gazaliu - vërejtje dhe këshilla

8/9/2019 Gazaliu - Vrejtje dhe kshilla

1/107


2/107

Ebu Hamid Muhammed el-Gazali

VREJTJEDHEKSHILLA

Shqiproi: Muhamed I. Dolaku

Mitrtovic, 2009


3/107

2 Ebu Hamid Muhammed el-Gazali

Ebu Hamid Muhammed El-Gazali

El-Meva'idh fi'l-ehadithi'l-kudsijje

Recensent:

Lektor:

Korrektor:

Botoi:


4/107

PARATHNIE 3

PARATHNIE

N emr t All-llahut, t Gjithmshirshmit,

Mshiruesit!

Falnderimi i qoft All-llahut xh.sh. pr Para-lajmrimin q ua ka drguar robrve t Tij dhe me ti ka inkurajuar muslimant e devotshm pr ibadet!Bekimi qoft mbi t Parin e fes s pastr e knaq-sia (e All-llahut) mbi familjen e tij, ashabt e tij dhefamiljet e tyre si dhe mbi ata q i pasojn n t mir

dhe mbi dijetart e Ummetit n t gjitha koht!Ky libr ngrthen n vete shum gjra t mira dhe

t dobishme, e dhasht All-llahu q t prfitojm ngakto!


5/107



6/107

Vrejtje dhe kshilla 5

Kshilla e par

All-llahu i Lartmadhrishm ka thn1: "O njeri!

1

Para do hadithi kudsij gjenden fjalt paraprake, tcilat ne, n prkthim i kemi anashkaluar, meq nnkuptohen


7/107


Habitem me at njeri, i cili sht i bindur se do tvdes, sesi mund t dfrehet! Habitem me at njeri, icili sht i bindur se do t jap llogari, sesi mund tmbledh (tuboj) pasuri! Habitem me at njeri, i cilisht i bindur se do t vendoset n varr, sesi mund tqesh! Habitem me at njeri, i cili sht i bindur prahiretin, sesi mund t pushoj! Habitem me at njeri,i cili sht i bindur pr kt bot dhe pr zhdukjen esaj,e si ather mund t gjej prehje n t! Habitemme at njeri, i cili sht i njohur pr nga gjuha (n tfolur) e sht xhahil (i paditur) n zemr! Habitemme at njeri, i cili pastrohet me uj, e zemrn e ka tpapastr! Habitem me at njeri, t cilin e kan

kapluar mkatet (mangsit) e njerzve t tjer, esht i pakujdesshm kundrejt t metave (mang-sive) t veta, ose me at i cili e di se sht imbikqyrur nga All-llahu, e s kndejmi sht ipadgjueshm ndaj Tij, ose me at i cili e di se do tvdes vetm, do t hyj na varr vetm, dhe vet do t

jap llogari, sesi mund t shoqrohet me njerzit!Nuk ka Zot tjetr prve Meje, t Njmendshm, eMuhamedi sht robi Im dhe i Drguari Im! "

vetvetiu.


8/107


Kshilla e dyt


9/107


"Dshmoj me Veten Time se nuk ka Zot tjetrprve Meje dhe se nuk kam shok! Muhamedi shtrobi Im dhe i Drguari Im! Ai q nuk sht i knaqurme prcaktimin Tim dhe nuk sht i durueshm prsprovimin Tim, sht i paknaqur me dhuntit e Miadhe nuk knaqet me at q jap Un, le ta adhurojndonj sundues tjetr pos Meje! Ai q gdhin ipiklluar pr shkak t dunjallkut, ai sikur t ketgdhir i hidhruar n Mua! Ai q ankohet nmynxyrat, ai ankohet n Mua! Kush hyn tek ndonj ipasur e i bindet atij pr shkak pasuris s tij, ai e kahumbur nj t tretn e besimit t vet! Kush e godetfytyrn e vet pr shkak t ndonj t vdekuri, ai sikur

ta ket marr nj shtiz e t doj t sulet n Mua! Aiq e thyen nj deg n ndonj var, sikur me dor tvet ta ket thyer dern e Kabes Sime! Ai q nukkujdeset se nga cila der do t haj (ushqehet), asAll-llahu nuk do t kujdeset se nga cila der eXhehennemit do ta fut (n Zjarr)! Ai i cili nuk e

rrit (zmadhon) besimin e vet, ai sht n humbje, ekush sht n humbje ma mir e ka t vdes! Ai qvepron n baz t asaj q e di, All-llahu do tiamsoj at q nuk e di! Ai q ka shpresa t mdha,veprn nuk e ka t sinqert! "


10/107


Kshilla e tret

"O njeri! Ji i knaqur me at q ke, do t jeshm i pasuri! Shmangiu zilis do t jesh m i rehat-shmi! Largohu nga harami, do ta ruash besimin tnd!Kush e braktis shpifjen, (delendisjen), do ti shpre-het dashuria Ime! Kush ruhet nga njerzit, do tshptoj nga ata! Kush e zvoglon t folurit, mendja

i prmbushet! Kush sht i knaqur me pak, ai


11/107


mbshtetet tek All-llahu! O njeri! Ti nuk je dukevepruar sipas asaj q e di, e pse ather krkon at q

nuk e di!? Po punon pr kt bot sikur nuk do tvdessh nesr dhe grumbullon pasuri sikur do tjetosh prgjithmon! O dunjallk! Shkurtohu pr atq sht i pangopshm me ty, gjako (lakmo) pr atq san kokn pr ty, e bhu i mbl pr ata q t

shikojn! "


12/107


Kshilla e katrt


13/107


"Kush gdhin i piklluar pr shkak t dunjallkut,ai do t largohet nga All-llahu, n dunjallk do t

ket vetm vuajtje, e n ahiret prpjekje t kota!All-llahu do tia rndoj (ngarkoj) zemrn mebrenga, t cilat kurr nuk do t pushojn, me pun, tcilat kurr nuk do t ndrpriten, me varfri, e cilakurr nuk do t anulohet dhe me shpresa, t cilatkurr nuk do t zhdavariten! O njeri! Pr do dit tpaksohet nga jeto jote, e ti nuk an kokn pr kt,pr do dit t vjen nafaka, e ti srish je mosmir-njohs! Nse t paksohet, je i paknaqur, nse tshumohet je i pangopshm! O njeri! Pr do dit tvjen nafaka nga Un, e pr do nat nga ti Mua mvijn engjjt me veprat e tua t shmtuara! Po ushqe-hesh me furnizimin Tim, e nuk M je mirnjohs! Ti

m thrret, e Un t prgjigjem! T mirat e Mia tzbresin ty, e Mua m vijn t kqijat e tua! E, saSundimtar i mir q jam Un ndaj teje, e sa rob i keqq je ti ndaj Meje! Ti harron at q t jap Un, e Unpo i mbuloj turpet e tua! Un turprohem prej teje, eti nuk turprohesh prej Meje! Mua m harron, etjetrin kujton (mendon)! Ki frik nga njerzit dhe

pezmi i tyre, e ji i sigurt nga Un dhe pezmi Im! "


14/107


Kshilla e pest


15/107


"O njeri! Mos u bj prej atyre t cilt zvoglojnvshtirsit, e e zgjasin shpresn, e as prej atyre t

cilt e shpresojn ahiretin pa kurrfar veprash, tcilt flasin me fjalt e t devotshmve, e veprojnme vepra t hipokritve! Nse u jepet, nuk jan tknaqur, e nse u cungohet, nuk jan t durueshm!Urdhrojn t bhen vepra t mira, e vet nuk i bjndot, ndalojn ato t kqijat, e vet nuk pushojn s

bri! I duan bamirsit, e vet nuk jan prej tyre, iurrejn hipokritt, ndrsa vet jan t till, flasin atq nuk punojn, e punojn at pr ka nuk jan turdhruar, krkojn nga t tjert, e vet nuk izbatojn detyrimet! O njeri! Nuk kalon dot as njdit e vetme e q Toka t t mos drejtohet me ktofjal: O njeri! Po ec npr mua, e pastaj do t

shtrihesh n mua, po ha nga un, e pastaj ty do t than krimbat n mua! O njeri! Un jam Shtpia evetmis, dhe Shtpia e marrjes n pyetje, dheShtpia e izolimit dhe e errsirs, dhe Shtpia egjarprinjve dhe i akrepave (sfurkthve), andaj mosm rrno, por m ndrto!"


