ng mga salita upang mapabilis ang daloy ng komunikasyon.

• ‘TOL (mula sa utol-kaputol-kaputol ng pusod na ang ibig sabihin ay kapatid)

• MERON (mula sa mayroon)• SA’YO (mula sa sa iyo)• TEKA (mula sa hintay ka- maghintay ka- maghintay

ka muna)

- Balbal. Ito ang katumbas ng slang sa Ingles. Ito ang itinuturing na pinakamababang antas, bagamat kung susuriin ay mas mataas kaysa sa mga bawal o bastos na salita. Maihahanay din dito (ngunit para sa mga awtor ay pansamantala lamang) ang mga gay lingo o salitang bakla.

Panghihiram sa salitang Katutubo o Banyaga: sibat (Cebuano) para sa “pagtakas”

chicks&cats(Ingles)para sa “babae at lalaki”mujer at hombre (Espanyol) para rin sa “babae at lalaki”tong (Tsino) para sa “perang bigay” o “upa”dorobo (Hapones) para sa “magnanakaw”kosa (Ruso) para sa “kasamang bilanggo” o “kabarkada”

wheels (Ingles) para sa “kotse”

Pagbibigay ng bagong kahulugan:

• toyo (soy sauce) – may problema sa isip, may sumpong

• lagay (to put) – magbigay nang ilegal• bata (child) – nobya/nobyo, mga

tagasunod

Pagpapaikli• Promdi (from the province) –

probinsyano• Munti (Muntinlupa) – bilangguan• Ma at Pa (malay at pakialam) – walang

alam at di interesado

Pagbabaliktad• Atik – kita (kinitang salapi)• Tipar – parti (party)• Etneb – bente (dalawampung piso)• Bokal – kalbo

Akronim• KSP (kulang sa pansin)• TNT (tago nang tago)

Paggamit ng Numero• Na1-2-3 – naisahan o tinakbuhan

50-50 pantay ang pagkakataon/ nasa bingit ng kamatayan

143- I love you

Pagpapalit ng wika (madalas na ginagamit sa usapang txt message sa cellphone)

• Asan na u?• And2 na me.