GE 2012Martini-nascholing

Groningen, 19 april 2012

Buikklachten en voeding: feiten en fictiedoor

Laurens van der Waaij, MDL-artsJanneke Stevens, diëtist

ONDERWERPEN

Ondervoeding bij ouderen

IBS en FODMAP

Coeliakie en glutenvrij dieet

Lactose-intolerantie

Ondervoeding bij ouderen

• Chronische ziekte (ernstig COPD, hartfalen)• Dementie, depressie• Minder zelfredzaam• Kauw- en/of slikproblemen, • Immobiliteit • Oncologie• Medicijnen• Ziekenhuisopname

ONDERVOEDINGmeten is weten

Vrouw 73 jaar, 5 kg afgevallen in 1 maand

Wat nu ?

Vrouw 73 jaar, 5 kg afgevallen in 1 maand

Wat nu ?1. Globale voedingsanamnese:

- Warme maaltijd- Aantal maaltijden

2. Adviezen om de inname te verbeteren

Maatregelen bij (risico op) ondervoeding

Extra tussendoortjes (stukje kaas, worst, haring, nootjes, gevulde koek)

Extra melkprodukten (4-5 x daags een beker/schaaltje)

Volle produkten (roomboter, volle melk)

Kant en klare maaltijden

Tafeltje Dekje, Apetito

Drinkvoeding

Sondevoeding

IBS en FODMAP

• IBS: soms invaliderende klachten

• Behandelingen vallen tegen (mebeverine, hypnotherapie)

• Voeding speelt rol: vb lactose, fructose, koolsoorten Lactose intolerantie geeft IBS-achtige klachten

• Pijn ontstaat door drukverhoging bij patienten met een

gevoelige darm

• Drukverhoging: gas of extra volume in de darm: 1. Gas: fermentatie van onverteerde moleculen

2. Volume: osmose: veel kleine moleculen trekken water aan

FODMAP

• Dus, drukverhoging ontstaat door:• 1. veel kleine onverteerde moleculen in het colon• 2. die gefermenteerd kunnen worden door de darmflora

• Welke moleculen zijn dit ?

1. niet resorbeerbaar door mensen

2. niet resorbeerbaar door een deel van de mensen (vb lactose, fructose)

FODMAP

FODMAP

• F ermenteerbare

• O ligosacchariden: fructanen en galactanen

(brood, pasta, broccoli, kool, uien, peulvruchten)

• D isacchariden vb lactose (melk, yoghurt)

• M onosacchariden vb fructose

(appel, peer, gedroogd fruit)

• And• P olyolen

(perzik, pruimen, bloemkool, mais, champignon, kunstmatige zoetstoffen (sorbitol, xylitol e.d.))

Wat mag dan nog wel ?voeding met weinig FODMAP

• Fruit banaan, aardbeien, grapefruit, kiwi, sinaasappel

• Groente wortel, spinazie, sperziebonen, sla, tomaat

• Aardappelen

• Zuivel harde kaas, lactosevrije melk, boter

• Granen: geen tarwe: glutenvrij, spelt, rijst

• Zoetstoffen suiker (sucrose), glucose

• Kleine beetjes van de rest (vb halve boterham)

Studies

• Meeste studies door een groep in Australie

• Engels onderzoek: IBS, N=82, gerandomiseerd:

effectiviteit (pijn, opgeblazen gevoel e.d.): p<0.001

- low FODMAP dieet 86%

- standaard dieet 49%

Plannen

• We gaan kijken of we dit dieet in het MZH kunnen

opstarten:- bv testfase (8 wk) streng dieet- Indien effectief: volwaardig acceptabel dieet

• Wetenschappelijk evalueren d.m.v.

gerandomiseerd onderzoek

Coeliakie

• Diagnose: IgA anti-TTG is goede methode

• Cave IgA deficientie

• Bewijs: duodenumbiopt tijdens normaal dieet

CoeliakieKlachten m.n. door malabsorptie:

• IBS-achtige klachten• voedingdeficienties, gewichtsverlies• osteoporose, infertiliteit, vermoeidheid• vaak ook: vrijwel geen klachten

Levenslang GLUTENVRIJ

Levenslang GLUTENVRIJ

Wat vinden patiënten het meest belastend?

Levenslang GLUTENVRIJ

Wat vinden patiënten het meest belastend?

a. glutenvrij brood

b. uit eten gaan, bij familie, feestjes

c. onduidelijkheid etikettering

d. kosten glutenvrije produkten

Levenslang GLUTENVRIJ

“Ik wil niet overal moeten vragen wat er in zit of hoe ze het maken. Ik ben het zo zat.”

Wat voor drankje neem ik?

• Hooghoudt dubbele graanjenever• Of Bols advocaat• Of een biertje van de tap• Of een glaasje prosecco

Levenslang GLUTENVRIJ

• Livaad: de electronische database van Glutenvrije producten

Niet alleen voedingsmiddelen kunnen gluten bevatten!

Medicijnen (Dexamethason, Co-trimoxazol, Bisacodyl)

Levenslang GLUTENVRIJ

Wat kost een halfje glutenvrij wit?

Levenslang GLUTENVRIJ

Lactose intolerantie

Lactosebeperkt dieet

Lactose komt voor in

• Melk -ook geite-, paarde-, schapemelk-

• Melkprodukten -vla, pap, chocolademelk, koffiemelk, slagroom, roomijs-

• Zure melkprodukten -karnemelk, yoghurt, kwark,

• Roomboter en sommige soorten margarine en bak- en braadvet-

• Weidranken zoals Rivella en Taksi-

• Probiotica zoals Yakult, Actimel, Vivid-• Kaas -smeerkaas, zachte kaassoorten als Brie, Feta,

cottagecheese, behalve….

Lactosebeperkt zijn

Harde Hollandse kaassoorten (bv Goudse)

TOT SLOThandige websites

• www.stuurgroepondervoeding.nl• www.sorgente.nl• www.mediqtefa.nl• www.livaad.nl• www.glutenvrij.nl