16/107


Kshilla e gjasht

"O njerz! Nuk ju kam krijuar pr tu forcuar meshumsin tuaj, as pr tu shoqruar me ju pr shkakt vetmis Sime, as pr tu ndihmuar me fuqin tuaj, eas pr t prokuruar ndonj dobi nga ju ose pr tshmangur ndonj mynxyr, por ju kam krijuar q t

M robroheni gjat, q t M falnderoni shum


17/107


dhe q t M madhroni edhe n mngjes edhe nmbrmje! O Njerz! Sikur t ishit bashkuar t gjith

ju dhe xhint, t rinjt dhe pleqt, t lirt dhe robrit,pr tMu bindur Mua, kjo nuk do ta zmadhonte aspr nj thrrmij pushtetin Tim! Kush prpiqet(mundohet), ai prpiqet pr dobi t vet, e All-llahu,me t vrtet, sht i pavarur nga njerzit! O njeri!Ashtu si e trazon (shqetson) ti diknd, ashtu do t

jesh edhe ti i trazuar, dhe si t sillesh ti ndaj dikujt,ashtu do t sillen edhe t tjert ndaj teje! "


18/107


Kshilla e shtat

"O njerz! O shrbtor t dinarit dhe tdrhemit! Un ato i kam krijuar pr ju q, mendihmn e tyre, t ushqeheni me furnizimin Tim, qt visheni me rrobat e Mia, dhe pr t M madhruardhe adhuruar. Ju keni pranuar (plqyer) Librin Tim,


19/107


e pastaj at e keni hedhur pas shpine, e dinarin dhedrhemin i keni marr dhe i keni vendosur mbi t

gjitha! I keni ngritur shtpit tuaja, ndrsa shtpit eMia i keni poshtruar! Ju nuk jeni njerz t shquar, eas njerz t lir, porse vetm robr t paras.Tubimet tuaja jan sikurse varret e glqerosura, mepamje t jashtme t bukur, por me brendi tpaplqyeshme! Po e prmirsoni gjendjen mes

njerzve, duke u shprehur dashuri me fjal t mbladhe duke u sjell bukur me ta, porse po largoheninga ngurtsia e zemrave tuaja dhe nga hallet/gjendjet tuaja t urryera! O njeri! Vepro sinqerishtdhe m lut Mua, se Un, me t vrtet, do t tdhuroj m shum sesa M lusin lutsit e Mi! "


20/107


Kshilla e tet

"O njerz! Un nuk ju kam krijuar juve ngasemu ka tekur, e as kot pr s koti (pa ndonj shkak a

arsye t rndsishme), e as q jam i pakujdesshmkundrejt asaj far bni ju! Un jam i informuar mirpr t gjitha! Nuk do t arrini dot at q dshironinga Un, prve me durim kundrejt asaj q e urrenipr hir t knaqsis Time! M leht e keni t jeni t

durueshm n t bindur ndaj Meje, sesa n t pabin


21/107


dur ndaj Meje! M leht e keni t braktisni mkatinsesa t arsyetoheni nga vapa e Xhehennemit! M

leht pr ju sht vuajtja e dunjas sesa vuajtja eahiretit! Ju t gjith jeni n lajthitje, prve atyre q iudhzoj Un! T gjith jeni mkatar, prve atyreq i mbroj Un! Pr mkatet tuaja krkoni ndjesnga Un, se do tju mshiroj! Mos fshihni sekretettuaja nga Ai, pr t Cilit sekretet tuaja nuk jan t

panjohura! "


22/107


Kshilla e nnt

"O bijt e Ademit! Mos i mallkoni krijesat, q tmos ju kthehet juve ky mallkim! O bijt e Ademit!Qiejt qndrojn pa shtylla2 n njrin nga emra e Mi,

2 N surenEr-Rad, ajeti 2 qndron: "All-llahu sht Aiq qiejt, q i shihni ju, i ka ngritur pa shtylla, e kambizotruar Arshin, dhe ka nnshtruar Diellin dhe Hnn.

T gjitha kto rrotullohen pr koh t caktuar. Ai drejton tgjitha dhe i shpjegon argumentet, pr tu bindur ju q (me


23/107


e zemrat tuaja nuk jan t qndrueshme kundrejt njmij vrejtjeve nga Libri Im! O njerz! Ashtu si

guri nuk zbutet n uj, ashtu edhe n zemrat tuaja tvrazhdta nuk ndikojn kshillat! O bijt e Ademit!Si mund t dshmoni se jeni robrit e All-llahut, epastaj bni gabime ndaj Tij? Si sht e mundur q tpohoni se vdekja sht e vrtet, e s kndejmi jenimosprfills ndaj saj? Ju flisni me gojt tuaja pr at

q nuk keni kurrfar njohurie, dhe kt e konsideronisi t parndsishme, porse tek All-llahu kjo shtshum e madhe!3

siguri) do t takoheni me Zotin tuaj." N ajetin 10 t suresLukman qndron: "(Ai) ka krijuar qiejt q i shihni ju pashtylla"

3 Marr nga ajeti 15 i sures En-Nur: "Ather kur at(shpifjen) e prcillnit me gjuht tuaja dhe flisnit me gojttuaja at pr t ciln nuk kishit kurrfar dijenie, ju kt e

merrnit pr cikrrim, por tek All-llahu kjo sht(shtje) shum e madhe. "


24/107


Kshilla e dhjet

"O njerz, ju ka ardhur juve nga Zoti juaj msimidhe ilai pr at q keni n kraharort tuaj. Prse ibni mirsi vetm atij q ju ka br juve mirsi,prse i mirmbani lidhjet vetm me at q i mir-mban me ju, flisni vetm me at q flet me ju, eushqeni vetm at q ju ushqen juve, i shprehni

respekt vetm atij q ju respekton edhe juve? Ju nuk


25/107


keni prparsi kundrejt njri-tjetrit! Ndrsa besim-tar jan vetm ata t cilt e besojn All-llahun dhe

t Drguarin e Tij, dhe t cilt i bjn mirsi edheatyre q u bjn dm (ndonj t keqe), dhe t ciltmirmbajn lidhjet edhe me ata q i ndrprejn kto,dhe t cilt u falin edhe atyre q u kan brpadrejtsi, dhe t cilt kan besim edhe tek ata q ikan tradhtuar, dhe t cilt flasin edhe me ata q u

shmangen, dhe t cilt u shprehin respekt edhe atyreq i prmojn! Un, me t vrtet, jam i informuarmir pr ju!"


26/107


Kshilla e njmbdhjet

"O njerz! Dunjallku sht vendbanimi i atij qvendbanim nuk ka dhe pasuria e atij q pasuri nukka! Kt e tubon ai q mend nuk ka dhe i gzohetasaj ai q nuk di t kuptoj! Pr t lakmon ai i cilimbshtetje nuk ka, ndrsa knaqsit (mblsit) e

saj i krkon vetm ai q nuk mund dot t perceptoj


27/107


drejt! Ai i cili dshiron begati t paqndrueshmedhe jetn kaluese, ai ndaj vetes bn dhunim, gabon

ndaj Zotit t vet, harron ahiretin, e dunjallku emashtron at! I ktilli bn mkate t hapta e tfshehta: 'Se, me t vrtet, ata q kan br

mkate, do t ndshkohen pr at q kangabuar.'4 O bijt e Ademit, le t jem Un gjithnj nmendimet tuaja, me Mua bni tregti5, punoni dhe

garoni n fitimet tuaja, ngase tek Un ekzistojn(gjra) q syt nuk i kan par, vesht nuk i kandgjuar dhe q zemra e njeriut as q mund tiparamendoj dot!6 Thesaret e Mia as nuk shteren asnuk paksohen! Un jam Ai q shprblen fisnik-risht dhe me bollk! "

4El-En'am, 120.5 All-llahu xh.sh. n ajetin 29 t sures Fatir thot:

"Padyshim, ata q e lexojn Librin e All-llahut dhe kryejnnamazin, dhe haptazi e fshehurazi japin nga ajo me ka i

kemi furnizuar Ne, shpresojn shprblimin q nuk do thumbas assesi"

6 Kt hadis-kudsij e shnon Buhariu n kaptinat:"Teuhid", 35; "Bed'u'l-halk", 8; "Tefsiri i sures 32", 1.Muslimi n kaptinat: "Imani", hadithi 313; "Xhenneti",hadithet 2, 3, 4, 5. Tirmidhiu n kaptinat: "Xhenneti", 15,"Tefsiri i sures 32", 3, "Tefsiri i sures 65", 1. Ibn Maxhe n

kaptinn "Zuhd", 39. Darimiu n kaptinn: "Ri-kak", 98, 105.Ahmed b. Hanbeli: 2/313, 438, 466, 495.


28/107


Kshilla e dymbdhjet


29/107


"O bijt e Israilit, kujtoni t mirat e Mia q juakam dhn dhe prmbushni premtimin q Ma kenidhn - edhe Un do ta prmbush at q jua kam dhn (premtimin) dhe friksohuni vetm ngaUn."7Ashtu si nuk mund t prudhet dikush paudhrrfyes, po kshtu nuk mund ta gjeni rrugn prn Xhennet prpos me vepra t mira! Ashtu si nukmund t fitohet pasuria prpos me prpjekje t

mdha, po kshtu edhe n Xhennet nuk mund t hynidot prpos me sabr dhe me ibadet ndaj Meje!Afrohuni All-llahut me nafile! Krkoni knaqsinTime duke i knaqur t varfrit! Krkoni mshirntime duke u shoqruar me njerz t ditur, ngasemshira ime pr asnj ast nuk ndahet (largohet) prejtyre! I Lartmadhrishmi ka thn: "O Musa! M

dgjo se far t them! At i cili kapardiset(krenohet) para t varfrve, Ditn e Gjykimit do taringjall at si nj farz t vogl! Ndrsa atij qkundrejt tyre sillet me prulsi, do t'ia rris famn(namin) edhe n dunjallk edhe n ahiret! Kushzbulon (e bn t njohur botrisht) ndonj fshehtsi t

t varfrit, Un Ditn e Gjykimit do tia zbulojfshehtsin e tij! Kush e poshtron ndonj t varfr,ai m ka shpallur Mua luft! Kush m beson Mua,melekt do ta prshndesin (me selam) edhe ndunjallk edhe n ahiret!"

7El-Bekare, 40.


30/107


Kshilla e trembdhjet

"O njeri! Sa e sa kandila i ka shuar era (fryma) eepshit! Sa t devotshm ekzistojn q i ka shkat-rruar mendjemadhsia (vetplqimi)! Sa e sat t pa-sur (pasanik) i ka shkatrruar pasuria e tyre, e sa esa varfanjak i ka shkatrruar varfria e tyre! Sa e sa

njerz t shndosh i ka shkatrruar shndeti i tyre!


31/107


Sa e sa t ditur (dijetar) i ka shkatrruar dituria, e tpaditur (injorant) mosdija e tyre! Sikur t mosekzistonin t moshuar q bjn ruku, t rinj q sillenme prulsi, fmij q thithin gji dhe kafsht nkullota qiellin mbi ju do ta shndrroja n hekur,tokn n shkrettir, e pluhurin n hi! Nuk do tjudrgoja as nj pik shiu, e as q toka do ti mbintefarrat, por mbi ju do ta derdhja dnimin!


32/107


Kshilla e katrmbdhjet

"O bijt e Ademit! M krkoni aq sa ju duhem,jini t padgjueshm ndaj meje aq sa mund ta duroniZjarrin! Mos u mbshtetni dot n shtyrjen e astit tvdekjes (exhelit), n fatin q keni dhe n mkatet qi fshihni, ngase: 'Gjithka shkatrrohet prpos

Fytyrs s Tij! Atij i takon gjykimi dhe tek Ai do tktheheni ju! '"8

8El-Kasas, 88. N surenEr-Rahman i Lartmadhrishmi

thot: "do gj q gjendet n Tok sht e kalueshme (do tshkatrrohet) , *dhe mbetet vetm Fytyra e Zotit tnd, tMadhrishmit dhe Bujarit!" (26, 27).


33/107


Kshilla e pesmbdhjet

"O bijt e Ademit! Nse e keni n rregullbesimin tuaj dhe trupin tuaj, n rregull do ti keniedhe veprat tuaja dhe trupin tuaj! E, nse nuk e kenin rregull besimin tuaj, t parregullta do t jen edheveprat tuaja dhe trupi juaj! Mos u bni porsi kandili,


34/107


i cili vetveten e djeg, e t tjerve u bn drit! Flakni

(nxirrni jasht) nga zemra juaj dashurin ndajdunjallkut, meq Un kurr nuk i bashkoj n njzemr dashurin edhe ndaj dunjallkut edhe ndajMeje! Jini t kujdesshm ndaj vetes suaj gjat tubi-mit (grumbullimit) t riskut, ngase risku sht ndar(caktuar) kurse lakmuesi sht i privuar e koprraci iposhtruar, ndrsa dhuntia sht e pakalueshme, t

pyeturit e tepruar sht fatkeqsi, e asti i vdekjes(do t vij) dhe e vrteta jan t njohura! Frika ngaAllahu paraqet kulmin e menuris, knaqsia shtpasuria m e madhe, ndrsa devotshmria shtfurnizimi m i mir!9 M e dobishmja q mund thyj n zemr sht besimi i patundshm (jekin), e

m e mira q ju sht dhn sht shndeti! "

9 N suren El-Bekare, ajeti 197 qndron: "e

furnizimi m i mir sht devotshmria! Prandaj, Ma kinifrikn, or mendar!"


35/107


Kshilla e gjashtmbdhjet


36/107


"O besimtar, prse flisni at q nuk epunoni?"10 Sa e sa gjra q i flisni, e s kndejmi i

nuk i prfillni ato! Sa e sa gjra i ndaloni, e vet nuknguroni nga ato! Sa e sa gjra i urdhroni, e vet nuki zbatoni ato! Sa shum gjra grumbulloni e nuk ihani! Sa e sa vshtirsi nga dita n dit dhe nga vitin vit i prolongoni, e, ather, far prisni? A mosvall ju jeni t liruar nga vdekja? Ose ndofta keni

garanci nga Zjarri? Apo mos ju jan garantuarkopshtet e Xhennetit? A mos vall mes jush dheRrahmanit ju sht garantuar mshira? Begatia ju kabr juve fodull, bamirsia ju ka shkatrruar, ndrsakundrejt dunjallkut ju ka mashtruar shpresa! Mostju robrojn shndeti dhe siguria, ngase ditt tuaja jan t caktuara dhe jeta e kufizuar. Prgatitni pr

vete t mirat q kan mbetur n duart tuaja! O njeri!Ti je duke shkuar prball veprave tuaja! Q kur kedal nga barku i nns tnde pr do dit je duke ushembur (flashkur) dhe pr do dit po i afroheshvarrit, gjithnj derisa nuk hyn n t! O njerz!

10Es-Saff, 2.


37/107


Shembulli juaj n dunjallk sht sikurse mushko-nja, kurdoher q t bie n mjalt, ngjitet pr t! Mos jini sikurse druri, i cili pr shkak tjetrit, vetveten edjeg me zjarr!"


38/107


Kshilla e shtatmbdhjet


39/107


"O njeri! Vepro ashtu si t kam urdhruar dheshmangiu asaj q ta kam ndaluar do t bj q t

jesh gjall prgjithmon! Un jam i Amshueshmi, iGjalli, Ai i Cili nuk vdes kurr, e kur ti them dikaje'Bhu'ajo bhet!11 O njeri! Nse t folmen e ke tmbl, e veprat e shmtuara, ather je udhheqs ihipokritve, e, nse pamjen e jashtme e ke t bukur,e brendin t neveritshme, ather ke dshtuar (je

gremisur)! T ktillt tentojn ta mashtrojnAll-llahun, e All-llahu do ti ndshkoj ata: edhe pse, duke mos e vrejtur kt, e mashtrojnvetveten.

12 O njeri! N Xhennet do t hyj vetm aiq i nnshtrohet Madhris Sime, kush m kujtongjat dits dhe kush, pr hir Timin, braktis epshin.Un i jap streh vetmitarit, siguri varfanjakut, i qeras

bonjaktduke vepruar ndaj tyre si baba i mshir-shm, kurse ndaj t vejave sikundr burr i ndje-shm! Kushdo q i ka kto veti, kur t M thrras,do ti prgjigjem atij, e kur t M lutet pr dika, dotia jap at! "

11 N suren En-Nahl, 40 i Lartmadhrishmi thot:

"Nse dshirojm t bhet dika, Nevetm i themi asaj:

'Bhu!' dhe ajo bhet. "12El-Bekare, 9.


40/107


Kshilla tetmbdhjet!


41/107


"O njeri! Si ti ankohesh dikujt kundr Meje, kurnuk ekziston askush q ti ankohesh kundr Meje?

Deri kur m do t M harrosh, e Un, pr kt shkak,nuk do t t prgjigjem? Deri kur m do t jeshmosmirnjohs ndaj Mej, e Un nuk jam zullumqar(tiran) kundrejt robrve t Mi?13 Deri kur do timohosh dhuntit e Mia? Deri kur do t jeshmosprfills ndaj Librit Tim? Un nuk t t kam

ngarkuar me at q nuk mund ta durosh! Deri kur dotM shmangesh e tM mohosh, e pos Meje, ju Zottjetr nuk keni? Kur t smureni ciliprpos Mejedo tju shroj?14 Ju ankoheni n Mua dhe urdhrat emi i prbuzni, e Un jam Ai q jua drgon shiun, dheju srish thoni: Shiu na ka rn pr shkak t ktij aatij ylli!

15 A mos vall Mua m mohoni e n yje

13 "dhe Un nuk jam zullumqar i robrve t Mi. "(Kaf, 29.)

14 "E kur t smurem, Ai m shron."(Esh-Shuara,80)

15 Zejd b. Halid Xhuhemi transmeton: "I Drguari iAll-llahut s.a.v.s. e fali namazin e sabahut me ne n

Hudejbije, pas shiut q kishte rn at nat. Kur e kreunamazin, iu kthye njerzve dhe tha: A e dini ju se far thotZoti juaj? All-llahu dhe i Drguari i Tij e din kt! uprgjigjn ata. Ather i Drguari i All-llahut s.a.v.s. tha:Robrit e Mi kan gdhir si besimtar dhe si jobesimtar. Kush thot: Shiu na ka rn me mshirn e All-llahut, ai

beson n Mua dhe mohon fuqin e yjeve, e, ai q thot: Shiu

na ka rn duke iu falnderuar ktij a atij ylli, ai nuk besonn Mua dhe beson n yje."


42/107


besoni, e Un jam q jua drgoj me mas mshirnTime! Dhe kur tju vij furnizim i mjaftueshm pr

tri dit, ju thoni: Ne jemi n bela e jo n t mir,duku mohuar kshtu dhuntin Time! Kushkundrshton t jap zekatin nga pasuria e vet, ai e kamosprfillur Librin Tim, e kush e di se kur shtkoha e namazit, e nuk e kryen at, ai sht ipakujdesshm ndaj Meje! "

Hadithin e transmeton Muslimi, Iman125; Buhariu,Istiska 28; Ahmedi, 4/117; Ebu Davudi, Tib 22;Nesaiu, Istiska16.

Nesaiu e transmeton edhe me nj rivajet nga EbuHurejre, i cili sht m i shkurtr se i Zejd b. Halidit, me kttekst: "I Drguari i All-llahut s.a.v.s. ka thn: All-llahu iLartmadhrishm ka thn: Nuk u kam drguar robrve t

Mi dhuntin (shiun), e q dikush prej tyre t mos gdhij sijobesimtar, duke thn: Shiu na ka rn pr shkak t ktij a

atij ylli"Hadithin e shnon edhe Imam Ahmedi, 1/89, 108, 131.Tirmidhiu n kaptinn Komentimi i sures El-Uakia,

shnon transmetimin nga Aliu r.a. se i Drguari i All-llahuts.a.v.s. e ka cituar ajetin: Dhe, n vend t falnderimit q

keni furnizimin tuaj, ju, n t vrtet, edhe e mohoni kt,dhe ka thn: Shiu na ka rn pr shkak t ktij a atij ylli?!"


43/107


Kshilla e nntmbdhjet


44/107


"O njeri! Ji i durueshm dhe i bindur, do ta rrisautoritetin tnd! Mu falndero Mua, do t jap edhe

m shum! Krko nga Un falje, do t t fal, e kurm drejtohesh do t t prgjigjem! Krko ndjes ngaUn pr mkatet, do t t fal, do ta pranoj pendi-min! Krko nga Un, do t t dhuroj! Jep sadaka, doti jap bereket furnizimit tnd! Ruaj lidhjet farefis-nore, do ta shtoj jetn! Krko nga un t mira n

shndet t vijueshm, siguri n vetmi, sinqeritet nzellshmri, devotshmri gjat mynxyrave dhe begatin knaqsi! O njeri! Si mund t jesh i ngopur, e tgjakosh pr ibadet? Si mund t jesh njkohsisht imallngjyer pr dashurin e All-llahut dhe pr pa-surin? Si gjakon e lakmon frikn (nga All-llahu), eke frik nga varfria? Si sht e mundur q ta

dshirosh devotshmrin, e s kndejmi ke lakmi tpangopshme ndaj dunjallkut? Si sht e mundur qta dshirosh knaqsin e All-llahut, e nuk u ndih-mon t varfrve? Si mund t gjakosh pr knaqsinTime, e s kndejmi je koprrac? Si sht e mundurq ta dshirosh Xhennetin, e e do dunjallkun dhe

mburrjen? Si mund ta krkosh lumturin e botstjetr me pak dituri? "


45/107


Kshilla e njzet


46/107


"O njerz! Nuk ka jet pa planifikim, e asdevotshmri pa u prmbajtur nga shqetsimi i

besimtarve! Nuk ka bukuri m t bukur sesaedukata e bukur, e as ndrmjets m t mire sesateubeja (pendimi)! Nuk ka ibadet si sht dijenia, asnamaz si sht frik-respekti! Nuk ka fitore m tmadhe sesa sabri, e as lumturi m t madhe sesaudhzimi! Nuk ka stoli m t madhe sesa arsyeja(mendja), e as mik m t mir sesa karakteri (vetia) e

mir! O njeri! Plotsoje ibadetin ndaj Mejezemrndo t ta mbush me begati, do ti jap bereketfurnizimit tnd dhe rehati trupit tnd! Mos e l pasdore vrejtjen Time, meq, nse e bn kt, do tambush zemrn me varfri, trupin me lodhje, egjoksin do ta mbush me brenga! Sikur t mundje, o

njeri, t shihje se sa t ka mbetur nga jeta, do thezitoje nga mbetja e do shprese! O njeri! Falmbshtetjes Sime, ti ke fuqi t M bindesh, mendihmn Time ti i kryen farzet e Mia, e mefurnizimin Tim ti ke fuqi q tM jesh ipadgjueshm, me fuqin Time ti bn far tduash. Me dshirn Time ti dshiron at q dshiron,

me dhuntin Time ti ngrihesh (qohesh), ulesh dhe


47/107


lviz, nn mbrojtjen Time ti flen dhe zgjohesh, nbollkun Tim, ti jeton, n dhuntin Time ti

knaqesh, me bamirsin Time, ti zbukurohesh, dheprkundr t gjitha ktyre ti prap se prap Mua mharron, e dik tjetr e prmend!? Prse nuk iprmbush t drejtat e Mia dhe, prse nuk M jemirnjohs? "


48/107


Kshilla e njzetenjt


49/107


"O njeri! Vdekja do ti zbuloj fshehtsit tuaja,Dita e Gjykimit do ti bj t njohura botrisht lajmete tua, ndrsa ndshkimi do ta nxjerr n shesh turpintnd! Andaj, kur t bsh ndonj mkat, mos ekonsidero at si cikrrim, porse mendohu mir sendaj kujt ke mkatuar! Nse je furnizuar me pakfurnizim, mos e konsidero at si t vogl, porseprqendrohu n at se kush t ka furnizuar! Mos iprmo leht mkatet e vogla, meq ti nuk e di se mefar mkati je ngarkuar! Mos ji i sigurt ngandshkimi Im, ngase ai sht m i fsheht sesazvarritja e buburrecit npr shkrepin shkmbor nnatn e errt! O njeri! A t bie ndr mend hidhrimi

Im kur bn ndonj mkat ndaj Meje? A ke pushuars bri at q e kam ndaluar? A po i kryen farzet eMia ashtu si t kam urdhruar? A e ke ngushlluarme pasurin tnde ndonj varfanjak? A po silleshmir me at q ndaj teje sht i keq? A po ia fal atijq t ka br ndonj padrejtsi? A po e mirmbanlidhjen me at q e ka ndrprer kt me ty? A je i


50/107


drejt ndaj atij q t ka tradhtuar (zhgnjyer)? A fletme at q t shmanget ty? A e ke edukuar mir

fmijn tnd? Fqinjt e tu a jan t knaqur me ty? Apo i pyet t diturit pr shtjet e fes dhe prdetyrimet e tua? Un, me t vrtet, nuk po i vshtrojpamjet tuaja, e as bukurin tuaj, por po i vshtrojzemrat16 tuaja dhe jam i knaqur nse i keni cilsite prmendura! "

16 N hadithin e transmetuar nga Ebu Hurejre, qndron

se, i Drguari i All-llahut s.a.v.s., ka thn: "Me t vrtet All-llahu Nuk shikon n trupat tuaj, e as n pamjet tuaja,

porse shikon n zemrat tuaja." Shnon Muslimi, "Kita-

bul-birr ue sile"33; Ibn Maxhe, "Zuhd"9, Ahemdi,Musned285/549.


51/107


Kshilla e njzetedyt


52/107


"O njeri! Prqendroje shikimin n vetvete dhe nkrijesat e tjera t Mia, dhe nse e vren se ato janm t zgjedhur se ti, Un kt nder (e cila u shtdhn atyre) do ta kaloj n ty, e nse jo, do t tnderoj me mundsin e pendimit, nse merakoseshpr veten! Kujtoni dhuntin e All-llahut q ju ka

dhuruar juve, dhe zotimin me t cilin ju kangarkuar Ai, kur patt thn: Dgjuam dhe u

bindm!17

Dhe kini frik All-llahun para se t vijDita e Gjykimit, Dita e vetmashtrimit dhe Dita epashmangshme, masa e s cils sht pesdhjetmij vjet

18 Kjo sht Dita kur ata nuk do t flasin, e as q do tu lejohet t krkojn falje!

19Kjo sht dita e fatkeqsis m t madhe(et-tammeh), dhe dita e klithjes (sajhah), dhe Dita

kur fytyrat do t jen t ngrysura e t vrenjtura.20,dhe Dita kur shpirti shpirtit nuk do t mund ti

ndihmoj aspak, at Dit pushtet do t ket vetm

17El-Ma'ide,7.18El-Me'arixh, 4.19

El-Murselat, 35-36.20El-Insan, 10.


53/107


All-llahu.21 Dita e zgjatjes (dejmumeh), dhe Dita eKiametit (kari'a), dhe Dita n t ciln do t lvizin

malet, dhe Dita e Trmetit (zelzele), Dita kurndshkimi do t njmendsohet dhe shkatrrimi dot shpejtohet, dhe Dita e britmave dhe e arritjes(derek), dhe Dita q fmijt do ti bj t thinjur!Prandaj mos u bni si ata q thon: Nedgjojm! por ata, (n t vrtet) , nuk

dgjojn.22

21

El-Infitar, 19.22El-Enfal, 21.


54/107


Kshilla e njzetetret


55/107


O besimtar, prmen dni shpesh All-llahun,dhe lavdroni At n mngjes dhe n mbrmje!

23

O Musa, i biri i Imranit! Dgjo mir se far po tthem: Un ja All-llahu, Sundimtari dhe Zoti,ndrmjet Meje dhe teje nuk ka ndrmjets!Prgzoje me pezmin e Rrahmanit dhe zjarrin eshumfisht at q merr kamat! O njeri! Nse vrenmizori (pamshir) n zemrn tnde, smundje n

trupin tnd, munges n furnizim dhe n pasuri,ather, dije se po flet at q nuk ka t bj me ty(nuk t intereson)! O njeri! Besimi yt nuk do t jet idrejt derisa nuk e prmirson gjuhn tnde, e nukdo ta prmirsosh gjuhn tnde prderisa nukturprohesh nga Zoti yt! O njeri! Derisa i sheh tmetat e njerzve t tjer, e tuat i harron, po e knaq

shejtanin dhe po e nxit pezmin e Rrahmanit! O njeri!Gjuha jote sht luan, nse e liron do t t vras!Shkatrrimi yt prehet n lirimin e tij!

23El-Ahzab, 41.-42.


56/107


Kshilla e njzetekatrt


57/107


"O bijt e Ademit! Djalli, me t vrtet, shtarmiku juaj, andaj merreni at pr armik!24 Kijeni nmendje at Dit, n t ciln, grupe-grupe, do t

tuboheni ju, dhe n t ciln do t qndroni n rreshta(safe) para Rrahmanit, dhe kur do ta lexoni Librinshkronj m shkronj, dhe kur do t pyeteni pr atq keni punuar qoft fshehurazi qoft haptazi! E n Ditn kur do ti tubojm t devotshmit te Mshi-ruesi si mysafir, *dhe kur kriminelt do ti fusim

t etur n Xhehennem!25 Para jush sht krc-

nimi dhe premtimi, e Un jam All-llahu, me t Cilinasgj nuk sht i ngjashm, e as q dikush ka pushtetmbi pushtetin Tim! Kush agjron sinqerisht pr hirTimin, do tia prgatis atij iftarin nga ent e Mia, ekush bn natn ibadet, do ti dhuroj atij pjesmarrjenga nderi (dinjiteti) Im! Kush e ul shikimin e vet nga

ajo q ia kam ndaluar, do t jet i sigurt nga zjarriIm! Un jam Zoti, prandaj M perceptoni ju, Un jamShprblyesi M falnderoni, Un jam Ruajtsi M ruani Mua, Un jam Ndihmsi M ndihmoniju, Un jam Ai q i fal mkatetlutmuni pr falje,

24

Fatir, 6.25Merjem, 85.-86.


58/107


Un jam Ai q krkohetM krkoni ju, Un jam

Ai q adhurohet adhuromni ju, Un jam iGjithdijshmiruajuni nga Un!


59/107


Kshilla e njzetepest


60/107


"O bijt e Ademit! All-llahu dshmon se nukka zot tjetr prve Tij, por edhe engjjt e t diturit, dhe se Ai vepron drejtsisht. Nuk ka zot tjetr

prve Tij., t Fuqishmit e t Urtit! *Feja eAll-llahut sht me t vrtet Islami!...26 E, ai qdshiron fe tjetr prve Islamit, ajo nuk do ti

pranohet dot, dhe ai n botn tjetr do t jet ndrt ngadhnjyerit.27 Ai, i Lartmadhrishmi, do gjq punohet n mnyr t prkryer e ka prgzuar me

Xhennet. Kush e percepton All-llahun sinqerisht dhei bindet Atij do t jet i shptuar, e, nse epercepton shejtanin dhe e kundrshton at do t jet i sigurt! Kush e percepton t Vrtetn dhe epason atdo t jet i mbrojtur, e, nse e percepton

26

Ali Imran, 18.-19.27Ali Imran, 85.


61/107


lajthitjen duke u ruajtur nga ajodo t ket sukses!Kush e percepton shejtanin dhe dynjallkun, e pastaj

i braktis ata, sht fatlum, e, nse e perceptonahiretin, pastaj e dshiron (e krkon) at - ai sht iudhzuar! Me t vrtet All-llahu e prudh n rrugt drejt k t doj Vet dhe Atij do ti ktheheni ju! Onjeri! All-llahu tanim ta ka siguruar riskun, andajprse brengosesh aq shum? Nse shprblimin e ke

nga All-llahu, ather prse koprracia? Nse Iblisisht armiku i All-llahut, ather prse pakujdesia?Nse ndshkimi sht Zjarri, ather prserehatllku? Nse shprblimi nga All-llahu shtXhenneti, ather prse mkatimi? Nse do gjprehet n prcaktimin e All-llahut, ather prsefrika? Pr t mos u dshpruar pr at q ju ka

kaluar, por edhe pr t mos n gzuar s teprmi prat q ju ka dhn Ai juve28

28El-Hadid, 23.


62/107


63/107


Kshilla e njzeteshtat


64/107


"O bijt e Ademit! Si sht e mundur q tmkatoni (gaboni), e s kndejmi ia keni friknvaps (nxehtsis) s diellit!? Xhehennemi i kashtat nivele, n t cilat zjarret kaprdijn njri--tjetrin! N secilin nivel t tij ekzistojn nga 70 mijrrug t zjarrta, n do rrug 70 mij shtpi, n doshtpi 70 mij dhoma, n do dhom 70 mij puse


65/107


(bunar), n do pus 70 mij snduk t zjarrt, ndo snduk 70 mij akrepa t zjarrt, dhe n do

snduk 70 mij drur Zekkumi! 29 Nn do druZekkumi ka nga 70 mij rojtar nga zjarri, me dorojtar jan nga 70 mij engjj nga zjarri dhe 70 mijgjarprinj nga zjarri! Gjatsia e t cilve sht 70mij brryla nga zjarri, ndrsa n barkun e secilitgjarpr gjendet nj det prej helmit t zi! Kurse secili

akrep ka nga nj mij bishtra, e gjatsia e do bishtisht 70 mij brryla! do bisht ka nga 70 mijritla30 t helmit t kuq! Prandaj betohem me Vetendhe '*Pasha malin e Turit (Sinait), *dhe Librin e

shkruar n rreshta, *n lkur t ndehur, * dheShtpin me adhurues plot, *dhe kuben e ngritur

t qiellit, *dhe detit t strmbushur, *me t vrtet,

dnimi i Zotit tnd, do t ndodh!'31O njeri! Zjarrine kam krijuar pr do pabesimtar, pr do mashtrues,

29 N surenEs-Saffat, 62., i Lartmadhrishmi thot: "Am e mir sht kjo gosti apo druri Zekkum!?" Po kshtu nsureEd-Duhan, 43-44 thot:"Me t vrtet, druri Zekkum

*do t jet ushqim i mkatarit." si dhe n suren El-Vaki'a,51-52: "Dhe ather ju, o t humbur, q prgnjeshtroniRingjalljen, me siguri do t hani nga druri i Zekkumit! "

30Ritl ose ratl sht njsi matjeje e peshs, e cila nmjediset arabe ka vlera t llojllojshme, p.sh. n Egjipt 449,28g., n Siri 3,202 kg. etj. (Vr. e p.b.).

31Et-Tur, 1-7. N origjinalin e veprs s Gazaliut, nuk

sht cituar ajeti 7 i ksaj sureje n hadithin-kudsij,megjithat ne e kemi prfshir ktu. (Vr. e p.b.).


66/107


pr secilin q sht i padgjueshm ndaj prindrve ttij, pr do dyfytyrsh (hipokrit), pr secilin q nuk

jep zukatin, pr secilin q bn zina, pr secilin qmerr kamat, pr do alkoolist, pr secilin uzurpuest bonjakve, pr secilin tregtar mashtrues, pr dovajtues dhe pr t gjith ata q shqetsojn fqinjin,"Prve atyre q pendohen, dhe besojn, dhe

punojn vepra t mira. Ktyre, All-llahu, ua

ndrron veprat e kqija n t mira. E, All-llahusht Fals e Mshirues. "32 Mshirojeni vetveten,o robrit e Mi! Me t vrtet trupat jan t dobta erruga sht e largt, barra sht e rnd kurse Siratisht i holl. Ai ju vzhgon juve pareshtur, eGjykatsi jua sht Zoti i botve! "

32El-Furkan,70.


67/107


Kshilla e njzetetet


68/107


"O njerz! Si mund t lakmoni dynjallkun epaqndrueshm dhe jetn kalimtare? Me t vrtetatyre q jan t dgjueshm u takojn Xhennetet, nt cilat do t hyjn nga tet dyer t Xhennetit. N do


69/107


Xhenet jan 70 mij kopshte, n do kopsht jan 70mij pallate prej margaritarsh, n do pallat 70 mij

shtpi prej smeraldi, n do shtpi 70 mij dhomaprej flori t kuq, n do dhom 70 mij t ndara(kthina) prej argjendi t bardh, n do t ndar 70mij sofra bojhiri, n do sofr 70 mij en prejgur t muar, e n do en 70 mij lloje gjellsh!Prreth do kthine jan 70 mij shtretr nga floriri i

kuq, n do shtrat 70 mij shtroja prej mndafshi,armai dhe kadifeje. Prreth do shtrati gjenden 70mij lumenj nga Uji i Jets, qumshti, mjalti dhevera, n mes t do lumi gjenden 70 mij llojefrutash! N do dhom gjenden 70 mij tenda prejplhure purpuri! N do shtrat ndodhen hyritsymdha, ndr to gjenden 70 mij vajza sikur t

ishin inxhi t bardha! N maj t do pallati gjenden70 kube, e n do kube 70 mij dhurata ngaRrahmani, q syri i njeriut nuk i ka par dot, veshinuk ka dgjuar dhe zemrs as q i ka rn ndrmend! 'Dhe pem t cilat do ti zgjedhin vet, * dhe

mish t shpendve far ju ka nda *N to

(Xhennete) ka edhe hyri symdha, *si t ishinmargaritar t fshehur - si shprblim pr ato farkan punuar ata.'33N to (Xhennete) njerzit nukdo t vdesin e as q do t plaken, nuk do tpikllohen e as q do t agjrojn, nuk do t falen eas q do t smuren. Aty nuk do t bjn as nevojn

33El-Vaki'a, 20-24.


70/107


e vogl as t madhen,34 e as q do t dalin prejatyre.35 Pra, ai i cili i krkon kto dhe prmend

nderimet e Mia, fqinjsin Time dhe dhuntit e Mia,le t M afrohet me sinqeritet, duke mosprfillurdynjallkun dhe duke u knaqur me pak gj. "

34 Shih hadithin e Ebu Hurejres n: Sahihu'l-Buhari,

"Kitabu bed'i'l-halk", 8; Sahih Muslim, "Kitabu'l-xhenneti uesifeti ne'imiha ue ehliha", 15, 16,17; Musnedin e ImamiAhmedit, 2/232, 253, 316; Sunenin e Tirmidhiut, "Kitabusifeti'l-xhenneh", 7; Sunenin Ibn Maxhes, "Kitabu zuhd", 39;v. Po kshtu hadithin nga Xhabir b. Abdullahu n:Musnedine Imami Ahmedit, 3/316, 349, 354, 364, 384; Musnedin eDarimiut, "Kitabu'r-rikak", 104.

35

"Aty nuk do ti ik (prek lehtas) lodhja, ata prej atynuk do t dbohen kurr!"(El-Hixhr, 48.)


71/107


Kshilla e njzetennt

"O njeri! E gjith pasuria m prket Mua, e ti jerobi Im! Nga pasuria Ime ty t mbetet vetm ajo q eha, e at e harxhon, ose veshmbathja, e ato i gris

duke i prdorur, ose jep (ndan) sadaka (lmosh), e


72/107


kjo t mbetet! Ndrmjet Meje dhe teje jan trindarje: njra m takon Mua, e dyta t takon ty dhe e

treta m takon edhe Mua edhe ty! Mua m takonshpirti yt, ty t takojn veprat e tua dhe ty t takonduaja e Mua prgjigjja! O njeri! Ji i devotshm dhe iknaqurdo t M shohsh! M bj ibadetdo tM arrish! M krko do t M gjesh! O njeri!Nse bhesh sikur udhheqsit e prishur, beduint e

padgjueshm, ulemaja ziliqare, tregtart e prishur,dhunuesit injorant, puntort dhe t devotshmithipokrit, pasanikt mburravec dhe, varfanjakt errejshmdo t hysh n Xhehennem! Ather kusht ai q e krkon Xhennetin!? "


73/107


Kshilla e tridhjet


74/107


"O besimtar! - Druajuni All-llahut ashtu siduhet Ti druani dhe vdisni vetm duke qen

mysliman!" 36 O njeri! Dituria pa vepra sht

sikundr rrufeja pa shi; vepra pa dituri shtsikundr pema pa fruta; shembulli i dijetarit pa veprasht sikundr harku pa trkuz; shembulli ipasuris, nga e cila nuk jepet zekati, sht sikundrshembulli i atij q mbjell krip n gur; kshilla edrejtuar ahmakut sht e ngjashme me margaritardhe gur t muar para bagtis s trash; njeriu me

zemr t vrazhd q di, i ngjan gurit t lagur;37kshilla e atij i cili nuk lakmon pr t (kshilln) ingjan instrumentit muzikor pran varrezave; 38shembulli i sadakas nga harami sht sikundrshembulli i atij q i pastron rrobat me shurr;39

36Ali Imran, 102.37 Me kt dshirohet t thuhet se n njeriun me zemr t

vrazhd nuk ndikon dituria sikundr q lagshtia nuk ndikonn gur.

38 Dmth. Sikundr q instrumenti muzikor nuk ndikonn t vdekur, po kshtu edhe kshilla nuk ndikon n at i cilinuk lakmon pr t.

39

Sikundr q rrobat nuk pastrohen me shurr, pokshtu edhe pasuria haram nuk pastrohet me sadaka.


75/107


namazi pa zekat sht sikundr trupi pa shpirt; Idituri pa pendim (teube), i ngjason ndrtess pa

themel; A mos vall ata ndjehen t sigurt nga dnimi i All-llahut? Dnimit t All-llahut nuk i friksohet vetm populli t cilin e pret shkat-rrimi.40

40El-A'raf, 99.


76/107


Kshilla e tridhjetenjt


77/107


78/107


"O njeri! N prshtatshmri me synimet tuajapr dynjallk dhe dashuris ndaj Meje, do ta kesh

gradn tnde tek Un. Un kurr njher nuk do tibashkoj n nj zemr dashurin ndaj dunjallkut dhedashurin ndaj Meje! O njeri! Ji i devotshmdo tM perceptosh! Duroje urin do t M shohsh!Jepu n veanti pas ibadetit do t arrish deri tekUn! Ruaju nga hipokrizia n veprat tuajado t Tmbshtjell me dashurin Time! Prkushtoju dhikrit

do t T prmend para melekve t Mi! O njeri! Nzemrn tnde ka di tjetr pos All-llahut, shpresonnga dikush tjetr pos nga All-llahu, e pra, deri kur dota shqiptosh emrin e All-llahut t Lartmadhrishm,e t kesh frik nga dikush tjetr? Sikur ta kisheperceptuar At prnjmend, Ai do t t ishte brenga

e vetme, vetm Atij do ti friksoheshe dhe gjuhajote do ta prmendte pareshtur, meq t heqsh dornga qndrueshmria sht n nivel t pendimit tgnjeshtarve! O njeri! Sikur t friksoheshe ngaXhehennemi sikurse friksohesh nga varfria, do tT furnizoja prej nga nuk do t shpresoje! O njeri!Sikur t kishe lakmuar pr Xhennetin sikurse lak-mon dynjallkun, do t T bja t lumtur n t dy


79/107


Shtpit! 41 Sikur t M prmendnit sikundr qprmendni njri-tjetrin, melekt do tju bnin selam

mngjes e mbrmje! Sikur t kishit dshir t Mbnit ibadet ashtu si e doni dynjallkun, do tjunderoja me nderime t t Drguarve t Mi! Mos imbushni zemrat tuaja me dshir ndaj dynjallkut,ngase zhdukja e tij sht afr!

41 Dmth. Edhe n dunjallk edhe n ahiret (v. e p.b.)


80/107


Kshilla e tridhjetedyt


81/107


"O njeri! M leht e ke t prballosh pak sabrnga mkatimi sesa shum sabr nga dnimi i

Xhehennemit! ...Vuajtja e Xhehennemit, me tvrtet, sht e pashmangshme!42 Sabri yt me pakbindshmri do t t sjell rehatllk t prhershm kudhuntia sht plotsisht e qart! O njeri! Ty t prkett mbshtetesh n at q Un garantoj pr ty m parsesa ta ushqesh dik tjetr me furnizimin tnd! Pr-

mbahu nga dynjallku para se t prmbahem Unnga ti! Pastroji dilemat (dyshimet) para se t tshkatrrohen veprat e mira n Ditn e dhnies sllogaris! Ngjalle zemrn tnde me kujtimin n ahi-ret, ngase ti nuk ke vendbanim tjetr pos t varrit! Onjeri! Kush lakmon Xhennetin shpejton t bj veprat mira, kush i friksohet Zjarrit heq dor nga e

keqja, e, nse prmbahet nga epshi do t arrijshkall (grada) t larta! O Musa, i biri i Imranit!Nse t ndodh ndonj fatkeqsi, e je i papastr,ather qortoje vetm veten! Vdekja m e madhesht varfria n brjen e veprave t mira! Kush nukkshillohet - pendohet, e, kush bn istiharen43nuk

pendohet! "

42El-Furkan, 65.43 Istihare do t thot t krkosh nga All-llahu q ta

lehtsoj zgjedhjen e ndonj gjje, dmth. T zgjedhsh njrnnga dy mundsit. (MD)


82/107


Kshilla e tridhjetetret


83/107


"Kushdo q me veprat e tij krkon nam (autori-

tet), i ngjason atij q n shpinn e vet bart uj nkodr - ka vetm mundim dhe lodhje, e nga veprat etij asgj nuk do t pranohet; kurdoher q bart uj, ailigshtohet! Dije se Un e pranoj vetm at vepr ecila sht kryer pr t arritur knaqsin Time! Lumpr t sinqertit! O njeri! Nse e sheh se po arrinvarfria, thuaj: Mir se erdhe, sihariqtar i bami-

rsve! Nse, nga ana tjetr e sheh pasurin, thuaj:


84/107


Mkatet e prshpejtuan ndshkimin! E, nse dikusheh q mysafirit i sht cenuar e drejta thuaj: 'Kr-

koj mbrojtjen e All-llahut nga shejtani i mallkuar!' Onjeri! Pasuria m takon Mua, e ti je robi Im, mysafirisht emisari Im, andaj a ske frik se do ti ndrpresdhuntit e Mia? Mbarsia sht nga Un, e ty tprket falnderimi, dobit nga ajo t prkasin ty,andaj a sM falnderon pr at se far t kam

dhuruar? O njeri! Ti i ke tri detyrime: t japshzukatin n pasuri, t ruash lidhjet farefisnore dhe taurdhrosh pr vepra t mira familjen tnde dhemysafirt! Nse nuk vepron ashtu si t kamurdhruar, do T bj q t jesh shembull krcnuespr gjith botn! O njeri! Nse nuk kujdesesh pr tdrejtn e fqinjit tnd ashtu si kujdesesh pr t

drejtat e familjes tnde, nuk do t t shikoj dot e asq do ti pranoj veprat e tua dhe nuk do tiprgjigjem lutjes tnde! Mos u mbshtet te krijesatsikundr je ti, n t kundrtn, do t T l n duart etyre! Mos u krekos para krijesave t Mia, ngasefillimi yt sht n trajt t nj pika t ciln e nxjerr

nga vendet e shurrs, 'i cili del nprmjet kurrizi dhekraharori!'44 Mos shiko n at q t kam ndaluar,ngase e para gj q do t brejn krimbat nga ti, jansyt e tu! Dije se do t jesh i pyetur pr shikim tnddhe pr dashurin tnde! Prkujtoje se n far gjen-

44

"sht krijuar nga lngu q hidhet, *i cili delnprmjet kurrizi dhe kraharori."(Et-Tarik, 6-7).


85/107


dje do t jesh nesr para Meje, se Un, me tvrtet, pr asnj prplitje t syrit nuk jam

mosprfills ndaj fshehtsive t tua! Un, me tvrtet, i di ato se far fshehin kraharort! "


86/107


Kshilla e tridhjetekatrt


87/107


"O biri i Ademit! Bmu shrbtor, ngase Un e

dua at q m shrben, e Un do t bj q edherobrit e Mi ti shrbejn atij! Ti vrtet nuk e di se sake mkatuar gjat jets tnde t gjertanishme, e as qe di se sa do t mkatosh gjat jetess q t kambetur. Mos harro t M prmendsh, ngase Unbj far t dua Vet! M bj ibadet, ngase ti je rob iprulur e Un Zot i Lartsuar! Sikur vllezrit e tu,

adhuruesit prej njerzve, do t ndienin kundrmimin


88/107


e mkatit tnd, nuk do t uleshin me ty e as q do trrinin afr teje! E kjo ndodh nga shkaku se mkatet e

tua rriten pr do dit, ndrsa jeta jote, q nga ditakur t ka lindur nna, gjithnj paksohet! O bijt eAdemit! N mynxyr m t madhe nuk gjendet as ait cilit i sht prmbytur barka e kthehet me drrasa ikapluar me valt e detit! Ji i sigurt nga mkatet e tuae i kujdesshm ndaj veprave t tua! O biri i Ademit!

Un ty t shikoj me falje dhe i fsheh mkatet e tua!Un jam i pavarur nga ti, e ti mkaton ndaj Meje,edhe pse ke nevoj pr Mua! O biri i Ademit! Ti jeton, porse, deri kurr!? Ndrton n dynjallkunkalimtar, ndrsa e rrnon ahiretin e amshueshm! Obiri i Ademit! Jeton n mesin e krijesave t Mia, e kefrik nga urrejtja e tyre! Edhe sikur t gjith banort

e qiejve dhe t Toks t krkonin pr ty falje, ti prapse prap do t duhej t vajtosh pr mkatet e tua,meq ti e di se n far gjendje do t M takoshMua! O Musa, i biri i Imranit! M dgjo se far tthem, ngase Un e flas t vrtetn! Robi im nuk doket besim t drejt ndaj Meje, prderisa njerzit e

tjer nuk do t jen t sigurt nga e keqja e tij, ngadhuna, mashtrimi, shpifja, padrejtsia dhe nga zilia etij! O Musa! "Dhe, thuaj: 'E vrteta sht nga ZotiYt. Kush t doj, le t besoj, e kush t doj, le tmohoj!'45

45El-Kehf, 29.


89/107


Kshilla e tridhjetepest


90/107


"O biri i Ademit! Ti gdhin n mes t dhuntivedhe nuk e di se cila prej tyre sht m shum edrejtuar kundr teje: mkatet e tua t fshehura nga

njerzit dhe mendimi i mir i tyre pr ty! Sikurnjerzit t dinin pr ty at q di Un, madje as q dot t prshndetnin! M e madhe se kjo sht bami-rsia dhe pavarsia nga ata, dhe nevoja e tyre pr tydhe q nuk t ofendojn! M falndero dhe percep-toje vlern e dhuntive t Mia ndaj teje! Pastrojiveprat e tua nga hipokrizia! Furnizohu ashtu sifurnizohet udhtari i friksuar! Depozitoji veprat etua t mira nn Arshin Tim! O njerz! Zemrat tuajat vrazhda qajn pr shkak t veprave tuaja, veprattuaja qajn pr shkak trupit tuaj, trupat tuaj qajn prshkak t gjuhve tuaja, e gjuht tuaja qajn prshkak t syve tuaj! O njeri! Thesari Im kurr nuk

shteret, aq sa ndan (jep) ti, edhe ty do t t jepet, aq


91/107


sa cungon ti, edhe ty do t t cungohet! Koprracia jote kundrejt t varfrve nga ajo me far t kam

furnizuar Un rrjedh nga prsiatja jote e gabuar frika nga varfria dhe mosmbshtetja tek Un! Unn natyrn tnde e kam mbjell brengn pr furnizimdhe kurdoher q brengosesh pr furnizim Un do tt furnizoj! Prandaj jep e mos koprraco mefurnizimin Tim ndaj robrve t Mi! Ta kam siguruar

shpagimin, e pse pra dyshon n fjaln Time? Ai qnuk ka besim n premtimet e Mia dhe n t Drgua-rit e Mi, ai ka mohuar Zotrimin Tim, e at q emohon Zotrimin Tim, do ta gremis n Zjarr mefytyr pr toke! "


92/107


Kshilla e tridhjetegjasht

"O njeri! Un jam All-llahu, prve Meje zottjetr nuk ka! M adhuro dhe M falndero e mos ubj mosmirnjohs! O njeri! Kush M shoqronortakM ka shpallur luft! Pezmi Im rritet ndaj atijq i bn dhun atij q nuk ka ndihms tjetr pos

Meje! Kush sht i knaqur me at q ia kamprcaktuar, do ta bekoj furnizimin e tij dhe do ti japn dynjallk edhe nse ai nuk e do at!


93/107


Kshilla e tridhjeteshtat


94/107



95/107


"O njeri! Vje dorn tnde n kraharor, dhe atq dshiron pr vete dshiroja edhe t tjerve! Onjeri! Trupi yt sht i dobt, gjuha e leht, e zemra e

arrogante! O njeri! Vdekja sht fundi yt, puno prt para se t t vij! O njeri! Asnj pjes t trupit tndnuk e kam krijuar e q t mos ia caktoj riskun! Onjeri! Sikur t t kisha krijuar t verbr, ti do tankoheshe pr t parit, e, sikur t t kisha krijuar tshurdhr, ti do t ishe ankuar pr t dgjuarit,prandaj perceptoje madhshtin e dhuntis sime q

ta kam dhn dhe M falndero, mos ji mosmir-njohs, ngase ti do t M kthehesh gjithsesi! O njeri!Mos u lodh lidhur me at se far kam prcaktuarpr ty, meq ajo t krkon gjithnj derisa nukplotsohet! O njeri! Mos u beto rrejshm me Mua,ngase at q vepron kshtu do ta fus n Zjarr! O

njeri! Kur t hash nga furnizimi im, le t bhet kjome bindje ndaj Meje! O njeri! Mos krko nga unriskun pr t nesrmen, meq edhe Un nuk krkojnga ti vepra pr t nesrmen! O njeri! Sikur tdshiroja q dikujt nga ju tia l dynjallkun, do tualija t Drguarve t Mi, q ti thrrasin robrit e Mi

t M jen t bindur dhe ti kryejn urdhresat e

Mia! O njeri! Puno pr veten para se t t vij


96/107

vdekja, mos94 Ebu Hamid Muhammed el-Gazali

t mashtrojn mkatet, ngase pas tyre mbesin

gjurmt! Mos t t mashtrojn jeta dhe shpresa egjat nga brja e teubes (pendimit), ngase do tpendohesh nse e shtyn at deri ather kur teubejanuk do t t sjell m dobi! O njeri! Nse nuk e jep(ndan) t drejtn Time nga pasuria jote, t ciln takam dhn dhe dshiron ta mbrosh at nga varfa-

njakt, do ta v mbi ty nj zullumqar (dhunbrs), icili do ta rrmbej at, dhe Un pr kt nuk do t tshprblej! O njeri! Nse e do rahmetin (mshirn)Tim, M ji i bindur (i dgjueshm), e, nse ke friknga ndshkimi Im, ather ruaju e mos gabo ndajMeje! O njeri! Un jam i knaqur me ty kur e bn njvepr t vogl, e ti nuk je i knaqur me mbarsin

Time t begat! O njeri! Kur t t ofrohet dynjallku- kujtoje vdekjen; kur t kaplojn mkatetkujtojeteuben; kur t fitosh pasurikujtoje llogarin; kur tulesh pran sofrskujtoje t uriturin; kur shpirti ytdshiron ta shfryj dhunn ndaj t dobtit - kujtojefuqin e All-llahut mbi ty, sikur t kishte dashur Ai

do ti jepte atij pushtet ndaj teje; kur t godasinbelat (hallet) krko ndihm me fjalt: 'Nuk kafuqi as forc prpos me All-llahun e Lartsuar dhe tMadhrishm! Kur t smuresh, shrohu me sadaka,e kur t godet ndonj mynxyr, ti thuaj: 'Ne itakojm All-llahut dhe ne do t'i kthehemi Atij! '"


97/107


Kshilla e tridhjetetet


98/107



99/107



100/107


"Bj vepra t mira ngase kto jan elsi iXhennetit dhe t qojn tek ai! Largohu nga t kqijatngase kto jan elsi i Zjarrit dhe t qojn tek ai! Onjeri! Dije se ajo q ndrton rrnohet! Jeta jote

kalon, e trupi t kalbet! Ajo q tubon n tok, imbetet trashgimtarve! Pasuria i takon tjetrkujtndrsa ty t mbetet dhnia e llogaris, ndshkimi dhependimi! Shokt e tu n varr do t jen veprat e tua!Bja vetvetes llogarin para se t t bhet! M je ibindur dhe ruaju nga mkatet! Ji i knaqur me at qt kam dhn dhe ji falnderues! O njeri! Kush bn

ndonj mkat duke qeshur, do ta fus n Zjarr duke


101/107


qar, e kush rri ulur duke qar pr shkak t friks ngaUn, do ta shpie n Xhennet duke qeshur! O njeri!

Sa e sa t pasur Ditn e Gjykimit do t dshironin tishin t varfr! Sa e sa zullumqar do t poshtrohen,sa e sa knaqsi vdekja do ti hidhshtoj, sa e sa t

gzueshmit vdekja do ti harroj dhe sa e sa gzime pikllimi do ti trashgoj! O njerz! Po t dininkafsht pr vdekjen at q dini ju, ato do t

ngurronin nga haja e pija derisa t vdisnin nga uria eetja! O njeri! Sikur t t mos ishte caktua asgj tjetrprpos vdekjes dhe ashprsis s saj, do t duhej qnatn t mos rehatoheshe, e ditn t mos nguliteshe(stabilizoheshe), sidomos kur t pret ajo pas vdekjese cila sht shum m e tmerrshme sesa vdekja! Onjeri! Fshehtsin e vdekjes hidhe pas shpine me

dhuntit t cilat t arrijn n ahiret! Pikllohu prveprat e mira q t kan ikur! Mos iu gzo asaj sefar t pret akoma n dynjallk dhe mos tdhimbset pr at se far t ka kaluar nga ajo! Onjeri! T kam krijuar nga dheu, n t do t t kthejdhe nga ajo do t t ringjall, prandaj lre dynjallkun

dhe prgatitu pr vdekje! Dije se, kur Un e duarobin, ia largoj vmendjen nga dunjallku e ai i ruhetasaj dhe punon vepra t banorve t Xhennetit, eUn, me mshirn Time, e fus at n Xhennet! E,kur hidhrohem n robin Tim, e dfrej at me punte dynjallkut dhe kshtu bhet nga banort eXhehennemit dhe Un e fus at n Xhehennem! O

njeri! Secila jet, sado e gjat q t jet ajo - kalon!


102/107


Dunjallku sht sikundr hija, zgjat nj ik(pakz), pastaj zhduket dhe nuk kthehet m! O njeri!

Un jam Ai q t ka krijuar, q t ka furnizuar, q tka dhn jetn, i Cili do t t vdes, i Cili do t tringjall dhe tek i Cili do ti lash hesapet! Nse bnndonj vepr t keqe, do ta shohsh at edhe pse tivetvetes nuk mund ti bsh dm, as ti sjellsh dobi,

as ti japsh jetn, vdekjen dhe ringjalljen! O njeri!

M je i dgjueshm dhe M shrbe, mos u brengospr riskun, meq tanim t kam prcaktuar mjaft!Mos u brengos pr at q t sht siguruar tanim! Onjeri! Si mund t brengosesh pr at q nuk t shtcaktuar dhe q nuk mund ta arrish, sikundr q nukdo t kesh sevabe pr veprat q nuk i ke br! Onjeri! Si mund ti gzohet jets ai rruga e t cilit

sht vdekja? Si mund t jet i hareshm nshtpin e dynjallkut ai shtpia e t cilit sht varri? O njeri! Furnizimi i pakt pr t cilin jemirnjohs sht m i mir sesa shum furnizim prt cilin nuk je mirnjohs! O njeri! Pasuria m emadhe sht ajo t ciln e drgon para vetes, e m e

keqja ajo q e l n dynjallk pas vetes, andaj dr-goje pr veten para se t t vij vdekjado ta gjeshtek Un! O njeri! Kush sht i brengosur, Un ia heqbrengn; kush lutet pr mshir, Un ia fal; kushpendohet, Un i jam i mjaftueshm; kush shtlakuriq, Un e vesh; kush friksohet, Un ia dhurojsigurin; kush sht i uritur, Un e ngop! Nse robi

sht i dgjueshm (i bindur) ndaj Meje dhe i kna-


103/107


qur me prcaktimin Tim, Un ia lehtsoj, i dhurojfuqi pr t dhe ia zgjeroj kraharorin! O Musa! Kush

knaqet me pasurin e varfanjakut dhe t bonjakut,do ta varfroj n dynjallk dhe do ta ndshkoj nahiret! Kush mendjemadhsohet para varfanjakutdhe para t dobtit, do tia prgatis atij shtpin eshkatrrimit dhe do ta fus at n Zjarr: 'Kjo, me tvrtet, ka qen shnuar n faqet e broshurat e

lashta, *n broshurat e Ibrahimit dhe tMusait.'"46

46El-E'ala, 18-19.


104/107



105/107

Prmbajtja 103

Prmbajtja

PARATHNIE 4Kshilla e par....................................................... 6

Kshilla e dyt....................................................... 8

Kshilla e tret .................................................... 10

Kshilla e katrt .................................................. 12

Kshilla e pest ................................................... 14

Kshilla e gjasht ................................................ 16

Kshilla e shtat .................................................. 18Kshilla e tet...................................................... 20

Kshilla e nnt................................................... 22

Kshilla e dhjet.................................................. 24

Kshilla e njmbdhjet ...................................... 26

Kshilla e dymbdhjet ....................................... 28Kshilla e trembdhjet ....................................... 30

Kshilla e katrmbdhjet ................................... 32

Kshilla e pesmbdhjet .................................... 33

Kshilla e gjashtmbdhjet ................................ 35

Kshilla e shtatmbdhjet .................................. 38


106/107

104 Ebu Hamid Muhammed el-GazaliKshilla tetmbdhjet!....................................... 40

Kshilla e nntmbdhjet................................... 43

Kshilla e njzet ................................................ 45

Kshilla e njzetenjt......................................... 48

Kshilla e njzetedyt.......................................... 51

Kshilla e njzetetret ......................................... 54

Kshilla e njzetekatrt ....................................... 56

Kshilla e njzetepest ........................................ 59

Kshilla e njzetegjasht ..................................... 62

Kshilla e njzeteshtat ....................................... 63

Kshilla e njzetetet........................................... 67

Kshilla e njzetennt........................................ 71

Kshilla e tridhjet .............................................. 73

Kshilla e tridhjetenjt....................................... 76

Kshilla e tridhjetedyt........................................ 80

Kshilla e tridhjetetret ....................................... 82

Kshilla e tridhjetekatrt ..................................... 86

Kshilla e tridhjetepest ...................................... 89

Kshilla e tridhjetegjasht ................................... 92

Kshilla e tridhjeteshtat ..................................... 93

Kshilla e tridhjetetet......................................... 97

Prmbajtja ......................................................... 105


107/107

gazaliu - vërejtje dhe këshilla

Documents